Lich su chien khu D 1-6 :: Books 2010 :: My Greenstone Library

Expand document

Collapse document

Lich su chien khu D 1-6

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Lich su chien khu D 1-6

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

1.2 Page 2

▲back to top

1.3 Page 3

▲back to top

Muӕn tiӃn hành chiӃn tranh mӝt

cách nghiêm chӍnh, phҧi có mӝt

hұu phѭѫng ÿѭӧc tә chӭc vӳng

chҳc.

V.I. LÊ-NIN

1.4 Page 4

▲back to top

BӜ TѬ LӊNH QUÂN KHU 7 – TӌNH ӪY SÔNG BÉ – TӌNH ӪY ĈӖNG NAI

HÀO KHÍ ĈӖNG NAI

LӎCH SӰ

CHIӂN KHU Ĉ

(Tái b̫n l̯n thͱ 1, có s͵a chͷa b͝ sung)

NHÀ XUҨT BҦN ĈӖNG NAI

1997

1.5 Page 5

▲back to top

LҪN XUҨT BҦN ĈҪU TIÊN (1987)

Ɣ Ch͑ ÿ̩o th͹c hi͏n:

Bùi Cát VǊ - NguyӉn Bá Thӑ - NguyӉn Hoàng Nam - NguyӉn ViӃt Tá - Lê Quang

Mӻ - NguyӉn Minh Ĉӭc - Phan Ngӑc Danh - NguyӉn Công Hҥnh - NguyӉn Văn Inh

Ɣ Chͯ biên:

Hӗ Sѫn Ĉài

Ɣ Biên so̩n:

Ĉӛ Tâm Chѭѫng (chѭѫng mӣ ÿҫu)

Hӗ Sѫn Ĉài (các chѭѫng mӝt, hai, ba, kӃt luұn)

NguyӉn Quang Hӳu (các chѭѫng bӕn, năm)

NguyӉn Khoa Trung (các chѭѫng sáu, bҧy, tám)

Ɣ Vͣi s͹ tham gia cͯa:

Trҫn Quang Toҥi

LҪN TÁI BҦN THӬ I (1997)

Ɣ Ch͑ ÿ̩o th͹c hi͏n:

Phan Văn Trang - Lâm HiӃu Trung

Ɣ S͵a chͷa, b͝ sung.

Hӗ Sѫn Ĉài - Trҫn Quang Toҥi

1.6 Page 6

▲back to top

LӠI GIӞI THIӊU

Trong tác pẖm "M̭y v̭n ÿ͉ v͉ ÿ˱ͥng l͙i quân s͹ cͯa Ĉ̫ng ta", ÿ͛ng chí Võ

Nguyên Giáp vi͇t: “Nói ÿ͇n ÿ̭u tranh vǊ trang, ÿ͇n xây d͹ng l͹c l˱ͫng vǊ trang

cách m̩ng thì không th͋ không nói ÿ͇n v̭n ÿ͉ căn cͱ ÿ͓a cách m̩ng, v̭n ÿ͉ h̵u

ph˱˯ng cͯa chi͇n tranh cách m̩ng". Ĉó là "nhͷng vùng gi̫i phóng xṷt hi͏n trong

vòng vây cͯa ÿ͓ch, cách m̩ng d͹a vào ÿó ÿ͋ tích lǊy và phát tri͋n l͹c l˱ͫng cͯa

mình v͉ m͕i m̿t, t̩o thành nhͷng tr̵n ÿ͓a vͷng ch̷c v͉ chính tr͓, quân s͹, kinh t͇,

văn hóa, ḽy ÿó làm n˯i xṷt phát ÿ͋ mͧ r͡ng d̯n ra, cu͙i cùng ti͇n lên ÿánh b̩i k̓

thù lͣn m̩nh, gi̫i phóng hoàn toàn ÿ̭t n˱ͣc. Căn cͱ ÿ͓a là ch͟ ÿͱng chân cͯa cách

m̩ng, ÿ͛ng thͥi là ch͟ d͹a ÿ͋ xây d͹ng và phát tri͋n l͹c l˱ͫng vǊ trang, ÿ̱y m̩nh

ÿ̭u tranh vǊ trang cách m̩ng, trên ý nghƭa ÿó, nó cǊng là h̵u ph˱˯ng cͯa chi͇n

tranh cách m̩ng”. (NXB S͹ Th̵t, Hà N͡i 1970, trang 89 - 90).

Ĉ̫ng ta, trong quá trình ch͑ ÿ̩o chi͇n tranh gi̫i phóng luôn luôn coi tr͕ng v̭n ÿ͉

xây d͹ng căn cͱ ÿ͓a kháng chi͇n, xây d͹ng h̵u ph˱˯ng cho cu͡c kháng chi͇n. ͦ

Nam B͡, khi th͹c dân Pháp quay trͧ l̩i xâm l˱ͫc n˱ͣc ta m͡t l̯n nͷa, tr˱ͣc k̓ thù

lͣn m̩nh g̭p b͡i, các l͹c l˱ͫng kháng chi͇n bu͡c ph̫i t̩m thͥi rͥi kh͗i các ÿô th͓

và nhi͉u vùng nông thôn quan tr͕ng, rút v͉ d͹a vào nhͷng ÿ͓a bàn có ÿ͓a hình thu̵n

lͫi ÿ͋ b̫o toàn cͯng c͙ l͹c l˱ͫng, xây d͹ng phát tri͋n m͕i m̿t cho cu͡c kháng chi͇n

lâu dài. Tͳ ÿây, nhͷng vùng t͹ do r͡ng lͣn cùng vͣi các căn cͱ du kích, căn cͱ lõm

ÿ˱ͫc Ĉ̫ng ta tͳng b˱ͣc xây d͹ng thành m͡t h͏ th͙ng liên hoàn, xen kͅ nhau trên

toàn b͡ các chi͇n tr˱ͥng, vͳa trͧ thành h̵u ph˱˯ng cách m̩ng t̩i ch͟, vͳa t̩o nên

th͇ uy hi͇p tr͹c ti͇p và th˱ͥng xuyên ÿ͙i vͣi k̓ thù.

Chi͇n khu Ĉ là m͡t trong nhͷng căn cͱ ÿ͓a nh˱ th͇.

N̹m trên tri͉n rͳng b̩t ngàn n͙i tͳ cao nguyên mi͉n Trung và biên giͣi

Campuchia xu͙ng giáp c̵n thành ph͙ Sài Gòn và nhͷng ÿô th͓ lͣn thu͡c t͑nh Biên

Hòa, Thͯ D̯u M͡t, ÿ͓a hình hi͋m trͧ, chi͇n khu Ĉ là m͡t khu v͹c lý t˱ͧng cho vi͏c

xây d͹ng căn cͱ, c̭t gi̭u l͹c l˱ͫng, d͹ trͷ kho tàng và phát tri͋n m͕i ho̩t ÿ͡ng cͯa

m͡t căn cͱ kháng chi͇n. Chi͇n khu Ĉ vͳa án ngͷ m͡t v͓ trí chi͇n l˱ͫc n͙i nhi͉u

chi͇n tr˱ͥng ͧ Nam B͡ và là m͡t tr̩m trung chuy͋n quan tr͕ng tͳ mi͉n B̷c vào

mi͉n Nam; vͳa có ˱u th͇ cͯa m͡t bàn ÿ̩p quân s͹ ÿ͙i vͣi các mͭc tiêu chính tr͓,

quân s͹, kinh t͇ cͯa ÿ͓ch ͧ Sài Gòn và nhi͉u t͑nh mi͉n Ĉông Nam b͡. Ĉây l̩i là m͡t

ÿ͓a bàn mà nhân dân trên ÿó - chͯ y͇u là nông dân b͓ khánh ki͏t ru͡ng ÿ̭t mͣi di c˱

ÿ͇n, công nhân cao su và ÿ͛ng bào dân t͡c ít ng˱ͥi - có phong trào cách m̩ng sôi

n͝i, liên tͭc su͙t tͳ giͷa th͇ kͽ 19 trͧ ÿi. Bên c̩nh nhͷng ˱u ÿi͋m trên, vùng ÿ̭t này

cǊng có không ít nh˱ͫc ÿi͋m ÿ͙i vͣi vi͏c xây d͹ng căn cͱ ÿ͓a, nh˱ khí h̵u kh̷c

nghi͏t, không d͛i dào sͱc ng˱ͥi sͱc cͯa, thi͇u th͙n l˱˯ng th͹c. Trong b͙i c̫nh cu͡c

kháng chi͇n cͯa nhân dân ta ngày càng g̷n ch̿t vͣi cách m̩ng hai n˱ͣc láng gi͉ng

anh em Lào và Campuchia, cách m̩ng n˱ͣc ta trͧ thành m͡t b͡ ph̵n không th͋ tách

rͥi cách m̩ng ba n˱ͣc Ĉông D˱˯ng, chi͇n khu D˱˯ng Minh Châu và toàn b͡ vùng

căn cͱ b̷c Tây Ninh có nhͷng ÿi͋m thu̵n lͫi h˯n v͉ y͇u t͙ v͓ trí ÿ͓a lý.

1.7 Page 7

▲back to top

Tuy v̵y, chi͇n khu Ĉ v̳n giͷ m͡t v͓ trí không th͋ b͗ qua hay thay th͇ trong công

cu͡c kháng chi͇n ͧ Nam B͡. Ĉi͉u này bi͋u hi͏n r̭t sâu s̷c trong di͍n bi͇n hai cu͡c

kháng chi͇n ch͙ng Pháp và ch͙ng MͿ vͳa qua. Thͥi kǤ kháng chi͇n ch͙ng Pháp,

chi͇n khu Ĉ t͛n t̩i nh˱ m͡t trung tâm kháng chi͇n ͧ mi͉n Ĉông Nam B͡, n˯i xây

d͹ng m͡t hình m̳u xã h͡i mͣi trong ti͉m thͱc cͯa toàn th͋ nhân dân mi͉n Ĉông, c̫

vͣi nhͷng ng˱ͥi vào khu ÿi kháng chi͇n và nhͷng ng˱ͥi b͓ ÿ͓ch k͉m ḱp trong các

vùng t̩m b͓ chi͇m. Thͥi kǤ kháng chi͇n ch͙ng MͿ, nói nên l͓ch s͵ ra ÿͥi và phát

tri͋n cͯa l͹c l˱ͫng chͯ l͹c Mi͉n không th͋ không nói ÿ͇n chi͇n khu Ĉ. Nó là m͡t căn

cͱ quân s͹ quan tr͕ng, n˯i ra ÿͥi, ÿͱng chân ho̩t ÿ͡ng và là bàn ÿ̩p ti͇n công cͯa

l͹c l˱ͫng vǊ trang mi͉n Ĉông và toàn Nam B͡.

Trong s͹ nghi͏p b̫o v͏ T͝ qu͙c hi͏n nay và mai sau, vùng ÿ̭t chi͇n khu Ĉ x˱a,

vͣi nhͷng ˱u ÿi͋m ÿ͓a lý và nhân văn cͯa nó, ch̷c ch̷n còn giͷ m͡t vai trò h͇t sͱc

quan tr͕ng. Vi͏c nghiên cͱu biên so̩n m͡t cu͙n l͓ch s͵ v͉ chi͇n khu Ĉ, vì th͇, không

ch͑ ÿ͋ giáo dͭc truy͉n th͙ng cho các th͇ h͏ mͣi lͣn, mà còn nh̹m ÿúc rút kinh

nghi͏n tìm ra nhͷng v̭n ÿ͉ có ý nghƭa lý lu̵n quân s͹, ÿ̿ng tͳ ÿó ÿ͉ ra chính sách

xây d͹ng n͉n qu͙c phòng m͡t cách hͫp 1ý. Ĉi͋m nͷa, tôi sͅ không ÿi quá khi nói

r̹ng, không m͡t ai tͳng ho̩t ÿ͡ng trên ÿ͓a bàn mi͉n Ĉông Nam B͡ trong kháng

chi͇n l̩i không có nhͷng kͽ ni͏m dù ít dù nhi͉u g̷n bó vͣi chi͇n khu Ĉ ho̿c gi̫

không thu͡c ít nh̭t m͡t câu th˯ cͯa chi͇n sƭ - nhà th˯ HuǤnh Văn Ngh͏ nói v͉ chi͇n

khu Ĉ. ͦ ÿó, m͟i cán b͡, chi͇n sƭ và ÿ͛ng bào ÿã s͙ng và chi͇n ÿ̭u vͣi ni͉m tin và

lòng thͯy chung son s̷t vͣi s͹ nghi͏p cách m̩ng cͯa Ĉ̫ng, ÿã s͙ng và chi͇n ÿ̭u vͣi

tinh th̯n ch͓u ÿ͹ng gian kh͝ và ý thͱc v˱˯n tͣi chi͇n th̷ng mãnh li͏t ÿ͇n l̩ lùng, ÿã

s͙ng và chi͇n ÿ̭u trong tình ÿ͛ng chí ÿ͛ng bào trong sáng và thân thi͇t nh˱ tình máu

mͯ. Ghi l̩i l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ chính là ghi l̩i nhͷng ÿi͉u ̭y, th͗a mãn ph̯n nào

lòng mong m͗i cͯa hàng v̩n cán b͡ chi͇n sƭ ÿ͛ng bào giͥ ÿây khi cu͡c chi͇n tranh

gi̫i phóng ÿã lùi xa vào dƭ vãng - Lòng v̳n canh cánh nhͣ ÿ͇n m͡t thͥi chi͇n ÿ̭u hy

sinh.

Trên ý nghƭa ̭y, vi͏c nghiên cͱu biên so̩n và cho ra ÿͥi cu͙n l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ

là m͡t vi͏c làm r̭t ÿáng trân tr͕ng. M̿c nhiên, cu͙n sách sͅ còn ph̫i thêm, bͣt và

ch͑nh s͵a ÿi͋m này ÿi͋m khác, nh˱ng v͉ c˯ b̫n, ÿây là m͡t công trình ÿ˱ͫc th͹c

hi͏n m͡t cách c̵t l͹c, th̵n tr͕ng, có s͹ ÿ̯u t˱ lͣn và ÿ̩t ÿ˱ͫc nhͷng yêu c̯u ÿ͉ ra

trong h͡i ngh͓ chuyên ÿ͉ biên so̩n cu͙n l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ cͯa B͡ T˱ l͏nh Quân

khu 7 và 2 t͑nh Ĉ͛ng Nai, Sông Bé tri͏u t̵p h͛i tháng 4 năm 1984 mà tôi ÿ˱ͫc tham

d͹.

Vͣi lòng bi͇t ˯n sâu s̷c toàn th͋ cán b͡, chi͇n sƭ, ÿ͛ng bào ÿã làm nên l͓ch s͵

chi͇n khu Ĉ, bi͇t ˯n B͡ T˱ l͏nh Quân khu 7, T͑nh ͯy 2 t͑nh Ĉ͛ng Nai, Sông Bé và

các tác gi̫ cu͙n sách, tôi xin trân tr͕ng giͣi thi͏u cu͙n “L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ" cùng

toàn th͋ b̩n ÿ͕c.

Ngày 30 tháng 4 năm 1987

Thѭӧng tѭӟng TRҪN VĂN TRÀ

1.8 Page 8

▲back to top

LӠI NÓI ĈҪU

Tͳ lâu, nhi͉u cán b͡ lãnh ÿ̩o, ch͑ huy ho̿c ÿang nhi͏m vi͏c, ho̿c ÿã v͉ h˱u, ÿã

ÿ͉ ngh͓ khuy͇n khích các c˯ quan nghiên cͱu l͓ch s͵ cͯa Quân khu 7, t͑nh Sông Bé,

t͑nh Ĉ͛ng Nai biên so̩n m͡t cu͙n sách v͉ chi͇n khu Ĉ. Chi͇n khu Ĉ là m͡t trong

nhͷng căn cͱ lͣn cͯa Nam b͡ trên chi͇n tr˱ͥng mi͉n Ĉông trong hai cu͡c kháng

chi͇n ch͙ng Pháp và ch͙ng MͿ. Vi͏c ghi l̩i l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ có ý nghƭa h͏ tr͕ng,

không ch͑ ÿáp ͱng lòng mong m͗i cͯa toàn th͋ cán b͡ chi͇n sƭ ÿ͛ng bào tͳng công

tác chi͇n ÿ̭u ͧ chi͇n khu, mà còn ÿ͋ giáo dͭc truy͉n th͙ng cho các th͇ h͏ hôm nay

và mai sau, ÿ͛ng thͥi rút ra nhͷng bài h͕c kinh nghi͏m c̯n thi͇t cho s͹ nghi͏p xây

d͹ng và b̫o v͏ T͝ qu͙c hi͏n nay. Ĉó là m͡t công vi͏c không d͍ dàng ÿòi h͗i s͹ hͫp

tác giúp ÿͩ cͯa nhi͉u t͝ chͱc c˯ quan, nhi͉u cán b͡ nghiên cͱu và nhân chͱng l͓ch

s͵.

Tháng 4 năm 1984, c͙ thi͇u t˱ͣng L˱˯ng Văn Nho ÿã ÿ͉ ngh͓ B͡ T˱ l͏nh Quân

khu 7 và Ban Th˱ͥng vͭ T͑nh ͯy 2 t͑nh Ĉ͛ng Nai, Sông Bé cùng hͫp tác nghiên cͱu

biên so̩n cu͙n l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ. Ĉ͉ ngh͓ ÿ˱ͫc ch̭p thu̵n Ban ch͑ ÿ̩o biên so̩n

ÿ˱ͫc thành l̵p do thi͇u t˱ͣng L˱˯ng Văn Nho làm tr˱ͧng ban. Ban ch͑ ÿ̩o ÿã thành

l̵p b͡ ph̵n tr͹c ti͇p làm nhi͏m vͭ s˱u t̯m t˱ li͏u và biên so̩n công trình g͛m m͡t

s͙ cán b͡ nghiên cͱu thu͡c Phòng L͓ch s͵ quân s͹ Quân khu 7, Phòng Nghiên cͱu

l͓ch s͵ Ĉ̫ng t͑nh Ĉ͛ng Nai, Phòng Nghiên cͱu l͓ch s͵ Ĉ̫ng t͑nh Sông Bé. Trong quá

trình th͹c hi͏n công trình, các ÿ͛ng chí thi͇u t˱ͣng Tr̯n H̫i Phͭng, c͙ thi͇u t˱ͣng

Nguy͍n H͛ng Lâm ÿã l̯n l˱ͫt làm tr˱ͧng ban ch͑ ÿ̩o. Tͳ ÿ̯u năm 1987 ÿ͇n khi

hoàn thành công trình này, tr˱ͧng ban ch͑ ÿ̩o là thi͇u t˱ͣng Bùi Cát VǊ.

Vi͏c nghiên cͱu, biên so̩n cu͙n sách này ÿã g̿p r̭t nhi͉u khó khăn. Lo̩i hình ÿ͉

tài mͣi. Hi͏n th͹c di͍n ti͇n cͯa l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ v͙n r̭t phͱc t̩p. Nhi͉u v̭n ÿ͉

l͓ch s͵ còn ÿ˱˯ng trong quá trình nghiên cͱu tẖm ÿ͓nh. Tài li͏u thi͇u th͙n. Trình

ÿ͡, kinh nghi͏m cͯa l͹c l˱ͫng th͹c hi͏n h̩n ch͇. Chúng tôi ÿã c͙ g̷ng vͳa làm vͳa

h͕c, tͳng b˱ͣc nâng cao ch̭t l˱ͫng công trình. Trong quá trình th͹c hi͏n, chúng tôi

ÿã nh̵n ÿ˱ͫc s͹ ch͑ ÿ̩o th˱ͥng xuyên cͯa B͡ T˱ l͏nh Quân khu 7, Ban Th˱ͥng vͭ

T͑nh ͯy 2 t͑nh Ĉ͛ng Nai, Sông Bé; s͹ ÿóng góp nhi͏t tình cͯa các cán b͡ lãnh ÿ̩o

ch͑ huy, các nhà khoa h͕c cùng r̭t nhi͉u cán b͡ chi͇n sƭ và ÿ͛ng bào tͳng chi͇n ÿ̭u

công tác t̩i chi͇n khu Ĉ trong hai cu͡c kháng chi͇n mà chúng tôi không th͋ k͋ h͇t

tên trong lͥi nói ÿ̯u này. Chúng tôi còn nh̵n ÿ˱ͫc s͹ ch͑ giúp quí báu cͯa các c˯

quan nghi͏p vͭ nh˱ Phân vi͏n L͓ch s͵ quân s͹ Vi͏t Nam Phòng L͓ch s͵ quân s͹

Quân khu 7, Phòng Nghiên cͱu l͓ch s͵ Ĉ̫ng và Ban L͓ch s͵ quân s͹ 2 t͑nh Ĉ͛ng

Nai, Sông Bé.

Trong dòng phát tri͋n chung cͯa l͓ch s͵ hai cu͡c kháng chi͇n ch͙ng Pháp và

ch͙ng MͿ di͍n ra trên ÿ͓a bàn mi͉n Ĉông Nam b͡, chúng tôi c͙ g̷ng tìm ch͕n, trình

bày riêng l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ - vͣi t˱ cách là m͡t căn cͱ ÿ͓a kháng chi͇n. Ĉó là s͹

hình thành chi͇n khu, quá trình xây d͹ng ÿi ÿôi vͣi b̫o v͏ chi͇n khu, m͕i ho̩t ÿ͡ng

1.9 Page 9

▲back to top

xung quanh vi͏c th͹c hi͏n nhi͏m vͭ chͱc năng cͯa m͡t căn cͱ, cùng toàn b͡ nhͷng

s͹ ki͏n l͓ch s͵ tiêu bi͋u ÿã di͍n ra trên vùng ÿ̭t ngày càng ÿ˱ͫc mͧ r͡ng cͯa chi͇n

khu Ĉ và ÿ͓a bàn có liên quan.

Chúng tôi ý thͱc r̹ng cu͙n sách m̿c dù ÿ˱ͫc vi͇t xong, ch̷c ch̷n v̳n còn nhͷng

sai sót c̯n ÿ˱ͫc ti͇p tͭc ch͑nh lý b͝ sung. L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ còn c̯n ÿ˱ͫc ti͇p tͭc

ÿ̯u t˱ nghiên cͱu, rút ra nhͷng bài h͕c l͓ch s͵ quí báu xͱng ÿáng vͣi t̯m vóc chính

nó. Cu͙n sách này, vì th͇, ch͑ là s͹ hoàn thành b˱ͣc ÿ̯u, là b˱ͣc ÿ̿t ti͉n ÿ͉ cho quá

trình ti͇p tͭc v͉ sau. Qua cu͙n sách này, chúng tôi mong m͗i nh̵n ÿ˱ͫc ý ki͇n ÿóng

góp th̻ng th̷n cͯa b̩n ÿ͕c xa g̯n.

Sau cùng, chúng tôi xin chân thành c̫m ˯n các c˯ quan nghi͏p vͭ, các ÿ͛ng chí

lãnh ÿ̩o ch͑ huy, các nhà khoa h͕c và nhi͉u nhân chͱng l͓ch s͵ khác cͯa chi͇n khu

Ĉ ÿã giúp ÿͩ chúng tôi nhi͉u t˱ li͏u, ý ki͇n quí báu, xin chân thành c̫m ˯n huy͏n ͯy

các huy͏n Tân Uyên, Tân Phú, Ĉ͛ng Phú, Ph˱ͣc Long, Ĉ̫ng ͯy công ty cao su Ĉ͛ng

Nai, Ban Th˱ͥng vͭ Liên hi͏p công ÿoàn thành ph͙ H͛ Chí Minh, Ban Th˱ͥng vͭ

Liên hi͏p công ÿoàn t͑nh Sông Bé và hai nhà xṷt b̫n Ĉ͛ng Nai, Sông Bé ÿã giúp

chúng tôi hoàn thành cu͙n sách này.

Tháng 4 năm 1987

BAN CHӌ ĈҤO BIÊN SOҤN

LӠI NGӒ

(CHO L̮N TÁI B̪N THͰ NH̬T)

Chi͇n khu Ĉ là m͡t trong nhͷng căn cͱ ÿ͓a cách m̩ng lͣn cͯa Nam B͡ trên chi͇n

tr˱ͥng mi͉n Ĉông trong 2 cu͡c kháng chi͇n th̯n thánh cͯa nhân dân ta ch͙ng th͹c

dân Pháp và ÿ͇ qu͙c MͿ.

