Lich su dau tranh cach mang cua huyen Xuan Loc 2-4 :: Books 2010

Expand document

Collapse document

Lich su dau tranh cach mang cua huyen Xuan Loc 2-4

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Lich su dau tranh cach mang cua huyen Xuan Loc 2-4

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

1951, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc ÿánh ÿӏch và ÿӕt lò xông sӣ Tân Phong,

cҧnh cáo nhӳng chӫ sӣ cao su không chӏu nӝp thuӃ cho kháng chiӃn. Chӫ sӣ Tân

Phong và các chӫ sӣ khác tuân theo, nӝp thӃu ÿҫy ÿӫ.

Ĉӗng thӡi các ÿӝi vǊ trang công tác liên tiӃp ÿánh ÿӏch trên các ÿѭӡng giao thông;

trên ÿѭӡng xe lӱa, các quӕc lӝ 1 và 20, góp phҫn ngăn chһn giao thông vұn tҧi cӫa

ÿӏch. Năm 1951, ÿӝi ÿã phӕi hӧp cùng bӝ ÿӝi tӍnh Bà Chӧ ÿánh diӋt 1 ÿoàn xe ÿӏch ӣ

Trҧng Táo lҩy 2 trung liên, nhiӅu súng ÿҥn và lѭѫng thӵc.

Ĉӝi vǊ trang công tác A và B ÿӗn ÿiӅn An Lӝc ÿã vұn ÿӝng và nhiӅu cuӝc ÿҩu

tranh thҳng lӧi cӫa công nhân trong sӣ, diӋt mӝt sӕ tay sai ÿӏch, ÿánh 1 xe lӱa ӣ dӕc

Mҽ Bӗng Con. Ĉӝi ÿã dүn ÿѭӡng và bҧo vӋ phái ÿoàn ÿӗng chí Lê Duҭn ra Trung

ѭѫng bҧo ÿҧm an toàn bí mұt.

Tháng 5-1951, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc nhұn nhiӋm vө phân tán bӟt

quân ÿӏch ӣ Trҧng Bom và chһn quân viӋn tӯ Xuân Lӝc ÿӃn Trҧng Bom. Ĉӝi ÿã dùng

phѭѫng pháp ÿiӋu hә ly sѫn, ÿiӅu 1 ÿҥi ÿӝi ÿӏch ӣ Trҧng Bom ra ÿӕi phó ӣ Xuân Lӝc,

tҥo ÿiӅu kiӋn cho tiӇu ÿoàn 303 cùng ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn thӏ xã do ÿӗng chí

HuǤnh Văn NghӋ, ÿӗng chí Thanh Tâm chӍ huy, hoá trang gҧi dân làm be, mѭӧn xe

cӫa công nhân chҥy vào bҩt ngӡ tұp kích tiêu diӋt hѫn 1 ÿҥi ÿӝi ÿӏch ӣ Trҧng Bom,

phá huӹ xe bӑc thép án ngӳ thu nhiӅu vǊ khí ÿҥn ÿѭӧc. Trұn Trҧng Bom ҧnh hѭӣng

lӟn trong vùng Biên Hoà, Bà Rӏa, báo hiӋu thӡi kǤ phát triӇn mӟi cӫa cuӝc chiӃn ÿҩu

ӣ miӅn Ĉông phӕi hӧp vӟi chiӃn trѭӡng chính Bҳc Bӝ. Ban chӍ huy TӍnh ÿӝi Thӫ

Biên khen thѭӣng ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc ÿã hoàn thành xuҩt sҳc nhiӋm

vө chһn viӋn quân ÿӏch ӣ Trҧng Bom. Liên hiӋp công ÿoàn Nam Bӝ gӱi thѭ khen

phong trào công nhân ÿӗn ÿiӅn An Lӝc ÿã biӃt kӃt hӧp ÿҩu tranh chính trӏ vӟi ÿҩu

tranh giành thҳng lӧi.

Qua ÿҩu tranh thӱ thách, cѫ sӣ cách mҥng phát triӇn trong các ÿӗn ÿiӅn cao su, thӏ

trҩn, các xã vùng rӯng, các chi bӝ: Suӕi Tre, Hàng Gòn, Dҫu Giây, An Lӝc, Bҧo

Chánh, Bình Lӝc ÿѭӧc thành lұp.

ViӋc ÿóng tài chính cӫa toàn huyӋn Xuân Lӝc lên cҩp trên mӛi năm mӝt phát

triӇn, và ÿӅu vѭӧt yêu cҫu cӫa tӍnh. Xuân Lӝc cùng Lái thiêu dүn ÿҫu các huyӋn trong

tӍnh Thӫ Biên vӅ cung cҩp tài chính cho tӍnh.

1.2 Page 2

▲back to top

Tháng 10-1952 miӅn Ĉông bӏ trұn bão lөt lӟn cҧ trăm năm chѭa tӯng có. Nhà cӱa,

cây cӕi ÿә ngәn ngang. Thұm chí nhiӅu tháp canh lô cӕt ÿӏch cǊng nghiêng ngҧ, xiêu

vҽo. Các nѭѫng rүy bӏ ngұp, có nѫi ÿӃn 5, 10 mét nѭӟc. Hoa màu bӏ cuӕn sách, cây

cӫ bӏ thӕi rӳa, các hҫm gҥo cӫa tӍnh, huyӋn bӏ ngұp nѭӟc hӓng hӃt. Nҥn ÿói ÿe doҥ

còn cҩp bách hѫn nҥn ÿӏch. Công nhân các ÿӗn ÿiӅn Xuân Lӝc mӣ nhӳng cuӝc vұn

ÿӝng ÿóng góp gҥo cӭu tӃ. Nhӡ vұy ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc không bӏ

thiӃu ÿói, hѫn nӳa còn cӭu trӧ bà con các dân tӝc ӣ xã Cӝng Hoà, xã Tӭ HiӋp và

chiӃn khu Ĉ.

