Lich su cong an nhan dan Dong Nai 2-3

Lich su cong an nhan dan Dong Nai 2-3



1 Pages 1-10

▲back to top


1.1 Page 1

▲back to top


Nhà hӝi Bình Trѭӟc (nay là nhà truyӅn thӕng thành phӕ Biên Hoà) – Mӝt trong nhӳng nѫi tӵ vӋ
Cuӝc Biên Hòa ÿһt trө sӣ làm viӋc khi mӟi thành lұp (28/08/1945) (Ҧnh chөp năm 1992)
9ƭnh An) thѭӡng bám theo ô tô, xe ngӵa, ÿӝt nhұp vào nӝi ô, trӯng trӏ nhӳng tên tay sai làm
chó săn cho giһc. Tên tuәi các ÿӝt viên Lӳ Mành, Sáu Thҽo... ÿã làm quân thù khiӃp sӧ.
Tҥi Bà Rӏa, sӵ kiӋn Ĉҧng cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng tuyên bӕ tӵ giҧi tán ÿã làm cho an
ninh, trұt tӵ cӫa tӍnh trӣ nên căng thҷng. Nhóm vNJ trang do Phan Ĉình Tân - Trӏnh Ngӑc HiӅn
cҫm ÿҫu lӝ rõ mһt phҧn ÿӝng 18. Tӵ xѭng là ĈӋ nhҩt sѭ ÿoàn Cӝng hòa vӋ binh, HiӅn - Tân
ngang nhiên chӕng ÿӕi chính quyӅn. ViӋc ÿҫu tiên, HiӅn - Tân yêu cҫu Ӫy ban tӍnh Bà 5ӏa phҧi
giao nӝp toàn bӝ vNJ khí cӫa Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc và lӵc lѭӧng vNJ trang các xã cho chúng. Nҳm
ÿѭӧc lӵc lѭӧng vô trang, HiӅn - Tân tӵ phong là Tәng tѭ lӋnh và phó tәng tѭ lӋnh các lӵc lѭӧng
vNJ trang Bà Rӏa. Ĉһt tәng hành dinh tҥi nhà KiӇm lâm ÿҩt ÿӓ, tӵ gӑi nhau là Giҧi phóng quân
Bà Rӏa : VNJng Tàu, HiӅn - Tân bҳt ÿҫu hoҥt ÿӝng thә phӍ, hà hiӃp nhân dân, lҩn lѭӟt chính
quyӅn.
Tháng 12-1945, HiӅn - Tân ra lӋnh truy nã và khӫng bӕ các ÿҧng viên Ĉҧng cӝng sҧn.
Ngày 29-12-1945 chúng cho lӵc lѭӧng ÿӃn bҳt ÿӗng chí NguyӉn Văn Phҧi, Ӫy trѭӣng kinh tӃ
và ÿӗng chí Dѭѫng Văn Xá, Ӫy trѭӣng quân sӵ; thành viên Ӫy ban tӍnh ÿem vӅ giam kín tҥi sӣ
cao su Bàu Lùng (gҫn núi Ĉҩt, cҥnh liên tӍnh lӝ Sӕ 2 ngày nay).
Ĉѭӧc quҫn chúng giúp ÿӥ lӵc lѭӧng võ trang xm Long Kiên ÿã tiӃn hành giҧi thoát các
ÿӗng chí Phҧi, Xá ra khӓi nѫi giam giӳ cӫa chúng và ÿѭa vӅ thӏ xã. Nhұn lӋnh cӫa trѭӣng Quӕc
18 Nhóm vNJ trang cӫa Phan Ĉình Tân và Trӏnh Ngӑc HiӅn có khoҧng mӝt trung ÿӝi. Mһt trұn Sài Gòn bӏ vӥ, Tân
- HiӅm ÿi theo và bҧo vӋ mӝt ÿӗng chí lãnh ÿҥo cӫa UBHC Nam bӝ và ÿѭӧc ÿӗng chí này giӟi thiӋu vê %j 5ӏa
hoҥt ÿӝng.

1.2 Page 2

▲back to top


gia tӵ vӋ Cuӝc các ÿӗng chí Võ Văn Ҩn (Lam Sѫn), NguyӉn Văn 7unh, nhân viên Quӕc gia tӵ
vӋ Cuӝc tӍnh ÿã ÿѭa hai ÿӗng chí Xá, Phҧi ÿi lҭn tránh trѭӟc sӵ truy lùng gҳt gao cӫa HiӅn -
Tân, bҧo vӋ an toàn tính mҥng cho các vӏ lãnh ÿҥo cӫa tӍnh.
Nhӳng ngày cuӕi năm 1945, tình hình Bà Rӏa ngày càng căng thҷng hѫn. ĈӇ tránh sӵ
khӫng bӕ cӫa. HiӅn - Tân, ÿӗng chí Dѭѫng Văn Xá phҧi lánh vӅ BӃn Tre, ÿӗng chí NguyӉn
Văn Phҧi lánh vӅ Cҫn Giӡ. Lê Văn HuӅ chӫ tӏch Ӫy ban tӍnh, giao ÿӝng trѭӟc cuӝc tҩn công
sҳp tӟi cӫa Pháp, bӓ nhiӋm sӣ, trӕn ÿi nѫi khác. Cѫ quan lãnh ÿҥo cҩp tӍnh trӣ nên rӋu rã.
Lҩn lѭӟt thêm mӝt bѭӟc, ngày 3 - 1 - 1946. HiӅn - Tân ra lӋnh khám xét nhà riêng ÿӗng
chí NguyӉn Văn Phҧi tҥi Long ĈiӅn. Nhұn tin, ông Phan Kim Chung Ӫy viên phө trách Quӕc
gia tӵ vӋ Cuӝc WӍnh xuӕng can thiӋp. Tҥi ÿây mӝt cuӝc xô xát giӳa ông Phan Kim Chung và
Phan Ĉình Tân ÿã xҧy ra làm ông Phan Kim Chung bӏ thѭѫng, phҧi ÿi dѭӥng bӋnh, Ӫy ban tӍnh
Bà Rӏa thӵc sӵ rӋu rã. TӍnh ӫy Bà Rӏa vүn chѭa ÿѭӧc thành lұp, Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc Bà Rӏa trӣ
nên ÿѫn phѭѫng, lҿ loi, hoҥt ÿӝng hoàn toàn dӵa vào lòng yêu nѭӟc, ê chí cách mҥng cӫa cán
bӝ, nhân viên.
Ngày 6-1-1946, trӯ các vùng ÿӏch tҥm chiӃm hai tӍnh Biên Hòa - Bà Rӏa tә chӭc bҫu
Quӕc Hӝi chung cӫa cҧ nѭӟc. Cӱ tri nô nӭc ÿi bӓ phiӃu, các ÿӗng chí Hoàng Minh Châu, Phҥm
Văn Búng và ĈiӇu XiӇn trúng cӱ tҥi Biên Hòa, ÿӗng chí Dѭѫng Bҥch Mai trúng cӱ tҥi Bà Rӏa.
Tӭc tӕi trѭӟc thҳng lӧi cӫa cách mҥng, ngày 9 - 1 - 1946, lҩy cӟ truy nã các ÿӗng chí
Phҧi, Xá, bҳt giӳ ông Phan Kim Chung, HiӅn - Tân cho lӵc lѭӧng cӫa chúng tӯ Ĉҩt Ĉӓ kpo vӅ
Bà 5ӏa, mѭu toan ÿánh chiӃm thӏ xm, cѭӟp chính quyӅn ÿӇ tiӃm quyӅn lãnh ÿҥo. BiӃt ÿѭӧc âm
mѭu cӫa ch~ng, ÿӗng chí Lê Thành Duy ÿã lãnh ÿҥo Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc Bà Rӏa chһn ÿánh
HiӅn - Tân bên cҫu Thӫ Lӵu (gҫn ngã ba Long Toàn ngày nay). Vӟi khҭu 12 ly 7 lҩy ÿѭӧc cӫa
3 phi công Nhұt ÿҫu hàng ViӋt Minh tӯ nhӳng ngày tiӅn khӣi nghƭa, Lê Thành Duy bҳn hai
băng ÿҥn liên tiӃp. Nghe súng liên thanh nә, HiӅn - Tân hoҧng sӧ và ra lӋnh cho lӵc lѭӧng tháo
chҥy vӅ Ĉҩt Ĉӓ. Chính quyӅn Bà 5ӏa ÿѭӧc giӳ vӳng, tính mҥng và tài sҧn cӫa nhân dân Bà 5ӏa
ÿѭӧc bҧo vӋ an toàn.
Cuӕi tháng 1 - 1946 Pháp mӣ cuӝc hành quân ÿánh chiӃm ra các tӍnh cӵc Nam Trung
bӝ, ngày 25 - 1 - 46 Pháp tiên chiӃm Tân Uyên.
Tҥi Bà Rӏa, theo chӍ thӏ cӫa Xӭ Ӫy, tӍnh VNJng Tàu sát nhұp vӟi Bà Rӏa, lҩy tên chung là
Bà Rӏa. Mһt trұn ViӋt Minh Bà Rӏa cNJng ÿѭӧc khҭn trѭѫng thành lұp ÿӇ lãnh ÿҥo phong trào
kháng chiӃn cӫa ÿӏa phѭѫng.
Theo cѫ cҩu hành chính Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc VNJng Tàu ÿѭӧc sát nhұp vào Quӕc gia tӵ
vӋ Cuӝc Bà 5ӏa và ÿһt dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo trӵc tiӃp cӫa trѭӣng Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc HuǤnh Công
Vinh.
Ngày 9 - 2 – 1946, Pháp ÿánh chiӃm Bà Rӏa, Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc rút ra vùng Phú Mӻ
lұp căn cӭ, chuҭn bӏ kháng chiӃn.
Không khí trong lành cӫa nhӳng ngày ÿӝc lұp, tӵ do ÿã ÿem lҥi sinh lӵc mӟi cho quҫn
chúng và kӇ tӯ ÿây, Biên Hòa, Bà Rӏa chung mӝt chiӃn trѭӡng. Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng,
bình tƭnh và tӵ tin, nhân dân hai tӍnh bѭӟc vào cuӝc kháng chiӃn chӕng thӵc dân Pháp .
CH˰ˮNG HAI :
.+ÈNG CHIӂN CHӔNG PHÈP

1.3 Page 3

▲back to top


(1946 - 1951)
I. - XÂY D͸NG L͸C L˰ͪNG 9lj TRANG Ĉ̰Y 0̨NH CHI͆N TRANH DU KËCH
(2- 1946 – 2-1948)
ChiӃm ÿѭӧc Bà Rӏa, thӵc dân Pháp dӵng lên chính quyӅn bù nhìn. Nhӳng tên tay sai,
ViӋt gian ÿѭӧc ÿѭa ra lұp tӅ, dӵng bӕt, khӫng bӕ dân chúng
Ngày 21 - 2 - 1946, Hӗ Chӫ Tӏch ký sҳc lӋnh sӕ 23/SL thành lұp Nha Công an vө, ÿây
Oj bѭӟc ngoһc lӏch sӱ trong ngành Công an nhân dân. Song sҳc lӋnh vүn chѭa ÿѭӧc phә biӃn tҥi
Biên Hòa - Bà 5ӏa, nên Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc hai tӍnh vүn giӳ nguyên hiӋn trҥng, cѫ cҩu tә chӭc
cNJ.
Tҥi Biên Hòa, tiӃng súng chӕng xâm lѭӧc cӫa các chiӃn sƭ Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc ÿã vang
lên ngay trong nӝi ô thӏ xã bҵng lӕi ÿánh xuҩt quӹ, nhұp thҫn cӫa các ÿӝi viên ÿӝi "ThiӃu niên
Xung phong cҧm tӱ". Nhӳng tên ViӋt gian nhѭ Bҧy Thӕng, Ba Lê... lҫn lѭӧt bӏ bҳt ÿѭa ra chiӃn
khu, hay ÿӅn tôi ngay trong sào huyӋt cӫa ÿӏch.
Song song vӟi viӋc ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng diӋt tӅ, trӯ gian, gây tiӃng nә trong nӝi ô thӏ xm
ÿӇ khích lӋ tinh thҫn kháng chiӃn cӫa nhân dân, ÿӇ nҳm chҳc tình hình ÿӏch và tiӋn chӍ ÿҥo
phong trào ӣ tӯng vùng. Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc Biên Hòa quyӃt .ÿӏnh chia ÿӏa bàn quұn Châu
Thành ra làm 5 khu vӵc. Mӛi khu vӵc có mӝt ÿӗng chí khu vӵc trѭӣng trӵc tiӃp chӍ ÿҥo cѫ sӣ
cӫa khu. Nhӡ vұy, ta nҳm chҳc tình hình ÿӏch. Giao thông, lên lҥc vӟi nӝi ô thӏ xã ÿѭӧc giӳ
vӳng.
Ngày 6 - 3 - 1946, Chính phӫ ta ký vӟi chính phӫ Pháp bҧn hiӋp ÿӏnh sѫ bӝ. Ĉây là mӝt
chӫ trѭѫng ÿúng cӫa Ĉҧng và Hӗ Chӫ Tӏch. HiӋp ѭӟc ÿã tҥo thêm thӡi gian hòa hoãn quý báu
ÿӇ toàn Ĉҧng, toàn quân và toàn cân chuҭn bӏ mӑi mһt cho cuӝc kháng chiӃn
Tranh thӫ thӡi gian hòa hoãn, Wҥi Bà Rӏa, tháng 3 năm 1946, triӇn khai nghӏ quyӃt hӝi
nghӏ Long Mӻ cӫa mһt trұn ViӋt Minh tӍnh, Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc Bà Rӏa ÿã chia ÿӏa bàn tӍnh
thành 7 khu vӵc. Mӛi khu vӵc có mӝt ÿӗng chí khu vӵc trѭӣng. Ban Trinh sát cNJng ÿѭӧc lӋnh
cài cҳm cѫ sӣ vào hàng ngNJ ÿӏch (lính partisan 19 ÿӇ nҳm tình hình, lҩy súng ÿҥn, ÿѭa ra phөc
vө kháng chiӃn 20
Tháng 4 - 1946, Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc Nam bӝ thӵc hiӋn sҳc lӋnh sӕ 23/SL cӫa Hӗ Chӫ
Tӏch và ÿәi tên thành Sӣ Công an Nam bӝ. Quӕc gia tӵ vӋ Cuӝc hai tӍnh Biên Hòa - Bà Rӏa
ÿѭӧc ÿәi tên lҥi là Ty Công an. Cѫ cҩu tә chӭc vүn giӳ nguyên nhѭ cNJ.
Tҥi Biên Hòa, ÿӇ tăng cѭӡng sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng ÿӕi vӟi lӵc lѭӧng Công an, ÿӗng chí
NguyӉn Văn Ký ÿѭӧc khu ӫy miӅn Ĉông chӍ ÿӏnh làm bí thѭ TӍnh ӫy kiêm Trѭӣng Ty Công
an.
Tҥi Bà 5ӏa, ông HuǤnh Công Vinh vүn ÿѭӧc chӍ ÿӏnh giӳ nguyên chӭc vө và ÿѭӧc ÿәi
tên thành Trѭӣng ty Công an Bà Rӏa. Ĉӗng chí Lê Thành Vƭnh ÿѭӧc cӱ làm Phó Ty.
Song song vӟi viӋc thӵc hiӋn sҳc lӋnh sӕ 23/SL, chҩp hành chӍ thӏ cӫa Sӣ Công an Nam
bӝ, hai ty Biên Hòa - Bà 5ӏa gҩp rút xây dӵng lӵc lѭӧng Quӕc vӋ ÿӝi.
19 Partisan . Pҥc-ti dăng, ngѭӡi ViӋt ÿi lính cho Pháp.
20 Trong các cѫ sӣ ÿѭӧc ban Trinh Sát Fji cҳm vào hàng ngNJ giһc có ngѭӡi ÿã leo lên ÿӃn chӭc Ĉӝi (tѭѫng
ÿѭѫng trung sƭ ngày nay) và ÿѭӧc ÿӏch giao chӍ huy tiӇu ÿӝi lính giһc bҧo vӋ dinh tӍnh trѭӣng nhѭ ÿӗng chí
Phҥm Công Thìn. Tháng 5 năm 1946, ÿӗng chí Thìn ÿѭӧc rút trӣ lҥi hàng ngNJ cách mҥng và ÿѭӧc bӕ trí vӅ
Quӕc vӋ Ĉӝi. Khi ra. ÿӗng chí 7Kun ÿã mang vӅ cho cách mҥng mӝt khҭu trung liên FM ÿҫu bҥc, mӝt khҭu súng
trѭӡng MAS cùng 500 viên ÿҥn. Nhân do vѭӧt sông lúc nѭӟc lӟn (vѭӧt tҥi bӃn Cây Quéo) nên khҭu trѭӡng

