Lich su Dang bo Dang Cong san Viet Nam tinh Dong Nai tap 2 :: Books 2010

Expand document

Collapse document

Lich su Dang bo Dang Cong san Viet Nam tinh Dong Nai tap 2

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Lich su Dang bo Dang Cong san Viet Nam tinh Dong Nai tap 2

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

1.2 Page 2

▲back to top

BAN CHҨP HÀNH ĈҦNG BӜ ĈҦNG CӜNG SҦN VIӊT NAM

TӌNH ĈӖNG NAI

LӎCH SӰ

ĈҦNG BӜ ĈҦNG CӜNG SҦN VIӊT NAM

TӌNH ĈӖNG NAI (1930 - 1954)

ChӍ ÿҥo thӵc hiӋn: BAN THѬӠNG VӨ TӌNH ӪY ĈӖNG NAI.

ChӍ ÿҥo nӝi dung: - PHAN VĂN TRANG,

Nguyên bí thѭ TӍnh ӫy Ĉӗng Nai khóa V, Trѭӣng ban.

- LÂM HIӂU TRUNG,

Nguyên Ӫy viên Ban Thѭӡng vө TӍnh ӫy Ĉӗng Nai khóa V, Phó ban

- TRҪN ĈÌNH THÀNH,

Ӫy viên Ban Thѭӡng vө TӍnh ӫy Ĉӗng Nai khóa VI, Phó ban thѭӡng trӵc

- TRҪN BӰU HIӄN,

Phó Bí thѭ TӍnh ӫy Ĉӗng Nai khóa VI, Ӫy viên

Tә chӭc thӵc hiӋn: BAN TUYÊN GIÁO TӌNH ӪY ĈӖNG NAI

Chӫ biên:

LÂM HIӂU TRUNG

Ngѭӡi viӃt:

- TRҪN QUANG TOҤI

- NGUYӈN THӎ HӖNG

1.3 Page 3

▲back to top

GIӞI THIӊU

Ĉͫng Nai là t͡nh có truy͙n thͩng yêu ńͳc và ÿ̽u tranh cách m̹ng kiên

ć͵ng. Ĉ͏c bi͟t t΃ khi có Ĉ̻ng Cͱng S̻n Vi͟t Nam lãnh ÿ̹o, nhân dân Ĉͫng

Nai không phân bi͟t chͿng tͱc, tôn giáo thành ph̿n xu̽t thân ÿã ÿoàn k͗t mͱt

lòng chi͗n ÿ̽u vì sΉ nghi͟p giành ÿͱc lͅp dân tͱc, thͩng nh̽t Tͭ quͩc.

Trong 21 năm kháng chi͗n chͩng MΏ c΁u ńͳc, Ĉͫng Nai là mͱt chi͗n

tŕ͵ng trͥng ÿi͛m ͷ mi͙n Ĉông Nam bͱ, n˿i có Chi͗n khu Ĉ, Chi͗n khu R΃ng

Sác, Ph́ͳc An… n˿i ÿ΁ng chân cͿa nhi͙u c˿ quan ch͡ huy cͿa Mi͙n, cͿa Khu

và nhi͙u lΉc ĺͻng vǊ trang. Ĉͫng Nai cǊng là n˿i ÿ͗ quͩc MΏ ÿ͏t các c˿ quan

ÿ̿u não ÿánh phá phong trào cách m̹ng mi͙n Ĉông, nhi͙u căn c΁ quân sΉ lͳn.

Do ÿó, Ĉͫng Nai trong 21 năm là chi͗n tŕ͵ng ÿ̽u tranh r̽t ác li͟t gi·a lΉc

ĺͻng cách m̹ng và ÿ͗ quͩc MΏ, tay sai.

Ĉ̻ng bͱ và quân dân Ĉͫng Nai vͳi lý t́ͷng “không có gì quý h˿n ÿͱc lͅp, tΉ

do”, mͽc tiêu gi̻i phóng dân tͱc, thͩng nh̽t Tͭ quͩc ÿã v́ͻt qua mͥi gian khͭ

hy sinh, thách th΁c, làm nên nh·ng chi͗n th͇ng có ý nghƭa lͣch s΅: phá khám

Tam Hi͟p, ÿánh MΏ ÿ̿u tiên ͷ Nhà Xanh, ÿánh sân bay Biên Hòa, tͭng kho

Long Bình, thΉc hành cuͱc ti͗n công nͭi dͅy Mͅu Thân 1968, ÿͻt ti͗n công xuân

K΍ Dͅu 1969, chi͗n dͣch Xuân Lͱc mùa xuân 1975 ti͗n tͳi cùng c̻ ńͳc “ÿánh

cho MΏ cút, ÿánh cho ngͽy nhào”, gi̻i phóng mi͙n Nam, giành th͇ng lͻi trͥn

v͑n, ÿ́a ÿ̽t ńͳc sang k΍ nguyên mͳi: Ĉͱc lͅp tΉ do, thͩng nh̽t và ÿi lên chͿ

nghƭa xã hͱi.

Th͇ng lͻi cͿa cuͱc kháng chi͗n chͩng MΏ c΁u ńͳc là trang s΅ sáng ng͵i v͙

chͿ nghƭa anh hùng cách m̹ng, là th͇ng lͻi cͿa ÿ́͵ng lͩi cách m̹ng ÿúng ÿ͇n

cͿa Ĉ̻ng ta và ChͿ tͣch Hͫ Chí Minh kính yêu, là th͇ng lͻi cͿa s΁c m̹nh tͭng

hͻp cͿa chi͗n tranh nhân dân toàn dân toàn di͟n.

Ĉ͛ giáo dͽc truy͙n thͩng cách m̹ng kiên ć͵ng cͿa Ĉ̻ng bͱ và quân dân

Ĉͫng Nai, t͡nh Ϳy Ĉͫng Nai quy͗t ÿͣnh biên so̹n quy͛n “Lͣch s΅ Ĉ̻ng bͱ Ĉ̻ng

Cͱng s̻n Vi͟t Nam t͡nh Ĉͫng Nai” tͅp II (1954 – 1975). Ĉây là công trình nghiên

c΁u ti͗p nͩi quy͛n “Lͣch s΅ Ĉ̻ng bͱ Ĉ̻ng Cͱng s̻n Vi͟t Nam t͡nh Ĉͫng Nai ”

Tͅp I (1930-1954) ÿã ÿ́ͻc xu̽t b̻n năm 1997.

Ĉ͛ thΉc hi͟n công trình này, Ban biên so̹n ÿã ÿ́ͻc sΉ giúp ÿ͹ nhi͟t tình ÿ̿y

trách nhi͟m cͿa nhi͙u ÿͫng chí cách m̹ng lão thành, nhi͙u cán bͱ, ÿ̻ng viên

và c˿ sͷ cách m̹ng t΃ng lãnh ÿ̹o, chi͗n ÿ̽u trên chi͗n tŕ͵ng Ĉͫng Nai các

th͵i kǤ, ÿͫng th͵i khai thác mͱt sͩ ĺͻng t́ li͟u ͷ các kho ĺu tr· Trung ́˿ng và

ÿͣa ph́˿ng.

Nhân k΍ ni͟m 70 năm thành lͅp Ĉ̻ng Cͱng s̻n Vi͟t Nam, Ban Th́͵ng vͽ

T͡nh Ϳy Ĉͫng Nai cho xu̽t b̻n quy͛n “Lͣch s΅ Ĉ̻ng bͱ Ĉ̻ng Cͱng s̻n Vi͟t

Nam t͡nh Ĉͫng Nai ” tͅp II, vͳi hy vͥng ÿây là tài li͟u giúp cho ÿ̻ng viên, cán bͱ,

chi͗n sƭ, nhân dân Ĉͫng Nai tìm hi͛u, nghiên c΁u v͙ truy͙n thͩng ͷ ÿͣa ph́˿ng,

trên c˿ sͷ ÿó nâng cao lòng tΉ hào v͙ Ĉ̻ng bͱ, v͙ quân ÿͱi và nhân dân anh

hùng ÿͣa ph́˿ng, ra s΁c phát huy s΁c m̹nh truy͙n thͩng trong cuͱc ÿͭi mͳi v͙

mͽc tiêu “Dân giàu, ńͳc m̹nh, xã hͱi công b͉ng và văn minh”.

Quy͛n sách ch͇c h͋n không tránh khͧi nh·ng thi͗u sót, chúng tôi r̽t mong

1.4 Page 4

▲back to top

ÿ́ͻc ÿón nhͅn nh·ng góp ý cͿa ÿông ÿ̻o b̹n ÿͥc g̿n xa, trong và ngoài t͡nh

ÿ͛ có th͛ ch͡nh lý, hoàn thi͟n h˿n trong l̿n tái b̻n sau.

Ban Th́͵ng vͽ T͡nh Ϳy Ĉͫng Nai xin chân thành c̻m ˿n các ÿͫng chí, các

c˿ quan, ÿ˿n vͣ ÿã giúp ÿ͹ chúng tôi trong quá trình nghiên c΁u biên so̹n công

trình này.

Thay m͏t Ban Th́͵ng vͽ T͡nh Ϳy Ĉͫng Nai tôi xin chân trͥng giͳi thi͟u

quy͛n sách “Lͣch s΅ Ĉ̻ng bͱ Ĉ̻ng Cͱng s̻n Vi͟t Nam t͡nh Ĉͫng Nai” tͅp II

(1954-1975) cùng các b̹n.

TRҪN THӎ MINH HOÀNG

Uӹ viên Trung ѭѫng Ĉҧng

Bí thѭ TӍnh ӫy Ĉӗng Nai

1.5 Page 5

▲back to top

CHѬѪNG I

CӪNG CӔ TӘ CHӬC ĈҦNG – XÂY DӴNG LӴC LѬӦNG CÁCH MҤNG,

THӴC HIӊN ĈѬӠNG LӔI ĈҨU TRANH CHÍNH TRӎ

(1954-1959)

I. CӪNG CӔ TӘ CHӬC, BӔ TRÍ LӴC LѬӦNG CÁCH MҤNG – ĈҨU TRANH

ĈÒI DÂN SINH DÂN CHӪ, ĈÒI THI HÀNH HIӊP ĈӎNH GIѪ-NE-VѪ.

Tháng 7-1954, cuӝc kháng chiӃn 9 năm chӕng thӵc dân Pháp cӫa nhân dân

ta kӃt thúc thҳng lӧi, hòa bình ÿѭӧc lұp lҥi. Theo hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ (Genève),

miӅn Bҳc (tӯ vƭ tuyӃn 17 trӣ ra) ÿѭӧc hoàn toàn giҧi phóng và ÿi lên chӫ nghƭa

xã hӝi, miӅn Nam còn tҥm thӡi do thӵc dân Pháp kiӇm soát. Sau 2 năm, ÿӃn

ngày 20-7-1956 sӁ tә chӭc tәng tuyӇn cӱ trong toàn quӕc ÿӇ thӕng nhҩt ÿҩt

nѭӟc.

ChiӃn tranh kӃt thúc, nhѭng thҳng lӧi chѭa trӑn vҽn. Nhân dân miӅn Nam nói

chung, tӍnh Biên Hòa nói riêng vui mӯng phҩn khӣi vì hòa bình ÿѭӧc lұp lҥi,

miӅn Bҳc hoàn toàn giҧi phóng, nhѭng rҩt băn khoăn vì miӅn Nam còn do thӵc

dân, ÿӃ quӕc và tay sai cai trӏ, ÿӏch sӁ khӫng bӕ, trҧ thù thì cuӝc chiӃn ÿҩu mӟi

sӁ ra sao?

Hӗ Chӫ tӏch hiӇu thҩu nӛi lòng cӫa nhân dân, trong thѭ gӱi ÿӗng bào miӅn

Nam ngay sau khi HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ ÿѭӧc ký kӃt, Bác viӃt : “ÿͫng bào mi͙n

Nam kháng chi͗n tŕͳc h͗t, giác ngͱ r̽t cao. Tôi ch͇c r͉ng ÿͫng bào s͕ ÿ͏t lͻi

ích ÿ̽t ńͳc lên trên lͻi ích ÿͣa ph́˿ng, lͻi ích lâu dài lên trên lͻi ích tŕͳc m͇t

mà ra s΁c cùng ÿͫng bào toàn quͩc ph̽n ÿ̽u ÿ͛ cͿng cͩ hòa bình thΉc hi͟n

thͩng nh̽t, hoàn thành ÿͱc lͅp dân chͿ trong c̻ ńͳc. Ĉ̻ng, Chính phͿ và tôi

luôn luôn theo dõi sΉ cͩ g͇ng cͿa ÿͫng bào. Tôi tin r͉ng ÿͫng bào s͕ th͇ng

lͻi…”(1).

ĈӃ quӕc Mӻ âm mѭu phá hoҥi HiӋp ÿӏnh, hҩt chân thӵc dân Pháp, trӵc tiӃp

can thiӋp vào miӅn Nam. Do ÿó, bѭӟc sang giai ÿoҥn cách mҥng mӟi, kҿ thù

cӫa nhân dân miӅn Nam và cҧ nѭӟc là ÿӃ quӕc Mӻ, mӝt tên ÿӃ quӕc ÿҫu sӓ và

sen ÿҫm quӕc tӃ. Hӝi nghӏ lҫn thӭ 6 cӫa Ban Chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng khóa

II (tháng 9-1954) ÿã vҥch rõ: “ĈӃ quӕc Mӻ là kҿ thù chính cӫa nhân dân yêu

chuӝng hòa bình thӃ giӟi và hiӋn ÿang trӣ thành kҿ thù chính và trӵc tiӃp cӫa

nhân dân Ĉông Dѭѫng”. Hӝi nghӏ Ban Chҩp hành Trung ѭѫng lҫn thӭ 8 (tháng

8-1955) nhұn ÿӏnh: “quy͙n thͩng trͣ ͷ mi͙n Nam Vi͟t Nam hi͟n nay căn b̻n là

quy͙n thͩng trͣ cͿa ÿ͗ quͩc MΏ và cͿa phái thân MΏ” (2).

Ngày 7 tháng 7 năm 1954, ÿӃ quӕc Mӻ ÿѭa Ngô Ĉình DiӋm vӅ miӅn Nam lұp

Chính phӫ bù nhìn. TiӃp ÿó, tháng 11 năm 1954, chúng cӱ tѭӟng Cô-Lin (Colins)

sang miӅn Nam làm ÿҥi sӭ và thӵc hiӋn kӃ hoҥch 6 ÿiӇm cӫa chính quyӅn Ai-

xen-hao nhҵm áp ÿһt chӫ nghƭa thӵc dân mӟi cӫa Mӻ, âm mѭu chia cҳt lâu dài

1 Cuͱc kháng chi͗n chͩng MΏ c΁u ńͳc (1954-1975). Nh·ng sΉ ki͟n quân sΉ. Nxb Quân Ĉӝi nhân dân Hà Nӝi 1980,

trang 9.

2 Mͱt sͩ văn ki͟n cͿa Ĉ̻ng v͙ chͩng MΏ c΁u ńͳc. Nxb Sӵ Thұt Hà Nӝi, 1985, trang 105.

1.6 Page 6

▲back to top

ÿҩt nѭӟc ta, biӃn miӅn Nam thành thuӝc ÿӏa kiӇu mӟi và căn cӭ quân sӵ cӫa

chúng ӣ vùng Ĉông Nam Á .

TӍnh Biên Hòa tiӃp giáp và cách Sài Gòn 30 km, nѫi có phong trào kháng

chiӃn mҥnh mӁ, có ChiӃn khu Ĉ, chiӃn khu Rӯng Sác, Phѭӟc An, Bình Ĉa, Hӕ

Cҥn (Tân Phong), nәi tiӃng trong 9 năm chӕng thӵc dân Pháp. ChiӃn khu Ĉ là

căn cӭ ÿӏa cách mҥng lӟn ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ, nӕi liӅn vӟi cӵc Nam Trung

bӝ…Thӵc dân Pháp, ÿӃ quӕc Mӻ ÿánh giá Biên Hòa có vӏ trí chiӃn lѭӧc ÿһc biӋt

quan trӑng, chúng khҷng ÿӏnh ÿӇ mҩt Biên Hòa là mҩt Sài Gòn.

Trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa, tӯ năm 1957, ÿӏch tách huyӋn Xuân Lӝc thành

lұp tӍnh Long Khánh, bӕ trí lӵc lѭӧng quân sӵ, chính trӏ mҥnh nhҵm xây dӵng

tuyӃn phòng ngӵ (tuyӃn ÿҫu cӫa tӍnh Biên Hòa). Cùng trong năm 1957, ÿӏch tұp

trung ӫi phá rӯng căn cӭ ChiӃn khu Bình Ĉa ÿӇ xây dӵng xa lӝ Biên Hòa - Sài

Gòn (chuҭn bӏ xây dӵng khu kinh tӃ “khu kӻ nghӋ Biên Hòa” (SONADEZI) và sau

này tӯ 1965 xây dӵng tәng kho Long Bình, kho bom ÿҥn, xăng dҫu phөc vө

chiӃn tranh xâm lѭӧc lӟn nhҩt Ĉông Nam Á).

VӅ bӕ trí lӵc lѭӧng, ÿӏch tә chӭc vùng 3 chiӃn thuұt, Nha cҧnh sát miӅn Ĉông,

mӣ rӝng sân bay Biên Hòa, xây dӵng căn cӭ sѭ ÿoàn 5 tҥi Bình Ĉa (sau ÿәi là

sѭ ÿoàn 18), mӣ rӝng kho ÿҥn Thành Tuy Hҥ (Nhѫn Trҥch )…

Lӧi dөng HiӋp Giѫ-ne-vѫ ÿѭӧc ký kӃt, ÿҩt nuӟc còn chia làm 2 miӅn, ÿӏch vu

khӕng, nói xҩu xuyên tҥc Cӝng sҧn, tác ÿӝng hù dӑa, mua chuӝc, cѭӥng ép

ÿӗng bào có ÿҥo Công giáo ӣ Bùi Chu, Phát DiӋm, ÿӗng bào Hoa Nùng vùng

Móng Cái, Yên Bái ӣ miӅn Bҳc… ÿѭa vào miӅn Nam và bӕ trí tҥi Biên Hòa dӑc

quӕc lӝ 1 (Hӕ Nai lên Dҫu Giây), quӕc lӝ 20 (Gia KiӋm, Gia Tân), quӕc lӝ 15 (tӯ

Tam HiӋp, Tân Mai, Phuӟc Tân, Phѭӟc Thái…), lұp mӟi xã Vƭnh Thanh (công

giáo ӣ Nhѫn Trҥch). Ĉӏch ÿѭa ÿӗng bào Hoa Nùng vào bҳc Trҧng Bom (Bàu

Hàm, Cây Gáo…), An ViӉn, sӣ cao su Bình Sѫn (Long Thành), Bҧo Vinh (Xuân

Lӝc)… Ĉӏch cho ÿӗng bào Thiên Chúa giáo là lӵc lѭӧng tin cұy cӫa chúng, thӃ

bӕ trí cӫa chúng, nhҵm tҥo vành ÿai bҧo vӋ chӃ ÿӝ Sài Gòn.

VӅ quân sӵ, chúng tә chӭc các tәng ÿoàn dân vӋ nhӳng năm ÿҫu sau tháng

7-1954, sau ÿó chuyӇn thành dân vӋ xã, bҧo an thuӝc quұn, tӍnh. Khi loҥi ÿѭӧc

Pháp và các thӃ lӵc thân Pháp ӣ miӅn Nam, Mӻ tiӃn hành cӫng cӕ tә chӭc lҥi

ngөy quân, loҥi bӓ sӕ sƭ quan không ăn cánh, cho nghӍ nhӳng tên lӟn tuәi thuӝc

các ÿѫn vӏ ngөy binh cӫa thӵc dân Pháp trѭӟc ÿây. ĈӃ quӕc Mӻ tay sai ra sӭc

bҳt lính xây dӵng ÿӝi quân bán nѭӟc gӗm chӫ lӵc, bҧo an, dân vӋ do Mӻ huҩn

luyӋn và trang bӏ, hoҥt ÿӝng theo ý ÿӗ xâm lѭӧc cӫa chúng.

HӋ thӕng ÿӗn bót, căn cӭ quân sӵ cӫa ÿӏch trên ÿӏa bàn Biên Hòa nhanh

chóng ÿѭӧc xây dӵng lҥi và mӣ rӝng thêm.

ChӍ trong vòng chѭa ÿҫy 2 năm 1955-1956, Mӻ ngөy ÿã tә chӭc bӝ máy kìm

kҽp các cҩp ӣ hҫu khҳp các ÿӏa phѭѫng trong tӍnh. Riêng các ÿӗn ÿiӅn cao su

1.7 Page 7

▲back to top

trong tӍnh, trong giai ÿoҥn tѭ bҧn Pháp ÿang dao ÿӝng, mӝt sӕ chính sách, biӋn

pháp bóc lӝt, ÿàn áp công nhân còn ÿang lѫi lӓng, thì Mӻ DiӋm cҩu kӃt vӟi chӫ

ÿӗn ÿiӅn, cho tӅ ngөy gây chia rӁ tôn giáo, chia rӁ Nam-Bҳc, ÿánh phá phong

trào cách mҥng công nhân.

VӅ cách mҥng, khi có HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ 1954 còn tӍnh Thӫ Biên (Biên Hòa -

Thӫ Dҫu Mӝt). Cùng vӟi công tác tә chӭc chuyӇn quân tұp kӃt, TӍnh ӫy Thӫ Biên

chӍ ÿҥo triӇn khai ngay viӋc sҳp xӃp lӵc lѭӧng cán bӝ ӣ lҥi miӅn Nam hoҥt ÿӝng

(3).TӍnh ӫy xác ÿӏnh tѭ tѭӣng cho cán bӝ, chiӃn sƭ “Ĉi là thҳng lӧi, ӣ lҥi là vinh

quang”, ÿi tұp kӃt hay ӣ lҥi miӅn Nam ÿӅu là nhiӋm vө cӫa Ĉҧng giao. TӍnh ӫy

triӇn khai hӑc tұp quán triӋt các ÿiӅu khoҧn cӫa HiӋp Giѫ-ne-vѫ, các Nghӏ quyӃt

mӟi cӫa Ĉҧng cho cán bӝ ӣ lҥi miӅn Nam, kiӋn toàn lҥi tә chӭc bӝ máy lãnh ÿҥo

tӍnh, huyӋn, cѫ sӣ Ĉҧng ӣ các huyӋn, xây dӵng căn cӭ, chôn dҩu mӝt sӕ vǊ khí,

chuҭn bӏ cho cuӝc ÿҩu tranh cách mҥng trong giai ÿoҥn mӟi.

Trong ChӍ thӏ 43/CT.TWC ngày 11-8-1954 “vӅ viӋc lãnh ÿҥo ÿҩu tranh chính trӏ

sҳp tӟi ӣ xã”, Trung ѭѫng Cөc miӅn Nam nhҩn mҥnh trong tình hình mӟi: “Ph̻i

d΁t khoát không còn dùng nh·ng hình th΁c võ trang ho͏c nh·ng hình th΁c ÿ̽u

tranh võ trang khác nh́ trong th͵i kǤ kháng chi͗n”(4).

Tháng 10 năm 1954, Xӭ ӫy Nam bӝ ÿѭӧc thành lұp. Xӭ ӫy quyӃt ÿӏnh thành

lұp Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông (5).Thӵc hiӋn nghӏ quyӃt cӫa Bӝ Chính trӏ, Trung

ѭѫng Ĉҧng tháng 9 năm 1954, Xӭ ӫy xác ÿӏnh “c̿n ph̻i nhͅn rõ quân thù chính

cͿa ta hi͟n nay là ÿ͗ quͩc MΏ, hi͗u chi͗n Pháp và bè lǊ tay sai”, nhiӋm vө cө thӇ

cӫa cách mҥng miӅn Nam là: “…gìn gi· cͿng cͩ hòa bình, tranh thͿ thΉc hi͟n tΉ

do dân chͿ, c̻i thi͟n dân sinh, ÿ̽u tranh chính trͣ ÿòi thi hành Hi͟p ÿͣnh Gi˿-ne-

v˿, ti͗n tͳi thΉc hi͟n thͩng nh̽t, hoàn thành cách m̹ng dân tͱc dân chͿ trong

c̻ ńͳc…”. Hӝi nghӏ nhҩn mҥnh ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu là thӕng nhҩt, ÿӝc lұp

dân chӫ toàn quӕc, “ph̻i ÿͱng viên toàn th͛ nhân dân ÿ̽u tranh b͇t buͱc ÿͩi

ph́˿ng ph̻i thΉc hi͟n ÿúng ÿ͇n Hi͟p ÿͣnh ÿình chi͗n, thΉc hi͟n quy͙n tΉ do

dân chͿ, c̻i t̹o dân chͿ bͱ máy chính quy͙n cͿa ÿͩi ph́˿ng…”.

VӅ phѭѫng châm hoҥt ÿӝng, Xӭ ӫy nhҩn mҥnh: ph̻i n͇m v·ng nguyên t͇c

bí mͅt, công khai và bán công khai. K͗t hͻp công tác bí mͅt vͳi công tác công

khai. C˿ sͷ bí mͅt là c˿ sͷ căn b̻n cͿa Ĉ̻ng ÿ͛ lãnh ÿ̹o phong trào, c˿ sͷ

công khai, bán công khai là c˿ sͷ căn b̻n cͿa qu̿n chúng ÿ͛ hͥat ÿͱng mͷ

rͱng phong trào”(6). Hӝi nghӏ nhҳc nhӣ: “Ph̻i khôn khéo công tác, không chͿ

quan khinh ÿͣch, tránh khiêu khích, ÿ͙ phòng mͅt thám, luôn luôn ph̻i bi͗t gi·

gìn lΉc ĺͻng, cͿng cͩ xây dΉng lΉc ĺͻng”(7).

Cuӕi năm 1954, ÿӇ phù hӧp vӟi tình hình mӟi, Xӭ ӫy Nam bӝ và Liên TӍnh ӫy

miӅn Ĉông ÿã quyӃt ÿӏnh tách tӍnh Thӫ Biên, lұp lҥi hai tӍnh Biên Hòa và Thӫ Dҫu

Mӝt.

3 Theo sͩ li͟u báo cáo cͿa X΁ Ϳy, t͡nh Biên Hòa sͩ cán bͱ ÿ́ͻc bͩ trí ͷ l̹i ti͗p tͽc chi͗n ÿ̽u là 1958 nǵ͵i.

4 Ch͡ thͣ 43/CT.TWC ngày 11-8-1954. Tài li͟u ĺu Phòng Nghiên c΁u cͿa Lͣch S΅ Ĉ̻ng Ĉͫng Nai

5 Liên T͡nh Ϳy mi͙n Ĉông do ÿͫng chí Phan Ĉ΁c làm Bí th́.

6 Báo cáo Hͱi nghͣ X΁ Ϳy Nam bͱ tháng 10 – 1954. Tài li͟u ĺu Phòng Nghiên c΁u Lͣch S΅ Ĉ̻ng Ĉͫng Nai.

7 Tài li͟u ÿã d̓n

1.8 Page 8

▲back to top

TӍnh ӫy Biên Hòa ÿѭӧc Thѭӡng vө Liên TӍnh ӫy chӍ ÿӏnh, ÿӗng chí Phҥm Văn

Thuұn làm Bí thѭ, ÿӗng chí HuǤnh Văn LǊy, Phó Bí thѭ (8).