Cuӝc chiӃn ÿҩu trên toàn quӕc tiӃn triӇn mҥnh. Trung ѭѫng ÿã có ÿiӅu kiӋn chi

viӋn lӟn vӅ vǊ khí cho Nam Trung Bӝ và Nam Bӝ. Bӝ tѭ lӋnh phân liên khu miӅn

Ĉông quyӃt ÿӏnh thành lұp tiӇu ÿoàn 320 vào ngày 1-5-1952 làm nhiӋm vө tiӃp nhұn

vǊ khí chi viӋn cӫa Trung ѭѫng. Do tính chҩt quan trӑng cӫa nhiӋm vө, ÿӗng chí

NguyӉn Văn Lung ÿѭӧc ÿiӅu vӅ làm tiӇu ÿoàn trѭӣng tiӇu ÿoàn 320, tiӃp ÿó ÿӗng chí

NguyӉn Văn Bӭa vӅ thay thӃ. Ĉoҥn ÿѭӡng tiӃp vұn chӫ yӃu là ÿoҥn ÿѭӡng qua huyӋn

Xuân Lӝc. Ban cán sӵ Xuân Lӝc ÿѭӧc phân liên khu uӹ giao nhiӋm vө hӛ trӧ ÿҳc lӵc

cho tiӇu ÿoàn 320. Ĉӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc cӱ nhiӅu cán bӝ chiӃn sƭ góp

phҫn xây dӵng tiӇu ÿoàn. Các chiӃn sƭ liên lҥc ngѭӡi dân tӝc Châu Ro: ĈiӇu Hәm,

ĈiӇu Dài, ĈiӇu Tênh… ÿã giúp tiӇu ÿoàn 320 khҧo sát mӣ ÿѭӡng vào Nam Bӝ và tӯ

Nam Bӝ ra khu 5 và Trung ѭѫng, ÿѭӧc tiӇu ÿoàn dүn ÿѭӡng và bҧo vӋ an toàn.

Hàng nghìn tҩn vǊ khí ÿã ÿѭӧc tiӇu ÿoàn chuyӇn vұn tӯ Hàm Tân qua Xuân Lӝc

ÿӃn chiӃn khu Ĉ qua ÿѭӡng xe lӱa, quӕc lӝ 1, quӕc lӝ 20. Quân ÿӏch biӃt nhiӋm vө

cӫa tiӇu ÿoàn 320, chúng tăng cѭӡng lӵc lѭӧng ÿӇ vây, ngăn chһn, nhѭng chѭa lҫn

nào các ÿӝi quân tiӃp vұn cӫa tiӇu ÿoàn rѫi vào ә phөc kích. VǊ khí không mҩt 1 ký

lô. Nhân dân các dân tӝc ӣ Xuân Lӝc, công nhân cao su các sӣ ÿã hӃt sӭc cҧnh giác,

bҧo vӋ tiӇu ÿoàn, không ngӯng giӳ bí mұt cho tiӇu ÿoàn và luôn tìm các ÿánh lҥc

hѭӟng bӑn ÿӏch ÿi tuҫn tiӉu, góp phҫn giúp tiӇu ÿoàn 320 hoàn thành nhiӋm vө có

tính chҩt chiӃn lѭӧc lúc này.

Ĉông xuân 1953-1954, phӕi hӧp và ÿѭӧc ҧnh hѭӣng cӫa cuӝc tiӃn công chiӃn

lѭӧc cӫa cҧ nѭӟc và chiӃn dӏch ĈiӋn Biên Phӫ, nhân dân và lӵc lѭӧng vǊ trang Nam

Bӝ nәi dұy tiӃn công ÿӏch ӣ nhiӅu nѫi ÿã diӋt mӝt loҥt ÿӗn bót, chuyӇn vùng tҥm bӏ

chiӃm thành vùng du kích, vùng giҧi phóng. Ӣ Xuân Lӝc ta liên tөc ÿánh ÿӏch trên

1.3 Page 3

▲back to top

các ÿѭӡng giao thông quan trӑng: Quӕc lӝ 1, quӕc lӝ 20, gây thiӋt hҥi và trӣ ngҥi cho

gaio thông cӫa ÿӏch ӣ hai con ÿѭӡng huyӃt mҥch. Chúng phҧi ÿiӅu lӵc lѭӧng lӟn vӅ

ÿóng dày ÿһc trên 2 quӕc lӝ nói trên ÿӇ bҧo vӋ vұn chuyӇn, dӗn quân, rút quân. Ӣ các

sӣ cao su, công nhân tiӃn hành ÿҩu tranh chính trӏ giành tӯng bѭӟc thҳng lӧi ÿӕi vӟi

ÿӏch. Chӫ sӣ phҧi nhân nhѭӧng công nhân tӯ quyӅn lӧi này ÿӃn quyӅn lӧi khác. Các

ÿӝi vǊ trang công tác cùng chi bӝ Ĉҧng và cѫ sӣ công ÿoàn trong các sӣ chuҭn bӏ lӵc

lѭӧng tiӃn công diӋt ÿӏch, vұn ÿӝng binh lính ÿӏch giành lҥi các sӣ. Có nѫi công nhân,

nhân dân ÿã hù ÿӏch lҩy tháp canh, lҩy ÿӗn bót. Mӝt cө già và cô con gái vӟi mӝt nӗi

ÿӗng cháy ÿen buӝc dây dӯa kéo giҧ làm mìn, ÿã uy hiӃp vұn ÿӝng ÿӏch lҩy mӝt lô

cӕt. HuyӋn Xuân Lӝc ÿang chuҭn bӏ tiӃn công mҥnh ÿӇ chuyӇn vùng thì HiӋp ÿӏnh

Giѫ-ne-vѫ vӅ ngӯng bҳn lұp lҥi hoà bình ӣ Ĉông Dѭѫng ÿѭӧc ký kӃt.