1.4 Page 4

▲back to top


Quӕc vӋ ÿӝi là lӵc lѭӧng vNJ trang cӫa Ĉҧng nên các ban chӍ huy ÿӅu có các ÿӗng chí
ÿҧng viên giӳ chӭc chính trӏ viên ÿӇ làm công tác chtnh trӏ, tѭ tѭӣng trong lӵc lѭӧng. Ӣ Biên
Hòa, quân sӕ quӕc vӋ ÿӝi có khoҧng mӝt trung ÿӝi, do ÿӗng chí Hӗ Văn Ĉҥi làm trѭӣng phòng,
các ÿӗng chí Ĉӛ Văn Thi (Mӝt Thi) ÿѭӧc chӍ ÿӏnh làm ÿӝi trѭӣng, ÿӗng chí Do làm chính trӏ
viên.
Ӣ Bà Rӏa, quân sӕ Quӕc VӋ ÿӝi có khoҧng mӝt ÿҥi ÿӝi, ÿѭӧc chia làn 2 trung ÿӝi. ChӍ
huy trѭӡng Quӕc vӋ ÿӝi Bà 5ӏa là ông Ĉoàn Hӗng Tâm, phó chӍ huy trѭӣng là ÿӗng chí Lê Văn
Nhan (thѭӡng gӑi là Cai Nhan). Các ÿӗng chí Hoàng Ĉu, Trҫn Ngӑc Thanh. ÿѭӧc FKӍ ÿӏnh làm
trung ÿӝi trѭӣng các trung ÿӝi. Ĉӗng chí Thu, ÿҧng viên Ĉҧng cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng, bӝ ÿӝi
Nam tiӃn, ÿѭӧc Hӝi nghiên cӭu chӫ nghƭa Mác Bà 5ӏa cӱ sang ÿӇ tuyên truyӅn, giác ngӝ Ĉҧng
dѭӟi nhiӋm vө y sƭ cӭu thѭѫng chiӃn trѭӡng.
Ӣ Biên Hòa, ÿӇ cung cҩp súng, ÿҥn và vNJ khí cho lӵc lѭӧng Quӕc vӋ ÿӝi chiӃn ÿҩu, ÿҫu
năm 1947 ty Công an Biên hòa chӍ ÿҥo Công an huyӋn Long Thành xây dӵng Công an Xѭӣng
cho ty. Ĉһt tҥi xã Phѭӟc Thӑ (Long Thành - Biên Hòa), thѭӡng ÿӭng chân ӣ rӯng Sác, hoһc Bà
5ӏa, Công an xѭӣng Biên Hòa gӑi là xѭӣng bì ÿҥn sӕ 1 do 2 anh Ĉѭӡng và Vҥn phө trách, làm
nhiӋm vө sҧn xuҩt lѭu ÿҥn vӓ ÿӗng và nhӗi lҳp ÿҥn súng nhӓ, sӱa chӳa súng bӝ binh cho Quӕc
vӋ ÿӝi. ĈӃn giӳa năm 1947 xѭӣng bì ÿҥn sӕ 2 cӫa Công an tӍnh Biên Hòa ÿѭӧc thành lұp, có 9
công nhân do anh Giáp (ӣ Côn Ĉҧo vӅ) phө trách. Xѭӣng lҫn lѭӧt ÿóng ӣ rӯng 9ƭnh Cӱu, Bunh
Ĉa, Cây Dҫu, Bình Chánh, Khánh Vân... ÿӇ làm nhiӋm vө sӱa súng và nhӗi lҳp ÿҥn nhӓ 21
Vӟi nhiӋt tình cách mҥng và sӭc sáng tҥo, Công an xѭӣng Biên Hòa ÿã ÿi tӯ nҥp lҥi
ÿҥn (ÿҥn RechaTge) ÿӃn sҧn xuҩt mìn ÿҥp lôi, ÿi dҫn ÿӃn sҧn xuҩt súng ngҳn hiӋu Mi xung
phong, bҳn ÿҥn 9 ly (ÿҥn thông dөng nhҩt hӗi ÿó) tiӃn lên sҧn xuҩt lӵu ÿҥn mãng cҫu, cҧi tiӃn
thành lӵu ÿҥn “trӭng cu” phát hӓa trên không ÿӇ tăng hiӋu quҧ sát thѭѫng khi tiӃn công ÿӏch.
Khác vӟi Biên Hòa, Ty Công an Bà 5ӏa ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng cӫa tә hұu cҫn ÿһc biӋt.
Dѭӟi danh nghƭa tѭ nhân, các thuyӅn muӕi vүn len lӓi qua sӵ kiӇm soát cӫa giһc, chuyên chӣ
muӕi, cӫi tӯ VNJng Vҵn vӅ thành bán ÿӇ làm "kinh tӃ mҥo hiӇm" cung cҩp tài chính cho ÿӗng
chí Ĉӛ Thӏ KiӅm (tӵ Hoa) ÿi mua súng, ÿҥn. Ĉӗng thӡi ÿӇ tҥo nguӗn kinh tӃ nuôi quân, phөc vө
ÿӏa phѭѫng kháng chiӃn, Trѭӣng ty HuǤnh Công Vinh còn chӍ ÿҥo cho ÿӗng chí Lê Tӵ (thҫy
giáo Tӵ) xây dӵng mӝt tiӇu ÿӝi Công an xung phong (thѭӡng gӑi là ÿҥo quân Bà Cӕ) có nhiӋm
vө trӯng trӏ nhӳng tên tay sai, ViӋt gian cӫa giһc, bҧo vӋ nhân dân sҧn xuҩt 22, xây dӵng cѫ sӣ,
thu thuӃ, thu ÿҧm phө kháng chiӃn nӝp vӅ Ӫy ban tӍnh.
Tranh thӫ thӡi gian hai tháng hòa hoãn do hiӋp ÿӏnh ngày 6 tháng 3 mang lҥi, cùng quân
và dân hai tӍnh, cán bӝ, nhân viên Công an hai ty Biên Hòa - Bà Rӏa ÿã chuҭn bӏ mӝt bѭӟc vӅ
nhân tài, vұt lӵc ÿӇ bѭӟc vào cuӝc chiӃn ÿҫy hy sinh, gian khә nhѭng rҩt vҿ vang.
Tháng 5 - 1946, tҥi Bà Rӏa, sau nhiӅu lҫn càn quét nhӓ lҿ có tính chҩt thăm dò lӵc lѭӧng
kháng chiӃn, ngày 5 - 5 - 1946, 3Kip mӣ trұn càn lӟn vào vùng Bà Trao, căn cӭ cӫa Công an
tӍnh. Tҥi ÿây chúng bҳt ÿѭӧc ÿӗng chí Lê Thành Duy ÿang dѭӥng bӋnh tҥi nhà cѫ sӣ.
Xuҩt thân tӯ gia ÿình tiӇu tѭ sҧn trí thӭc, Fy ÿi lính cho Pháp, nhѭng sӟm giác ngӝ cách
mҥng qua các phong trào tiӅn khӣi nghƭa, sѭu tҫm vNJ khí, ÿánh trҧ bӑn tiӃm quyӅn HiӅn - Tân
ÿӇ bҧo vӋ chính quyӅn, Lê Thành Duy sӟm có uy tín trong hàng ngNJ kháng chiӃn ӣ ÿӏa phѭѫng,
ÿѭӧc nhân dân tin yêu và quý trӑng.
Bҳt ÿѭӧc Lê Thành Duy, giһc lұp tӭc ÿѭa anh vӅ 9NJng Tàu và dùng mӑi thӫ ÿoҥn ÿӇ
21 Lӏch sӱ Công an xѭӣng ӣ Nam bӝ - Chѭѫng 6, nhà xuҩt bҧn Quân ÿӝi nhân dân.
22 Ĉӝi thѭӡng hoҥt ÿӝng ӣ các ÿӏa danh nhѭ chӧ BӃn, Bún rong, VNJng Vҵn, Chuông Chҽc, ÿây là nhӳng nѫi có
kinh tӃ trù phú nhҩt ӫa tӍnh Bà 5ӏa hӗi ÿó.

1.5 Page 5

▲back to top


dө dӛ mua chuӝc. Không lay chuyӇn ÿѭӧc Lê Thành Duy, chúng ÿã dùng mӑi các hình tra tҩn
anh. Lê Thành Duy vүn vӳng vàng khí tiӃt.
Tӭc tӕi trѭӟc ý chí sҳt ÿá cӫa Lê Thành Duy, 8h30 sáng ngày 28 -5-1946 Pháp lұp
trѭӡng bҳn bên gӕc cây Bàng 23 ÿӇ giӃt hҥi anh, 10h30 cùng ngày Lê Thành Duy ngã xuӕng
trѭӟc mNJi súng cӫa 12 tên lính Lê Dѭѫng.
Sát hҥi Lê Thành Duy, kҿ thù ÿã tӵ lӝt mһt nҥ. Ngã xuӕng, dòng máu nóng cӫa ngѭӡi
liӋt sƭ ÿҫu tiên cӫa lӵc lѭӧng Công an nhân dân Ĉӗng Nai ÿã góp phҫn tô thҳm thêm truyӅn
thӕng cách mҥng cӫa toàn lӵc lѭӧng.
Trung tuҫn tháng 6 năm 1946, Công an Bà Rӏa quyӃt ÿӏnh hҥ ÿӗn Phѭӟc TӍnh ÿӇ khai
thông con ÿѭӡng liên lҥc giӳa công an tӍnh ÿóng tҥi căn cӭ khu Ĉông (Phú Mӻ) vӟi Ӫy ban
hành chính tӍnh ÿóng tҥi khu Tây (Long Mӻ).
Ĉóng ÿӗn Phѭӟc TӍnh, ngoài ÿàn áp phong trào cách mҥng, kìm kҽp nhân dân 2 xã
Phѭӟc TӍnh và Long Thành, giһc còn khӕng chӃ tojn bӝ con ÿѭӡng liên lҥc và con ÿѭӡng rút ra
biӇn cӫa ta tӯ chiӃn khu Long Mӻ. KӃ hoҥch hҥ ÿӗn ÿѭӧc giao cho Công an khu vӵc 2.
Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa ÿӗng chí Cӕ Văn NhiӉu, trѭӣng Công an khu vӵc, Công an khu
vӵc 2 ÿã khéo léo giác ngӝ ÿѭӧc các anh Dұu, Hҽ, Bөi, Khá, nhӳng thân binh ÿóng trong ÿӗn
giһc nhұn làm nӝi ӭng cho cách mҥng.
Sau khi gom hӃt súng, ÿҥn có trong ÿӗn giһc cҩt dҩu ÿi chӛ khác, 12 giӡ ÿêm ngày 18 -
6 - 1946 các anh Dұu, Hҽ, Bөi, Khá làm ám hiӋu, Công an khu vӵc 2 ұp vào ÿӗn giһc, bҳt trói
toàn bӝ lính trong ÿӗn. Hoàn toàn bӏ ÿӝng, phѭӟc - Ceorge 24 bӏ bҳt.
Theo kӃ hoҥch, toàn bӝ bӑn lính bӏ bҳt ÿѭӧc giҧi vӅ Ty. Tҥi căn cӭ, Công an Bà 5ӏa ÿã
xӱ tӱ hình hai tên Phѭӟc - George và tên Nhanh, trѭӣng và phó ÿӗn. Các anh Dұu, Hҽ, Bөi,
Khá ÿѭӧc ÿѭa vӅ vӟi cách mҥng và tham gӏa trong lӵc lѭӧng Quӕc vӋ gӝi.
Hҥ ÿӗn Phѭӟc TӍnh thành công, Công an Bà Rӏa ÿã mӣ ra mӝt hѭӟng ÿi mӟi chӑ phong
trào kháng chiӃn ӣ ÿӏa phѭѫng khích lӋ và cӫng cӕ niӅm tin cӫa cán bӝ, nhân viên Yjo cuӝc
kháng chiӃn gian khә nhѭng nhҩt ÿӏnh thҳng lӧi cӫa dân tӝc.
23 Cây Bàng gҫn chân cҫu Phѭӟc LӉ, phía chӧ cá cNJ, khu vӵc công viên nhà tròn ngày nay. HiӋn cây bàng
không còn nӳa.
24 Phѭӟc - George là tên tây lai, ngѭӡi ӣ BӃn Ĉình - VNJng Tàu, cha Pháp, mҽ ViӋt nên y có tên lҥi là Phѭӟc.-
*Lӑoc Nicolal. &KӍ huy ÿӗn Phѭӟc TӍnh, Phѭӟc - George nәi tiӃng gian ác và dâm ÿãng trong vùng. Quҫn
chúng, ÿһc biӋt là chӏ em phө nӳ vô cùng căm ghét Phѭӟc - Gioӑc.

