Tran dau diet My :: Books 2010 :: My Greenstone Library

Expand document

Collapse document

Tran dau diet My

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

Tran dau diet My

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

1.2 Page 2

▲back to top

HÀO KHÍ ĈӖNG NAI

TRҰN ĈҪU DIӊT MӺ

(In l̯n thͱ hai, có s͵a chͷa và b͝ sung)

NHÀ XUҨT BҦN TӘNG HӦP ĈӖNG NAI – 1999

ChӍ ÿҥo nӝi ÿung :

TӌNH ӪY ĈӖNG NAI

T͝ chͱc th͹c hi͏n :

THÀNH ӪY BIÊN HÒA

Ng˱ͥi vi͇t :

Hӗ Văn Sѫn (Chӫ biên)

Trҫn Quang Toҥi

NguyӉn Quang Hӳu

Trҫn Toҧn

1.3 Page 3

▲back to top

LӠI GIӞI THIӊU

Trong ti͇n trình l͓ch s͵ ÿ̭u tranh giành ÿ͡c l̵p dân t͡c và th͙ng nh̭t T͝

qu͙c, Biên Hòa – Ĉ͛ng Nai có v͓ trí chi͇n l˱ͫc quan tr͕ng ͧ mi͉n Ĉông Nam B͡.

Ĉ̫ng b͡ và quân dân Biên Hòa – Ĉ͛ng Nai ÿã phát huy truy͉n th͙ng b̭t khṷt

cͯa dân t͡c và truy͉n th͙ng “Mi͉n Ĉông gian lao mà anh dǊng”, làm nên nhͷng

chi͇n công có ý nghƭa l͓ch s͵.

Trong nhͷng chi͇n công qua hai cu͡c kháng chi͇n ch͙ng th͹c dân, ÿ͇ qu͙c

xâm l˱ͫc cͯa quân dân ÿ͓a ph˱˯ng, tr̵n t̵p kích vào “Nhà xanh” – trͭ sͧ ÿoàn

c͙ v̭n quân s͹ MͿ (MAAG) ͧ Biên Hòa ÿêm 7-7-1959 là m͡t nét son trong l͓ch s͵

ÿ͓a ph˱˯ng.

Tr̵n ÿánh ÿi͍n ra trong b͙i c̫nh ÿ͇ qu͙c MͿ và ch͇ ÿ͡ tay sai bán n˱ͣc ͧ

Sài Gòn ÿã b͡c l͡ b̫n ch̭t xâm l˱ͫc, phát xít ÿ͇n cao ÿ͡, th̻ng tay ÿàn áp, khͯng

b͙, gi͇t h̩i cán b͡, ÿ̫ng viên và ÿ͛ng bào yêu n˱ͣc; nhân dân mi͉n Nam nói

chung, nhân dân Biên Hòa nói riêng không th͋ cam tâm ch͓u d͹ng s͙ng d˱ͣi s͹

cai tr͓ b̹ng b̩o l͹c ph̫n cách m̩ng cͯa ngͭy quy͉n mi͉n Nam. Chính vì v̵y, ý

nghƭa cͯa tr̵n ÿánh ÿã v˱ͫt qua kh͗i ph̩m vi cͯa m͡t t͑nh: Ĉó là lͥi t͙ cáo ÿanh

thép âm m˱u xâm l˱ͫc mi͉n Nam cͯa ÿ͇ qu͙c MͿ; v̩ch tr̯n b̫n ch̭t tay sai cͯa

ch͇ ÿ͡ ngͭy quy͉n Sài Gòn; ÿ͛ng thͥi là s͹ ki͏n tiêu bi͋u cho truy͉n th͙ng yêu

n˱ͣc và ÿ̭u tranh b̭t khṷt cͯa dân t͡c, quy͇t tâm kháng chi͇n cͯa toàn Ĉ̫ng

b͡, toàn quân, toàn dân ta vì lý t˱ͧng “Không có gì quí h˯n ÿ͡c l̵p t͹ do”; là

ti͇ng súng “ti͉n Ĉ͛ng Khͧi” cͯa quân dân mi͉n Ĉông Nam B͡.

Nhân kͽ ni͏m 40 năm tr̵n t̵p kích vào trͭ sͧ ÿoàn c͙ v̭n quân s͹ MͿ ͧ

Biên Hòa (7-7-1959 – 7-7-1999). T͑nh ͯy, ͮy ban nhân dân t͑nh Ĉ͛ng Nai chͯ

tr˱˯ng cho tái b̫n (có s͵a chͷa, b͝ sung) quy͋n “Tr̵n ÿ̯u ÿi͏t MͿ” nh̹m giáo

ÿͭc, phát huy truy͉n th͙ng yêu n˱ͣc, lòng t͹ hào v͉ chͯ nghƭa anh hùng cách

m̩ng cͯa dân t͡c, nh̭t là vͣi các th͇ h͏ thanh thi͇u niên trong t͑nh; ÿ͡ng viên

1.4 Page 4

▲back to top

các t̯ng lͣp nhân dân v˱ͫt qua m͕i gian kh͝, ti͇p tͭc ph̭n ÿ̭u xây d͹ng m͡t t͑nh

Ĉ͛ng Nai giàu ÿ́p, văn minh.

Chúng tôi xin chân thành c̫m ˯n các ÿ͛ng chí cách m̩ng lão thành, các

cán b͡, ÿ̫ng viên, chi͇n sƭ và c˯ sͧ cách m̩ng ͧ thành ph͙ Biên Hòa, tͳng tham

gia vào tr̵n ÿánh năm x˱a, ÿã ÿóng góp nhi͉u t˱ li͏u quý ÿ͋ chúng tôi hoàn

thành vi͏c biên t̵p và tái b̫n quy͋n sách.

Thͥi gian di͍n ra s͹ ki͏n ÿã 40 năm, nhi͉u nhân chͱng l͓ch s͵ nay không

còn. Vi͏c ti͇p c̵n quá khͱ ÿ͋ ph̫n ánh l̩i s͹ ki͏n l͓ch s͵ m͡t cách trung th͹c,

ch̷c h̻n không th͋ tránh ÿ˱ͫc nhͷng sai sót. Chúng tôi mong ÿón nh̵n ÿ˱ͫc

nhͷng thông tin mͣi, nhͷng góp ý v͉ s͹ ki͏n này cͯa ÿ͛ng chí, ÿ͛ng bào.

Xin trân tr͕ng giͣi thi͏u cùng quý ÿ͡c gi̫ quy͋n sách “Tr̵n ÿ̯u di͏t MͿ”.

TRҪN ĈÌNH THÀNH

(Ӫy viên Ban thѭӡng vө TӍnh ӫy Ĉӗng Nai,

Trѭӣng ban Tuyên giáo)

TӮ NHÀ MÁY BIF…

Cuӕi thӃ kӹ 19, thӵc dân Pháp cѫ bҧn ÿã ÿһt ÿѭӧc ách thӕng trӏ ӣ ViӋt Nam.

Chúng ra sӭc khai thác, bóc lӝt tài nguyên thiên nhiên và sӭc lao ÿӝng ӣ bҧn xӭ ÿӇ

làm giàu cho chính quӕc.

Mөc tiêu cӫa thӵc dân Pháp ÿã ÿѭӧc viên toàn quyӅn Ĉông Ĉѭѫng Pôn Ĉu-me

(Paul Doumer) phát biӇu công khai: “…Kӻ nghӋ thuӝc ÿӏa phҧi ÿѭӧc lұp ra ÿӇ sҧn

xuҩt nhӳng gì mà kӻ nghӋ Pháp không sҧn xuҩt ÿѭӧc. Ĉӕi vӟi nѭӟc pháp, các thuӝc

ÿӏa ÿӭng trên mӑi quan ÿiӇm mà xét ngay cҧ trên lƭnh vӵc kӻ nghӋ nӳa chӍ là nhӳng

căn cӭ hoҥt ÿӝng giúp cho nѭӟc Pháp bành trѭӟng ÿѭӧc ra xa hoҥt ÿӝng cӫa mình

1.5 Page 5

▲back to top

trên thӃ giӟi”(1). Ĉu-me chӍ rõ hѭӟng ÿҫu tѭ và khai thác thuӝc ÿӏa cho tѭ bҧn thӵc

dân Pháp là : “Thành lұp kӻ nghӋ ӣ thuӝc ÿӏa chӍ có thӇ khuyӃn khích không giӟi hҥn

nӃu nó không tәn hҥi gì cho kӻ nghӋ chính quӕc”(2).

Vӟi mөc tiêu và phѭѫng hѭӟng phát triӇn trên, năm 1891 Mê - lin (Méline)

giám ÿӕc Hӝi kӻ nghӋ và canh nông ÿã phát biӇu: “… NӅn sҧn xuҩt thuӝc ÿӏa phҧi

giӟi hҥn ӣ chӛ là cung cҩp cho chính quyӅn nhӳng nguyên liӋu ÿҫu tiên”(3).