ĈӃn ÿҫu năm 1955, Thѭӡng vө Xӭ ӫy quyӃt ÿӏnh ÿiӅu ÿӝng ÿӗng chí VǊ Ngӑc

Hӗ (Bҧy Hӗng VǊ) tӯ Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông vӅ làm Bí thѭ TӍnh ӫy Biên Hòa,

ÿӗng chí Phҥm Văn Thuұn làm Phó Bí thѭ. Mӝt thӡi gian ngҳn sau ÿó, ÿӗng chí

Phҥm Văn Thuұn thay thӃ làm Bí thѭ TӍnh ӫy. Tháng 5-1955, ÿӗng chí HuǤnh

Văn LǊy hy sinh tháng 6 năm 1956 ӣ cù lao Mӻ Quӟi.

TӍnh Biên Hòa gӗm thӏ xã Biên Hòa và 5 huyӋn nông thôn. TӍnh ӫy Biên Hòa

phân công các ÿӗng chí chӫ chӕt: Thӏ xã Biên Hòa, ÿӗng chí NguyӉn Văn Long

(Sáu Long) Bí thѭ; HuyӋn uӹ Vƭnh Cӱu, ÿӗng chí Phҥm Văn Bính (Hai Bính) Bí

thѭ; HuyӋn ӫy Long Thành, ÿӗng chí VǊ Hӗng Phô (Sáu Khánh) Bí thѭ; HuyӋn

ӫy Tân Uyên, ÿӗng chí HuǤnh Văn Ĉính (Hai Ĉính) Bí thѭ; HuyӋn ӫy Xuân Lӝc,

ÿӗng chí Ngô TiӃn (Ba TiӃn) Bí thѭ; huyӋn Bà Rá, ÿӗng chí Ba Phú làm Trѭӣng

ban cán sӵ Ĉҧng.

Hҫu hӃt các xã trong tӍnh ÿӅu có ÿҧng viên. Mӝt sӕ xã trong vùng căn cӭ xây

dӵng chi bӝ có ÿӃn 20 - 30 ÿҧng viên. NhiӅu xã ӣ các huyӋn có chi bӝ tӯ 5 ÿӃn

10 ÿҧng viên. Vùng yӃu, thӏ xã, thӏ trҩn có chi bӝ tӯ 3 ÿӃn 5 ÿҧng viên và có xã

có ÿҧng viên lҿ, có xã còn trҳng. Các ÿoàn thӇ cách mҥng trong thӡi kǤ này chӍ

còn lҥi tә chӭc Ĉoàn Thanh niên Lao ÿӝng.

Sau khi әn ÿӏnh xong bӝ máy lãnh ÿҥo các cҩp, TӍnh ӫy Biên Hòa lѭӡng trѭӟc

âm mѭu thâm ÿӝc cӫa kҿ thù. TӍnh ӫy có nghӏ quyӃt quy ÿӏnh tә chӭc hoҥt ÿӝng

cӫa các cán bӝ Ĉҧng tӯ tӍnh, huyӋn, xã phҧi thӵc hiӋn ÿúng nguyên tҳc bí mұt,

công khai, bán công khai. Mӛi cán bӝ ÿѭӧc bӕ trí công tác ӣ ÿâu ÿӅu phҧi tҥo

viӋc làm hӧp pháp, hòa mình trong dân, xây dӵng cӕt cán quҫn chúng, qua ÿó

mà tuyên truyӅn, vұn ÿӝng tә chӭc, lãnh ÿҥo quҫn chúng ÿҩu tranh. Xây dӵng

các tә chӭc công khai, bán công khai và lӧi dөng tә chӭc tӵ nhiên ÿã có cӫa

quҫn chúng, ÿѭa ÿҧng viên vào nҳm ÿӇ tұp hӧp, lãnh ÿҥo quҫn chúng ÿҩu tranh

ÿòi dân sinh dân chӫ, bҧo vӋ quyӅn lӧi cӫa quҫn chúng.

TӍnh ӫy chӍ ÿҥo cҫn khҳc phөc 3 sai lҥc vӅ tѭ tѭӣng là: Không nhͅn th΁c ÿ́ͻc

th͇ng lͻi cͿa Hi͟p ÿͣnh ÿình chi͗n; t́ t́ͷng sͻ MΏ, không tin t́ͷng vào kh̻

năng ÿ̽u tranh chính trͣ cͿa qu̿n chúng; không th̽y rõ công tác chính trͣ hi͟n

nay là khí giͳi duy nh̽t cͿa Ĉ̻ng ÿ͛ b̻o v͟ quy͙n lͻi cͿa nhân dân, tranh thͿ

thΉc hi͟n thͩng nh̽t, hoàn thành ÿͱc lͅp dân chͿ. Ĉӗng thӡi TӍnh ӫy chӍ rõ cҫn

khҳc phөc 3 tѭ tѭӣng ngăn cҧn sӵ thӵc hiӋn ÿúng ÿҳn ÿѭӡng lӕi chính sách cӫa

Ĉҧng là: T́ t́ͷng c̿u an dao ÿͱng, sͻ gian khͭ, sͻ nguy hi͛m ÿ͗n sinh m̹ng

cͿa mình; t́ t́ͷng phiêu ĺu khinh th́͵ng khͿng bͩ cͿa ÿͣch, thi͗u c̻nh giác

tŕͳc âm ḿu khiêu khích cͿa ÿͣch; t́ t́ͷng công th̿n, cá nhân anh hùng trong

Ĉ̻ng.

8 Các ÿͫng chí: Hoàng Tam KǤ, T͡nh Ϳy viên phͽ trách Tuyên hu̽n, Ngô Bá Cao, T͡nh Ϳy viên phͽ trách giao thông căn

c΁ ÿͣa, Ngô Ti͗n, Bí th́ Xuân Lͱc, VǊ Hͫng Phô, Bí th́ Long Thành …

1.9 Page 9

▲back to top

TӍnh ӫy nhҩn mҥnh vӅ tác phong công tác trong tình hình mӟi, cán bӝ, ÿҧng

viên phҧi tránh: thiӃu bí mұt, thiӃu thӍnh thӏ báo cáo, thiӃu ÿiӅu tra nghiên cӭu

hӑc tұp ÿҫy ÿӫ chӍ thӏ nghӏ quyӃt cӫa Ĉҧng, kém ý thӭc cҧnh giác ÿӅ phòng mұt

thám. Các bài hӑc chӫ yӃu là “Tình hình nhi͟m vͽ mͳi ”, “Năm b́ͳc công tác”,

“Ĉ̹o ÿ΁c cách m̹ng và khí ti͗t nǵ͵i cͱng s̻n”.

TӍnh ӫy ÿӅ ra chӫ trѭѫng ÿҩu tranh cách mҥng trong giai ÿoҥn mӟi: Các cán

bӝ bӕ trí ӣ lҥi phҧi bám trө trong dân, tҥo thӃ công khai hӧp pháp, dӵa vào pháp

lý cӫa HiӋp ÿinh Giѫ-ne-vѫ ÿӇ lãnh ÿҥo quҫn chúng ÿҩu tranh chính trӏ, ÿòi dân

sinh dân chӫ, ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc; bҧo vӋ cán

bӝ bҧo vӋ tính mҥng và tài sҧn, quyӅn lӧi cӫa nhân dân, chӕng chiӃn dӏch bҳt

bӟ khӫng bӕ cӫa cán bӝ kháng chiӃn cǊ (ÿiӅu 14C HiӋp ÿӏnh ). TӍnh ӫy chӍ ÿҥo

các cuӝc ÿҩu tranh dù nhӓ hay lӟn, ÿӅu phҧi tranh thӫ lôi kéo gia ÿình binh sƭ

thành ngòi pháo trong các cuӝc ÿҩu tranh, ÿҩu tranh phҧi có lý có lӁ và ÿúng

mӵc. Thӡi kǤ này, TӍnh ӫy chӫ trѭѫng xây dӵng ngѭӡi ÿѭa vô làm nӝi tuyӃn

trong lòng ÿӏch, xây dӵng chӑn ngѭӡi ÿѭa vào làm tӅ (xã trѭӣng, ҩp trѭӣng),

ÿѭa ngѭӡi vào dân vӋ, bҧo an, chӫ lӵc cӫa ÿӏch.

ĈӇ ÿҧm bҧo cho viӋc lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo, TӍnh ӫy tә chӭc các Ban chuyên môn:

Ban căn cӭ giao liên, ÿӗng chí Ngô Bá Cao trѭӣng ban; Ban Tuyên huҩn, Hoàng

Tam KǤ trѭӣng ban; Ban ÿӏch tình kiêm tài chính, Bҧy Hӗng VǊ trѭӣng ban,

HuǤnh ViӋt Thҳng phó ban; Ban binh vұn, Phҥm Văn Thuұn trѭӣng ban…

Các cѫ quan cӫa TӍnh ӫy, HuyӋn ӫy ÿӅu phҧi xây dӵng quҫn chúng, ÿҧm bҧo

hoҥt ÿӝng an toàn trong dân. Cѫ quan cӫa tӍnh ӫy Biên Hòa lúc ÿҫu ÿóng ӣ xã

Tân TriӅu (Vƭnh Cӱu), sau dӡi vӅ các xã nhѭ Bình Hòa, Thҥnh Hӝi, Thái Hòa,

Khánh Vân (Tân Uyên) và HiӋp Hòa (Cù lao Phӕ), Bӱu Hòa (Vƭnh Cӱu)

Ĉӏch xây dӵng hӋ thӕng bӝ máy ngөy quyӅn tӯ Trung ѭѫng ÿӃn tӍnh, quұn,

xã, ҩp. Ĉӗng thӡi, chúng tә chӭc bӝ máy công an (Trung ѭѫng xuӕng tӍnh, quұn,

xã), xây dӵng nhà tù (khám ÿѭӡng Biên Hòa, nhà lao Tân HiӋp) và ÿѭa bӑn

công dân vө, công an chìm, nәi, bӑn tình báo trá hình trong các ÿoàn “xây dӵng

hѭѫng thôn”, “diӋt trӯ sӕt rét”… luӗn vӅ các xóm ҩp, vào sâu vào các vùng ÿӗng

bào dân tӝc, các sӣ cao su… ÿiӅu tra thăm dò tình hình, lұp danh sách nhӳng

gia ÿình có ngѭӡi kháng chiӃn, có ngѭӡi tұp kӃt, nhӳng gia ÿình có ngѭӡi thân

ÿang hoҥt ÿӝng cách mҥng. Hàng ngày bӝ máy tuyên truyӅn cӫa ÿӏch hoҥt ÿӝng

rҩt mҥnh bҵng truyӅn ÿѫn, áp phích, tranh ҧnh, loa phóng thanh tuyên truyӅn

xuyên tҥc nói xҩu Cӝng sҧn, nói tӕt cho chӃ ÿӝ tay sai bán nѭӟc. Chúng phát

triӇn các tә chӭc chính trӏ phҧn ÿӝng nhѭ “ÿҧng Cҫn lao nhân vӏ”, “phong trào

Cách mҥng quӕc gia”, “Thanh niên cӝng hòa”, “Phө nӳ liên ÿӟi”… và lұp ra tә

chӭc “ngǊ gia liên bҧo” (cӭ 5 hӝ gia ÿình tә chӭc mӝt liên gia, có liên gia

trѭӣng) ÿӇ kiӇm soát mӑi hoҥt ÿӝng, sinh hoҥt cӫa mӛi ngѭӡi dân, theo dõi, cô

lұp hăm dӑa ÿӫ ÿiӅu vӟi gia ÿình có ngѭӡi thân là cán bӝ tұp kӃt, cán bӝ ÿang

hoҥt ÿӝng ӣ ÿӏa phѭѫng. Mөc tiêu cӫa Mӻ DiӋm là tҥo thӵc lӵc cҧ vӅ quân sӵ và

chính trӏ, xã hӝi ÿӇ ÿánh phá cách mҥng, triӋt hҥ mӑi cѫ sӣ hҥ tҫng cӫa Ĉҧng ta

1.10 Page 10

▲back to top

tӯ các thӏ xã, thӏ trҩn cho ÿӃn tұn các vùng ÿӗn ÿiӅn cao su, các vùng nông thôn

trên ÿӏa bàn toàn tӍnh.

Cuӕi năm 1954, hҫu hӃt sӕ cán bӝ, ÿҧng viên ÿӅu ÿѭӧc bӕ trí vӅ các ÿӏa

phѭѫng công tác. NhiӅu chi bӝ ӣ nông thôn, thӏ xã, thӏ trҩn trong tӍnh chuyӇn

ÿѭӧc nhanh vӅ phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng và tә chӭc, lӧi dөng ÿѭӧc tә chӭc công

khai, bán công khai sҹn có cӫa quҫn chúng nhѭ hӝi nhà vàng, hӝi chùa, hӝi

ÿình, hӝi miӉu, hӝi vҫn ÿәi công..., ÿѭa ÿҧng viên luӗn vào hoҥt ÿӝng, che dҩu

mình. Có nhiӅu ÿҧng viên ÿѭӧc quҫn chúng tín nhiӋm bҫu vào các chӭc danh

trѭӣng, phó hӝi, có ÿiӅu kiӋn hoҥt ÿӝng, hѭӟng dүn, gӧi ý quҫn chúng bàn bҥc

hѭӟng vào viӋc ÿҩu tranh chӕng ÿӏch khӫng bӕ, ÿòi quyӅn lӧi thiӃt thân.

Giӳa năm 1955, TӍnh ӫy quyӃt ÿӏnh chӍ ÿӏnh HuyӋn ӫy Xuân Lӝc do ÿӗng chí

Ngô TiӃn (Ba TiӃn) làm Bí thѭ; Phҥm Văn Bính (Hai Bính) làm Phó Bí thѭ; các

HuyӋn ӫy viên có: NguyӉn Nҥi Sѫn, NguyӉn Minh ChiӃu, NguyӉn Thӏ Minh, Ba

Nghƭa. Ĉӗng chí Nҥi Sѫn ÿѭӧc phân công phө trách vùng cao su.

CǊng trong thӡi gian này, TӍnh ӫy Biên Hòa quan tâm ÿúng mӵc công tác binh

vұn và chӍ ÿҥo rút cán bӝ tăng cѭӡng cho công tác này; phân công theo dõi ÿӕi

tѭӧng chӫ lӵc, bҧo an, dân vӋ, tӅ. TӍnh ӫy chӍ ÿҥo các cҩp ӫy tuyên truyӅn giáo

dөc, lôi kéo binh sƭ ngөy, vҥch trҫn tӝi ác cӫa ÿӃ quӕc Mӻ xâm lѭӧc và bӑn tay

sai bán nѭӟc; vұn ÿӝng gia ÿình binh sƭ cùng nhân dân ÿҩu tranh bênh vӵc

quyӅn lӧi cho quҫn chúng. Các huyӋn ӫy chӍ ÿҥo trӵc tiӃp các xã xây dӵng

ngѭӡi ÿѭa vào lòng ÿӏch. NhiӅu xã trong tӍnh thӵc hiӋn tӕt, ÿѭa ÿѭӧc ngѭӡi vào

làm tӅ nhѭ xã trѭӣng hoһc cҧnh sát trѭӣng. Các nӝi tuyӃn ÿѭӧc giao nhiӋm vө:

nhӳng chӫ trѭѫng nào cӫa ÿӏch có lӧi cho dân thì làm; hoãn hoһc không thӵc

hiӋn nhӳng chӫ trѭѫng nào hҥi cho dân; ÿѭa tài liӋu cӫa ÿӏch cho ta ÿӇ nghiên

cӭu ÿӕi phó; ÿѭa giҩy thông hành ra ÿӇ cán bӝ sӱ dөng công khai, hӧp pháp.

HuyӋn ӫy Long Thành chӍ ÿҥo xây dӵng ngѭӡi ÿѭa vào làm nӝi tuyӃn trong dân

vӋ nhѭ ӣ các xã Phú Hӳu, Tam Phѭӟc, Phѭӟc An, An Hòa, Long Bình…Ӣ xã

Phú Hӳu, ta quan hӋ vӟi gia ÿình nҳm ÿѭӧc các ÿӗn phó bҧo an “Châu Văn

Phú”, sau ÿó vì hoҥt ÿӝng bӏ lӝ, ÿӏch tình nghi, HuyӋn ӫy quyӃt ÿӏnh cho Châu

Văn Phú dүn ÿӝi dân vӋ vӅ vӟi cách mҥng. Ĉêm 23-9-1955, ÿѫn vӏ diӋt tên ÿӝi

Lҥc, ÿӗn trѭӣng ác ôn khét tiӃng, ÿӕt ÿӗn Phѭӟc Khánh, thu toàn bӝ khí và trӣ

vӅ vӟi nhân dân. Thѭӡng vө huyӋn ӫy Long Thành trӵc tiӃp lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo

toàn diӋn lӵc lѭӧng này. Ӣ huyӋn Vƭnh Cӱu, các xã nhѭ Tân HiӋp, Tân Vҥn,

Bình Trӏ, Tân Hҥnh, HiӋp Hòa, Hóa An, Bӱu Hòa, Tân Vҥn, Bình Ý, Bình Hòa,

Tân An, Bӱu Hòa, Tân Vҥn, Bình Ý, Bình Hòa, Tân TriӅu, Bình Phѭӟc, Tam

HiӋp… ta xây dӵng ÿѭa ÿѭӧc ngѭӡi vào nӝi tuyӃn trong dân vӋ ÿã phөc vө tích

cӵc theo yêu cҫu cӫa cách mҥng.

Vùng ÿӗn ÿiӅn cao su, công nhân ÿa phҫn là dân công tra lâu năm, suӕt ÿӡi

làm thuê bán sӭc lao ÿӝng làm nô lӋ cho dân chӫ Tây, bӏ ÿánh ÿұp, bӏ chà ÿҥp

nhân phҭm, TӍnh ӫy quan tâm chӍ ÿҥo phong trào ÿҩu tranh ÿòi quyӅn sӕng. Xӭ

ӫy ÿã cӱ hai ÿӗng chí Trҫn Văn KiӇu và Sáu Dân vӅ trӵc tiӃp chӍ ÿҥo phong trào.

Khi ÿӏch cho tә chӭc nghiӋp ÿoàn (Liên ÿoàn Lao công và Liên ÿoàn Lao ÿӝng)

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

trong các ÿӗn ÿiӅn cao su, TӍnh ӫy chӍ ÿҥo chӑn ÿѭa các ÿӗng chí cán bӝ ÿҧng

viên vào các ban chҩp hành nghiӋp ÿoàn nhѭ ӣ các sӣ Cҭm Mӻ, Ông QuӃ, Bình

Sѫn, An Lӝc, Bình Lӝc… Nѫi nào chѭa có nghiӋp ÿoàn thì lãnh ÿҥo công nhân

ÿҩu tranh, kiӃn nghӏ vӟi ngөy quyӅn cho thành lұp ÿӇ bҧo vӋ quyӅn lӧi công

nhân. Tҥi Long Thành, ÿӗng chí Lê Minh ChiӃu dѭӟi lӟp áo “thҫy dòng” bám vӅ

các ÿӗn ÿiӅn cao su Bình Sѫn, Sihp, Kho Bҥc, Ĉӡ -la… xây dӵng cѫ sӣ, tә

chӭc ÿѭӧc chi bӝ Ĉҧng gӗm 3 ÿӗng chí: Năm ChiӃu (Bí thѭ), Bҧy ĈiӋp, Ba Bi.

Nhӳng tháng cuӕi năm 1954 ÿҫu năm 1955, công nhân cao su các ÿӗn ÿiӅn

trong tӍnh ÿã ÿҩu tranh sôi nәi. Ngày 1 tháng 5 năm 1955, cùng vӟi toàn miӅn,

công nhân cao su Suӕi Tre, Bình Lӝc, Hàng Gòn, Cҭm Mӻ, Bình Sѫn, An ViӉn…

dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo trӵc tiӃp cӫa các huyӋn ӫy Xuân Lӝc, huyӋn ӫy Long Thành

ÿã ÿӗng loҥt ÿình công 24 giӡ, tә chӭc mít tinh tҥi các trung tâm ÿӗn ÿiӅn An

Lӝc, Bình Sѫn…vӟi các yêu sách, ÿòi:

Tăng lѭѫng tӯ 17 ÿӗng lên 24 ÿӗng /ngày.

Ngày chӫ nhұt ÿi làm phҧi hѭӣng lѭѫng gҩp ÿôi.

Ĉòi thành lұp nghiӋp ÿoàn.

Hàng năm ÿѭӧc cӱ ban ÿҥi diӋn công nhân.

Ĉһc biӋt là ÿòi chính quyӅn Sài Gòn thi hành ÿiӅu 14C cӫa HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-

vѫ, không ÿѭӧc bҳt bӟ, khӫng bӕ nhӳng ngѭӡi kháng chiӃn.

Thӵc hiӋn ngày làm 8 giӡ.

Ban hành luұt lao ÿӝng.

Bӓ cúp phҥt, ÿánh ÿұp công nhân.

Sӱa chӳa nhà, cҩp gҥo tӕt cho công nhân.

Chia lҥi phҫn cây cҥo cho công nhân.

Cuӝc ÿҩu tranh giành ÿѭӧc thҳng lӧi, 5 ngày sau bӑn chӫ nhұn giҧi quyӃt

mӝt sӕ yêu sách cӫa công nhân. Qua phong trào ÿҩu tranh thҳng lӧi, uy tín cӫa

các cán cán bӝ, ÿҧng viên trong các ÿӗn ÿiӅn ÿѭӧc nâng lên, tҥo ÿѭӧc niӅm tin

trong quҫn chúng công nhân.

Phát huy khí thӃ thҳng lӧi, liên tiӃp sau ÿó nhiӅu cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ cӫa

công nhân cao su nә ra ÿӇ bҧo vӋ quyӅn lӧi dân sinh dân chӫ, bҧo vӋ cán bӝ,

ÿҧng viên, phát triӇn phong trào ÿҩu tranh cách mҥng. Trong ÿó tiêu biӇu là cuӝc

ÿҩu tranh 40.000 công nhân cao su ӣ Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt, Tây Ninh kéo dài

trong hai tháng 9, 10 - 1955. Cuӝc ÿҩu tranh quy mô này ÿã buӝc giӟi chӫ ÿӗn

ÿiӅn phҧi ký thӓa ѭӟc lao ÿӝng vӟi công nhân, là tiӅn ÿӅ ÿӇ năm 1960, ngөy

quyӅn Sài Gòn ban hành bҧn “Cӝng ÿӗng khӃ ѭӟc cao su” ÿҫu tiên ӣ ViӋt

Nam, bҧo vӋ quyӅn lӧi cӫa công nhân cao su miӅn Nam.

ĈӃn ÿҫu năm 1956, ӣ Xuân Lӝc, Long Khánh, ta ÿã xây dӵng ÿѭӧc 10 chi bӝ

Ĉҧng vӟi trên 40 ÿҧng viên: Chi bӝ thӏ trҩn Xuân Lӝc, Gia Ray, Rӯng Lá, Túc

Trѭng, Hѭng Lӝc, Võ Dõng (Bình Lӝc) Bình Lӝc Sӣ, Cҭm Mӻ, Suӕi Tre, chi bӝ

văn phòng huyӋn ӫy Xuân Lӝc .

2.2 Page 12

▲back to top

Thӵc hiӋn chӍ thӏ cӫa Xӭ ӫy Nam bӝ vӅ viӋc: “mͷ rͱng và ÿ́y m̹nh công tác

ÿô thͣ, phͩi hͻp ch͏t ch͕ công tác ÿô thͣ và nông thôn..”, TӍnh ӫy Biên Hòa ra

Nghӏ quyӃt : ͷ ÿô thͣ ph̻i lͻi dͽng tính hͻp pháp cͿa qu̿n chúng, lͻi dͽng báo

chí công khai, nh·ng tin t΁c có lͻi cho cách m̹ng ÿ͛ tͭ ch΁c các tr̹m bình báo

công khai rͱng rãi. S΅ dͽng các tͭ ch΁c công khai nh́ nghi͟p ÿoàn, các hͱi ái

h·u trong trí th΁c, hͥc sinh, lao ÿͱng, lͳp nghèo thành thͣ bàn b̹c v͙ th͵i sΉ, v͙

ÿ͵i sͩng. Qua ÿó nghiên c΁u, h́ͳng d̓n qu̿n chúng ÿ̽u tranh trΉc di͟n ho͏c

không trΉc di͟n chͩng thu͗ khóa, ph̹t v̹, chͩng b͇t lính, ÿòi tΉ do dân chͿ. Ͷ

nông thôn thì ÿ̽u tranh chͩng b͇t xâu, chͩng vào khu trù mͅt…

Ĉҧng viên cӕt cán quҫn chúng ÿã lӧi dөng mӑi hình thӭc tә chӭc hӧp pháp ÿӇ

lãnh ÿҥo phong trào ÿҩu tranh chính trӏ trên ÿӏa bàn các thӏ xã, thӏ trҩn. Ӣ thӏ xã

Biên Hòa, các nghiӋp ÿoàn xe xích lô, nghiӋp ÿoàn xe ÿò, nghiӋp ÿoàn tҥp phҭm

chӧ Biên Hòa, nghiӋp ÿoàn nhà máy cѭa BIF … ÿã ÿѭӧc thành lұp. Thӏ ӫy Biên

Hòa ÿã xây dӵng cӕt cán quҫn chúng nҳm các tә chӭc này ÿӇ khéo léo hѭӟng

dүn nghiӋp ÿoàn ÿҩu tranh ÿòi các quyӅn dân sinh dân chӫ. Trong hai năm

1954-1955, TӍnh ӫy lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo các huyӋn ӫy, chi bӝ ÿҧng huy ÿӝng hàng

ngàn quҫn chúng phӕi hӧp chһt chӁ phong trào nhân dân Sài Gòn tә chӭc nhiӅu

cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ, ÿòi hòa bình, thӵc hiӋn dân sinh dân chӫ, ÿòi hiӋp ÿӏnh

thѭѫng theo tinh thҫn hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ.

TӍnh ӫy Biên Hòa chӍ ÿҥo chһt chӁ, xây dӵng cѫ sӣ bí mұt “tә nòng cӕt rӉ

chuӛi” cҧ ӣ vùng nông thôn và ÿô thӏ. Mӛi cán bӝ ÿҧng viên trӵc tiӃp nҳm tә cӕt

cán quҫn chúng. Mӛi tә cӕt cán nҳm tӯ 5 ÿӃn 7 quҫn chúng tích cӵc. Mӝt quҫn

chúng tích cӵc lҥi quan hӋ xây dӵng mӝt sӕ quҫn chúng tӕt, cҧm tình. Tӯ ÿó cán

bӝ, ÿҧng viên lãnh ÿҥo theo hӋ thӕng xâu chuӛi, bám ÿѭӧc quҫn chúng tuyên

truyӅn giáo dөc, giác ngӝ và hѭӟng dүn quҫn chúng ÿҩu tranh chӕng ÿӏch, bҧo

vӋ bênh vӵc quyӅn lӧi nhân dân. NhiӅu xóm ҩp trong tӍnh xây dӵng ÿѭӧc nhӳng

lõm chính trӏ, dân bҧo vӋ cán bӝ công khai ÿi lҥi hoҥt ÿӝng.