1.6 Page 6

▲back to top


Hèn mҥt và ÿê tiӋn cuӕi tháng 6 - 1946, giһc xua quân càn vào vùng chӧ BӃn xã Long
Thành. Quұn Khai ÿã ra lӋnh cho binh lính cӫa y ÿӕt sҥch, phá sҥch, giӃt sҥch ÿӇ triӋt phá ViӋt
Minh Bà Rӏa. Chính sách “Tam quang” 25 cӝng vӟi sӵ ÿiên cuӗng bҳn, giӃt cӫa giһc, vùng chӧ
BӃn xã Long Thành bӏ hӫy diӋt hoàn toàn. Hàng trăm nóc nhà, thuyӅn ghe ÿi biӇn cӫa nhân dân
bӏ ÿӕt, phá. Hàng chөc ngѭӡi bӏ bҳt, bӏ giӃt, bӏ làm nhөc. Tӝi ác cӫa giһc mãi mãi là mӕi thù
khҳc ghi trong lòng ngѭӡi dân Bà 5ӏa.
ChiӃn tranh lan rӝng nhanh chóng, ÿӇ có thêm thӡi gian chuҭn bӏ lӵc lѭӧng và tranh thӫ
25 &Ktnh sách Tam quang, Chính sách giӃt sҥch, ÿӕt sҥch, phá sҥch Fӫa ÿӏch

1.7 Page 7

▲back to top


sӵ ÿӗng tình ӫng hӝ cӫa các dân tӝc trên thӃ giӟi ÿӕi vӟi cuӝc kháng chiӃn chính nghƭa cӫa dân
tӝc ViӋt Nam, ngày 14 - 9 - 1946. Hӗ Chӫ Tӏch ký tҥm ѭӟc vӟi chính phӫ Pháp. Tranh thӫ thӡi
gian hòa hoãn hiӃm hoi, nhân dân hai tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa chuҭn bӏ tinh thҫn kháng chiӃn lâu
dài nhѭ Trung ѭѫng ÿã chӍ thӏ.
Trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa - Bà Rӏa, lӧi dөng hiӋp ѭӟc 14 - 9, tình báo Pháp dùng thӫ
ÿoҥn giҧ vӡ ÿàm phán, ký kӃt tҥm ѭӟc ÿӏa phѭѫng ÿӇ tung lӵc lѭӧng ra Gz la tin tӭc, dò tìm ÿӏa
ÿiӇm ÿóng quân cӫa ta nhҵm thӵc hiӋn âm mѭu triӋt hҥ căn cӭ cӫa kháng chiӃn, chuҭn bӏ cho
bѭӟc phiêu lѭu quân sӵ mӟi.
Theo dõi chһt chӁ tình hình, âm mѭu giһc, thӵc hiӋn chӍ thӏ cӫa Ĉҧng, Công an hai tӍnh
ÿҭy mҥnh công tác ÿiӅu tra, phá rã các tә chӭc nhen nhóm chӕng phá cách mҥng ÿӇ thúc ÿҭy
phong trào kháng chiӃn ӣ ÿӏa phѭѫng.
Tҥi Biên Hòa, thӵc hiӋn kӃ hoҥch lҩn chiӃm chiӃn khu Ĉ, kiӇm soát thѭӧng nguӗn sông
Ĉӗng Nai, ÿҭy lӵc lѭӧng kháng chiӃn ra xa ÿô thӏ, Pháp cho tàu chiӃn ngѭӧc sông lên bӕt Bà
MiӃu ÿӇ neo ÿұu và vӡ mӡi ÿҥi diӋn Quân khu 7 xuӕng ÿàm phán. Dò tìm ra ÿӏa ÿiӇm ÿóng
quân cӫa ta, chúng liӅn cho máy bay dӝi bom vào nѫi ÿóng quân cӫa Quân khu 7 và mӣ nhiӅu
ÿӧt càn quét vào chiӃn khu Ĉ. Lҫn ÿҫu tiên chiӃn khu Ĉ bӏ ÿӏch dӝi bom và càn quét, lӵc lѭӧng
quân sӵ phҧi phân tán; lӧi dөng cѫ hӝi, ÿӏch tә chӭc ÿóng bӕt Thѭӡng Lang, Lҥc An cҳm sâu
vào vùng căn cӭ cӫa ta.
Trong khi ÿó, tҥi nӝi ô, tình báo Pháp chӍ ÿҥo Hòa thѭӧng Lâm Văn Hұu, cùng nhóm
phҧn ÿӝng trong tә chӭc "Tӏnh ÿӝ Cѭ sƭ” 26 nәi lên chӕng phá cách mҥng. Tҥi chùa Long TuyӅn
(Chӧ Ĉӗn, Tân Vҥn ngày nay), chúng thành lұp "Hӝi phұt giáo Biên Hòa" Trө trì chùa là Trҫn
Bá ThӃ (Pháp danh là Thích Bӱu ThiӋn) ÿѭӧc chúng bҫu làm hӝi trѭӣng.
Nҩp sau chiêu bài "Ĉoàn kӃt toàn dân ÿӇ kháng chiӃn chӕng Pháp” Thích Bӱu ThiӋn ÿã
tұp trung các phұt tӱ vӅ chùa Long TuyӅn ÿӇ tuyên truyӅn xuyên tҥc và âm mѭu thành lұp
“Quân ÿӝi phұt giáo” ÿӇ chӕng phá cách mҥng. :
Phát hiӋn âm mѭu giһc, Công an Biên Hòa báo cáo kӏp thӡi vӟi cҩp ӫy và tұp trung
tuyên truyӅn giác ngӝ quҫn chúng là Ӫy ban hành chính tӍnh không cho phép thành lұp "Quân
ÿӝi Phұt giáo” riêng, nên bӏ quҫn chúng vҥch mһt. Âm mѭu chӕng phá cách mҥng cӫa bӑn phҧn
ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Phұt bӏ thҩt bҥi. BiӃt bӏ Công an Biên Hòa theo dõi, âm mѭu bӏ bҥi lӝ, Thích
Bӱu ThiӋn bӓ chùa Long TuyӅn chҥy trӕn theo ÿӏch. 27
Tҥi Bà 5ӏa, tình báo Pháp cNJng vӡ triӇn khai, môi giӟi, ký kӃt tҥm ѭӟc ÿӏa phѭѫng vӟi
Ӫy ban hành chính tӍnh ÿӇ âm mѭu ÿánh úp, bҳt cóc cán bӝ lãnh ÿҥo kháng chiӃn cӫa ÿӏa
phѭѫng.
Nhұn lӋnh cӫa Chӫ tӏch Lâm Văn Võ, cán bӝ trinh sát cӫa Công an Bà Rӏa ÿѭӧc giao
nhiӋm vө ÿi chuҭn bӏ ÿӏa ÿiӇm, ÿàm phán trѭӟc vӟi ÿӏch. Phái ÿoàn nhӳng ngѭӡi Công an biӃt
tiӃng Pháp ÿã ÿӃn thҷng nhà viӋc Phѭӟc Hҧi ÿӇ gһp quan tѭ Casanova (Ca-Sa-nô-va) chӍ huy
trѭӣng phân khu Bà Rӏa. Qua ÿàm phán và thӓa thuұn nhӳng ÿiӅu kiӋn cѫ bҧn cӫa tҥm ѭӟc ÿӏa
phѭѫng, các ÿӗng chí Phҥm Tҩn Phát, NguyӉn Văn Tuҩn, Hoàng Du... ÿã phát hiӋn ra âm mѭu
26 Nhóm phҧn ÿӝng trong tә chӭc “Tӏnh ÿӝ Cѭ Vƭ” thӵc chҩt là bӑn gián ÿiӋp do phòng nhì Pháp chӍ ÿҥo. Chúng
hoҥt ÿӝng trên ÿӏa bàn rӝng lӟn tӯ khu 8, khu 9 (miӅn Tây Nam bӝ) kéo dài lên Biên Hòa, Thӫ Dҫu Mӝt (miӅn
Ĉông Nam bӝ)
27 Sau khi bӓ chùa Long TuyӅn chҥy trӕn, tháng 12 - 1946 Thích Bӱu ThiӋn bҳt tay vѫi bӑn Police Militaire
(Cҧnh sát quân sӵ) mӣ Bar Vҥn Lӝc ӣ QKj sӕ 4 ÿѭӡng Colonel Boudonment - Sài Gòn (Nay là ÿѭӡng Lê Lai)
ÿӇ hoҥt ÿӝng gián ÿiӋp. Cuӕi 1949 Phòng chính trӏ sӣ Công an Nam bӝ khám phá tә chӭc trên. Tài liӋu (không
ÿҫy ÿӫ) lѭu trӳ tҥi tә tәng kӃt nghiên Fӫu lӏch sӱ Công an Ĉӗng Nai

1.8 Page 8

▲back to top


giһc 28. Cuӝc ký kӃt tҥm ѭӟc ÿӏa phѭѫng không thành, kӃ hoҥch lôi kéo bӝ máy lãnh ÿҥo khҥng
chiӃn cӫa Bà 5ӏa ra khӓi căn cӭ ÿӇ vây bҳt cӫa giһc bӏ phá vӥ, ta bҧo vӋ an toàn bӝ máy lãnh
ÿҥo cӫa tӍnh.
Mӑi kӃ hoҥch gìn giӳ hòa bình cӫa chính phӫ và nhân dân ViӋt Nam ÿӅu bӏ phía Pháp
cӵ tuyӋt, phá hoҥi. Ngày 20-11-1946 Pháp nә súng ÿánh chiӃm Hҧi Phòng, Lҥng Sѫn và ÿә bӝ
hàng ngàn quân lên cҧng Ĉà Nҹng.
Ngày 18-12-1946 ch~ng gӱi tӕi hұu thѭ ÿòi tѭӟc vNJ khí cӫa tӵ vӋ Thӫ ÿô, cӵ tuyӋt ÿàm
phán vӟi chính phӫ ta.
8 giӡ ÿêm ngày 19 -12-1946 cuӝc kháng chiӃn toàn quӕc bùng nә. Ngày 20-12-1946 Hӗ
Chӫ Tӏch ra lӡi kêu gӑi toàn quӕc kháng chiӃn. Ngѭӡi khҷng ÿӏnh :
“Chúng ta muӕn hòa bình, chúng ta ÿã nhân nhѭӧng nhѭng chúng ta càng nhân nhѭӧng,
thӵc dân Pháp càng lҩn tӟi vì chúng quyӃt tâm cѭӟp nѭӟc ta lҫn nӳa".
Và ngѭӡi kêu gӑi :
“Không : Chúng ta thà hy sinh tҩt cҧ chӭ nhҩt ÿӏnh không chӏu mҩt nѭӟc, nhҩt ÿӏnh
không chӏu làm nô lӋ.
Bҩt kǤ ÿàn ông, ÿàn bà, bҩt kǤ ngѭӡi gij, ngѭӡi trҿ, không chia rӁ tôn giáo, ÿҧng phái,
dân tӝc, hӉ là ngѭӡi ViӋt Nam thì phҧi ÿӭng lên ÿánh thӵc dân Pháp, cӱu Tә quӕc” 29.
Cuӝc kháng chiӃn toàn quӕc bùng nә. chiӃn tranh diӉn ra trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa -
Bà 5ӏa ngày càng ác liӋt hѫn. Ĉӏch tăng cѭӡng khӫng bӕ, ÿàn áp phong trào cách mҥng bҵng
các cuӝc càn quét, bҳn giӃt, ÿӕt phá. KӃt hӧp vӟi xây dӵng ÿӗn bӕt, khӕng chӃ các trөc lӝ giao
thông, chúng còn tә chӭc bao vây chiӃn khu, uy hiӃp các vùng du kích ÿӇ mӣ rӝng vùng chiӃm
ÿóng.
Sau thӡi gian cӫng cӕ, xây dӵng, ÿáp lӡi kêu gӑi toàn quӕc kháng chiӃn, công an 2 tӍnh
Biên Hòa - Bà 5ӏa ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng, ÿҭy mҥnh chiӃn tranh du kích, tiêu hao và tiêu diӋt sinh
lӵc ÿӏch bҵng các trұn ÿánh giao thông, ÿánh du kích.
Trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa, cán bӝ chiӃn sӻ Công an tӍnh ngày ÿêm bám sát hoҥt ÿӝng
cӫa bӑn tình báo, gián ÿiӋp, cùng các tә chӭc phҧn ÿӝng do ÿӏch nһn ra nhѭ : ViӋt Nam quӕc
dân Ĉҧng, Thanh niên Bҧo quӕc ÿoàn, hoҥt ÿӝng trong nӝi ô thӏ xã Biên Hòa, hay Công giáo xã
hӝi hoҥt ÿӝng ӣ Xuân Lӝc. Mӑi âm mѭu thӫ ÿoҥn hoҥt ÿӝng và cӫa giһc ÿӅu ÿѭӧc trinh sát kӏp
thӡi phát hiӋn, báo cáo vӅ trên và tә chӭc ÿӕi phó có hiӋu quҧ.
Trên chiӃn trѭӡng Bà Rӏa, bѭӟc sang năm 1947, hoҥt ÿӝng chiӃn tranh du kích ÿѭӧc
các chiӃn sӻ Quӕc vӋ ÿӝi ÿҭy mҥnh. Phӕi hӧp vӟi VӋ quӕc ÿoàn, các trұn ÿánh xuҩt quӹ nhұp
thҫn cӫa Quӕc vӋ ÿӝi Bà Rӏa luôn luôn là mӕi ÿe dӑa kinh hoàng ÿӕi vӟi quân giһc.
Ĉҫu tháng 3-1947, phӕi hӧp vӟi chi ÿӝi 7 VӋ quӕc ÿoàn, Quӕc vӋ ÿӝi tә chӭc phөc kích
tҥi ngã ba Long Phѭӟc, diӋt tҥi chӛ Cai tәng Ĉoàn Văn Nhu cùng tiӇu ÿӝi lính giһc ÿi càn quét.
Ĉêm 18-3-1947, Quӕc vӋ ÿӝi phӕi hӧp vӟi du kích xã Phѭӟc Hҧi, chһn ÿánh bӑn ÿӏch
ÿi càn quét tҥi nhà viӋc Phѭӟc Hҧi, diӋt tҥi chӛ 3 lính giһc, thu 1 tiӇu liên cùng 3 băng ÿҥn.
28 Sau khi thӓa thuұn và ký tҳt tҥi nhà viӋc Phѭӟc Hҧi, theo kӃ hoҥch, ÿӏch bӕ trí mӝt ÿӏa ÿiӇm gҫn thӏ xã Bà
5ӏa, chӛ sân vұn ÿӝng cNJ (ngày nay không còn nӳa) làm nѫi ký kӃt tҥm ѭӟc ÿӏa phѭѫng chính thӭc. Ban trinh
sát ÿѭӧc giao nhiӋm vө ÿi ÿiӅu tra nghiên cӭu tình hình. Tҥi ÿây, ÿӗng chí Phҥm Tҩn Phát (Hӗng KǤ) phát hiӋn
khu vӵc xung quanh ÿӏa ÿiӇm ký kӃt ÿã bӏ ÿӏch gài mìn, tӯ ÿó ta phát hiӋn ra âm mѭu giһc, báo cáo vӟi Ӫy ban
hành chính tӍnh, cuӝc ký kӃt không thành.
29 Hӗ Chí Minh - vì ÿӝc lұp - tӵ do - vì Chӫ nghƭa xã hӝi NXB sӵ thұt Hà Nӝi 1970 trang 67. dүn theo 50 năm
hoҥt ÿӝng cӫa Ĉҧng Cӝng cҧn ViӋt Nam ban nghiên cӭu Lӏch sӱ Ĉҧng Trung ѭѫng. Hà Nӝi 1979 trang 99.