Trong hai cu͡c kháng chi͇n, cán b͡, chi͇n sƭ, nhân dân chi͇n khu Ĉ ÿã ch͓u ÿ͹ng

và v˱ͫt qua bao nhiêu gian lao th͵ thách ác nghi͏t cͯa thiên nhiên, ÿói rét b͏nh t̵t

bom ÿ̩n, ch̭t ÿ͡c hóa h͕c cͯa k̓ thù ÿ͋ b̫o v͏, giͷ vͷng căn cͱ, góp ph̯n làm nên

truy͉n th͙ng "Mi͉n Ĉông gian lao mà anh dǊng" và là n͟i kinh hoàng ÿ͙i vͣi k̓ thù:

“Chi͇n khu Ĉ còn - Sài Gòn m̭t".

Nhͷng ÿ͓a danh L̩c An, Tân T͓ch, Ĉ̭t Cu͙c, Nhà Nai, Su͙i Sâu, Sình, Bà Ĉã,

Bàu Phͭng, Bà Hào, Su͙i Linh, Su͙i Nhung, Mã Ĉà, Hi͇u Liêm, Su͙i Dênh Dênh,

Ĉ͛i Tây NgǊ, Bù Cháp, Lý L͓ch... ÿã trͧ nên b̭t t͵ và g̷n li͉n vͣi bao chi͇n công,

ṱm g˱˯ng chi͇n ÿ̭u, hy sinh cͯa nhi͉u th͇ h͏ vì s͹ nghi͏p gi̫i phóng dân t͡c.

Tͳ tháng 6-1996, Ban Th˱ͥng vͭ T͑nh ͯy Ĉ͛ng Nai vͣi s͹ nh̭t trí cͯa các t͑nh

b̩n Sông Bé, Tây Ninh, Long An, Bà R͓a - VǊng Tàu và các ÿ͛ng chí nguyên là Khu

ͯy mi͉n Ĉông hai thͥi kǤ kháng chi͇n, ÿã chͯ tr˱˯ng tái b̫n l̩i cu͙n L͓ch s͵ Chi͇n

khu Ĉ ÿ͋ giͷ gìn và phát huy truy͉n th͙ng cách m̩ng cͯa vùng căn cͱ ÿ͓a Chi͇n khu

1.10 Page 10

▲back to top

Ĉ trong s͹ nghi͏p ÿ͝i mͣi cͯa Ĉ̫ng. Ĉi ÿôi vͣi vi͏c tái b̫n cu͙n s͵ này, là vi͏c khôi

phͭc l̩i các di tích cách m̩ng trong qu̯n th͋ văn hóa - truy͉n th͙ng nh̹m giͣi thi͏u

chi͇n khu Ĉ vͣi ÿông ÿ̫o nhân dân trong và ngoài khu v͹c.

Tái b̫n cu͙n L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ l̯n này, chúng tôi ÿ˱ͫc s͹ giúp ÿͩ cͯa Ban T˱

v̭n xây d͹ng Chi͇n khu Ĉ cͯa phòng Khoa h͕c - Môi tr˱ͥng Quân khu 7, và nhi͉u

ÿ͛ng chí cán b͡, chi͇n sƭ ÿã tͳng s͙ng, chi͇n ÿ̭u ͧ Chi͇n khu Ĉ.

Tuy ÿã ÿ˱ͫc b͝ sung thêm nhi͉u t˱ li͏u, ÿ˱ͫc ch͑nh lý, nh˱ng ch̷c h̻n cu͙n sách

ÿ˱ͫc tái b̫n l̯n này không tránh kh͗i sai sót, r̭t mong nh̵n ÿ˱ͫc ý ki͇n ÿóng góp

cͯa các ÿ͛ng chí cách m̩ng lão thành, cͯa cán b͡, chi͇n sƭ và nhân dân tͳng s͙ng và

chi͇n ÿ̭u ͧ Chi͇n khu Ĉ.

Thay m̿t Ban Th˱ͥng vͭ T͑nh ͯy Ĉ͛ng Nai, tôi xin giͣi thi͏u cu͙n L͓ch s͵ Chi͇n

khu Ĉ (tái b̫n l̯n thͱ nh̭t) cùng ÿông ÿ̫o b̩n ÿ͕c.

Biên Hòa, ngày 31 tháng 3 năm 1997

TRҪN THӎ MINH HOÀNG

ͮy viên Trung ˱˯ng Ĉ̫ng

Bí th˱ T͑nh ͯy Ĉ͛ng Nai

CHIӂN KHU Ĉ - CĂN CӬ ĈӎA

CÁCH MҤNG KIÊN CѬӠNG

CӪA CHIӂN TRѬӠNG MIӄN NAM

NGUYӈN VĂN LINH

Vi͏t Nam tͳ nhi͉u th͇ kͽ ÿã ÿ˱ͫc li͏t vào hàng ngǊ các n˱ͣc ÿã nhi͉u l̯n ti͇n

hành chi͇n tranh nhân dân ÿ͋ ḽy l̩i chͯ quy͉n và giͷ n͉n ÿ͡c l̵p qu͙c gia.

Theo tôi, Vi͏t Nam ta tͳ nhͷng th͇ kͽ ph̫i ch͙ng l̩i các b͕n phong ki͇n xâm l˱ͫc

n˱ͣc ngoài thì th˱ͥng th˱ͥng lúc ban ÿ̯u ch̻ng nhͷng không có quân ÿ͡i, th̵m chí

không có vǊ khí. Nh˱ng nhân dân, tuy͏t ÿ̩i ÿa s͙ nhân dân yêu n˱ͣc ÿã l̯n l˱ͫt

nghe theo lãnh ÿ̩o ÿ͋ ÿͱng lên giͷ n˱ͣc. Các nhà lãnh ÿ̩o tͳ các Vua chúa cho ÿ͇n

các nhà cách m̩ng sau này ÿ͋ ÿi ÿ͇n toàn th̷ng luôn luôn ÿ͉u ÿͱng v͉ dân, ÿ͉u vì

nhân dân mà chi͇n ÿ̭u. Cán b͡, chi͇n sƭ ch̻ng nhͷng không t˯ hào tͣi cây kim sͫi

ch͑ cͯa dân, mà còn ra sͱc giúp dân tăng gia s̫n xṷt, ngày ÿêm chăm lo ÿͥi s͙ng

cͯa dân. Chính vì th͇ mà các gia ÿình ÿ͉u cho con em xung phong vào nghƭa quân,

nuôi quân s͙ng và tìm m͕i cách ÿ͋ t̩o nên vǊ khí cho quân cách m̩ng, tͳ nhͷng vǊ

khí thô s˯, g̵y g͡c, dao búa. L̯n l̯n m͡t s͙ con em còn chui vào hàng ngǊ cͯa ÿ͓ch

và tr͙n ra mang theo vǊ khí cͯa chúng.

Chi͇n tranh nhân dân Vi͏t Nam chͯ y͇u là chi͇n tranh cͯa dân, do dân và vì dân.

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

Chi͇n tranh ÿi tͳ không ÿ͇n có, tͳ nh͗ ÿ͇n lͣn, tͳ lúc ÿ̯u không có ÿ˯n v͓ chi͇n

ÿ̭u nào, sau thành l̵p l̯n ÿ˱ͫc các ÿ˯n v͓ chi͇n ÿ̭u tͳ nh͗, vͳa ÿ͇n lͣn. Các v͓

t˱ͣng tá cǊng l̯n l̯n xṷt hi͏n, h͕c t̵p, rèn luy͏n trong chi͇n ÿ̭u. Nay n͇u giͧ l͓ch

s͵ ra tra cͱu sͅ th̭y r̭t nhi͉u v͓ t˱ͣng tài, có tên tu͝i ÿ͉u xṷt hi͏n nh˱ v̵y.

ͦ n˱ͣc ta, qua nhi͉u thͥi kǤ, không ph̫i ch͑ có các v͓ võ t˱ͣng mͣi ÿánh gi̿c mà

ngay nhi͉u cán b͡ lãnh ÿ̩o chung cǊng ÿánh gi̿c, có nhi͉u l̯n, nhi͉u v͓ th͹c t͇ ÿã

làm vi͏c ̭y mà s͵ sách cǊng ÿã ghi l̩i.

Chi͇n tranh nhân dân Vi͏t Nam có nhͷng n͡i dung ÿ̿c bi͏t cͯa nó. Ta xét thͥi kǤ

Lê Lͫi, Nguy͍n Trái hay sau này thͥi kǤ H͛ Chí Minh thì ph̫i th̭y r̹ng nhͷng ÿ̿c

ÿi͋m ÿó ch˱a có m͡t tài li͏u, văn ki͏n l͓ch s͵ nào vi͇t rõ (hay ho̿c ÿã có mà tôi ch˱a

ÿ˱ͫc ÿ͕c).

Th͹c ti͍n hai cu͡c kháng chi͇n ch͙ng th͹c dân Pháp và ÿ͇ qu͙c MͿ cho th̭y

chi͇n tranh nhân dân ͧ Vi͏t Nam không gi͙ng chi͇n tranh v͏ qu͙c cͯa Liên Xô có

các giai ÿo̩n: phòng ng͹, c̯m c͹ r͛i t͝ng ph̫n công. CǊng không gi͙ng chi͇n tranh

nhân dân cͯa Trung Qu͙cc ḽy nông thôn bao vây thành th͓ ti͇n lên gi̫i phóng thành

th͓.

Chi͇n tranh nhân dân Vi͏t Nam là cu͡c chi͇n tranh toàn dân, toàn di͏n, ÿánh ÿ͓ch

ͧ c̫ ba vùng chi͇n l˱ͫc, b̹ng ba mǊi giáp công, b̹ng l͹c l˱ͫng ba thͱ quân. ͦ Vi͏t

Nam, cách m̩ng luôn th͋ hi͏n tinh th̯n ti͇n công b̹ng m͕i hình thͱc hͫp pháp, bán

hͫp pháp và b̭t hͫp pháp, ti͇n công tͳ nh͗ ÿ͇n lͣn, giành th̷ng lͫi tͳng b˱ͣc ti͇n

lên giành th̷ng lͫi hoàn toàn. Ngay ͧ vùng ÿ͓ch t̩m chi͇m ÿóng, ta v̳n ti͇n công

ÿ͓ch s͵ dͭng các hình thͱc công khai hͫp pháp ÿ͋ giành tͳng th̷ng lͫi dù nh͗ cho

cách m̩ng, k͇t hͫp tͳng lúc m͡t có nhͷng ho̩t ÿ͡ng vǊ trang phá ho̩i kho tàng ÿ͓ch

hay di͏t ác, trͳ gian trong lòng ÿ͓ch, làm ÿ͓ch rúng ÿ͡ng, lo sͫ, gây ni͉m tin trong

ÿ͛ng bào.

Ĉ͋ t̩o th͇ tiên công cho cách m̩ng, vai trò cͯa căn cͱ ÿ͓a ÿ˱ͫc Ĉ̫ng ta ÿ̿c bi͏t

quan tâm.

Ngay tͳ ÿ̯u cu͡c kháng chi͇n Nam B͡ trong ch͑ th͓ cͯa Trung ˱˯ng Ĉ̫ng ngày

25 tháng 12 năm 1945, vi͏c xây d͹ng căn cͱ ÿ͓a ÿã ÿ˱ͫc ÿ̿t ra: ‘Ph̫i ch͕n ÿóng ͧ

nhͷng ÿ͓a ÿi͋m chi͇n l˱ͫc lͫi h̩i: ti͇n có th͋ ÿánh, lùi có th͋ giͷ... K͇ ho̩ch ti͇n

công cǊng nh˱ k͇ ho̩ch rút lui ph̫i h͇t sͱc chu ÿáo (phòng ÿͯ m͕i m̿t: ÿ͓a ÿi͋m,

cán b͡, l˱˯ng th͹c, thu͙c men, qu̯n áo, vǊ khí, v̵t li͏u, c˯ ki͏n v.v...)

Sau ÿó, trong nhi͉u văn ki͏n và ch͑ th͓ khác, ÿ̿c bi͏t là Ngh͓ quy͇t Ĉ̩i h͡i ÿ̩i

bi͋u toàn qu͙c l̯n thͱ II cͯa Ĉ̫ng (tháng 2 năm 1951) ÿã nêu rõ: Công tác xây d͹ng

căn cͱ ÿ͓a là "m͡t v̭n ÿ͉ chi͇n l˱ͫc quan tr͕ng ngang hàng, vͣi v̭n ÿ͉ xây d͹ng l͹c

l˱ͫng vǊ trang, không th͋ tách rͥi v̭n ÿ͉ xây d͹ng l͹c l˱ͫng vǊ trang. Vì không xây

d͹ng căn cͱ ÿ͓a tͱc là không tích c͹c b͛i d˱ͩng ngu͛n nhân l͹c, v̵t l͹c c̯n thi͇t

cho vi͏c xây d͹ng và phát tri͋n quân ÿ͡i".

Ch̭p hành nghiêm ch͑nh t˱ t˱ͧng ch͑ ÿ̩o cͯa Trung ˱˯ng, ͧ chi͇n tr˱ͥng Nam

B͡, chi͇n khu Ĉ ÿã ÿ˱ͫc hình thành, cͯng c͙ và phát tri͋n qua các giai ÿo̩n cͯa

cách m̩ng mi͉n Nam.

2.2 Page 12

▲back to top

Tͳ là căn cͱ ÿ̯u tiên cͯa t͑nh Biên Hòa ÿ˱ͫc xây d͹ng vào tháng 2/1946 sau h͡i

ngh͓ cán b͡ quân s͹ ͧ L̩c An (huy͏n Tân Uyên) chi͇n khu Ĉ l̯n l̯n ÿ˱ͫc mͧ r͡ng

bao trùm toàn b͡ vùng rͳng ngang ÿ˱ͥng 16 tr̫i d͕c l˱u v͹c hͷu ng̩n sông Ĉ͛ng

Nai ÿ͝ v͉ th˱ͫng ngu͛n giáp giͣi Sông Bé thành căn cͱ ÿ͓a không ch͑ cͯa t͑nh Biên

Hòa mà c̫ cͯa quân khu 7 trong tháng chi͇n ch͙ng Pháp tͳ ÿ̯u 1947 ÿ͇n cu͙i 1950.

Vͳa s̫n xṷt, vͳa gây d͹ng c˯ sͧ cách m̩ng trong các buôn sóc, trong ÿ͛ng bào

dân t͡c, vͳa b̫o ÿ̫m nuôi d˱ͩng b̫o v͏ cán b͡ và c˯ quan lãnh ÿ̩o, vͳa chi͇n ÿ̭u,

chi͇n khu Ĉ ÿã làm tròn nhi͏m vͭ giͷ vͷng và mͧ r͡ng ÿ͓a bàn cͯa mình trͧ thành

n˯i d˱ͩng quân, hṷn luy͏n, nâng cao ch̭t l˱ͫng b͡ ÿ͡i và du kích, ÿáp ͱng nhu c̯u

kháng chi͇n cͯa mi͉n Ĉông Nam B͡ lúc b̭y giͥ. Chính 2 ÿ˯n v͓ m̩nh: Liên trung

ÿoàn 301 - 310 và ti͋u ÿoàn chͯ l͹c 303 ÿã hình thành và phát tri͋n ͧ ÿây.

Ĉ͇n tháng 5 năm 1951, chi͇n khu Ĉ ÿã trͧ thành m͡t trong nhͷng căn cͱ ÿ͓a cͯa

h͏ th͙ng căn cͱ ÿ͓a cͯa c̫ Nam B͡ g͛m: chi͇n khu Ĉ, chi͇n khu D˱˯ng Minh Châu,

chi͇n khu Ĉ͛ng Tháp M˱ͥi và chi͇n khu U Minh.

Là m͡t căn cͱ chính cͯa Nam B͡, chi͇n khu Ĉ, ngoài các nhi͏m vͭ chính cͯa

mình nh˱ tr˱ͣc ÿây, tͳ ngày 1 tháng 5 năm 1952 còn ÿ˱ͫc Trung ˱˯ng Cͭc mi͉n

Nam giao cho nhi͏m vͭ ti͇p nh̵n hàng hóa cͯa Trung ˱˯ng do Liên khu V chuy͋n

giao tͳ Bình Thu̵n vào chi͇n khu Ĉ ÿ͋ tͳ ÿó phân cho các ÿ˯n v͓ trên chi͇n tr˱ͥng.

Ti͋u ÿoàn 320 ÿ˱ͫc thành l̵p làm nhi͏m vͭ nói trên ÿã giͷ vͷng ÿ˱ͥng liên l̩c giͷa

Nam b͡ vͣi Trung ˱˯ng, ÿ˱a ÿón các ÿoàn cán b͡ qua l̩i trên tuy͇n ÿ˱ͥng này.

Su͙t thͥi gian tͳ 1951 ÿ͇n khi ký k͇t hi͏p ÿ͓nh Genève, các ÿ˯n v͓ c˯ quan ta t̩i

chi͇n khu Ĉ, v˱ͫt qua muôn vàn khó khăn nào thiên tai (ÿ̿c bi͏t là c˯n bão lͭt kh͙c

li͏t năm Nhâm Thìn 1952), nào ÿ͓ch h͕a do càn quét, ÿánh phá b̹ng bom ÿ̩n, phá

ho̩i kinh t͇, gài do thám ch͑ ÿi͋m, bi͏t kích v.v… ÿã giͷ vͷng căn cͱ ÿ͓a cách m̩ng,

góp ph̯n vào th̷ng lͫi chung cͯa quân dân c̫ n˱ͣc ÿ˱a ÿ͇n ký k͇t hi͏p ÿ͓nh Genève

1954.

Ĉ͇n kháng chi͇n ch͙ng MͿ, Trung ˱˯ng Cͭc mi͉n Nam ÿ˱ͫc Trung ˱˯ng giao

nhi͏m vͭ lãnh ÿ̩o tͳ khu 5 trͧ vào, Trung ˱˯ng Cͭc ÿã ch͕n chi͇n khu Ĉ làm căn cͱ

ÿ̿t c˯ quan lãnh ÿ̩o cͯa Trung ˱˯ng Cͭc.

Chi͇n khu Ĉ, tr˱ͣc tình hình nhi͏m vͭ mͣi cͯa cách m̩ng, ÿã mͧ r͡ng ÿ͓a bàn,

v˱ͫt ra kh͗i ph̩m vi cǊ trong kháng chi͇n ch͙ng Pháp, phát tri͋n r͡ng v͉ phía Ĉông

và Ĉông B̷c giáp vͣi biên giͣi Campuchia và biên giͣi Ĉarlac Nam Tây Nguyên.

Chính n˯i ÿây là m͡t trong nhͷng n˯i ra ÿͥi ÿ̯u tiên cͯa các ÿ˯n v͓ vǊ trang

mi͉n Ĉông và chͯ l͹c Mi͉n. Ĉ˱ͥng hành lang tͳ Trung ˱˯ng theo ÿ˱ͥng Tr˱ͥng

S˯n xu͙ng Nam Tây Nguyên ÿ˱ͫc n͙i th̻ng vͣi chi͇n khu Ĉ.

Sau này, do tình hình phát tri͋n cͯa cách m̩ng Trung ˱˯ng Cͭc và Quân ͯy Mi͉n

không ÿóng ͧ chi͇n khu Ĉ nͷa nh˱ng chi͇n khu v̳n là m͡t căn cͱ ÿ͓a lͣn cͯa cách

m̩ng mi͉n Nam, ÿóng vai trò h̵u ph˱˯ng t̩i ch͟ cͯa mi͉n Ĉông, là bàn ÿ̩p ÿ͋ l͹c

l˱ͫng ta ti͇n công vào các c˯ quan ÿ̯u não, căn cͱ quân s͹, kho tàng, ÿ˱ͥng giao

thông chi͇n l˱ͫc cͯa ÿ͓ch.

2.3 Page 13

▲back to top

Chính chi͇n khu Ĉ là n˯i t̵p k͇t tri͋n khai các binh ÿoàn chͯ l͹c trong tr̵n quy͇t

chi͇n chi͇n l˱ͫc, giành th̷ng lͫi hoàn toàn cho cách m̩ng n˱ͣc ta trong chi͇n d͓ch

H͛ Chí Minh l͓ch s͵.

Tôi b͓ b̷t, b͓ ÿ͇ qu͙c Pháp ÿày ra Côn Ĉ̫o l̯n thͱ hai, mãi khi cách m̩ng tháng

Tám th̷ng lͫi, các ÿ͛ng chí mͣi ÿem tàu thuy͉n ra chͧ v͉ và lãnh ÿ̩o giao cho tôi

làm Bí th˱ Thành ͯy Sài Gòn - Chͫ Lͣn, sau thêm c̫ t͑nh Gia Ĉ͓nh.

Sài Gòn - Chͫ Lͣn - Gia Ĉ͓nh là m͡t trong nhͷng trung tâm chính tr͓, quân s͹ lͣn

cͯa ÿ͇ qu͙c Pháp. Chúng ÿͱng vͷng ͧ ÿó, c͙ d̵p t̷t phong trào cách m̩ng r͛i l̯n

l̯n ÿánh n͙ng ra các t͑nh chung quanh. Do ÿó, vͣi t˱ cách là Bí th˱ Thành ͯy Sài

Gòn - Chͫ Lͣn - Gia Ĉ͓nh, tôi ph̫i cùng vͣi m͡t s͙ cán b͡ (lúc ÿó ch˱a thành l̵p

ÿ˱ͫc Thành ͯy) m͡t m̿t cͯng c͙ phát tri͋n l͹c l˱ͫng cách m̩ng ͧ n͡i ngo̩i thành,

l̯n l̯n thành l̵p các ÿ˯n v͓ vǊ trang ÿ͋ k͇t hͫp ch̿t chͅ vͣi các chi ÿ͡i (ÿang có

khuynh h˱ͣng kéo v͉ các t͑nh xa).

Tôi và m͡t s͙ ÿ͛ng chí lãnh ÿ̩o ph̫i ÿóng căn cͱ ͧ chi͇n khu Ĉ, trong tay chúng

tôi ch͑ có m͡t cây súng 6. Nh˱ng vì liên l̩c ch̿t chͅ vͣi các ÿ͛ng chí Biên Hòa, Thͯ

D̯u M͡t, Long An nên ÿͱng vͷng ÿ˱ͫc ͧ chung quanh thành, thành l̵p nhi͉u căn cͱ

cách m̩ng hòng ÿánh ÿ͓ch ͧ nông thôn ngo̩i thành mà còn ÿánh ÿ͓ch ͧ n͡i thành

b̹ng nhͷng ÿ͡i ÿ̿c công, bi͏t ÿ͡ng. Có nhi͉u d͓p ph͙i hͫp vͣi các t͑nh chung quanh

ṱn công ÿ͓ch tͣi ṱp thành m͡t chi͇n d͓ch vͳa r͡ng, vͳa lͣn ÿã làm ÿ͓ch t͝n th˱˯ng

r̭t nhi͉u sƭ quan ngay trong n͡i thành.

M͡t v̭n ÿ͉ quan tr͕ng nͷa là thành ph͙ ph̫i bàn vͣi các t͑nh chung quanh l̵p

căn cͱ ÿ͓a vͳa ÿ͋ có ÿ̭t d˱ͩng quân vͳa ÿi͉u ÿ͡ng các công nhân kͿ th̵t ḽy máy

móc cͯa ÿ͓ch trͧ ra l̵p các binh công x˱ͧng ÿ͋ s͵a vǊ khí ÿã có b͓ h˱, vͳa n̩p l̩i

ÿ̩n ÿã dùng và có n˯i công nhân còn có sáng ki͇n l̵p ra nhͷng cây súng t͹ t̩o b̷n

ra cùng m͡t lúc 3 – 4 qu̫ l͹u ÿ̩n xa ÿ͇n h˯n 100 th˱ͣc.