TӃt Ĉinh Mùi (1955), TӃt hòa bình ÿҫu tiên, TӍnh ӫy Biên Hòa chӍ tә chӭc hoҥt

ÿӝng văn hóa truyӅn thӕng nhѭ ÿua thuyӅn, múa lân, cúng ÿình, cúng miӉu… ӣ

mӝt sӕ vùng căn cӭ kháng chiӃn cǊ, có cѫ sӣ mҥnh nhѭ Tân Uyên, Xuân Lӝc,

Long Thành, Vƭnh Cӱu…, lӗng vào ÿó nӝi dung ca ngӧi kháng chiӃn, mӯng hòa

bình, thӇ hiӋn tinh thҫn ÿoàn kӃt, tình hӳu ái trong các tҫng lӟp nhân dân. Mӝt

vài nѫi có treo cӡ Ĉҧng, cӡ Tә quӕc, căng biӇu ngӳ. Tҥi mӝt sӕ cuӝc mít tinh,

cán bӝ ÿӭng lên kêu gӑi quҫn chúng nhân dân ÿoàn kӃt ÿҩu tranh ÿòi các quyӅn

lӧi dân sinh dân chӫ, ÿòi Mӻ DiӋm thӵc thi các ÿiӅu khoҧn cӫa hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-

vѫ ÿӇ sӟm thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc.

CǊng trong khoҧng thӡi gian này, chi bӝ Ĉҧng ӣ các xã nông thôn lãnh ÿҥo

nông dân ÿҩu tranh ÿòi dân sinh dân chӫ, chӕng bӑn cѭӡng hào, tѭ sҧn và ngөy

quyӅn cѭӟp ÿҩt nhѭ: Ӣ cù lao Ông Còn (Xã Ĉҥi Phѭӟc - Long Thành) ÿӏch

cѭӟp 300 ha ÿҩt cӫa nông dân ÿӇ mӣ rӝng vành ÿai kiӇm soát bҧo vӋ kho ÿҥn

Thành Tuy Hҥ. HuyӋn ӫy Long Thành ÿã chӍ ÿҥo cho chi bӝ vұn ÿӝng tә chӭc

hàng trăm nông dân kéo xuӕng quұn lӷ ÿҩu tranh quyӃt liӋt vӟi quұn trѭӣng

2.3 Page 13

▲back to top

bҵng lý lӁ: nông dân nghèo nhӡ có ÿҩt làm ruӝng mӟi có ăn, nӃu mҩy ông lҩy

300 ha ÿҩt thì nông dân lҩy gì sӕng? Chính phӫ nói lo cho dân, sao lҥi lҩy ÿҩt

ruӝng cӫa nông dân? KӃt quҧ ÿӏch không ÿo ÿҥc, không làm ÿѭӧc hàng rào và

nông dân giӳ ÿѭӧc ruӝng ÿӇ sҧn xuҩt.

Phong trào ÿҩu tranh cӫa các tҫng lӟp nhân dân ÿô thӏ trong tӍnh cǊng diӉn ra

sôi ÿӝng. Ӣ thӏ xã Biên Hòa, công nhân các nghiӋp ÿoàn liên tөc tә chӭc ÿҩu

tranh ÿòi các quyӅn lӧi dân sinh. NghiӋp ÿoàn xích lô ÿҩu tranh ÿòi cҧnh sát

không ÿѭӧc phҥt vô cӟ, ÿòi có bӃn, bãi ÿұu xe, ÿòi hҥ giá thuê xe. NghiӋp ÿoàn

tҥp phҭm chӧ Biên Hòa ÿҩu tranh ÿòi giҧm thuӃ hoa chi, ÿòi ÿѭӧc tӵ do buôn

bán, vұn chuyӇn hàng hóa… Ӣ nhà máy cѭa BIF, công nhân ÿҩu tranh ÿòi chӫ

Pháp phҧi cho vay tiӅn ÿӇ cho công nhân lұp hӧp tác xã mua bán, ÿҩu tranh ÿòi

tăng lѭѫng, tăng tiӅn phө trӝi, xây dӵng trѭӡng hӑc cho con em công nhân ÿang

làm cho nhà máy. KӃt quҧ, chӫ nhà máy chҩp nhұn giҧi quyӃt hҫu hӃt yêu cҫu

cӫa công nhân và xây dӵng ÿѭӧc mӝt trѭӡng tiӇu hӑc.

Tӯ tháng 6 năm 1955, thӵc hiӋn sӵ chӍ ÿҥo cӫa Xӭ ӫy, TӍnh ӫy chӍ ÿҥo các

cҩp giáo dөc, xây dӵng cӕt cán, tә chӭc tұp hӧp lӵc lѭӧng quҫn chúng ÿҩu

tranh ÿòi Mӻ DiӋm phҧi thi hành nghiêm chӍnh hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, phҧi hiӋp

thѭѫng vӟi miӅn Bҳc ÿӇ tiӃn tӟi tәng tuyӇn cӱ thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc. Các huyӋn

ӫy lãnh ÿҥo nhân dân làm hàng chөc bҧn kiӃn nghӏ vұn ÿӝng ÿѭӧc hàng ngàn

chӳ ký cӫa quҫn chúng, cӱ ÿҥi biӇu mang vӅ Sài Gòn, vào trө sӣ Ӫy hӝi quӕc tӃ

ÿӇ ÿҩu tranh, bày tӓ nguyӋn vӑng chính ÿáng cӫa ÿӗng bào.

Ngày 20 tháng 7 năm 1955, kӹ niӋm mӝt năm ngày ký HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ,

Ban Tuyên huҩn TӍnh ӫy cho in hàng ngàn bҧn công hàm cӫa Chính phӫ ViӋt

Nam Dân chӫ Cӝng hòa phân phát, rҧi dán khҳp nѫi, tӓ rõ thiӋn chí cӫa cách

mҥng, ÿòi lұp quan hӋ bình thѭӡng giӳa 2 miӅn Nam – Bҳc.

Ngày 25 tháng 10 năm 1955, ÿӃ quӕc Mӻ, tay sai Ngô Ĉình DiӋm tә chӭc cái

gӑi là “trѭng cҫu dân ý” truҩt phӃ Bҧo Ĉҥi, ÿѭa Ngô Ĉình DiӋm lên làm tәng

thӕng. CǊng trong tháng 10 năm 1955. Ngô Ĉình DiӋm ÿѭa ra dө sӕ 2, dө sӕ 57

ban hành chính sách “cҧi cách ÿiӅn ÿӏa ”, tѭӟc quyӅn sӣ hӳu ruӝng ÿҩt cӫa

nông dân, buӝc nông dân phҧi làm khӃ ѭӟc ruӝng ÿҩt vӟi ÿӏa chӫ, truy nӝp ÿӫ

thuӃ trong nhӳng năm kháng chiӃn, thu hӗi sӕ ruӝng ÿҩt cӫa cách mҥng ÿã cҩp

phát cho nông dân thӡi kǤ chín năm. TӍnh ӫy Biên Hòa ÿã chӍ ÿҥo cҩp ӫy Ĉҧng

giáo dөc vҥch cho quҫn chúng biӃt dө sӕ 2, sӕ 57 cӫa Ngô Ĉình DiӋm ÿã thӇ

hiӋn bҧn chҩt phҧn ÿӝng cӫa chӃ ÿӝ tay sai, ÿӕi lұp vӟi lӧi ích cӫa nhân dân lao

ÿӝng; kiên quyӃt lãnh ÿҥo nông dân ÿҩu tranh giӳ ruӝng ÿҩt ÿã ÿѭӧc cách mҥng

cҩp; chӕng không ký khӃ ѭӟc vӟi ÿӏa chӫ, chӕng truy thu thuӃ. Phong trào này

diӉn ra quyӃt liӋt ӣ Long Thành, Vƭnh Cӱu.

Ngày 4 tháng 3 năm 1956, Mӻ DiӋm lҥi tiӃn hành bҫu cӱ Quӕc hӝi bù nhìn.

Ĉây là mӝt hành ÿӝng trҳng trӧn vi phҥm HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, ÿi ngѭӧc lҥi

nguyӋn vӑng thiӃt tha cӫa ÿӗng bào ta là hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ thӕng nhҩt

ÿҩt nѭӟc. TӍnh ӫy Biên Hòa chӫ trѭѫng phát ÿӝng quҫn chúng bҵng mӑi hình

2.4 Page 14

▲back to top

thӭc công khai, bán công khai, bí mұt tҭy chay trò hӅ bҫu cӱ giҧ hiӋu, ÿѫn

phѭѫng cӫa bӑn tay sai. Chi bӝ các xã, chi bӝ các ÿӗn ÿiӅn cao su lãnh ÿҥo,

hѭӟng dҭn nhân dân tҭy chay tìm mӑi cách lҭn trӕn không ÿi bҫu, nӃu bӏ bҳt ép,

thì ÿӃn phòng phiӃu tìm cách xé phiӃu hoһc bôi lem rӗi gҩp nhӓ bӓ vô thùng.

TӍnh ӫy cho in hàng ngàn truyӅn ÿѫn kêu gӑi nhân dân ÿoàn kӃt ÿҩu tranh,

kêu gӑi binh sƭ ngөy không ÿàn áp nhân dân, ÿӗng tình vӟi nhân dân chӕng Mӻ;

vҥch trҫn bӝ mһt phҧn ÿӝng cӫa ÿӃ quӕc Mӻ và bè lǊ tay sai. TruyӅn ÿѫn phân

phát rӝng rãi khҳp các làng xã, ÿӗn ÿiӅn, trѭӡng hӑc trong tӍnh. Cѫ sӣ ta

dùng khoai tӯ viӃt trên ÿѭӡng nhӵa quӕc lӝ 1, quӕc lӝ 15, các khҭu hiӋu ÿã ÿҧo

cuӝc bҫu cӱ, vҥch trҫn bҧn chҩt mӏ dân và tay sai cӫa Ngô Ĉình DiӋm (khoai tӯ

còn tѭѫi viӃt trên ÿѭӡng nhӵa, khi khô hiӋn chӳ rҩt rõ và khó tҭy xóa). Ĉӝi vǊ

trang cӫa ta lҩy danh nghƭa giáo phái Bình Xuyên ÿã bҳn ÿҥn cӕi vào thӏ trҩn

Long Thành, gây nә, cә vǊ phong trào chӕng bҫu cӱ cӫa nhân dân.

Giӳa năm 1955, TӍnh ӫy Biên Hòa hӑp Hӝi nghӏ mӣ rӝng tҥi Thái Hòa (Tân

Uyên) ÿӇ kiӇm ÿiӇm tình hình, kiӋn toàn lҥi mӝt bѭӟc công tác tә chӭc, bә sung

ÿӗng chí Phҥm Văn Bính, Lê Văn Long vào Ban Chҩp hành TӍnh ӫy, ÿӗng chí

Hoàng Tam KǤ ÿѭӧc bҫu cӱ làm Bí thѭ TӍnh ӫy thay ÿӗng chí Phҥm Văn Thuұn

ÿѭӧc Xӭ ӫy cӱ làm Bí thѭ Ĉҧng ӫy trong lӵc lѭӧng Bình Xuyên.

Hӝi nghӏ ra Nghӏ quyӃt kh͋ng ÿͣnh b̻n ch̽t ngoan cͩ, ph̻n ÿͱng cͿa ÿ͗ quͩc

MΏ và tay sai. Ĉ͛ b̻o tͫn lΉc ĺͻng cách m̹ng, cán bͱ, ÿ̻ng viên ph̻i t̹o ÿi͙u

ki͟n hòa mình vào trong dân, lãnh ÿ̹o ÿ̽u tranh giành giͅt b̻o v͟ quy͙n lͻi cho

qu̿n chúng. T͡nh Ϳy, Huy͟n Ϳy, Thͣ Ϳy ph̻i xây dΉng căn c΁ trong dân, tͭ ch΁c

giao liên công khai, ÿ̻m b̻o sΉ lãnh ÿ̹o, ch͡ ÿ̹o xuyên suͩt cͿa các c̽p Ϳy.

Yêu c̿u ÿ̽u tranh có lý, có lͻi, ÿúng m΁c tránh khiêu khích, tránh manh ÿͱng,

không t̹o s˿ hͷ ÿ͛ ÿͣch khͿng bͩ ÿánh phá phong trào. Các c̽p Ϳy thΉc hi͟n

Nghͣ quy͗t cͿa T͡nh Ϳy, tŕͳc nh̽t c̿n cͿng cͩ tͭ ch΁c c˿ sͷ Ĉ̻ng, giáo dͽc tͭ

ch΁c, h́ͳng d̓n qu̿n chúng ÿ̽u tranh ÿòi các quy͙n lͻi dân sinh dân chͿ, k͗t

hͻp ch͏t ch͕ vͳi kh́u hi͟u ÿ̽u tranh ÿòi ÿͣch thi hành Hi͟p ÿͣnh Gi˿-ne-v˿. TӍnh

ӫy phân công hai ÿӗng chí TӍnh ӫy viên: ÿӗng chí Hai Thҳng vӅ Long Thành,

ÿӗng chí NguyӉn ViӋt Trai (Ba Tҥo) vӅ Xuân Lӝc cùng vӟi HuyӋn ӫy chӍ ÿҥo,

lãnh ÿҥo phong trào ÿҩu tranh chính trӏ cӫa quҫn chúng nhân dân.

Phong trào ÿҩu tranh chính trӏ cӫa các tҫng lӟp nhân dân dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo

cӫa Ĉҧng ngày càng quyӃt liӋt bҵng các hình thӭc trӵc diӋn, không trӵc diӋn.

Ngày 7 tháng 7 năm 1956, HuyӋn ӫy Xuân Lӝc tә chӭc vұn ÿӝng hàng ngàn

công nhân cao su ӣ các ÿӗn ÿiӅn: Cҭm Mӻ, Ông QuӃ, Hàng Gòn, Bình Lӝc, An

Lҥc, Dҫu Giây… và nông dân ӣ các xã Bҧo Vinh, Bình Lӝc, Gia Ray, Bҧo

Chánh… kéo vӅ ngã ba Tân Phong biӇu tình tuҫn hành, biӇu dѭѫng lӵc lѭӧng

ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ, phҧn ÿӕi Mӻ DiӋm khӫng bӕ nhân dân, bҳt bӟ, tù

ÿҫy nhӳng ngѭӡi yêu nѭӟc. Ngөy quyӅn quұn Xuân Lӝc huy ÿӝng lính, công an,

cҧnh sát ÿӃn ÿàn áp, nhѭng ÿӗng bào vүn hiên ngang hô vang các khҭu hiӋu

2.5 Page 15

▲back to top

ÿҩu tranh, các tә binh vұn tranh thӫ ÿѭӧc binh lính ÿӗng tình không ÿàn áp nhân

dân, buӝc ÿӏch phҧi rút lӵc lѭӧng vӅ, cӕ thӫ trong các ÿӗn bót, công sӣ .

Trong thӡi gian tӯ khi có Nghӏ quyӃt Xӭ ӫy Nam bӝ tách tӍnh Thӫ Biên, hình

thành lҥi tӍnh Biên Hòa, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿã kiӋn toàn cӫng cӕ hӋ thӕng các cҩp

bӝ Ĉҧng, xây dӵng ÿѭӧc cѫ sӣ, cӕt cán quҫn chúng trong công nhân, nông dân

và trí thӭc. Các chi bӝ Ĉҧng hoҥt ÿӝng rҩt tích cӵc, quan hӋ chһt chӁ vӟi quҫn

chúng, tuyên truyӅn, giáo dөc, phát ÿӝng quҫn chúng ÿҩu tranh chính trӏ mҥnh

mӁ vӟi khҭu hiӋu trung tâm là ÿòi các quyӅn lӧi dân sinh chӫ, ÿòi hiӋp thѭѫng

tәng tuyӇn cӱ. Ĉây là nguyӋn vӑng thiӃt tha cӫa tҫng lӟp cӫa nhân dân trong

tӍnh.

CǊng trong thӡi gian này, ÿӏch tұp trung xây dӵng bӝ máy ngөy quyӅn các

cҩp, các huyӋn ӫy, thӏ ӫy chӍ ÿҥo chһt chӁ công tác binh tӅ vұn, xây dӵng ngѭӡi

ÿѭa vào làm nӝi tuyӃn trong lòng ÿӏch làm vô hiӋu hóa bӝ máy chính quyӅn cѫ

sӣ ngөy, nҳm chҳc tình hình ÿӇ kӏp thӡi ÿӕi phó vӟi ÿӏch, bҧo ÿҧm quyӅn lӧi vӅ

dân sinh, dân chӫ cho nhân dân.

Tuy nhiên, khi chuyӇn qua thӵc hiӋn nhiӋm vө mӟi, các Ĉҧng bӝ trong tӍnh

chѭa ÿánh giá hӃt âm mѭu, thӫ ÿoҥn nham hiӇm cӫa ÿӏch. Nhӳng chi bӝ ӣ vùng

căn cӭ chѭa chuyӇn kӏp, còn hoҥt ÿӝng theo kiӇu bҩt hӧp pháp, mӝt sӕ ÿӗng chí

ăn ӣ, ÿi lҥi chѭa hòa ÿѭӧc vào dân, không tҥo ÿѭӧc thӃ hӧp pháp. Phѭѫng

châm hoҥt ÿӝng hӧp pháp, bán hӧp pháp và bí mұt thӵc hiӋn chһt chӁ, lӝ liӉu,

ÿӏch nҳm ÿѭӧc ÿánh phá gây thiӋt hҥi cho ta.

II. VѬӦT QUA SӴ KHӪNG BӔ CӪA ĈӎCH, TIӂP TӨC LÃNH ĈҤO ĈҨU

TRANH CHÍNH TRӎ XÂY DӴNG CĂN CӬ, XÂY DӴNG LӴC LѬӦNG Vǉ

TRANG LÀM NӄN CHO QUҪN CHÚNG NHÂN DÂN NӘI DҰY.

Thӵc hiӋn âm mѭu xâm lѭӧc ViӋt Nam, biӃn miӅn Nam thành thuӝc ÿӏa kiӇu

mӟi, ÿҫu năm 1956, ÿӃ quӕc Mӻ và tay sai Ngô Ĉình DiӋm thanh toán triӋt hҥ

các lӵc lѭӧng giáo phái thân Pháp, các Ĉҧng phái ÿӕi lұp, không ăn cánh; xây

dӵng cӫng cӕ bӝ máy thӕng trӏ tӯ Trung ѭѫng ÿӃn các ÿӏa phѭѫng. ĈӃ quӕc Mӻ

và tay sai Ngô Ĉình DiӋm ÿѫn phѭѫng tuyên bӕ không thi hành HiӋp Ĉӏnh Giѫ-

ne-vѫ, ban hành quӕc sách “ÿҧ thӵc, bài phong, diӋt cӝng” trên toàn miӅn Nam.

Ĉӏch tә chӭc các ÿoàn “công dân vө ”, “dân ý vө” ÿѭa vӅ các xã ҩp, lұp các

ban tӕ cӝng tӯ tӍnh xuӕng quұn, xã. Chúng mӣ chiӃn dӏch tuyên truyӅn rҫm rӝ

xuyên tҥc nói xҩu Ĉҧng Cӝng sҧn ViӋt Nam, ÿӅ cao chính phӫ bù nhìn tұp ÿoàn

tay sai Ngô Ĉình DiӋm. Mһt khác chúng tiӃn hành ӫi phá rӯng khu vӵc lӝ 1, 15…

phá căn cӭ cӫa ta, mӣ ÿѭӡng vào sâu vùng căn cӭ chiӃn khu Ĉ (ÿѭӡng 322,

323, thѭӡng gӑi là ÿѭӡng Trҫn LӋ Xuân) ÿӇ lұp ÿӗn bót, cài cҳm dân di cѭ, khai

thác lâm thә sҧn. Chúng o ép, xúc tác dân lұp các dinh ÿiӅn nhѭ dinh ÿiӅn Bình

Phú, Thӯa Ĉӭc (Xuân Lӝc)… mӣ rӝng ÿӏa bàn kiӇm soát, hình thành nhӳng

“pháo ÿài chӕng cӝng” ӣ sâu trong vùng căn cӭ kháng chiӃn cӫa ta.

2.6 Page 16

▲back to top

Lӵc lѭӧng quân sӵ ngөy kӃt hӧp vӟi bӑn công an, mұt vө chӍ ÿiӇm ngày ÿêm

tiӃn hành càn quét, truy lùng cán bӝ, ÿҧng viên, nhӳng ngѭӡi kháng chiӃn cǊ.

Chúng ÿӝt nhұp các hang cùng ngõ hҿm tӯ thӏ xã, thӏ trҩn, các vùng nông thôn

ÿӃn các ÿӗn ÿiӅn cao su các buôn sóc, các ÿӗng bào dân tӝc.

Ĉӏch khӫng bӕ ÿàn áp nhân dân khҳp nѫi trên ÿӏa bàn tӍnh. Chúng bҳt dân ÿi

hӑc tӕ cӝng liên miên, hӃt hӑc ngày lҥi hӑc ÿêm, cҩm dân không ÿѭӧc nói ÿӃn

hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ. Ĉӏch gây tâm lý sӧ Cӝng sҧn, gây nghi ngӡ trong

dân, chia rӁ tôn giáo, dân tӝc, bҵng cách tӕ giác lүn nhau, cha tӕ con, vӧ tӕ

chӗng. Bҳt ÿѭӧc cán bӝ cách mҥng, chúng ÿѭa ra buӝc quҫn chúng phҧi tӕ, nӃu

ai không tӕ thì bӏ ghép vào tӝi thân cӝng và bӏ bҳt bӟ giam cҫm.

Thâm ÿӝc nhҩt là thӫ ÿoҥn phân loҥi dân. Chúng chia làm 3 loҥi : loҥi A gӗm

gia ÿình cán bӝ tұp kӃt, cán bӝ hoҥt ÿӝng cách mҥng, loҥi B là nhӳng gia ÿình

dân bình thѭӡng, loҥi C là nhӳng gia ÿình theo chính phӫ ViӋt Nam cӝng hòa.

Ĉӕi vӟi nhӳng gia ÿình theo loҥi A, chúng bҳt chөp ҧnh, lұp sә bìa ÿen ÿӇ

theo dõi, khӫng bӕ. Nhӳng gia ÿình này luôn sӕng trong cҧnh “chim treo trên lӱa,

cá nҵm dѭӟi dao”. Chúng bҳt nhӳng cán bӝ, ÿҧng viên mҩt khí tiӃt ÿҫu hàng

phҧi tuyên bӕ ly khai Ĉҧng, ÿѭa hӑ ra trѭӟc công chúng buӝc hӑ phҧi xé cӡ

Ĉҧng, xé ҧnh Bác Hӗ. Sӕ này ÿã chӍ cho ÿӏch truy lùng bҳt cán bӝ, ÿҧng viên. Tӯ

nhӳng tháng ÿҫu năm 1956, nhiӅu ÿӗng chí cán bӝ lãnh ÿҥo cӫa tӍnh, huyӋn ÿã

sa vào tay giһc nhѭ ÿӗng chí NguyӉn ViӋt Trai (Ba Tҥo), TӍnh ӫy viên; ÿӗng chí

NguyӉn Văn Quҧng, Bí thѭ huyӋn ӫy Vƭnh Cӱu và hàng chөc ÿӗng chí cҩp ӫy

huyӋn, bí thѭ các xã …. Mһc dù bӏ tra tҩn dã man, các ÿӗng chí vүn mӝt lòng

không khai báo, giӳ lòng trung thành vӟi Ĉҧng, vӟi Tә quӕc, vӟi nhân dân.

Mӝt bҫu không khí ngӝt ngҥt ÿen tӕi bao trùm khҳp các ÿӏa phѭѫng trong tӍnh.

Trѭӟc tình hình so sánh lӵc lѭӧng bҩt lӧi cho cách mҥng, cuӝc ÿҩu tranh mӝt

mҩt mӝt còn giӳa Ĉҧng bӝ, nhân dân Biên Hòa vӟi ÿӏch ÿӇ bҧo vӋ Ĉҧng, ÿӇ bҧo

vӋ phong trào cách mҥng diӉn ra vô cùng quyӃt liӋt.

TӍnh ӫy Biên Hòa chӍ ÿҥo cho các huyӋn, các cѫ sӣ Ĉҧng giáo dөc, lãnh ÿҥo

tә chӭc nhân dân ÿҩu tranh chӕng chiӃn dӏch tӕ cӝng, ÿҩu tranh chӕng ÿӏch bҳt

bӟ giӃt hҥi cán bӝ ÿҧng viên, quҫn chúng yêu nѭӟc.

Ӣ nhiӅu ÿӏa phѭѫng trong tӍnh, nhӳng cuӝc tӕ cӝng diӉn ra bӏ bà con ta tӕ

ngѭӧc trӣ lҥi, vҥch trҫn bӝ mһt bán nѭӟc hҥi dân cӫa Ngô Ĉình DiӋm và bè lǊ

tay sai .

TӃt trung thu năm 1956, Ngô Ĉình DiӋm bày trò gӣi thѭ cho thiӃu nhi. CǊng

ngay trong thӡi gian này, ӣ các xã Phú Hӳu, Phѭӟc Khánh (Long Thành) xuҩt

hiӋn mӝt bài vè, trҿ con hát khҳp nѫi :

“Thi͗u nhi là cháu Bác Hͫ

2.7 Page 17

▲back to top

Ai thèm làm cháu th͉ng Ngô bao gi͵”

Ĉӏch kҿ khҭu hiӋu “diӋt Cӝng là yêu nѭӟc”, bà con bí mұt sӱa lҥi “ViӋt cӝng là

yêu nѭӟc”. Nhân dân sáng tҥo nhiӅu hình thӭc ÿҩu tranh khéo léo chӕng lҥi

nhӳng thӫ ÿoҥn nham hiӇm cӫa kҿ thù, bҧo vӋ uy danh cӫa Ĉҧng, bҧo vӋ cán

bӝ, ÿҧng viên.

Tҥi thӏ trҩn Long Thành vào mӝt buәi sáng khi chӧ còn ÿông, ÿӗng chí Bé giao

liên mұt tӯ Phѭӟc Nguyên xuӕng chӧ hӟt tóc. Bӑn chӍ ÿiӇm phát hiӋn báo cho

ÿӏch, mӝt tiӇu ÿӝi cҧnh sát tӯ chi khu ùa lên. Thҩy chúng, Bé vӝi rӡi khӓi tiӋm

chҥy vào trong chӧ. Bӑn cҧnh sát ÿuәi theo, hò hét, huýt còi inh ӓi. Nhѭng ÿӗng

chí Bé chҥy tӟi ÿâu, ÿám ÿông giãn ra tӟi ÿó rӗi lҩp lҥi cҧn ÿѭӡng, làm cho bӑn

ÿӏch không dám nә súng, cǊng không truy ÿuәi ÿѭӧc. Ĉѭӧc quҫn chúng bҧo vӋ,

ÿӗng chí Bé ÿã thoát khӓi vòng vây cӫa giһc.