1.9 Page 9

▲back to top


Phát huy thҳng lӧi, ngày 20-3-1947, bҵng chiӃn thuұt vұn ÿӝng, Quӕc vӋ ÿӝi Bà 5ӏa
phӕi hӧp vӟi chi ÿӝi 16 VӋ quӕc ÿoàn tә chӭc ÿánh ÿӏch tҥi dӕc Ĉá Giăng (Lӝ 44)
Ĉá Giăng là mӝt ÿoҥn dӕc quanh co trên ÿѭӡng tӯ Bà 5ӏa ÿi Long Hҧi. Mӝt bên ÿѭӡng
là núi cao, mӝt bên là cây rӯng chҵng cKӏt. Ĉây là ÿӏa ÿiӇm lý tѭӣng cho các cuӝc phөc kích
ÿánh giao thông, tiӃn công quân giһc khi chúng hành quân tӯ Bà 5ӏa vӅ phân khu ÿӝc lұp Nѭӟc
Ngӑt (Sous Secteur Autonome).
Nhѭ thѭӡng lӋ, hàng sáng ÿoàn xe tiӃp tӃ lѭѫng thӵc, thӵc phҭm cho trѭӡng huҩn luyӋn
tân binh Nѭӟc Ngӑt cӫa ÿӏch, có xe GMC hӝ tӕng bҳt buӝc phҧi qua Ĉá Giăng. Chӡ cho giһc
lӑt vào trұn ÿӏa Quӕc vӋ ÿӝi ÿã bӕ trí trѭӟc, khҭu trung liên cӫa xҥ thӫ Phҥm Công Thìn khai
hӓa (1) Khҭu trung liên FM ÿҫu bҥc do xҥ thӫ Phҥm Công Thìn mang ra hӗi tháng 5-1946. Ĉây
là khҭu súng tӕt nhҩt cӫa Quӕc vӋ ÿӝi Bà 5ӏa., chһn ÿҫu, Chi ÿӝi 16 tә chӭc khóa ÿuôi. Lӧi
dөng các gӕc cây, mô ÿá, chiӃn sӻ ta xung phong ra ÿánh giáp lá cà vӟi giһc. Hoàn toàn bӏ bҩt
ngӡ, lúng túng trѭӟc chiӃn thuұt vұn ÿӝng cӫa ta, giһc bӓ chҥy tán loҥn ÿӇ lҥi 2 xác chӃt cӫa vӧ
chӗng tên quan hai Pháp chӍ huy ÿoàn "công vӯa cùng 2 xe GMC bӏ ÿӕt cháy.
Trұn ÿánh hoàn toàn thҳng lӧi, ta thu 1 trung liên FM ÿҫu ÿen (2) FM ÿҫu ÿen, thӃ hӋ
trѭӟc cӫa FM ÿҫu bҥc, khҭu súng này ÿѭӧc chia cho chi ÿӝi 16 và mӝt súng mút.
Ngày 12-6-1947, Quӕc vӋ ÿӝi Bà 5ӏa phӕi hӧp vӟi Công an xung phong VNJng Tàu tә
chӭc ÿánh ÿӏch ӣ ÿӗn BӃn Ĉá ÿi càn quét vӅ. Trұn ÿánh thҳng lӟn, ta diӋt gӑn 1 tiӇu ÿӝi giһc,
thu 1 trung liên FM ÿҫu bҥc, cùng mӝt sӕ súng mút. Phía ta ÿӗng chí Lê Văn Nhan (tӭc Cai
Nhan) (3) Trѭӟc cách mҥng tháng 8, ÿӗng chí Lê Văn Nhan ÿi lính cho Pháp ÿã làm ÿӃn chӭc
Cai, tѭѫng ÿѭѫng Hҥ sӻ ngày nay phó chӍ huy Quӕc vӋ ÿӝi hy sinh, ÿӗng chí Tính bӏ thѭѫng
nһng ÿѭa vӅ và hy sinh tҥi căn cӭ Sѫn Long - Sѫn Hòa.
Sau tәn thҩt này, Quӕc vӋ ÿӝi Bà Rӏa ÿѭӧc cӫng cӕ lҥi ÿӗng chí Hoàng Ĉu ÿѭӧc ÿӅ bҥt
làm chӍ huy phó thay ÿӗng chí Lô Văn Nhan hy sinh. Ĉӗng chí NguyӉn Văn Phát (KǤ Phát)
ÿѭӧc ÿӅ bҥt giӳ chӭc Trung ÿӝi trѭӣng trung ÿӝi mӝt, thay thӃ ÿӗng chí Hoàng Ĉu. Ĉӗng chí
Phҥm Công Thìn ÿѭӧc cӱ giӳ chӭc chính trӏ viên Trung ÿӝi 1.
ChiӃn tranh du kích ÿѭӧc quân và dân Biên Hòa - Bà Rӏa ÿҭy mҥnh, khí thӃ quҫn chúng
dâng cao. Vѭӧt lên hy sinh, gian khә, cán bӝ, nhân viên Công an hai tӍnh kiên cѭӡng bám trө,
dӗn tҩt cҧ cho cuӝc kháng chiӃn trѭӡng kǤ, anh dNJng cӫa dân tӝc. Tҥi Biên Hòa, tháng 7-1947 ,
ÿӗng chí Kim ÿѭӧc ÿӅ bҥt lên Phó ty NguyӉn Thӑ Phѭӟc (tӭc Trҫn Trӑng An) ÿѭӧc chӍ ÿӏnh
giӳ chӭc Trѭӣng Công an huyӋn Long Thành. Ĉӗng chí Lê Văn Vұn, Phó Công an huyӋn Xuân
Lӝc ÿѭӧc ÿiӅu vӅ giӳ chӭc Trѭӣng Công an xѭӣng.
Tҥi Bà Rӏa, trung tuҫn tháng 7-1947, ÿoàn cán bӝ - Bӝ Tài chính mang vàng vào ӫng hӝ
cuӝc kháng chiӃn cӫa nhân dân Nam bӝ do thӭ trѭӣng Thanh Sѫn dүn dҫu vào ÿӃn Long Mӻ.
Ĉoàn yêu cҫu ÿѭӧc ÿi theo ÿѭӡng dây liên lҥc do Công an Bà Rӏa ÿҧm nhiӋm.
Nhұn lӋnh bҧo vӋ và dүn ÿoàn cӫa Ӫy ban hành chính tӍnh, chӍ huy trѭӣng Quӕc vӋ ÿӝi
kiêm khu trѭӣng Công an khu Ĉông Ĉoàn Hӗng Tâm giao nhiӋm vө cho Ban trinh sát lұp kӃ
hoҥch ÿѭa ÿoàn vѭӧt bӕt Cҫu Cӓ May ÿӇ vӅ căn cӭ Bà Trào rӗi ÿi Gia Ĉӏnh.
Mӝt ÿêm thѭӧng tuҫn tháng 7, sau khi bӕ trí Công an xung phong VNJng Tàu nә súng
thu hút sӵ chú ý cӫa ÿӏch vӅ phía thӏ xã Cҩp, Quӕc vӋ ÿӝi ém quân dӑc hai bӡ sông Cӓ May ÿӇ
yӇm hӝ ÿoàn, các ÿӗng chí Phҥm Tҩn Phát. (Hӗng KǤ) trѭӣng ban trinh sát, Lê Tӵ (thҫy giáo
Tӵ) ÿã dүn ÿoàn vѭӧt bӕt cҫu Cӓ May an toàn ÿӇ thҷng tiӃn vӅ Gia Ĉӏnh.
Sau ÿӧt dӗn sӭc cho viӋc bҧo vӋ ÿoàn, cán bӝ nhân viên Ty Công an Bà 5ӏa, ÿһc biӋt là
cán bӝ chiӃn sӻ Quӕc vӋ ÿӝi lҥi tiӃp tөc trinh sát, tә chӭc các trұn ÿánh du kích, nhҵm tiêu hao,
tiêu diӋt sinh lӵc ÿӏch.

1.10 Page 10

▲back to top


Tháng 8-1947, ÿѭӧc tin quҫn chúng báo, tiӇu ÿӝi giһc tҥi ÿӗn Con ó xã Phѭӟc Hҧi, do
tên "Tây Khùng dүn ÿҫu ÿi càn quét ÿã vào ÿӃn xã Hӝi Mӻ, Quӕc vӋ ÿӝi và chi ÿӝi 16 tә chӭc
phөc kích tҥi cҫu Bà Mía. Tây Khùng, cùng 6 lính giһc bӏ diӋt tҥi chӛ, bӑn còn lҥi bӓ chҥy tán
loҥn sau khi ÿӇ lҥi 1 tiӇu liên (Mi traillette) cùng 5 súng Mút. Trұn ÿánh thҳng lӟn, Tây khùng
bӏ diӋt làm nӭc lòng ÿӗng bào, chiӃn sӻ Ĉҩt Ĉӓ 30
Năm 1947 kӃt thúc, mӝt năm Công an hai TӍnh cùng vӟi quân và dân Biên Hòa - Bà
Rӏa ÿҭy mҥnh kháng chiӃn, tӯng bѭӟc ÿѭa phong trào cách mҥng phát triӇn. Ĉó là mӝt năm bҧo
vӋ vӳng chҳc thành quҧ cách mҥng cӫa nhân dân. Mӝt năm ÿӕi diӋn vӟi chiӃn tranh, tӯ buәi tay
không ÿánh giһc cán bӝ, nhân viên Công an hai tӍnh ngày càng lӟn mҥnh và vӳng vàng thêm
trên cѭѫng vӏ công tác cӫa mình.
II. - ĈҬY MҤNH ĈҨU TRANH CHӔNG *,ÈN ĈIӊP PHҦN ĈӜNG, BҦO Vӊ
VӲNG CHҲC CHIӂN KHU - CĂN CӬ ĈӎA
(3. 1948 - 5. 1951)
Bѭӟc sang năm 1948, chiӃn thҳng cӫa quân và dân ta trên chiӃn trѭӡng ViӋt Bҳc ÿã
buӝc Pháp phҧi ÿiӅu chӍnh lҥi chiӃn lѭӧc. Tӯ “Ĉánh nhanh, thҳng nhanh” ÿӏch quay sang
“Ĉánh lâu dài” và chӏu sӵ ÿiӅu phӕi chiӃn trѭӡng theo ý ÿӗ chiӃn lѭӧc cӫa ta.
Ӣ Nam bӝ, tѭӟng Pháp Ĉӡ - La - Tua, chӍ huy các lӵc lѭӧng quân ÿӝi viӉn chinh Pháp ӣ
Ĉông Dѭѫng triӇn khai xây dӵng hӋ thӕng ÿӗn, bӕt, tháp canh dày ÿһc khӕng chӃ các trөc
ÿѭӡng giao thông, ÿánh phá hұu cҫn, bao vây phong tӓa kinh tӃ ta, thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc lҩn vӃt
ÿҩt, lҩn dân, bình ÿӏnh tӯng vùng, lҩn chiӃm tӯng phҫn theo kiӇu “VӃt dҫu loang”.
Ĉi ÿôi vӟi quân sӵ, tình báo Pháp tăng cѭӡng chiӃn tranh gián ÿiӋp, cài cҩy nӝi gián ÿӇ
lNJng ÿoҥn nӗi bӝ, thúc ÿҭy các tә chӭc chính trӏ, tôn giáo phҧn ÿӝng chӕng phá cách mҥng.
Tҥi Biên Hòa, cuӝc kháng chiӃn chӕng Pháp cӫa quân và dân trong tӍnh ÿang trên ÿà
thҳng lӧi. Các trұn Ĉӗng Xoài, La Ngà làm chҩn ÿӝng dѭ luұn trong và ngoài nѭӟc. 7unh báo
quân sӵ Pháp lҥi mӝt lҫn nӳa thҩt bҥi trѭӟc chiӃn thuұt du kích táo bҥo, bí mұt, bҩt ngӡ nhѭng
chҳc thҳng cӫa ta.
Ĉҫu năm 1948, Công an Biên Hòa thay ÿәi lãnh ÿҥo, Ĉӗng chí Phҥm Văn Thuұn giӳ
chӭc Trѭӣng ty Công an thay ÿӗng chí NguyӉn Văn Ký ÿѭӧc chӍ ÿӏnh làm bí thѭ TӍnh ӫy và
chuyӇn sang công tác Ĉҧng.
30 Tây Khùng là mӝt tên gian ác, bҳt ÿѭӧc ÿӗng bào, chiӃn sӻ cӫa ta Y thѭӡng treo ngѭӧc ngѭӡi bӏ bҳt lên rӗi
cҳn cә hút máu cho ÿӃn khi ngѭӡi bӏ tra tҩn chӃt mӟi thôi. Chính vì thӃ mà nhân dân ÿһt cho Y biӋt danh là Tây
Khùng. Quҫn chúng xã Phѭӟc Hҧi treo giҧi thѭӣng mӝt con bò cho ÿѫn vӏ nào diӋt ÿѭӧc Tây Khùng. Sau trұn
này, ÿӗng chí Phҥm Công Thìn ÿӃn xã Phѭӟc Hҧi nhұn phҫn thѭӣng.