Tӯ phѭѫng hѭӟng và chӫ trѭѫng trên, năm 1987, Blông-den (Blondel) ÿã mӣ

mӝt trҥi cѭa máy nhӓ ӣ thôn Tân Mai (Biên Hòa). Ĉӗng thӡi tiӃn hành khҧo sát

nghiên cӭu nguӗn tài nguyên, nhân công cǊng nhѭ khҧ năng thu lӧi nhuұn qua khai

thác rӯng ӣ Biên Hòa. KӃt quҧ là năm 1907, Công ty kӻ nghӋ và lâm nghiӋp Biên

Hòa ÿѭӧc thành lұp (Exploitation Forestier de la Biên Hòa Industrielle, gӑi tҳt là

BIF).

Năm 1907, công ty bҳt ÿҫu xây dӵng nhà máy cѭa và chӃ biӃn gӛ vӟi trang

thiӃt bӏ mát móc hiӋn ÿҥi (so vӟi lúc bҩy giӡ). Nhà máy ÿѭӧc ÿһt ӣ thôn Tân Mai, xã

Bình Trѭӟc (Biên Hòa). Ĉây là ÿӏa ÿiӇm ӣ gҫn ÿѭӡng xe lӱa Bҳc - Nam, quӕc lӝ sӕ

1, quӕc lӝ 15 và gҫn sông Ĉӗng Nai, rҩt thuұn tiӋn cho viӋc khai thác và vұn chuyӇn

nguyên liӋu. ĈӃn 1912 nhà máy chính thӭc ÿi vào hoҥt ÿӝng.

Blông - den là giám ÿӕc ÿҫu tiên cӫa nhà máy. Hҳn cho làm mӝt bài vè khá dài

nhҵm phô trѭѫng và kêu gӑi dân phu vào làm tҥi nhà máy. ĈӃn sau này nhӳng ngѭӡi

thӧ còn truyӅn nhau nhӟ ÿѭӧc nhӳng câu nhѭ:

Biên Hòa có hãng Blông - ÿen (Blondel)

Trai làm có vͫ, gái lên có ch͛ng…

Nhӳng năm ÿҫu thӃ kӹ 20, vùng Tân Mai rӯng rұm còn bao bӑc xung quanh.

Thôn Tân Mai chӍ mӟi có vài mѭѫi hӝ dân. Khi nhà máy ÿѭӧc xây dӵng, khu cѭ xá

thӧ có khoҧng 20 căn nhà bҵng ván cây và vài túp lӅu nhӓ. Ngày qua ngày, dân thӧ

1Giai cҩp công nhân trѭӟc khi thành lұp Ĉҧng, Nhà xuҩt bҧn Khoa hӑc xã hӝi, Hà Nӝi, 1978, tr.18.

2 Giai cҩp công nhân trѭӟc khi thành lұp Ĉҧng, Nhà xuҩt bҧn Khoa hӑc xã hӝi, Hà Nӝi, 1978, tr.18

3 Giai cҩp công nhân trѭӟc khi thành lұp Ĉҧng, Nhà xuҩt bҧn Khoa hӑc xã hӝi, Hà Nӝi, 1978, tr.18

1.6 Page 6

▲back to top

ÿông dҫn lên. Lúc ÿҫu công nhân ӣ nhà máy chӍ có khoҧng 100 ngѭӡi. ĈӃn năm 1934

chӫ hãng tăng thêm trang thiӃt bӏ máy móc, ÿәi tên thành hãng rӯng và cѭa Biên

Hòa(4), sӕ lѭӧng công nhân ÿã tăng lên ÿӃn 500 ngѭӡi(5).

ĈӇ có nguyên liӋu sҧn xuҩt Blông - ÿen cho lҳp ÿһt hai nhánh ÿѭӡng sҳt: tӯ ga

Biên Hòa vào nhà máy và tӯ ga Trҧng Bom vào BӃn Nôm. Nhà máy có 5 ÿҫu máy xe

lӱa và 20 toa tàu làm nhiӋm vө vұn chuyӇn gӛ tӯ khu vӵc rӯng Trҧng Bom và Cây

Gáo vӅ nhà máy. Sҧn phҭm chính cӫa nhà máy BIF trong thӡi gian này là gӛ ván sàn

và các sҧn phҭm tӯ gӛ dành cho xuҩt khҭu.

Nhà máy BIF là cѫ sӣ công nghiӋp ÿҫu tiên ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ. Cùng vӟi sӵ

ra ÿӡi cӫa nhà máy BIF, ÿӝi ngǊ công nhân “áo xanh” ÿҫu tiên ӣ Biên Hòa ÿã ÿѭӧc

hình thành và không ngӯng phát triӇn.

Cuӝc sӕng cӫa nhӳng ngѭӡi công nhân khai thác rӯng và nhà máy BIF rҩt cӵc

nhөc. Hӑ phҧi lao ÿӝng mӛi ngày tӯ 10 ÿӃn 12 tiӃng ÿӗng hӗ (mһc dù Nghӏ ÿӏnh

ngày 11 tháng 10 năm 1936 cӫa Toàn quyӅn Ĉông Dѭѫng quy ÿӏnh chӍ làm tӯ 8 ÿӃn

9 giӡ). Ngѭӡi thӧ không ÿѭӧc phát ÿӗ bҧo hӝ lao ÿӝng, khi ӕm ÿau lҥi thiӃu thuӕc

men. Hàng ngày bӑn cai, xu luôn theo dõi tìm mӑi cách ÿӇ ÿánh ÿұp, cúp phҥt lѭѫng

công nhân. Hàng năm ÿӃn ngày lӉ tӃt ngѭӡi thӧ “biӃt ÿiӅu” phҧi chҥy cho ra quà cáp

cho ông cai, ông xӃp. Chӫ nhà máy có quyӅn sa thҧi công nhân chҷng cҫn mӝt luұt lӋ

lao ÿӝng nào.

VӅ lѭѫng cӫa công nhân nӃu tính bình quân hàng năm chӫ tăng cho công nhân

10 phҫn trăm trong lúc ÿó giá lѭѫng thӵc, thӵc phҭm và ÿӗ dùng sinh hoҥt lҥi tăng tӯ

50 ÿӃn 100 phҫn trăm(6). Ĉó là chѭa kӇ hàng năm công nhân phҧi ÿóng thuӃ thân cho

chính quyӅn thuӝc ÿӏa tӯ 2,5 ÿӃn 3 ÿӗng.

Công nhân nhà máy BIF ÿӅu xuҩt thân tӯ nông dân nghèo, chӫ yӃu là ӣ các ҩp

Lân Thành, Vƭnh Thi, Tân Mai (xã Bình Trѭӟc). Chính vì thӃ mà ÿӝi ngǊ công nhân

4 Tuy ÿәi tên nhѭng ngѭӡi dân Biên Hòa vүn quen gӑi tên là nhà máy BIF

5 NӃu tính cҧ công nhân khai thác gӛ, sӕ công nhân ӣ ÿây lên ÿӃn hàng nghìn ngѭӡi.

6 Năm 1937, lѭѫng cӫa mӝt công nhân ÿàn ông là 38 xu mӝt ngày, phө nӳ 28 xu, trҿ em 18 xu. Năm 1938, lѭѫng cӫa

mӝt ngѭӡi thӧ ÿàn ông là 43 xu, phө nӳ là 31 xu, trҿ em 18 xu. Năm 1939, lѭѫng cӫa mӝt ngѭӡi thӧ ÿàn ông là 45 xu,

phө nӳ 32 xu, trҿ em 18 xu.

1.7 Page 7

▲back to top

nhà máy và nông dân ÿӏa phѭѫng luôn có sӵ ÿӗng cҧm và giӳa hӑ có sӵ liên kӃt rҩt

tӵ nhiên trong ÿҩu tranh chӕng áp bӭc bóc lӝt.

Sӵ ÿè nén áp bӭc cӫa tѭ bҧn và tay sai (cai, xu) chính là nguyên nhân cӫa sӵ

phҧn kháng cӫa công nhân nhà máy BIF. Nhӳng năm tӯ 1917 ÿӃn trѭӟc khi Ĉҧng

Cӝng sҧn ViӋt Nam ra ÿӡi ÿã nhiӅu lҫn công nhân ÿӭng lên ÿҩu tranh chӕng bӑn chӫ

và tay sai. Nhѭng chӫ yӃu là các cuӝc ÿҩu tranh lҿ tҿ tӵ phát nhҵm vào mӝt vài tên

cai xu có hành ÿӝng gian ác.

Nhà máy BIF ӣ gҫn trung tâm kӻ nghӋ Sài Gòn: gҫn ÿӅ - bô xe lӱa Dƭ An, do

vұy phong trào công nhân ӣ ÿây chӏu ҧnh hѭӣng cӫa các cuӝc ÿҩu tranh cӫa công

nhân ӣ miӅn Nam. Ĉҫu năm 1930, công nhân ӣ ÿây ÿã treo cӡ, rҧi truyӅn ÿѫn ӫng hӝ

Xô - ViӃt NghӋ Tƭnh, ӫng hӝ cuӝc ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su Phú RiӅng.