Suӕt 9 năm kháng chiӃn, nhân dân Xuân Lӝc vӳng tin ӣ Ĉҧng, theo lӡi kêu gӑi

cӫa Bác Hӗ, ÿoàn kӃt bҩt khuҩt, kiên trì chiӃn ÿҩu, vѭӧt muôn trùng khó khăn, cùng

miӅn Ĉông “gian lao mà anh dǊng” góp phҫn vӟi cҧ nѭӟc giành thҳng lӧi cӫa cuӝc

kháng chiӃn thҫn thánh chӕng thӵc dân Pháp xâm lѭӧc.

PHҪN BA

CUӜC KHÁNG CHIӂN CHӔNG MӺ CӬU NѬӞC

I – NHӲNG NĂM SAU HIӊP ĈӎNH GIѪ-NE-VѪ

Sau thҩt bҥi ӣ ĈiӋn Biên Phӫ, thӵc dân Pháp buӝc phҧi ký kӃt hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-

vѫ, chҩm dӭt chiӃn tranh lұp lҥi hoà bình, thӯa nhұn ÿӝc lұp chӫ quyӅn và toàn vҽn

lãnh thә cӫa ViӋt Nam. HiӋp ÿӏnh cuǊng quy ÿӏnh ViӋt Nam tҥm thӡi chia làm hai

miӅn và ÿӃn tháng 7-1956 sӁ tә chӭc tәng tuyӇn cӱ ÿӇ thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc.

Vӟi âm mѭu xâm lѭӧc ÿҩt nѭӟc ta, ÿӃ quӕc Mӻ ngay tӯ ÿҫu ÿã có tình phá hoҥi

HiӋp ÿӏnh. Ngày 7-7-1954, sau nhiӅu lҫn thúc ép Pháp, chúng ÿã ÿѭa Ngô Ĉình

DiӋm, mӝt tên tay sai ÿѭӧc chúng ÿào tҥo tӯ trѭӟc vӅ nѭӟc, thành lұp chính phӫ bù

nhìn ӣ miӅn Nam.

Theo quy ÿӏnh cӫa HiӋp ÿӏnh ÿình chiӃn ӣ Xuân Lӝc nҵm trong khu vӵc chuyӇn

quân tұp kӃt 80 ngày. Hҫu hӃt cán bӝ chiӃn sƭ trong ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn cӫa

huyӋn lên ÿѭӡng tұp kӃt vӟi tinh thҫn hӃt sӭc khҭn trѭѫng.

1.4 Page 4

▲back to top

ChuyӇn sang giai ÿoҥn cách mҥng mӟi, TӍnh uӹ Thӫ Biên tә chӭc hӑc tұp cho sӕ

cán bӝ ÿҧng viên ÿѭӧc phân công ӣ lҥi trѭӟc khi bӕ trí vӅ các ÿӏa phѭѫng. TӍnh uӹ

chӍ rõ tình hình ÿҩu tranh nhҩt ÿӏnh sӁ vô cùng phӭc tҥp, yêu cҫu mӛi mӝt ÿҧng viên

giӳ vӳng phҭm chҩt ÿҥo ÿӭc cách mҥng, tin tѭӣng tuyӋt ÿӕi vào sӵ lãnh ÿҥo cӫa

Ĉҧng, không ÿѭӧc tách rӡi quҫn chúng trong mӑi hoҥt ÿӝng, phҧi giӳ vӳng khí tiӃt

ngѭӡi Cӝng sҧn, dù phҧi hy sinh cǊng kiên trung bҩt khuҩt.

Cuӕi năm 1954, TӍnh uӹ quyӃt ÿӏnh xây dӵng tә chӭc cӫa Ĉҧng ӣ Xuân Lӝc cho

phù hӧp vӟi tình hình nhiӋm vө cách mҥng trong giai ÿoҥn mӟi, trѭӟc mҳt là thành

lұp ban cán sӵ huyӋn Xuân Lӝc bao gӗm các ÿӗng chí là: Ngô TiӃn và NguyӉn Minh

ChiӃu. Do ÿһc ÿiӇm cӫa Xuân Lӝc có nhiӅu khó khăn trong nhӳng năm cuӕi cӫa cuӝc

kháng chiӃn chӕng Pháp, hҫu hӃt sӕ cán bӝ chӫ chӕt hoҥt ÿӝng ӣ ÿây ÿӅu chuyӇn

vùng hoҥt ÿӝng lên Lӝc Ninh, Hӟn Quҧng… bѭӟc vào giai ÿoҥn mӟi cӫa cách mҥng

hӋ thӕng lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng ӣ ÿӏa phѭѫng tӯ các cѫ sӣ cho ÿӃn huyӋn chұm ÿѭӧc

kiӋn toàn, mӕi liên hӋ, tә chӭc các cѫ sӣ Ĉҧng ban ÿҫu không ít khó khăn. Vӟi danh

nghƭa là cán bӝ hӗi cѭ các ÿӗng chí trong ban cán sӵ vӅ Xuân Lӝc móc nӕi sӕ ÿҧng

viên ÿѭӧc phân công ӣ lҥi và ÿӃn cuӕi năm 1954 ÿã xây dӵng ÿѭӧc 3 chi bӝ là chi bӝ

thӏ trҩn, chi bӝ Gia Rây và chi bӝ Rӯng Lá. Ĉҫu năm 1955, tӍnh tăng cѭӡng ÿӗng chí

Tín tӯ Vƭnh Cӱu vӅ bә sung vào ban cán sӵ huyӋn Xuân Lӝc.