2 Pages 11-20

▲back to top


2.1 Page 11

▲back to top


Các chiӃn sƭ quӕc vӋ ÿӝi – ty Công an Bà Rӏa (ҧnh chөp 1947)
Sau trұn Ĉӗng Xoài, căn cӭ chiӃn khu Ĉ ngày càng ÿѭӧc mӣ rӝng. Thanh niên, hӑc sinh,
sinh viên nô nӭc rӡi thành tham gia kháng chiӃn. NhiӋm vө bҧo vӋ bí mұt, bҧo vӋ căn cӭ ÿһt ra
hӃt sӭc cҩp bách. Trѭӟc tình hình ÿó Công an Biên Hòa quyӃt ÿӏnh dӡi chuyӇn căn cӭ tӯ BӃn
gӛ - Phѭӟc Cam vӅ chiӃn khu Ĉ và ÿóng tҥi xã Tân Tӏch - Tân Uyên. (Nay thuӝc tӍnh Sông Bé)
Ngày 5 và 6.3.1948, trҧ ÿNJa trұn "La NJj” thӵc dân Pháp mӣ trұn càn quy mô vào
chiӃn khu Ĉ. Mөc tiêu cӫa cuӝc càn là : “Tiêu diӋt cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn, và lӵc lѭӧng
vNJ trang cӫa TӍnh”. Lӵc lѭӧng ÿӏch cҩp tiӇu ÿoàn, có cҧ Hҧi - Lөc - Không quân yӇm trӧ, rҫm
rӝ tiӃn vào chiӃn khu. Công an tӍnh vӯa dӡi căn cӭ, chѭa kӏp cӫng cӕ nѫi ăn chӕn ӣ thì ÿѭӧc
giao nhiӋm vө chӕng càn. Phӕi hӧp vӟi quân ÿӝi và dân quân du kích các xã Công an Biên Hòa
cùng các lӵc lѭӧng ÿã ÿҭy lui nhiӅu ÿӧt tҩn công, phҧn kích cӫa ÿӏch. Vӯa chiӃn ÿҩu bҧo vӋ căn
cӭ, vӯa tә chӭc hѭӟng dүn các cѫ quan, ban ngành, nhân dân rút sâu vào rӯng ÿӇ bҧo toàn lӵc
lѭӧng. Cuӝc chiӃn ÿҩu không cân sӭc ÿӇ bҧo vӋ căn cӭ, bҧo vӋ TӍnh Ӫy diӉn ra hӃt sӭc quyӃt
liӋt. Ta và ÿӏch giành nhau tӯng bìa rӯng, gӕc cây. Hai ngày càn quét, bҳn giӃt không ÿҥt ÿѭӧc
ý ÿӗ, lҥi bӏ tiêu hao hàng trăm sinh lӵc, ÿӏch phҧi bӓ dӣ cuӝc càn.
Sau trұn càn này, TӍnh Ӫy, Ӫy ban kháng chiӃn hành chính TӍnh dӡi chuyӇn căn cӭ vӅ
vùng Cây Gõ xá Mӻ Lӝc, Công an Biên Hòa cNJng dӡi chuyӇn theo ÿӇ làm nhiӋm vө bҧo vӋ.
Tháng 4.1948, ÿѭӧc sӵ giúp ÿӥ cӫa nhân dân, Công an Biên Hòa khám phá tә chӭc gián
ÿiӋp trong Ban ca kӏch cӫa tә chӭc thanh niên Bҧo quӕc ÿoàn.
Ngөy trang dѭӟi hình thӭc ca hát ÿӝng viên tinh thҫn kháng chiӃn cӫa cán bӝ, nhân dân
trong vùng căn cӭ, Ban ca kӏch cӫa tә chӭc Thanh niên Bҧo quӕc ÿoàn ÿѭӧc bӑn Quӕc dân
ÿҧng chӍ ÿҥo ÿã lӑt vào chiӃn khu Ĉ ÿӇ dò la tin tӭc, tuyên truyӅn xuyên tҥc ÿѭӡng lӕi kháng
chiӃn cӫa ta.

2.2 Page 12

▲back to top


Tӯ Sài Gòn, Ban ca kӏch cӫa tә chӭc thanh niên Bҧo quӕc ÿoàn ÿѭӧc mӝt cán bӝ trong
Ban chӍ huy dân quân liên xã khu vӵc 1. 31 ÿѭa vӅ xã An Phú trong chiӃn khu Ĉ biӇu diӉn. Lӧi
dөng sӵ sѫ hӣ, mҩt cҧnh giác cӫa Ban chӍ huy tӍnh ÿӝi dân quân Biên Hòa (Bӝ ÿӝi Lê Thoa),
bӑn chúng ÿã dùng ca hát ÿӇ chiêu hӗi, chiêu hàng, lung lҥc ý chí kháng chiӃn cӫa nhân dân
vùng chiӃn khu.
Tұp hӧp ÿҫy ÿӫ hӗ sѫ, tài liӋu báo cáo cҩp ӫy, ÿѭӧc TӍnh ӫy cho phép, ban chӍ huy tӍnh
ÿӝi dân quân hӛ trӧ 32 Công an Biên Hòa bҳt giӳ cҧ toán gӗm 20 nam nӳ diӉn viên cӫa chúng
tӏch thu toàn bӝ dөng cө, ô tô dùng làm phѭѫng tiӋn ÿi lҥi, ÿѭa chúng vӅ tӍnh lұp hӗ sѫ xӱ lý
Trên chiӃn trѭӡng Bà 5ӏa, phong trào kháng chiӃn cӫa quân và dân trong tӍnh ÿѭӧc ÿҭy
mҥnh. Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa TӍnh Ӫy, cán bӝ, chiӃn sӻ Quӕc vӋ ÿӝi ÿang hăng say kháng chiӃn
bҵng các trұn ÿánh du kích hoһc chӕng càn, bҧo vӋ căn cӭ, thì ÿҫu tháng 4.1948 xҧy ra sӵ kiӋn
Trung tѭӟng NguyӉn Bình ra lӋnh giҧi tán Ty Công an, giҧi giӟi lӵc lѭӧng Quӕc vӋ ÿӝi cӫa
Công an Bà Rӏa. Nguyên nhân chính cӫa vө án là do sӵ ҩu ti, ÿѫn giҧn cӫa vài cán bӝ quân sӵ
trong thӡi kǤ ÿҫu cӫa cách mҥng, bҵng thӫ ÿoҥn gài bүy ÿѭa nҥn nhân vào tròng, vӟi chӭng cӭ
ngөy tҥo, vӝi vàng kӃt tӝi Trѭӣng ty Công an, Trѭӣng Quӕc vӋ ÿӝi và tә chӭc Ty Công an Bà
5ӏa lúc bҩy giӡ là phҧn cách mҥng. Vө án còn vi phҥm nguyên tҳc tә chӭc, không tham khҧo ý
kiӃn cӫa Sӣ Công an Nam bӝ, cѫ quan cҩp trên cӫa Ty Công an Bà 5ӏa, chӍ căn cӭ vào dѭ luұn
và chӭng cӭ ÿѭӧc ông Mai Văn Vƭnh - chi ÿӝi trѭӣng chi ÿӝi 7 - Bình Xuyên thu thұp sai
nguyên tҳc pháp luұt ÿӇ kӃt tӝi, tӯ ÿó Trung tѭӟng NguyӉn Bình - khu bӝ trѭӣng khu 7 ÿã vӝi
vàng ra lӋnh giҧi giӟi Ty Công an, giҧi tán lӵc lѭӧng Quӕc vӋ ÿӝi cӫa Ty, tѭӟc toàn bӝ vNJ khí,
phѭѫng tiӋn cӫa lӵc lѭӧng.
LӋnh ÿѭӧc giao cho ông Mai Văn Vƭnh thi hành. Trѭӣng ty Công an Bà Rӏa HuǤnh
Công Vinh và chӍ huy trѭӣng Quӕc vӋ ÿӝi kiêm trѭӣng Công an khu Ĉông Ĉoàn Hӗng Tâm bӏ
bҳt và ÿѭa ÿi mҩt tích. Hàng trăm khҭu súng, trong ÿó có 4 khҭu trung liên FM ÿҫu bҥc bӏ tѭӟc.
Toàn bӝ cán bӝ, nhân viên cӫa Ty và các chiӃn sӻ Quӕc vӋ ÿӝi bӏ bҳt và ÿѭa ÿi an trí oan uәng,
vô căn cӭ. Ty Công an Bà Rӏa, mӝt trong nhӳng lӵc lѭӧng cách mҥng chӫ chӕt cӫa tӍnh Bà Rӏa
lúc này bӏ phá nát. Ĉây là mӝt tәn thҩt cho phong trào kháng chiӃn cӫa ÿӏa phѭѫng.
Sau khi bӏ giҧi giӟi, súng ÿҥn bӏ tѭӟc, bӏ tӏch thu, cán bӝ, nhân viên bӏ chuyӇn và phân
tán sang các cѫ quan, ÿѫn vӏ khác, quân sӕ chӍ còn vӓn vҽn khoҧng hai tiӇu ÿӝi ÿӗng chí Phҥm
Tҩn Phát (tӭc Hӗng KǤ) trѭӣng ban trinh sát phҧi quy tө lҥi. TiӃp ÿy, Trung tѭӟng NguyӉn
Bình cӱ ÿӗng chí Trӏnh Văn Tài - chi ÿӝi phó chi ÿӝi 7 Bình Xuyên, cán bӝ quân sӵ, sang nҳm
chӭc vө QuyӅn trѭӣng Ty Công an. Hұu quҧ là Ty Công an Bà Rӏa lҥi phҧi cӫng cӕ và xây
dӵng lҥi tӯ ÿҫu và ÿӃn tháng 5.1948, Sӣ Công an Nam bӝ mӟi cӱ ÿӗng chí Ĉһng Văn Thiên vӅ
Bà Rӏa giӳ chӭc Trѭӣng ty Công an thay ÿӗng chí Trӏnh Văn Tài.
Giӳa năm 1948, trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa, hӋ thӕng tháp canh "Ĉӡ - La – Tua” cӫa
giһc ÿã gây nhiӅu khó khăn cho phong trào kháng chiӃn cӫa ÿӏa phѭѫng. Ĉӏch án ngӳ, bao vây
chia cҳt chiӃn trѭӡng. Giao thông giӳa Công an TӍnh và các huyӋn trong vùng du kích trӣ nên
khó khăn, gián ÿoҥn. ChiӃn tranh tâm lý, chiӃn tranh gián ÿiӋp ÿѭӧc ÿӏch ÿҭy mҥnh mӝt cách
tӕi ÿa. Chúng gieo rҳc tѭ tѭӣng cҫu an, hѭӣng lҥc trong cán bӝ, chiӃn sƭ hòng lung lҥc ý chí
kháng chiӃn cӫa quân dân ta. Phӕi hӧp vӟi hoҥt ÿӝng quân sӵ và tình báo, ÿӏch còn triӋt ÿӇ lӧi
dөng các tә chӭc tôn giáo, lұp thêm các ÿҧng phái phҧn ÿӝng ÿӇ hoҥt ÿӝng chӕng phá cách
mҥng.
Tҥi huyӋn Long Thành, ÿӏch ÿã gây ra tình hình sa ÿӑa trong cán bӝ, chiӃn sƭ, gây nên
31 Ĉӗng chí : Châu Ngӑc Ĉӭc.
32 (2) Các ÿӗng chí Cao Văn Bó, tӍnh ÿӝi trѭӣng, NguyӉn Văn 7Uӏ, FKӏ NguyӋt (Hӝi trѭӣng Hӝi phө nӳ tӍnh) làm
tӍnh ÿӝi phó.)