Phong trào ÿҩu tranh cӫa công nhân nhà máy BIF ÿһc biӋt phát triӇn mҥnh

trong thӡi kǤ Mһt trұn dân chӫ Ĉông Dѭѫng. Năm 1936, Ӫy ban hành ÿӝng cӫa nhà

máy thành lұp. Tӯ năm 1936 ÿӃn 1938, Ӫy ban hành ÿӝng ÿã lãnh ÿҥo công nhân liên

tөc ÿҩu tranh. Ĉây là nhӳng cuӝc ÿҩu tranh ÿҫu tiên cӫa công nhân có lãnh ÿҥo tұp

trung, có phӕi hӧp hành ÿӝng vӟi trung tâm công nghiӋp Sài Gòn nhҵm vào các mөc

tiêu ÿòi cҧi thiӋn ÿӡi sӕng, ÿòi tăng lѭѫng, cҩm ÿánh ÿұp, cúp phҥt, ÿòi thi hành luұt

lao ÿӝng(7)…

Nhӳng cuӝc ÿҩu tranh ÿã siӃt chһt hàng ngǊ nâng cao nhұn thӭc giai cҩp cho

công nhân. Và cǊng tӯ phong trào ÿҩu tranh này, năm 1937, chi bӝ Ĉҧng Cӝng sҧn

Ĉông Dѭѫng cӫa nhà máy cѭa BIF ÿã ÿѭӧc thành lұp.

Hѭӣng ӭng cuӝc khӣi nghƭa Nam kǤ, lҫn ÿҫu cӡ búa liӅm ÿã ÿѭӧc công nhân

nhà máy treo trên dây cáp trөc pa lăng chuyӇn gӛ cӫa nhà máy.

Cuӕi năm 1944, chi bӝ nhà máy phӕi hӧp cùng chi bӝ Sӣ Cӫi Trҧng Bom lãnh

7 Ngày 15 tháng 11 năm 1936, 400 công nhân ӣ nhà máy BIF bãi công phҧn ÿӕi chӫ bҳt lao ÿӝng quá sӭc ÿӇ bù nhӳng

gì bӏ giҧm theo nghӏ ÿӏnh ngày 11 tháng 10 năm 1936. Công nhân yêu sách tăng lѭѫng 30 xu mӛi ngày, cuӕi cùng chӫ

phҧi tăng 10 xu.

- Ngày 28 tháng 5 năm 1937: toàn thӇ công nhân nhà máy bãi công phҧn ÿӕi bӑn cai ÿánh ÿұp cúp phҥt.

- Ngày 16 tháng 11 năm 1938: 200 công nhân nhà máy ÿình công phҧn ÿӕi chӫ giҧm giá khoán tӯ 1 ÿӗng xuӕng

còn 0,6 ÿӗng.

1.8 Page 8

▲back to top

ÿҥo công nhân phá máy móc ÿҫu máy, lұt toa xe làm thҩt bҥi kӃ hoҥch cung cҩp 4000

mét khӕi gӛ cho phát xít Nhұt ÿóng tàu phөc vө âm mѭu ÿàn áp phong trào cách

mҥng ӣ Trung Quӕc.

Nhӳng ngày cách mҥng mùa thu 1945, hҫu hӃt công nhân nhà máy BIF gia

nhұp tә chӭc thanh niên tiӅn phong. Ngày 24 tháng 8, công nhân ÿã làm chӫ nhà

máy. Ngày 25 tháng 8, cùng vӟi nhân dân Biên Hòa, công nhân BIF ÿã tham gia

cѭӟp chính quyӅn ӣ Sài Gòn.

Cuӝc sӕng cӫa công nhân nhà máy BIF chҷng khác gì nô lӋ dѭӟi chӃ ÿӝ thӵc

dân tѭӣng ÿã ÿәi ÿӡi vӟi làn sóng Cách mҥng tháng Tám thì thӵc dân Pháp trӣ lҥi

xâm lѭӧc nѭӟc ta lҫn thӭ hai.

Theo lӡi kêu gӑi cӫa Bác: “Thà hy sinh tҩt cҧ chӭ nhҩt ÿӏnh không chӏu mҩt

nѭӟc, nhҩt ÿӏnh không chӏu làm nô lӋ”, công nhân nhà máy BIF thӵc hiӋn “tiêu thә

kháng chiӃn”, rӗi cùng nhân dân quanh vùng ÿi kháng chiӃn. Ngѭӡi vào bӝ ÿӝi trӣ

thành chiӃn sƭ vӋ quӕc ÿoàn, cán bӝ công ÿoàn, chiӃn sƭ quân giӟi sҧn xuҩt vǊ khí

cho cách mҥng. Ngѭӡi ӣ lҥi nhà máy bám cѫ sӣ ÿӇ tiӃp tӃ lѭѫng thӵc, làm giao liên,

cung cҩp nguyên vұt liӋu cho kháng chiӃn BIF trӣ thành cӱa ngõ quan trӑng cӫa

chiӃn khu Bình Ĉa suӕt chín năm.

Thӵc dân Pháp lҩy văn phòng nhà máy BIF dùng cho bӝ chӍ huy trung ÿoàn bӝ

binh thuӝc ÿӏa sӕ 22 (22 e RIC), ÿӗng thӡi là sӣ chӍ huy tiӇu khu Biên Hòa, văn

phòng phòng nhì ÿӇ kìm kҽp ÿánh phá phong trào kháng chiӃn ÿӏa phѭѫng.

Suӕt chín năm kháng chiӃn công nhân nhà máy cѭa BIF ÿã ÿóng góp mӝt phҫn

vào nhӳng thҳng lӧi cӫa phong trào ÿӏa phѭѫng. NhiӅu công nhân nhà máy BIF ÿã

mãi mãi nҵm xuӕng vì sӵ nghiӋp chung và nhiӅu ngѭӡi tӯ trong kháng chiӃn ÿѭӧc

trui rèn thành nhӳng cán bӝ lãnh ÿҥo cӫa tӍnh(8).

Vӳng vàng, tin tѭӣng vào cách mҥng vѭӧt qua gian khә công nhân nhà máy

BIF - nhӳng ngѭӡi thӧ chiӃn sƭ BIF mӝt thӡi ÿánh Pháp kiên cѭӡng lҥi tiӃp tөc chiӃn

8 Tiêu biӇu nhѭ Hoàng Ĉình Cұn, HuyӋn ÿӝi trѭӣng huyӋn Vƭnh Cӱu; Hoàng Bá Bích, Phó chӫ tӏch Ӫy ban hành chính

Biên Hòa ; Ĉһng Nguyên, Giám ÿӕc binh công xѭӣng Bà Rӏa; Trӏnh Trӑng Tráng, Thѭ ký Công ÿoàn tӍnh Biên Hòa.

1.9 Page 9

▲back to top

ÿҩu trong sӵ nghiӋp chӕng Mӻ, cӭu nѭӟc.

…ĈӂN CѬ XÁ PHÁI ĈOÀN CӔ VҨN QUÂN SӴ (MAAG)

HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ vӅ chҩm dӭt chiӃn tranh và lұp lҥi hòa bình ӣ ViӋt Nam

ÿѭӧc ký kӃt. Ngày 30 tháng 5 năm 1955, tên lính viӉn chinh Pháp cuӕi cùng rӡi khӓi

miӅn Nam. ĈӃ quӕc Mӻ ÿã thay chân Pháp thӵc hiӋn âm mѭu chia cҳt lâu dài ÿҩt

nѭӟc ta, biӃn miӅn Nam thành thuӝc ÿӏa kiӇu mӟi và căn cӭ quân sӵ cӫa chúng ӣ

Ĉông Nam Á.

Ngày 7 tháng 7 năm 1954, Mӻ ÿѭa Ngô Ĉình DiӋm lên ghӃ thӫ tѭӟng vӟi lӉ

ÿăng quang rҫm rӝ, vӟi nhӳng lӡi tâng bӕc “chí sƭ” DiӋm, ca ngӧi chӃ ÿӝ cӝng hòa ӣ

miӅn Nam.

Âm mѭu can thiӋp và thôn tính ViӋt Nam cӫa ÿӃ quӕc Mӻ không phҧi chӡ khi

con rӕi Ngô Ĉình DiӋm ÿѭӧc chúng cҳt ÿһt làm diӉn viên chính cӫa chӃ ÿӝ tay sai.

Cuӕi năm 1949 thӵc dân Pháp ngày càng sa lҫy ӣ ViӋt Nam và Ĉông Dѭѫng.

Cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc ӣ Ĉông Dѭѫng ÿã trӣ thành mӝt gánh nһng quá sӭc chӏu

dӵng cӫa nӅn kinh tӃ Pháp chѭa hӗi phөc sau chiӃn tranh thӃ giӟi lҫn thӭ hai. Pháp

phҧi lên tiӃng cҫu cӭu sӵ chi viӋn cӫa Mӻ, dù biӃt viӋc làm này có ҧnh hѭӣng xҩu

ÿӃn quyӅn lӧi cӫa chúng ӣ Ĉông Dѭѫng.