Ӣ Xuân Lӝc lúc này sӕ lѭӧng cán bӝ, ÿҧng viên tѭѫng ÿӕi mӓng so vӟi các nѫi

khác. TӍnh uӹ ÿã bӕ trí ÿӗng chí NguyӉn ViӋt Trai (Ba Tҥo), TӍnh uӹ viên vӅ trӵc tiӃp

phө trách chӍ ÿҥo phong trào cách mҥng, xây dӵng cѫ sӣ ӣ thӏ trҩn Xuân Lӝc và các

xã ven. TiӃp theo, ban công vұn xӭ cǊng tăng cѭӡng cho Xuân Lӝc mӝt sӕ cán bӝ.

Trên cѫ sӣ ÿó giӳa năm 1955, HuyӋn uӹ Xuân Lӝc ÿѭӧc thành lұp, gӗm các ÿӗng

chí: Ngô TiӃn bí thѭ, Hai Bính phó bí thѭ, Nҥi Sѫn uӹ viên, Ba Nghƭa uӹ viên.

HuyӋn uӹ phân công các ÿӗng chí Nҥi Sѫn, Tѭ Hy phө trách phong trào ӣ các ÿӗn

ÿiӅn cao su, phân công ÿӗng chí Ba Khang phө trách vұn ÿӝng cách mҥng trong sӕ

ÿӗng bào Thiên chúa giáo di cѭ, bӕ trí mӝt sӕ cán bӝ nòng cӕt vӅ các xã và sӣ cao su

trong toàn huyӋn ÿӇ lãnh ÿҥo nhân dân ÿҩu tranh, xây dӵng các chi bӝ cѫ sӣ. Xӭ uӹ

Nam Bӝ cӱ ÿӗng chí Trҫn Văn KiӇu, cán bӝ công vұn xӭ uӹ tә chӭc và lãnh ÿҥo

phong trào ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su.

1.5 Page 5

▲back to top

Sau hѫn mӝt năm xây dӵng, tә chӭc Ĉҧng ӣ Xuân Lӝc ÿѭӧc kiӋn toàn tӯ cѫ sӣ

cho ÿӃn huyӋn. Mҥng lѭӟi ÿҧng viên phát triӇn tѭѫng ÿӕi rӝng khҳp ӣ các xã và các

sӣ cao su. ĈӃn ÿҫu năm 1956 trong toàn huyӋn Xuân Lӝc ÿã xây dӵng ÿѭӧc 10 chi

bӝ7 vӟi hѫn 40 ÿҧng viên. Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa HuyӋn uӹ và các chi bӝ Ĉҧng, phong

trào ÿҩu tranh chính trӏ ÿòi dân sinh, dân chӫ, ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ phát

triӇn sôi nәi trong hai năm 1955-1956

Ngay sau khi ta chuyӇn quân tұp kӃt, Mӻ DiӋm ÿã có nhӳng hoҥt ÿӝng chӕng phá

hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, làm tan rã cѫ sӣ quҫn chúng cách mҥng, tiêu diӋt cán bӝ kháng

chiӃn, xây dӵng bӝ máy kìm kҽp lâu dài.

Ӣ Xuân Lӝc trong thӡi gian ÿҫu toàn bӝ hӋ thӕng cai trӏ cӫa thӵc dân Pháp trѭӟc

ÿây vүn là công cө ÿàn áp nhân dân. Tә chӭc tình báo cӫa Pháp (CR) ÿóng ӣ Suӕi

Tre (An Lӝc) trong nhӳng ngày còn lҥi vүn tiӃp tөc chӕng phá cách mҥng, khӫng bӕ

ÿӗng bào bҧo vӋ quyӅn lӧi cӫa tѭ bҧn thӵc dân ӣ các ÿӗn ÿiӅn cao su. Tӯ năm 1955

trӣ ÿi Mӻ DiӋm dҫn dҫn ÿѭa các tên tay sai trung thành vӟi chӫ mӟi vào các cѭѫng vӏ

chӫ chӕt ӣ Xuân Lӝc. Ĉѭa tên Trҫn Văn Sên làm quұn trѭӣng Xuân Lӝc thay cho

Trѭѫng Văn Long quұn trѭӣng do Pháp dӵng lên trѭӟc ÿó, song song vӟi viӋc lұp các

hӝi ÿӗng tӅ chúng mӣ ÿѭӡng sá, bӕ trí ÿӗng bào di cѭ dӑc theo các trөc lӝ giao thông

quan trӑng và sâu trong các khu căn Cӭ cách mҥng. Trong tháng 8 và tháng 9-1954

Mӻ DiӋm ÿã ÿѭa hѫn 20.000 ÿӗng bào Thiên chúa giáo di cѭ tӯ miӅn Bҳc ÿӃn ÿӏnh

cѭ tҥi các vùng Bình Hoà, Dӕc Mѫ, Gia KiӋm (dӑc teho lӝ 20) ÿѭa hѫn 10.000 ngѭӡi

ÿӃn ÿӏnh cѭ tҥi các vùng Nam Hà, Bҧo Ĉӏnh (dӑc theo lӝ 1) Cҭm Ĉѭӡng, Cҭm Mӻ

(dӑc theo lӝ 2). Cuӕi năm 1955, Mӻ DiӋm lҥi ÿѭa toàn bӝ binh lính và hàng ngàn

ÿӗng bào Hoa Nùng (thuӝc sѭ ÿoàn 5 do tên Voòng A Sáng chӍ huy) vӅ sông Mao,

sau ÿó chuyӇn vӅ Bҧo Bình và các xã khác. Chúng ra sӭc tuyên truyӅn xuyên tác hiӋp

ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, xuyên tҥc kháng chiӃn, gây kích ÿӝng chia rӁ giӳa cách mҥng và

ÿӗng bào di cѭ, giӳa miӅn Bҳc và miӅn Nam. Âm mѭu cӫa chúng là biӃn mҩy vҥn

ÿӗng bào di cѭ thành cѫ sӣ xã hӝi trung thành, làm hұu thuүn chính trӏ cho chúng.

Mһt khác, chúng chӑn nhӳng tên phҧn ÿӝng nhҩt và ÿѭa vào bӝ máy tӅ nguӷ xã ҩp và

7 Chi bӝ thӏ trҩn 3 ÿҧng viên, ÿӗng chí Tѭ Ѭӟc làm bí thѭ. Chi bӝ Gia Ray 3 ÿҧng viên, ÿӗng chí Tám Trӯ

làm bí thѭ. Chi bӝ Rӯng Lá 6 ÿҧng viên, ÿӗng chí Tѭ ThuǤ làm bí thѭ. Chi bӝ Hѭng Lӝc 3 ÿҧng viên, ÿӗng

chí Út làm bí thѭ. Chi bӝ Võ Dõng 3 ÿҧng viên, ÿӗng chí Bҧy Thìn làm bí thѭ. Chi bӝ Bình Lӝc 3 ÿҧng viên,

ÿӗng chí Năm Bê làm bí thѭ. Chi bӝ Cuӝc-tѫ-nay 3 ÿҧng viên, ÿӗng chí Tám làm bí thѭ. Chi bӝ văn phòng

HuyӋn uӹ 7 ÿҧng viên, ÿӗng chí Hӑc làm bí thѭ.

1.6 Page 6

▲back to top

lӵc lѭӧng cҧnh sát mұt vө. Mӝt sӕ phҧn ÿӝng ÿӝi lӕt tu sƭ, tay sai ÿҳc lӵc cӫa Mӻ

DiӋm cǊng ÿѭӧc chúng ÿѭa vӅ Xuân Lӝc nhѭ Lê Văn Ҩn, NguyӉn HiӃu LӉ, Trҫn

Chҩp ChӍnh… bӑn này lӧi dөng thҫn quyӅn ra sӭc lôi kéo giáo dân chӕng phá cách

mҥng, phá hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ.

Tӯ tháng 10-1955 sau khi ÿã cѫ bҧn hҩt cҷng Pháp, Mӻ DiӋm bҳt ÿҫu cҧi tә lҥi bӝ

máy thӕng trӏ và các tә chӭc hành chính ÿӏa phѭѫng. Tҥi Xuân Lӝc, chúng lұp thêm

mӝt sӕ xã mӟi cӫa ÿӗng bào di cѭ và mӝt sӕ xã thuӝc các sӣ cao su. ĈӃn năm 1956,

toàn huyӋn Xuân Lӝc, chúng thành lұp 13 xã thuӝc tәng Bình Lâm thѭӧng. Bӝ máy

thӕng trӏ cӫa giһc ÿѭӧc xây dӵng tѭѫng ÿӕi әn ÿӏnh tӯ cҩp cѫ sӣ ÿӃn cҩp quұn.

Tháng 4-1957, ÿӇ tăng cѭӡng bӝ máy kìm kҽp, Mӻ DiӋm thành lұp tӍnh Long

Khánh trên cѫ sӣ cӫa vùng ÿҩt hai quұn Xuân Lӝc và Ĉӏnh quán. TӍnh lӷ là thӏ xã

Long Khánh (thӏ trҩn Xuân Lӝc) chúng ÿѭa tên NguyӉn Văn Ngѭu, mӝt tên ác ôn

khét tiӃng trong thӡi kǤ kháng chiӃn chӕng Pháp ӣ miӅn Tây Nam bӝ vӅ làm tӍnh

trѭӣng, sau ÿó ÿѭa tên NguyӉn Cúc (em ÿӥ ÿҫu cӫa Trҫn LӋ Xuân) vӅ thay thӃ.

Cùng vӟi viӋc xây dӵng hӋ thӕng chính quyӅn các cҩp. Mӻ DiӋm tұp trung xây

dӵng các tә chӭc ÿҧng phái phҧn ÿӝng ӣ ÿӏa phѭѫng nhѭ “Ĉҧng Cҫn lao”, “Phong

trào cách mҥng Quӕc gia”, chúng rúng ép nhân dân ghi tên tham gia vào tә chӭc cӫa

chúng nhǤăm phҧn hoá lӵc lѭӧng cách mҥng lôi kéo sӕ cán bӝ kháng chiӃn. Nәi cӝm

nhҩt ӣ Xuân Lӝc là tә chӭc “Tұp ÿoàn Công dân” do các tên phҧn ÿӝng ÿӝi lӕt tu sƭ

lãnh ÿҥo và nhұn chӍ thӏ trӵc tiӃp cӫa bӑn chóp bu Ngô Ĉình Thөc, Ngô Ĉình Nhu ӣ

Sài Gòn, tҥi các xã ҩp chúng qui tӯ 5 ÿӃn 10 gia ÿình vào 1 liên gia cài mұt vө vào ÿӇ

khӕng chӃ bà con. Chúng phân loҥi dân, lұp danh sách ÿӇ theo dõi, bҳt bӟ sӕ cán bӝ

kháng chiӃn 9 năm và các gia ÿình cѫ sӣ cách mҥng.