2.3 Page 13

▲back to top


mâu thuүn nghi kӷ lүn nhau trong các cѫ quan, ban ngành cӫa huyӋn. Các công văn, thѭ tӯ, chӍ
thӏ, mӋnh lӋnh ӣ trên gӣi xuӕng ÿӅu không ÿѭӧc chҩp hành nghiêm chӍnh. Mâu thuүn giӳa các
ban, ngành trong huyӋn phát sinh. Quҫn chúng thiӃu tin tѭӣng, không dám cho con em tham gia
kháng chiӃn.
Nguy hiӇm hѫn, nӝi bӝ Công an huyӋn mҩt ÿoàn kӃt nghiêm trӑng. NguyӉn Thӑ Phѭӟc
(tӭc Trҫn Trӑng An) trѭӣng Công an huyӋn cùng NguyӉn Thӑ Trình (Em ruӝt Phѭӟc), Trѭӣng
ban Trinh sát Công an huyӋn, ăn chѫi sa ÿӑa, bê trӉ công tác, bҩt chҩp lӋnh ty, Phѭӟc - Trình tә
chӭc bҳt ngѭӡi, giam giӳ hàng loҥt không cҫn hӗ sѫ, giăng bүy, lұp mѭu cô lұp ÿҧng viên trung
kiên và quҫn chúng tӕt.
An ninh trұt tӵ trong vùng ngày càng diӉn biӃn theo chiӅu hѭӟng xҩu. Bӑn phҧn ÿӝng
lӧi dөng ÿҥo Thiên chúa dѭӟi chiêu bài : “Ĉҧng công giáo xm hӝi ÿҩu tranh cho tӵ do dân chӫ"
nәi lên chӕng phá cách mҥng mӝt cách cӵc ÿoan. Ӣ khҳp nѫi các hӑ ÿҥo, ÿҧng công giáo xã hӝi
ÿӅu thành lұp các chi bӝ ÿӇ thu hút tín ÿӗ, bành trѭӟng thӃ lӵc ÿҥo.
Thâm ÿӝc và nguy hiӇm hѫn, phòng nhì Pháp còn môi giӟi cho chúng bҳt tay vӟi bӑn
"ViӋt Nam quӕc dân ÿҧng", "Thanh niên bҧo quӕc ÿoàn"… ÿӇ thành lұp liên minh chӕng phá
cách mang mà ÿiӇn hình là linh mөc NguyӉn Vinh Tiên - phө trách xӭ Long ĈiӅm huyӋn 9ƭnh
Cӱu (Long Bình Tân - Biên Hòa ngày nay). Chúng ÿã chӕng phá cách mҥng quyӃt liӋt, NguyӉn
Vinh Tiên ÿã tұp trung thanh niên có ÿҥo cӫa hai hӑ ÿҥo Long ĈiӅm và Tân TriӅu huyӋn 9ƭnh
Cӱu (Vƭnh An ngjy nay) vӅ nhà thӡ tұp luyӋn quân sӵ, bҳt tay vӟi bӑn phҧn ÿӝng Cao Ĉài phái
Tây Ninh ӣ BӃn Gӛ, NguyӉn Vinh Tiên bҳt chѭӟc Léon-léroy,33 cNJng tә chӭc cái gӑi là ÿѫn Yӏ
cѫ ÿӝng bҧo vӋ chúa" (gӑi tҳt là U.M.D.C) cӫa nhà thӡ Long ĈiӅm, lҩy tên là "Ĉoàn Hùng
Tâm", tә chӭc U.M.D.C cӫa NguyӉn Vinh Tiên ÿѭӧc luyӋn tұp quân sӵ dѭӟi sӵ hѭӟng dүn cӫa
sƭ quan cӕ vҩn ÿҥo Cao Ĉài. Ngoài hoҥt ÿӝng gián ÿiӋp, lôi kéo nhân viên kháng chiӃn ÿҧo ngNJ,
NguyӉn Vinh Tiên còn ra lӋnh cho giáo dân canh giӳ nhà thӡ, rào làng chiӃn ÿҩu v.v..
Cùng vӟi hoҥt ÿӝng chӕng ÿӕi cách mҥng mӝt cách quyӃt liӋt, công khai trҳng trӧn cӫa
bӑn phҧn ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Thiên chúa, bӑn phҧn ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Phұt trong nhóm “Tӏnh ÿӝ
cѭ sƭ” lҥi gҥo rҳt mê tín, dӏ ÿoan bҵng các loҥi sҩm trҥng trong nhân dân. Các luұn ÿiӋu phҧn
ÿӝng nhѭ : "Cҫu nguyӋn cho hòa bình" "ăn chay, niêm thұt cho ÿӝc lұp" ÿѭӧc tuyên truyӅn
trong vùng du kích. Thông qua con ÿѭӡng buôn bán hai vùng, chúng lén lút ÿѭa các loҥi sҩm,
trҥng xâm nhұp vào chiӃn khu Ĉ và các vùng ÿӝc lұp cӫa ta, hòng gieo rҳt tѭ tѭӣng cҫu an,
hѭӣng lҥc, thӫ tiêu ÿҩu tranh, bӓ sҧn xuҩt tӵ cung, tӵ cҩp, tӵ cѭӡng trong nhân dân. Hoҥt ÿӝng
cӫa bӑn phҧn ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Phұt ÿã gây khó khăn cho phong trào kháng chiӃn cӫa ÿӏa
phѭѫng.
Tҥi Bà Rӏa, sӵ kiӋn giҧi giӟi và tѭӟc vNJ khí cӫa Ty Công an và Quӕc vӋ ÿӝi ÿã gây chҩn
cӝng dѭ luұn. NhiӅu ÿoàn thanh tra chính trӏ cӫa Nam bӝ, cӫa MiӅn ÿѭӧc cӱ vӅ Bà 5ӏa xác
minh làm rõ vө viӋc.
Tháng 8.1948, sau nhiӅu lҫn làm viӋc tҥi Bà Rӏa, phái ÿoàn Thanh tra chính trӏ miӅn
Ĉông do các ÿӗng chí Tҥ Nhҩt Tӭ, DiӋp Ba, NguyӉn Ngӑc Nhұt dүn ÿҫu ÿã ÿi ÿӃn kӃt luұn :
Ĉây là mӝt tәn thҩt lӟn nhҩt lӟn vӅ mһt chính trӏ, ҧnh hѭӣng vӅ tâm lý thiӋt hҥi vӅ ngѭӡi. Ĉoàn
quyӃt ÿӏnh trung ÿoàn 307 VӋ Quӕc Ĉoàn phҧi trҧ lҥi cho Công an Bà Rӏa 2 tiӇu ÿӝi khí giӟi,
trong ÿó có mӝt trung liên ÿӇ làm nhiӋm vө bҧo vӋ căn cӭ. Các ÿӗng chí NguyӉn Văn Phát (tӭc
KǤ Phát) ÿӝi trѭӣng ÿӝi Trұt tӵ Công an Bà Rӏa ÿã cùng trѭӣng ty Ĉһng Văn Thiên ÿi nhұn lҥi
33 Léon-léroy : Lê ông - Lê Roa : Tên Ĉҥi tá Pháp cósáng kiӃn thành lұp “các ÿѫn vӏ cѫ ÿӝng Eҧo vӅ chúa" cӫa
nhà thӡ. Ĉѭӧc thành lұp tӯ khu 8, khu 9 (miӅn Trung và miӅn Tây Nam bӝ) tә chӭc U.M.D.C ÿã ÿiên cuӗng
chӕng phá cách mҥng và ÿѭӧc ÿӏch U~t kinh nghiӋm cho triӇn khai xây dӵng toàn Nam bӝ.

2.4 Page 14

▲back to top


vNJ khí 34 . KӇ tӯ ÿây dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa TӍnh ӫy, sӵ chӍ ÿҥo cӫa Trѭӣng ty, ty Công an gà
5ӏa ÿѭӧc cӫng cӕ và xây dӵng lҥi.
Theo sӵ chӍ ÿҥo cӫa Sӣ Công an Nam bӝ, cѫ cҩu tә chӭc Công an Bà 5ӏa ÿѭӧc tә chӭc,
xây dӵng theo mô hình mӟi. Ngoài ÿӝi Trұt tӵ - Bҧo vӋ làm nhiӋm vө chӕng càn, tuҫn tra canh
34 VNJ khí nhұn vӅ ty thì ÿӗng chí Phҥm Tҩt Phát (Hӗng KǤ), trѭӣng ban trinh sát phát hiӋn khҭu trung liên FM
ÿҫu bҥo do ÿӗng chí Phҥm Công Thìn mang ra (khҭu súng tӕt nhҩt cӫa Quӕc vӋ ÿӝi trѭӟc lúc bӏ giҧi giӟi) ÿã bӏ
ÿәi mҩt bӝ phұn cѫ bҭm (Fcmateur) ÿӗng chí Trѭӣng ty cùng ÿông chí NguyӉn Văn Phát (KǤ Phát) lҥi phҧi ÿi
ÿәi lҥi.

2.5 Page 15

▲back to top


gác, bҧo vӋ căn cӭ, các ban Trinh sát, Văn phòng, Trҥi giam và Công an xung phong ÿѭӧc lұp
lҥi. Riêng công tác ĈiӋp báo vүn do trѭӣng ty và ban Trinh sát ÿҧm nhiӋm.
Ӣ cҩp huyӋn, Công an các huyӋn Long ĈiӅn Ĉҩt Ĉӓ và Cѫ Trҥch cNJng ÿѭӧc cӫng cӕ
lҥi, mӝt sӕ cán bӝ ÿѭӧc ÿӅ bҥt lên giӳ chӭc vө thay thӃ nhӳng ngѭӡi bӏ phiên tòa ngày
15.4.1948 xét xӱ vì các tӝi nhNJng nhiӉu dân chúng : 35
ĈӇ bҧo vӋ tӍnh ӫy, Ӫy ban kháng chiӃn hành chính tӍnh, sau khi ÿѭӧc cӫng cӕ lҥi, Công
an Bà Rӏa quyӃt ÿӏnh dӡi cѫ quan vӅ chiӃn khu Xuyên Phѭӟc Cѫ. Lҩy vùng Gò Cà xã Phѭӟc
Bӱu làm ÿӏa ÿiӇm ÿóng quân. Cán bӝ, nhân viên Công an Bà Rӏa ÿҭy mҥnh tăng gia, tӵ túc
lѭѫng thӵc ÿӇ công tác.
Trung thành vӟi sӵ nghiӋp cách mҥng, giӳ trӑn niӅm tin vào cuӝc kháng chiӃn cӫa dân
tӝc, sau nhӳng biӃn ÿӝng vӅ tә chӭc, cán bӝ, nhân viên Ty Công an Bà Rӏa lҥi vӳng vàng trên
nhiӋm vө công tác cӫa mình. Vѭӧt qua nhӳng khó khăn, Công an Bà 5ӏa tiӃp tөc ÿҭy mҥnh
công tác, ÿҩu tranh có hiӋu quҧ vӟi các hoҥt ÿӝng chiӃn tranh tam Oê, gián ÿiӋp cӫa ÿӏch, góp
phҫn cùng ban bҧo vӋ căn cӭ cӫa WӍnh, bҧo vӋ an toàn tuyӋt ÿӕi cho các cѫ quan và cán bӝ lãnh
ÿҥo kháng chiӃn cӫa ÿӏa phѭѫng.
Tҥi Biên Hòa, nhӳng tháng cuӕi cùng năm 1948. Ty Công an quyӃt ÿinh cӫng cӕ lҥi bӝ
máy lãnh ÿҥo cҩp huyӋn ÿӇ ÿӕi phó hiӋu quҧ vӟi hoҥt ÿӝng cӫa ÿӏch. Ĉӗng chí Hӗ Văn Ĉҥi,
Phó ty, ÿѭӧc cӱ kiêm chӭc trѭӣng Công an Quұn Châu Thành. Ĉӗng chí Bùi ThiӋn Ngӝ 36
ÿѭӧc tăng cѭӡng làm phó công an thӏ xã. Tҥi Long Thành ÿӇ cӫng cӕ lҥi nӝi bӝ, Ty quyӃt ÿӏnh
rút NguyӉn Thӑ Phѭӟc (tӭc Trҫn Trӑng An) vӅ trên và cӱ ÿӗng chí Ngô Xuân Hòa làm trѭӣng
Công an huyӋn, NguyӉn Thӑ Phѭӟc viӋn cӟ dѭӥng bӋnh, không chҩp hành quyӃt ÿӏnh cӫa trên
Bѭӟc sang năm 1949, sӵ chӕng phá cách mҥng cӫa bӑn phҧn ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Thiên
chúa ӣ khu vӵc Long Thành, 9ƭnh Cӱu, Xuân Lӝc thuӝc tӍnh Biên Hòa ngày càng trҳng trӧn
hѫn
Tҥi Long Thành, giӳa lúc an ninh, trұt tӵ cӫa huyӋn diӉn biӃn theo chiӅu hѭӟng xҩu, thì
ÿӗng chí SKy bí thѭ huyӋn ӫy ÿѭӧc TӍnh ӫy cho nghӍ phép dài hҥn. Ĉӗng chí Minh phó bí thѭ
huyӋn ӫy cung ÿѭӧc TӍnh ӫy cho ÿi chӳa bӋnh tai Sài Gòn.
Do vҳng cán bӝ chӫ chӕt, sinh hoҥt Ĉҧng, sinh hoҥt ÿoàn thӇ trong Quân - Dân - Chính
cӫa huyӋn trӣ nên lӓng lҿo. Quan hӋ nam nӳ không lành mҥnh trong các cѫ quan kháng chiӃn
diӉn ra công khai. ViӋc tuyӇn dөng, thu nҥp nhân viên bӯa bãi, bӓ qua nguyên tҳc, các ÿoàn thӇ
kháng chân tuyӇn lӵa cҧ nhӳng phҫn tӱ có lý lӏch không rõ ràng, không qua Công an thҭm tra,
xác minh trѭӟc. Cán bӝ, nhân viên ra, vô vng ÿӏch tӯ do, tùy tiӋn, không tuân thӫ các qui ÿӏnh.
Lӧi dөng viӋc quҧn lý lӓng lҿo, mӝt sӕ phҫn tӱ thoái hóa biӃn chҩt ÿã tӵ ê chһn bҳt, lөc
soát, bóc gӥ các công văn, thѭ tӯ liên lҥc ÿӇ biӇn thu tiӅn bҥc cӫa các xã gӱi vӅ huyӋn ӫng hӝ
kháng chiӃn, làm chұm trӉ các chӍ thӏ, báo cáo gӱi vӅ huyӋn, gây khó khăn cho viӋc chӍ ÿҥo
phong trào kháng chiӃn cӫa ÿӏa phѭѫng.
Nӝi bӝ Công an huyӋn mҩt ÿoàn kӃt nghiêm trӑng. NguyӉn Thӑ Phѭӟc kiên quyӃt
chӕng lӋnh ÿiӅu ÿӝng cӫa Ty ngày càng sa ÿӑa, biӃn chҩt thêm. Cùng NguyӉn Thӑ Trình,
Phѭӟc bҩt chҩp pháp luұt, thӫ tiêu cҧ ngѭӡi vô tӝi.
Giӳa lúc ÿó, Ty Công an Biên Hòa có sӵ thay ÿәi lãnh ÿҥo, ÿӗng chí Phҥm Văn Thuұn
(Ba Thuұn) ÿѭӧc TӍnh ӫy ÿiӅu sang công tác Ĉҧng. Ĉӗng chí Hӗ Văn Ĉҥi (6iu Ĉҥi) Phó ty
35 Mӝt sӕ tѭ liӋu ÿӇ lҥi cho rҵng : Ĉây là phiên Tòa xét xӱ mӝt sӕ cán bӝ Ty Công An và Quӕc VӋ Ĉӝi cӫa Ty
Công An Bà 5ӏa lұp chiӃn khu ma chông phá cách mҥng.
36 Ĉ/c Bùi ThiӋn Ngӝ nay là uӹ viên Bӝ Chính trӏ TW Ĉҧng, Bӝ trѭӣng Bӝ Nӝi Vө.