Sau này vͣi c˱˯ng v͓ mͣi ÿ˱ͫc giao là Bí th˱ Xͱ ͯy Nam B͡ và Bí th˱ Trung ˱˯ng

Cͭc mi͉n Nam, trong công tác lãnh ÿ̩o cͯa mình, tôi r̭t quan tâm chăm sóc ch͑ ÿ̩o

cͯng c͙ và xây d͹ng vͷng ch̷c căn cͱ ÿ͓a cách m̩ng ͧ mi͉n Nam trong ÿó chi͇n

khu Ĉ là m͡t căn cͱ r̭t quan tr͕ng.

Trong các bài h͕c cͯa chi͇n tranh nhân dân Vi͏t Nam, vi͏c xây d͹ng và cͯng c͙

h̵u ph˱˯ng căn cͱ ÿ͓a cách m̩ng chi͇m m͡t v͓ trí r̭t lͣn.

Chi͇n khu Ĉ, vͣi quá trình xây d͹ng, phát tri͋n và chi͇n ÿ̭u su͙t hai cu͡c kháng

chi͇n ch͙ng Pháp và ch͙ng MͿ, ÿã l̵p ÿ˱ͫc nhͷng chi͇n công v̓ vang, mãi mãi là

ni͉m t͹ hào cͯa Ĉ̫ng b͡, Quân dân Vi͏t Nam ta nói chung, Ĉ̫ng b͡, Quân dân mi͉n

Nam nói riêng.

NGUYӈN VĂN LINH

2.4 Page 14

▲back to top

GӢI CÁC TÁC GIҦ SÁCH

"LӎCH SӰ CHIӂN KHU Ĉ”

LӠI CÁC TÁC GIҦ: Trong khi b̫n th̫o cu͙n "Lӏch sӱ chiӃn

khu Ĉ” cͯa l̯n tái b̫n này ÿang n̹m ͧ Nhà in, thì chúng tôi nh̵n

ÿ˱ͫc bͱc th˱ cͯa Giáo s˱, Nhà giáo Nhân dân Tr̯n Văn Giàu.

Nhͷng ý ki͇n sâu s̷c xác ÿáng và nhân h̵u cͯa giáo s˱ trong bͱc

th˱ không ch͑ có ý nghƭa "ÿ͋ góp" ÿ͙i vͣi chúng tôi trong l̯n tái

b̫n này (m̿c dù, do di͉u ki͏n thͥi gian và năng l͹c, chúng tôi ÿã

không k͓p s͵a ch˱a cho h͇t) mà còn khích l͏ và ÿ̿t ra ph˱˯ng

h˱ͣng cho chúng tôi trong quá trình nghiên cͱu biên so̩n các

sách l͓ch s͵ khác v͉ sau. Vài ý nghƭ nh˱ th͇, chúng tôi ÿ͉ ngh͓

Nhà xṷt b̫n trân tr͕ng in bͱc th˱ này nh˱ là lͥi giͣi thi͏u cho

cu͙n sách.

"L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ” ÿúng là m͡t lo̩i hình ÿ͉ tài mͣi, nh˱ Ban Ch͑ ÿ̩o biên

so̩n ÿã vi͇t trong lͥi t͹a. Tôi b̫n thân kinh nghi͏m bi͇t s͹ khó khăn g̿p ph̫i cͯa

nhͷng ai làm vi͏c biên so̩n lo̩i ÿ͉ tài này, khó khăn r̭t nhi͉u, r̭t lͣn nhi͉u khi v˱ͫt

không n͝i vì s͹ vi͏c có th̵t mà không còn chͱng cͣ, k͋ c̫ nhân chͱng, khó không

ph̫i ͧ ch͟ s͙ng ch͇t, k͇t lu̵n tͳng giai ÿo̩n hay toàn cu͡c l͓ch s͵, khi ͧ ch͟ s˱u t̯m

t˱ li͏u tẖm ÿ͓nh ÿúng sai. Tôi tͳng g̿p ph̫i các khó khăn ÿó khi vi͇t sách “21 năm

Long An ch͙ng MͿ", lúc sau 1975 tôi trͧ l̩i quê nhà, nh˱ng so vͣi các khó khăn cͯa

tôi thì các khó khăn cͯa các b̩n nhi͉u h˯n lͣn h˯n m̭y chͭc l̯n. V̵y mà, theo nh̵n

xét cͯa tôi, trong c̫ ba vi͏c:

1/ Quan ni͏m v͉ ÿ͉ tài

2/ T̵p hͫp t˱ li͏u

3/ H͏ th͙ng hóa, biên so̩n.

Các b̩n ÿã thành công ông giáo già v͉ s͵ xin ÿ˱ͫc hoan nghênh các b̩n.

Có ý ki͇n gì ÿ͋ góp? ít l̷m. Ĉ͕c ÿ͋ bi͇t thêm v͉ s͵ thì ÿ˱ͫc nhi͉u, còn thêm bͣt

s͵a chͷa thì xem nh˱ không th͋ ÿ˱ͫc. Tuy v̵y, tôi có vài ý nh͗.

L˱ͫm l̿t trong m͡t gi̩ g̩o, ṱt nhiên tìm th̭y vài ba h̩t thóc.

Ví dͭ nh˱ ͧ trang 17: "cá chen chúc dày ÿ̿c". Ng˱ͥi ÿ͕c không kh͗i m͑m c˱ͥi!

Cá sông mà nh˱ cá nh͙t trong lu! "cá ÿ̓ ti͉n b͡ng cây": h͛i ͧ Tà Lài tôi trên cây có

g̿p cá ͧ b͡ng cây, nh˱ng ÿó không ph̫i là b̹ng cͣ là cá nhi͉u, cá ͧ b͡ng cây, trên

cao 5, 7 th˱ͣc, vì chim tha cá lên cây ÿ͋ m͝ ăn r͛i trͱng cá r˯i ͧ b͡ng cây ÿ̯y n˱ͣc,

cá sinh ra ͧ b͡ng cây là vì v̵y ͧ rͳng nào ven sông cǊng ÿ͉u có. Hay ví dͭ nh˱ ͧ

trang 22, nói v͉ ngu͛n g͙c cͯa dân Nam B͡, sách nói có 03 ngu͛n, mà ngu͛n thͱ 2 là

"t͡i ÿ͛”; có th̵t, mà ÿâu có nhi͉u dân th͇? Ng˱ͥi dân Nam B͡ là cháu ch̷t cͯa "t͡i

ÿ͛ " sao? Các ngu͛n thͱ 2 ÿó ph̫i (hay có th͋) ÿ͋ cho vi͏c Chúa Nguy͍n v̵n ÿ͡ng

cho ng˱ͥi NgǊ Qu̫ng có cͯa, có quy͉n mu͙n làm giàu to thì nͫ dân nghèo ngoài ÿó

2.5 Page 15

▲back to top

vào Nam tha h͛ mà kẖn ru͡ng c̫ trăm, c̫ ngàn m̳u. S͵ ÿã ghi: M͡t ng˱ͥi nͷa là

Chúa Nguy͍n l̵p ÿ͛ binh, ḽy lính ḽy dân mͧ ÿ͛n ÿi͉n (ru͡ng cͯa dân) r͛i ÿ͇n lúc

ru͡ng ÿã cày c̭y ÿ˱ͫc nhi͉u thì chia m͡t ph̯n ÿ͛n ÿi͉n cho lính mãn h̩n... Hai chͷ

“l˱u dân" mà s͵ dùng nói dân Nam KǤ x˱a là có ý nghƭa "dân l˱u tán" không ph̫i là

n˯i "dân l˱u manh" nh˱ chͷ th˱ͥng dùng sau này.

Ho̿c ví dͭ nh˱, ͧ trang 26 nói "Ti͋u ÿ͡i cͯa Chín QuǤ ÿã t͝ chͱc các tr̵n ÿánh

c˱ͣp cͯa nhà giàu chia tài s̫n, ti͉n b̩c cho dân nghèo mà nuôi s͙ng mình. Cái ÿó

không có ÿâu! Không có ÿâu! Chi͇n sƭ h͕ thua tr̵n ̱n náu s͙ng nhͥ dân, nhͥ lao

ÿ͡ng cͯa mình, chͣ không h͉ làm theo ki͋u Ĉ˯n Hùng Tín trên sông Mê Kông và trên

Bi͋n H͛ làm ki͋u ÿó thì m̭t uy tín, tai h̩i l̷m! Ĉ͛n ÿi͉n Tây sao không c˱ͣp mà

c˱ͣp nhà giàu ?

Và ví dͭ nh˱ trang 33, 34 nói v͉ vi͏c “gi̫i tán Ĉ̫ng”, thì vi͇t không khéo. Nên

vi͇t m͡t cách khác nh˱ vi͇t: "…trong tình th͇ b̭y giͥ ͧ mi͉n B̷c có 200.000 quân

Qu͙c dân Ĉ̫ng T˱ͧng Giͣi Th̩ch ÿóng... thì Ĉ̫ng C͡ng s̫n Ĉông D˱˯ng tìm cách

làm chͯ... nên Ĉ̫ng rút vào bí m̵t, còn h͡i nghiên cͱu chͯ nghƭa Mác... Trong vùng

Biên Hòa, anh em ta m͡t lúc ngͩ là... v.v... và v.v...

Các b̩n xem kͿ thêm, trong gi̩ g̩o ch̷c còn m͡t ít h̩t thóc khác, l˱ͫm b͗ ÿi, t͙t

h˯n. Ĉ͕c “L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ” tôi h͕c thêm ÿ˱ͫc nhi͉u v͉ s͹ ki͏n, v͉ con ng˱ͥi

nͷa mà lâu nay tôi ch˱a bi͇t. Ch̷c ch̷n là sách này sͅ ÿ˱ͫc b̩n ÿ͕c hoan nghênh

l̷m. Sͅ ÿ˱ͫc hoan nghênh h˯n nên n͡i dung và văn phong cͯa sách ÿ˱ͫc làm giàu,

làm ÿ́p thêm b̹ng.

- Nhͷng ÿo̩n văn hay, ng̷n v͉ m͡t s͙ tr̵n có súng nh˱ huy͉n tho̩i, ví dͭ tr̵n La

Ngà.

- V͉ nhͷng con ng˱ͥi ÿi͋n hình cͯa chi͇n khu Ĉ ÿúng là g˱˯ng muôn thuͧ.

- V͉ m͡t s͙ c̫nh kh͝ r̭t ít khi có mà các ÿ͛ng chí ta ÿã v˱ͫt qua nh˱ trân lͭt năm

Thìn.

- V͉ s͹ sáng t̩o cͯa công nhân nh˱ k͋ l̩i thành tích m͡t binh công x˱ͧng.

- V͉ ho̩t ÿ͡ng cͯa cán b͡ trong ÿ͛ng bào dân t͡c và chi͇n ÿ̭u cͯa chi͇n sƭ ÿ͛ng

bào dân t͡c (ch̷c ch̷n là có nhi͉u và có nhi͉u tính cách ÿ̿c bi͏t). Tôi mu͙n, tôi ˱ͣc

r̹ng B͡ Giáo dͭc, Sͧ Giáo dͭc Ĉ͛ng Nai, Sông Bé trích in trong sách giáo khoa m͡t

s͙ bài, ý hay, văn hay cͯa "L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ” ÿ͋ cho các tr˱ͥng ph͝ thông tr̓ em

t̵p ÿ͕c và h͕c thu͡c lòng. Tôi nói thêm sách l͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ r̭t hay v͉ m͡t s͵

li͏u, h͏ th͙ng hóa s͵ li͏u mà ch˱a ÿ̩t tͣi mͱc cao c̯n có và có th͋ có ÿ˱ͫc, v͉ m̿t

văn ch˱˯ng, các văn ch˱˯ng mà tôi mu͙n nói ͧ ÿây không ph̫i là văn cͯa nhà ti͋u

thuy͇t, mà là văn cͯa nhà s͵ h͕c. Ví dͭ nh˱ văn cͯa "Hoàng Lê Nh̭t Th͙ng Chí” nó

tăng g̭p b͡i giá tr͓ cͯa sách. Các b̩n có th͋ có sͱc làm ÿ˱ͫc. H˯n nͷa ph̫i có tri͇t

sau khi có văn. X˱a nay ͧ xͱ Vi͏t Nam ta s͵, văn, tri͇t ÿi kèm nhau, cái này chͧ cái

kia, cái này ÿ̱y cái kia. “L͓ch s͵ chi͇n khu Ĉ” phong phú l̷m v͉ s͵, nó sͅ sâu h˯n

n͇u nó nhͥ s͵ li͏u phong phú mà ít nhi͉u ÿã ÿ͡ng tͣi tri͇t, cái "tri͇t" mà tôi mu͙n có,

˱ͣc có ͧ ÿây không ph̫i là h͕c thuy͇t, mà tri͇t là cái "ÿ̩o", ÿ̩o ͧ ÿây là ÿ̩o yêu

n˱ͣc th˱˯ng dân, là cái chͯ nghƭa anh hùng cách m̩ng, là cái tâm h͛n, cái nhân

cách c͡ng s̫n, cái tri͇t ÿó ÿ̯y d̳y trong s͹ ki͏n và con ng˱ͥi (trong sách L͓ch s͵

2.6 Page 16

▲back to top

chi͇n khu Ĉ) ch͑ c̯n các nhà biên so̩n mu͙n các s͹ ki͏n và con ng˱ͥi ÿó mà ÿi vào

"tri͇t" “ÿ̩o" ÿ͋ cho quy͋n sách ÿã hay l̩i càng hay vì sâu s̷c, vì có tác dͭng nh̭t là

ÿ͙i vͣi tu͝i tr̓. Tôi “ÿòi" nhi͉u quá chăng? Các ÿ͛ng chí tùy nghi mà sáng t̩o.

Nhͷng ÿi͉u tôi bi͇t, tôi làm liên quan vͣi chi͇n khu Ĉ thì không có là bao, nên

không vi͇t vào ÿây; có d͓p sͅ trò chuy͏n và "tâm s͹" HuǤnh Văn Ngh͏ trà Tr̯n Văn

Giàu là b̩n c͙ tri.

GS Trҫn Văn Giàu

Ngày 21-03-1997

CH˰ˮNG Mͦ Ĉ̮U

CHIӂN KHU Ĉ

1.VÙNG ĈҨT - MӜT Vӎ TRÍ CHIӂN LѬӦC QUAN TRӐNG

Nҵm trên triӅn ÿҩt thoҧi tӯ chân cao nguyên miӅn Trung chҥy vӅ phía nam, chiӃn

khu Ĉ là chiӃc gҥch nӕi tӯ vùng rӯng núi bҥt ngàn nam Tây Nguyên và cӵc nam

Trung Bӝ xuӕng giáp vӟi các ÿô thӏ lӟn nhѭ Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt, Sài Gòn.

Trong tiӃn trình hai cuӝc kháng chiӃn chӕng thӵc dân Pháp và xâm lѭӧc Mӻ ӣ

tӯng giai ÿoҥn lӏch sӱ cө thӇ, chiӃn khu Ĉ có phҥm vi rӝng hҽp khác nhau.

Thӡi kǤ chín năm chӕng Pháp, chiӃn khu Ĉ ÿѭӧc hình thành khӣi ÿҫu chӫ yӃu tӯ

hҥt nhân 5 xã: Tân Hòa, Mӻ Lӝc, Tân Tӏch, Thѭӡng Lang, Lҥc An (thuӝc quұn Tân

Uyên tӍnh Biên Hòa)(1). Tên chiӃn khu Ĉ lúc ÿҫu lҩy luôn tên cӫa mӝt trong nhӳng ÿӏa

ÿiӇm nói trên, gӑi là chiӃn khu Ĉҩt Cuӕc hay chiӃn khu Lҥc An. Tӯ năm 1948, 1949

trӣ ÿi, chiӃn khu Ĉ ÿѭӧc mӣ rӝng ra, lҩy ÿѭӡng 16 tӯ phía tây và sông Ĉӗng Nai tӯ

phía nam làm ranh giӟi ÿӇ không ngӯng mӣ mang phía bҳc lên tӟi Phѭӟc Hòa và phía

ÿông tӟi Sông Bé, rӗi vѭӧt qua Sông Bé phát triӇn mãi lên phía bҳc và ÿông bҳc. Dù

vұy, phҥm vi chӫ yӃu cӫa nó nҵm trên vùng ÿҩt: tây giáp ÿѭӡng 16 ÿoҥn tӯ thӏ trҩn

Tân Uyên lên Cәng Xanh, bҳc giáp Sông Bé ÿoҥn tӯ cҫu Phѭӟc Hòa lên Chánh Hѭng,

ÿông vүn giáp Sông Bé ÿoҥn tӯ Chánh Hѭng ÿӃn ngã ba HiӃu Liêm và nam giáp sông

Ĉӗng Nai ÿoҥn tӯ ngã ba HiӃu Liêm vӅ thӏ trҩn Tân Uyên.

Sang thӡi kǤ chӕng Mӻ, do ÿһc ÿiӇm vӅ quy mô cӫa cuӝc chiӃn tranh, tӯ phҥm vi

chiӃn khu cǊ (chӫ yӃu nҵm trên ÿӏa bàn huyӋn Tân Uyên), ta chuyӇn dҫn trung tâm

căn cӭ lên phía ÿông bҳc. ĈӃn ÿҫu năm 1975, sau khi Phѭӟc Long ÿѭӧc giҧi phóng,

căn cӭ ÿӏa ÿѭӧc xây dӵng hoàn chӍnh, phҥm vi phát triӇn ÿӃn mӭc cao nhҩt. Toàn bӝ

(1) Nay thuӝc tinh Bình Dѭѫng.

2.7 Page 17

▲back to top

căn cӭ ÿӏa nҵm ӣ phía bҳc sông Ĉӗng Nai, phía tây giáp ÿӏa giӟi 2 "tӍnh" Bình Long

và Phѭӟc Long cǊ, phía bҳc giáp biên giӟi ViӋt Nam - Campuchia và phía ÿông giáp

giӟi ÿӏa giӟi 3 tӍnh Bình Dѭѫng, Bình Phѭӟc, Ĉҳc Lҳc hiӋn nay kéo vӅ rӯng Cát Tiên

phía thѭӧng nguӗn sông Ĉӗng Nai bên hӳu ngҥn. ChiӃn khu Ĉ trong thӡi kǤ chӕng

Pháp nay phát triӇn thành mӝt vùng ÿҩt ÿai rӝng lӟn, thѭӡng ÿѭӧc gӑi là khu A.

Danh tӯ "chiӃn khu Ĉ” nhҵm chӍ vùng căn cӭ nói trên ra ÿӡi vào cuӕi tháng 2 năm

1946 khi thӵc dân Pháp chiӃm ÿѭӧc quұn lӷ Tân Uyên, thành lұp chi khu, Tәng hành

dinh Khu 7 và lӵc lѭӧng vǊ trang Biên Hòa rút sâu vào rӯng, công tác xây dӵng căn

cӭ ÿѭӧc ÿһt ra mӝt cách cҩp thiӃt, cө thӇ. Ĉ là mұt danh chӍ vӏ trí Tәng hành dinh Khu

7 nҵm trong hӋ thӕng các vӏ trí căn cӭ ÿѭӧc tính theo thӭ tӵ các chӳ cái A, B, C…(1)

Dҫn dҫn vӅ sau, mұt danh Ĉ ÿѭӧc dùng ÿӇ chӍ luôn cҧ chiӃn khu ngày càng phát triӇn

vӅ phҥm vi nhѭ ÿã trình bày ӣ trên.

Trҧi suӕt hai cuӝc kháng chiӃn, diӉn biӃn căn cӭ có nhiӅu thay ÿәi, nhѭng danh tӯ

chiӃn khu Ĉ vүn tӗn tҥi, ÿi vào lòng mӛi cán bӝ chiӃn sƭ và ÿӗng bào ӣ tҥi chiӃn khu,

và vӟi nhӳng ngѭӡi chѭa tӯng mӝt lҫn ÿһt chân tӟi, nhѭ là mӝt tӯ ngӳ dân gian, mӝt

biӋt ngӳ không còn ÿѫn thuҫn mang ý nghƭa ÿӏa danh mà biӇu tѭӧng cho cách mҥng,

cho kháng chiӃn.

ChiӃn khu Ĉ nҵm trên vùng bán bình nguyên. Nhìn toàn bӝ, ÿӏa hình ӣ ÿây cao

dҫn tӯ tây nam lên ÿông bҳc vӟi ÿӝ cao trung bình 40 mét. Ӣ mҥn bҳc thuӝc huyӋn

Phѭӟc Long và Ĉӗng Phú có các bұc thӅm vӟi ÿӝ dӕc cҩp 2 cҩp 3 thoҧi dҫn theo hai

hѭӟng: Sông Bé vӅ phía tây và sông Ĉӗng Nai vӅ phía nam. Ĉѭӧc cҩu tҥo bӣi ÿҩt phù

sa cә sinh thuӝc hӋ thӕng sông Ĉӗng Nai, chҩt ÿҩt ӣ ÿây theo sӵ biӃn thiên cӫa ÿӝ

cao mà chuyӇn dҫn tӯ xám trên nӅn ÿá ong (hay ÿá Biên Hòa) sang nâu ÿӓ (do ÿá

huyӅn vǊ phân tán) và ÿӓ bazan ӣ vùng cao. Trong lòng ÿҩt có chӭa 2 loҥi quһng: bô-

xit nhiӅu màu ӣ vùng tӯ Ĉӗng Xoài trӣ lên phía bҳc và ÿông bҳc và cao lanh tұp trung

ӣ vùng Ĉҩt Cuӕc.

Núi tách bҥch tӯng ngӑn hay tӯng cөm nhӓ trên nӅn ÿá hoa cѭѫng, là nhӳng ÿӧt

cuӕi cùng cӫa xѭѫng sӕng Trѭӡng Sѫn tiӃn vӅ phía nam. Hàng trăm ÿӗi núi có tên và

không tên, vӟi ÿӍnh cao nhҩt là núi Bà Rá 723 mét, phân bӕ ÿӅu trên hҫu khҳp chiӃn

khu, tҥo thành mӝt dҧi núi rӯng hùng vƭ trùng ÿiӋp và lӧi hҥi vӅ mһt quân sӵ.

Vùng chiӃn khu Ĉ nguyên là rӯng nguyên sinh á nhiӋt ÿӟi, cây hӛn giao, nhiӅu

tҫng và mӑc dày ÿһc (Rӯng cҩm Cát Tiên hiӋn nay là phҫn còn sót lҥi cӫa mҩy chөc

năm tàn phá cӫa chiӃn tranh). Trong rӯng có nhiӅu loҥi "danh mӝc" nhѭ: cҭm lai, gõ,

sao, sӃn, trҳc, căm xe, huӋ mӝc, huǤnh ÿѭӡng, giáng hѭѫng; nhӳng rӯng tre lӗ ô bҥt

ngàn dӑc triӅn bҳc sông Bé; và nhiӅu cây thuӕc quí nhѭ hà thӫ ô, bҥch truұt, cam thҧo,

ÿҵng ÿҵng, ÿҷng sâm, sâm ÿӕt trúc, cây cu li, mã tiӅn. Ngoài ra còn có nhӳng cây, lá,

(1) Còn có nhӳng ý kiӃn khác cho rҵng:

- Ĉ là chӳ cái ÿҫu viӃt tҳt ÿӏa danh Ĉҩt Cuӕc, nѫi bӝ ÿӝi HuǤnh Văn NghӋ khӣi cӭ ÿҫu tiên, tұp hӧp lӵc lѭӧng, mӣ trҥi huҩn luyӋn ngay trong ngày

ÿҫu kháng chiӃn.

- Ĉ là chӳ cái viӃt tҳt tӯ chӍ tính chҩt cách mҥng cӫa chiӃn khu (chiӃn khu Ĉӓ, chiӃn khu Ĉҧng) ÿӇ phân biӋt vӟi căn cӭ mӝt sӕ ít lӵc lѭӧng vǊ trang

không cách mҥng lúc bҩy giӡ.

- Ĉ là chӳ cái viӃt tҳt cӫa chiӃn khu Ĉӗng Nai, chiӃn khu miӅn Ĉông, chiӃn khu Ĉҫu tiên...

2.8 Page 18

▲back to top

cӫ, quҧ ăn ÿѭӧc nhѭ cӫ mài, cӫ chөp, tӯ rӯng, măng tre, cҧi trӡi, tàu bay, lá bép, lá

bѭӟm. Trái cây rӯng hҫu nhѭ có ÿӫ nhѭ các loҥi trong vѭӡn.