Liên tiӃp thҩt bҥi vӅ mһt chính trӏ, ÿӏch ngày càng ÿiên cuӗng thҷng tay ÿàn áp

nhân dân, khӫng bӕ dã man nhӳng ngѭӡi yêu nѭӟc.

Tháng 7 năm 1956, Mӻ - DiӋm mӣ chiӃn dӏch Trѭѫng Tҩn Bӱu nhҵm tiêu diӋt

cán bӝ, ÿҧng viên và cѫ sӣ cách mҥng. Chúng dùng quân chӫ lӵc kӃt hӧp vӟi

bӑn bҧo an, dân vӋ, công an, cҧnh sát ruӗng càn, chà ÿi xát lҥi các xã ҩp, các

ÿӗn ÿiӅn cao su, các vùng kháng chiӃn ӣ Tân Uyên, Vƭnh Cӱu. ChӍ trong vòng 2

tháng (tӯ tháng 7 ÿӃn tháng 9 năm 1956) chúng ÿã giӃt hҥi 58 ngѭӡi, bҳt giam

108 ngѭӡi ӣ các huyӋn thӏ trong tӍnh (9).

Chúng giӃt hҥi hàng chөc các cán bӝ cӫa ta trong các cѫ sӣ cao su. Tҥi ÿӗn

ÿiӅn Cҭm Mӻ, chúng chһt ÿҫu ÿӗng chí Hai Phong ÿѭa ra cҳm ӣ ngã ba Tân

Phong. Dã man hѫn, ÿӏch lùng bҳt ông cai Quân ӣ sӣ Hàng Gòn rӗi cho bӑn ác

ôn thӑc tiӃt, mә bөng moi gan trѭӟc mһt hàng trăm công nhân ÿӗn ÿiӅn ÿӇ trҩn

áp tinh thҫn cách mҥng cӫa quҫn chúng công nhân.

Tәn thҩt nһng nӅ nhҩt là Ĉҧng bӝ huyӋn ӫy Xuân Lӝc. Tên Trãi – liên lҥc cӫa

huyӋn ӫy ÿã ÿҫu hàng, chӍ ÿiӇm cho ÿӏch bҳt các ÿӗng chí trong cҩp ӫy huyӋn

nhѭ ÿӗng chí Năm ChiӃu, Năm Minh …. Mҥng lѭӟi cѫ sӣ cách mҥng tӯ huyӋn

ÿӃn các xã bӏ thiӋt hҥi, gây nhiӅu khó khăn cho phong trào cӫa huyӋn. Ĉӗng chí

Ngô TiӃn, Bí thѭ huyӋn ӫy phҧi ra hoҥt ÿӝng bí mұt ӣ Gia Ray.

Không khí ÿau thѭѫng uҩt hұn bao trùm khҳp thôn xóm. Mӝt tiӃng chó sӫa,

mӝt tiӃng súng nә bâng quѫ cǊng làm cho bà con nѫm nӟp lo âu. Tai hӑa có thӇ

ұp ÿӃn vӟi bҩt cӭ ngѭӡi dân nào. Bӑn ác ôn, công an ngҫm, chӍ ÿiӇm ngày càng

lӝng hành, tàn ác. Nhân dân Biên Hòa sөc sôi căm thù, nguyӅn rӫa các tên Sáu

Tàng ӣ Vƭnh Cӱu, Mѭӡi HiӃm ӣ Long Thành, cùng hàng trăm tên ác ôn khác.

Máu cӫa cán bӝ, chiӃn sƭ và ÿӗng bào ta không ngày nào là không nhuӝm ÿӓ

bàn tay chúng. Nhà tù, trҥi giam ӣ trong tӍnh chұt ních ngѭӡi. Trung tâm cҧi

huҩn Biên Hòa (nhà lao Tân HiӋp) ÿӃn giӳa năm 1956 ÿã lên ÿӃn hѫn 2.000 tù

9 Tài li͟u tͭng k͗t v͙ ÿͣch trên chi͗n tŕ͵ng B2. Ban Tͭng K͗t chi͗n tranh B2. Vi͟n Lͣch s΅ quân sΉ Vi͟t Nam.

2.8 Page 18

▲back to top

chính trӏ bӏ giam giӳ. Cҧnh khӫng bӕ, bҳt bӟ, tra tҩn, tù ÿày, chӃt chóc diӉn ra

hàng ngày .

Ĉҫu năm 1956, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿѭӧc kiӋn toàn tә chӭc: Ĉӗng chí Hoàng

Tam KǤ, Bí thѭ; Ngô Bá Cao, Phó Bí thѭ; ÿӗng chí HuǤnh Văn LǊy, Phó Bí thѭ;

Lê Quang Chӳ, ӫy viên thѭӡng vө. Hai ÿӗng chí TӍnh ӫy viên, Bí thѭ HuyӋn ӫy

Vƭnh Cӱu phҥm sai lҫm bӏ cách chӭc và chuyӇn công tác khác(10),bә sung ÿӗng

chí Năm NhiӉu, Bí thѭ Thӏ ӫy Biên Hòa; ÿӗng chí Trӏnh Văn Dөc vào Ban chҩp

hành TӍnh ӫy. TӍnh ӫy thành lұp Ban công tác dân tӝc, cӱ ÿӗng chi Ba Dөc - TӍnh

ӫy viên - cùng mӝt sӕ cán bӝ lên vùng Bù Cháp, Lý Lӏch (ChiӃn khu Ĉ ) xây

dӵng căn cӭ ÿӏa, vұn ÿӝng cách mҥng trong ÿӗng bào Chѫro, Xtiêng, Mҥ.

Cuӕi năm 1956, thӵc hiӋn chӍ thӏ 4HBC cӫa Xӭ ӫy Nam Bӝ, TӍnh ӫy Biên Hòa

chӫ trѭѫng “ÿiӅu lҳng”, ÿѭa cán bӝ, ÿҧng viên còn ӣ trong rӯng ra ӣ hӧp pháp

bám dân và chuyӇn nhӳng vùng cán bӝ bӏ ÿӏch phát hiӋn. Chӫ trѭѫng này ÿáp

ӭng vӟi nhiӋm vө cӫa giai ÿoҥn ÿҩu tranh chính trӏ: cán bӝ, ÿҧng viên hòa nhұp

ÿѭӧc vào dân, sӕng sát dân, vӯa ÿѭӧc che chӣ, bҧo vӋ, lҥi vӯa lãnh ÿҥo quҫn

chúng ÿҩu tranh bҧo vӋ quyӅn lӧi. Cán bӝ ra hӧp pháp tҥo ÿѭӧc ÿiӅu kiӋn nhѭ

ngѭӡi dân bình thѭӡng qua mҳt ÿӏch ÿӇ hoҥt ÿӝng cách mҥng. Ĉa sӕ cán bӝ,

ÿҧng viên thӵc hiӋn tӕt chӍ thӏ này thì tӗn tҥi. Sӕ không hòa vào ÿѭӧc vӟi dân, lӝ

liӉu bӏ ÿӏch bҳt, gây tәn thҩt cho phong trào cách mҥng cӫa quҫn chúng. Liên

tӍnh ӫy miӅn Ĉông ra ChӍ thӏ: “chͿ y͗u là lãnh ÿ̹o ÿ̽u tranh chính trͣ, tuy͟t ÿͩi

không ÿ́ͻc dùng vǊ trang, tránh manh ÿͱng”.

Các cҩp ӫy Ĉҧng tӯ tӍnh, huyӋn, xã ӣ Biên Hòa ÿӅu chҩp hành tuyӋt ÿӕi

ÿѭӡng lӕi ÿҩu tranh chính trӏ cӫa Ĉҧng, thӇ hiӋn cao ý thӭc tә chӭc kӹ luұt cӫa

Ĉҧng.

ĈӃ quӕc Mӻ và bè lǊ tay sai rҩt ác ÿӝc, dã man trong ÿánh phá phong trào

cách mҥng. Chúng bҳt bӟ giam cҫm cán bӝ, ÿҧng viên cӝng sҧn, triӋt hҥ cѫ sӣ

cách mҥng. Hàng chөc cѫ sӣ Ĉҧng trong tӍnh bӏ phá vӥ. Ĉӗng chí HuǤnh Văn

LǊy, Phó bí thѭ tӍnh ӫy Biên Hòa bӏ giһc phөc kích hy sinh tҥi cù lao Mӻ Quӟi

(Tân Uyên) vào tháng 6 năm 1956. Hàng chөc ÿӗng chí cán bӝ cӕt cán bӏ ÿӏch

bҳt ÿày ÿi các nhà tù trong và ngoài tӍnh .

Ĉӏch ngày càng khӫng bӕ trҳng trӧn, bҳt ngѭӡi vô cӟ, ÿàn áp phong trào cách

mҥng. Bӑn công an, cҧnh sát, tӅ ác ôn, mӛi loҥi ÿӅu có nhӳng thӫ ÿoҥn thâm

ÿӝc hăm dӑa quҫn chúng gây căng thҷng trong xóm ҩp, nhҩt là nhӳng nѫi chúng

cho là có quan hӋ vӟi cách mҥng. Cán bӝ, ÿҧng viên, quҫn chúng cách mҥng rҩt

uҩt ӭc, căm thù muӕn trӯng trӏ bӑn ác ôn ÿó. Các cө già chí cӕt vӟi cách mҥng

gһp cán bӝ ta cӭ ÿӅ nghӏ cho diӋt ác ôn. Do chҩp hành chӫ trѭѫng cӫa Ĉҧng, ÿa

sӕ cán bӝ ÿҧng viên không dám manh ÿӝng. Nhѭng quá bӵc tӭc, mӝt vài nѫi

nhѭ ThiӋn Tân, Tam HiӋp, cán bӝ, ÿҧng viên tҥi chӛ ÿã bҳt diӋt vài tên công an

ngҫm. Nhӳng trѭӡng hӧp này khi phát hiӋn, Ĉҧng cho tә chӭc kiӇm ÿiӇm, kӹ

10 Các ÿͫng chí Hai Bính, Hai Ĉính bͣ cách ch΁c T͡nh Ϳy viên.

2.9 Page 19

▲back to top

luұt, vì tình hình chѭa thuұn lӧi, nӃu ta hoҥt ÿӝng không khéo, ÿӏch lҩy cӟ ÿàn

áp phong trào.

Trong lúc ÿӏch ÿang ráo riӃt tiӃn hành khӫng bӕ phong trào cách mҥng ӣ bên

ngoài thì ӣ bên trong lao tù cӫa giһc, các chiӃn sƭ cách mҥng và nhӳng ngѭӡi

yêu nѭӟc tҥi nhà tù Tân HiӋp (Biên Hòa ) tích cӵc chuҭn bӏ nәi dұy vѭӧt ngөc

trӣ vӅ vӟi cách mҥng.

Nhà tù Tân HiӋp tҥi thӏ xã Biên Hòa, ÿӏch gӑi là “Trung tâm cҧi huҩn”, nѫi Ngô

Ĉình DiӋm bҳt giam cҫm hàng ngàn cán bӝ, ÿҧng viên và quҫn chúng yêu nѭӟc.

Tính ÿӃn tháng 11 năm 1956, sӕ tù nhân trong nhà tù lên ÿӃn 2.368 ngѭӡi, trong

ÿó có các nhân sƭ trí thӭc có tiӃng tăm ӣ Nam bӝ nhѭ: kӻ sѭ Lê Văn Thҧ; nhà

báo, nhà văn Dѭѫng Tӱ Giang, Trҫn Ngӑc Sѫn, Lý Văn Sâm, Ái Lan, NguyӉn

Văn Mҥi, Phҥm Thӏ Lҥng….

Qua ÿҩu tranh thӱ thách trong nhà tù, tháng 3 năm 1956, chi bӝ nhà tù Tân

HiӋp ÿѭӧc tә chӭc lҥi. Chi bӝ ÿã lãnh ÿҥo tù nhân ÿҩu tranh chӕng chào cӡ,

chӕng hӑc “tӕ cӝng”…, rèn luyӋn giӳ vӳng khí tiӃt cӫa ngѭӡi cách mҥng.

Lãnh ÿҥo Ĉҧng trong nhà tù ÿã báo cáo ý ÿӗ vѭӧt ngөc và ÿѭӧc liên TӍnh ӫy

MiӅn Ĉông, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿӗng ý, lãnh ÿҥo Ĉҧng trong nhà tù quyӃt ÿӏnh tә

chӭc cuӝc nәi dұy phá khám giҧi thoát cán bӝ ÿҧng viên ÿӇ anh em trӣ vӅ vӟi

nhân dân, tiӃp tөc hoҥt ÿӝng cách mҥng. Tә chӭc lӵc lѭӧng xung kích bí mұt

ÿѭӧc thành lұp, công tác binh vұn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӇ theo dõi quy luұt hoҥt ÿӝng

cӫa ÿӏch, ta nҳm chҳc hàng tuҫn ngày chӫ nhұt bӑn lính vӅ nhà, viӋc tuҫn tra

canh gác lѫi lӓng.

Vào lúc 17 giӡ ngày chӫ nhұt 2 tháng 12 năm 1956, tù nhân tұp trung ӣ sân

nhà tù cách cәng ra vào 50 m ÿӇ nghe nhҥc phát ra tӯ các loa phóng thanh nhѭ

thѭӡng lӋ. 18 giӡ, sau tiӃng kҿng gom “phҥm nhân” vào trҥi, theo kӃ hoҥch, 3

ÿӗng chí xung kích Sӓi, Nhàn, Ngà nhanh chóng diӋt bӑn gác cәng, vӯa hô xung

phong uy hiӃp ÿӏch, vӯa mӣ cәng chính. Cùng lúc ÿó, các tә xung kích phá kho

súng lҩy súng ÿӏch vѭӧt ra sân banh bҳn kӅm chӃ; ÿӗng thӡi mӝt bӝ phұn khác

tiӃn công nhà tên giám ÿӕc, cҳt dây ÿiӋn thoҥi. Mһc dù bӏ ÿӏch tra tҩn, bӋnh tұt

nhѭng vӟi tinh thҫn quyӃt tâm cao, ngay nhӳng phút ÿҫu, gҫn 500 tù nhân ÿã

ÿѭӧc thoát ra ngoài. Lӵc lѭӧng lính bҧo vӋ cӫa ÿӏch ӣ các vӑng gác hoҧng hӕt

bҳn nhѭ vãi ÿҥn ÿӇ cҧn ngăn ÿoàn tù nhân vѭӧt ngөc. 22 ÿӗng chí và ÿӗng bào

trúng ÿҥn hy sinh tҥi cӱa nhà tù, trong ÿó có nhà báo NguyӉn Tҩn Sƭ (tӭc Dѭѫng

Tӱ Giang). Khi ÿoàn chҥy ÿӃn rӯng Tân Ĉӏnh (Vƭnh Cӱu), Ĉҧng ӫy quyӃt ÿӏnh

mӛi tӍnh thành lұp mӝt chi bӝ và tìm cách vӅ ÿӏa phѭѫng. Ĉѭӡng vӅ cӫa các

ÿoàn hӃt sӭc gian khә vì chiӃn dӏch Trѭѫng Tҩn Bӱu cӫa ÿӏch ÿang ÿánh phá ác

liӋt. TӍnh ӫy Biên Hòa ÿã chӍ ÿҥo các huyӋn ӫy Tân Uyên, Vƭnh Cӱu, Long

Thành, tә chӭc các tә liên lҥc, dүn ÿѭӡng cùng nhân dân các xã quanh vùng tұn

tình giúp ÿӥ, cung cҩp lѭѫng thӵc, che giҩu, dүn ÿѭӡng cho anh em tù vѭӧt

ngөc tránh né vѭӧt khӓi vòng vây truy lùng gҳt gao cӫa ÿӏch. Vӟi 462 cán bӝ,

ÿҧng viên mang theo trên 40 khҭu súng trӣ vӅ ÿӏa phѭѫng tiӃp tөc chiӃn ÿҩu,

2.10 Page 20

▲back to top

các Ĉҧng bӝ có thêm nguӗn bә sung, ÿó là nhӳng cán bӝ ÿҧng viên, chiӃn sƭ

kiên cѭӡng tӯ “cõi chӃt” trӣ vӅ .

Cuӝc phá khám ӣ nhà tù Tân HiӋp gây tiӃng vang khҳp nѫi trong nѭӟc, là lӡi

tӕ cáo ÿanh thép ÿӃ quӕc Mӻ và ngөy quyӅn bán nѭӟc, là biӇu tѭӧng lòng dǊng

cҧm, ý chí quұt cѭӡng, tinh thҫn ÿoàn kӃt, thà hy sinh không khuҩt phөc kҿ thù,

không chӏu bó tay chӡ chӃt. Sӵ kiӋn vƭ ÿҥi ÿó là tҩm gѭѫng sáng cho lӟp ngѭӡi

kӃ tөc sӵ nghiӋp cách mҥng.

Tháng 8 năm 1956, ÿӗng chí Lê Duҭn, Ӫy viên Bӝ Chính trӏ Ban Chҩp hành

Trung ѭѫng Ĉҧng, Bí thѭ Xӭ ӫy Nam bӝ căn cӭ vào quy luұt ÿҩu tranh cách

mҥng và thӵc tiӉn cuӝc ÿҩu tranh ӣ miӅn Nam ÿã viӃt bҧn: “DΉ th̻o Ĉ́͵ng lͩi

cách m̹ng mi͙n Nam” làm phѭѫng hѭӟng chӍ ÿҥo cho các cҩp bӝ Ĉҧng.

Tháng 12 năm 1956, Xӭ ӫy hӑp và quyӃt nghӏ: “Do nhu c̿u cͿa cách m̹ng

mi͙n Nam, trong ch΃ng m΁c nào ÿó c̿n có lΉc ĺͻng tΉ v͟ và vǊ trang tuyên

truy͙n ÿ͛ hͯ trͻ cho ÿ̽u tranh chính trͣ và ti͗n tͳi sau này dùng lΉc ĺͻng vǊ

trang ÿó ÿ͛ làm cách m̹ng ÿánh ÿͭ MΏ - Di͟m… Tích cΉc xây lΉc ĺͻng vǊ

trang bí mͅt, xây dΉng căn c΁ r΃ng núi, tranh thͿ vͅn ÿͱng, c̻i t̹o, tͅp hͻp lΉc

ĺͻng giáo phái bͣ MΏ Di͟m ÿánh tan ÿ΁ng vào hàng ngǊ nhân dân, l̽y danh

nghƭa giáo phái ly khai ÿ͛ di͟t ác ôn”.(11)

Ĉҫu năm 1957, các tài liӋu “Ĉ́͵ng lͩi cách m̹ng mi͙n Nam” và nghӏ quyӃt

cӫa Xӭ ӫy ÿѭӧc liên tӍnh ӫy miӅn Ĉông triӇn khai cho cҩp ӫy viên và cán bӝ chӫ

chӕt cӫa Biên Hòa .

ĈӃn lúc này, nhiӅu nѫi trong tӍnh ÿã xuҩt hiӋn nhӳng cuӝc diӋt ác ôn, trӯ khӱ

bӑn mұt thám chӍ ÿiӇm. HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu, Tân Uyên chӍ ÿҥo diӋt tên Phә

cҧnh sát ӣ Tân TriӅu, tên Bҧy Xҫy ӣ Bình Ý, tên cҧnh sát trѭӣng và tên cai Ĉáng

ác ôn khét tiӃng ӣ các xã vùng chiӃn khu Ĉ, tên Sӵ ӣ ҩp Bình Ĉa (Tam HiӋp,

Vƭnh Cӱu). Ӣ Long Thành, Xuân Lӝc, mӝt sӕ tên ác ôn cǊng bӏ nhân dân

trӯng trӏ vүn tiӃp tөc phát triӇn bҵng các hình thӭc trӵc diӋn và không trӵc diӋn

chӕng vѫ vét thuӃ khóa, chӕng phҥt vҥ, chӕng tӕ cӝng, khӫng bӕ ÿàn áp. Trong

ÿҩu tranh, quҫn chúng biӃt tranh thӫ binh sƭ ÿӏch, phân hóa hàng ngǊ lính ngөy

ÿӗng tình vӟi quҫn chúng. NhiӅu cuӝc ÿҩu tranh cӫa quҫn chúng có tә chӭc,

lãnh ÿҥo chһt chӁ nhѭ tә chӭc hàng trăm ÿӗng bào các xã Phѭӟc An, Phѭӟc

Thӑ, Long Phѭӟc, công nhân cao su ӣ Bình Sѫn, Sihp… kéo vào quұn lӷ Long

Thành ÿҩu tranh vӟi quұn trѭӣng, ÿҩu tranh chӕng ÿӏch bҳt lính, ÿòi trҧ chӗng

con em cӫa hӑ vӅ vӟi gia ÿình.

Giӳa năm 1958, ÿӃ quӕc Mӻ cho xe ӫi, ӫi phóng ÿѭӡng rӯng Bình Ĉa (căn cӭ

kháng chiӃn cǊ), ӫi phóng ÿѭӡng khu vӵc ҩp Bình Dѭѫng, An Hҧo ÿӇ mӣ xa lӝ

Biên Hòa, nӕi trung tâm ÿҫu não Sài Gòn. Ĉҫu năm1959, Mӻ tұp trung làm

ÿѭӡng, làm cҫu Ĉӗng Nai, ÿӃn tháng 10 -1959 thành ÿѭӡng giáp Hӕ Nai và giáp

ÿѭӡng Thӏ Nghè, Sài Gòn lên.

11 Trích nghͣ quy͗t X΁ Ϳy Nam bͱ tháng 12-1956. Ĺu phòng Nghiên c΁u Lͣch s΅ Ĉ̻ng.

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

TӍnh ӫy Biên Hòa quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban chӍ ÿҥo chӕng làm xa lӝ Biên Hòa

– Sài Gòn do ÿӗng chí Hai Nam, tӍnh ӫy viên làm trѭӣng ban; ÿӗng chí Phan Văn

Trang, ӫy viên Thѭӡng vө HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu làm ӫy viên và trӵc tiӃp lãnh ÿҥo

nhân dân ÿҩu tranh chӕng ÿӏch phá ӫi ÿӏa hình, phá mӗ mҧ ӣ ҩp An Hҧo thuӝc

xã Tam HiӋp và ҩp Bình Dѭѫng thuӝc xã Long Bình. Vӟi khҭu hiӋu “Sͩng có

nhà, thác có mͫ”, “Mͫ m̻ cͿa tͭ tiên, k͓ nào Ϳi phá thì ph̻i ÿ͙n tͱi”, nhân dân

ÿã cҳm vҧi ÿӓ lên tӯng ngôi mӝ, kiên quyӃt ÿҩu tranh vӟi ÿӏch không cho chúng

ӫi phá. Khi bӑn thҫu Mӻ ӗ ҥt ÿѭa xe cѫ giӟi ÿӃn san mһt bҵng, dùng xáng thәi

cát dѭӟi sông lên lҩp ruӝng, hàng trăm bà con tay cҫm dao, rӵa, cuӕc, xҿng kéo

ÿӃn vây chһt bӑn chúng và cҧn ÿҫu các xe ӫi. Trѭӟc thái ÿӝ hӕng hách cӫa bӑn

Mӻ, mӝt bác nông dân tӭc giұn cҫm mác xӕc tӟi ÿâm. Tên Mӻ hoҧng sӧ bӓ

chҥy, cҫu cӭu vӟi tên thông ngôn, hӭa ngѭng ӫi phá. Bӑn chúng phҧi tҥm

ngѭng kӃ hoҥch phá ӫi mӗ mҧ 3 tháng. Cuӝc ÿҩu tranh quyӃt liӋt và liên tөc làm

bӑn ÿӏch phҧi nhѭӧng bӝ, cӱ ÿҥi diӋn thѭѫng lѭӧng vӟi nhân dân chҩp nhұn bӗi

bӗi thѭӡng phí tәn bӕc mӗ mҧ, mӛi mӝ 3.000 ÿӗng.

Nhân dân vùng Bình Ĉa, An Hҧo, Bình Dѭѫng trong cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ

ÿã tӵ trang bӏ cho mình nhӳng vǊ khí thô sѫ ÿӇ chӕng lҥi kҿ thù hung bҥo.

Suӕt mҩy năm liӅn ÿҩu tranh cách mҥng ÿҫy máu và nѭӟc mҳt, Ĉҧng bӝ và

nhân dân Biên Hòa ngày càng nhұn thӭc rõ hѫn âm mѭu thӫ ÿoҥn thâm ÿӝc cӫa

kҿ thù, ÿӗng thӡi cǊng thҩy rõ ÿҩu tranh vǊ trang, sӱ dөng bҥo lӵc cách mҥng

chӕng lҥi bҥo lӵc phҧn cách mҥng là vҩn ÿӅ bӭc bách có ý nghƭa sӕng còn ÿӕi

vӟi phong trào cách mҥng trong tӍnh.

Vӟi nhұn thӭc ÿó, theo chӍ ÿҥo cӫa Xӭ ӫy Nam bӝ, TӍnh ӫy Biên Hòa nҳm thӡi

cѫ khi nӝi bӝ chính quyӅn ngөy ӣ Sài Gòn xҧy ra khӫng hoҧng trong viӋc tranh

giành quyӅn lӵc chính trӏ, ÿӇ khoét sâu mâu thuүn kҿ thù, xây dӵng phát triӇn

thӵc lӵc. Ngô Ĉình DiӋm dùng các biӋn pháp mua chuӝc, lôi kéo, phân hóa các

giáo phái thân Pháp ӣ miӅn Nam nhѭ Cao Ĉài, Hòa Hҧo, Bình Xuyên. Ngày 28-

4-1955, cuӝc xung ÿӝt giӳa lӵc lѭӧng Bình Xuyên thân Pháp và DiӋm nә ra, gây

nhiӅu thiӋt hҥi cho nhân dân Sài Gòn-Gia Ĉӏnh. Tháng 5 năm 1955, lӵc lѭӧng

Bình Xuyên gӗm 3 tiӇu ÿoàn bӏ ÿánh bұt ra khӓi nӝi thành Sài Gòn, phҧi rút chҥy

vӅ rӯng Sác ӣ Long Thành.