2.6 Page 16

▲back to top


ÿѭӧc bә nhiӋm giӳ chӭc Trѭӣng ty. Lãnh ÿҥo mӟi chѭa kӏp vӅ cѫ quan nhân bàn giao, thì tháng
5.1949, phòng trinh sát chӍ căn cӭ vào dѭ luұn, hiӋn tѭӧng và suy luұn chӫ quan cӫa mӝt vài
cán bӝ chuyên môn thuҫn túy, vӝi vã nhұn ÿӏnh nhӳng tiêu cӵc xҧy ra tҥi huyӋn Long Thành là
do bӑn "ViӋt Nam quӕc dân ÿҧng âm mѭu cѭӟp chính quyӅn huyӋn", rӗi quy kӃt thành chӭng
cӭ, tә chӭc phá án Tӯ. Tӯ ÿiӅu tra sai nguyên tác, vi phҥm pháp luұt, phòng Trinh sát ty Công
an Biên Hòa ÿã ra lӋnh bҳt giam tràn lan, tra tҩn dã man phҥm nhân, bӭc cung, mӟm cung theo
ý chӫ quan cӫa cán bӝ ÿiӅu tra, làm báo cáo sai sӵ thұt gӱi cҩp trên
Sai lҫm cӫa phòng trinh sát Ty Công an Biên Hòa ÿã làm cho tӍnh ӫy Biên Hòa chӫ
trѭѫng xӱ lý oan, sai nhiӅu cán bô, ÿҧng viӋn, trong ÿó có nhiӅu ngѭӡi là ÿҫu ngành, cùng mӝt
sӕ ÿҧng viên trung kiên và quҫn chúng tӕt cӫa các [m
Vө viӋc kéo dài mãi ÿӃn cuӕi năm 1949 mӟi chҩm dӭt. Sai lҫm này cӫa phòng Trinh sát
ÿã ÿѭӧc hӝi nghӏ chӍnh huҩn, kiӇm thҧo ÿѭӡng lӕi Công an nhân dân cӫa lãnh ÿҥo Ty Công an
Thӫ Biên tӵ kiӇm ÿiӇm và ÿánh giá : “Lұp trѭӡng không vӳng, kpm tính Ĉҧng, thiӃu quan ÿiӇm
quҫn chúng" 37.
Tҥi Bà Rӏa, sau khi các phòng, ban tӯ tӍnh xuӕng huyӋn, xã ÿѭӧc cӫng cӕ lҥi, tháng 12-
1949 ÿӗng chí Ĉһng Văn Thiên ÿѭӧc ÿiӅu sang công tác khác. NguyӉn VӋ Quӕc ÿѭӧc trên ôi
Ӆu vӅ giӳ chӭc Trѭӣng ty. Tháng 21950, Công an xung phong - Ty công an Bà 5ӏa phӕi hӧp
vӟi bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫn 86 (huyӋn VNJng Tàu) chһn ÿánh ÿoàn xe ÿi phát lѭѫng cӫa Phán Kiên tҥi
Eo Ông Tӯ. Nhұn tin cӫa các anh Phҥm Công ChiӃn (tӭc Chín Công Khanh) và anh Bҵng, cѫ
sӣ ÿiӋp báo Fӫa Công an tӍnh gài trong ÿӗn giһc báo ra, Công an Xung phong Bà Rӏa dѭӟi sӵ
chӍ huy cӫa ÿӗng chí Phҥm Văn Tѭӡng cùng bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng 86 - huyӋn VNJng Tàu phөc kích
trên lӝ trình cӫa giһc.
11 giӡ 30 ÿoàn xe chӣ tiӅn lӑt vào ә phөc kích, ta ÿӗng loҥt nә súng chһn ÿánh. Phán
Kiên cùng 2 lính giһc trên xe bӏ diӋt. Ĉoàn xe hӝ tӕng chӣ chӣ tiӅn cӫa giһc hӕi hoҧng bӓ chҥy
vӅ VNJng 7ju. Ta thu gҫn 3 triӋu bҥc xanh, tiӅn Ĉông Dѭѫng.
Phong trjo thi ÿua giӃt giһc ÿѭӧc các chiӃn sӻ Công an Bà 5ӏa, hѭӣng ӭng sôi nәi, nhұn
chӭc Trѭӣng ty, thay vì ÿoàn kӃt nӝi bӝ, gѭѫng mүu chҩp hành, ÿӝng viên cán bӝ, nhân viên
hăng hái thi ÿua, góp sӭc vào cuӝc kháng chiӃn cӫa dân tӝc thì NguyӉn VӋ Quӕc lҥi cùng
NguyӉn Bá Cҭn, Trѭӣng phòng trinh sát và mӝt sӕ khác chia rӁ bè cánh, gây mҩt ÿoàn kӃt nӝi
bӝ nghiêm trӑng.
NhiӅu lҫn Quӕc sӱ dөng công quӻ không ÿúng nguyên tҳc, biӇn thӫ tiӅn tang vұt 38, hӫ
hóa vӟi chiӃn sӻ phҥm nhân bӏ phát hiӋn và bӏ kiӇm ÿiӇm ÿҩu tranh trong nӝi bӝ Ĉҧng. Tình
hình mҩt ÿoàn kӃt ngày càng nghiêm trӑng, nhân viên thì chia rӁ bè cánh, tìm cách gây ҧnh
hѭӣng lүn nhau. Vө viӋc kéo dài nhѭng vүn không ÿѭӧc TӍnh ӫy, Ӫy ban kháng chiӃn hành
chính tӍnh giҧi quyӃt triӋt ÿӇ. Mâu thuүn nӝi bӝ phát sinh gay gҳt. Các ÿӗng chí Phҥm Tҩn Phát,
Chánh Văn Phòng, Lê Quang Khѭѫng, phө trách mұt mã, Hai Khҭu, cán bӝ ÿiӅu tra, cùng mӝt
sӕ ÿӗng chí khác quyӃt ÿӏnh ÿiӋn báo vӅ Sӣ Công an Nam bӝ.
Cùng lúc mӝt sӕ phҫn tӱ xҩu ӣ các xã Phú Mӻ, Hӝi Bài lҥi dӵng lên chuyӋn có biӋt kích
Pháp giҧ cӑp lӑt vào căn cӭ cӫa ta ÿӇ bҳt cóc, ám sát cán bӝ.
Tin biӋt kích Pháp giҧ cӑp hoҥt ÿӝng trong vùng căn cӭ cӫa ta lan truyӅn trong nhân
dân. Quҫn chúng nhân dân huyӋn VNJng Tàu 39 hoang mang lo sӧ, NguyӉn Bá Cҭn trѭӣng
37 Biên bҧn kiӇm thҧo vө ViӋt Quӕc Long Thành (1949) - Ty Công an Thӫ Biên, Eҧn sao 1953, lѭu trӳ tҥi tә
nghiên cӭu, tәng kӃt lӏch sӱ C A.N.D Ĉòng Nai, hӗ sѫ khai thác tҥi PA 27 Công an tӍnh
38 TiӅn tang vұt vө ÿánh xe Phán Kiên
39 HuyӋn VNJng Tàu lúc này Npo dài tӟi vùng Phú Mӻ - Hӝi Bài.

2.7 Page 17

▲back to top


phòng trinh sát ÿѭӧc Ty cӱ vӅ Phú Mӻ - Hӝi Bài ÿiӅu tra làm rõ. Do ҩu trƭ vӅ nghiӋp vө cӝng
vӟi sӵ non kém vӅ lұp trѭӡng cách mҥng, NguyӉn Bá Cҭn ÿã dӵng lên thành vө án chính trӏ
"Ĉҧng ViӋt Nam phөc quӕc hӝi" nhҵm tҥo uy tín cá nhân. Tӯ sai lҫm này, Cҭn ra lӋnh bҳt giam
tràn lan. Hàng loҥt cán bӝ cӕt cán và quҫn chúng tích cӵc ӣ các cѫ quan, bҥn ngành Quân - Dân
- Chính cӫa huyӋn VNJng Tàu bӏ bҳt giӳ. Hàng chөc ngѭӡi bӏ ÿánh ÿұp tàn nhүn. Có ngѭӡi bӏ
Cҭn thӫ tiêu vô căn cӭ.
Vө viӋc gây chҩn ÿӝng dѭ luұn kháng chiӃn vùng Bà 5ӏa - VNJng Tàu. Công an Bà Rӏa
lҥi ÿӭng trѭӟc khó khăn mӟi. Trѭӟc tình hình ÿó, tháng 9-1949, Sӣ Công an Nam bӝ cӱ mӝt
phái ÿoàn thanh tra do ÿӗng chí Hӗ Văn Nâu vӅ ÿiӅu tra làm rõ. ĈӇ ÿoàn kӃt lҥi nӝi bӝ, Sӣ
Công an Nam bӝ quyӃt ÿӏnh ÿiӅu ÿӝng mӝt sӕ ÿӗng chí vӅ sӣ nhұn công tác mӟi. Ĉoàn thanh
tra ÿiӅu NguyӉn Bá Cҭn vӅ khu xӱ lý.
Trѭӟc vө viӋc này, TӍnh ӫy ÿѭa ÿӗng chí NguyӉn Tҩn Cách vӅ Ojm bí thѭ huyӋn ӫy
huyӋn VNJng Tàu thay ÿӗng chí Lê Ĉunh Y vu thiӃu trách nhiӋm ÿӇ NguyӉn Bá Cҭn gây ra “vө
án cӑp giҧ”
KiӇm ÿiӇm vӅ sai lҫm này, tiӇu ban Ĉҧng - Ĉoàn Công an, Xӭ ӫy Nam bӝ ÿánh giá :
“&y nhӳng cҩp ӫy và Công an hoang mang ÿӃn nәi coi chung quanh mình ÿҫy ViӋt gian, sinh ra
bҳt bӟ tùm lum, gây nhiӅu thiӋt hҥi cho hàng ngNJ Ĉҧng và hàng ngNJ kháng chiӃn. Chính ӣ
huyӋn VNJng Tàu, tӍnh Bà 5ӏa ÿm bҳt lҫm mӝt sӕ ÿӗng chí và có mҩy ÿӗng chí tӵ vұn nhѭng cӭu
thoát, chӍ chӃt có mӝt cӗng chí. Ngoài ra còn mӝt ÿӗng chí tә chӭc vѭӧt trҥi bӏ bҳn chӃt. Ĉây
thiӋt là mӝt thҧm trҥng do tinh thҫn hoang mang. Và chӫ quan cӫa ÿӗng chí Công an và huyӋn
ӫy VNJng Tàu gây nên” 40
Trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa, sai lҫm cӫa phòng trinh sát Ty Công an Biên Hòa ÿѭӧc
phát hiӋn và ngăn chһn, nӝi bӝ ÿѭӧc cӫng cӕ. Ĉҫu tháng 9-1949, sau khi cӫng cӕ hӗ sѫ, Ty
quyӃt ÿӏnh bҳt NguyӉn Vinh Tiên, linh mөc xӭ Long ĈiӅm ÿѭa ra chiӃn khu xӱ lý ÿӇ ngăn chһn
hoҥt ÿӝng cӫa bӑn phҧn ÿӝng lӧi dөng ÿҥo Thiên chúa.
Song song vӟi viӋc lұp hӗ sѫ, ÿѭa NguyӉn Vinh Tiên ra xét xӱ công khai trѭӟc tòa.
Công an Biên Hóa còn giúp cho tә chӭc : “Công giáo kháng chiӃn” tӍnh Biên Hòa ra lӡi hiӋu
triӋu, vҥch trҫn bӝ mһt phҧn ÿӝng cӫa bӑn khoác áo linh mөc, hoҥt ÿӝng chӕng phá cách mҥng
cӫa "Ĉҧng công giáo xã hӝi”, kêu gӑi giáo dân ba vùng ÿoàn kӃt, ӫng hӝ kháng chiӃn.
Phát huy thҳng lӧi, tháng 12-1949, Ty công an Biên Hòa phá tiӃp tә chӭc phҧn ÿӝng cӫa
bӑn Ĉҥi ViӋt, cҩu kӃt vӟi bӑn ViӋt Nam quӕc dân ÿҧng, chui vào huyӋn bӝ ÿҧng Dân chӫ Long
Thành chӕng phá cách mҥng. Các en Hoàng ViӋt Hà (tӭc Võ Văn TruyӋn), VNJ Hӗng Sѫn (tӭc
Trҫn Văn Ӣ) +Rjng Bӏch ViӋt (tӭc NguyӉn Lөc YӇm), Mѭӡi Bí, Lê Phùng Xuân, NguyӉn Hӳu
Thành, NguyӉn Văn Xê, NguyӉn Văn Chѭѫng, Chung Văn Tӕt, Phҥm Văn Xính... bӏ bҳt giӳ 41
NguyӉn Vinh Tiên - Linh mөc phҧn ÿӝng và tә chӭc Ĉҥi ViӋt hoҥt ÿӝng trong HuyӋn
bӝ ÿҧng Dân chӫ Long Thành bӏ bҳt giӳ, ÿҧng Công giáo xã hӝi và ÿҧng Ĉҥi ViӋt bӏ vҥch mһt
khҳp nѫi, quҫn chúng giáo dân, ÿһc biӋt là các tҫng lӟp nhân sӻ, trí thӭc ӣ 3 vùng hiӇu U} chính
sách ÿoàn kӃt kháng chiӃn do Ĉҧng khӣi xѭӟng và lãnh ÿҥo. TӍnh ӫy ÿҧng Dân chӫ Biên Hòa
nhұn rõ dã tâm cӫa giһc cNJng nhѭ thӵc trҥng nӝi bӝ cӫa mình 42. Cán bӝ chiӃn sӻ Công An Biên
40 Báo cáo tәng kӃt tháng 3-1953 cӫa tiӇu Ban Ĉҧng - Ĉoàn Công an, xӭ Ĉҧng bӝ Nam bӝ. Tài liӋu Ban tәng
kӃt /ӏch sӱ C.A.N.D Bӝ nӝi vө (lѭu trӳ tә NC.TK.LS - CAND Ĉӗng Nai).
41 Báo cáo sӕ 759/CAB ngày 10-12-1949 Ty Công an Biên +za - hӗ sѫ khai thác PA 27 Công an tӍnh (lѭu trӳ
tә NC TK.LS CAND)
42 Hoàng ViӋt Hà, VNJ Hӗng Sѫn, Hoàng Bích ViӋt là nhӳng công chӭc FNJ cӫa Pháp. Do có tham gia hoҥt ÿӝng
giành chính quyӅn năm 1945 tҥi Long Thành, cҧ ba ÿѭӧc bӕ trí vào nhӳng chӭc vө quan trӑng cӫa huyӋn. Nҳm