Các loҥi ÿӝng vұt nhiӋt ÿӟi hҫu nhѭ có ÿӫ mһt trong rӯng chiӃn khu Ĉ, tӯ loҥi thú

lӟn nhѭ voi, cӑp, gҩu, beo, trâu rӯng, bò rӯng, nai, tê giác ÿӃn các loҥi thú vӯa nhѭ

hѭѫu, mӉn, heo rӯng, khӍ, chӗn, cheo và hàng ngàn loҥi chim muông. Sông suӕi bѭng

bàu chiӃn khu Ĉ nәi tiӃng nhiӅu cá. Sông Ĉӗng Nai có cá sҩu. Vùng hҥ lѭu sông Bé

có cá sѫn ÿài mӛi con nһng tӯ 20 - 40 kg. Trong lòng chiӃn khu có rҩt nhiӅu bàu (nhѭ

bàu Cá Trê, bàu ông YӇng, bàu Phө Nӳ…) và nhӳng ÿoҥn suӕi vào mùa khô chӍ cҫn

bҳt cá bҵng tay không.

Mӝt bӝ phұn "rӯng” chiӃm vӏ trí không nhӓ ӣ chiӃn khu Ĉ là cao su. Có ÿӃn hàng

chөc ÿӗn ÿiên cao su ÿã thay thӃ hàng vҥn héc ta rӯng tӵ nhiên ra ÿӡi tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20

ÿӃn thӡi kǤ chín năm chӕng Pháp nhѭ Ĉa Kia, Thuұn Lӧi, Phú Riêng và rҩt nhiӅu sӣ

cao su nhӓ khác nhѭ Phѭӟc Hòa, sӣ Bác Vұt, sӣ Hӝi, sӣ Cô Mѭӡi…

ChiӃn khu Ĉ có sông Ĉӗng Nai chҧy qua, chia làm 2 ÿoҥn. Ĉoҥn rӯng Cát Tiên

ÿӃn Vƭnh An, dài khoҧng 80 km, lòng sông rӝng trung bình 90 - 120 mét vӟi ÿӝ sâu

hàng chөc mét. Bӡ sông ÿӭng, có nhiӅu ghӅnh thác và ÿá ngҫm hiӇm trӣ. Ĉoҥn tӯ

Vƭnh An vӅ thӏ trҩn Tân Uyên dài 80 km, chҧy qua bұc thӅm Trӏ An, lòng sông rӝng,

dӉ giao thông hѫn. Mӝt chi lѭa quan trӑng cӫa sông Ĉӗng Nai là sông Bé, giáp vӟi

sông Ĉӗng Nai tӯ ngã ba HiӃu Liêm vѭѫn ngoҵn ngoèo lên phía bҳc ÿӃn suӕi Brѫ-

ling. Ĉoҥn sông này dài 60 km, lòng sông rӝng trung bình 30 mét sâu hàng chөc mét.

Ngoài ra, trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ còn có hàng ngàn sông suӕi nhӓ khác làm thành hӋ

thӕng nhánh rӁ chҵng chӏt. Ngoài thác Trӏ An hӋ thӕng sông Ĉӗng Nai và sông Bé

còn có nhiӅu thác nәi tiӃng vӟi tiӅm lӵc thӫy ÿiӋn cao nhѭ thác Trӡi, thác Mѫ, Cҫn

Ĉѫn, Róc Ĉӗng, thác Thanh Niên…

Khí hұu, thӡi tiӃt ӣ chiӃn khu Ĉ cǊng có chung nhӳng ÿһc ÿiӇm cӫa vùng nhiӋt ÿӟi

Ĉông Nam bӝ. Thӡi kǤ kháng chiӃn chӕng Pháp, ÿây là vùng rӯng núi hoang vu,

“Mã Ĉà sѫn cѭӟc", “lam sѫn chѭӟng khí", "nҳng ÿә sao, mѭa thúi ÿҩt". Càng

lùi lên phía bҳc và ÿông bҳc, thӡi tiӃt, khí hұu càng khҳc nghiӋt. Mӛi năm có hai mùa

nҳng mѭa rõ rӋt. Mùa nҳng kéo dài 6 tháng, bҳt ÿҫu tӯ tháng 11 năm nay ÿӃn tháng 4

năm sau. Nҳng gay gҳt, trong rӯng không khí hҫm hұp, mӵc nѭӟc ngҫm tөt xuӕng ÿӝt

ngӝt, bөi dӑc ÿѭӡng, trҧng bӕc mӏt mù. Ӣ vùng cao hѫn nhѭ Phѭӟc Long, ngày nóng,

ÿêm lҥnh buӕt, sѭѫng mù bao phӫ dày ÿһc. Mùa mѭa tӯ tháng 5 ÿӃn tháng 10. Lѭӧng

mѭa rҩt cao, ngày nào cǊng "sӟm nҳng chiӅu mѭa", có nhӳng trұn mѭa kéo dài suӕt

ngày ÿêm, nѭӟc tӯ các sông suӕi chҧy cuӗn cuӝn, bùn sình nhӟp nháp trên khҳp lӕi

ÿi.

Trên vùng ÿҩt có mһt bҵng khá thuұn lӧi, sông suӕi hiӇm trӣ, hӋ thӕng giao thông

ÿѭӡng bӝ chiӃm ÿӏa vӏ chӫ yӃu ӣ chiӃn khu Ĉ. Xung quanh chiӃn khu có các trөc lӝ

quan trӑng bao bӑc (1): quӕc lӝ 20 vӅ phía ÿông - ÿông nam và quӕc lӝ 13 vӅ phía tây.

Có 3 tuyӃn ÿѭӡng chӫ yӃu nӕi tӯ chiӃn khu Ĉ ra các tӍnh bên ngoài. Ĉó là ÿѭӡng 10

(còn có tên Hoàng DiӋu) dài khoҧng 80 km nӕi tӯ quӕc lӝ 14a tҥi ÿông bҳc thӏ trҩn Bù

(1) Trong sách này, tên ÿѭӡng giao thông ÿӅu theo cách gӑi phә biӃn trong thӡi kǤ kháng chiӃn...

2.9 Page 19

▲back to top

Ĉӕp xuyên qua các vùng dân tӝc ít ngѭӡi Bù Tun, Bù Gia Phúc, Bù Gia Mұp, thӏ trҩn

Buprăng. Liên tӍnh lӝ 1A dài khoҧng 200 km tӯ thӏ trҩn Bù Ĉӕp xuyên dӑc chiӅu dài

bҳc nam cӫa chiӃn khu (vӅ phía tây) vӅ - thӏ xã Thӫ Dҫu Mӝt. Con ÿѭӡng này nӕi liӅn

các thӏ trҩn, các ÿӗn ÿiӅn cao su quan trӑng Phѭӟc Bình, Ĉa Kia, Thuұn Lӧi, Phú

RiӅng, các ÿiӇm dân cѭ

Ĉӗng Xoài, An Bình, Phѭӟc Vƭnh, Liên tӍnh lӝ 13 (ÿoҥn tӯ Nha Bích ÿӃn Ĉӗng Xoài)

và quӕc lӝ 14B tӯ thӏ trҩn Ĉӗng Xoài chҥy theo hѭӟng ÿông - ÿông bҳc là tuyӃn

ÿѭӡng xuyên suӕt tӯ cӵc tây sang cӵc ÿông cӫa chiӃn khu vӟi chiӅu dài khoҧng

85km. Trong lòng chiӃn khu có các ÿѭӡng: tӍnh lӝ 8 dài 32 km nӕi thӏ trҩn Tân Uyên

vӟi HiӃu Liêm chҥy men theo bӡ bҳc sông Ĉӗng Nai; ÿѭӡng 322 dài hѫn 50 km nӕi

thӏ trҩn Ĉӗng Xoài vӟi Cây Gáo xuyên qua sân bay Rang Rang, Mã Ĉà, suӕi Bà Hào;

ÿѭӡng 323 dài hѫn 70 km, nӕi liӅn giӳa Cây Gáo, Vƭnh An và Tà Lài; ÿѭӡng liên xã

nӕi thӏ trҩn Bù Ĉăng vӟi các xã Ĉӗng Nai, Thӕng Nhҩt và vùng bҳc Cát Tiên. Ĉѭӡng

nӕi tӯ lӝ 16 tҥi Bình Cѫ vào Sình, Bà Ĉã, HiӃu Liêm, giáp vӟi lӝ 8 tҥi Lҥc An.

ĈiӅu kiӋn tӵ nhiên ӣ chiӃn khu Ĉ chӭa ÿӵng nhiӅu nhѭӧc ÿiӇm trong viӋc xây

dӵng mӝt căn cӭ ÿӏa. Thӡi tiӃt khí hұu khҳc nghiӋt, thú dӳ rҳn rӃt, sên, vҳt, muӛi

mòng là nguyên nhân cӫa nhiӅu loҥi bӋnh tұt, nhҩt là sӕt rét rӯng. Ĉҩt rӝng, nhѭng

diӋn tích trӗng lúa nѭӟc không ÿáng kӇ, năng suҩt thҩp, không có khҧ năng bҧo ÿҧm

lѭѫng thӵc tҥi chӛ. Dân cѭ thѭa thӟt, phân bӕ không ÿӅu nhiӅu ÿӏa bàn xung yӃu rӝng

lӟn phía bӡ bҳc sông Bé không có dân ÿӇ vӯa làm nhiӋm vө bҧo vӋ căn cӭ vӯa cung

cҩp nguӗn nhân tài vұt lӵc. Mùa mѭa ÿѭӡng ÿi lҥi trong căn cӭ rҩt khó khăn, trong lúc

ÿó hӋ thӕng ÿѭӡng giao thông xung quanh căn cӭ và nӕi tӯ căn cӭ ra bên ngoài ÿã tҥo

ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho quân ÿӏch cѫ ÿӝng hành quân bao vây, càn quét. Kҿ thù cҧ

Pháp và Mӻ ÿӅu ÿã triӋt ÿӇ lӧi dөng nhӳng nhѭӧc ÿiӇm này ÿӇ ÿҭy dӗn ta vào thӃ vô

cùng khó khăn.

Dù vұy, mһt thuұn lӧi, ѭu ÿiӇm trong ÿiӅu kiӋn tӵ nhiên ӣ chiӃn khu Ĉ là căn bҧn.

Ĉҩt rӯng, gҫn sông suӕi dӉ trӗng trӍa cây lѭѫng thӵc hoa màu ngҳn ngày, lҥi có

nguyên liӋu cao lanh cho ngành gӕm và nhiӅu ngành công nghӋ khác. Rӯng vӯa “che

bӝ ÿӝi” vӯa cung cҩp cây thuӕc chӳa bӋnh và nguӗn thӏt ÿӝng vұt, các loҥi cây, lá, cӫ,

quҧ nuôi sӕng con ngѭӡi nhҩt là trong các thӡi kǤ chiӃn tranh ác liӋt. HӋ thӕng ÿӗi núi

ÿѭӧc phӫ xanh bҵng rӯng cây nhiӅu tҫng nhӳng tuyӃn hào phòng thӫ thiên nhiên do

sông suӕi tҥo nên và các ÿѭӡng giao thông lӟn nhӓ bao quanh tӯ trong ra và ÿan dӋt

trong lòng rӯng ÿã tҥo cho chiӃn khu Ĉ mӝt thӃ lӧi hҥi vӅ mһt quân sӵ.

Trong 30 năm chiӃn tranh chӕng thӵc dân Pháp và xâm lѭӧc Mӻ cùng vӟi quá

trình phát triӇn cӫa cuӝc chiӃn tranh cán bӝ chiӃn sƭ và nhân dân ta ӣ chiӃn khu ÿã

tӯng bѭӟc nhұn rõ tҫm quan trӑng, nhӳng tiӅm năng nêu trên và tiӃn hành khai thác

ÿӇ phөc vө cho cuӝc kháng chiӃn. Ĉóng góp cӫa chiӃn khu Ĉ vào thҳng lӧi hai cuӝc

chiӃn tranh giҧi phóng vӯa qua, trѭӟc hӃt, ӣ nhӳng yӃu tӕ ÿiӅu kiӋn tӵ nhiên cӫa nó

ÿӗng thӡi thӇ hiӋn rõ năng lӵc khҳc phөc mһt nhѭӧc ÿiӇm khó khăn, phát huy mһt ѭu

ÿiӇm thuұn lӧi cӫa cán bӝ chiӃn sƭ và nhân dân ta sӕng, chiӃn ÿҩu ӣ chiӃn khu.

2.10 Page 20

▲back to top

Vӟi nhӳng ѭu ÿiӇm vӅ ÿiӅu kiӋn tӵ nhiên nêu trên, chiӃn khu Ĉ có mӝt vӏ trí quân

sӵ ÿһc biӋt quan trӑng. Nҵm trong hӋ thӕng rӯng núi phía bҳc miӅn Ĉông Nam Bӝ,

ÿӏa hình hiӇm trӣ, chiӃn khu Ĉ là mӝt khu vӵc lý tѭӣng cho viӋc xây dӵng căn cӭ, nѫi

cҩt giҩu lӵc lѭӧng, cҩt trӳ kho tàng và phát triӇn mӑi mһt cӫa mӝt căn cӭ ÿӏa kháng

chiӃn. Lѭng dӵa vào Trѭӡng Sѫn và vùng rӯng núi miӅn Nam Ĉông Dѭѫng, dính vӟi

mӝt phҫn ÿoҥn cuӕi ÿѭӡng Hӗ Chí Minh, phía trѭӟc lҩn sát vùng ÿӗng bҵng ÿông dân

cѭ và các ÿô thӏ lӟn, chiӃn khu Ĉ còn là mӝt vӏ trí án ngӳ chiӃn lѭӧc, nӕi nhiӅu chiӃn

trѭӡng vӟi nhau, là mӝt trong nhӳng ÿӏa ÿiӇm liên lҥc, tiӃp nӕi, trung chuyӇn quan

trӑng tӯ hұu phѭѫng miӅn Bҳc vào miӅn Nam. Hѫn nӳa, vӟi ѭu thӃ tiӃp cұn các

ÿѭӡng giao thông chiӃn lѭӧc, các ÿô thӏ lӟn và trung tâm sào huyӋt cӫa ÿӏch - thành

phӕ Sài Gòn, chiӃn khu Ĉ có ѭu thӃ là mӝt bàn ÿҥp quân sӵ quan trӑng ÿһc biӋt. Tӯ

ÿây lӵc lѭӧng kháng chiӃn có thӇ mӣ các cuӝc tiӃn công vào các mөc tiêu quân sӵ,

chính trӏ, kinh tӃ cӫa ÿӏch ӣ Sài Gòn, thӏ xã Biên Hòa, thӏ xã Thӫ Dҫu Mӝt cùng toàn

bӝ các ÿѭӡng giao thông và cӭ ÿiӇm quân sӵ ÿӏch trên vùng ÿông bҳc miӅn Ĉông

Nam Bӝ.

Tuy có nhӳng mһt hҥn chӃ nhҩt ÿӏnh, cùng vӟi nhiӅu ÿӏa ÿiӇm khác, chiӃn khu Ĉ

vӟi ѭu thӃ vӅ ÿiӅu kiӋn tӵ nhiên, ÿӏa hình, ÿã giӳ mӝt vӏ trí chiӃn lѭӧc quan trӑng

trong hai cuӝc kháng chiӃn vӯa qua và sӵ nghiӋp bҧo vӋ Tә quӕc hiӋn nay.

II. CON NGѬӠI VÀ NHӲNG YӂU TӔ TIӄN Ĉӄ

Qua các hiӋn vұt khҧo cә khai quұt ÿѭӧc tҥi các di chӍ vѭӡn DǊ, dӕc Chùa, gò Ĉá,

suӕi Linh, HiӃu Liêm, lòng hӗ Trӏ An... các nhà khҧo cә ÿã xác ÿӏnh: cách ÿây

khoҧng 2.500 ÿӃn 3.000 năm (thӡi ÿҥi ÿӗng thau phát triӇn) trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ

ÿã có con ngѭӡi cѭ trú. Cùng vӟi nghӅ trӗng lúa nѭӟc cӫa mӝt nӅn nông nghiӋp khá

phát triӇn, cѭ dân ӣ ÿây ÿã biӃt nhӳng nghӅ thӫ công nhѭ khai thác ÿá, ÿӗ gӕm, dӋt

vҧi, ÿúc ÿӗng...

Cѭ dân bҧn ÿӏa sӕng trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ là các dân tӝc ít ngѭӡi, trong ÿó

chiӃm ÿa sӕ là 2 dân tӝc Sê Tiêng và Chѫ Ro, thuӝc ngӳ hӋ Môn-khѫ-me. Bên cҥnh

ÿó còn có các dân tӝc sӕ ít hѫn nhѭ Mѫ Nông, Mҥ, Tà Mѭng, Khѫ-me. Dân tӝc Sê

Tiêng, Chѫ Ro cѭ trú khҳp nѫi trên ÿӏa bàn miӅn Ĉông Nam Bӝ nhѭng tұp trung

nhiӅu nhҩt trên khu vӵc phía bҳc qua quӕc lӝ 14 B ÿӃn biên giӟi ViӋt Nam - Cam-pu-

chia. Dân tӝc Chѫ Ro cѭ trú tұp trung nhiӅu ӣ khu vӵc tӯ nam quӕc lӝ 14 B ÿӃn sông

Ĉӗng Nai, nҵm trong các xã Lý Lӏch, Tӭ HiӋp, Vƭnh An.

Ĉӡi sӕng chính trӏ, kinh tӃ, văn hóa các dân tӝc ít ngѭӡi ӣ ÿây còn thҩp. Xã hӝi

chѭa phân hóa giai cҩp mҥnh mӁ sâu sҳc, hình thái kinh tӃ phә biӃn là du canh du cѭ,

phong tөc tұp quán còn nhiӅu tұp tөc lҥc hұu. Vӟi bҧn tính thұt thà, dӉ tin, tӕi ký sӵ

thҩt tín, phҧn bӝi, ÿӗng bào các dân tӝc ít ngѭӡi khi ÿѭӧc giác ngӝ thì lòng tin trӣ

thành sҳt ÿá và phөc vө sӵ nghiӋp cách mҥng ÿӃn cùng.

Tӯ khoҧng giӳa thӃ kӹ thӭ 17 vӅ sau, ÿӗng bào ngѭӡi Kinh tӯ miӅn Bҳc, miӅn

Trung di cѭ vào miӅn Nam lұp nghiӋp ÿã ÿӃn ÿӏnh cѭ ӣ khu vӵc chiӃn khu. Trѭӟc thӃ

kӹ 19, các ÿӧt di cѭ ҩy hҫu hӃt là nhӳng nông dân cùng cӵc mong muӕn thoát khӓi tai

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

hӑa ÿói khә, tang tóc do cuӝc chiӃn tranh Trӏnh - NguyӉn gây ra. Tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20

ÿӃn cách mҥng Tháng Tám năm 1945, thành phҫn chӫ yӃu trong làn sóng tiӃp tөc di

cѭ nói trên là các thӃ hӋ nông dân bӏ bҫn cùng hóa ÿành phҧi bӓ quê hѭѫng ÿi bán

mình cho chӫ Tây ӣ các ÿӗn ÿiӅn cao su rӯng thiêng nѭӟc ÿӝc.

ĈӃn tháng 8 năm 1945, trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ ÿã có khá ÿông ÿҧo con ngѭӡi

sinh sӕng. Trong sӕ ngѭӡi Kinh có 2 bӝ phұn chӫ yӃu là nông dân và công nhân các

ÿӗn ÿiӅn cao su, còn lҥi là các thành phҫn khác nhѭ nhân viên hành chánh, cҫu ÿѭӡng,

kiӇm lâm, nghӅ rӯng, tiӇu thѭѫng, cai ký, binh lính và làm nhiӅu nghӅ tӵ do khác.

Ĉӡi sӕng mӑi mһt cӫa ÿӗng bào ӣ ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ thҩp hѫn rҩt nhiӅu so vӟi

ÿӗng bào ӣ ÿӗng bҵng và thành thӏ, 95% sӕ dân bӏ mù chӳ. Hàng năm chӍ ÿӫ gҥo ăn

trung bình 6 tháng, 6 tháng còn lҥi phҧi ăn rau, cӫ, quҧ rӯng. Các mһt hàng công nghӋ

phҭm tiêu dùng, thuӕc chӳa bӋnh... thiӃu thӕn. Nhӳng ngѭӡi nông dân tha hѭѫng vӕn

mang trong mình khí phách bҩt khuҩt, "dám chӏu”, ÿѭӧc cuӝc sӕng ӣ vùng ÿҩt hoang

vҳng, nѭӟc ÿӝc rӯng thiêng và các "ÿӏa ngөc trҫn gian" cao su này trui luyӋn thành

nhӳng con ngѭӡi kiên gan, vӟi sӭc chӏu ÿӵng lҥ thѭӡng, thiӃt tha yêu lao ÿӝng,

chuӝng lӁ công bҵng và canh cánh mӝt tình yêu quê hѭѫng ÿҩt nѭӟc. Hӑ là mҧnh ÿҩt

màu mӥ cho sӵ nҭy mҫm và phát triӇn vѭӡn cây cách mҥng.

Nhѭ vұy trên vùng ÿҩt vӕn có mӝt nӅn văn minh lâu ÿӡi, ÿӃn trѭӟc khi thӵc dân

Pháp nә súng tiӃn hành cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc lҫn thӭ hai, ÿã là nѫi cѭ nghiӋp cӫa

hàng vҥn ngѭӡi - mӝt cӝng ÿӗng cѭ dân ÿѭӧc cҩu thành tӯ 3 thành phҫn cѫ bҧn: ÿӗng

bào dân tӝc ít ngѭӡi, nông dân và công nhân cao su.

Ngoài truyӅn thӕng chung cӫa dân tӝc, nhân dân ӣ vùng chiӃn khu Ĉ còn có nhӳng

nét truyӅn thӕng riêng do ÿһc ÿiӇm riêng vӅ kinh tӃ, xã hӝi, lӏch sӱ quy ÿӏnh. Ĉó là

lòng tin sҳt ÿá vào lӁ phҧi và ý chí kiên cѭӡng, sҹn sàng xҧ thân bҧo vӋ niӅm tin. Ĉó

là tinh thҫn thѭӧng võ, thích tӵ do phóng khoáng nghƭa hiӋp ÿҫy khí phách và rҩt giàu

lòng yêu thѭѫng nhân hұu tѭѫng trӧ ÿùm bӑc lүn nhau. Ĉó là sӵ ham mê, kiên nhүn

và sáng tҥo trong lao ÿӝng, sҧn xuҩt, tinh thҫn chӏu ÿӵng gian khә, khҳc phөc hoàn

cҧnh ÿӇ tӗn tҥi vѭѫn lên không ngӯng.

Tӯ nӱa cuӕi thӃ kӹ 19, sau khi tӯng ÿoàn quân xâm lѭӧc Pháp theo sau các nhà

truyӅn giáo tӯ nhӳng chiӃn hҥm ÿә bӝ lên Ĉà Nҹng và Sài Gòn, trên ÿӏa bàn chiӃn

khu Ĉ ÿã hình thành mӝt phong trào ÿҩu tranh chӕng xâm lѭӧc sâu rӝng và liên tөc

ÿӃn nӱa ÿҫu thӃ kӹ 20. Ĉây là mҧnh ÿҩt sôi ÿӝng cӫa nhӳng cuӝc nәi dұy trong ÿӗng

bào dân tӝc ít ngѭӡi và nông dân, cӫa quá trình tiӃp thu chӫ nghƭa Mác - Lênin, sӵ ra

ÿӡi các chi bӝ Ĉҧng cӝng sҧn và phong trào ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su, cӫa quá

trình vұn ÿӝng tiӃn tӟi thҳng lӧi cuӝc cách mҥng dân tӝc dân chӫ nhân dân.