Ban Binh vұt Xӭ ӫy ÿã cӱ ÿӗng chí NguyӉn Trӑng Tâm, cán bӝ binh vұn, vӅ

rӯng Sác liên hӋ cùng huyӋn ӫy Long Thành, các chi bӝ Phѭӟc Khánh, Phѭӟc

Lý… nҳm tình hình lӵc lѭӧng Bình Xuyên, trѭӟc mҳt vұn ÿӝng binh sƭ Bình

Xuyên không ÿánh phá, không cѭӟp bóc nhân dân và bҵng mӑi cách vұn ÿӝng

lӵc lѭӧng Bình Xuyên ÿӇ chӕng lҥi chính quyӅn bù nhìn Ngô Ĉình DiӋm. Tháng

7-1955, Xӭ ӫy cӱ mӝt ÿoàn cán bӝ do ÿӗng chí Võ Văn Khánh, Xӭ ӫy viên dӵ

khuyӃt làm trѭӣng ÿoàn; ÿӗng chí Phҥm Văn Thuұn nguyên Bí thѭ TӍnh ӫy Biên

Hòa làm phó ÿoàn xuӕng Rӯng Sác tiӃp xúc làm viӋc vӟi Bҧy ViӉn ÿӇ chuyӇn

lӵc lѭӧng Bình Xuyên vӅ căn cӭ chiӃn khu Ĉ. Tháng 8-1955, ÿӏch mӣ chiӃn dӏch

Hoàng DiӋu tҩn công vào Rӯng Sác, nên viӋc vұn ÿӝng lӵc lѭӧng Bình Xuyên

hoàn toàn tan rã. TiӇu ÿoàn 3 do trung tá Võ Văn Môn chӍ huy ÿѭӧc huyӋn ӫy

3.2 Page 22

▲back to top

Long Thành và các chi bӝ cѫ sӣ giúp ÿӥ ÿã vѭӧt vòng vây cӫa ÿӏch, vѭӧt lӝ 15

vӅ ÿӭng chân ӣ Mã Ĉà (ChiӃn khu Ĉ) vӟi 220 cán bӝ, chiӃn sƭ.

Tranh thӫ, phân hóa, lôi kéo ÿѭa ÿѭӧc tiӇu ÿoàn 3 Bình Xuyên vӅ căn cӭ

chiӃn khu Ĉ ÿӇ thêm lӵc lѭӧng chӕng kҿ thù ÿӃ quӕc Mӻ và tay sai bán nѭӟc,

thӇ hiӋn sӵ nhҥy bén cӫa Ĉҧng bӝ Biên Hòa và cѫ sӣ cách mҥng ӣ ÿӏa phѭѫng.

HuyӋn ӫy Long Thành ÿã xây dӵng ÿѭӧc mӝt trung ÿӝi do Châu Văn

Phú(12)chӍ huy, tuyӇn chӑn 18 thanh niên cӕt cán (trong ÿó có 5 ÿҧng viên) cӫa

các xã Phú Hӝi, Phú Hӳu, Phѭӟc Khánh, Tam An…ÿѭa vào ÿѫn vӏ này. Ĉѫn vӏ

vǊ trang sau ÿó chuyӇn vӅ ÿӭng chân ӣ Hҳc Dӏch, trӣ thành trung ÿӝi vǊ trang

cӫa tӍnh Bà Rӏa do ÿӗng chí NguyӉn Quӕc Thanh (Ba Thanh) chӍ huy.

Thӡi kǤ tӯ tháng 9-1955 ÿӃn tháng 3 -1957, ÿѫn vӏ Châu Văn Phú do Ĉҧng ta

lãnh ÿҥo và tә chӭc nhѭng trong hoҥt ÿӝng vүn lҩy danh nghƭa là lӵc lѭӧng Bình

Xuyên ly khai ÿҩu tranh chӕng Mӻ DiӋm (vì thӡi kǤ này còn thӵc hiӋn ÿѭӡng lӕi

ÿҩu tranh chính trӏ).

Tháng 3-1957, Xӭ ӫy ra ChӍ thӏ sӕ 15, chӫ trѭѫng tә chӭc lӵc lѭӧng vǊ trang

tuyên truyӅn. Tháng 3-1957, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿã thành lұp ÿӝi vǊ trang tuyên

truyӅn lҩy phiên hiӋu C250 gӗm 60 chiӃn sƭ là nhӳng cán bӝ, chiӃn sƭ, bӝ

ÿӝi, du kích thӡi kǤ 9 năm còn lҥi, mӝt sӕ ÿӗng chí vѭӧt ngөc tӯ nhà tù Tân

HiӋp (gҫn 3 trung ÿӝi), trong ÿó có 10 ÿӗng chí tӯ Long Thành lên làm nòng cӕt.

Ĉѫn vӏ do ÿӗng chí HuǤnh Văn Viên (Ba Viên) làm ÿӝi trѭӣng, NguyӉn Văn Hoa

(Năm Hoa), Bҧy Phú làm ÿӝi phó, chính trӏ viên là ÿӗng chí NguyӉn Văn Luông

(Sáu Phát). Lӵc lѭӧng ÿóng quân, luyӋn tұp tҥi xã Tân Tӏch, Mӻ Lӝc (Tân Uyên,

ChiӃn khu Ĉ). Tә quân nhu, quân trang do ÿӗng chí Dѭѫng Ĉình Ngө (Tѭ Ĉӭc)

phө trách; tә quân khí do Trҫn Văn QuǤ (Chín QuǤ) và Bҧy Thăng phө trách.

ĈӃn tháng 7-1958, Xӭ ӫy rút C250 vӅ thuӝc Ban quân sӵ MiӅn. Ĉӗng chí Sáu

Phát ÿѭӧc bә sung vào TӍnh ӫy Biên Hòa (TӍnh ӫy viên), TӍnh ӫy phân công vӅ

làm Bí thѭ HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu thay thӃ ÿӗng chí NguyӉn Văn Tӓ vӅ làm Phó

ban Binh vұn tӍnh.

Tháng 1 năm 1958, ÿҥi ÿӝi 60, ÿҥi ÿӝi vǊ trang tâp trung ÿҫu tiên cӫa miӅn

Ĉông Nam Bӝ chính thӭc ra ÿӡi. TiӃp theo ÿó, các ÿҥi ÿӝi 50,70 cǊng ÿѭӧc

thành lұp. Ĉҥi ÿӝi 50 xây dӵng căn cӭ ӣ vùng Bù Cháp, Lý Lӏch. Trong buәi ÿҫu

khó khăn thiӃu thӕn, ÿӗng bào các dân tӝc Chѫro, Xtiêng ÿã hӃt lòng ÿùm bӑc

cѭu mang ÿѫn vӏ. Hӑ san sҿ tӯng cӫ khoai, trái bҳp và chӍ cách cho cán bӝ cách

mҥng ÿào cӫ chөp (Mã Ĉà) làm lѭѫng thӵc; cùng vӟi bӝ ÿӝi khai phá nѭѫng rүy,

tăng gia sҧn xuҩt, ÿóng góp mӝt phҫn lѭѫng thӵc nuôi cán bӝ chiӃn sƭ các cѫ

quan cӫa Xӭ ӫy và Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông.

12 Châu Văn Phú là nͱi tuy͗n cͿa trong b̻o an, do bͣ lͱ, ÿã tͭ ch΁c di͟t tên ÿͱi L̹c và ÿ́a ÿ˿n vͣ thoát ly tham gia

cách m̹ng.

3.3 Page 23

▲back to top

Ĉӕi phó vӟi phong trào và lӵc lѭӧng cách mҥng ÿang phát triӇn ӣ các tӍnh

miӅn Ĉông Nam bӝ, ÿӏch ngày càng lao sâu vào nhӳng hành ÿӝng tӝi ác vô

cùng man rӧ.

Ngày 1 tháng 12 năm 1958, ÿӃ quӕc Mӻ và bè lǊ tay sai Ngô Ĉình

DiӋm dùng thuӕc ÿӝc gây ra vө thҧm sát ӣ nhà tù Phú Lӧi. Hàng trăm cán bӝ,

ÿҧng viên và ÿӗng bào yêu nѭӟc bӏ giӃt hҥi. Làn sóng căm phүn dâng lên mҥnh

mӁ khҳp trong cҧ nѭӟc.

Thѭӡng vө TӍnh ӫy thông báo sӵ kiӋn ÿau thѭѫng ÿӃn các cҩp ӫy, chӍ ÿҥo

các cҩp ӫy phҧi lãnh ÿҥo, giáo dөc, tә chӭc quҫn chúng và gia ÿình có ngѭӡi

thân bӏ ÿӏch bҳt giam ӣ nhà tù Phú Lӧi ÿҩu tranh. Ta tә chӭc hàng trăm quҫn

chúng ÿӝi khăn tang kéo ÿӃn TӍnh trѭӣng Biên Hòa, tӍnh trѭӣng Thӫ Dҫu Mӝt,

các quұn trѭӣng Long Thành, thӏ xã Biên Hòa, Xuân Lӝc … khóc ÿӇ tӕ cáo tӝi ác

dã man cӫa Mӻ ngөy. Quҫn chúng ÿã tranh thӫ binh sƭ ӫng hӝ cuӝc ÿҩu tranh,

hҥn chӃ sӵ khӫng bӕ, ÿàn áp cӫa bӑn công an, cҧnh sát.

Ӣ Vƭnh Cӱu, ÿӗng chí NguyӉn Thӏ Bҧy Bê tә chӭc vұn ÿӝng hàng chөc chӏ em

phө nӳ xã HiӋp Hòa ÿӝi khăn tang kéo ÿӃn dinh tӍnh trѭӣng kêu gào khóc lóc ÿòi

trҧ chӗng con em cӫa mình ÿang bӑ chúng giam giӳ.

Không khuҩt phөc ÿѭӧc ý chí và tinh thҫn cách mҥng cӫa nhân dân, ÿӏch

càng thҷng tay khӫng bӕ, bҳt bӟ, tra tҩn dã man, chém giӃt cán bӝ, ÿҧng viên và

ÿӗng bào yêu nѭӟc. Tháng 5 năm 1959, Ngô Ĉình DiӋm ban hành luұt 10/59

“ÿ͏t cͱng s̻n ra ngoài vòng pháp luͅt”. Chúng lê máy chém ÿi khҳp nѫi, hành

quyӃt cán bӝ, ÿҧng viên không cҫn xét xӱ. Tҥi Xuân Lӝc, ÿӏch bҳt giӃt ÿӗng chí

Phong, bêu ÿҫu tҥi ngã ba Tân Phong, không cho gia ÿình chôn cҩt ÿӇ khӫng bӕ

tinh thҫn quҫn chúng. Khҳp nѫi, ÿӏch tә chӭc tӕ cӝng, diӋt cӝng, bӑn chӍ ÿiӇm,

công an rình rһp bҳt ngѭӡi, bҳt cán bӝ kháng chiӃn gây ra không khí ngӝt ngҥt,

căng thҷng bao trùm cҧ thôn xóm, làng xã.

Ĉҧng ta lãnh ÿҥo nhân dân ta thӵc hiӋn hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ mӝt cách nghiêm

túc, nhѭng ÿӃ quӕc Mӻ ngày càng thӇ hiӋn rõ âm mѭu xâm lѭӧc miӅn Nam.

Năm 1959, Mӻ ÿѭa cӕ vҩn quân sӵ xuӕng chӍ huy huҩn luyӋn ngөy quân tӟi cҩp

tiӇu ÿoàn. Tҥi thӏ xã Biên Hòa, ÿoàn cӕ vҩn quân sӵ Mӻ (MAAG) ÿóng tҥi văn

phòng nhà máy cѭa BIF Tân Mai. Tháng 2- 1959, Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông và

TӍnh ӫy Biên Hòa, ÿӗng chí NguyӉn Văn Hoa (Năm Hoa) ÿӝi phó ÿӝi C250 cùng

sӕ trinh sát quen thuӝc ÿӏa hình ÿѭӧc Ban quân sӵ MiӅn cӱ vào nӝi thành,

nghiên cӭu trө sӣ ÿoàn cӕ vҩn MAAG ӣ BIF. Ĉѭӧc ÿӗng chí Dѭѫng Văn LӉ (Ba

LӉ) Bí thѭ Thӏ ӫy Biên Hòa và các gia ÿình cѫ sӣ ӣ nӝi ô thӏ xã nhѭ gia ÿình bà

Sáu Tѫ, NguyӉn Thӏ VӃt, Lê Thӏ Xuân giúp ÿӥ che giҩu, các ÿӗng chí cán bӝ,

chiӃn sƭ trinh sát ÿã ÿiӅu nghiên, chuҭn bӏ suӕt mҩy tháng trӡi, nҳm rõ hӋ thӕng

bӕ phòng và quy luұt ÿi lҥi sinh hoҥt cӫa bӑn cӕ vҩn Mӻ ӣ ÿây.

Ĉêm 7 tháng 7 năm 1959, mӝt bán ÿӝi thuӝc ÿѫn vӏ C250 do ÿӗng chí NguyӉn

Văn Hoa (Năm Hoa) chӍ huy tӯ chiӃn khu Ĉ vѭӧt sông Ĉӗng Nai, kӃt hӧp vӟi lӵc

3.4 Page 24

▲back to top

lѭӧng tӵ vӋ mұt ÿѭӧc vǊ trang cӫa thӏ xã Biên Hòa ÿӝt nhұp vào nӝi ô thӏ xã,

tiӃn công trө sӣ phái ÿoàn cӕ vҩn quân sӵ Mӻ, diӋt tҥi chӛ hai tên cӕ vҩn Mӻ

(thiӃu tá Bael Buis và trung sƭ Chester Ovmand) và làm bӏ thѭѫng mӝt sӕ tên

khác.

Trұn ÿánh bӑn xâm lѭӧc Mӻ tҥi thӏ xã Biên Hòa là trұn ÿánh ÿҫu tiên diӉn ra ӣ

miӅn Nam, vҥch trҫn bӝ mһt xâm lѭӧc cӫa ÿӃ quӕc Mӻ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam,

gây tiӃng vang khҳp cҧ nѭӟc và thӃ giӟi.

Sau tiӃng súng diӋt Mӻ tҥi nhà máy cѭa BIF, Ĉҧng bӝ Biên Hòa gһp mӝt thӱ

thách nghiêm trӑng do sӵ phҧn bӝi cӫa mӝt sӕ cán bӝ, ÿҧng viên thoái hóa, biӃn

chҩt .

Tháng 5 năm 1959, tên Trҫn Xuân Hà (Hà Tѭ), Bí thѭ huyӋn ӫy Tân Uyên, rӗi

chuyӇn làm Bí thѭ Long Thành ÿã ÿҫu hàng, dүn ÿӏch bҳt cán bӝ, ÿҧng viên ӣ

hai huyӋn Tân Uyên, Long Thành. Ӣ Long Thành, hҳn dүn bҳt 4 HuyӋn ӫy viên

Trҫn Tҩn Lӝc, Năm Khôi, Châu Minh Sƭ… Tên Hai Giò, Bí thѭ chi bӝ Phú Hӳu

cǊng phҧn bӝi ÿҫu hàng, dүn ÿӏch bҳt hҫu hӃt các ÿҧng viên, cѫ sӣ cӫa xã.

Cùng trong tháng 5 – 1959, Tѭ Cѭӡng (Ĉoàn Trӏ ) cán bӝ binh vұn cӫa tӍnh,

ÿѭӧc phân công theo dõi vұn ÿӝng lính sѭ ÿoàn 5 tҥi Bình Ĉa (Tam HiӋp) ÿҫu

hàng giһc. Hҳn dүn lính bҳt hӃt cѫ sӣ nӝi tuyӃn trong lònh ÿӏch và bҳt cѫ sӣ

quҫn chúngÿã tӯng ÿã tӯng nuôi giҩu hҳn ӣ Bình Ĉa, An Hҧo, HiӋp Hòa. Ngày

20 tháng 8 năm 1959, Ba Chánh, Trѭӣng ban giao liên tӍnh Biên Hòa phҧn

Ĉҧng, ÿҫu hàng ÿӏch. Ngay hôm sau (21-8-1959), Chánh dүn công an vӅ ban bҳt

ÿӗng chí Ngô Bá Cao, Bí thѭ TӍnh ӫy tҥi nhà chӏ Hai Xuân ӣ ҩp Tân Bҧn,

phѭӡng Bӱu Hòa. TiӃp ÿó, y dүn ÿӏch bҳt tiӃp ÿҧng viên, cѫ sӣ cӕt cán, quҫn

chúng giao liên và các ÿҫu mӕi giao liên công khai do y xây dӵng. Sau ÿó Mѭӡi

Lӗi, cán bӝ HuyӋn ӫy Tân Uyên cǊng ra hàng giһc, dүn ÿӏch bҳt ÿҧng viên, cѫ

sӣ mà hҳn biӃt.

Nhѭ vұy, chӍ trong thӡi gian tӯ tháng 5 ÿӃn tháng 8- 1959, tҥi Biên Hòa 5 tên

mҩt lұp trѭӡng ra ÿҫu hàng giһc, phҧn bӝi Tә quӕc, phҧn Ĉҧng, dүn ÿӏch bҳt

trên 300 cán bӝ, ÿҧng viên, ÿoàn viên, cѫ sӣ cӕt cán quҫn chúng ӣ Long Thành,

Tân Uyên, thӏ xã Biên Hòa. Có ngѭӡi bӏ ÿӏch bao bҳt tҥi nhà, có ngѭӡi chúng

ÿón trên ÿѭӡng ÿӇ bӑn ÿҫu hàng nhìn mһt, vì hҫu hӃt cán bӝ, ÿҧng viên ÿӅu ӣ

công khai hӧp pháp. Tình hình lúc bҩy giӡ hӃt sӭc căng thҷng, Ĉҧng bӝ bây giӡ

chӍ còn chi bӝ Thái Hòa, chi bӝ Bù Cháp-Lý Lӏch và mӝt sӕ ÿҧng viên lҿ. Cán bӝ

lãnh ÿҥo tӍnh ӫy, huyӋn ӫy không còn ӣ công khai nӳa, phҧi tránh né ÿӇ bҧo tӗn

và móc nӕi liên lҥc ÿӇ chӍ ÿҥo ÿӕi phó tình hình.

Ngày 29 tháng 12 năm 1959, ÿӏch mӣ tòa án quân sӵ ÿһc biӋt kӃt án tӱ hình

ÿӗng chí Ngô Bá Cao, Bí thѭ TӍnh ӫy; NguyӉn Văn Thái (Tѭ Xѭӡng), HuyӋn ӫy

viên Vƭnh Cӱu; ÿӗng chí Ba Ĉҧo, Bí thѭ xã Tam HiӋp; NguyӉn Văn Khӑn (Bҧy

Lang) cán bӝ binh vұn tӍnh… vӅ tӝi chӫ mѭu ÿánh Mӻ ӣ nhà máy cѭa BIF (mһc

dù các ÿӗng chí này không tham gia trұn ÿánh). Trѭӟc tòa án quân sӵ ÿһc biӋt

cӫa Mӻ ngөy ӣ thӏ xã Biên Hòa, các ÿӗng chí ÿã nêu cao khí tiӃt cӫa ngѭӡi cӝng

3.5 Page 25

▲back to top

sҧn, ÿanh thép tӕ cáo âm mѭu xâm lѭӧc và tӝi ác cӫa ÿӃ quӕc Mӻ và tay sai:

“Chúng tôi yêu nѭӟc, chúng tôi không có tӝi. Kҿ có tӝi chính là Hoa KǤ cѭӟp

nѭӟc ViӋt Nam. Kҿ có tӝi là bӑn tay sai bán nѭӟc cho Hoa KǤ, giày xéo dân ViӋt

Nam”. Các ÿӗng chí ÿã biӃn tòa án quân sӵ ÿһc biӋt cӫa kҿ thù thành cuӝc vҥch

trҫn bӑn xâm lѭӧc và tay sai bán nѭӟc. Cuӝc ÿҩu tranh cӫa nhӳng ngѭӡi cӝng

sҧn Biên Hòa ÿã có tác ÿӝng mҥnh mӁ vӟi quҫn chúng nhân dân, vӟi báo chí và

dѭ luұn tiӃn bӝ trong và ngoài nѭӟc. Mӑi ngѭӡi, kӇ cҧ bӑn ngөy có mһt tҥi phiên

tòa ÿӅu phҧi khâm phөc ý chí cӫa ngѭӡi cӝng sҧn.

LiӅn sau ÿó, nhân dân Biên Hòa, Sài Gòn và khҳp nѫi trong cҧ nѭӟc ÿã cӵc

lӵc ÿҩu tranh phҧn ÿӕi, ÿòi Mӻ DiӋm phҧi xóa án tӱ hình. Trѭӟc khí thӃ ÿҩu

tranh mҥnh mӁ cӫa nhân dân buӝc ÿӏch phҧi xóa án tӱ hình và ÿày các ÿӗng chí

ra Côn Ĉҧo.

Phong trào cách mҥng Biên Hòa lúc bҩy giӡ gһp muôn vàn khó khăn. Liên

TӍnh ӫy miӅn Ĉông chӍ ÿӏnh ÿӗng chí Lê Quang Chӳ làm Bí thѭ TӍnh ӫy Biên

Hòa, căn cӭ tӍnh chuyӇn vӅ chiӃn khu Ĉ. HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu do ÿӗng chí Sáu

Phong, Phó Bí thѭ thѭӡng trӵc ÿiӅu hành, căn cӭ chuyӇn vӅ ÿóng ӣ Suӕi Nѭӟc,

ҩp Tân TriӅu, xã Tân HiӋp.

ĈӇ khôi phөc lҥi phong trào, HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu tә chӭc mӝt bӝ phұn huyӋn

ӫy gӗm ÿӗng chí Phan Văn Trang, Lê Văn Trӑng, NguyӉn Ĉông Châu do ÿӗng

chí Năm Trang, Thѭӡng vө HuyӋn ӫy làm trѭӣng nhóm phө trách 6 xã. Ĉӗng chí

NguyӉn Văn Châu (Ba Xѭӧc) phө trách các xã Hóa An, Bình Trӏ; ÿӗng chí Lê

Văn Trӑng (Hai Rӝng) phө trách các xã Tân Vҥn, Bӱu Hòa; ÿӗng chí Phan Văn

Trang (Năm Trang) phө trách các xã Tân HiӋp, Tân Hҥnh. Mӛi tuҫn, các ÿӗng

chí hӑp nhau tҥi Cӗn Thә ӣ ÿӗng Bà Nghè. ĈӇ bҧo tӗn lӵc lѭӧng, các ÿӗng chí

phҧi ÿào hҫm bí mұt bám trө ÿӇ móc ráp cѫ sӣ, tә chӭc huҩn luyӋn, ÿào tҥo cán

bӝ và lãnh ÿҥo quҫn chúng ÿҩu tranh. Các ÿӗng chí ÿã ÿѭӧc cѫ sӣ, nhân dân

ÿùm bӑc và bҧo vӋ. Ĉӗng chí Năm Trang bám trө hҫm bí mұt tҥi cөm vѭӡn thѫm

gҫn ÿình thҫn Tân HiӋp ÿã ÿѭӧc ông Chính Chiêu (ông tӯ giӳ ÿình) hàng ngày

mang cѫm ÿӃn cúng bàn thӡ thҫn rӗi tiӃp tӃ cho ÿӗng chí. Ĉӗng chí Sáu Trӑng

bám ҩp Tân Bҧn, Bӱu Hòa; ÿӗng chí Ĉông Châu bám xã Hóa An ӣ hҫm bí mұt.

Ĉҫu năm 1960, chi bӝ Ĉҧng xã Tân HiӋp ÿѭӧc thành lұp. Các xã Tân Vҥn, Bӱu

Hòa, Hóa An, Bình Trӏ, Tân Hҥnh phát triӇn ÿѭӧc ÿҧng viên, ÿoàn viên lҿ.

Tӯ năm 1956 ÿӃn năm 1959 là mӝt thӡi kǤ cӵc kǤ ác liӋt gian khә cӫa cách

mҥng. Ĉҧng bӝ và nhân dân Biên Hòa ÿã vѭӧt qua nhӳng thӱ thách khҳc nghiӋt

ÿҫy máu và nѭӟc mҳt. Suӕt thӡi gian ÿó, tuyӋt ÿҥi bӝ phұn cán bӝ ÿҧng viên vүn

kiên ÿӏnh lұp trѭӡng, giӳ vӳng ý chí chiӃn ÿҩu. Hàng trăm ÿӗng bào, ÿӗng chí ÿã

anh dǊng hy sinh, sӕ ÿҧng viên còn lҥi thӵc sӵ là nhӳng hҥt gҥo cӝi ÿѭӧc trui

rèn trong màu lӱa và chính hӑ là nhǊng hҥt nhân trung kiên lãnh ÿҥo phong trào

vǊ trang nәi dұy ӣ ÿӏa phѭѫng trong giai ÿoҥn cách mҥng ÿҫy sôi ÿӝng sau này .

3.6 Page 26

▲back to top

CHѬѪNG II

ĈҦNG BӜ BIÊN HÒA LÃNH ĈҤO NHÂN DÂN ĈÁNH

BҤI QUӔC SÁCH ҨP CHIӂN LѬӦC, MӢ RӜNG VÙNG GIҦI PHÓNG,

CÙNG TOÀN MIӄN ĈÁNH BҤI CHIӂN LѬӦC “CHIӂN TRANH ĈҺC BIӊT”

CӪA MӺ NGӨY NĂM (1960 – 1965)

I. ĈҦNG BӜ BIÊN HÒA LÃNH ĈҤO THӴC HIӊN NGHӎ QUYӂT 15 TRUNG

ѬѪNG – ĈҨU TRANH CHÍNH TRӎ KӂT HӦP ĈҨU TRANH Vǉ TRANG.

Mӻ DiӋm gây ra muôn vàn tӝi ác ÿӕi vӟi nhân dân miӅn Nam. Sӵ căm hӡn và

phүn nӝ cӫa nhân dân ÿã lên ÿӃn tӝt ÿӍnh. Ĉau thѭѫng uҩt hұn ÿè nһng khҳp

mӑi gia ÿình, khҳp xóm ҩp, ÿӗn ÿiӅn cao su, phӕ thӏ. Ĉã ÿӃn lúc ÿӭng lên cҫm vǊ

khí chiӃn ÿҩu giҧi phóng quê hѭѫng. NguyӋn vӑng thiӃt tha, bӭc xúc ÿó thӵc sӵ

trӣ thành ý nguyӋn cӫa toàn Ĉҧng, toàn dân.

Tháng 1 năm 1959, Ban Chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng hӑp hӝi nghӏ thӭ 15

(khóa II) ÿӅ ra ÿѭӡng lӕi cách mҥng miӅn Nam ViӋt Nam trong giai ÿoҥn mӟi.