2.8 Page 18

▲back to top


Hòa ÿá góp phҫn làm trong sáng ÿӝi ngNJ trí thӭc cӫa Ĉҧng, phá tan âm mѭu phòng nhì Pháp
chia rӁ Ĉҧng ta vӟi các ÿҧng anh em khác, ÿӗng thӡi làm chuyӇn biӃn các phe nhóm chӕng phá
cách mҥng.
LӉ kӹ niӋm ngày thành lұp ngành cӫa cán bӝ, chiӃn sӻ Ty Công An Bà Rӏa
Năm 1949 ÿánh dҩu sӵ kӃt thúc nhӳng sӵ kiӋn ÿҩu tranh gay go, phӭc tҥp Công An
Biên Hòa Ba Rӏa tӯng bѭӟc khҳc phөc khó khăn, vӳng vàng bѭӟc sang mӝt năm mӟi ÿҫy thӱ
thách
Năm 1950, ÿӏch tăng cѭӡng khӫng bӕ và kiӇm soát gҳt gao. HӋ thӕng tháp canh cӫa
ÿӏch dӵng lên dày ÿһc trên khҳp các trөc lӝ giao thông và lҩn sâu vào vùng ÿӝc lұp du kích cӫa
ta.
Trên chiӃn trѭӡng Biên Hòa, ngoài hӋ thӕng ÿӗn, bӕt có nѫi, tӯ nӝi ô ra các quӕc lӝ 1,
15 và các lӝ 16, 24 ÿһc biӋt là tӯ Tân Ba, Cây Ĉào lên phía Nam chiӃn khu Ĉ, ÿӏch dӵng thêm
hàng loҥt các ÿӗn bӕt lӟn nhӓ, tҥo thành mӝt hӋ thӕng liên hoàn ngăn cách giӳa nӝi ô vào chӏӃn
khu. ChiӃn trѭӡng bӏ chia cҳt ra thành tӯng ô nhӓ. Giao thông liên lҥc gһp khó khăn, lãnh ÿҥo
chӍ ÿҥo phong trào ӣ các quұn, huyӋn gһp nhiӅu trӣ ngҥi. Ĉӕi tѭӧng ÿҩu tranh Fӫa Ty Công an
Biên Hòa tұp trung vào bӑn tình bio, gLin ÿiӋp các phe nhóm, ÿҧng phái phҧn ÿӝng, bӑn tӅ,
ngөy ic ôn và tә chӭc U.M.D.C tҥi bӕt Long ĈiӅn.
giӳ chӭc vө, cҧ ba bê trӉ công tác và hoҥt ÿӝng mѭu cҫu lӧi ích cá nhân. Năm 1947, hӑ bӏ loҥi khӓi hàng ngNJ
kháng chiӃn. Hҵn hӑc vӟi cách mҥng, cҧ ba tham gia ÿҧng Ĉҥi ViӋt và ÿѭӧc bӕ trí chui vào HuyӋn bӝ Ĉҧng
Dân chӫ Long Thành phát triӇn lӵc lѭӧng ÿӇ chӕng phá cách mҥng.

2.9 Page 19

▲back to top


Ngày 28-l-1950, viӋc Lӳ 0jnh, ÿӝi viên ÿӝi thiӃu niên Xung phong cҧm tӱ bӏ giһc Pháp
sát hҥi tҥi trѭӡng bҳn Virgile sau bӕn năm giam giӳ, càng bӝc lӝ bӝ mһt gian ác, giҧ nhân giҧ
nghƭa cӫa thӵc dân Pháp ÿӕi vӟi nhân dân ta
Tháng 5 - 1950, mѭu trí và kiên quyӃt, Công an Biên Hòa ÿã khôn khéo khám phá, bóc
gӥ toàn bӝ mҥng lѭӟi nӝi gián do bӑn phòng nhì, khu Biên Hòa (Deucieme Bureau Secteur
Biên Hòa) cài cҩy vào nӝi bӝ phòng Trinh sát phá tan kӃ hoҥch chui sâu, leo cao cӫa ÿӏch.
Nhӳng tháng ÿҫu năm 1950, hoҥt ÿӝng cӫa ÿӏch xung quanh căn cӭ Ty Công an Biên
Hòa, ÿóng tҥi Tân Uyên ngày càng ác liӋt. Ĉӏch thѭӡng tә chӭc pháo kích xung quanh ÿӏa chӍ
ÿóng quân và tăng cѭӡng hoҥt ÿӝng thám báo, biӋt kích
Thӡi gian này, nӝi bӝ phòng Trinh sát mҩt ÿoàn kӃt. Cán bӝ, nhân viên nghi ngӡ lүn
nhau. Tә chӭc, kӹ luұt lӓng lҿo, sinh hoҥt ÿѫn vӏ rӡi rҥc mà nguyên nhân và xuҩt phát ÿiӇm ÿӅu
tӯ ba nӳ nhân viên trong tә hұu cҫn, y tӃ cӫa phòng do thӏ X (vӧ bé ÿӗng chí Chín Thuҫn,
trѭӣng phòng) làm tә trѭӣng gây ra. KӃt hӧp vӟi viӋc theo dõi, quҧn lý cán bӝ, lãnh ÿҥo Ty
nhұn thҩy viӋc tuyӇn lӵa 3 nӳ nhân viên trên không tuân theo nguyên tҳc cӫa ngành. Thӏ X có
quá khӭ phӭc tҥp. Ĉӗng chí Thuҫn, trѭӣng phòng Trinh sát khѭӟc tӯ báo cáo sӵ thұt và không
giҧi thích nәi trѭӟc ban lãnh ÿҥo Ty quá trình gһp lҥi và tuyӇn dөng ngѭӡi vӧ bé cӫa mình vào
làm nhân viên cӫa phòng sau nhiӅu năm mҩt tích.
ĈӇ làm U} sӵ thұt vӅ thӏ X cùng hai nӳ nhân viên Bông. và Thuұn ÿѭӧc phòng Trinh sát
tuyӇn dөng qua môi giӟi cӫa thӏ X, lãnh ÿào Ty Công an Biên Hòa quyӃt ÿӏnh thӱ thách bҵng
viӋc giao cho tә Y tӃ, hұu cҫn vào vùng ÿӏch (Sài Gòn) mua ÿӗ vӅ phөc vө kháng chiӃn ÿӇ
tѭѫng kӃ, tӵu kӃ phá án.
Cҧ ba tên nhiӅu lҫn vào thành trót lӑt và mua vӅ cho ÿѫn vӏ nhӓ máy móc, dөng cө thiӃt
yӃu quan trӑng bӏ ÿӏch cҩm mang ra khӓi vùng chúng kiӇm soát. Chân tѭӟng, các tên X. Bông,
Thuұn lӝ r}. Mùa thu năm 1950, Ty phөc kích bҳt quҧ tang cҧ ba tên ÿánh cҳp tài liӋu cӫa ta
mang ra cho ÿӏch.. 43.
Trѭӟc Ban lãnh ÿҥo Ty, các tên X, Bông, Thuұn thú nhұn ÿҫy ÿӫ tӝi lӛi hoҥt ÿӝng gián
ÿiӋp cho phòng nKu Pháp, vө án ÿѭӧc khám phá, Ty Công an Biên Hòa có thêm Eji hӑc kinh
nghiӋm vӅ bҧo vӋ nӝi bӝ, bҧo vӋ cán bӝ, chӕng ÿӏch cài cҩy nӝi gián, lNJng ÿoҥn nӝi bӝ kháng
chiӃn. Ngày càng thҩt bҥi và bӏ ÿӝng trên chiӃn trѭӡng Bҳc bӝ, thӵc dân Pháp quay ra ÿánh phá
quyӃt liӋt các vùng Nam bӝ nhҵm phá hoҥi kinh tӃ, phá hoҥi cѫ sӣ quҫn chúng, cӫng cӕ thӃ
ÿӭng ÿӇ mӝ thêm ngөy quân, cӫng cӕ ngөy quyӅn, tranh thӫ viӋn trӧ Mӻ.
Trên chiӃn trѭӡng Bà Rӏa, nhӳng tháng ÿҫu năm 1950, ÿӏch tұp trung xây dӵng tiӇu
ÿoàn 65 ngөy binh (BVN). KӃt hӧp giӳa lính Cao Ĉài phҧn ÿӝng vӟi bӑn biӋt kích
(Commandos), ÿӏch ÿóng thêm nhiӅu tua trên lӝ 2, tăng cӵӡng hành quân càn quét dӑc lӝ 15 mà
trӑng ÿiӇm là vùng căn cӭ Phú Mӻ hòng chӕng phá phong trào kháng chiӃn cӫa quân và dân
trong tӍnh
Trѭӟc sӭc ép cӫa giһc, TӍnh ӫy Bà Rӏa chӫ trѭѫng ÿҭy manh cӝng tác diӋt tӅ, trӯ gian,
tҩn công vùng sau lѭng ÿӏch, bѭӟc buӝc ÿӏch phҧi quay vӅ ÿӕi phó nhҵm giӳ vӳng ÿӏa Ejn, mӣ
rӝng vùng du kích.
Chҩp hjmh nghӏ quyӃt cӫa TӍnh ӫy, Công an Bà Rӏa phát ÿӝng ÿӧt thi ÿua diӋt tӅ, trӯ
gian ӣ khҳp các quұn, huyӋn. Các ÿӗng cht Tăng Văn Khánh, ӫy trѭӣng khu vӵc 1 Hoàng Du -
ÿӝi trѭӣng ÿӝi Công an Xung phong Công an tinh, Trҫn Văn Ngà, NguyӉn Văn Giáp, ÿӝi viên
43 %ҧn U~t nghiӋm vө nӝi gián tҥi phòng Trinh sát Ty Công an Biên +za, tài liӋu Nha Công an Trung ѭѫng, hӗ
sѫ lѭu trӳ tҥi tә tәng kӃt nghiên cӭu /ӏch sӱ C.A.N.D. Ĉӗng Nai.

2.10 Page 20

▲back to top


ÿӝi Công an Xung Phon thӏ xã Bà 5ӏa v.v... ÿã ÿánh mҥnh vào bӑn tӅ, ÿiӋp ác ôn gây cho chúng
nhiӅu thiӋt hҥi, hoang mang lo sӧ.
Chi bӝ Công An Bà Rӏa làm lӉ kӹ niӋm ngày thành lұp Ĉҧng
Thi ÿua vӟi các khu vӵc, các huyӋn, bán ÿӝi Công an Xung phong Công an huyӋn Ĉҩt
Ĉӓ quyӃt ÿӏnh tҩn công vào trө sӣ hӝi tӅ (nhà viӋc) Ĉҩt Ĉӓ ÿӇ diӋt tên cai tәng Tòng, mӝt tên
tay sai khét tiӃng gian ác vùng Ĉҩt Ĉӓ, nhҵm khích lӋ tinh thҫn kháng chiӃn cӫa nhân dân trong
vùng ÿӏch hұu.
KӃ hoҥch ÿѭӧc chuҭn bӏ và ÿѭӧc tұp dѭӧt kӻ. Toàn bán ÿӝi ÿѭӧc bӕ trí tҥi vòng ngoài
dѭӟi sӵ chӍ huy cӫa anh Mai Văn Láng ÿӇ yӇm trӧ cho ÿӝi viên Võ Thӏ Sáu ÿӝt nhұp, ném lӵu
ÿҥn vào trө sӣ hӝi tӅ cӫa giһc.
Sáng mӝt ngày tháng 5 - 1950, len lӓi giӳa nhӳng ngѭӡi ÿi chӧ ÿӝi viên Võ Thӏ Sáu ÿã
bҩt ngӡ ném lӵu ÿҥn vào ÿӗn giһc làm cho tên cai tәng Tòng bӏ thѭѫng.
Phát hiӋn ra chӏ, ÿӏch ӗ ҥt ÿuәi theo, bán ÿӝi Công an Xung phong yӇm trӧ vòng ngoài
nә súng giҧi vây. Lính giһc trong ÿӗn Ĉҩt Ĉӓ ÿѭӧc báo ÿӝng. Tӯ trên chòi canh, khҭu trung
liên cӫa giһc ÿiên cuӗng nhҧ ÿҥn vào ÿӝi hình, chһn ÿѭӡng rút lui cӫa ta.
Chӡ cho giһc ÿӃn gҫn, Võ Thӏ Sáu ném tiӃp quҧ thӱ 2, lӵu ÿҥn không nә, chӏ bӏ giһc bҳt
nhѭng bán ÿӝi Công an Xung phong ÿã rút lui an toàn.
Bҳt ÿѭӧc chӏ, giһc tӭc tӕc giҧi vӅ Bà Rӏa rӗi ÿѭa xuӕng nhà lao Chí Hòa và ÿày ra Côn
Ĉҧo. Ӣ ÿâu chӏ cNJng bӏ tra tҩn hӃt sӭc dã man, giһc thi nhau trút ÿòn thù lên ngѭӡi chӏ. Song
Võ Thӏ Sáu, ngѭӡi con ѭu tú cӫa vùng Ĉҩt Ĉӓ, ngѭӡi ÿӝi viên ÿӝi Công an Xung phong cӫa lӵc
lѭӧng Công an Bà 5ӏa vүn giӳ trӑn khí tiӃt. Kiên trung, bҩt khuҩt, chӏ luôn ÿi ÿҫu trong các
cuӝc ÿҩu tranh chӕng lҥi có ÿӝ nhà tù hà khҳc cӫa thӵc dân Pháp.
Sinh năm 1933 tҥi Phѭӟc Lӧi, Võ Thӏ Sáu sӟm giác ngӝ cách mҥng, chӏ ÿѭӧc kӃt nҥp