TiӃp nhұn lӡi khҭn cҫu cӫa Pháp, trong cuӝc hӑp Hӝi ÿӗng an ninh quӕc gia,

tәng thӕng Hoa KǤ Tru - man ÿã có kӃ hoҥch thay chân Pháp ӣ các thuӝc ÿӏa. Thҳng

lӧi cӫa nhân dân Trung Quӕc giҧi phóng Trung Hoa lөc ÿӏa tháng 10 năm 1949 và

ÿһc biӋt cuӝc chiӃn tranh ӣ TriӅu Tiên nә ra, buӝc ÿӃ quӕc Mӻ càng dҩn sâu ӣ Ĉông

Dѭѫng. Vҩn ÿӅ Ĉông Dѭѫng và ViӋt Nam không còn là vҩn ÿӅ chӍ cӫa thӵc dân

Pháp, mà là vҩn ÿӅ có ҧnh hѭӣng ÿӃn vӏ trí ÿӭng ÿҫu cӫa Mӻ sau chiӃn tranh thӃ giӟi

lҫn thӭ hai trong hӋ thӕng tѭ bҧn chӫ nghƭa; bӣi sӵ thҩt bҥi cӫa thӵc dân Pháp ӣ thuӝc

1.10 Page 10

▲back to top

ÿӏa có thӇ dүn ÿӃn nguy cѫ hình thành mӝt nѭӟc ViӋt Nam cӝng sҧn, ÿѭa cҧ Ĉông

Dѭѫng vào quӻ ÿҥo cӫa chӫ nghƭa xã hӝi.

Bӏ vong lөc cӫa Hӝi ÿӗng an ninh quӕc gia Mӻ NSC-64 ngày 27 tháng 2 năm

1950 ÿã nêu: “ĈiӅu quan trӑng ÿӕi vӟi lӧi ích an ninh cӫa Hoa KǤ là phҧi áp dөng

mӑi biӋn pháp có thӇ thӵc hiӋn ÿӇ ngăn chһn cӝng sҧn bành trѭӟng thêm nӳa ӣ Ĉông

Nam Á. Ĉông Dѭѫng là khu vӵc chӫ chӕt ӣ Ĉông Nam Á và ÿang bӏ ÿe dӑa trѭӟc

mҳt”.

Dӵa vào văn bҧn NSC-64, giӟi quân sӵ ӣ Mӻ ÿã gây sӭc ép ÿӇ quӕc hӝi Mӻ

chҩp thuұn viӋn trӧ cho thӵc dân Pháp nhҵm ÿҭy mҥnh cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc ӣ

Ĉông Dѭѫng. Ngày 8 tháng 5 năm 1950, tәng thӕng Tru-man phê chuҭn khoҧn viӋn

trӧ ÿҫu tiên cho Pháp là 10 triӋu ÿô la.

Cuӝc chiӃn tranh giҧi phóng cӫa nhân dân Ĉông Dѭѫng và ViӋt Nam càng phát

triӇn bҩt lӧi cho Pháp thì viӋn trӧ cӫa Mӻ ÿә vào ngày mӝt gia tăng. Tӯ 10 triӋu ÿô la

năm 1950, viӋn trӧ Mӻ ÿã lên ÿӃn 1.063 triӋu vào ÿҫu năm 1954, chiӃm trên 78 phҫn

trăm chiӃn phí cӫa Pháp ӣ Ĉông Dѭѫng.(9)

ĈӇ chӍ huy viӋc viӋn trӧ, tháng 2 năm 1950, Mӻ triӇn khai phái ÿoàn MAAG

tҥi Sài Gòn (Mission Army American Group) do tѭӟng O Ĉa - ni - en (O. Daniel)

cҫm ÿҫu làm nhiӋm vө phân phӕi viӋn trӧ quân sӵ cho Pháp ӣ Ĉông Ĉѭѫng.

Thӵc tӃ cho thҩy tӯ 1950 ÿӃn 1954, MAAG chӍ có mһt ӣ ViӋt Nam thuҫn túy

vӟi tѭ cách mӝt phái ÿoàn viӋn trӧ quân sӵ cho thӵc dân Pháp tiӃp tөc cuӝc chiӃn

tranh xâm lѭӧc.

Nhѭng vӟi viӋn trӧ Mӻ, thӵc dân Pháp vүn không thӇ cҧi thiӋn ÿѭӧc tình hình

chiӃn trѭӡng và ngày càng ÿi vào con ÿѭӡng hҫm không lӕi thoát.

Ngày 7 tháng 5 năm 1954, chiӃn dӏch ĈiӋn Biên Phӫ toàn thҳng ÿã báo hiӋu sӵ

kӃt thúc vai trò cӫa thӵc dân Pháp ӣ Ĉông Ĉѭѫng.

9ĈӃn ÿҫu năm 1954, Mӻ ÿã viӋn trӧ cho Pháp: 360 máy bay các loҥi. 250 thӫy phi cѫ, 16.000 xe hѫi, 1.400 xe tăng,

thiӃt giáp, 390 tàu xuӗng, 175.000 súng trѭӡng, súng máy, 240 triӋu ÿҥn nhӓ, 15 triӋu ÿҥn pháo. Tӯ năm 1950 ÿӃn năm

1951, trang bӏ cӫa Mӻ ÿә vào Ĉông Dѭѫng là 6.000 tҩn trong mӝt tháng thì ÿӃn 1953-1954, trang bӏ Mӻ ÿә vào Ĉông

Dѭѫng 80.000 tҩn trong mӝt tháng.

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

Ĉӗng thӡi vӟi chiӃn thҳng ĈiӋn Biên Phӫ cӫa nhân dân ta, HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-

vѫ ÿѭӧc ký kӃt cǊng là thӡi cѫ tӕt ÿӇ Mӻ thay chân Pháp và khҷng ÿӏnh vai trò “mӝt

ông chӫ mӟi” ӣ Ĉông Ĉѭѫng và Nam ViӋt Nam.

***

Con bài Ngô Ĉình DiӋm – kҿ ÿã sӕng ӣ Mӻ tӯ năm 1950 ÿӃn 1953 dѭӟi sӵ ÿӥ

ÿҫu cӫa hӗng y giáo chӫ Xpen- man ÿã lӑt vào cһp mҳt cӫa ÿӃ quӕc Mӻ tӯ mӝt kҿ lѭu

vong, DiӋm nhanh chóng ÿѭӧc Mӻ cҩt nhҳc ÿӇ ÿӭng ÿҫu chính phӫ tay sai chӕng

cӝng ӣ miӅn Nam ViӋt Nam.

Trѭӟc ÿó, vào tháng 4 năm 1954, Mӻ ÿã cho tә chӭc lҥi phái ÿoàn cӕ vҩn quân

sӵ MAAG tҥi Sài Gòn do O.Ĉa- ni-en ÿiӅu khiӇn. Ngày 24 tháng 10 năm 1955, trung

tѭӟng Su-mu-en T.Uy-li-am (Samuel T.William) ÿѭӧc cӱ làm trѭӣng ÿoàn MAAG

tҥi Nam ViӋt Nam.

ĈӇ xóa bӓ ҧnh hѭӣng cӫa Pháp ӣ miӅn Nam, nhҩt là trong giӟi quұn sӵ, Mӻ

giҧi tán “Phái bӝ huҩn luyӋn quân sӵ hӛn hӧp Pháp - Mӻ” (gӑi tҳt là TRIM) và lұp ra

“Phái bӝ huҩn luyӋn, tác chiӃn lөc quân” vào tháng 3 năm 1956 (Combat Army

training Organitation gӑi tҳt là CATO). ĈӃn tháng 6, Mӻ triӇn khai thêm “Phái bӝ

trang bӏ và cung cҩp” (Tempory Equipement recovery mission gӑi tҳt là TERM). Cҧ

hai phái bӝ này ÿӅu do MAAG ÿiӅu khiӇn.

Các ÿoàn chuyên gia, cӕ vҩn quân sӵ Mӻ tҩp nұp vào Sài Gòn. Tӯ năm 1954

ÿӃn năm 1959 có 60 ÿoàn, thì riêng năm 1959 ÿã có 15 ÿoàn. Phái ÿoàn MAAG ngày

càng ÿѭӧc tăng cѭӡng và kiӋn toàn tӯ 200 tên năm 1954 lên 669 tên năm 1956 và

2000 tên vào năm 1959 (trong ÿó có 250 sƭ quan cao cҩp).

MAAG ÿã trӣ thành cha ÿҿ và ngѭӡi nuôi dѭӥng quân ÿӝi quӕc gia cӫa ngөy

quyӅn Sài tròn và thӵc chҩt là bӝ chӍ huy quân sӵ tӕi cao ӣ miӅn Nam ViӋt Nam.

Trө sӣ chính cӫa MAAG ÿһt tҥi Sài Gòn, ngoài ra còn hai trө sӣ khác ӣ Ĉà

Nҹng và Biên Hòa phө trách chӍ huy huҩn luyӋn quân ngөy ӣ miӅn Trung và miӅn

Ĉông Nam bӝ.

2.2 Page 12

▲back to top

Ĉҫu năm 1959, DiӋm cҧi tә lҥi quân ngөy tӯ 10 sѭ ÿoàn dã chiӃn vӟi quân sӕ

150.000 thành 7 sѭ ÿoàn bӝ binh, trong ÿó có sѭ ÿoàn 7 (tӯ sѭ ÿoàn 4 dã chiӃn) bӝ

chӍ huy ÿóng tҥi thӏ xã Biên Hòa.