Chúng gҩp rút tә chӭc lӵc lѭӧng bҧo an ÿoàn thay thӃ bӑn thân binh do Pháp tә

chӭc trѭӟc ÿây, ÿӗng thӡi tiӃn hành xây dӵng lӵc lѭӧng dân vӋ, ÿӗng thӡi tiӃn hành

xây dӵng lӵc lѭӧng dân vӋ, cҧnh sát tӯ cѫ sӣ ÿӃn tӍnh nhҩt là phát triӇn rӝng khҳp

mҥng lѭӡi mұt vө trong các xã ҩp. Chúng ráo riӃt bҳt lính, tә chӭc ÿoàn bҧo an tӍnh

Long Khánh gӗm có 5 ÿҥi ÿӝi, mӛi xã có mӝt xã ÿoàn dân vӋ tӯ 30 ÿӃn 10 tên. Ngoài

ra, sӕ cha cӕ phҧn ÿӝng cǊng có lӵc lѭӧng riêng cӫa mình. HӋ thӕng ÿӗn bót ÿѭӧc

mӣ rӝng dӑc theo các trөc lӝ 1, lӝ 20, lӝ 2-3 và cҳm sâu trong các vùng căn cӭ cӫa

kháng chiӃn trѭӟc ÿây nhѭ Cҭm Ĉѭӡng, Cҭm Mӻ, Gia Ray, Võ Ĉҳc, Rӯng Lá…

1.7 Page 7

▲back to top

Dӵa vào bӑn tӅ nguӷ ÿӏa phѭѫng mӝt mһt Mӻ DiӋm ra sӭc khӫng bӕ rún ép nhân

dân, mһt khác tӯng viӋn trӧ Mӻ ÿӇ lӯa mӏ lôi kéo ÿӗng bào, nhҩt là ÿӗng bào các dân

tӝc ít ngѭӡi. Chúng ÿѭa gҥo, muӕi, vҧi vào các vùng Ĉӏnh Quán, bҧo Chánh, Võ Ĉҳc,

Bình Lӝc ÿӇ mua chuӝc bà con ta chӕng phá cách mҥng và tә chӭc mҥng lѭӟi mұt vө

chӍ ÿiӇm cho c húng. Theo chân bӑn chӫ Mӻ, bӑn ÿӏa chӫ ác ôn trѭӟc ÿây nhѭ cҧ

Lөa, gia ÿình Tәng Lҥc, Tәng Thuҫn cǊng trӣ vӅ Xuân Lӝc cѭӟp lҥi ruӝng ÿҩt cӫa

nông dân ӣ Bҧo Chánh, Cây Da, Ĉӏnh Quán… tên tѭӟng nguӷ Lê Văn tӷ cǊng ÿӃn

Xuân Lӝc chiӃm 1 vùng rӝng lӟn hàng chөc héc ra ӣ Suӕi RӃt, Gia Liêu phái nam thӏ

xã ÿӇ lұp ÿӗn ÿiӅn, vùng Tà Lú Rӯng Lá… bӑn Trҫn LӋ Xuân xây dӵng cҩt trҥi be ÿӇ

khai thác lâm thә sҧn. Chúng tә chӭc thành lұp mӝt sӕ dinh ÿiӅn nhѭ: dinh ÿiӅn Bình

Phú, dinh ÿiӅn Thӯa Ĉӭc… ÿӇ gom ÿӗng bào vào các khu tұp trung ÿӗng thӡi bóc lӝt

sӭc lao ÿӝng cӫa bà con ta. Mӝt sӕ nguӷ quân nguӷ quyӅn có thӃ lӵc ӣ Sài Gòn, Biên

Hoà cǊng lҫn lѭӧt vӅ Xuân Lӝc chiӃm ÿҩt lұp vѭӡn trӗng cà phê, trӗng cây ăn trái…

ruӝng và ÿҩt Xuân Lӝc dҫn dҫn rѫi vào tay bӑn ÿӏa chӫ và tѭ sҧn mӟi. Nhӳng quyӅn

lӧi kinh tӃ do cách mҥng ÿã ÿem lҥi cho nông dân Xuân Lӝc trong kháng chiӃn chӕng

Pháp ÿã bӏ xoá bӓ bҵng các chính sách “cҧi cách ÿiӅn ÿӏa” mӷ dân cӫa Mӻ DiӋm vӟi

các thӫ ÿoҥn thâm ÿӝc vӅ chính trӏ, quân sӵ, kinh tӃ và văn hoá. Âm mѭu cӫa chúng

là biӃn Xuân Lӝc thành mӝt ÿӏa phѭѫng trong sҥch ÿӇin hình cӫa chính phӫ bù nhìn

Sài Gòn.