Sau khi phân tích tình hình phong trào ÿҩu tranh cách mҥng ӣ miӅn Nam trong

nhӳng năm qua, xác ÿӏnh rõ bҧn chҩt ÿӝc tài, hiӃu chiӃn, quân phiӋt và tàn bҥo

cӫa chính quyӅn Ngô Ĉình DiӋm, Nghӏ quyӃt khҷng ÿӏnh:“Con ÿ́͵ng phát tri͛n

c˿ b̻n cͿa mi͙n Nam là dùng b̹o lΉc, theo tình hình cͽ th͛ và theo yêu c̿u

hi͟n nay cͿa cách m̹ng thì ÿ́͵ng lͩi dùng b̹o lΉc là: l̽y s΁c m̹nh cͿa qu̿n

chúng, dΉa vào lΉc ĺͻng chính trͣ cͿa qu̿n chúng là chͿ y͗u, k͗t hͻp vͳi lΉc

ĺͻng vǊ trang nhi͙u ho͏c ít, tùy theo tình hình, ÿ͛ ÿánh ÿͭ quy͙n thͩng trͣ cͿa

ÿ͗ quͩc và phong ki͗n, dΉng lên chính quy͙n cách m̹ng cͿa nhân dân”(13)

Tháng 11 năm 1959, Xӭ ӫy Nam bӝ hӑp hӝi nghӏ lҫn thӭ 4 ÿӇ quán triӋt Nghӏ

quyӃt 15, ÿӗng thӡi ÿӅ ra phѭѫng hѭӟng nhiӋm vө cө thӇ cho Ĉҧng bӝ Nam bӝ

trong thӡi kǤ mӟi là: Gi· v·ng và ÿ́y m̹nh phong trào cách m̹ng cͿa qu̿n

chúng, l̽y ÿ̽u tranh chính trͣ rͱng rãi và m̹nh m͕ cͿa qu̿n chúng làm chính,

ÿͫng th͵i k͗t hͻp vͳi ho̹t ÿͱng vǊ trang tuyên truy͙n ÿ͛ chͩng chính sách

khͿng bͩ tàn b̹o, chính sách bͩc lͱt v˿ vét cͿa MΏ - Di͟m, ngăn ch͏n và ÿ́y lùi

t΃ng b́ͳc mͥi chính sách cͿa ÿͣch, ÿ́y ÿͣch vào th͗ bͣ ÿͱng, cô lͅp h˿n n·a v͙

chính trͣ, t̹o ÿi͙u ki͟n thuͅn lͻi ti͗n tͳi ÿánh ÿͭ chính quy͙n MΏ - Di͟m, ra s΁c

xây dΉng, cͿng cͩ và phát tri͛n lΉc ĺͻng cách m̹ng, tăng ć͵ng sΉ lãnh ÿ̹o

cͿa Ĉ̻ng, chún bͣ s͍n sàng n͇m l̽y th͵i c˿ ÿánh b̹i hoàn toàn k͓ thù”.

Nghӏ quyӃt 15 ÿã thәi bùng lên ngӑn lӱa cách mҥng ÿang ÿѭӧc nhen nhóm ӣ

miӅn Nam. Phong trào ÿҩu tranh nhѭ ngӑn thӫy triӅu mӛi ngày mӝt dâng lên

cuӗn cuӝn, nhanh chóng chuyӇn sang thӃ tҩn công.

Tӯ ngày 17 tháng 1 năm 1960, TӍnh ӫy BӃn Tre phát ÿӝng tuҫn lӉ toàn dân

“Ĉͫng khͷi” phá vӥ tӯng mҧng lӟn bӝ máy cai trӏ cӫa ÿӏch ӣ nông thôn, xây

dӵng chính quyӅn cách mҥng ӣ xã ҩp.

13 Cuͱc kháng chi͗n chͩng MΏ c΁u ńͳc ( 1954 – 1975). Nhӳng sӵ kiӋn quân sӵ. Nxb Quân ÿӝi nhân dân, Hà Nӝi 1980,

trang 49.

3.7 Page 27

▲back to top

TiӃp theo là chiӃn thҳng Tua 2 (Tây Ninh) ngày 26 tháng 1 năm 1960 ÿã tác

ÿӝng mҥnh mӁ ÿӃn phong trào cách mҥng ӣ Biên Hòa.

Ĉҫu tháng 2 năm 1960, tҥi rӯng Thái Hòa (Tân Uyên), TӍnh ӫy Biên Hòa hӑp

hӝi nghӏ mӣ rӝng ÿӇ triӇn khai Nghӏ quyӃt 15 và Nghӏ quyӃt cӫa Xӭ ӫy Nam bӝ.

Sau khi quán triӋt Nghӏ quyӃt 15, TӍnh ӫy Biên Hòa ra Nghӏ quyӃt: ĈӃ quӕc Mӻ ÿã

chuyӇn hѭӟng tӯ chiӃn tranh không tuyên bӕ sang chiӃn lѭӧc chiӃn tranh ÿһc

biӋt. Ĉѭӡng lӕi cách mҥng cӫa Ĉҧng ta là ÿҩu tranh chính trӏ kӃt hӧp vӟi ÿҩu

tranh vǊ trang, ÿҩu tranh vǊ trang hӛ trӧ ÿҳc lӵc cho ÿҩu tranh chính trӏ, binh

vұn. NhiӋm vө ÿҫu tiên cӫa Ĉҧng bӝ Biên Hòa là phát ÿӝng quҫn chúng nәi dұy

phá tan bӝ máy kìm kҽp cӫa ÿӏch, diӋt ác phá kӅm, trҩn áp bӑn phҧn cách mҥng,

hҥ uy thӃ ÿӏch, nâng cao uy thӃ quҫn chúng, chӑn ngѭӡi xây dӵng, phát triӇn

thӵc lӵc cách mҥng, phát triӇn lӵc lѭӧng chính trӏ, lӵc lѭӧng vǊ trang.

Thӵc hiӋn nghӏ quyӃt 15 cӫa Trung ѭѫng Ĉҧng, Biên Hòa gһp nhiӅu khó

khăn. Ban chҩp hành TӍnh ӫy Biên Hòa chӍ còn 5 ÿӗng chí do ÿӗng chí Lê Quang

Chӳ (Năm Chӳ) làm Bí thѭ, ÿӗng chí NguyӉn Trӑng Cát (Ba Ĉҳc, Phó Bí thѭ.

TӍnh ӫy viên có các ÿӗng chí NguyӉn Văn Luông (Sáu Phát), Bí thѭ HuyӋn ӫy

Vƭnh Cӱu; Ba Tình, Bí thѭ huyӋn ӫy Tân Uyên. HuyӋn Long Thành và Xuân Lӝc

bӏ ÿӭt liên lҥc vӟi tӍnh.

Tuy vұy, tӍnh cǊng có nhӳng thuұn lӧi là ÿѭӧc Liên TӍnh ӫy cho trӣ lҥi mӝt

trung ÿӝi vǊ trang do ÿӗng chí Hùynh Văn Viên (Ba Viên) làm ÿӝi trѭӣng, hӛ trӧ

cho nhân dân nәi dұy diӋt ác phá kìm giành quyӅn làm chӫ.

Căn cӭ vào tình hình cө thӇ trong tӍnh, thӵc hiӋn Nghӏ quyӃt Trung ѭѫng, TӍnh

ӫy chӍ ÿҥo: C̿n s΅ dͽng ngay lΉc ĺͻng vǊ trang cͿa t͡nh ti͗n hành mͱt ÿͻt vǊ

trang tuyên truy͙n, trͥng ÿi͛m là các vùng chi͗n khu Ĉ thuͱc huy͟n Tân Uyên.

Ĉͫng th͵i kh́n tŕ˿ng chún bͣ lΉc ĺͻng mͷ rͱng ÿͣa bàn ho̹t ÿͱng xuͩng

vùng giáp ranh huy͟n Vƭnh C΅u, b͇t liên l̹c vͳi Huy͟n Ϳy Long Thành. Tháng 2-

1960, TӍnh ӫy Thӫ Biên quyӃt ÿӏnh cҳt 6 xã thuӝc huyӋn Vƭnh Cӱu: Tân HiӋp,

Tân Hҥnh, Bình Trӏ, Hóa An, Bӱu Hòa, Tân Vҥn giao vӅ huyӋn Tân Uyên, bә

sung ÿӗng chí Năm Trang vào Thѭӡng vө HuyӋn ӫy Tân Uyên phө trách các xã

này. Sau ba tháng, TӍnh ӫy lҥi quyӃt ÿӏnh tách và ÿѭa 6 xã nói trên vӅ huyӋn Lái

Thiêu, ÿӗng chí Năm Trang ÿѭӧc bә sung vào TӍnh ӫy làm Bí thѭ huyӋn ӫy Lái

Thiêu.

3.8 Page 28

▲back to top

Ĉҫu tháng 3 năm 1960, vӟi sӵ hӛ trӧ cӫa bӝ ÿӝi tӍnh, nhân dân các xã

Thѭӡng Lang, Tân Tӏch, Tân Hòa, Mӻ Lӝc do ÿӗng chí Ba Tình, TӍnh ӫy viên, Bí

thѭ HuyӋn ӫy Tân Uyên trӵc tiӃp chӍ ÿҥo ÿã ÿӗng loҥt nәi dұy ÿӝt phá trө sӣ tӅ

ngөy, diӋt bӑn ác ôn. Làn sóng khӣi nghƭa nhanh chóng lan rӝng khҳp vùng. ChӍ

trong mӝt thӡi gian ngҳn, nhân dân ÿã nәi dұy cùng lӵc lѭӧng vǊ trang ÿұp tan

bӝ máy tӅ xã, ҩp, trҩn áp bӑn phҧn cách mҥng giành quyӅn làm chӫ trên mӝt

vùng rӝng lӟn, tҥo ÿuӧc bàn ÿҥp ÿӇ tiӃn xuӕng vùng sâu. Hàng chөc nam nӳ

thanh niên hăng hái thoát ly gia nhұp bӝ ÿӝi tӍnh, huyӋn và du kích các xã .

Ӣ xã Phѭӟc An, “trӑng ÿiӇm” bình ÿӏnh cӫa chúng ӣ khu lòng chҧo Nhѫn

Trҥch, ÿӏch khӕng chӃ, rún ép nhân dân ӣ 2 ҩp VǊng Gҩm và Bào Bông phҧi

dӗn vӅ khu trù mұt “Hang Nai”. HuyӋn ӫy Nhѫn Trҥch chӍ ÿҥo chi bӝ xã Phѭӟc

An xây dӵng kӃ hoҥch kӃt hӧp 3 lӵc lѭӧng chính trӏ, vǊ trang, binh vұn, quyӃt

tâm tұp trung nә lӵc phá vӥ kӃ hoҥch lұp khu trù mұt cӫa ÿӏch; chӍ ÿҥo lӵc lѭӧng

vǊ trang huyӋn tұp trung hӛ trӧ tích cӵc ÿánh bӑn ruӗng càn. Các cuӝc ÿҩu

tranh chính trӏ cӫa nhân dân các ҩp nә ra liên tөc. Ĉӗng bào ÿѭa yêu sách ÿòi tӵ

do ÿi lҥi làm ăn, viӋn lý do là bà con trong vùng ÿӅu làm nghӅ chài lѭӟi nên

không thӇ tұp trung vào khu trù mұt, không ÿi sӟm vӅ tӕi dân sӁ chӃt ÿói. Ĉӏch

khӫng bӕ rҩt ác liӋt. Chúng sӱ dөng lính ӣ ÿӗn Gò Cát, ÿӗn VǊng Gҩm, chi khu

Nhѫn Trҥch ÿӃn bao vây tӯng nhà, quҷng ÿӗ ÿҥc lên xe trѭӟc rӗi thúc ngѭӡi lên

sau. Cuӝc ÿҩu tranh chӕng xúc tác dân diӉn ra quyӃt liӋt. Nay ÿӏch bҳt dân lên,

mai nhiӅu gia ÿình lҥi chӣ ÿӗ ÿҥc vӅ ÿҩt cǊ. Có gia ÿình bӓ luôn ÿӗ ÿҥc, vӅ

ngѭӡi không. Ta kӃt hӧp rҩt chһt chӁ, vӯa ÿҩu tranh chính trӏ rҩt quyӃt liӋt, lҥi

vӯa tích cӵc làm công tác binh vұn, vұn ÿӝng binh lính không ÿàn áp nhân dân,

vұn ÿӝng gia ÿình binh sƭ cùng chung cҧnh ngӝ bӏ gom dân, bӏ khӫng bӕ tranh

thӫ lôi kéo con em không ÿàn áp ÿӗng bào. Lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh, huyӋn, du

kích xã Phѭӟc An bao vây bót Phѭӟc An, bҳn tӍa, chһn ÿánh khi chúng ÿi ruӗng

càn xúc tát dân, kêu gӑi bӭc rút, bӭc hàng suӕt thӡi gian 3 tháng. Tháng 6 năm

1960, ta bӭt hàng ÿӗn Gò Cát. Khu trù mұt Hang Nai bӏ phá tan .

Cùng vӟi thҳng lӧi bӭc hàng ÿӗn Gò Cát (Phѭӟc An, phong trào du kích chiӃn

tranh ӣ các xã Phѭӟc Thӑ, Phѭӟc Long, Phѭӟc Lai (lӝ 19) và các xã Phú Hӝi,

Phѭӟc ThiӅn, Long Tân (lӝ 17)… phát triӇn mҥnh. Mӛi xã ÿӅu có chi bӝ, xã ÿӝi

du kích và các ÿoàn thӇ hoҥt ÿӝng mҥnh, bám dân làm chӫ ҩp, xóm, ÿánh ÿӏch

thun co lҥi.

HuyӋn Vƭnh Cӱu, mӝt huyӋn bao quanh thӏ xã Biên Hòa, TӍnh ӫy chӍ ÿҥo triӇn

khai mӝt trung ÿӝi lӵc lѭӧng vǊ trang do anh Thѭӟc làm trung ÿӝi trѭӣng hoҥt

ÿӝng phía ÿông nam sông Ĉӗng Nai dӑc liên tӍnh lӝ 16 tӯ Tân HiӋp, Bình Trӏ,

Tân Hҥnh, Hóa An, Bӱu Hòa, Tân Vҥn, trӑng ÿiӇm là Tân HiӋp, Bình Trӏ. Phӕi

hӧp vӟi bӝ phұn HuyӋn ӫy ÿang bám trө ӣ ÿây (các ÿӗng chí Năm Trang, Sáu

Trӑng, Ĉông Châu) nҳm chҳc tình hình, trong mӝt ÿêm ta diӋt tên Báo công an

ngҫm ӣ ҩp Tân ThiӅu, xã Tân HiӋp, diӋt tên Phiên xã trѭӣng Bình Trӏ. Ngay

trong ÿêm, ta diӋt hai tên này và bҳt mӝt sӕ tên chӍ ÿiӇm tӅ ҩp khác ra trѭӟc

cuӝc hӑp cӫa dân ÿӑc bҧn án vҥch trҫn tӝi ác cӫa chúng, buӝc chúng phҧi

3.9 Page 29

▲back to top

nhұn tӝi và xin quҫn chúng tha tӝi. Sau cuӝc hӑp này, bӑn ác ôn còn lҥi ӣ vùng

này ÿӅu hoҧng sӧ bӓ chҥy vӅ Sài Gòn hoһc thӏ xã Biên Hòa. Nhӳng ngày sau ta

tiӃp tөc hӑp dân ӣ các xã còn lҥi, bҳt sӕ tình nghi, hӕng hách nhѭng chѭa tӟi tӝi

phҧi chӃt, trҩn áp trѭӟc cuӝc hӑp quҫn chúng hҥ uy thӃ ÿӏch, nâng khí thӃ cӫa

cách mҥng quҫn chúng lên. Bӝ máy tӅ xã, ҩp vùng này bӏ phá rã, ta xây dӵng du

kích các xã. Ӣ xã Bình Trӏ, nhӡ xây dӵng ÿѭӧc hai nӝi tuyӃn trong dân vӋ cung

cҩp tình hình, HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu quyӃt ÿӏnh tә chӭc ÿánh ÿӝi dân vӋ, thu ÿѭӧc

súng và tә chӭc ÿѭӧc mӝt tiӇu ÿӝi vǊ trang cӫa huyӋn ÿӇ hoҥt ÿӝng.

Tҥi Xuân Lӝc, khi ÿӗng chí Ngô TiӃn, Bí thѭ HuyӋn ӫy bӏ ÿӏch bҳt tҥi Gia Ray,

huyӋn ÿӭt liên lҥc vӟi TӍnh ӫy Biên Hòa. HuyӋn chӍ còn lҥi mӝt sӕ ÿҧng viên, cѫ

sӣ ӣ Gia Ray, Rӯng Lá, sӣ Ông QuӃ, Hàng Gòn. Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông quyӃt

ÿӏnh giao huyӋn Xuân Lӝc vӅ cho tӍnh Bà Rӏa chӍ ÿҥo. TӍnh ӫy Bà Rӏa phân công

ÿӗng chí Lê Văn Thұm (Chín Sanh) cùng hai tiӇu ÿӝi vǊ trang do ÿӗng chí Chín

Nhүn chӍ huy vӅ phө trách Xuân Lӝc.

TӍnh ӫy quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban cán sӵ Ĉҧng huyӋn Xuân Lӝc vào tháng 7-

1960, chӍ ÿӏnh ÿӗng chí Chín Sanh làm Bí thѭ Ban cán sӵ, hai ӫy viên là ÿӗng

chí Chín Nhүn và Mai HiӇn Thái (Ba Thái, ÿang phө trách vùng cao su). Ban cán

sӵ huyӋn Xuân Lӝc ÿӭng chân ӣ khu rӯng Trҧng Táo và liên lҥc vӟi ÿӝi công tác

vùng cao su do ÿӗng chí Phan Thành Phө (Tám Phө phө trách hoҥt ÿӝng khu

vӵc Cҭm Mӻ các Ĉҧng viên ӣ cѫ sӣ cao su Ông QuӃ nhѭ ÿӗng chí Tѭ Quy, Út

Lan…. Trong khi ÿó, ӣ huyӋn Ĉӏnh Quán, ÿӝi công tác ӣ Liên TӍnh ӫy miӅn Ĉông

do ÿӗng chí Võ Tҩn Vӏnh (Sáu Vӏnh) phө trách có 2 tiӇu ÿӝi phө trách vǊ trang

làm công tác tuyên truyӅn ӣ ÿông tây quӕc lӝ 20 và vùng ÿӗng bào dân tӝc ӣ Tà

Lài.

ĈӇ khôi phөc lҥi phong trào, Ban cán sӵ Ĉҧng huyӋn Xuân Lӝc ÿã hӑp kiӇm

ÿiӇm ÿánh giá tình hình ÿӏch, ta: Nhӳng năm qua ÿӏch ÿánh phá phong trào cách

mҥng cӫa quҫn chúng, kӅm kҽp gҳt gao, quҫn chúng rҩt căm thù ÿӏch, mһc dù

thiӃu sӵ lãnh ÿҥo cӫa ta, công nhân cao su vүn tӵ ÿӝng ÿҩu tranh giành chén

cѫm manh áo. Ban cán sӵ quyӃt ÿӏnh tә chӭc 4 ÿӝi công tác nhѭ sau :

+ Ĉӝi 1 phө trách vùng Trҧng Táo, Gia Huynh

+ Ĉӝi 2 phө trách vùng Gia Ray

+ Ĉӝi 3 phө trách vùng cao su

+ Ĉӝi 4 phө trách Xuân Lӝc.

Các ÿӝi vǊ trang liên tөc ÿӝt ҩp ÿiӅu tra, tìm liên lҥc vӟi các cѫ sӣ bӏ mҩt liên

lҥc. Hѭӟng lӝ 20, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn liên tөc bám khu vӵc Tà Lài, Lý Lӏch

ngăn chһn bӑn phá rӯng, thu lѭѫng thӵc, diӋt ác hҥ uy thӃ ÿӏch. Tҥi Cҭm Mӻ, ÿӝi

3 diӋt tên Năm Miên, cҧnh sát ác ôn. ĈӃn cuӕi năm 1960, phong trào huyӋn

Xuân Lӝc phát triӇn khá tӕt, xây dӵng ÿѭӧc cѫ sӣ tҥi xã, sӣ cao su Ông QuӃ,

Hàng Gòn, Bҧo Bình, Suӕi Cát, Tân Phong…

3.10 Page 30

▲back to top

Tháng 9 năm 1960, Xӭ ӫy Nam bӝ quyӃt ÿӏnh sáp nhұp hai tӍnh Biên Hòa và

Thӫ Dҫu Mӝt thành tӍnh Thӫ Biên do ÿӗng chí Lê Quang Chӳ làm bí thѭ TӍnh ӫy;

ÿӗng chí Tѭ Ĉӭc (NguyӉn Văn Ĉӧi), Phó Bí thѭ; Ӫy viên Thѭӡng vө Ba Ân phө

trách vǊ trang; Ba Ĉҳc, Ӫy viên Thѭӡng vө, phө trách dân vұn; các TӍnh ӫy viên:

chӏ Phҥm Thӏ Nghƭa (Mѭӡi Nghƭa); NguyӉn Văn Luông; Ba Tình (Ba Thuҩn),

TӍnh ӫy viên ÿóng tҥi chiӃn khu Ĉ (Tân Uyên). TӍnh ӫy Thӫ Biên tә chӭc hӝi nghӏ

kiӇm ÿiӇm tình hình hai tӍnh vӯa sáp nhұp và ÿӅ ra nghӏ quyӃt: TiӃp tөc phát

ÿӝng quҫn chúng nәi dұy diӋt ác phá kӅm kҽp cӫa ÿӏch, mӣ ra vùng tranh chҩp

mҥnh; bung mҥnh ra vùng yӃu thӏ xã, thӏ trҩn; giáo dөc, vұn ÿӝng quҫn chúng rút

thanh niên xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn, du kích xã; xây dӵng cѫ sӣ

Ĉҧng, Ĉoàn, Mһt trұn, các ÿoàn thӇ quҫn chúng, tұp hӧp lӵc lѭӧng ÿҩu tranh

bҧo vӋ quyӅn lӧi cӫa dân.

TӍnh ӫy Thӫ Biên nhұn ÿӏnh: Âm mѭu cӫa Mӻ ngөy bӕ trí ÿӗng bào miӅn Bҳc

di cѭ là nhҵm tҥo vành ÿai ngăn chһn cách mҥng ӣ Biên Hòa, xây dӵng hұu

thuүn chính trӏ cho chính quyӅn tay sai Ngô Ĉình DiӋm, bҧo vӋ ÿҫu não ӣ Sài

Gòn. Do vұy ÿӇ phá âm mѭu này, TӍnh ӫy quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban vұn ÿӝng di

cѭ cӫa tӍnh gӗm 3 ÿӗng chí Văn Công Văn (Năm Văn) phó Ban Dân vұn tӍnh làm

trѭӣng ban, NguyӉn Văn Chһng (Bҧy Chһng), NguyӉn Văn Danh (Ba Rӏch). Căn

cӭ cӫa ban vұn ÿӝng di cѭ ӣ Bùng binh xã ThiӋn Tân và Tân Ĉӏnh. NhiӋm vө

cӫa Ban là tuyên truyӅn thâm nhұp chính sách cách mҥng ӣ khu vӵc ÿông ÿӗng

bào di cѭ Công giáo, ÿӗng bào dân tӝc Nùng nhѭ Ĉӗng Lách, Sông Mây, Hӕ

Nai.

Ĉѭӧc Xӭ ӫy tăng cѭӡng mӝt trung ÿӝi vǊ trang, kӃt hӧp vӟi lӵc lѭӧng ÿӏa

phѭѫng, TӍnh ӫy Thӫ Biên xúc tiӃn ngay viӋc thành lұp ÿѫn vӏ vǊ trang tұp trung

cӫa tӍnh. Ĉҥi ÿӝi 240 chính thӭc ra ÿӡi.

Mһt khác, TӍnh ӫy cӫng chӍ ÿҥo các huyӋn rút thanh niên các xã, khҭn trѭѫng

tә chӭc bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn ÿӇ có lӵc lѭӧng vǊ trang hӛ trӧ quҫn chúng

ÿҩu tranh chӕng ÿӏch.

Tháng 11 – 1960, ÿӗng chí NguyӉn Văn Luôn (Sáu Phát) TӍnh ӫy viên, ÿѭӧc

TӍnh ӫy phân công vӅ làm Bí thѭ HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu, ÿӗng chí Ba Tú làm Phó

Bí thѭ. Căn cӭ huyӋn ӫy Vƭnh Cӱu ÿóng tҥi căn cӭ Ĉҥi An. TӍnh ӫy ÿѭa trung ÿӝi

vǊ trang do ÿӗng chí HuǤnh Văn Viên (Ba Viên) và NguyӉn Văn Ĉұm (Hai Ĉұm)

chӍ huy vӅ Vƭnh Cӱu ÿӇ hoҥt ÿӝng mӣ ÿӏa bàn khu vӵc Ĉҥi An, Trӏ An, Tân Ĉӏnh,

Thiên Tân… dӑc tӍnh lӝ 24 ӣ phía nam sông Ĉӗng Nai, xây dӵng cѫ sӣ, hӛ trӧ

quҫn chúng nәi dұy ÿҩu tranh. ĈӇ hӛ trӧ cho tӍnh, Ban chӍ huy quân sӵ MiӅn

tăng cѭӡng mӝt ÿҥi ÿӝt vǊ trang xuӕng hoҥt ÿӝng khu vӵc Ĉҥi An, Tân Ĉӏnh.

Ĉӗng chí Mѭӡi Thái ÿѭӧc bә sung vào huyӋn ӫy Vƭnh Cӱu.

Ĉêm 29 tháng 12 năm 1960, HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu tә chӭc cuӝc mít tinh ӣ xã

ThiӋn Tân ÿӇ chào mӯng Mһt trұn Dân tӝc Giҧi phóng miӅn Nam ViӋt Nam ra

ÿӡi, giӟi thiӋu Cѭѫng lƭnh cӫa Mһt trұn, kêu gӑi ÿoàn kӃt mӑi tҫng lӟp nhân dân

ÿҩu tranh dѭӟi ngӑn cӡ Mһt trұn ÿӇ kháng chiӃn chӕng Mӻ cӭu nѭӟc.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

Cùng ÿêm, Ban binh vұn huyӋn rҧi rác hàng trăm truyӅn ÿѫn dӑc theo lӝ 24 và

trѭӟc các ÿӗn bót giһc, tuyên truyӅn Cѭѫng lƭnh cӫa Mһt trұn, kêu gӑi binh lính

ngөy quay súng trӣ vӅ vӟi nhân dân.

Nhӳng ÿӧt vǊ trang tuyên truyӅn rҫm rӝ ÿã tҥo ÿѭӧc mӝt bҫu không khí phҩn

khӣi trong nhân dân. Hàng chөc thanh niên nam nӳ các xã hăng hái thoát ly

tham gia kháng chiӃn. Cán bӝ huyӋn phân công tұp trung xuӕng xã giáo dөc,

phát ÿӝng quҫn chúng và chӑn ngѭӡi xây dӵng cѫ sӣ cӕt cán, rút thanh niên xây

dӵng du kích xã.

Ĉӕi phó vӟi phong trào cách mҥng ÿã và ÿang phát triӇn mҥnh mӁ, khҳp các

huyӋn trong tӍnh, ÿӏch tұp trung lӵc lѭӧng chӫ lӵc, bҧo an, dân vӋ bung ra phҧn

kích mӝt sӕ nѫi. Chúng dùng phi pháo bҳn phá bӯa bãi vào xóm ҩp, ÿѭa lính

chӫ lӵc ÿóng thêm mӝt sӕ ÿӗn bót dӑc theo tuyӃn giáp ranh, các trөc lӝ giao

thông chiӃn lѭӧc và ÿӏa phѭѫng trӑng yӃu ӣ Long Thành, Vƭnh Cӱu và ven thӏ xã

Biên Hòa .

Tháng 3 – 1961, ÿӗng chí NguyӉn Trӑng Cát (Ba Ĉҳc) Phó Bí thѭ TӍnh ӫy Thӫ

Biên vӅ căn cӭ dӕc Giá Râu (Ĉҥi An) triӇn khai quyӃt ÿӏnh cӫa Khu ӫy thành lұp

các Ban cán sӵ: Ban cán sӵ di cѭ Hӕ Nai do ÿӗng chí Văn Công Văn làm Bí thѭ,

ӫy viên có ÿӗng chí NguyӉn Văn Chһng, Chín Ninh.