Ngày 1 tháng 7 năm 1958, dѭӟi sӭc ép cӫa chính quyӅn DiӋm chӫ nhà máy cѭa

BIF Gi-mông phҧi bán cѫ sӣ lҥi cho Trҫn LӋ Xuân ÿӇ lұp ra “Công quҧn khai thác

nhà máy cӫa BIF” ĈӇ rӗi sau ÿó, văn phòng nhà máy cѭa BIF trӣ thành cѭ xá cӫa

chuyên gia cӕ vҩn Mӻ trong phái ÿoàn MAAG ÿang làm nhiӋm vө huҩn luyӋn cӕ vҩn

cho sѭ ÿoàn 7 tҥi Biên Hòa.

ViӋc có mһt ÿoàn cӕ vҩn quân sӵ Mӻ ( MAAG ) tҥi miӅn Nam ViӋt Nam cǊng

nhѭ Biên Hòa là mӝt sӵ vi phҥm trҳng trӧn HiӋp ÿinh Giѫ-ne-vѫ năm 1954. Bӣi vì

trong tuyên bӕ cuӕi cùng cӫa hӝi nghӏ có ghi ÿiӅu khoҧn: “Hӝi nghӏ chҩp nhұn nhӳng

ÿiӅu khoҧn trong hiӋp ÿӏnh ÿình chӍ chiӃn sӵ ӣ ViӋt Nam vӅ viӋc cҩm ÿem vào ViӋt

Nam quân ÿӝi và nhân viên quân sӵ nѭӟc ngoài”

BѬӞC VÀO THÁCH THӬC LӞN

HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ ÿѭӧc ký kӃt, ÿҩt nѭӟc ta tҥm thӡi chia làm hai. MiӅn Bҳc

bѭӟc vào thӡi kǤ quá ÿӝ lên chӫ nghƭa xã hӝi. MiӅn Nam tҥm thӡi do thӵc dân và tay

sai quҧn lý, bѭӟc vào thӡi kǤ ÿҩu tranh mӟi tiӃn tӟi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ thӕng

nhҩt ÿҩt nѭӟc sau hai năm (tháng 7 năm l956). Vƭ tuyӃn 17 ÿѭӧc lҩy làm ranh giӟi hai

miӅn nhѭ hiӋp ÿӏnh ghi rõ: “Mөc ÿích căn bҧn cӫa hiӋp ÿӏnh vӅ ViӋt Nam là giҧi

quyӃt các vҩn ÿӅ vӅ quân sӵ ÿӇ ÿình chӍ chiӃn sӵ, và giӟi tuyӃn quân sӵ chӍ có tính

chҩt tҥm thӡi, hoàn toàn không thӇ coi là ranh giӟi vӅ chính trӏ hay lãnh thә”. Hai

miӅn Nam - Bҳc sӁ tiӃn hành hiӋp thѭѫng (7-l955) ÿi ÿӃn tәng tuyӇn cӱ (7-1956)

thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc.

Vӟi viӋc triӇn khai phái ÿoàn cӕ vҩn quân sӵ (MAAG) ӣ Sài Gòn tiӃn hành

huҩn luyӋn trang bӏ cho quân ngөy, ÿӇ quӕc Mӻ ÿã xé bӓ HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ tiӃn

hành chia cҳt lâu dài ÿҩt nѭӟc ta, biӃn miӅn Nam thành thuӝc ÿӏa kiӇu mӟi thành tұp

ÿoàn chӕng cӝng ӣ Ĉông Nam Á.

2.3 Page 13

▲back to top

Tӯ tháng 7 năm 1954 ÿӃn tháng 7 năm 1956, vӟi sӵ chӍ ÿҥo cӫa Mӻ, DiӋm tұp

trung sӭc lӵc vào viӋc loҥi bӓ ҧnh hѭӣng cӫa thӵc dân Pháp ӣ miӅn Nam, tiӃn hành

thanh trӯng nhӳng phe phái ÿӕi lұp (Cao Ĉài, Hòa Hҧo, Bình Xuyên…), xây dӵng

lӵc lѭӧng chính trӏ, xây dӵng quân ÿӝi và chính quyӅn tay sai các cҩp. Tuy nhiên, ÿӕi

tѭӧng ÿánh phá chӫ yӃu cӫa chúng vүn là Ĉҧng Cӝng Sҧn và phong trào yêu nѭӟc do

Ĉҧng lãnh ÿҥo. Tӯ tháng 4 năm 1954, DiӋm ÿã thành lұp mӝt ӫy ban chӕng cӝng do

Trҫn Chánh Thành cҫm ÿҫu.

Theo chӍ ÿҥo cӫa Trung ѭѫng Ĉҧng ta, dӵa vào thҳng lӧi cӫa hiӋp ÿӏnh và khí

thӃ cách mҥng cӫa quҫn chúng sau cuӝc kháng chiӃn chín năm, TӍnh ӫy Biên Hòa,

Thӏ ӫy Biên Hòa (10) ÿã bӕ trí cán bӝ, ÿҧng viên bám vào quҫn chúng vұn ÿӝng, xây

dӵng mҥng lѭӟi cѫ sӣ khҳp xã phѭӡng, khu phӕ ӣ nӝi ngoҥi ô thӏ xã. Ĉӗng thӡi lãnh

ÿҥo phong trào ÿҩu tranh sôi nәi ÿòi thi hành hiӋp ÿӏnh tәng tuyӇn cӱ thӕng nhҩt

nѭӟc nhà, ÿòi tӵ do dân chӫ, dân sinh bҧo vӋ quyӅn lӧi cӫa giai cҩp công nhân và

nhân dân lao ÿӝng ÿѭӧc cách mҥng ÿem lҥi.

NghiӋp ÿoàn nhà máy cѭa BIF do cán bӝ, ÿҧng viên cӝng sҧn làm nòng cӕt lãnh

ÿҥo lӧi dөng hình thӭc hoҥt ÿӝng hӧp pháp lãnh ÿҥo công nhân liên tөc ÿҩu tranh ÿòi

cҧi thiӋn chӃ ÿӝ làm viӋc, thi hành luұt lao ÿӝng. Ĉһc biӋt ngày lӉ Lao ÿӝng Quӕc tӃ

1 tháng 5 năm 1955, nghiӋp ÿoàn lãnh ÿҥo 600 công nhân nhà máy cѭa cùng nhân

dân thӏ xã Biên Hòa kéo vӅ sân banh mít tinh vӟi khҭu hiӋu, biӇu ngӳ ÿòi dân sinh,

dân chӫ, ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ, thӕng nhҩt hai miӅn Nam - Bҳc.

Tinh thҫn, khí thӃ ÿҩu tranh cӫa quҫn chúng phҫn nào gây cho cán bӝ, ÿҧng viên

ӣ Biên Hòa lѫi là mҩt cҧnh giác trong phѭѫng châm, phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng mà

Trung ѭѫng chӍ ra là “Khéo hoҥt ÿӝng, khéo che giҩu lӵc lѭӧng”.

Sau trò hӅ bҫu cӱ quӕc hӝi ngày 4 tháng 3 năm 1956 vӟi chiêu bài dân chӫ giҧ

hiӋu, DiӋm ÿã cӫng cӕ mӝt bѭӟc chính quyӅn tay sai cùng vӟi viӋc tҧo thanh các giáo

phái. Nҳm chҳc quân ÿӝi, DiӋm bҳt ÿҫu tұp trung ÿánh vào lӵc lѭӧng và phong trào

yêu nѭӟc do Ĉҧng Cӝng Sҧn lãnh ÿҥo. Chúng thành lұp thêm tӍnh Long Khánh,

2.4 Page 14

▲back to top

Phѭӟc Long, Phѭӟc Thành ÿӇ cô lұp, tăng cѭӡng ÿánh phá cách mҥng.

Tháng 7 năm 1956 chúng mӣ chiӃn dӏch Trѭѫng Tҩn Bӱu do tên tѭӟng Mai

Hӳu Xuân làm tѭ lӋnh ÿánh vào tám tӍnh miӅn Ĉông. Sѭ ÿoàn 4 dã chiӃn, quân chӫ

lӵc ngөy ӣ Biên Hòa kӃt hӧp cùng bӑn bҧo an, dân vӋ, cҧnh sát mӣ nhӳng cuӝc hành

quân bӕ ráp, bҳt bӟ, giam cҫm ngѭӡi yêu nѭӟc, phát hiӋn và ÿánh vào cӣ sӣ cách

mҥng. Ĉӗng thӡi tăng cѭӡng hành quân ÿánh phá liên tөc vào căn cӭ chiӃn khu Ĉ.

Do bӝc lӝ lӵc lѭӧng trѭӟc ÿó, hàng loҥt cán bӝ, ÿҧng viên và cѫ sӣ nӝi, ngoҥi thӏ xã

Biên Hòa bӏ ÿӏch phát hiӋn và bҳt bӟ(11)

Tҥi thӏ xã Biên Hòa, ÿӏch dӵng lên “Trung tâm huҩn chính” (nhân dân gӑi là nhà

lao Tân HiӋp) ÿӇ giam giӳ, phân loҥi nhӳng ngѭӡi kháng chiӃn, yêu nѭӟc mà chúng

bҳt tӯ các tӍnh miӅn Nam. ChiӃn dӏch Trѭѫng Tҩn Bӱu càng kéo dài, sӕ ngѭӡi bӏ ÿӏch

bҳt giam tҥi nhà lao Tân HiӋp càng tăng. ĈӃn tháng 11 năm 1956 , sӕ ngѭӡi bӏ giam

giӳ ӣ ÿây ÿã lên ÿӃn 2368 ngѭӡi.