Trѭӟc âm mѭu và hành ÿӝng cӫa ÿӃ quӕc Mӻ và bè lǊ tay sai, nhân dân ta không

khoanh tay ngӗi yên mà là bѭӟc vào mӝt thӡi kǤ ÿҩu tranh mӟi. Nhân dân Xuân Lӝc

tiӃn hành ÿҩu tranh theo khҭu hiӋn chung cӫa cách mҥng miӅn Nam lúc ÿó là “Hoà

bình, thӕng nhҩt, ÿӝc lұp, dân chӫ chuyӇn hѭӟng ÿҩu tranh vǊ trang, ÿҩu tranh chính

trӏ ÿòi thӵc hiӋn hiӋp ÿӏnh ÿình chiӃn cӫng cӕ hoà bình thӵc hiӋn tӵ do dân chӫ, cҧi

thiӋnd ân sinh, thӵc hiӋn thӕng nhҩt, chӕng khӫng bӕ, bҧo vӋ nhӳng quyӅn lӧi cӫa

quҫn chúng ÿã giành ÿѭӧc trong kháng chiӃn”. Ban cán sӵ huyӋn Xuân Lӝc ÿã mcó

nӕi sҳp xӃp, tә chӭc lҥi ÿӝi ngǊ cán bӝ ÿҧng viên ӣ ÿӏa phѭѫng, dǊng cҧm lao vào

cuӝc chiӃn ÿҩu bҵng hình thӭc hoҥt ÿӝng hӧp pháp kӃt hӧp vӟi bí mұt. Toàn bӝ các

ÿӗng chí trong ban cán sӵ và ÿҧng viên ÿӅu ÿi vào sӕng hӧp pháp trong dân. Trө sӣ

liên lҥc cӫa ban cán sӵ huyӋn, sau này là HuyӋn uӹ Xuân Lӝc ÿóng tҥi nhà ÿӗng chí

Chín Quұn (ÿҧng viên) ӣ ҩp Lҥng Sѫn, Bình Lӝc. Nҳm vӳng ÿһc ÿiӇm tình hình cӫa

1.8 Page 8

▲back to top

huyӋn, HuyӋn uӹ ngay tӯ ÿҫu ÿã chӫ trѭѫng tұp trung lãnh ÿҥo phát ÿӝng phong trào

ÿҩu tranh cách mҥng ӣ trung tâm thӏ trҩn Xuân Lӝc và các sӣ cao su.

Tӏa thӏ trҩn Xuân Lӝc, trong nhӳng tháng cuӕi năm 1954 và 1955, phong trào ÿҩu

tranh chính trӏ cӫa quҫn chúng phát triӇn mҥnh. Chi bӝ ÿҧng ÿã lãnh ÿҥo quҫn chúng

liên tөc ÿҩu tranh ÿòi thi hành hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, tә chӭc rҧi truyӅn ÿѫn, kҿ biӇu

ngӳ, tӕ cáo Mӻ DiӋm vi pҥhm HiӋp ÿӏnh. Các ÿӗng chí ÿҧng viên và cѫ sӣ ÿã lҩy báo

“Tín ĈiӋn” có ÿăng nguyên văn hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ ÿӇ tuyên truyӅn gáio dөc, giҧi

thích cho quҫn chúng thông suӕt các ÿiӅu khoҧn cӫa HiӋp ÿӏnh, lҩy HiӋp ÿӏnh làm cѫ

sӣ pháp lý ÿҩu tranh chӕng khӫng bӕ, bҳt bӟ cán bӝ kháng chiӃn, ÿòi các quyӅn lӧi

dân sinh dân chӫ. Mһt khác các ÿӗng chí cǊng tә chӭc viӃt thѭ cҧnh cáo khӕng chӃ

mӝt sӕ tên ác ôn ӣ ÿӏa phѭѫng. Qua ÿó, hҥn chӃ mӝt phҫn nào sӵ lӝng hành, bҥo

ngѭӧc cӫa chúng ÿӕi vӟi nhân dân. Nhân lӉ kӹ niӋm 10 năm cách mҥng tháng Tám

và Quӕc khánh 2-9 (1945-1955), các ÿӗng chí tә chӭc mӝt ÿӧt tuyên truyӅn sôi nәi

trong phҥm vi thӏ trҩn. Hàng ngàn truyӅn ÿѫn ÿòi dân sinh dân chӫ, ÿòi thi hành hiӋp

ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ, hàng chөc cӡ ÿӓ sao vàng và biӇu ngӳ ÿѭӧc căng và rҧi khҳp các nҿo

ÿѭӡng. Mӝt kiӃn nghӏ vӟi hàng trăm chӳ lý cӫa nhân dân Xuân Lӝc phҧn ÿӕi Mӻ

DiӋm vi phҥm HiӋp ÿӏnh ÿѭӧc gӣi vӅ Uӹ hӝi Quӕc tӃ ӣ VǊng tàu.

Phong trào ÿҩu tranh trong các sӣ cao su phát triӇn mҥnh, nhiӅu ÿӗng chí cán bӝ

trong huyӋn uӹ tұp trung hoҥt ÿӝng hӧp pháp và bí mұt tҥi Suӕi Tre và Bình Lӝc.

Ĉӗng chí Năm ChiӃn, Năm Sѫn (trong HuyӋn uӹ Xuân Lӝc) và các ÿӗng chí Chín

KiӇu, sáu Vân… (cán bӝ công vұn xӭ) trong mӝt thӡi gian dài bám trө, ÿào hҫm bí

mұt tҥi nhà ÿӗng chí Hӗ Lâm (Trҫn Văn Ĉinh) cùng vӟi chi bӝ ӣ ÿây lãnh ÿҥo công

nhân ÿҩu tranh.