Ngay sau khi quân viӉn chinh Pháp ÿánh chiӃm tӍnh Biên Hòa, tháng 12 năm

1861, nhân dân Tân Uyên cùng lӵc lѭӧng bán vǊ trang yêu nѭӟc ÿã tұp kích tӍnh lӷ

Biên Hòa, gây nhiӅu thiӋt hҥi cho ÿӏch, làm xôn xao dѭ luұn khҳp lөc tӍnh. Ĉó là trұn

ÿҫu ÿánh Pháp cӫa nhân dân trên vùng ÿҩt sau này gӑi là chiӃn khu Ĉ. Trong gҫn nӱa

thӃ kӹ sau, phong trào tiӃp tөc phát triӇn. Có nhӳng sӵ kiӋn nәi bұt nhѭ cuӝc nәi dұy

cӫa hàng vҥn nông dân thuӝc quұn Tân Uyên và vùng dӑc sông Thӏ Tính năm 1870.

3.2 Page 22

▲back to top

NhiӅu ÿӗn bót, công sӣ bӝ máy cai trӏ cӫa ÿӏch bӏ ÿӕt phá. NhiӅu binh lính bӏ giӃt chӃt

ngay tҥi quұn lӷ. Tháng 1 năm 1916, nhân dân và lӵc lѭӧng nghƭa quân lҥi ÿӗng loҥt

nәi dұy giӃt chӃt nhiӅu lính canh, ÿӕt cháy trө sӣ chính quyӅn thӵc dân, chiӃm ÿӗn

kiӇm lâm, ÿánh trӑng thѭѫng tên chӍ huy ÿӗn.

Cùng lúc, trên các vùng cѭ trú cӫa ÿӗng bào dân tӝc ít ngѭӡi, các cuӝc ÿҩu tranh

chӕng xâm lѭӧc diӉn ra mҥnh mӁ, chӕng lҥi bӑn chӫ tѭ bҧn Pháp chiӃm ÿҩt ÿuәi dân,

phá rӯng, lұp các ÿӗn ÿiӅn cao su, bҳt dân ÿi làm ÿѭӡng, chһt cӫi... Ӣ vùng ÿông bҳc,

phong trào trӣ nên quyӃt liӋt suӕt mӝt phҫn tѭ thӃ kӹ, tӯ năm 1912 ÿӃn năm 1935. Mӣ

ÿҫu là cuӝc khӣi nghƭa cӫa ÿӗng bào các buôn sóc do vӏ anh hùng dân tӝc Nѫ Trang

Lѫn (1) lãnh ÿҥo 170 nghƭa quân ÿѭӧc trang bӏ bҵng dao mác cung ná ÿã tiӃn công tiêu

diӋt ÿӗn Fus dѭӟi chân núi Namlyr. Ӣ vùng bҳc và tây bҳc, các cuӝc ÿҩu tranh diӉn ra

liên tөc trong suӕt 15 năm (tӯ 1914 ÿӃn 1929). Năm 1931, ÿӗng bào và nghƭa quân

dùng dao, ná, xà gҥt tiӃn công ÿӝi hình hành quân cӫa ÿӏch trên quӕc lӝ 14A, giӃt chӃt

tên quұn trѭӣng Cát-ti-lѫ (Castine). Ĉҫu năm 1933, ba anh em ngѭӡi dân tӝc Xê

Tiêng là ĈiӇu Môn, ĈiӇu Mӕt, ĈiӇu Bang phөc kích ÿoàn xe quân sӵ cӫa ÿӏch trên

quӕc lӝ 14B, bҳn chӃt tên chӍ huy ngѭӡi Pháp Mo-rѫ (More). Gҫn 80 năm cai trӏ, thӵc

dân Pháp không khuҩt phөc nәi ÿӗng bào các dân tӝc ít ngѭӡi và không làm chӫ ÿѭӧc

vùng rӯng núi rӝng lӟn trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ.

Vào thұp kӹ 20 cӫa thӃ kӹ hai mѭѫi, phong trào giҧi phóng dân tӝc ӣ ViӋt Nam ÿi

dҫn vào quӻ ÿҥo cách mҥng vô sҧn. Tӯ nhӳng "ÿӏa ngөc trҫn gian", công nhân cao su

tҥi các ÿӗn ÿiӅn tӯng bѭӟc tiӃp cұn vӟi ánh sáng chӫ nghƭa Mác - Lênin. Hàng loҥt

cuӝc ÿҩu tranh cӫa công nhân Phú RiӅng, Thuұn Lӧi... trong thӡi gian này dҫn dҫn

ÿi vào con ÿѭӡng tӵ giác. Năm 1929, chi bӝ Ĉҧng Cӝng sҧn ra ÿӡi tҥi Phú RiӅng. Và,

ngày 3 tháng 2 năm 1930 ÿúng ngày khai sinh Ĉҧng Cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng, 5 ngàn

công nhân Phú Riêng ÿã tiӃn hành cuӝc ÿҩu tranh quy mô chѭa tӯng có. Lҫn ÿҫu tiên,

cӡ ÿӓ búa liӅm xuҩt hiӋn. Xích vӋ ÿӝi ra ÿӡi, có nhӳng nӳ chiӃn sƭ tay cҫm dao búa

xông lên cѭӟp súng ÿӏch, ÿӕt thҿ giao kèo. Bӑn ÿàn áp hoҧng sӧ chҥy tán loҥn. Cai xu

giѫ tay ÿҫu hàng. Chӫ Tây run rҭy nhұn tҥi chӛ mӑi yêu sách cӫa công nhân. Ĉây là

phát pháo hiӋu ÿҫu tiên cӫa công nhân trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ nói riêng và Nam KǤ

nói chung mӣ ÿҫu vӅ nhӳng cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ có kӃt hӧp bán vǊ trang diӉn tiӃn

dѭӟi ánh sáng cӫa Ĉҧng soi ÿѭӡng. Sӵ kiӋn "Phú RiӅng Ĉӓ" có ҧnh hѭӣng to lӟn ÿӃn

toàn bӝ phong trào công nhân cҧ nѭӟc và trӣ thành truyӅn thӕng cӫa công nhân cao su

ViӋt Nam.

Cuӕi năm 1936, tҥi xã Mӻ Lӝc, quұn Tân Uyên sau này trӣ thành trung tâm chiӃn

khu Ĉ trong thӡi kǤ ÿҫu, chi bӝ Ĉҧng Cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng ra ÿӡi gӗm các ÿӗng chí

Lê Văn Tôn, HuǤnh LiӉn, NguyӉn Hӗng KǤ (Ba Cӡ), Trҫn Văn Quì (Chín Quì)... Chi

bӝ ÿã lãnh ÿҥo quҫn chúng trong vùng hѭӣng ӭng phong trào Ĉông Dѭѫng ÿҥi hӝi vӟi

nhiӅu hình thӭc hӧp pháp công khai nhѭ ÿҩu tranh ÿòi ÿӏch bӓ thuӃ thân, giҧm thuӃ

thóc, thuӃ hoa chi, thuӃ xe ngӵa, ÿòi quyӅn tӵ do ÿi lҥi, cѭ trú làm ăn.

(1) Nѫ Trang Lѫn ngѭӡi dân tӝc Mѫ Nông, quê cha ӣ vùng Thӑ Sѫn xã Ĉҳc Ѫ, quê mҽ ӣ xã Ĉҳc Nhau, ÿӅu thuӝc huyӋn Phѭӟc Long tӍnh Sông Bé

ngày nay.

3.3 Page 23

▲back to top

Năm 1937, TӍnh ӫy Biên Hòa thành lұp. ĈӇ chuҭn bӏ lӵc lѭӧng cho khӣi nghƭa sҳp

tӟi, tháng 7 năm 1940, tӍnh ÿã bí mұt xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang tҥi quұn Châu

Thành và Tân Uyên, do ÿӗng chí HuǤnh LiӉn chӍ huy. Ĉѫn vӏ vǊ trang gӗm có 35

ngѭӡi ÿѭӧc trang bӏ vài khҭu súng trѭӡng và giáo mác, gұy tҫm vông, hoҥt ÿӝng chӫ

yӃu trong vùng rӯng Tân Uyên.

Thӵc hiӋn chӍ thӏ chuҭn bӏ khӣi nghƭa cӫa Xӭ ӫy, nhiӅu nѫi trên ÿӏa bàn tӍnh Biên

Hòa, công tác chuҭn bӏ khӣi nghƭa diӉn ra rӝn rӏp, khҭn trѭѫng. Quұn Tân Uyên ÿѭӧc

chӑn làm nòng cӕt cho phong trào trong toàn tӍnh. Các chi bӝ ӣ Mӻ Lӝc, Mӻ Quӟi,

Tân Tӏch, Tân Hòa, ÿӅu tә chӭc các nhóm quҫn chúng trung kiên, rèn dao, sҳm ná,

gұy tҫm vông vҥt nhӑn.

Ĉêm 22 rҥng ngày 23 tháng 11 năm 1940, cuӝc khӣi nghƭa Nam KǤ bùng nә làm

rung chuyӇn toàn bӝ các vùng nông thôn sát ÿô thӏ ӣ Nam Bӝ.

KӃ hoҥch khӣi nghƭa bӏ lӝ tӯ trên, thӵc dân Pháp nhanh chóng ÿánh phá các cѫ sӣ

khӣi nghƭa. Cuӝc khӣi nghƭa Nam KǤ thҩt bҥi, phong trào cách mҥng bӏ dìm trong bӇ

máu. Các tә chӭc Ĉҧng và lӵc lѭӧng vu trang ra ÿӡi trong khӣi nghƭa bӏ thӵc dân

Pháp ruӗng bҳt, khӫng bӕ dã man. Tҥi Tân Uyên, các chi bӝ Ĉҧng bӏ vӥ. Ĉӗng chí

HuǤnh LiӉn hy sinh. Các ÿӗng chí Lê Văn Tôn, NguyӉn Hӗng KǤ bӏ bҳt ÿày ÿi Côn

Ĉҧo.

Trѭӟc sӵ truy lùng gҳt gao cӫa ÿӏch, ÿӗng chí Chín Quì tұp hӧp bӝ phұn vǊ trang

còn lҥi, khoҧng 1 tiӇu ÿӝi, rút vӅ ҭn náu trong vùng rӯng núi quê hѭѫng thuӝc các xã

Tân Hòa, Tân Tӏch, Mӻ Lӝc, Thѭӡng Lang, Lҥc An. Tҥi ÿây, tiӇu ÿӝi ÿã tә chӭc

nhiӅu trұn ÿánh cѭӟp cӫa nhà giàu chia tài sҧn tiӅn bҥc cho dân nghèo; ÿӗng thӡi tích

cӵc hoҥt ÿӝng tuyên truyӅn, giӳ gìn và phát triӇn lӵc lѭӧng.

Sau năm 1943, phong trào cách mҥng Tân Uyên dҫn dҫn hӗi phөc. Các chiӃn sƭ

khӣi nghƭa Nam KǤ nhѭ Lê Thái, HuǤnh Văn LǊy, Phҥm Văn Búng, Phҥm Văn

Thăng lҫn lѭӧt bҳt ÿѭӧc liên lҥc vӟi nhau, lұp thành nhóm ÿҧng viên trung kiên.

Nhóm này tӓa ra tiӃn hành công tác tuyên truyӅn chӕng Pháp bҳt xâu bҳt lính, phөc

hӗi, phát triӇn các cѫ sӣ cách mҥng. NhiӅu cuӝc ÿҩu tranh ÿòi ÿӏa chӫ miӉn nӝp tô

tӭc, giҧm sѭu thuӃ, ÿòi "quan quұn" thҧ ngѭӡi bӏ bҳt... giành ÿѭӧc thҳng lӧi, ÿӝng

viên phong trào quҫn chúng ÿang lên. Rҧi rác ӣ các xã nhân dân bí mұt chuҭn bӏ vǊ

khí.

Tháng 7 năm 1944, Tәng bӝ ViӋt Minh ra chӍ thӏ sӱa soҥn khӣi nghƭa. ĈӇ chuҭn bӏ

tiӃn tӟi tәng khӣi nghƭa, cuӕi năm 1944, Xӭ ӫy Nam KǤ chӫ trѭѫng xây dӵng mӝt sӕ

căn cӭ ӣ ngoҥi vi Sài Gòn nhҵm làm nѫi ÿӇ máy móc in ҩn sách báo truyӅn ÿѫn, cҩt

chӭa vǊ khí, huҩn luyӋn cán bӝ và các ÿѫn vӏ vǊ trang, bӗi dѭӥng chính trӏ cho các

ÿӗng chí vѭӧt ngөc ÿang bӏ ÿӏch truy nã, tuyên truyӅn mӣ rӝng thӃ và lӵc cách mҥng.

Vùng rӯng Tân Uyên ÿѭӧc chӑn làm mӝt trong nhӳng nѫi xây dӵng căn cӭ nói

trên. Ĉҫu năm 1945, Xӭ ӫy cӱ mӝt sӕ cán bӝ vӅ Tân Uyên chӑn ÿӏa ÿiӇm làm tiӅn

trҥm xây dӵng căn cӭ. Tҥi Ĉҩt Cuӕc các công viӋc xây dӵng căn cӭ ÿѭӧc bҳt ÿҫu

triӇn khai nhѭ xây cҩt lán trҥi, chòi, kho, tұp kӃt máy móc, tích trӳ lѭѫng thӵc.

Ngày 9 tháng 3 năm 1945, Nhұt ÿҧo chính Pháp.

3.4 Page 24

▲back to top

Công viӋc xây dӵng căn cӭ tҥi Ĉҩt Cuӕc ÿang tiӃn hành thì ÿѭӧc lӋnh ngӯng lҥi.

Các cán bӝ chӍ ÿҥo xây dӵng căn cӭ rút vӅ Sài Gòn nhұn nhiӋm vө khác theo yêu cҫu

cӫa cách mҥng trong tình hình mӟi.

Ӣ quұn Tân Uyên, nhóm ÿҧng viên trung kiên ÿѭӧc Xӭ ӫy trӵc tiӃp giao nhiӋm vө

lұp hӝi cӭu quӕc, sҳm sӱa vǊ khí, chuҭn bӏ khӣi nghƭa giành chính quyӅn. Tә chӭc

Thanh niên TiӅn phong ra ÿӡi thu hút hàng ngàn quҫn chúng tӯ cө già ÿӃn thiӃu nhi,

trӣ thành lӵc lѭӧng nòng cӕt chuҭn bӏ khӣi nghƭa trong toàn quұn.

Tin khӣi nghƭa thҳng lӧi ӣ Hà Nӝi bay vӅ làm nӭc lòng ÿӗng bào trong quұn. Tӯ

ngày 23 tháng 8 trӣ ÿi, nhân dân các xã tay cҫm cӡ ÿӓ sao vàng, tay cҫm tҫm vông vҥt

nhӑn rҫm rұp ÿi cѭӟp chính quyӅn tӯ tay phát xít Nhұt. ĈӃn ngày 25 tháng 8, hàng

ngàn ÿӗng bào có tiӇu ÿӝi vǊ trang Chín Qùi và lӵc lѭӧng Thanh niên TiӅn phong làm

nòng cӕt ÿә vӅ thӏ trҩn, giành chính quyӅn thҳng lӧi ӣ huyӋn lӷ Tân Uyên.

Ngày 25 tháng 8 năm 1945 trӣ thành ngày hӝi lӟn cӫa nhân dân Tân Uyên. Sau 80

năm dѭӟi ách thӕng trӏ cӫa bӑn thӵc dân, phát xít, lҫn ÿҫu tiên, nhân dân Tân Uyên

ÿӭng lên làm chӫ ÿӡi mình, bҳt tay xây dӵng chӃ ÿӝ xã hӝi mӟi.

Sӵ tӗn tҥi cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh Biên Hòa và tiӇu ÿӝi vǊ trang Tân Uyên

trѭӟc cách mҥng Tháng Tám, ý ÿӏnh xây dӵng căn cӭ ÿӏa cách mҥng tiӃn tӟi tәng

khӣi nghƭa cӫa Xӭ ӫy (dүu chѭa tiӃn hành có kӃt quҧ) chӭng tӓ vùng rӯng núi Tân

Uyên là mӝt ÿӏa bàn thuұn lӧi cho viӋc xây dӵng căn cӭ mà trѭӟc ngày Nam Bӝ

kháng chiӃn, nhiӅu cán bӝ cách mҥng ÿã nhұn rõ. Thӵc tiӉn ҩy kӃt hӧp vӟi yӃu tӕ

“nhân hòa" cӫa phong trào cách mҥng ÿӏa phѭѫng diӉn ra sôi ÿӝng liên tөc là tiӅn ÿӅ

quan trӑng cho quá trình hình thành ӣ ÿây mӝt căn cӭ ÿӏa kháng chiӃn cӫa miӅn Ĉông

Nam Bӝ, ngay sau ngày thӵc dân Pháp quay trӣ lҥi xâm lѭӧc nѭӟc ta.

PHҪN THӬ NHҨT

CHIӂN KHU Ĉ

TRONG KHÁNG CHIӂN

CHӔNG THӴC DÂN PHÁP

CH˰ˮNG M͠T

CHIӂN KHU Ĉ HÌNH THÀNH

(9-1945 – 12-1946)

3.5 Page 25

▲back to top

I. KHÁNG CHIӂN BÙNG NӘ. CÁC TӘ CHӬC KHÁNG CHIӂN RÚT Vӄ

TÂN UYÊN CӪNG CӔ, XÂY DӴNG LӴC LѬӦNG

Ĉѭӧc sӵ hӛ trӧ cӫa quân Anh, Nhұt, 0 giӡ ngày 23 tháng 9 năm 1945, thӵc dân

Pháp trҳng trӧn nә súng gây hҩn ӣ Sài Gòn, mӣ ÿҫu cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc nѭӟc

ta lҫn nӳa.

Ý ÿӏnh ban ÿҫu cӫa Bӝ Tәng chӍ huy quân ÿӝi viӉn chinh Pháp là nhanh chóng

ÿánh chiӃm Sài Gòn - Chӧ Lӟn làm bàn ÿҥp, chuҭn bӏ và mӣ rӝng phҥm vi chiӃm

ÿóng ra các tӍnh toàn Nam bӝ trong thӡi gian ngҳn, tiӃn hành bình ÿӏnh và tӯ ÿó ÿánh

chiӃm miӅn Bҳc ViӋt Nam.

Nhân dân Nam Bӝ, sau 28 ngày ÿӝc lұp - tӵ do, mӝt lҫn nӳa phҧi ÿӭng dұy chiӃn

ÿҩu, bҧo vӋ quyӅn bҩt khҧ xâm phҥm thiêng liêng cӫa dân tӝc. Ngay sáng ngày 23

tháng 9, Xӭ ӫy Ĉҧng và ӫy ban nhân dân Nam Bӝ hӑp hӝi nghӏ khҭn cҩp tҥi ÿѭӡng

Cây Mai (Chӧ Lӟn). Hӝi nghӏ chӫ trѭѫng kiên quyӃt ÿánh Pháp kiên quyӃt phát ÿӝng

nhân dân Nam Bӝ ÿӭng dұy kháng chiӃn.

Thѭӡng vө Trung ѭѫng Ĉҧng, Hӗ Chӫ tӏch nhҩt trí vӟi quyӃt tâm cӫa Xӭ ӫy và Ӫy

ban nhân dân Nam Bӝ kêu gӑi ÿӗng bào cҧ nѭӟc chi viӋn sӭc ngѭӡi sӭc cӫa cho Nam

Bӝ, thành lұp các ÿѫn vӏ Nam tiӃn.

Ĉáp lӡi kêu gӑi cӫa Hӗ Chӫ tӏch và Ӫy ban nhân dân Nam Bӝ ngay tӯ nhӳng ngày

ÿҫu, nhân dân Sài Gòn - Chӧ Lӟn vӟi gұy tҫm vông, giáo mác và mӑi thӭ vǊ khí có

trong tay ÿã ÿӭng lên chiӃn ÿҩu ngoan cѭӡng vӟi quân ÿӏch, hình thành các mһt trұn

xung quanh thành phӕ, vây hãm chúng trong tình trҥng bҩt ngӡ, lúng túng.

Vùng Tân Uyên (tӍnh Biên Hòa) trӣ thành hұu phѭѫng cӫa mһt trұn Thӏ Nghè bao

vây Sài Gòn tӯ phía bҳc và ÿông bҳc. Thanh niên Tân Uyên nô nӭc sung vào các ÿѫn

vӏ chiӃn ÿҩu và phөc vө chiӃn ÿҩu. Ĉӗng bào hăng hái ÿi tìm kiӃm vǊ khí Nhұt ÿӇ lҥi,

lһn sông mò súng, ÿҥn trong các tàu cӫa Pháp bӏ nhұn chìm ӣ sông Ĉӗng Nai ÿӇ gӱi

ra mһt trұn cùng vӟi lѭѫng thӵc thӵc phҭm và các nhu cҫu hұu cҫn khác, tә chӭc ÿón

tiӃp các gia ÿình tӯ thành phӕ tҧn cѭ vӅ.

Cùng vӟi các hoҥt ÿӝng tham gia kháng chiӃn trong tháng 10, Ӫy ban nhân dân

quұn Tân Uyên ÿѭӧc thành lұp Quұn ӫy lâm thӡi ÿѭӧc chӍ ÿӏnh do ÿӗng chí Lê Thái

làm bí thѭ, Quұn ӫy lâm thӡi ÿã lãnh ÿҥo xây dӵng các tә chӭc ÿoàn thӇ cӭu quӕc

nhѭ thanh niên, phө nӳ, cӫng cӕ chính quyӅn cách mҥng còn non trҿ. Nhân dân Tân

Uyên vӯa phҩn khӣi bҳt tay xây dӵng chӃ ÿӝ xã hӝi mӟi vӯa tích cӵc ÿóng góp sӭc

ngѭӡi sӭc cӫa cho cuӝc kháng chiӃn. Phong trào cách mҥng diӉn ra sôi nәi trong toàn

quұn.

Cuӕi tháng 10 năm 1945, có thêm viӋn binh, Bӝ chӍ huy Pháp quyӃt ÿӏnh phá vòng

vây xung quanh Sài Gòn, ÿánh nӕng ra chiӃm các ÿô thӏ và vùng kinh tӃ quan trӑng,

các ÿѭӡng giao thông chiӃn lѭӧc, tiêu diӋt cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn cӫa ta.

Trong lúc ÿó, ngày 25 tháng 10, tҥi Thiên Hӝ (Cái Bè - Mӻ Tho), hӝi nghӏ toàn Xӭ

Ĉҧng bӝ Nam Bӝ ÿѭӧc triӋu tұp. Các ÿӗng chí Hoàng Quӕc ViӋt, Lê Duҭn, Tôn Ĉӭc

Thҳng dӵ hӝi nghӏ. Hӝi nghӏ ÿã thҧo luұn nhiӅu vҩn ÿӅ nhҵm ÿҭy mҥnh cuӝc kháng

chiӃn, trong ÿó ÿһc biӋt chú trӑng ÿӃn công tác xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang và vai trò

3.6 Page 26

▲back to top

lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng ÿӕi vӟi lӵc lѭӧng vǊ trang. Hӝi nghӏ Thiên Hӝ ÿã xác ÿӏnh nhӳng

nguyên tҳc cѫ bҧn trong xây dӵng quân ÿӝi ta, tҥo ÿiӅu kiӋn ÿӇ lӵc lѭӧng vǊ trang

Nam Bӝ tӗn tҥi và phát triӇn.

Nhӳng ÿҥo quân viӉn chinh Pháp bҳt ÿҫu ÿánh nӕng ra.

Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt - cӱa ngõ quan trӑng cӫa Sài Gòn - trӣ thành mӝt trong

nhӳng hѭӟng ÿánh chiӃm ÿҫu tiên cӫa ÿӏch.

Tӯ ngày 23 ÿӃn ngày 25 tháng 10, giһc Pháp ÿѭӧc quân Anh giúp sӭc, ÿánh chiӃm

Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt, hoàn thành kӃ hoҥch ÿánh chiӃm hoàn toàn Sài Gòn và các

mөc tiêu hành lang bao quanh ÿӇ làm bàn ÿҥp chuҭn bӏ cho bѭӟc ÿánh chiӃm các tӍnh

Nam Bӝ tiӃp theo.