Thӏ ӫy Biên Hòa ÿã chuyӇn hѭӟng chӍ ÿҥo, “ÿiӅu lҳng” sӕ cán bӝ, ÿҧng viên bӏ

lӝ nѫi này ÿi nѫi khác hoҥt ÿӝng, ÿӗng thӡi cǊng bӕ trí mӝt sӕ ÿӗng chí còn khҧ năng

hӧp pháp ra căn cӭ. Mӝt mһt Thӏ ӫy thӵc hiӋn nghiêm ngһt nguyên tҳc ngăn cách bí

mұt ÿӇ giҧm bӟt thiӋt hҥi cho cách mҥng.

16 giӡ chiӅu ngày 2 tháng 12 năm 1956. Ĉҧng ӫy nhà lao Tân hiӋp (do ÿӗng chí

NguyӉn Trӑng Tâm tӭc Bҧy BK làm Bí thѭ) ÿã lãnh ÿҥo cuӝc phá khám. Gҫn 500

cán bӝ, ÿҧng viên, ngѭӡi yêu nѭӟc ÿã cѭӟp vǊ khí bӑn lính canh, phá nhà giam trӣ vӅ

vӟi cách mҥng, vӟi nhân dân(12). Sӕ anh em thoát ra, tӍnh ӫy, Thӏ ӫy Biên Hòa, huyӋn

ӫy Vƭnh Cӱu, Long Thành ÿã giúp ÿӥ, bӕ trí vӅ chiӃn khu Ĉ Bà Rӏa, Hҳc Dӏch qua lӝ

15 vӅ Cҫn Giӡ, Rӯng Sác, các tӍnh miӅn Tây Nam bӝ an toàn.

Cuӝc phá khám ӣ Tân HiӋp là ÿòn ÿánh mҥnh vào dã tâm bán nѭӟc và chӃ ÿӝ

phát xít ӣ miӅn Nam, thӇ hiӋn ý chí kiên cѭӡng bҩt khuҩt cӫa nhӳng ngѭӡi cӝng sҧn

10 Gӗm: Lê Văn Nhiêu (Năm Nhiêu), Trѭѫng Văn LӉ (Ba LӉ), NguyӉn Văn Hoa (Năm Hoa), NguyӉn ViӋt Hӗng (Năm

Hӗng), Năm DǊng…

11 Nhѭ ông bà Năm Ký ӣ HiӋp Hòa (là cha mҽ cӫa ÿӗng chí Thӏ ӫy viên NguyӉn Văn Hoa); ÿӗng chí Xu, Bí thѭ xã Tam

HiӋp bӏ bҳt ÿày ra Côn Ĉҧo.

12 Mang ra ÿѭӧc 2 trung liên, 17 súng trѭӡng mát, 11 tiӇu liên mi-tuyn 2 tiӇu liên tôm-xѫn, 1 súng ngҳn.

2.5 Page 15

▲back to top

yêu nѭӟc; ÿӗng thӡi bә sung thêm nhiӅu cán bӝ cho lӵc lѭӧng cách mҥng ӣ miӅn

Nam.

Nhӳng năm sau, ÿӏch càng ngày càng ra mһt phát xít chúng tә chӭc nhӳng cuӝc

“tӕ cӝng” hò hét “Bҳc tiӃn”; sӱ dөng ÿòn tâm lý chiӃn gây nghi ngӡ chia rӁ lӵc lѭӧng

cách mҥng. Bӑn mұt vө, chӍ ÿiӇm luôn rình rұp theo dõi phát hiӋn cѫ sӣ, ÿánh phá

phong trào càng ác liӋt. Ngày 2 tháng 12 năm 1958, ÿӏch gây ra vө thҧm sát Phú Lӧi,

ÿҫu ÿӝc hàng ngàn ÿҧng viên, ngѭӡi yêu nѭӟc bӏ giam giӳ. Nӛi căm hӡn, uҩt ӭc cӫa

nhân dân ngày càng cao.

Tình hình căng thҷng, không khí u tӕi, khӫng bӕ bao trùm cҧ Biên Hòa. Ĉҧng

tӗn tҥi ÿѭӧc chính là nhӡ vào lòng dân vӟi niӅm tin chiӃn thҳng. Cán bӝ cách mҥng

nӃu bӏ sa vào tay giһc không tù ÿày cǊng bӏ thӫ tiêu. Cѫ sӣ cách mҥng dám chӭa chҩp

bҧo vӋ cán bӝ nӃu bӏ ÿӏch phát hiӋn thì mӝt là nhà tan cӱa nát hai cǊng tù ÿày có thӇ

hy sinh cҧ tính mҥng. Ҩy vұy, mà ngay trong lòng thӏ xã Biên Hòa vүn không hiӃm

nhӳng cѫ sӣ trung kiên không sӧ hy sinh vүn hӃt lòng chӣ che ÿùm bӑc cán bӝ, ÿҧng

viên. Xóm chӧ cao su (chӧ ÿѭӡng rҫy ÿӕi diӋn khách sҥn 57) có bà Bҧy VӃt, ҩp Lân

Thӏ có ông Ba ĈiӋu, ông Năm TiӇu, xóm cây Chàm có ông Năm Niên, xóm Gò Me

(Lân Thành) có má Xuân, má Sáu Tѫ, anh Sáu A, Hai Quýt…

Trong cuӝc ÿҩu tranh mӝt mҩt mӝt còn nӃu cán bӝ cách mҥng còn bám trө ÿѭӧc

ӣ thӏ xã Biên Hòa là nhӳng hҥt giӕng ÿӓ thì nhӳng cѫ sӣ cách mҥng trong lòng ÿӏch

chính là mҧnh ÿҩt, là ngѭӡi chăm sóc ÿӃ hҥt giӕng nҭy mҫm lên.

Cuӕi năm 1957, nhiӅu cán bӝ cӫa thӏ xã Biên Hòa không còn khҧ năng hoҥt

ÿӝng hӧp pháp ÿѭӧc Thӏ ӫy bӕ trí cho thoát ly gia nhұp vào ÿӝi vǊ trang tұp trung

cӫa tӍnh(13), trong ÿó có ÿӗng chí NguyӉn Văn Hoa, thӏ ӫy viên (ngѭӡi sau này chӍ

huy phân ÿӝi ÿánh vào cѭ xá phái ÿoàn MAAG Mӻ).

Qua thӵc tӃ ÿàn áp, khӫng bӕ cӫa DiӋm vӟi phong trào yêu nѭӟc, cán bӝ, ÿҧng

viên và nhân dân Biên Hòa ÿã nhұn thӭc rҵng: Khi kҿ ÿӏch ÿã ra mһt phát xít, sӱ

dөng bҥo lӵc phҧn cách mҥng thì chӍ còn mӝt con ÿѭӡng là phҧi sӱ dөng bҥo lӵc

13 Ĉӝi vǊ trang do ÿӗng chí Ba Viên làm ÿӝi trѭӣng, ÿӗng chí NguyӉn Văn Luông (Sáu Phát) làm chính trӏ viên.

2.6 Page 16

▲back to top

cách mҥng giáng trҧ lҥi. Thӏ xã Biên Hòa ÿã cho ÿào súng chôn giҩu sau khi chuyӇn

quân tұp kӃt và bí mұt trang bӏ cho cán bӝ ÿӇ tӵ vӋ. Trong hai năm 1958, 1959, nhiӅu

cuӝc diӋt ác ôn tay sai ÿã diӉn ra ӣ Tam HiӋp, Bình Ĉa, HiӋp Hòa và vùng căn cӭ

chiӃn khu Ĉ (Tân Uyên). Dƭ nhiên là phҧi diӋt êm không ÿӇ bӝc lӝ lӵc lѭӧng vӟi ÿӏch

và nghe ngóng sӵ chӍ ÿҥo cӫa trên vì lúc này Trung ѭѫng chѭa cho sӱ dөng bҥo lӵc

vǊ trang. Có cuӝc diӋt ác bӏ phát hiӋn (diӋt tên Sӵ ӣ Bình Ĉa), cҧ Ban Chҩp hành Thӏ

ӫy Biên Hòa phҧi chӏu hình thӭc kӹ luұt cҧnh cáo.

ÂÂÂ

Năm 1957 , lӵc lѭӧng vǊ trang miӅn Ĉông ÿã tiӃn công Trҥi Be ÿѭӡng Trҫn LӋ

Xuân (Biên Hòa), ÿánh vào Minh Thҥnh, ÿһc biӋt tiӃn công Dҫu TiӃng (l0-8-l958)

gây tiӃng vang rҩt lӟn. Ĉây là nhӳng phát pháo hiӋu cho thҩy nhân dân miӅn Nam

không còn cam tâm ÿӇ DiӋm mһc sӭc ra tay khӫng bӕ. Cӝng vào ÿó hàng loҥt cuӝc

diӋt bӑn ác ôn khҳp miӅn Nam làm cho chính quyӅn ngөy ӣ cѫ sӣ trong tình trҥng

hoang mang sa sút tinh thҫn(14). Tҩt cҧ ÿã tҥo nên mӝt bӭc tranh ҧm ÿҥm ÿӕi vӟi

chính quyӅn DiӋm. Tháng 3 năm 1959, DiӋm ÿã phҧi hӕt hoҧng la lên rҵng: “MiӅn

Nam ÿang ӣ trong tình trҥng chiӃn tranh”.