ĈӇ ÿҭy mҥnh công tác tuyên truyӅn xây dӵng cѫ sӣ vùng ÿӗng bào dân tӝc

và di cѭ Công giáo, Ban cán sӵ di cѭ thành lұp ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn gӗm

ÿӗng chí NguyӉn Văn Danh (Ba Rӏch) Bҧy Chһng, Năm TriӃt. Ĉӝi ÿѭӧc trang bӏ

mӝt khҭu súng Mas, 1 ca bin, 1 lӵu ÿҥn. Khu vӵc hoҥt ÿӝng chӫ yӃu cӫa ÿӝi là

các ҩp Thanh Bình, Long Vinh, (Ĉӗng Lách, Sông Mây), Thanh Hóa, Bùi Chu…

Ban ngày, các ÿӗng chí ra sát rӯng tìm gһp bà con gӗm nhӳng ngѭӡi (dân tӯ

Bình Dѭѫng) qua làm cây. Ban ÿҫu, khi gһp cán bӝ, dân ÿӅu bӓ chҥy không

dám trò chuyӋn. Nhѭng bҵng lòng kiên trì, nhүn nҥi, các ÿӗng chí âm thҫm giúp

dân chһt cây, ÿánh tranh, xҳn măng tӍa ÿұu… gây ÿѭӧc lòng tin trong quҫn

chúng. ĈӃn cuӕi năm 1961, chi bӝ ÿã xây dӵng ÿѭӧc 7 cѫ sӣ trong các ҩp, viӋc

ÿi lҥi vào ҩp thuұn lӧi.

CǊng trong thӡi gian này, ÿӗng chí Ba Ĉҳc, Phó bí thѭ TӍnh ӫy cùng vӟi mӝt

tiӇu ÿӝi vǊ trang cҳt rӯng, mӣ ÿѭӡng xuӕng Long Thành. Tҥi khu rӯng Bàu Bông

(Phѭӟc An) ÿӗng chí Ba Ĉҳc phә biӃn tình hình, triӇn khai nӝi dung Nghӏ quyӃt

15 cӫa Trung ѭѫng Ĉҧng, Nghӏ quyӃt cӫa TӍnh ӫy Bà Biên quyӃt ÿӏnh thành lұp

Ban cán sӵ huyӋn Long Thành. Sau ÿó, ÿӗng chí Ba Ĉҳc tә chӭc hӑc tұp cho

cán bӝ, ÿҧng viên trong huyӋn.

MǊi ÿҩu tranh vǊ trang ÿѭӧc mӣ ra ÿã tҥo nên mӝt niӅm phҩn khӣi to lӟn

trong cán bӝ, ÿҧng viên và quҫn chúng nhân dân. Ban cán sӵ huyӋn chӍ ÿҥo

khҭn trѭѫng xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn và du kích các xã ÿӇ làm nòng

cӕt cho phong trào quҫn chúng nәi dұy. Ĉѫn vӏ 19/5 (bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn)

4.2 Page 32

▲back to top

ÿѭӧc thành lұp. Sӕ vǊ khí ÿѭӧc chôn giҩu tӯ năm 1954 tҥi cánh ÿӗng Bàu Bùng,

kênh Ngӑn Bát, kênh Cá Tròn, rҥch Cҫu Cӓ… ÿѭӧc ÿào lên ÿӇ trang bӏ cho bӝ

ÿӝi. Trong mӝt thӡi gian ngҳn, các xã ÿӅu xây dӵng ÿѭӧc ÿӝi du kích tӯ ba ÿӃn

năm ÿӗng chí, cá biӋt có mӝt sӕ xã nhѭ Phѭӟc An, Phѭӟc Thӑ ÿã phát triӇn mӝt

tiӇu ÿӝi.

Sau ba tháng hoҥt ÿӝng và phát triӇn lӵc lѭӧng cách mҥng, Ban cán sӵ

huyӋn Long Thành quyӃt ÿӏnh phát ÿӝng nhân dân các xã nәi dұy diӋt ác phá

kӅm, trҩn áp bӑn phҧn cách mҥng, nâng khí thӃ quҫn chúng lên. Giӳa tháng 8

năm 1961, lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn kӃt hӧp vӟi du kích xã Phѭӟc An tә chӭc

diӋt tên Mѭӡi HiӃm (ÿҥi úy an ninh ÿһc cҧnh miӅn Ĉông). TiӃp sau ÿó, du kích

xã Phú Hӝi diӋt tên giáo Lѭu, mӝt tên công an ngҫm chӍ ÿiӇm nguy hiӇm ӣ vùng

ven tӍnh lӝ 17. DiӋt ÿúng ÿӕi tѭӧng ác ôn, quҫn chúng phҩn khӣi vui mӯng, tҥo

thӃ cho quҫn chúng nәi dұy, mӣ ra ÿѭӧc nhiӅu sӣ, xã khác trong huyӋn Long

Thành.

Tháng 7 năm 1961, Xӭ ӫy Nam bӝ quyӃt ÿӏnh tách tӍnh Thӫ Biên. TӍnh Biên

Hòa ÿѭӧc tә chӭc lҥi bao gӗm các huyӋn Vƭnh Cӱu, Long Thành, Tân Uyên,

Nhѫn Trҥch, thӏ xã Biên Hòa. TӍnh ÿѭӧc thành lұp trong ÿiӅu kiӋn còn nhiӅu khó

khăn, thiӃu thӕn. Ban chҩp hành TӍnh ӫy ÿѭӧc Xӭ ӫy chӍ ÿӏnh : ÿӗng chí Lê

Quang Chӳ làm Bí thѭ; ÿӗng chí NguyӉn Trӑng Cát (Ba Ĉҳc) Phó Bí thѭ. Nӳ

ÿӗng chí Mѭӡi Nghƭa, ÿӗng chí NguyӉn Văn Luông, TӍnh ӫy viên. Ban quân sӵ

tӍnh: ÿӗng chí NguyӉn Thanh Bình (Tѭ Bình) trѭӣng ban; NguyӉn Văn Luông,

chính trӏ viên. TӍnh ӫy ÿóng ӣ khu vӵc Bàu Sình, bҳc lӝ 1 (bҳc Trҧng Bom).

Các ban chҩp hành HuyӋn ӫy, Thӏ ӫy ÿѭӧc cӫng cӕ. HuyӋn Long Thành ÿѭӧc

tách làm hai huyӋn: HuyӋn Long Thành, ÿӗng chí VǊ Hӗng Phô (Sáu Khánh) làm

Bí thѭ Ban cán sӵ. NguyӉn Văn Tѫ (Út 12) làm Phó Bí thѭ, NguyӉn Văn Ĉông

(Ba Ĉông), NguyӉn Văn Hoành (Mѭӡi Cѫ), NguyӉn Thӏ Hӗng (Sáu Hӗng) Ӫy

viên. HuyӋn ӫy Nhѫn Trҥch, ÿӗng chí Võ Văn Lѭӧng (Tѭ Ĉӏnh) làm Bí thѭ,

NguyӉn Văn Thông (Hai Thông), Phó Bí thѭ; các ӫy viên Thѭӡng vө: NguyӉn

Văn Sѫn (Hai Sѫn), Phҥm Minh Chính, NguyӉn Văn LiӅm; các ӫy viên: Trҫn Văn

Thӑ, NguyӉn Văn Quang, NguyӉn Văn BӅ. Bí thѭ HuyӋn ӫy Biên Hòa, ÿӗng chí

Trѭѫng Văn LӉ. HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu, ÿӗng chí Ba Tú làm Bí thѭ. Ban cán sӵ di

cѭ Hӕ Nai, ÿӗng chí Văn Công Văn làm Bí thѭ.

Ĉҥi ÿӝi 240 bӝ ÿӝi tұp trung cӫa tӍnh ÿѭӧc thành lұp do ÿӗng chí Tѭ Ù làm ÿҥi

ÿӝi trѭӣng, ÿӗng chí ChiӃn và ÿӗng chí Năm Lâm làm ÿҥi ÿӝi phó, ÿӗng chí Tѭ

Bé làm chính trӏ viên. Tháng 9 năm 1961, bӝ ÿӝi chӫ lӵc khu miӅn Ĉông Nam bӝ

ÿánh trұn Phѭӟc Thành giành thҳng lӧi lӟn. Lҫn ÿҫu tiên ӣ miӅn Nam, ta ÿánh

chiӃm ÿѭӧc mӝt tӍnh lӷ, ÿұp tan ý ÿӗ bao vây chia cҳt chiӃn khu Ĉ cӫa ÿӏch, mӣ

rӝng ÿӏa bàn hoҥt ÿӝng, mӣ rӝng căn cӭ ÿӏa cách mҥng. ChiӃn thҳng Phѭӟc

Thành ÿã tác ÿӝng trӵc tiӃp ÿӃn ÿӏa bàn tӍnh Biên Hòa, nhҩt là vùng giáp ranh

Vƭnh Cӱu.

4.3 Page 33

▲back to top

Các xã tӯ Bình Long ÿӃn Tân Phú, Lӧi Hòa, Tân TriӅu, Bình Phѭӟc, Bình Ý…

bӝ ÿӝi tӍnh, huyӋn liên tөc mӣ các ÿӧt vǊ trang tuyên truyӅn, diӋt ác phá kӅm,

tiӃn công các ÿӗn bót ÿӏch. Hàng chөc tên ác ôn bӏ cách mҥng trӯng trӏ. Bӑn tӅ

xã ҩp, dân vӋ ngөy co lҥi. ThӃ làm chӫ ӣ các ҩp ÿѭӧc dâng lên. ĈӃn cuӕi năm

1961, ta xây dӵng ÿѭӧc các chi bӝ Ĉҧng ӣ HiӋp Hòa, Hóa An, Tam HiӋp, xây

dӵng ÿѭӧc cӕt cán quҫn chúng và phát triӇn ÿѭӧc cѫ sӣ công nhân, hӑc sinh,

tiӇu thѭѫng và các tҫng lӟp lao ÿӝng khác. TruyӅn ÿѫn, cӡ Mһt trұn thѭӡng

xuyên xuҩt hiӋn ӣ các phӕ chӧ, trѭӡng hӑc và các cѫ quan, công sӣ cӫa Mӻ

ngөy.

Ӣ thӏ xã Biên Hòa, mҥng lѭӟi cѫ sӣ cǊng dҫn ÿѭӧc cǊng cӕ và phát triӇn trӣ

lҥi. Ĉӗng chí Trѭѫng Văn LӉ (Ba LӉ), Bí thѭ Thӏ ӫy và các cҩp ӫy viên khác

thѭӡng xuyên bám trө nӝi ô và các xã ven, các ҩp Núi Ĉҩt, Gò Me, Tân Mai, Lân

Thành (xã Bình Trѭӟc) ÿӅu xây dӵng ÿѭӧc cѫ sӣ.

Ӣ Long Thành và Nhѫn Trҥch - hai huyӋn ÿiӇm cӫa tӍnh - hoҥt ÿӝng ÿҩu tranh

vǊ trang kӃt hӧp ÿҩu tranh chính trӏ, binh vұn khá chһt chӁ. Ĉѭӧc bӝ ÿӝi tӍnh,

huyӋn hӛ trӧ, nhân dân và du kích xã Tam An, An Lӧi, Tam Phѭӟc, mһc dù ÿӗn

bót ÿӏch còn, nhѭng do hoҥt ÿӝng 3 mǊi quân sӵ, chính trӏ, binh vұn mҥnh, ÿӏch

co cөm trong ÿӗn, bót, ta nâng ÿѭӧc thӃ làm chӫ .

Tӯ năm 1960, mһc dù chѭa liên lҥc ÿѭӧc vӟi TӍnh ӫy Biên Hòa, nhѭng sau

hai trұn ÿánh Tua 2 ӣ Tây Ninh, nhӳng ÿҧng viên ӣ Long Thành ÿã hӑc tұp kinh

nghiӋm, du kích kӃt hӧp vӟi lӵc lѭӧng chính trӏ, binh vұn tҥi chӛ cӫa quҫn chúng

bao vây, bӭc hàng ÿӗn Giӗng Cát xã Phѭӟc An, tiêu diӋt ÿӗn Phѭӟc Thӑ. Năm

1961, ÿҥi ÿӝi C240 cӫa tӍnh phӕi hӧp vӟi mӝt sӕ bӝ phұn bӝ ÿӝi chӫ lӵc Khu

(tiӇu ÿoàn 800), du kích sӣ cao su Bình Sѫn tiӃn công tiêu diӋt mӝt trung ÿӝi bҧo

an ngөy, tӏch thu 11 súng, thu lѭѫng thӵc thӵc phҭm cӫa chӫ ÿӗn ÿiӅn, lҩy 2

máy tiӋn, nguyên vұt liӋu chuyӇn ra căn cӭ cây dӵng binh công xѭӣng sҧn xuҩt

vǊ khí.

Tӯ mӝt huyӋn cѫ sӣ hҫu nhѭ bӏ mҩt trҳng trong nhӳng năm ÿӏch tiӃn hành

chiӃn dӏch “tӕ cӝng, diӋt cӝng”, ÿӃn cuӕi năm 1961, ta ÿã chuyӇn lên làm chӫ

ÿѭӧc mӝt sӕ ҩp ӣ các xã Tam An, xã Phѭӟc Nguyên (huyӋn Long Thành ), các

xã Phѭӟc An, Phѭӟc Thӑ, Phú Hӝi, Phú Hӳu (huyӋn Nhѫn Trҥch). Tҥi Bình

Sѫn, TӍnh ӫy tăng cѭӡng 11 cán bӝ lұp hai ÿӝi công tác: Ĉӝi công tác Bình Sѫn

gӗm các ÿӗng chí Tѭ Ҭn (C240), nӳ ÿӗng chí Khanh (Hai Hѭѫng), HuǤnh Thӏ

Phѭӧng, Ba Sѫn, Sáu Lӵc do ÿӗng chí Tѭ ThӇ Nhân phө trách (giӳa năm 1961,

TӍnh ӫy ÿѭa ÿӗng chí Tѭ LiӅm thay ÿӗng chí ThӇ Nhân); Ĉӝi công tác ÿӗn ÿiӅn

Sihp (sӣ Bà Ĉҫm) gӗm các ÿӗng chí Thanh, Nghƭa, Hҧi, Luân do ÿӗng chí Thành

phө trách.

Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng bӝ huyӋn Long Thành và Nhѫn Trҥch, trӵc tiӃp là

các chi bӝ Ĉҧng các xã, nhân dân hăng hái tham gia công tác cách mҥng, ÿóng

góp nhân tài vұt lӵc cho kháng chiӃn.

4.4 Page 34

▲back to top

Ӣ phía ÿông bҳc lӝ 1 và vùng nam lӝ 20, các ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn do

ÿӗng chí Chín Sanh, Sáu Vinh, Chín Nhүn chӍ huy cǊng nhiӅu lҫn tұp kích vào

bӑn lính bҧo vӋ trҥi bé Trҫn LӋ Xuân, thu ÿѭӧc mӝt sӕ vǊ khí.

(Ĉ͛ b̻o ÿ̻m lãnh ÿ̹o cách m̹ng Mi͙n Nam giành th͇ng lͻi, thΉc hi͟n Nghͣ

quy͗t Ĉ̹i hͱi l̿n th΁ III cͿa Ĉ̻ng, ngày 23/01/1961, Hͱi nghͣ l̿n th΁ 3 (Khóa III)

Ban Ch̽p hành Trung ́˿ng Ĉ̻ng quy͗t ÿͣnh gi̻i th͛ X΁ Ϳy Nam bͱ, thành lͅp

Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam “là mͱt bͱ phͅn cͿa Ban Ch̽p hành Trung ́˿ng,

gͫm mͱt sͩ U΍ viên Trung ́˿ng ÿ́ͻc Ban Ch̽p hành Trung ́˿ng c΅ ra và

ÿ́ͻc Ϳy nhi͟m ch͡ ÿ̹o toàn bͱ công tác cͿa Ĉ̻ng ͷ Mi͙n Nam. Trung ́˿ng Cͽc

Mi͙n Nam ÿ͏t d́ͳi sΉ lãnh ÿ̹o cͿa Ban Ch̽p hành Trung ́˿ng, do Bͱ Chính trͣ

th́͵ng xuyên thay m͏t Trung ́˿ng ch͡ ÿ̹o”.

Ngày 10/10/1961, t̹i Mã Ĉà thuͱc Chi͗n Khu Ĉ, Hͱi nghͣ l̿n th΁ I Trung ́˿ng

cͽc Mi͙n Nam ÿ́ͻc tͭ ch΁c d́ͳi sΉ chͿ trì cͿa ÿͫng chí Nguy͝n Văn Linh, u΍

viên Trung ́˿ng Ĉ̻ng, Bí th́ Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam. Hͱi nghͣ ÿã quán tri͟t

ch͡ thͣ cͿa Bͱ Chính trͣ, ÿánh giá mͱt cách toàn di͟n phong trào cách m̹ng trong

nh·ng năm qua, nghiên c΁u sâu ph́˿ng châm ÿ̽u tranh cͿa Trung ́˿ng Ĉ̻ng

ÿ͙ ra: “Ĉ́y m̹nh h˿n n·a ÿ̽u tranh chính trͣ, ÿͫng th͵i ÿ́y m̹nh ÿ̽u tranh vǊ

trang lên song song vͳi ÿ̽u tranh chính trͣ, t̽n công ÿͣch b͉ng c̻ hai m͏t trͅn

chính trͣ và quân sΉ” và xác ÿͣnh ph́˿ng h́ͳng ti͗n lên cͿa cách m̹ng Mi͙n

Nam. Ĉ͙ ra 10 nhi͟m vͽ cͽ th͛ ÿͩi vͳi các c̽p Ĉ̻ng bͱ Mi͙n Nam.

T̹i n˿i ÿây ÿã hình thành và ki͟n toàn các C˿ quan tham ḿu cͿa Trung

́˿ng Cͽc gͫm Văn phòng Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam, Bͱ Ch͡ huy quân gi̻i

phóng Mi͙n Nam, Ban B̻o v͟ An ninh Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam, Ban Tuyên

Hu̽n Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam, Ban Tͭ ch΁c Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam, Ban

Thông tin liên l̹c Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam, Ĉài phát thanh và Thông t̽n xã

Gi̻i phóng Mi͙n Nam, Ban Giao b́u vͅn Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam ÿͫng th͵i

hình thành các ÿ˿n vͣ Quân chͿ lΉc Gi̻i phóng mi͙n Nam ÿ̿u tiên; n˿i xu̽t phát

các ch͡ ÿ̹o toàn di͟n cͿa Trung ́˿ng, Trung ́˿ng Cͽc v͙ công tác xây dΉng

Ĉ̻ng, ÿào t̹o cán bͱ, v͙ xây dΉng khͩi ÿ̹i ÿoàn k͗t toàn dân xây dΉng s΁c

m̹nh tͭng hͻp ÿánh b̹i chi͗n ĺͻc chi͗n tranh ÿ͏c bi͟t cͿa ÿ͗ quͩc MΏ . T̹i

căn này, Trung ́˿ng cͽc mi͙n Nam ÿã ch͡ ÿ̹o mͷ hành lang chi͗n ĺͻc t΃ mi͙n

Ĉông Nam Bͱ nͩi thông vͳi tuy͗n ÿ́͵ng t΃ mi͙n B͇c vào, ti͗p nhͅn sΉ chi vi͟n

to lͳn cͿa mi͙n B͇c xã hͱi chͿ nghƭa cho Ĉ̻ng bͱ và quân dân mi͙n Nam trên

tuy͗n ÿ̿u chͩng MΏ, c΁u ńͳc. Trung ́˿ng Cͽc và các c˿ quan tham ḿu,

phͽc vͽ Trung ́˿ng Cͽc ÿóng ͷ căn c΁ Chi͗n khu Ĉ ch͡ g̿n 2 năm (1961-1962)

nh́ng căn c΁ ÿ́ͻc xây dΉng, phân bͭ r̽t ch͏t ch͕ và khoa hͥc, t̹o nên mͱt h͟

thͩng phòng thͿ ch͇c ch͇n, b̻o ÿ̻m an toàn tuy͟t ÿͩi cho Trung ́˿ng Cͽc lãnh

ÿ̹o, ch͡ ÿ̹o phong trào cách m̹ng toàn Mi͙n Nam trong th͵i kǤ ÿ̿u ÿͫng khͷi;

làm chuy͛n bi͗n tình th͗ cách m̹ng t΃ khͷi nghƭa t΃ng ph̿n sang chi͗n tranh

cách m̹ng.)(14)

14 Ph̿n này ÿ́ͻc bͭ sung sau khi khôi phͽc căn c΁ Trung ́˿ng Cͽc Mi͙n Nam t̹i Chi͗n kh Ĉ (1961-1962)

Khͷi công ngày 13-3-2004, khánh thành ngày 10-10-2004

4.5 Page 35

▲back to top

TuyӃn hành lang liên lҥc cӫa ta tӯ chiӃn khu Ĉ qua Xuân Lӝc vӅ Bà Rӏa –

VǊng Tàu ÿѭӧc nӕi thông. Phong trào cách mҥng vùng nông thôn,vùng ÿӗn ÿiӅn

cao su ÿã ÿѭӧc nhen nhóm, mҥng lѭӟi cѫ sӣ ÿã ÿѭӧc xây dӵng trӣ lҥi ӣ nhiӅu

nѫi trong huyӋn.

Trѭӟc tình hình ÿó, tháng 12 năm 1961, sau khi khai thông tuyӃn ÿѭӡng

Trѭӡng Sѫn, Nam bӝ, ÿӗng chí Phҥm Lҥc (Tѭ Lҥc), mӝt ÿӗng chí ÿã tӯng lăn

lӝn vӟi phong trào cách mҥng ӣ Xuân Lӝc trong 9 năm kháng chiӃn chӕng thӵc

dân Pháp ÿѭӧc Khu ӫy miӅn Ĉông giao nhiӋm vө vӅ cùng ÿӗng chí Sáu Vӏnh

phө trách ÿѫn vӏ vǊ trang tuyên truyӅn C150, lãnh ÿҥo phong trào cách mҥng ӣ

khu vӵc Ĉӏnh Quán.

Nhѭ vұy là tӯ khi có nghӏ quyӃt 15, ÿҩu tranh chính trӏ kӃt hӧp vӟi ÿҩu tranh

vǊ trang, lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh, huyӋn, xã phát triӇn nhanh, thұt sӵ là ÿòn xeo

ÿánh ÿӏch ruӗng càn, diӋt ác phá kӅm hӛ trӧ cho phong trào quҫn chúng nәi dұy,

xoay chuyӇn tình thӃ, tӯng bѭӟc xây dӵng cѫ sӣ, phát triӇn lӵc lѭӧng cách

mҥng bao gӗm lӵc lѭӧng chính trӏ và lӵc lѭӧng vǊ trang; kӃt hӧp chһt chӁ ÿҩu

tranh chính trӏ, ÿҩu tranh vǊ trang và công tác binh vұn tҩn công ÿӏch giành nhiӅu

thҳng lӧi trên khҳp các ÿӏa bàn huyӋn, thӏ trong tӍnh, giành quyӅn làm chӫ hàng

loҥt ҩp và ÿӗn ÿiӅn cao su.

Thҳng lӧi ÿó chính là kӃt quҧ sӭc mҥnh vƭ ÿҥi cӫa lӵc lѭӧng quҫn chúng các

tҫng lӟp nhân dân trong tӍnh dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng trӵc tiӃp là các Ĉҧng bӝ

ÿӏa phѭѫng, ÿѭӧc biӇu hiӋn sinh ÿӝng trong thӵc tӃ là ý Ĉҧng hӧp vӟi lòng dân

sӁ tҥo thành sӭc mҥnh vô ÿӏch.

II. ĈÁNH BҤI Kӂ HOҤCH BÌNH ĈӎNH, GOM DÂN LҰP ҨP CHIӂN LѬӦC

CӪA MӺ NGӨY.

Thҳng lӧi cӫa phong trào quҫn chúng nәi dұy vӟi khí thӃ sôi nәi cùng vӟi

phong trào Ĉӗng khӣi toàn miӅn Nam ÿã tҥo nên mӝt chuyӇn biӃn nhҧy vӑt cӫa

phong trào cách mҥng. Cách mҥng miӅn Nam ÿã thoát ra thӡi kǤ ÿen tӕi và

chuyӇn sang thӃ tiӃn công.

Thӵc tӃ ÿó ÿã buӝc ÿӃ quӕc Mӻ phҧi ÿánh giá lҥi tình hình mӝt cách khách

quan, chúng phҧi thӯa nhұn: “Tình hình Vi͟t Nam h͗t s΁c nghiêm trͥng ho̹t

ÿͱng quân sΉ cͿa Vi͟t Cͱng d́ͳi các hình th΁c ÿͱt kích, tͅp kích, công ÿͫn liên

ti͗p x̻y ra, ÿ̽u tranh chính trͣ phát tri͛n ÿ͗n m΁c ÿáng lo ng̹i” và “v̽n ÿ͙

Nam Vi͟t Nam sau ÿͫng khͷi không còn là v̽n ÿ͙ ÿ˿n thu̿n v͙ chính trͣ và tình

báo c̻nh sát n·a mà ÿã trͷ thành v̽n ÿ͙ ch΁a nhi͙u nhân tͩ quân sΉ. Cuͱc

chi͗n tranh ͷ Vi͟t Nam thΉc ch̽t là cuͱc nͭi dͅy nên h́ͳng chi͗n ĺͻc mͳi cͿa

MΏ là ph̻i chͩng nͭi dͅy.” (15)

15 Tài li͟u mͅt Bͱ Quͩc phòng MΏ, ĺu Phòng nghiên c΁u lͣch s΅ Ĉ̻ng t͡nh.

4.6 Page 36

▲back to top

Do ÿó ÿӇ cӭu vãn tình thӃ, ngay khi bѭӟc chân vào Nhà Trҳng, Tәng thӕng

Mӻ J.Ken-nѫ-dy ÿã quyӃt ÿӏnh chuyӇn hѭӟng tӯ chiӃn lѭӧc chiӃn tranh không

tuyên bӕ sang chiӃn lѭӧc “chi͗n tranh ÿ͏c bi͟t”.

Tháng 11 năm 1961, kӃ hoҥch Stalây Tâylѫ (Staley – Taylor), kӃ hoҥch ÿҫu

tiên ÿӇ thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc “chiӃn tranh ÿһc biӋt” ÿѭӧc Tәng thӕng và Hӝi ÿӗng

an ninh Mӻ chính thӭc thông qua.

ĈӇ thӵc hiӋn kӃ hoҥch trên, chúng sӱ dөng nhiӅu biӋn pháp chiӃn lѭӧc, nhiӅu

âm mѭu thâm ÿӝc, mà trong ÿó chѭѫng trình “bình ÿӏnh” và lұp “ҩp chiӃn lѭӧc”

ÿѭӧc nâng lên thành “quӕc sách” nhҵm bình ÿӏnh miӅn Nam trong vòng 18 tháng

Sӵ chuyӇn hѭӟng chiӃn lѭӧc chiӃn tranh cӫa Mӻ - DiӋm còn thӇ hiӋn rõ qua

viӋc tә chӭc lҥi chiӃn trѭӡng và ÿiӅu chӍnh thӃ bӕ trí lӵc lѭӧng trên phҥm vi toàn

miӅn.