Do tѭѫng quan lӵc lѭӧng không cân sӭc, các ÿѫn vӏ kháng chiӃn dҫn dҫn rút ra

vòng ngoài ÿӇ bҧo toàn, cӫng cӕ lӵc lѭӧng. Tân Uyên, vӟi ѭu thӃ vӅ vӏ trí và cҩu tҥo

ÿӏa lý trӣ thành hѭӟng rút quân thuұn lӧi cho nhiӅu ÿѫn vӏ võ trang tӯ các nѫi, trѭӟc

hӃt là ӣ vùng phө cұn Sài Gòn trên hѭӟng bҳc và ÿông bҳc.

Ngay trong ÿêm 22 tháng 10, ÿѭӧc tin quân Anh rөc rӏch lên Biên Hòa, ӫy ban

kháng chiӃn miӅn Ĉông rút ra Xuân Lӝc rӗi Phan ThiӃt. Mӝt bӝ phұn gӗm 40 ngѭӡi

và 30 súng trѭӡng do ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ chӍ huy kéo vӅ Tân Tӏch, Ĉҩt Cuӕc,

dӵa vào rӯng quê hѭѫng làm căn cӭ xây dӵng lӵc lѭӧng chӕng Pháp.

Tҥi quұn Tân Uyên, tiӇu ÿӝi vǊ trang cӫa ÿӗng chí Chín Quì, bӝ phұn ӫy ban

kháng chiӃn quұn cӫa ÿӗng chí Cao Văn Bә, tӵ vӋ chiӃn ÿҩu các xã, công nhân sӣ cao

su Phѭӟc Hòa lҫn lѭӧt ÿӃn gia nhұp bӝ ÿӝi HuǤnh Văn NghӋ. Lӵc lѭӧng vǊ trang

trong toàn huyӋn ÿѭӧc thӕng nhҩt lҥi.

NhiӅu lӵc lѭӧng yêu nѭӟc ӣ các nѫi khác nhѭ phân ÿӝi Ban tiӃp tӃ miӅn Ĉông cӫa

ÿӗng chí Ĉào Văn Quang, các ÿѫn vӏ tӵ vӋ cӫa Tәng công ÿoàn Nam Bӝ, các tә chӭc

kháng chiӃn bӏ tan rã, công nhân tӯ các Xѭӣng Ba Son, ĈӅ Pô Dƭ An, BIF Biên Hòa

cǊng lҫn lѭӧt rút vӅ Tân Uyên.

Ĉѭӧc bә sung thêm lӵc lѭӧng, ta mӣ trҥi huҩn luyӋn quân sӵ tҥi miӃu Ĉҩt Cuӕc.

Hàng trăm thanh niên tӵ vӋ chiӃn ÿҩu, công nhân nông dân, sinh viên ÿѭӧc trang bӏ

nhӳng kiӃn thӭc quân sӵ cѫ bҧn. Hӑc viên hӑc xong, mӝt nӱa trӣ vӅ các xã làm nòng

cӕt cho du kích ÿӏa phѭѫng, mӝt nӱa ӣ lҥi gia nhұp bӝ ÿӝi. Ĉѫn vӏ bӝ ÿӝi tӵ trang bӏ

vǊ khí bҵng cách mò tìm ӣ các tàu Pháp, tàu Nhұt bӏ nhҩn chìm trѭӟc ÿây, mua cӫa

bӑn lính Nhұt và tiӃp nhұn tӯ các nguӗn ÿóng góp cӫa nhân dân. ĈӃn cuӕi tháng 11

năm 1945, bӝ ÿӝi HuǤnh Văn NghӋ tә chӭc thành 4 phân ÿӝi gӑi là VӋ quӕc ÿoàn

Biên Hòa, hoҥt ÿӝng chӫ yӃu trong phҥm vi quұn Tân Uyên. Phân ÿӝi 1 ÿѭӧc bӕ trí

hoҥt ÿӝng ӣ vùng căn cӭ thuӝc các xã Tân Hòa, Tân Tӏch, Mӻ Lӝc, Thѭӡng Lang,

Lҥc An.

Tháng 11 năm 1945, trѭӡng huҩn luyӋn du kích tӍnh Biên Hòa tӯ ҩp Vƭnh Cӱu (xã

Tam HiӋp, Châu Thành) chuyӇn vӅ Gánh Rái, sau ÿó vӅ Sӣ Tiêu, gҫn trҥi huҩn luyӋn

Ĉҩt Cuӕc. Ĉây là trҥi huҩn luyӋn quân sӵ ÿào tҥo cán bӝ chӍ huy ÿánh du kích và

phân ÿӝi nhӓ cӱa tӍnh ra ÿӡi sau hӝi nghӏ Bình Trѭӟc (1). Cùng vӟi trҥi huҩn luyӋn Ĉҩt

(1) Hӑp cuӕi tháng 9-1945 do ÿӗng chí Hà Huy Giáp triӋu tұp tҥi làng Bình Trѭӟc thӏ xã Biên Hòa. Nӝi dung hӝi nghӏ: bҫu TӍnh ӫy lâm thӡi, tә chӭc

Mһt trұn ViӋt Minh, kiӋn toàn bӝ máy chính quyӅn các cҩp và xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang, mӣ trѭӡng huҩn luyӋn du kích.

3.7 Page 27

▲back to top

Cuӕc, trѭӡng huҩn luyӋn Sӣ Tiêu ÿã góp phҫn ÿào tҥo các cán bӝ nòng cӕt cho phong

trào du kích ÿӏa phѭѫng trong toàn tӍnh.

Cuӕi tháng 11, ÿӇ phù hӧp vӟi tình hình mӟi, Ĉҧng cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng rút vào

hoҥt ÿӝng bí mұt. Do nhұn thӭc chѭa ÿҫy ÿӫ sách lѭӧc trên, nhiӅu tә chӭc Ĉҧng tӵ

giҧi thӇ. Ӣ tӍnh Biên Hòa, sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng trong toàn tӍnh thiӃu sӵ thӕng nhҩt,

tұp trung, phҫn lӟn các cán bӝ, ÿҧng viên tӵ ÿӝng công tác.

Ĉҫu tháng 11, ÿӗng chí NguyӉn Bình ÿѭӧc Trung ѭѫng cӱ vào phө trách công tác

quân sӵ ӣ Nam Bӝ. Trong khi ÿi nҳm tình hình ӣ các chiӃn trѭӡng, ÿӗng chí vӅ Tân

Uyên khҧo sát thӵc ÿӏa. Nhұn rõ vӏ trí, ÿӏa thӃ lӧi hҥi cӫa vùng rӯng Tân Uyên, ÿӗng

chí ÿã thҧo luұn vӟi ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa vӅ viӋc chӑn khu vӵc Lҥc

An lұp căn cӭ ÿӏa cho toàn khu.

Ngày 20 tháng 11, ÿӗng chí NguyӉn Bình triӋu tұp hӝi nghӏ quân sӵ tҥi An Phú Xã

(Thӫ Dҫu Mӝt). 49 ÿҥi biӇu ÿӫ các thành phҫn quân dân chính ӣ nhiӅu tӍnh miӅn

Ĉông Nam Bӝ ÿã vӅ dӵ. Hӝi nghӏ thҧo luұn các vҩn vӅ Chính trӏ, kinh tӃ và ÿһc biӋt

nhҩn mҥnh công tác quân sӵ nhҵm thӕng nhҩt tә chӭc, chӍ huy, ÿӏnh chѭѫng trình và

phân chia ÿӏa bàn hoҥt ÿӝng cho các ÿѫn vӏ vǊ trang. Hӝi nghӏ An Phú Xã ÿã cӫng cӕ

mӝt bѭӟc vӅ mһt tә chӭc các ÿѫn vӏ vǊ trang kháng chiӃn trên chiӃn trѭӡng miӅn

Ĉông.

KӃ ÿó, ngày 10 tháng 12 năm 1945, tҥi Ĉӭc Hòa (Chӧ Lӟn) hӝi nghӏ quân sӵ toàn

Nam Bӝ. ÿѭӧc triӋu tұp. Ĉӗng chí Hoàng Quӕc ViӋt và nhiӅu cán bӝ ÿѭӧc Trung

ѭѫng cӱ vào và ӣ các ÿӏa phѭѫng ÿã vӅ dӵ nhѭ Cao Hùng Lƭnh, VǊ Ĉӭc, Ĉào Văn

Trѭӡng, Ung Văn Khiêm, NguyӉn Văn Tây (Thanh Sѫn), HuǤnh Văn TiӃng, Bùi

Công Trӯng, NguyӉn Bình. Chҩp hành lӋnh cӫa Chӫ tӏch Hӗ Chí Minh, hӝi nghӏ

quyӃt ÿӏnh chia Nam Bӝ thành các chiӃn khu 7, 8, 9 chӍ ÿӏnh khu trѭӣng và ӫy viên

chính trӏ khu; "ÿӗng thӡi bàn biӋn pháp cӫng cӕ lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh, thành phӕ,

các chi ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn và xây dӵng các khu Lҥc An, Ĉӗng Tháp, U Minh làm căn

cӭ cho các chiӃn khu”(1).

ChiӃn khu 7 - mӝt tә chӭc hành chánh quân sӵ - ÿѭӧc chính thӭc thành lұp gӗm các

tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt, Biên Hòa, Tây Ninh, Gia Ĉӏnh, Chӧ Lӟn, Bà Rӏa và thành phӕ Sài

Gòn. Ĉӗng chí NguyӉn Bình ÿѭӧc chӍ ÿӏnh làm khu trѭӣng và ÿӗng chí Trҫn Xuân

Ĉӝ làm chính trӏ ӫy viên khu.

Chҩp hành nghӏ quyӃt hӝi nghӏ Ĉӭc Hòa, ngày 17 tháng 12 năm 1945, cѫ quan

Khu bӝ Khu 7 vӅ ÿӭng chân và xây dӵng hӋ thӕng phòng thӫ ӣ Tân Uyên. Lҥc An,

tên mӝt xã trong vùng căn cӭ thuӝc quұn Tân Uyên – nѫi ÿӭng chân cӫa VӋ quӕc

ÿoàn Biên Hòa ÿѭӧc chính thӭc xây dӵng thành căn cӭ ÿӏa kháng chiӃn cӫa ChiӃn

khu 7. Cѫ quan khu bӝ ÿóng ӣ thӏ trҩn Tân Uyên. Ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn Biên

Hòa ÿóng ӣ Tân Tӏch, ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ ÿѭӧc chӍ ÿӏnh làm chӍ huy trѭӣng.

Lӵc lѭӧng bҧo vӋ căn cӭ gӗm hѫn 4 ÿҥi ÿӝi bӕ trí ӣ Tân Long, Tân Nhuұn, Cây Ĉào,

Tân Tӏch và thӏ trҩn.

(1) Lӏch sӱ cuӝc Kháng chiӃn chӕng thӵc dân Pháp 1945 - 1954 tұp 1, Nxb Quân Ĉӝi nhân dân, Hà Nӝi, trang 75 - 76.

3.8 Page 28

▲back to top

Cùng vӟi cѫ quan khu bӝ khu 7, mӝt sӕ ÿѫn vӏ vǊ trang trong toàn khu cǊng

chuyӇn mӝt bӝ phұn vӅ ÿóng ӣ Tân Uyên và các vùng kӃ cұn.

CǊng trong tháng 12-1945, lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt thӕng nhҩt lҥi

thành lұp chi ÿӝi, lҩy phiên hiӋu là chi ÿӝi 1, do ÿӗng chí HuǤnh Kim Trѭѫng làm chi

ÿӝi trѭӣng. Mӝt bӝ phұn cӫa chi ÿӝi vӅ ÿóng ӣ Tân Uyên.

Nhѭ vұy, sau 2 tháng kӇ tӯ khi thӵc dân Pháp ÿánh lên Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt,

cùng vӟi quá trình phân hóa tan rã cӫa các sѭ ÿoàn Cӝng hòa vӋ binh (thành lұp sau

cách mҥng Tháng Tám) và sӵ ra ÿӡi cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang cách mҥng trong toàn

khu, nhiӅu ÿѫn vӏ vǊ trang và cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn khu 7 ÿã lҫn lѭӧt rút vӅ

vùng căn cӭ Tân Uyên ÿӇ cӫng cӕ, xây dӵng lӵc lѭӧng.

Ĉã có căn cӭ ÿӭng chân khá vӳng chҳc và tұp trung ÿѭӧc lӵc lѭӧng vǊ trang trong

toàn khu, cuӕi tháng 12 năm 1945, tҥi Tân Uyên, khu bӝ khu 7 hӑp hӝi nghӏ vӟi chӍ

huy trѭӣng các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi thҧo luұn kӃ hoҥch tiӃn công ÿӏch trong thӏ xã Biên Hòa.

Theo kӃ hoҥch, lӵc lѭӧng tham gia tiӃn công gӗm có các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi HuǤnh Văn

NghӋ, HuǤnh Kim Trѭѫng, Dѭѫng Văn Dѭѫng, Ĉào Sѫn Tây, Tô Ký, quân sӕ tәng

cӝng có hàng ngàn ngѭӡi. Vùng Thѭӡng Lang, Tân Tӏch ÿѭӧc chӑn làm mӝt trong

nhӳng ÿӏa ÿiӇm tұp kӃt cӫa các cánh quân. Thӡi gian tiӃn công ÿѭӧc chӑn vào ÿêm tӃt

dѭѫng lӏch.

Ĉêm mӗng 1 tháng 1 năm 1946, lӵc lѭӧng ta chia làm 4 cánh bí mұt áp sát, luӗn

sâu vào thӏ xã. 0 giӡ ngày mӗng 2, bӝ ÿӝi ta bҩt ngӡ nә súng tiӃn công các trҥm gác,

công sӣ, nhà lao, ÿҫu cҫu, gây cho ÿӏch bҩt ngӡ ngay tӯ ÿҫu. Quân Pháp cӕ thӫ trong

thành "Xăng ÿá" ÿӇ chӕng trҧ. Sau khi tiêu diӋt mӝt sӕ tên ÿӏch, bҳn cháy chӧ và

mӝt vài công sӣ khác, bӝ ÿӝi ta rút lui an toàn.

Trong lúc ÿӏch ÿang ӗ ҥt ÿánh chiӃm khҳp các tӍnh Nam Bӝ, trұn tҩn công táo bҥo

vào thӏ xã Biên Hòa tuy không tiêu diӋt ÿѭӧc nhiӅu ÿӏch nhѭng ÿã gây mӝt tiӃng vang

lӟn vӅ chính trӏ. Ĉây là trұn phӕi hӧp tҩn công có quy mô lӟn ÿҫu tiên cӫa bӝ ÿӝi ta

lҩy Tân Uyên làm mӝt trong nhӳng vӏ trí xuҩt quân. Nó trӵc tiӃp ÿұp tan luұn ÿiӋu

huênh hoang "ÿã tiêu diӋt hӃt ViӋt Minh" cӫa thӵc dân Pháp, gây thanh thӃ cho lӵc

lѭӧng vǊ trang cách mҥng trong buәi ÿҫu trӭng nѭӟc, kích thích tinh thҫn hăng hái

tham gia kháng chiӃn và tin tѭӣng vào sӵ nghiӋp kháng chiӃn cӫa nhân dân ta.

Nhӡ ҧnh hѭӣng cӫa trұn ÿánh, sӕ ngѭӡi yêu nѭӟc tӯ Sài Gòn, Chӧ Lӟn, thӏ xã

Biên Hòa, thӏ xã Thӫ Dҫu Mӝt, các sӣ cao su, các tӍnh miӅn Tây Nam Bӝ tìm vӅ căn

cӭ Tân Uyên ngày càng ÿông. VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa ÿѭӧc bә sung thêm nhiӅu cán

bӝ, chiӃn sƭ và vǊ khí.

Tҥi Tân Uyên, nhân dân, mӝt mһt tranh thӫ thӡi gian Pháp chѭa lên tӟi ÿӇ cӫng cӕ

chính quyӅn cách mҥng và các ÿoàn thӇ, mһt khác hăng hái làm nhiӋm vө hұu cҫn cӫa

mӝt căn cӭ kháng chiӃn. Ĉӗng bào tӵ nguyӋn ÿóng góp lѭѫng thӵc thӵc phҭm cho bӝ

ÿӝi. Có ngѭӡi hiӃn cҧ mӝt ÿàn trâu. Gia ÿình nào cǊng tham gia gánh vác công viӋc

cách mҥng nhѭ nҩu nѭӟng, tiӃp tӃ, ÿӝng viên con em ÿҫu quân giӃt giһc hoһc tham

gia các ÿӝi tӵ vӋ chiӃn ÿҩu, tiӃp ÿón, cѭu mang các gia ÿình tӯ vùng tҥm bӏ chiӃm tҧn

cѭ vӅ.

3.9 Page 29

▲back to top

Ngày 6 tháng 1, cuӝc bҫu cӱ ÿҥi biӇu Quӕc hӝi khóa I ÿѭӧc tә chӭc long trӑng

trong toàn quұn. Nhân dân, cán bӝ, bӝ ÿӝi trên ÿӏa bàn Tân Uyên tҩp nұp ÿi bҫu cӱ

vӟi sӕ cӱ tri cao nhҩt trong toàn tӍnh (90%) Các ÿҥi biӇu Hoàng Minh Châu, Phҥm

Văn Búng và ĈiӇu XiӇn ÿã trúng cӱ. Ngày bҫu cӱ mӗng 6 tháng giêng trӣ thành ngày

hӝi lӟn cӫa quân và dân Tân Uyên.

ĈӃn ÿҫu năm 1946, Tân Uyên trӣ thành mӝt trong nhӳng trung tâm kháng chiӃn ӣ

miӅn Ĉông Nam Bӝ. Tӯ căn cӭ cӫa mӝt tiӇu ÿӝi vǊ trang các xã Tân Hòa, Tân Tӏch,

Mӻ Lӝc, Thѭӡng Lang, Lҥc An trӣ thành căn cӭ cӫa VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa, rӗi cӫa

toàn ChiӃn khu 7.

Danh tӯ "ChiӃn khu Lҥc An" nhҵm chӍ cҧ vùng căn cӭ nói trên ra ÿӡi.

Ĉҫu năm 1946, ÿӝi quân viӉn chinh Pháp ÿѭӧc tăng viӋn lên ÿӃn 3 vҥn. Chúng ÿѭa

quân ÿánh lan ra, vӯa ÿӇ tìm diӋt cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn và các ÿѫn vӏ vǊ trang,

vӯa ÿӇ ÿóng ÿӗn bót, chiӃm ÿҩt giành dân, bҧo vӋ cѫ sӣ chính trӏ, quân sӵ, kinh tӃ.

Căn cӭ Tân Uyên trӣ thành mөc tiêu tiӃn công trѭӟc tiên.

Tӯ giӳa tháng giêng, giһc Pháp bҳt ÿҫu tә chӭc các cuӝc trinh sát và hành quân

thăm dò lên Tân Uyên.

Ngày ngày, máy bay Pháp bay lѭӧn trên bҫu trӡi căn cӭ. Sáng ngày 20 tháng 1,

các trҥm gác cӫa hӋ thӕng phòng thӫ Tân Uyên dӑc sông Ĉӗng Nai báo vӅ có mӝt

ÿoàn tàu ÿӏch theo sông Ĉӗng Nai tiӃn lên Tân Uyên. Các trung ÿӝi phөc kích dӑc bӡ

sông ÿѭӧc lӋnh tҩn công ÿӏch. Bӝ ÿӝi ta chӑn khúc sông gҫn Lò Rèn cách thӏ trҩn Tân

Uyên hai cây sӕ làm trұn ÿӏa tiêu diӋt ÿӏch. Mӝt bè cây ÿѭӧc ÿҭy ra neo chһn không

cho tàu ÿӏch chҥy sát bӡ sông phía Cù Lao.

Hѫn 6 giӡ sáng, ÿoàn tàu ÿӏch gӗm 1 tàu và 2 xuӗng chiӃn ÿҩu tӟi trұn ÿӏa phөc

kích. Gһp bè cây, chúng buӝc phҧi bҿ lái chҥy sát bӡ phҧi. Bӝ ÿӝi ta thӯa cѫ dùng lӵu

ÿҥn ném xӕi xҧ xuӕng tàu Pháp. Mӝt quҧ lӵu ÿҥn rѫi trúng ӕng khói nә làm tàu bӏ hѭ

máy không chҥy ÿѭӧc. Hai xuӗng nhӓ vӯa bҳn loҥn xҥ lên bӡ, vӯa ép sát hai bên mҥn

tàu ÿón quân Pháp trên tàu xuӕng rӗi vӝi vã quay trӣ lui. Bӝ ÿӝi ta tiӃp tөc vұn ÿӝng

dӑc bӡ sông truy kích ÿӏch xuӕng tұn Vƭnh Phѭӟc.

Ngày 22 tháng 1, ÿӏch lҥi tә chӭc cuӝc tiӃn công thăm dò lҫn thӭ hai. 9 giӡ sáng, 2

tàu Pháp tӯ Biên Hòa rӁ nѭӟc tiӃn lên Tân Uyên. Lҫn này, lӵc lѭӧng bҧo vӋ căn cӭ

cӫa ta di chuyӇn ÿӏa ÿiӇm phөc kích cách vӏ trí cǊ 800 mét vӅ phía hҥ nguӗn. Tàu ÿӏch

vӯa tӟi nѫi, bӝ ÿӝi ta tӯ bӡ sông Cù Lao bҳn tӟi tҩp. Tên lái tàu bӏ chӃt tҥi chӛ. ChiӃc

tàu không ngѭӡi lái quay mǊi ÿâm vào bӡ. Hѫn 30 tên ÿӏch bӏ trúng ÿҥn ngã xuӕng

sông.

ChiӃc tàu còn lҥi, sau phút choáng váng ban ÿҫu, tұp trung hӓa lӵc bҳn nhѭ vãi ÿҥn

lên hai bên bӡ, ngoan cӕ tiӃp tөc tiӃn lên Tân Uyên. Trên Cù Lao, bӝ ÿӝi ta chҥy ÿuәi

theo, mӛi lҫn vѭӧt lên mǊi tàu liӅn nҵm xuӕng bҳn chһn, rӗi lҥi chҥy vѭӧt lên. Do

không có súng lӟn và thiӃu kinh nghiӋm ÿánh vұn ÿӝng nên ta không diӋt ÿѭӧc tàu

ÿӏch. Tuy vұy, bӏ quân ta bҳn ráo riӃt, khi ÿӃn quãng cách

thӏ trҩn Tân Uyên mӝt cây sӕ, tàu ÿӏch buӝc phҧi quay vӅ.

3.10 Page 30

▲back to top

Thҳng lӧi hai trұn ÿánh ÿҫu tiên bҧo vӋ căn cӭ Tân Uyên làm nӭc lòng cán bӝ

chiӃn sƭ và nhân dân ta, cә vǊ quân dân chuҭn bӏ bѭӟc vào cuӝc chiӃn ÿҩu mӟi.

Ý ÿӗ ÿánh chiӃm Tân Uyên cӫa thӵc dân Pháp ÿã lӝ rõ.

Trѭӟc ngày 20 tháng 1, Tân Uyên dѭӟi sӵ chӍ ÿҥo cӫa Khu bӝ Khu 7 ÿã tiӃn hành

tiêu thә kháng chiӃn. Khҳp nѫi, nhân dân thӵc hiӋn vѭӡn không nhà trӕng, không ÿӇ

cӫa cҧi rѫi vào tay quân ÿӏch. Hàng trăm gia ÿình có cө già, con nhӓ ÿѭӧc tә chӭc tҧn

cѭ ÿi nѫi khác.

Sau khi giһc Pháp tiӃn công thăm dò lҫn thӭ nhҩt, ngay trong ÿêm 20 tháng 1, khu

bӝ Khu 7 hӑp hӝi nghӏ tҥi dinh quұn Tân Uyên. Hӝi nghӏ quyӃt ÿӏnh triӋt ÿӇ dӡi cѫ

quan và tҧn cѭ nhân dân ra khӓi thӏ trҩn Tân Uyên, triӋt ÿӇ tiêu thә kháng chiӃn, thӕng

nhҩt kӃ hoҥch ngăn chһn ÿӏch tҥi Tân Uyên phӕi hӧp vӟi ÿánh ÿӏch thu hút

phân tán lӵc lѭӧng cӫa chúng ӣ các vùng khác.