Sӵ hӕt hoҧng cӫa DiӋm mӝt mһt cho thҩy nhân dân miӅn Nam ÿã không thӇ

chҩp nhұn mӝt chӃ ÿӝ tay sai, ÿӝc tài, phát xít. Mӝt mһt, ÿó cǊng là mӝt cái cӟ ÿӇ

DiӋm tiӃp tөc lún sâu vào tӝi ác vӟi nhân dân.

Ngày 6 tháng 5 năm 1959, DiӋm ban hành luұt sӕ 10 (thѭӡng gӑi là luұt 10/59)

tuyên bӕ “ÿһt cӝng sҧn ra ngoài vòng pháp luұt”.

Chúng thiӃt lұp cái gӑi là “Tòa án quân sӵ ÿһc biӋt” ÿӇ xét xӱ không chӍ ngѭӡi

có hành ÿӝng chӕng ÿӕi DiӋm, mà cҧ nhӳng ngѭӡi chӍ mӟi có ý nghƭ chӕng ÿӕi hҳn.

Và dù bӏ ghép vào loҥi nào cǊng chӍ có hai mӭc án là tӱ hình hoһc chung thân.

Trѭӟc khi ra luұt 10/59, báo chí cӫa DiӋm ÿã mӣ mӝt chiӃn dӏch tuyên truyӅn

rҫm rӝ nói xҩu bôi nhӑ ngѭӡi cӝng sҧn, chӫ nghƭa cӝng sҧn nhҵm biӋn minh cho sҳc

luұt phát xít phҧn dân cӫa DiӋm.

2.7 Page 17

▲back to top

Báo “Cách mҥng quӕc gia” mӝt tӡ báo cӫa DiӋm ra ngày 15 tháng 4 năm 1959

kêu gӑi:

“…Ĉӯng nhҽ tay vӟi cӝng sҧn, không nên xem cӝng sҧn là ngѭӡi, phҧi bҳn cӝng

sҧn không run tay súng.”

Khi truyӅn ÿҥt luұt l0/59 cho bӑn tay chân DiӋm thѭӡng nhҳc ÿӃn khҭu hiӋu

hành ÿӝng “GiӃt lҫm còn hѫn bӓ sót”. Thұt mӍa mai cho mӝt sҳc luұt! Kҿ ôm chân ÿӃ

quӕc Mӻ, sҹn sàng bán nѭӟc hҥi dân lҥi tӵ vӛ ngӵc là yêu nѭӟc là “chí sƭ”. Và ngѭӡi

mà DiӋm tuyên bô “giӃt lҫm hѫn bӓ sót” lҥi chính là ngѭӡi ÿã lãnh ÿҥo toàn dân làm

nên mӝt chiӃn thҳng ĈiӋn Biên Phӫ, chҩm dӭt ách thӕng trӏ cӫa thӵc dân Pháp gҫn

100 năm trên ÿҩt nѭӟc ViӋt Nam: là ngѭӡi ÿã ÿem lҥi ruӝng ÿҩt cho nông dân và

ÿang là ngӑn cӡ lãnh ÿҥo cuӝc ÿҩu tranh cho ÿӝc lұp dân tӝc, thӕng nhҩt Tә quӕc.

Trong lúc ÿӃ quӕc Mӻ và bӝ máy tuyên truyӅn ÿang ra sӭc ca ngӧi DiӋm: ca

ngӧi mӝt chӃ ÿӝ “tӵ do” , “chính thӇ cӝng hòa” ӣ miӅn Nam, thi luұt 10/59 chính là

lӡi tӕ cáo ÿanh thép nhҩt tӝi ác cӫa chӃ ÿӝ tay sai ÿӕi vӟi nhân dân ӣ miӅn Nam ViӋt

Nam(15).

Vӟi luұt 10/59 trong tay, DiӋm lê máy chém khҳp nѫi, mӝt không khí khӫng bӕ,

hoang mang bao trùm khҳp thôn ҩp, xóm làng miӅn Nam. Dân càng chӕng ÿӕi, DiӋm

càng ÿàn áp khӫng bӕ, phong trào ÿҩu tranh càng lan rӝng và phát triӇn cán bӝ tә

chӭc tҥi Bình Ĉa ÿã bӏ ÿӏch vây ráp bҳt gӑn, trong ÿó có mӝt cán bӝ không giӳ ÿѭӧc

khí tiӃt cӝng sҧn, ÿҫu hàng và trӣ thành mӝt tên chӍ ÿiӇm nguy hiӇm ÿánh phá lҥi

cách mҥng. Hҳn chӍ cho ÿӏch nhà cѫ sӣ cách mҥng thұm chí nhà ÿã tӯng nuôi vҧ che

giҩu hҳn. Hàng loҥt cѫ sӣ cán bӝ ӣ Biên Hòa sa vào tay giһc. Cùng thӡi gian Bí thѭ

HuyӋn ӫy Long Thành cǊng ra chiêu hàng, chӍ ÿiӇm cho ÿӏch bҳt trên 300 cán bӝ cѫ

sӣ ӣ Biên Hòa. TӍnh Biên Hòa khi tұp kӃt còn lҥi 1958 cán bӝ ÿҧng viên, ÿӃn cuӕi

14 Theo báo cáo mұt Lҫu Năm Góc, vào cuӕi năm 1959 ÿã có 119 cuӝc ám sát (diӋt ác) trên toàn miӅn Nam.

15 ĈiӋn ngày 14 tháng 5 năm 1959 gӣi Ӫy ban kiӇm soát giám sát quӕc tӃ cӫa ÿӗng chí Võ Nguyên Giáp, bӝ trѭӣng

quӕc phòng nѭӟc ViӋt Nam dân chӫ cӝng hòa vҥch rõ “Luұt 10/59 vi phҥm nguyên tҳc thông thѭӡng cӫa các nѭӟc văn

minh. Các nѭӟc văn minh ÿӅu không công nhұn mӝt chӃ ÿӝ pháp luұt lҩy ÿӝng cѫ phҥm pháp làm yӃu tӕ phҥm pháp ÿӇ

trӯng trӏ. Luұt 10/59 biӇu hiӋn mӝt chӃ ÿӝ hình phҥt còn tàn bҥo hѫn là chӃ ÿӝ Hít-le, tѭӟc bӓ bҩt kǤ mӝt bҧo ÿҧm tӕi

thiӇu nào cho ngѭӡi bӏ ÿem ra xӱ, nó giҫy xéo mӝt cách trҳng trӧn lên nhӳng nguyên tҳc tӕ tөng sѫ ÿҷng nhҩt, nó xâm

phҥm ÿӃn quyӅn tӵ do căn bҧn cӫa con ngѭӡi”.

2.8 Page 18

▲back to top

1959 chӍ còn 600.

Trong lúc DiӋm ra sӭc khӫng bӕ phong trào cách mҥng miӅn Nam, lӵc lѭӧng

cách mҥng bӏ tәn thҩt nghiêm trӑng thì ÿӃ quӕc Mӻ vүn không ngӯng tăng cѭӡng

viӋn trӧ, nhҩt là viӋn trӧ quân sӵ làm chӛ dӵa cho chӃ ÿӝ tay sai ӣ Sài Gòn.

Tӯ năm 1957, Mӻ ÿҭy mҥnh tӕc ÿӝ xây dӵng mӣ rӝng các sân bay trong ÿó có

sân bay chiӃn lѭӧc Biên Hòa(16). Mӣ xa lӝ Biên Hòa-Sài Gòn (1958), bӃn cҧng, căn

cӭ quân sӵ. Các chuyӃn tàu viӋn trӧ vǊ khí cӫa Mӻ tҩp nұp vào các cҧng: năm 1957

có 109 chuyӃn, năm 1958 tăng lên 114 chuyӃn và năm 1959 lên ÿӃn 126 chuyӃn(17).

Hàng viӋn trӧ cӫa Mӻ cho DiӋm trong năm 1959 ÿã chiӃm tӟi 61 phҫn trăm ngân

sách chính quyӅn ngөy Sài Gòn (nӃu tính cҧ bӝ máy an ninh thì lên ÿӃn 87 phҫn

trăm).

Rõ ràng, kҿ xâm lѭӧc nhiӅu tiӅn là ÿӃ quӕc Mӻ ÿã trӣ thành chӫ nhân thұt sӵ ӣ

miӅn Nam bӏ chiӃm ÿóng. Chính quyӅn DiӋm chӍ còn là bӝ máy bù nhìn tay sai thӵc

hiӋn các lӋnh cӫa chӫ.

Phái ÿoàn cӕ vҩn quân sӵ MAAG thӵc chҩt trӣ thành bӝ chӍ huy quân sӵ tӕi cao

ӣ miӅn Nam ViӋt Nam, là tә chӭc ÿiӅu hành trӵc tiӃp cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc cӫa

ÿӃ quӕc Mӻ ӣ miӅn Nam. Tháng 5 năm 1959, tѭ lӋnh quân Mӻ ӣ Thái Bình Dѭѫng

(CINPAC) ÿã lӋnh cho các cӕ vҩn Mӻ trong phái ÿoàn MAAG phҧi xuӕng ÿӃn tұn

trung ÿoàn bӝ binh, các tiӇu ÿoàn pháo binh, thiӃt giáp và lính thӫy ÿánh bӝ.