Ngày 13 tháng 4 năm 1961, Ngô Ĉình DiӋm ra sҳc lӋnh giҧi tán các quân khu,

thành lұp các vùng chiӃn thuұt. Vùng I chiӃn thuұt bao gӗm các tӍnh giáp vƭ

tuyӃn 17 nhѭ Trӏ Thiên – HuӃ, Quҧng Nam – Ĉà Nҹng. Vùng II chiӃn thuұt bao

gӗn miӅn Trung và Tây Nguyên. Vùng III chiӃn thuұt bao gӗm toàn bӝ Nam bӝ.

Trong vùng III có 3 khu chiӃn thuұt là khu chiӃn thuұt 31 bao gӗm các tӍnh miӅn

Ĉông, khu chiӃn thuұt 32 bao gӗm các tӍnh miӅn Trung Nam bӝ. Riêng tҥi Sài

Gòn là biӋt khu thӫ ÿô.

Thӡi kǤ này, quân ngөy có 9 sѭ ÿoàn quân chӫ lӵc và mӝt sӕ tiӇu ÿoàn quân

tәng trù bӏ (lính dù và thӫy quân lөc chiӃn). Vùng III chiӃn thuұt ÿѭӧc ѭu tiên bӕ

trí gҫn mӝt nӱa lӵc lѭӧng quân chӫ lӵc ngөy.

Ӣ Biên Hòa và Long Khánh, ÿӏch phân bӕ lҥi ÿӏa giӟi hành chính các quұn xã,

thành lұp thêm mӝt sӕ quұn mӟi, mӝt sӕ ÿһc khu, yӃu khu quân sӵ trên nhӳng

ÿӏa bàn trӑng yӃu nhѭ yӃu khu Trҧng Bom, Thành Tuy Hҥ, yӃu khu Gia Ray, yӃu

khu Cҭm Mӻ và ÿһc khu Rӯng Sác.

Chúng thành lұp biӋt khu Phѭӟc Biên bao gӗm 3 tiӇu khu Biên Hòa, Phѭӟc

Tuy và Long Khánh thuӝc vùng III chiӃn thuұt, tҥo thành thӃ “chân kiӅng” Biên

Hòa - Long Khánh - VǊng Tàu. Chúng cӫng cӕ và mӣ rӝng hàng chөc căn cӭ,

hұu cӭ, các trung tâm ÿào tҥo, huҩn luyӋn sƭ quan, hҥ sƭ quan, thám báo, biӋt

kích, cán bӝ bình ÿӏnh… TӍnh Biên Hòa nҵm sát nách Sài Gòn, tiӃp giáp vӟi

ChiӃn khu Ĉ – căn cӭ ÿӏa cách mҥng miӅn Ĉông Nam bӝ. Mӻ - ngөy tұp trung

lӵc lѭӧng mҥnh, xây dӵng hӋ thӕng các căn cӭ quân sӵ nhѭ Bӝ chӍ huy quân

ÿoàn 3 ngөy, Nha cҧnh sát miӅn Ĉông … xây dӵng hӋ thӕng ÿӗn bót kiên cӕ dày

ÿһc trên các trөc lӝ giao thông 1, 15, 20, 24… và các ÿӏa bàn xung yӃu, tӯng

bѭӟc mӣ rӝng sân bay Biên Hòa thành căn cӭ không quân chiӃn lѭӧc, sân bay

quân sӵ cӫa Mӻ - ngөy lӟn nhҩt ӣ miӅn Nam. Ĉi ÿôi vӟi viӋc mӣ rӝng, xây dӵng

các căn cӭ, hұu cӭ, ÿӗn bót, các trung tâm huҩn luyӋn, chúng tăng cѭӡng ÿông

4.7 Page 37

▲back to top

quân bҳt lính, phát triӇn quân chӫ lӵc, bҧo an, dân vӋ và thanh niên chiӃn ÿҩu ӣ

các xã, ҩp.

Tháng 3 năm 1962, Mӻ - DiӋm mӣ chiӃn dӏch “Mһt trӡi mӑc” ÿánh vào các

tӍnh miӅn Ĉông Nam bӝ nhҵm ÿánh bұt các lӵc lѭӧng cách mҥng ra bên ngoài

dân, giành thӃ chӫ ÿӝng chiӃn trѭӡng, thӵc hiӋn kӃ hoҥch bình ÿӏnh, gom dân

lұp ҩp chiӃn lѭӧc.

Chúng tung lӵc lѭӧng chӫ lӵc kӇ cҧ lӵc lѭӧng quân tәng trù bӏ, bҧo an, dân

vӋ … liên tiӃp mӣ hàng chөc cuӝc hành quân càn quét vùng căn cӭ cách mҥng

vӟi quy mô tӯ cҩp ÿҥi ÿӝi ÿӃn cҩp trung ÿoàn, khӫng bӕ bҳt giӃt nhân dân, “

giүm lên căm hӡn” quyӃt gom dân, khoanh dân vào các ҩp chiӃn lѭӧc.

Ӣ tӍnh Biên Hòa, Long Khánh, tùy theo ÿӏa hình, ÿһc ÿiӇm dân cѭ, chúng xây

dӵng nhiӅu loҥi hình ҩp chiӃn lѭӧc khác nhau: vùng nông thôn, vùng ÿӗn ÿiӅn

cao su, vùng di cѭ Thiên Chúa giáo… Chúng tuyên truyӅn xây dӵng ҩp chiӃn

lѭӧc là “Thӵc hiӋn dân chӫ pháp trӏ, dân tӵ quҧn, ÿѭӧc hiӃn pháp công nhұn,

ÿҧm bҧo, cӝng ÿӗng ÿӗng tiӃn, thӵc hiӋn công bҵng, cҧi thiӋn dân sinh, tách dân

ra khӓi cӝng sҧn, xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng cӫa ViӋt Nam Cӝng hòa là quӕc

sách…”.

Phҫn lӟn các ҩp chiӃn lѭӧc ӣ nông thôn ÿӏch gom dân, xúc tác dân vӅ trên

các trөc lӝ giao thông, các khu ÿӏnh cѭ chung quanh căn cӭ quân sӵ, rӗi cѭӥng

ép nhân dân ÿào hào, dӵng rào, ÿҳp lǊy. Nhӳng ngѭӡi dân trong ҩp tӯ 18 tuәi

trӣ lên ÿӅu phҧi nӝp cây, chông tre, phҧi ÿào tӯ 3 ÿӃn 5 mét hào giao thông sâu

2 mét, rӝng 5 mét, ÿáy 3 mét. Khӕi lѭӧng ÿҩt ÿào lên ÿѭӧc ÿҳp thành mӝt bӡ ÿê

cao tӯ 1 mét ÿӃn 1 mét 5. Bên trên các bӡ ÿê, chúng xây dӵng các ô ө chiӃn

ÿҩu. Bao quanh giao thông hào là hàng rào gҫn 2 mét, mһt bên trong là hàng rào

bҵng cây hoһc tre ÿan chéo thành hình mһt cáo cao 3 mét, chƭa mǊi nhӑn lên

trӡi, mһt ngoài là hàng rào cӑc sҳt và dây kӁm gai kiên cӕ. Có nѫi ÿӏch còn thҧ

thêm loҥi kӁm gai bùng nhùng và trӗng tre xung quanh ҩp. Ӣ phía dѭӟi giao

thông hào ÿӏch cҳm chông tre, gài mìn, lӵu ÿҥn. Mӛi ҩp chӍ chӯa 2 hoһc 3 cәng

ra vào, có nhiӅu vӑng gác ÿӇ kiӇm soát chһt chӁ viӋc ÿi lҥi cӫa nhân dân. Bên

trong ҩp,ÿӏch tә chӭc bӝ máy kӅm kҽp bao gӗm nhӳng tên tӅ ngөy ác ôn, bӑn

cán bӝ bình ÿӏnh nông thôn… Chúng xây dӵng mҥng lѭӟi mұt vө, lӵc lѭӧng

thanh niên chiӃn ÿҩu có vǊ trang và nhiӅu tә chӭc phҧn ÿӝng khác. Chúng tiӃp

tөc phân loҥi dân, phân ô, phân vùng, cài nhӳng tên mұt vө vào các liên gia ÿӇ

kèm chһt, theo dõi sát mӑi sinh hoҥt cӫa nhân dân .Ӣ mӝt sӕ nѫi, chúng tách

riêng các gia ÿình cách mҥng vào tұp trung mӝt khu vӵc gӑi là “khu biӋt lұp” ÿӇ

dӉ bӅ khӕng chӃ, ÿӗng thӡi làm “hàng rào” che chҳn cho chúng mӛi khi lӵc

lѭӧng ta tiӃn công vào ҩp. Mӛi ҩp có 1 ÿӗn ÿѭӧc xây dӵng kiên cӕ, do mӝt tiӇu

ÿӝi ÿӃn mӝt trung tâm dân vӋ chӕt giӳ. Ӣ nhӳng ҩp “trӑng yӃu” chúng tăng bӑn

bình ÿӏnh nông thôn và mұt vө, cài ngѭӡi cӫa chúng vào cѫ sӣ ta (làm viӋc 2

mһt) và theo ÿѭӡng thanh niên tòng quân luӗn sâu vào các ÿѫn vӏ cӫa ta.

4.8 Page 38

▲back to top

Riêng các sӣ cao su, Mӻ DiӋm buӝc chӫ sӣ phҧi gom công nhân các sӣ nhӓ

vӅ các trung tâm ÿӗn ÿiӅn ÿӇ xây dӵng ҩp chiӃn lѭӧc. Toàn bӝ các kho gҥo, két

tiӅn phҧi giӳ ӣ Sài Gòn hoһc các thӏ xã. Mӝt sӕ ÿӗn ÿiӅn nhѭ Cҭm Mӻ, An Lӝc,

Trҧng Bom… xây dӵng thành các yӃu khu quân sӵ. Ӣ các vùng di cѭ Thiên

chúa giáo nhѭ Hӕ Nai, Trҧng Bom, Gia KiӋm, Mӻ DiӋm dùng chiêu bài “chӕng

cӝng bҧo vӋ ÿҥo” ÿӇ mê hoһc lӯa bӏp ÿӗng bào. Chúng tә chӭc thanh niên chiӃn

ÿҩu có trang bӏ vǊ khí ÿӇ canh gác ҩp, biӃn các ҩp chiӃn lѭӧc thành ÿiӇm tӵa

chӕng cách mҥng mӝt cách cuӗng tín.

Ĉӏch kiӇm soát gҳt gao viӋc ÿi lҥi, lөc xét kӻ lѭӥng tӯng ÿôi quang gánh, giӓ

sách…. bҳt bӟ, ÿánh ÿұp, tù ÿày nhӳng cѫ sӣ cách mҥng. Ĉӗng bào ta sӕng

trong ҩp chiӃn lѭӧc nhѭ bӏ giam, không ÿi lҥi tӵ do.

Trѭӟc âm mѭu và thӫ ÿoҥn mӟi cӫa Mӻ ngөy, tháng 2 năm 1962, Bӝ chính trӏ

Trung ѭѫng Ĉҧng hӑp ra Nghӏ quyӃt vӅ công tác trѭӟc mҳt cӫa cách mҥng miӅn

Nam; kiên quyӃt ÿҭy mҥnh ÿҩu tranh chính trӏ, quân sӵ, giành và giӳ thӃ chӫ

ÿӝng ÿҭy ÿӏch vào thӃ bӏ ÿӝng hѫn nӳa, tích cӵc xây dӵng lӵc lѭӧng tӯ mӑi mһt,

ra sӭc ÿánh bҥi kӃ hoҥch Staley – Taylor, mӣ rӝng hѫn nӳa phong trào giҧi

phóng dân tӝc, khѫi sâu hѫn nӳa mâu thuүn nӝi bӝ cӫa ÿӏch, tranh thӫ mҥnh mӁ

sӵ ӫng hӝ và ÿӗng tình cӫa lӵc lѭӧng nhân dân thӃ giӟi chӕng chiӃn tranh vì

hòa bình, dân chӫ và chӫ nghƭa xã hӝi trên thӃ giӟi, chӕng sӵ can thiӋp vǊ trang

quy mô cӫa ÿӃ quӕc Mӻ vào miӅn Nam ViӋt Nam, tiӃn lên giành nhӳng tháng lӧi

to lӟn hѫn nӳa.

Ngày 15 tháng 3 năm 1962, Mһt trұn Dân tӝc giҧi phóng miӅn Nam ViӋt Nam

ra lӡi kêu gӑi và nêu rõ lұp trѭӡng cӫa mình: “N͗u ÿ͗ quͩc MΏ ngoan cͩ ÿiên

cuͫng vǊ trang quy mô xâm ĺͻc mi͙n Nam Vi͟t Nam ÿ͛ thΉc hi͟n ḿu ÿͫ nô

dͣch nhân dân ta, thì nhân dân ta quy͗t ÿoàn k͗t mͱt lòng, hy sinh chi͗n ÿ̽u ÿ͗n

cùng ÿ͛ gi· v·ng n͙n ÿͱc lͅp, giành quy͙n sͩng, tΉ do dân chͿ cho mình ”

Tháng 4 năm 1962, Thѭӡng vө Trung ѭѫng Cөc miӅn Nam ra Nghӏ quyӃt vӅ

phѭѫng hѭӟng tiӃn lên cӫa cách mҥng miӅn Nam: Ĉ́y m̹nh chi͗n tranh chính

trͣ và vǊ trang lâu dài, ÿánh lùi ÿͣch t΃ng b́ͳc, giành th͇ng lͻi t΃ng ph̿n, ti͗n

lên giành th͇ng lͻi hoàn toàn. Xác ÿͣnh 3 công tác trͥng y͗u là kiên quy͗t phá

̽p chi͗n ĺͻc gom dân cͿa ÿͣch, ra s΁c mͷ rͱng căn c΁ ÿͣa toàn di͟n v·ng

m̹nh, kh́n tŕ˿ng xây dΉng lΉc ĺͻng vǊ trang ba th΁ quân. Trong 3 nhi͟m

vͽ, phá ̽p chi͗n ĺͻc là nhi͟m vͽ quan trͥng nh̽t.

Tháng 1- 1962, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿѭӧc chҩn chӍnh lҥi. Khu ӫy miӅn Ĉông rút

ÿӗng chí Lê Quang Chӳ vӅ Khu công tác, ra quyӃt ÿӏnh chӍ ÿӏnh ÿӗng chí

NguyӉn Trӑng Cát làm Bí thѭ TӍnh ӫy; ÿӗng chí NguyӉn Sѫn Hà (Năm Trӏ) tӯ

ban Tuyên huҩn khu vӅ làm Phó Bí thѭ phө trách tuyên huҩn. Ĉӗng chí Phan

Văn Trang, TӍnh ӫy viên tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt vӅ làm Ӫy viên thѭӡng vө TӍnh ӫy,

Trѭӣng ban quân sӵ tӍnh. Năm tháng sau, ÿӗng chí Ba Cát vӅ Khu, Thѭӡng vө

Khu ӫy chӍ ÿӏnh ÿӗng chí Năm Trӏ làm Bí thѭ, ÿӗng chí Năm Trang làm Phó Bí

thѭ TӍnh ӫy. Các TӍnh ӫy viên: NguyӉn Thanh Bình, Phó ban quân sӵ; NguyӉn

4.9 Page 39

▲back to top

Văn Luông, Thѭ ký nông hӝi tӍnh, nӳ ÿӗng chí Phҥm Thӏ Nghƭa phө trách khӕi

vұn và Hӝi trѭӣng phө nӳ, ÿӗng chí Lê Văn Trӑng…

TӍnh Biên Hòa bҩy giӡ gӗm các huyӋn Long Thành, Nhѫn Trҥch, Vƭnh Cӱu,

Dƭ An, vùng di cѭ Hӕ Nai, huyӋn cao su Bình Sѫn do ÿӗng chí NguyӉn Thành A

làm Bí thѭ, thӏ xã Biên Hòa. Bí thѭ huyӋn ӫy Nhѫn Trҥch, ÿӗng chí NguyӉn Văn

Thông; Bí thѭ ban cán sӵ huyӋn Long Thành, ÿӗng chí VǊ Hӗng Phô (sau ÿó,

Thѭӡng vө TӍnh ӫy ÿiӅu ÿӗng chí Thái Văn Thái, Bí thѭ chi bӝ Trҧng Bom vӅ làm

Bí thѭ Long Thành thay ÿӗng chí Sáu Khánh); Bí thѭ HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu, ÿӗng

chí Ba NguyӉn; Bí thѭ ban cán sӵ di dân cѭ, ÿӗng chí Văn Công Văn; Bí thѭ Thӏ

ӫy Biên Hòa, ÿӗng chí Trѭѫng Văn LӉ; Bí thѭ HuyӋn ӫy Dƭ An, ÿӗng chí Sáu

Trӑng (ÿӃn cuӕi năm 1962, Dƭ An thuӝc tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt). Ban cán sӵ tӍnh

ÿѭӧc Thѭӡng vө Khu ӫy và tѭ lӋnh miӅn Ĉông quyӃt ÿӏnh gӗm :

- Trѭӣng ban quân sӵ: ÿӗng chí Phan Văn Trang.

- Phó ban quân sӵ: ÿӗng chí NguyӉn Thanh Bình.

- Phó ban quân sӵ tham mѭu trѭӣng: ÿӗng chí NguyӉn Hӗng Phúc.

Tӯ giӳa năm 1962, phong trào ÿҩu tranh 3 mǊi ÿѭӧc phát ÿӝng rӝng khҳp

trên ÿӏa bàn 2 huyӋn Long Thành và Nhѫn Trҥch. MǊi ÿҩu tranh vǊ trang luôn ÿi

ÿҫu ÿӇ làm ÿòn bҭy phong trào. Phong trào tòng quân diӉn ra sôi nәi, nhҩt là

vùng ÿӗn ÿiӅn cao su nhѭ Bình Sѫn, An ViӉn, Kho Bҥc, Ĉӡ-la, Hê-lê-na, Trҧng

Bom, Vѭӡn Ngô, Thành Tuy Hҥ… Các sӣ ÿӅu xây dӵng ÿѭӧc các ÿӝi công tác

tӯ 3 ÿӃn 5 ngѭӡi. Bӝ ÿӝi và du kích tә chӭc diӋt ác ôn, trҩn áp bӑn phҧn cách

mҥng, bҳt bӑn tӅ ngөy phҧn ÿӝng ÿѭa ra quҫn chúng giáo dөc, ÿӗng thӡi, ÿҭy

mҥnh công tác binh vұn giáo dөc gia ÿình binh sƭ gӑi con em vác súng trӣ vӅ vӟi

cách mҥng, hoһc bӓ ngǊ vӅ nhà làm ăn; ÿêm phát loa, rҧi truyӅn ÿѫn kêu gӑi

binh lính ngөy ӣ các ÿӗn bót “Cҫm súng Mӻ giӃt hҥi ÿӗng bào là phҧn quӕc, có

tӝi vӟi nhân dân, hãy bӓ súng vӅ nhà làm ăn”, Mһt trұn Dân tӝc Giҧi phóng sӁ

khoan hӗng. Mһt khác, phát ÿӝng quҫn chúng ӣ các xã Tam An, Tam Phѭӟc,

Phѭӟc Nguyên (huyӋn Long Thành); Phú Hӝi, Phú Hӳu…(huyӋn Nhѫn Trҥch),

ÿҩu tranh ÿòi giҧm tô 25%. Liên tiӃp 3 tháng (tӯ tháng 6 ÿӃn tháng 9 năm 1962)

hàng chөc cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ cӫa các xã nә ra chӕng ÿӏch gom dân, lұp ҩp

chiӃn lѭӧc. Ngoài ra, huyӋn ӫy Long Thành, Nhѫn trҥch chӍ ÿҥo ÿҩu tranh chӕng

bҳt lính, ÿã vұn ÿӝng gia ÿình binh sƭ, bà già, chӏ em phө nӳ kéo lên huyӋn lӷ

Long Thành, Nhѫn Trҥch ÿҩu tranh vӟi quұn trѭӣng ÿòi trҧ chӗng, con, em bӏ

bҳt ÿi lính.

Giӳa năm 1962, TӍnh ӫy quyӃt ÿӏnh rút 1 tiӇu ÿӝi lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa

huyӋn Nhѫn Trҥch do ÿӗng chí Cҧm làm tiӇu ÿӝi trѭӣng, ÿѭa sang Long Thành

ÿӇ xây dӵng lӵc lѭӧng tұp trung huyӋn. HuyӋn ӫy ÿã lãnh ÿҥo chӍ ÿҥo các chi

bӝ, du kích các xã, các ÿoàn thӇ phát ÿӝng quҫn chúng nәi dұy diӋt ác phá kӅm

làm chӫ ҩp Hѭng Ĉӏnh xã Tam An, ҩp Phѭӟc Khánh xã Tam Phѭӟc và các ҩp

xã Long An, Lӝc An, Bà Ký (Long Phѭӟc) vұn ÿӝng thanh niên ÿi bӝ ÿӝi. ChӍ

trong mӝt thӡi gian ngҳn trong năm 1962, vӯa ÿánh ÿӏch lҩy súng trang bӏ cho

4.10 Page 40

▲back to top

lӵc lѭӧng huyӋn, vӯa vұn ÿӝng thêm tân binh, huyӋn Long Thành xây dӵng

ÿѭӧc 1 lӵc lѭӧng vǊ trang.

Phong trào ÿã mӣ ra cho các huyӋn Long Thành và Nhѫn Trҥch, cho tӍnh Biên

Hòa hѭӟng chӍ ÿҥo sát ÿúng trong viӋc vұn dөng sáng tҥo 3 mǊi giáp công ÿánh

ÿӏch, phá ҩp chiӃn lѭӧc, giҧi phóng xã ҩp.

Cùng lúc, hai HuyӋn ӫy Long Thành và Nhѫn Trҥch chӫ trѭѫng ÿào ÿӏa ÿҥo,

làm nѫi ÿӭng chân chӍ ÿҥo cӫa huyӋn, nѫi bám trө cӫa các lӵc lѭӧng vǊ trang.

Công tác ÿào ÿӏa ÿҥo ÿѭӧc triӇn khai khҭn trѭѫng. Ĉӏa ÿҥo cӫa huyӋn Long

Thành ӣ khu vӵc Tam An, Tam Phѭӟc, hoàn thành vào cuӕi năm 1962. Ĉӏa ÿҥo

Long Thành cách quӕc lӝ 15 khoҧng 1000 mét, gӗm 3 nhánh thông nhau, bӅ

ngang ÿӏa ÿҥo tӯ 0,8 ÿӃn 1 mét, cao 1,6 mét, sâu dѭӟi mһt ÿҩt 4-5mét, có nhiӅu

lӛ thông hѫi, nhiӅu ngóc ngách, bên trên và xung quanh là rӯng tre gai rұm rҥp.

Ĉӏa ÿҥo huyӋn Nhѫn Trҥch ÿѭӧc ÿào ӣ khu vӵc xã Phѭӟc An, gӗm mӝt ÿѭӡng

xѭѫng sӕng và nhiӅu ÿѭӡng nhánh, có chiӅu cao rӝng và ÿӝ sâu tѭѫng ÿѭѫng

ÿӏa ÿҥo Long Thành. Bên dѭӟi ÿӏa ÿҥo có nhiӅu ÿoҥn mӣ rӝng làm bӋnh viӋn,

kho hàng, hӝi trѭӡng. Hai huyӋn ӫy Long Thành, Nhѫn Trҥch nhӡ bám trө ÿӏa

ÿҥo, ÿã chӍ ÿҥo phong trào sâu sát, kӏp thӡi. Suӕt nhiӅu năm ÿӏch bao vây ÿánh

ác liӋt, huyӋn ӫy hai huyӋn vүn tӗn tҥi lãnh ÿҥo phong trào không bӏ ÿӝng, không

chҥy dҥt.

Tháng 6-1962, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿiӅu ÿӝng ÿӗng chí Võ Văn Lѭӧng (Tѭ

Ĉӏnh), Bí thѭ HuyӋn ӫy Nhѫn Trҥch vӅ làm Bí thѭ HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu. Vƭnh Cӱu

là mӝt huyӋn giáp thӏ xã Biên Hòa, nҵm dӑc tҧ ngҥn sông Ĉӗng Nai, hӳu ngҥn là

chiӃn khu Ĉ (huyӋn Tân Uyên), là ÿӏa bàn ÿӏch tұp trung lӵc lѭӧng, xây dӵng

nhiӅu ÿӗn bót ÿӇ bҧo vӋ vành ÿai sân bay Biên Hòa và các căn cӭ, hұu cӭ cӫa

chúng. HuyӋn ӫy chӫ trѭѫng tұp trung lӵc lѭӧng phá ҩp chiӃn lѭӧc ÿiӇm ӣ Ĉҥi

An rӗi tӯ ÿó phát ÿӝng dҫn ra toàn huyӋn.

Ĉҥi An là mӝt xã nҵm bên bӡ sông Ĉӗng Nai, dӑc tӍnh lӝ 24 có vӏ trí quan

trӑng, phía bҳc là ChiӃn khu Ĉ, phía nam là rӯng Ĉҥi An căn cӭ cách mҥng.

Ĉӏch chӑn Ĉҥi An làm ÿiӇm ÿӇ xây dӵng ҩp chiӃn lѭӧc kiӇu mүu. Ĉӏch tұp trung

lӵc lѭӧng, loa phóng thanh tuyên truyӅn vӅ ҩp chiӃn lѭӧc kiӇu mүu, làm ҩp

chiӃn lѭӧc là bҧo vӋ tài sҧn tính mҥng cӫa dân; làm ҩp chiӃn lѭӧc là chӕng ViӋt

cӝng, bao vây cô lұp kinh tӃ ViӋt cӝng. Chúng tұp trung bҧo an, dân vӋ, công an

ruӗng càn trong xã khӫng bӕ nhân dân, bҳt nhân dân ÿi ÿào hào, ÿҳp ÿê, vót

chông tre rào ҩp chiӃn lѭӧc. Ai không ÿi chúng dí súng bҳt làm xâu. Ai chӕng lҥi,

chúng bҳt ÿánh ÿұp, bҳt giam ngay.

HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu có nghӏ quyӃt quyӃt tâm kӃt hӧp chính trӏ, vǊ trang, binh

vұn phá ҩp chiӃn lѭӧc Ĉҥi An. HuyӋn ӫy tăng cѭӡng nhiӅu cán bӝ các ngành

cӫa huyӋn xuӕng giúp chi bӝ Ĉҥi An xây dӵng kӃ hoҥch cө thӇ phá ҩp chiӃn

lѭӧc, tuyên truyӅn giáo dөc rút thanh niên bә sung cho ÿӝi du kích mұt, an ninh

mұt, tҥo ÿӏa bàn ÿӭng chân ÿӇ lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn bám trө, hә trӧ tích cӵc

ÿánh phá ҩp chiӃn lѭӧc.