Ngày 21 tháng 1, cѫ quan khu bӝ Khu 7 dӡi vào rӯng Mӻ Lӝc. Sӣ chӍ huy VӋ quӕc

ÿoàn Biên Hòa vүn ÿóng ӣ Tân Tӏch. Các ÿѫn vӏ phòng vӋ ÿѭӧc bӕ trí thành nhiӅu

vùng ÿӇ ngăn chһn ÿӏch tӯ xa.

Các ÿӝi thanh niên tӵ vӋ triӇn khai phá cҫu, phá ÿѭӡng, ÿҳp ө chiӃn ÿҩu. Trong các

công sӣ, kho tàng, chӧ bӃn ÿѭӧc chҩt ÿҫy các bành cao su. ChiӅu ÿӃn, lӋnh phát hӓa

ban ra. Lӱa tӯ các bành cao su bӕc cháy mù mӏt. Trong phút chӕc, thӏ trҩn Tân Uyên

trӣ thành vѭӡn không nhà trӕng. Các phân ÿӝi vǊ trang bӕ trí công sӵ sҹn sàng chӡ

ÿӏch ÿӃn.

Sau hai lҫn ÿѭa quân thăm dò, ngày 24 tháng 1, Pháp tә chӭc cuӝc tiӃn công quy

mô vào căn cӭ Tân Uyên. Chúng huy ÿӝng mӝt lӵc lѭӧng lӟn có phӕi hӧp thӫy, lөc,

không quân gӗm 4.000 tên, 4 máy bay, 2 tàu và 2 xuӗng chiӃn ÿҩu cùng nhiӅu xe cѫ

giӟi khác.

6 giӡ sáng, quân ÿӏch chia làm 5 cánh tҩn công Tân Uyên tӯ nhiӅu phía: tӯ Phѭӟc

Hòa xuӕng Bình Mӻ, tӯ Thӫ Dҫu Mӝt qua Tân Long, tӯ Tân Phong qua Cây Ĉào và

hai cánh tӯ Tân Ba lên thӏ trҩn bҵng ÿѭӡng bӝ và ÿѭӡng sông.

Lҫn ÿҫu tiên, bӝ ÿӝi ta phҧi ÿѭѫng ÿҫu vӟi mӝt cuӝc tiӃn công cӫa ÿӏch vӟi lӵc

lѭӧng và phѭѫng tiӋn vǊ khí áp ÿҧo. Cuӝc chiӃn ÿҩu diӉn ra quyӃt liӋt ӣ tҩt cҧ các

hѭӟng.

Tҥi Bình Mӻ, vì lӵc lѭӧng Pháp tӯ Phѭӟc Hòa xuӕng quá ÿông, bӝ ÿӝi ta chiӃn

ÿҩu ÿѭӧc 30 phút thì rút quân, tә chӭc vѭӧt lên trѭӟc phá ÿѭӡng ÿҳp ө, lӧi dөng rӯng

rұm dӑc hai bên ÿѭӡng ÿӇ phөc kích quҩy rӕi ÿӏch. Mãi ÿӃn chiӅu tӕi, cánh quân này

mӟi lên tӟi thӏ trҩn.

Tҥi Tân Long, quân ÿӏch tӯ Thӫ Dҫu Mӝt sang lӑt vào ә phөc kích cӫa ta. Bӝ ÿӝi

và du kích chiӃn ÿҩu dǊng cҧm, diӋt 120 tên và ÿӕt cháy 6 xe cam nhông.

Ӣ hѭӟng Tân Phong, quân ÿӏch bӏ bӝ ÿӝi ta chһn ÿánh dӑc ÿѭӡng, giӃt chӃt mӝt

tên quan ba Pháp. Ĉӏch lên tӟi Cây Ĉào, ta tiӃp tөc tә chӭc ÿánh ngăn chһn diӋt 60

tên. ĈӃn 11 giӡ trѭa, bӝ ÿӝi rút vӅ Tân Tӏch, quân ÿӏch dùng xuӗng vѭӧt sông Ĉӗng

Nai ÿә bӝ lên thӏ trҩn Tân Uyên, bӏ ta dùng súng 12 ly 7 bҳn chìm 2 xuӗng giӳa sông

sông.

Ӣ hѭӟng Tân Ba - thӏ trҩn Tân Uyên, cánh quân bӝ cӫa ÿӏch vӯa tӟi xóm Gò, bӝ

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

ÿӝi ta bҩt ngӡ tҩn công trѭӟc giӃt chӃt mӝt sӕ rӗi rút vӅ Lò Rèn bӕ trí. Quân Pháp chia

làm hai bӝ phұn mӝt theo ÿѭӡng cái, mӝt theo ÿѭӡng nhӓ trong xóm dè dһt tiӃn lên.

Trұn ÿөng ÿӝ diӉn ra tҥi xóm Lò Rèn ÿѭӧc 30 phút thì phân ÿӝi chһn ÿӏch lҥi tiӃp tөc

rút vӅ xóm Lăng. Quân ÿӏch tiӃn ÿӃn cҫu Rҥch Tre cách thӏ trҩn 700 mét bӏ bӝ ÿӝi ta

chһn ÿánh phҧi dӯng lҥi. Các phân ÿӝi bӕ trí chһn ÿӏch ӣ xóm MiӉu, xóm Lăng nhanh

chóng vұn ÿӝng tӟi tiӃn công ÿӏch tӯ phía hông và sau lѭng, quân ÿӏch bӏ kҽp chһt

giӳa 3 gӑng kìm, ÿӝi hình rӕi loҥn, cӕ vùng vүy thoát khӓi vòng vây. Trong khi ÿó

cánh ÿѭӡng sông gӗm 2 tàu vӯa lên tӟi liӅn bҳn yӇm trӧ và ÿә quân tiӃp viӋn. Bӝ ÿӝi

ta sau khi tiêu diӋt 40 tên ÿӏch, thu 18 súng, tiӃp tөc rút lui vӅ thӏ trҩn.

ChiӅu, các cánh quân cӫa Pháp ÿã triӇn khai xung quanh thӏ trҩn, 4 máy bay lѭӧn

trên bҫu trӡi bҳn xӕi xҧ xuӕng các công sӵ phòng ngӵ cӫa ta. Pháo giһc dѭӟi tàu bҳn

lên tӟi tҩp. Toàn bӝ thӏ trҩn chìm trong lӱa ÿҥn mù mӏt. Không thҩy mӝt dҩu hiӋu

phҧn ӭng cӫa ta, quân Pháp ngӯng oanh tҥc cho bӝ binh ӗ ҥt tiӃn vào. Bӝ ÿӝi ta ÿѭӧc

lӋnh nә súng ngăn chһn. Cuӝc chiӃn ÿҩu diӉn ra quyӃt liӋt trên tӯng góc phӕ, căn

hҿm, bӃn bãi. Quân Pháp chѭa quen ÿӏa hình nên chiӃn ÿҩu rҩt lúng túng. Bӝ ÿӝi ta

dӵa vào công sӵ vӳng chҳc và hӓa lӵc súng máy bҳn tiêu diӋt tӯng mǊi tiӃn công cӫa

ÿӏch, rӗi bí mұt rút ra vòng ngoài.

4 giӡ chiӅu, quân Pháp chiӃm thӏ trҩn và tә chӭc ÿánh nӕng ra. Cánh quân tӟi cҫu

ông Hӵu bӏ bӝ ÿӝi ta bӕ trí bên kia cҫu dùng súng máy bҳn chһn không tiӃn lên ÿѭӧc.

Trong lúc ÿó bӝ phұn quân ta chiӃn ÿҩu ӣ thӏ trҩn rút vӅ Tân Nhuұn vòng qua xóm

Ĉèn, Tân Hòa dӑc theo rӯng chӗi ÿánh tҥt hông quân Pháp. ChiӃn sƭ ta nhҧy xuӕng

mһt ÿѭӡng dùng gѭѫm, mã tҩu ÿánh giáp lá cà ÿâm chӃt và bҳt sӕng nhiӅu tên Pháp.

Ĉêm 24 tháng 1, tӭc ÿêm "ông Táo vӅ trӡi", bӝ ÿӝi ta rút an toàn vào rӯng căn cӭ.

Cuӝc tҩn công cӫa giһc Pháp vào Tân Uyên không tiêu diӋt ÿѭӧc lӵc lѭӧng vǊ

trang và cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn cӫa ta, ngѭӧc lҥi chúng bӏ tәn thҩt nһng. Bӝ ÿӝi

ta ÿã chiӃn ÿҩu rҩt dǊng cҧm, mѭu trí, tiêu diӋt 220 tên ÿӏch, thiêu hӫy 6 xe cam

nhông, bҳn chìm 2 xuӗng ÿә bӝ, bҧo toàn lӵc lѭӧng và các cѫ quan chӍ huy.

Sau cuӝc tiӃn công, quân Pháp ÿóng lҥi thӏ trҩn Tân Uyên. Chúng lұp chi khu Tân

Uyên bên bӡ phҧi và chi khu Cây Ĉào bên bӡ trái sông Ĉӗng Nai, kiӇm soát ÿѭӡng

giao thông liên lҥc cӫa ta tӯ Vƭnh Cӱu sang Tân Uyên và ngѭӧc lҥi.

Các phân ÿӝi vǊ trang Khu 7 và VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa rút sâu vào rӯng 5 xã. Cѫ

quan khu bӝ rӡi Mӻ Lӝc vào ÿóng ӣ Giáp Lҥc, Bѭng Kè, Lҥc An. Nhu cҫu cӫng cӕ lҥi

lӵc lѭӧng, xây dӵng hӋ thӕng phòng thӫ căn cӭ ÿѭӧc ÿһt ra mӝt cách cҩp thiӃt.

Ngày 20 tháng 2, khu bӝ Khu 7 hӑp hӝi nghӏ bҩt thѭӡng tҥi Lҥc An. Hӝi nghӏ tiӃn

hành cҧi tә lҥi cѫ quan khu bӝ, bӓ các tә chӭc văn phòng, võ phòng, lұp bӝ tham

mѭu, văn phòng khu bӝ và phòng chính trӏ khu, ÿһt dѭӟi sӵ chӍ huy cӫa khu bӝ

trѭӣng và chính trӏ bӝ. Hӝi nghӏ ÿã quyӃt nghӏ nhӳng vҩn ÿӅ quan trӑng nhҵm cӫng

cӕ bӝ ÿӝi phát ÿӝng du kích chiӃn tranh ÿһc biӋt ӣ vùng ÿô thӏ và cao su, tăng cѭӡng

cán bӝ và lӵc lѭӧng cho Khu 8. Ngoài ra, hӝi nghӏ còn thҧo luұn nhӳng biӋn pháp

nhҵm xây dӵng ÿӏa bàn ÿӭng chân, quy ÿӏnh các khu vӵc doanh trҥi, bӕ trí hӋ thӕng

phòng thӫ bҧo ÿҧm chiӃn ÿҩu, ngăn chһn tiêu diӋt ÿӏch và bҧo vӋ an toàn căn cӭ.

4.2 Page 32

▲back to top

Sau hӝi nghӏ công tác xây dӵng căn cӭ bҳt ÿҫu ÿѭӧc triӇn khai tѭѫng ÿӕi có hӋ

thӕng. Các cѫ quan, ÿѫn vӏ, công xѭӣng... phân chia ÿóng tӯng khu vӵc. Mӛi khu vӵc

ÿӅu có nhiӅu phѭѫng án di chuyӇn ÿӏa ÿiӇm và mang mӝt mұt danh A, B, C, D(1). Khu

bӝ tұp mӝt trung ÿӝi "bӝ ÿӝi danh dӵ gѭѫng mүu” làm nhiӋm vө nghi thӭc và lѭu

ÿӝng tác chiӃn bҧo vӋ các cѫ quan trong khu. Tӯ ÿây, căn cӭ Tәng hành dinh Khu 7

thѭӡng ÿѭӧc gӑi là chiӃn khu Ĉ.

Ngày 6 tháng 3, thӵc hiӋn chӫ trѭѫng "hòa ÿӇ tiӃn", Chính phӫ ta ký kӃt vӟi Pháp

hiӋp ѭӟc sѫ bӝ. Theo hiӋp ѭӟc, quân ÿӝi hai bên ngӯng bҳn và ӣ nguyên vӏ trí chӡ

cuӝc ÿàm phán nhҵm thӵc hiӋn toàn bӝ các ÿiӅu khoҧn ÿã ÿѭӧc ký kӃt.

Tuy ÿһt bút ký, nhѭng thӵc dân Pháp cӕ tình không thӵc hiӋn hiӋp ÿӏnh. Bӑn chӫ

chiӃn trong chính giӟi Pháp xuyên tҥc "bҧn hiӋp ÿӏnh không hӅ ràng buӝc Nam Bӝ".

Tѭӟng Ny Ô (NyO) lên thay Va-luy (Vanuy)(2) làm tѭ lӋnh quân viӉn chinh Pháp tҥi

miӅn Nam ViӋt Nam ÿã ra lӋnh tăng cѭӡng các hoҥt ÿӝng hành quân bình ÿӏnh, tiӃn

hành chiӃn dӏch kích ÿӝng chia rӁ Nam Bҳc, vұn ÿӝng tách Nam Bӝ thành mӝt xӭ tӵ

trӏ có chính phӫ, nghӏ viӋn, quân ÿӝi, tài chính riêng.

Chѭa ÿҫy 10 ngày sau lӉ ký kӃt, ngày 15 tháng 3, Pháp tә chӭc cuӝc càn quy mô

vào rӯng căn cӭ 5 xã Tân Hòa, Tân Tӏch, Mӻ Lӝc, Thѭӡng Lang, Lҥc An. Hѫn 5.000

quân có tàu chiӃn và máy bay yӇm trӧ hình thành nhiӅu cánh nhiӅu mǊi tiӃn công ào

ҥt vào chiӃn khu. TiӃn ÿӃn ÿâu chúng thӵc hiӋn chính sách ÿӕt sҥch, phá sҥch, giӃt

sҥch ÿӃn ÿó. Tҥi làng Mӻ Lӝc, chúng giӃt chӃt 16 dân thѭӡng, 11 thѭѫng binh ӣ quân

y viӋn không sѫ tán kӏp bӏ chúng dùng lѭӥi lê ÿâm chӃt. Các ÿѫn vӏ vǊ trang trong

chiӃn khu ÿã anh dǊng chiӃn ÿҩu nhѭng không ngăn chһn ÿѭӧc ÿӏch. Vùng chiӃn khu

bӏ tàn phá nһng nӅ.

Thái ÿӝ lұt lӑng cӫa ÿӏch bӏ dѭ luұn lên án mҥnh mӁ. Nhҵm xoa dӏu tình hình, ÿánh

lӯa dѭ luұn quҫn chúng, tҥo ra bҫu không khí chính trӏ có lӧi cho chúng trong viӋc

thành lұp chính phӫ "Nam kǤ tӵ trӏ", tѭӟng Ny Ô ngӓ ý muӕn tiӃp xúc vӟi Bӝ chӍ huy

khu 7.

BiӃt rõ âm mѭu cӫa giһc, nhѭng cҫn tranh thӫ thӡi gian hòa hoãn ÿӇ cӫng cӕ phát

triӇn lӵc lѭӧng, ÿӗng thӡi ÿánh mӝt ÿòn tҩn công chính trӏ vҥch mһt kҿ thù, ta ÿӗng ý

thѭѫng thuyӃt.

Ngày 10 tháng 4 tҥi miӃu Bà Cô (Vƭnh Cӱu - Biên Hòa) - mӝt cӱa ngõ quan trӑng

vào chiӃn khu, bên bӡ sông Ĉӗng Nai - ÿҥi diӋn Pháp và Bӝ chӍ huy Khu 7 bҳt ÿҫu

tiӃn hành cuӝc ÿàm phán. Phía Pháp do ÿҥi tá Phây-lѫ (Peyler) làm trѭӣng ÿoàn. Phái

ÿoàn ta tӯ chiӃn khu Lҥc An ra gӗm có các ÿӗng chí Phҥm ThiӅu, HuǤnh Văn NghӋ,

Võ Bá Nhҥc, Lê Ĉình Chi…

(1) Theo ÿӗng chí Võ Bá Nhҥc nguyên chánh văn phòng Khu bӝ Khu 7: A là căn cӭ giao thông liên lҥc ÿóng ӣ Giáp Lҥc, B là căn cӭ hұu cҫn ÿóng ӣ

Thѭӡng Lang, C là khu vӵc bӝ ÿӝi thѭӡng trӵc ÿóng ӣ sӣ Ông Ĉӝi , Ĉ là khu Tәng hành dinh Khu 7 ÿóng ӣ hӕ Ngãi Hoang.

(2) Tѭӟng Valluy làm Tѭ lӋnh quân viӉn chinh Pháp tҥi miӅn Nam ViӋt Nam tӯ tháng 10 năm 1945 ÿӃn tháng 2 năm 1946. NYO lên thay tӯ tháng 3

năm 1946 .

4.3 Page 33

▲back to top

Do mӛi bên ÿeo ÿuәi mӝt mөc ÿích riêng trái ngѭӧc nhau(1) ngày 16 tháng 4 cuӝc

ÿàm phán chҩm dӭt trong tình trҥng bӃ tҳc. Mһc dù không ÿҥt ÿѭӧc kӃt quҧ mong

muӕn cuӝc ÿàm phán ÿã gây ÿѭӧc uy tín chính trӏ lӟn ÿӕi vӟi cuӝc kháng chiӃn cӫa

nhân dân ta. Bҵng cuӝc ÿҩu tranh trӵc diӋn, chúng ta ÿã chӭng minh cho thӵc dân

Pháp và dѭ luұn rӝng rãi biӃt lұp trѭӡng chính nghƭa, sҹn sàng thѭѫng lѭӧng nhѭng

kiên quyӃt kháng chiӃn cӫa ta, vҥch trҫn bҧn chҩt xâm lѭӧc phi nghƭa và thӫ ÿoҥn

chính trӏ nhҵm ÿánh lӯa dѭ luұn cӫa ÿӏch.

Không ÿҥt ÿѭӧc mөc ÿích khuҩt phөc ta trong cuӝc ÿàm phán tҥi miӃu Bà Cô, 2

ngày sau khi cuӝc ÿàm phán kӃt thúc, thӵc dân Pháp tә chӭc mӝt cuӝc tiӃn công quy

mô lҫn thӭ 3 vào chiӃn khu Ĉ. Chúng huy ÿӝng các ÿѫn vӏ tӯ Ban Mê Thuӝt và các

vùng xung quanh vӅ hӧp vӟi lӵc lѭӧng tҥi chӛ thành mӝt ÿӝi quân ÿông 8.000 tên, do

ÿích thân tѭӟng Lѫ-Cléc(2) trӵc tiӃp chӍ huy. Mөc ÿích

cӫa cuӝc tiӃn công này nhҵm tiêu diӋt cѫ quan ÿҫu não cӫa ta, ÿè bҽp hoàn toàn lӵc

lѭӧng kháng chiӃn ӣ miӅn Ĉông Nam Bӝ nhѭ lӡi ÿe dӑa cӫa chúng trong cuӝc ÿàm

phán, giành mӝt thҳng lӧi quân sӵ quyӃt ÿӏnh tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho giҧi pháp

chính trӏ chúng ÿang tiӃn hành ӣ Nam Bӝ.

Ngày 18 tháng 4, quân Pháp ӗ ҥt triӇn khai lӵc lѭӧng bao vây toàn bӝ vùng Phѭӟc

Hòa, Tân Uyên, Cây Ĉào và các xã căn cӭ khóa chһt Khánh Vân cҳt ÿӭt nguӗn tiӃp

vұn quan trӑng cӫa ta vӅ chiӃn khu tӯ phía ÿông nam.

Ĉoán trѭӟc ÿѭӧc mѭu ÿӗ cӫa Pháp, trѭӟc ÿó, ta ÿã triӇn khai chuҭn bӏ ÿánh ÿӏch.

Xѭӣng vǊ khí Lҥc An chuyӇn sâu vào Bѭng Tre. Các cѫ sӣ hұu cҫn khác phân tán vào

các khu rӯng hҿo lánh. Lӵc lѭӧng bҧo vӋ cѫ quan khu bӝ và vӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa

chia ra giӳ các khu vӵc trӑng yӃu, ÿһc biӋt ӣ Lҥc An, Giáp Lҥc, xóm Sình, Mӻ Lӝc,

Tân Lӧi, Tân Tӏch. Ĉêm 17 tháng 4, phân ÿӝi ÿóng ӣ Khánh Vân ÿѭӧc lӋnh di chuyӇn

lên xóm ông Lƭnh làm lӵc lѭӧng dӵ bӏ tiӃp ӭng và sҹn sàng chiӃn ÿҩu mӣ ÿѭӡng rút

lui tӯ hѭӟng ҩy.

3 giӡ sáng ngày 19 tháng 4, quân Pháp chia làm nhiӅu mǊi bҳt ÿҫu tiӃn công. Hѭӟng

Tân Nhuұn lên Tân Lӧi, ÿӏch chia làm 2 cánh tiӃn vào Ĉҩt Cuӕc và suӕi Ngang.

Hѭӟng Phѭӟc Hòa xuӕng cǊng chia làm 2 cánh: mӝt xuӕng suӕi Ngang, mӝt vӅ Bà

Ĉã, xóm Voi. 4 tàu chӣ ÿҫy lính theo sông Ĉӗng Nai ÿә bӝ lên Lҥc An ÿánh vào Giáp

Lҥc và Ĉҩt Cuӕc. Ngoài ra còn có các cánh ÿánh tӯ Bình Cѫ vào bàu Cá Trê, cánh

ÿánh tӯ phía Hàn Dài, Thuӝc Nghƭa.

Dӵa vào ѭu thӃ thông thuӝc ÿӏa hình, bӝ ÿӝi ta phân tán ra, linh hoҥt di ÿӝng chia

cҳt tiêu hao tiêu diӋt ÿӏch. Tҥi Lҥc An, phân ÿӝi bҧo vӋ cѫ quan khu bӝ chһn ÿánh mӝt

lúc rӗi rút vӅ Giáp Lҥc bӕ trí trұn ÿӏa phөc kích. Quân Pháp lò dò tiӃn vào bӏ chһn

ÿánh chӃt gҫn 60 tên, phҧi bӓ Giáp Lҥc tiӃn sang Ĉҩt Cuӕc hӝi vӟi cánh quân tӯ Tân

Lӧi vào. Tӕi ÿӃn, ta bҩt ngӡ tұp kích vào Ĉҩt Cuӕc diӋt và làm bӏ thѭѫng gҫn 100 tên.

Trong ÿêm, khҳp các vùng rӯng, tiӃng súng không lúc nào ngӯng nә.

(1) Thӵc dân Pháp ÿѭa ra luұn ÿiӇm không công nhұn VӋ quӕc ÿoàn Khu 7 là mӝt bӝ phұn cӫa quân ÿӝi nѭӟc ViӋt Nam dân chӫ cӝng hòa và ÿòi ta

phҧi giҧi giӟi. Phía ta kiên quyӃt phҧn bác luұn ÿiӋu xuyên tҥo vô lý cӫa phái ÿoàn Pháp, chӭng minh sӵ hiӋn diӋn hӧp pháp cӫa VӋ quӕc ÿoàn Khu 7,

lên án hành ÿӝng vi phҥm ÿiӅu khoҧn ngӯng bҳn trong trұn tҩn công chiӃn khu Lҥc An, vҥch trҫn âm mѭu thành lұp cái gӑi là "chính phӫ Nam KǤ tӵ

trӏ”.

(2) Là mӝt viên tѭӟng quí tӝc ÿѭӧc Ĉѫ-gôn trӑng dөng. Tháng 6 năm 1945 ÿѭӧc cӱ làm tѭ lӋnh lӵc lѭӧng viӉn chinh Pháp ӣ ViӉn Ĉông.

4.4 Page 34

▲back to top

Ngày hôm sau, quân Pháp chia thành nhiӅu mǊi có xe thiӃt giáp, xe con cóc ÿi

trѭӟc hӛ trӧ lùng sөc khҳp nѫi. Máy bay rà sát trên các cánh rӯng dùng loa gӑi ta ÿҫu

hàng. Tҥi Lҥc An, ta dùng súng trѭӡng bҳn bӏ thѭѫng 1 máy bay Sbít-phay do tên

thiӃu tá Bҥc-bi-ê lái(1).