Tҥi Biên Hòa, bӑn cӕ vҩn Mӻ trong ÿoàn MAAG ӣ cѭ xá tҥi BIF ÿã triӇn khai

xuӕng ÿӃn cҩp trung ÿoàn cӫa sѭ ÿoàn 7 bӝ binh và chuҭn bӏ triӇn khai cӕ vҩn xuӕng

cҩp tiӃu ÿoàn.

Thӏ xã Biên Hòa vӟi sân bay chiӃn lѭӧc ÿang ÿѭӧc mӣ rӝng và nâng cҩp, vӟi bӝ

tѭ lӋnh vùng III chiӃn thuұt, ÿһc cҧnh miӅn Ĉông và bӝ máy cҧnh sát chìm nәi thұt sӵ

ÿã trӣ thành mӝt thành phӕ quân sӵ vӟi trҥi lính và Snach-bar (quán rѭӧu).

16 Sân bay Biên Hòa trong thӡi kǤ chӕng Mӻ là sân bay quân sӵ lӟn nhҩt ӣ Ĉông Dѭѫng, Ĉông Nam Á.

17 Tính ÿӃn 1959, Mӻ ÿã cho DiӋm 66 máy bay, 4.808 súng các cӥ, 116 triӋu viên ÿҥn, 8628 xe ô tô, thiӃt lұp 46 sân bay

quân sӵ và 11 căn cӭ hҧi quân.

2.9 Page 19

▲back to top

Ĉã ÿӃn lúc “tӭc nѭӟc vӥ bӡ”. Ĉã ÿӃn lúc thҩy bҵng ÿҩu tranh chӍnh trӏ thuҫn

túy, bҵng bҥo lӵc chính trӏ cӫa quҫn chúng không thӇ giành thҳng lӧi trѭӟc mӝt kҿ

thù phát xít, khӫng bӕ dã man bҵng bҥo lӵc phҧn cách mҥng.

ChӍ có cán bӝ, ÿҧng viên ÿi sát vӟi nhân dân mӟi thҩy hӃt mong muӕn thiӃt tha

cӫa hӑ. NhiӅu bà má ӣ Biên Hòa khi ÿѭa cѫm nuôi cán bӝ, ÿҧng viên dѭӟi hҫm bí

mұt ÿã ví von: “Ĉҩu tranh chính trӏ, ÿӏch ÿánh sӭt ÿҫu mҿ trán. Thành công ÿâu

không thҩy, chӍ thҩy “thòng canh”! (thòng canh nói láy là thành công).

ĈӃ quӕc Mӻ ÿã trӣ thành kҿ thù trѭӟc mҳt và tӵc tiӃp cӫa cách mҥng và nhân

dân ta.

CHӪ CHѬѪNG TÁO BҤO, SÁNG TҤO ĈÚNG ĈҲN.

Ĉánh Mӻ, diӋt bӑn cӕ vҩn Mӻ - ý ÿӏnh táo bҥo bҳt ÿҫu hình thành trong suy nghƭ

mӝt sӕ ÿӗng chí cán bӝ lãnh ÿҥo Liên tӍnh miӅn Ĉông, trong ÿó có ÿӗng chí NguyӉn

Văn Chí, Phó Bí thѭ.

Nhѭng nӛi lo lӟn cӫa các ÿӗng chí là chѭa báo cáo ÿѭӧc vӟi cҩp trên. LiӋu Xӭ

ӫy và Trung ѭѫng có ÿӗng tình ӫng hӝ không ? Hұu quҧ cӫa viӋc làm này ÿӕi vӟi

toàn cөc cǊng nhѭ phong trào cách mҥng ӣ ÿӏa phѭѫng nhѭ thӃ nào ? Ĉây là mӝt vҩn

ÿӅ hӋ trӑng có liên quan ÿӃn mӕi quan hӋ quӕc tӃ. Không phҧi tҩt cҧ các nѭӟc anh em

ÿã ӫng hӝ chӫ trѭѫng này. Hӑ vүn sӧ “mӝt ÿӕm lӱa ÿӕt cháy cánh ÿӗng”. Mһt khác,

nӃu “tiӃn hành ÿánh thì ÿánh ӣ ÿâu ? Tә chӭc ÿánh nhѭ thӃ nào ÿӇ có tác dөng tӕt và

bҧo toàn lӵc lѭӧng…” Hàng chөc câu hӓi là nhӳng bài toán hóc búa cҫn ÿѭӧc giҧi

ÿáp.

Tuy vұy ý ÿӏnh ÿánh Mӻ, nhӳng kҿ trӵc tiӃp xâm lѭӧc ÿҩt nѭӟc ta, ngày càng

hҵn sâu trong tiӅm thӭc cӫa các ÿӗng chí. Cҧ trong nhӳng giҩc ngӫ chұp chӡn ӣ vùng

sâu căn cӭ, bên cҥnh bӅ bӝn các công viӋc khác, ý tѭӣng ÿánh Mӻ vүn canh cánh bên

lòng các ÿӗng chí. Chҷng phҧi các nghӏ quyӃt cӫa Ĉҧng ÿã xác ÿӏnh ÿӃ quӕc Mӻ ÿã là

2.10 Page 20

▲back to top

kҿ thù trӵc tiӃp, là ÿӕi tѭӧng cӫa cách mҥng ÿó sao ?

VӅ viӋc Trung ѭѫng và Xӭ có phê bình không, ÿӗng chí suy nghƭ: Trѭӟc ÿây, ta

ÿã ÿánh Trҥi Be, Minh Thҥnh, Dҫu TiӃng… Xӭ ÿã không có ý kiӃn, tӭc là ÿӗng tình.

Thӭ hai là ÿӏch có chӏu tәng tuyӇn cӱ theo HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ ÿâu? Chúng ngày

càng ra mһt khӫng bӕ và phát ít, nhân dân không thӇ chӏu dӵng ÿѭӧc nӳa. Tình thӃ

phҧi ÿánh Mӻ ÿã chín mùi.

Tӯ suy nghƭ này, ÿӗng chí Sáu Chí ÿѭa ra thҧo luұn cùng mӝt sӕ anh em trong

Liên TӍnh ӫy nhѭ Tám XuyӃn, Tám Ĉào, Hӗng VǊ… Hҫu hӃt các ÿӗng chí ÿӅu nhҩt

trí ÿã ÿӃn lúc phҧi ÿánh Mӻ. Liên TӍnh ӫy phân công ÿӗng chí Tám Chánh phө trách

Gia Ĉӏnh, Tám Ĉào phө trách Bà Rӏa - VǊng Tàu, Tám XuyӃn phө trách Biên Hòa.

Nhӳng nѫi này ÿӅu phҧi nghiên cӭu tình hình triӇn khai cӫa các cô vҩn Mӻ ÿang phө

trách viӋc xây dӵng, mӣ rӝng các căn cӭ quân sӵ, sau ÿó báo cho Liên TӍnh ӫy ÿӇ

chӑn ÿiӇm ÿánh.

Ĉӗng chí Tám XuyӃn chӑn ÿiӇm nghiên cӭu là sân bay Biên Hòa ÿang ÿѭӧc Mӻ

mӣ rӝng thành sân bay quân sӵ chiӃn lѭӧc.

Ĉánh Mӻ ӣ Biên Hòa thҷng lӧi sӁ có tác ÿӝng lӟn vì sau Sài Gòn ÿây là hұu cӭ,

là trung tâm ÿҫu não cӫa bӑn Mӻ - ngөy ӣ miӅn Ĉông. Nѫi bӑn chúng mӋnh danh là

“Ĉông Ĉô”, là sân sau cӫa Sài Gòn.

Ban quân sӵ miӅn Ĉông giao trách nhiӋm cho ÿӗng chí Lâm Quӕc Ĉăng, Phó

Ban quân sӵ miӅn Ĉông trӵc tiӃp tә chӭc thӵc hiӋn nhiӋm vө quan trӑng này vӟi

phѭѫng châm là tuyӋt ÿӕi bí mұt, an toàn, chҳc thҳng.

Tháng 2 năm 1959, ÿӗng chí Năm Hoa, nguyên là Thӏ ӫy viên thӏ xã Biên Hòa,

ÿӝi phó ÿѫn vӏ C250 - ÿѫn vӏ chӫ lӵc tұp trung cӫa MiӅn(18) cùng vӟi ÿӗng chí Cá

mӝt chiӃn sƭ trong ÿѫn vӏ vӅ bám trө ӣ xã Bình Hòa (nay thuӝc huyӋn Vƭnh Cӱu)

nghiên cӭu tình hình bӑn Mӻ ӣ sân bay.

Là ngѭӡi sinh ra và lӟn lên ӣ HiӋp Hòa, mӝt xã Cù Lao ven thӏ xã có truyӅn

18 C250 nguyên là ÿѫn vӏ vǊ trang cӫa tӍnh Biên Hòa thành lұp tháng 10-1957. Năm 1958, ÿѫn vӏ chuyӇn vӅ trên, làm

nòng cӕt xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa MiӅn.