Ngày 21, cánh quân tӯ Phѭӟc Hòa xuӕng Bà Ĉã, có gián ÿiӋp dүn ÿѭӡng, thӑc vào

Bѭng Tre chiӃm ÿѭӧc xѭӣng vǊ khí cӫa ta. Sau khi ÿұp phá xѭӣng và bҳn chӃt mӝt sӕ

công nhân, chúng băng rӯng ra xóm Voi, bҳt liên lҥc vӟi cánh quân tӯ Ĉҩt Cuӕc lên.

Sӵ kiӋn chiӃm ÿѭӧc xѭӣng vǊ khí làm cho quân Pháp hҧ hê tӵ mãn. Chúng hҥ trҥi ăn

uӕng tҳm rӱa ngay tҥi xóm Voi. 3 giӡ chiӅu, ÿѭӧc tin, bӝ ÿӝi ta tӯ suӕi Voi bí mұt vұn

ÿӝng lên hình thành thӃ bao vây và bҩt ngӡ tҩn công. Hӓa lӵc cӫa ta tұp trung nã

mãnh liӋt vào giӳa ÿӝi hình ÿӏch. Hai khҭu 12 ly 7 bҳn trên 300 viên ÿҥn. Khҭu trung

liên cӫa tiӇu ÿӝi trѭӣng Hӭa Văn An bҳn 280 viên. Khoҧng l500 tên Pháp ÿang ngӫ

tҳm giһt ăn uӕng bӏ tұp kích bҩt ngӡ không kӏp ÿӕi phó, hoҧng chҥy tán loҥn, ÿӇ lҥi

hѫn 80 xác chӃt và nhiӅu súng ӕng ÿҥn dѭӧc, quân dөng, quân trang.

Quân Pháp không tìm diӋt ÿѭӧc cѫ quan ÿҫu não và các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi tұp trung

lӟn trong khi quân sӕ ngày mӝt tiêu hao dҫn, tuy vұy lӵc lѭӧng cӫa chúng còn rҩt

ÿông và hҫu nhѭ làm chӫ toàn bӝ vùng căn cӭ. Trѭӟc tình thӃ ÿó, Bӝ chӍ huy Khu 7

và ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa hӑp quyӃt ÿӏnh phá vòng vây vѭӧt ra ngoài.

Mӝt mӋnh lӋnh giҧ cӫa ta ÿѭӧc tung ra: trong ÿêm 22, toàn bӝ lӵc lѭӧng kháng chiӃn

rút qua sông, lên Chánh Hѭng vòng vӅ Long Thành hiӋp vӟi bӝ ÿӝi Bình Xuyên ÿánh

tұp hұu vào quân Pháp. Lѫ-Cléc nhұn ÿѭӧc tin giҧ, liӅn ra lӋnh: chӍ giӳ lҥi mӝt bӝ

phұn ÿóng ӣ suӕi Ngang và Ĉҩt Cuӕc còn ÿҥi bӝ phұn tұp trung vӅ bӕ trí dӑc bӡ nam

sông Ĉӗng Nai và khu vӵc Chánh Hѭng. Hѭӟng Ông Lình bӏ bӓ trӕng hoàn toàn.

21 giӡ ÿêm 22 tháng 4, toàn thӇ cѫ quan Khu bӝ, các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi, các cѫ quan

kháng chiӃn, cѫ sӣ hұu cҫn ӣ chiӃn khu gҫn 2.000 ngѭӡi mang theo các trang bӏ bí

mұt rӡi khӓi xóm Sình và các ÿӏa ÿiӇm ҭn náu trong căn cӭ tiӃn lên xóm Ông Lình và

tӯ ÿó rút ra ngoài vòng vây cӫa ÿӏch mӝt cách an toàn.

Mãi ÿӃn ngày 24 tháng 4, quân Pháp mӟi biӃt lӵc lѭӧng kháng chiӃn ÿã rút khӓi

căn cӭ. Ý ÿӗ tiêu diӋt cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn cӫa ÿӏch mӝt lҫn nӳa bӏ thҩt bҥi

hoàn toàn.

Sau trұn càn, ÿӏch ÿóng thêm mӝt sӕ ÿӗn bót ngay giӳa chiӃn khu nhѭ Nhà Nai,

Tân Lӧi, dӑc hai bên bӡ sông Ĉӗng Nai nhѭ Tân Hòa, Tân Tӏch, Thѭӡng Lang, Lҥc

An, Rҥch Ĉông; dӑc ÿѭӡng 16 nhѭ Dӕc Bà Nghƭa, cәng Nhà ThiӃt, Bình Cѫ, Bình

Mӻ, Cәng Xanh, hình thành mӝt vành ÿai bao vây tӯ cҧ 2 phía tây và nam chiӃn khu.

Cùng vӟi hoҥt ÿӝng ÿóng ÿӗn bót, ÿӏch triӇn khai thiӃt lұp các công sӵ phòng ngӵ,

cӫng cӕ xây dӵng cѫ quan hành chính ÿӏa phѭѫng, thӵc hành bình ÿӏnh Lѫ-Cléc tuyên

bӕ ÿã "quét sҥch" lӵc lѭӧng kháng chiӃn ra khӓi chiӃn khu và "bình ÿӏnh xong" Tân

Uyên(!)

(1) ChiӃc này rѫi tҥi xã Tam An (Long Thành). Tên Bҥc-bi-ê bӏ du kích giӃt chӃt. Ta thu 1 súng ngҳn.

4.5 Page 35

▲back to top

Sau mӝt thӡi gian ngҳn rút vӅ cӫng cӕ, phát triӇn lӵc lѭӧng kháng chiӃn ÿã bӏ ÿánh

bұt ra khӓi vùng chiӃn khu mӟi ÿѭӧc xây dӵng và ÿӭng trѭӟc thӱ thách mӟi: hoһc rút

khӓi Tân Uyên, hoһc trө lҥi, xây dӵng vӳng chҳc căn cӭ, tiӃn hành cuӝc kháng chiӃn

lâu dài.

II. CHUҬN Bӎ MӐI MҺT CHO CUӜC KHÁNG CHIӂN LÂU

DÀI, CHIӂN KHU Ĉ RA ĈӠI.

Ĉҫu mùa mѭa 1946, chӍ thӏ "kháng chiӃn kiӃn quӕc" cӫa Ban chҩp hành Trung

ѭѫng Ĉҧng (25 - 12 - 1945) ÿӃn các chiӃn trѭӡng ӣ Nam bӝ. Sau khi phân tích mӝt

cách toàn diӋn sâu sҳc nhӳng thay ÿәi căn bҧn tình hình quӕc tӃ và trong nѭӟc, chӍ thӏ

vҥch ra ÿѭӡng lӕi và nhiӋm vө cө thӇ cӫa cách mҥng nѭӟc ta trong giai ÿoҥn mӟi. Tҥi

Nam Bӝ và miӅn Nam Trung bӝ, chӍ thӏ nói rõ cҫn phҧi ÿӝng viên mӑi lӵc lѭӧng ÿӇ

tiӃn hành cuӝc kháng chiӃn lâu dài. VӅ xây dӵng căn cѭ, chӍ thӏ ghi: "Phҧi chӑn ÿóng

ӣ nhӳng ÿӏa ÿiӇm chiӃn lѭӧc lӧi hҥi: tiӃn có thӇ ÿánh, lùi có thӇ giӳ... KӃ hoҥch tiӃn

công cǊng nhѭ kӃ hoҥch rút lui phҧi hӃt sӭc chu ÿáo (phòng ÿӫ mӑi mһt; ÿӏa ÿiӇm,

cán bӝ, lѭѫng thӵc, thuӕc men, quҫn áo, vǊ khí, vұt liӋu, cѫ kiӋn...)… ĈiӅu cӕt tӱ là

phҧi giӳ vӳng liên lҥc giӳa các chiӃn khu ÿӇ thӕng nhҩt chӍ huy"(1).

ChӍ thӏ “kháng chiӃn, kiӃn quӕc" cӫa Ban Chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng ÿã vҥch ra

cho quân và dân Nam Bӝ hѭӟng cѫ bҧn vӅ viӋc chuҭn bӏ tinh thҫn và thӵc lӵc cho

cuӝc kháng chiӃn toàn diӋn và lâu dài. Vҩn ÿӅ xây dӵng căn cӭ ÿӏa tӯ ÿó ÿѭӧc ÿӏnh

hình mӝt bѭӟc quan trӑng trong nhұn thӭc cӫa cán bӝ kháng chiӃn.

Cuӕi tháng 4 năm 1916, hӝi nghӏ cán bӝ tӍnh Biên Hòa ÿѭӧc triӋu tұp tҥi Cù Lao

Vӏt do ÿӗng chí NguyӉn Ĉӭc Thuұn chӫ trì Tҥi hӝi nghӏ, sau khi phân tích âm mѭu và

hành ÿӝng cӫa thӵc dân Pháp sau HiӋp ѭӟc sѫ bӝ mӗng 6 tháng 3, kiӇm ÿiӇm tình

hình thӕng nhҩt lӵc lѭӧng kháng chiӃn phân tích nhӳng tác hҥi do viӋc hiӇu sai thӵc

hiӋn sách lѭӧc tӵ giҧi tán cӫa Ĉҧng, ÿӗng chí NguyӉn Ĉӭc Thuұn nói rõ nhӳng nhiӋm

vө cӫa tӍnh trong giai ÿoҥn cách mҥng hiӋn tҥi, chӍ ÿӏnh ÿӗng chí Trҫn Minh Trí làm

bí thѭ TӍnh ӫy. Hӝi nghӏ ÿã thҧo luұn quyӃt nghӏ mӝt sӕ công tác quan trӑng nhҵm

xây dӵng cӫng cӕ lҥi hӋ thӕng Ĉҧng, tұp trung và nâng cao năng lӵc lãnh ÿҥo cӫa

Ĉҧng trên mӑi mһt, nhҩt là trong lӵc lѭӧng vǊ trang, chҩn chӍnh lҥi hӋ thӕng chính

quyӅn tӍnh, cӱ ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ làm ӫy viên quân sӵ tӍnh Biên Hòa. Hӝi

nghӏ cǊng ÿһt ra nhiӋm vө lãnh ÿҥo phong trào chiӃn tranh nhân dân trong toàn tӍnh,

xây dӵng ÿӏa bàn ÿӭng chân ÿӇ chuҭn bӏ thӵc lӵc mӑi mһt cho cuӝc kháng chiӃn lâu

dài.

Sau hӝi nghӏ Cù Lao Vӏt, tháng 5 năm 1946, tҥi Xóm Ĉèn (2) hӝi nghӏ quân sӵ tӍnh

Biên Hòa ÿѭӧc triӋu tұp. Hӝi nghӏ ÿã nhҩt trí thông qua 2 vҩn ÿӅ chính: 1) nhұp VӋ

quӕc ÿoàn huyӋn Châu Thành (60 ngѭӡi, 30 súng trѭӡng), trѭӡng du kích Sӣ Tiêu (40

ngѭӡi, 13 súng trѭӡng) vӟi VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa (bӝ ÿӝi HuǤnh Văn NghӋ) thành

(1) Văn KiӋn quân sӵ cӫa Ĉҧng, tұp 2, nhà xuҩt bҧn Quân ÿӝi Nhân dân. Hà Nӝi 1976, trang 28

(2) Xóm Ĉèn: 1 ҩp thuӝc xã Tân Hòa

4.6 Page 36

▲back to top

lӵc lѭӧng vǊ trang thӕng nhҩt cӫa tӍnh, lҩy tên là VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa; 2) xây

dӵng chiӃn khu Ĉ thành căn cӭ chính thӭc cӫa tӍnh Biên Hòa. Các cѫ quan cӫa tӍnh

và VӋ quӕc ÿoàn có nhiӋm vө phӕi hӧp xây dӵng và bҧo vӋ.

Hӝi nghӏ Cù Lao Vӏt và Xóm Ĉèn có ý nghƭa rҩt quan trӑng. Nó khôi phөc và

khҷng ÿӏnh quyӅn lãnh ÿҥo tuyӋt ÿӕi toàn diӋn cӫa Ĉҧng, nhҩt là ÿӕi vӟi lӵc lѭӧng vǊ

trang ӣ tӍnh Biên Hòa; tұp hӧp các ÿѫn vӏ vǊ trang nhӓ lҿ thành mӝt lӵc lѭӧng thӕng

nhҩt. Hӝi nghӏ ÿã tҥo nên tiӅn ÿӅ căn bҧn cho viӋc phát ÿӝng cuӝc chiӃn tranh nhân

dân rӝng khҳp, xây dӵng căn cӭ ÿӏa cӫa tӍnh, chuҭn bӏ thӵc lӵc cҫn thiӃt ÿӇ tiӃn hành

cuӝc kháng chiӃn lâu dài.

Do chiӃn khu Ĉ bӏ ÿӏch tiӃn công bao vây thѭӡng xuyên, tháng 5 năm 1946, cѫ

quan khu bӝ Khu 7 rút vӅ Vѭӡn Thѫm, sau ÿó vӅ Ĉӭc Hòa, lұp căn cӭ mӟi gӑi là

Quân khu Ĉông Thành. Mӝt sӕ lӵc lѭӧng và cѫ sӣ hұu cҫn cӫa khu nhѭ phân ÿӝi vǊ

trang quӕc tӃ, 2 xѭӣng quân giӟi. Xѭӣng quân trang và quân y viӋn ÿѭӧc phân công ӣ

lҥi, do Ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa trӵc tiӃp quҧn lý.

Chҩp hành nghӏ quyӃt hӝi nghӏ Xóm Ĉèn, các cѫ quan tӍnh, huyӋn chuyӇn vӅ chiӃn

khu Ĉ.

Nhu cҫu bӕ trí lҥi khu vӵc ÿӭng chân, xây dӵng căn cӭ trӣ nên cҩp thiӃt. Ĉѭӧc

tăng cѭӡng thêm lӵc lѭӧng, VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa biên chӃ lҥi thành 5 phân ÿӝi.

Trên ÿӏa bàn chiӃn khu thѭӡng xuyên có 2 phân ÿӝi hoҥt ÿӝng. Công tác xây cҩt lán

trҥi, kho tàng tӯng bѭӟc ÿѭӧc triӇn khai. Ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn thành lұp ban

sanh sҧn - ÿӏa hình do ÿӗng chí Chín Quì phө trách làm nhiӋm vө sҧn xuҩt trong căn

cӭ và quy hoҥch phân công khu vӵc cho các bӝ phұn theo tӯng phѭѫng án chiӃn ÿҩu.

Các ÿӝi tình báo, trinh sát, liên lҥc ÿѭӧc thành lұp làm nhiӋm vө theo dõi tình hình

ÿӏch, liên lҥc giӳa chiӃn khu Ĉ vӟi Quân khu Ĉông Thành và các khu vӵc bên ngoài.

Tѭ tѭӣng trө lҥi chuҭn bӏ mӑi mһt cho cuӝc kháng chiӃn lâu dài ÿѭӧc quán triӋt tӯng

bѭӟc xuӕng tӯng cán bӝ, chiӃn sƭ.

Lӵc lѭӧng bӝ ÿӝi ngày càng phát triӇn, các cѫ quan vӅ chiӃn khu ngày mӝt nhiӅu

hѫn. Vҩn ÿӅ cung ӭng vӅ lѭѫng thӵc thӵc phҭm trӣ nên khó khăn. Ban chӍ huy VӋ

quӕc ÿoàn Biên Hòa tә chӭc ra các "quұn quân sӵ". Toàn tӍnh gӗm có 9 quұn. Mӛi

quұn có tӯ 1 ÿӃn 2 tiӇu ÿӝi vǊ trang phө trách mӝt sӕ xã vӯa làm nhiӋm vө phát triӇn

dìu dҳt dân quân du kích xã, vӯa làm nhiӋm vө cӫa chính quyӅn, ÿһc biӋt trong công

tác thu thuӃ, vұn ÿӝng nhân dân ӫng hӝ ÿóng góp tiӃp tӃ cho bӝ ÿӝi.

Quұn quân sӵ ra ÿӡi là mӝt sáng tҥo cӫa tӍnh Biên Hòa trong viӋc thӵc hiӋn các

biӋn pháp tә chӭc ÿӏa phѭѫng phù hӧp vӟi tình hình lúc bҩy giӡ. Nó là tiӅn ÿӅ ÿӇ hình

thành các huyӋn ÿӝi dân quân sau này.

Tҥi chiӃn khu Ĉ, quұn quân sӵ I ÿѭӧc thành lұp vӟi 1 tiӇu ÿӝi vǊ trang tұp trung,

phө trách 5 xã căn cӭ: Tân Hòa, Tân Tӏch, Mӻ Lӝc, Thѭӡng Lang, Lҥc An. Ĉѭӧc sӵ

giúp ÿӥ cӫa các phân ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn, quұn ÿã hoҥt ÿӝng tích cӵc trong viӋc phát

triӇn dân quân du kích, chiӃn ÿҩu chӕng càn và phөc vө tiӃp tӃ bӝ ÿӝi ÿóng quân tác

chiӃn trên ÿӏa phѭѫng mình. Phong trào chiӃn tranh nhân dân nhӡ thӃ sôi nәi hҷn lên,

4.7 Page 37

▲back to top

có tác dөng thiӃt thӵc góp phҫn xây dӵng bҧo vӋ căn cӭ. Công tác bҧo ÿҧm hұu cҫn

ÿѭӧc giҧi quyӃt mӝt bѭӟc.

Tháng 6 năm 1946, Bӝ chӍ huy Khu 7 mӣ hӝi nghӏ bàn viӋc thӕng nhҩt và chӍ huy

các lӵc lѭӧng vǊ trang trong toàn khu, tә chӭc bӝ ÿӝi trên ÿӏa bàn tӯng tӍnh thành các

chi ÿӝi.

Theo chӫ trѭѫng trên, ngay trong tháng 6, VӋ quӕc ÿoàn Biên Hòa (gӗm bӝ ÿӝi

HuǤnh Văn NghӋ và bӝ ÿӝi châu Thành) và VӋ quӕc ÿoàn Long Thành thӕng nhҩt lҥi,

tә chӭc thành chi ÿӝi, lҩy phiên hiӋu là chi ÿӝi 10. Ĉӗng chí HuǤnh Văn NghӋ làm chi

ÿӝi trѭӣng. Lӵc lѭӧng cӫa chi ÿӝi lúc này lên tӟi 1.100 ngѭӡi, 380 súng trѭӡng, 13

súng máy, 25 tiӇu liên, 1 súng cӕi, ÿѭӧc chia thành 3 ÿҥi ÿӝi A, B, C(1) Ĉҥi ÿӝi A hoҥt

ÿӝng ӣ vùng hӳu ngҥn sông Ĉӗng Nai thuӝc quұn Tân Uyên, có nhiӋm vө bҧo vӋ

chiӃn khu. Công tác bҧo ÿҧm tҥi chiӃn khu do ban quҧn trӏ cӫa chi ÿӝi ÿҧm nhiӋm

gӗm có các tiӇu ban quân nhu, quân trang, quân y, sinh sҧn tӵ túc, binh công xѭӣng

và kho vǊ khí.

Sӵ thành lұp chi ÿӝi 10 ÿã ÿánh dҩu mӝt bѭӟc phát triӇn mӟi trên bѭӟc ÿѭӡng xây

dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa tӍnh Biên Hòa nói chung và trên ÿӏa bàn chiӃn khu Ĉ nói

riêng. Các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng hoҥt ÿӝng riêng rӁ giӡ ÿây ÿѭӧc thӕng nhҩt chӍ

huy thӕng nhҩt hành ÿӝng, tҥo ÿiӅu kiӋn cho viӋc tұp trung tiӃn hành nhӳng trұn ÿánh

lӟn sau ÿó. Chi ÿӝi 10 ra ÿӡi còn tҥo ÿiӅu kiӋn ÿӇ bҧo vӋ chiӃn khu Ĉ ÿѭӧc vӳng chҳc

hѫn trên cҧ ý nghƭa tұp trung lӵc lѭӧng chiӃn ÿҩu tҥi chӛ và thu hút phân tán ÿӏch bҧo

vӋ căn cӭ tӯ xa.

Các ÿҥi ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn chi ÿӝi 10 phân tán thành tӯng ÿѫn vӏ nhӓ xuӕng ÿӭng

chân và hoҥt ÿӝng tҥi các xóm ҩp, dӵa vào sӵ nuôi dѭӥng, tiӃp tӃ cӫa ÿӏa phѭѫng. Ӫy

ban hành chính các cҩp bҳt ÿҫu chӍ ÿҥo tӕt guӗng máy kháng chiӃn tӯ trên xuӕng

dѭӟi. Công tác bҧo ÿҧm hұu cҫn trong bӝ ÿӝi tѭѫng ÿӕi có nӅ nӃp. ĈӇ tránh chӗng

chéo nhiӋm vө, Ban chӍ huy chi ÿӝi 10 ÿѭӧc sӵ ÿӗng ý cӫa Ӫy ban hành chính tӍnh

quyӃt ÿӏnh chuyӇn các "quұn quân sӵ" thành các "ban công tác liên thôn”. Dѭӟi ban

công tác liên thôn là các ban công tác xã. Các ban này thôi không ÿҧm nhiӋm mӝt

phҫn công tác chính quyӅn nӳa mà chӍ làm nhiӋm vө quân sӵ ÿѫn thuҫn. Ĉây là

nhӳng cѫ quan quân sӵ ÿӏa phѭѫng giúp viӋc cho Ӫy ban hành chính quұn xã thӵc

hiӋn nhiӋm vө quân sӵ trên ÿӏa bàn cӫa mình do chi ÿӝi thӕng nhҩt chӍ huy.

Ban công tác Liên thôn I chuyӇn sang làm nhiӋm vө xây dӵng, phát triӇn lӵc lѭӧng

du kích tұp trung và du kích xã trên ÿӏa bàn chiӃn khu. Các ÿӝi du kích tұp trung làm

nhiӋm vө nhѭ bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng, lѭu ÿӝng trong các xóm ҩp, phӕi hӧp vӟi bӝ ÿӝi

chiӃn ÿҩu chӕng càn, nâng ÿӥ các ÿӝi du kích xã và phong trào nhân dân tham gia

kháng chiӃn thu ÿѭӧc kӃt quҧ khá.

Trên vùng chiӃn khu, xuҩt hiӋn 3 hình thӭc tә chӭc vǊ trang: bӝ ÿӝi, du kích tұp

trung (cӫa ban công tác liên thôn) và du kích xã. Ĉây là cѫ sӣ cho viӋc xây dӵng phát

(1) Mӛi ÿҥi ÿӝi A, B, C tѭѫng ÿѭѫng 1 tiӇu ÿoàn ngày nay.

4.8 Page 38

▲back to top

triӇn 3 thӭ quân và là mӝt nhân tӕ quan trӑng bҧo ÿҧm cho sӵ an toàn cӫa căn cӭ

trong nhӳng ngày ÿҫu kháng chiӃn.

ĈӇ có ÿӫ quân ÿѭa ra chiӃn trѭӡng miӅn Bҳc thӵc hiӋn âm mѭu mӣ rӝng cuӝc

chiӃn tranh trên toàn quӕc, bҳt ÿҫu tӯ tháng 6 năm 1946, thӵc dân Pháp rút bӟt lӵc

Chӧ chiӃn khu Tân Tӏch 1946

Ҧnh tѭ liӋu QK7

4.9 Page 39

▲back to top

Mӝt bӝ phұn binh công xѭӣng khu 7

Ҧnh tѭ liӋu QK7

BӋnh viӋn miӅn Ĉông tҥi chiӃn khu Ĉ

Ҧnh tѭ liӋu QK7

4.10 Page 40

▲back to top

Tòa soҥn báo VӋ quӕc ÿang làm viӋc

Ҧnh tѭ liӋu QK7

Ĉi ngӵa, mӝt phѭѫng tiӋn giao thông trong chiӃn khu Ĉ

Ҧnh tѭ liӋu QK7