Tháng 9-1954, các ÿӗng chí ÿҧng viên và cѫs ӣ ÿã vұn ÿӝng toàn thӇ công nhân

cao su các sӣ ӣ Xuân Lӝc bãi công, làm ÿѫn kiӃn nghӏ ÿòi tăng lѭѫng tӯ 13 ÿӃn 16

giӡ/ngày, ÿòi ngày làm tám giӡ, bӑn chӫ sӣ ÿã chҩp nhұn yêu sách cӫa công nhân.

Ĉây là cuӝc ÿҩu tranh ÿҫu tiên vӫa công nhân sau ngày ÿình chiӃn vӟi qui mô lӟn và

giành ÿѭӧc thҳng lӧi.

Lӧi dөng mâu thuүn trong nӝi bӝ ÿӏch, tháng 11-1954 Ban công vұn xӭ uӹ kӃt hӧp

vӟi ban cán sӵ Xuân Lӝc thӕng nhҩt vұn ÿӝng, tә chӭc công nhân tiӃp tөc ÿҩu tranh

vӟi qui mô lӟn. Ban lãnh ÿҥo ÿҩu tranh hӧp pháp ÿѭӧc thành lұp gӗm 3 công nhân.

1.9 Page 9

▲back to top

Sӕ cán bӝ lãnh ÿҥo ÿҩu tranh có ÿӗng chí Chín KiӇu, Sáu Vân (cán bӝ công vұn xӭ)

Năm Chiêu, Năm Sѫn, Tu Hy (cán bӝ HuyӋn uӹ Xuân Lӝc). Phѭѫng châm cӫa cuӝc

ÿҩu tranh là ÿӝt phá dӭt ÿiӇm, gây tiӃng vang rӗi phát ÿӝng rӝng dҫn ra. Ĉӏa ÿiӇm tұp

trung ÿҩu tranh tҥi trung tâm sân banh An Lӝc.

Các ÿӗng chí ÿã vұn ÿӝng hѫn 2000 công nhân kéo vӅ An Lӝc ÿѭa yêu sách vӟi

nӝi dung:

- Tăng lѭѫng tӯ 16 ÿӃn 24 ÿӗng/ngày

- Ĉѭӧc nghӍ ngày chӫ nhұt

- Giҧm bӟt phҫn câycҥo cho công nhân.

- Ĉӵoc tӵ do thành lұp nghiӋp ÿoàn

- Ĉòi chính quyӅn thi hành nghiêm chӍnh HiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ

Suӕt 3 ngày liӅn chúng không chӏu giҧi quyӃt, chúng cho tay chân xu xӃp lung lҥc

công nhân. Mһt khác, chúng khӫng bӕ tinh thҫn, tuyên bӕ: “NӃu công nhân sinh sӵ sӁ

bӏ bҳn hӃt” chúng ÿѭa 1 tên tay sai ra mҥo nhұn là ÿҥi diӋn cho tә chӭc công ÿoàn ÿӇ

lӯa mӏ, hӭa hҽn hão huyӅn. Công nhân vүn kiên quyӃt ÿҩu tranh. ĈӃn ngày thӭ tѭ ban

lãnh ÿҥo ÿҩu tranh quyӃt ÿӏnh tәng ÿình công 100% kӇ cҧ công nhân tҥp vө. Không

khuҩt phөc ÿѭӧc ý chí cӫa công nhân, sáng ngày thӭ 5 tên quұn trѭӣng Xuân Lӝc, tên

thanh tra lao ÿӝng ӣ Sài Gòn và tên chӫ sӣ Ĉӡviê buӝc phҧi giҧi quyӃt mӝt sӕ yêu

sách cӫa công nhân. Chҩp nhұn tăng lѭѫng, giҧm 25% phҫn cây cҥo cho mӛi công

nhân, ÿѭӧc tӵ do thành lұp nghiӋp ÿoàn. Vҩn ÿӅ nghӍ ngày chӫ nhұt, bӑn chúng

không chӏu giҧi quyӃt. Công nhân không nhѭӧng bӝ. Cuӕi cùng, chúng phҧi hӭa trҧ

lѭѫng gҩp ÿôi cho ngày chӫ nhұt.

Cuӝc ÿҩu tranh thҳng lӧi, công nhân ӣ An Lӝc vô cùng phҩn khӣi, càng tin tѭӣng

vào sӵ nghiӋp cách mҥng cӫa Ĉҧng. Uy tín cӫa các ÿӗng chí ÿҧng viên ÿѭӧc nâng

lên. Ban cán sӵ huyӋn chӫ trѭѫng phә biӃn rӝng rãi thҳng lӧi này cho tҩt cҧ các sӣ

cao su khác, ÿӗng thӡi ÿѭa cán bӝ vào các sӣ lãnh ÿҥo công nhân tiӃp tөc ÿҩu tranh.

Ngày 2-2-1955, hѫn 400 công nhân cao su làng J, mӝt bӝ phұn thuӝc sӣ An Lӝc,

ÿã ÿҩu tranh bҵng kiӃn nghӏ ÿòi ÿuәi tên Su ác ôn vì ÿánh ÿұp và ăn chһn gҥo cӫa

công nhân. ĈӃn ngày 5-2-1955, tӯng ÿoàn công nhân làng J kéo lên dinh quұn trѭӣng

An Lӝc ÿòi can thiӋp. Cuӕi cùng, chiӅu ngày 5-2-1955, chӫ sӣ phҧi cho tên Su nghӍ

viӋc.

1.10 Page 10

▲back to top

TiӃp ÿó ngày 5-3-1955, hѫn 500 công nhân thuӝc sӣ cao su Su Zan Xuân Lӝc ÿҩu

tranh bҵng kiӃn nghӏ phҧn ÿӕi chӫ sӣ sөt lѭѫng 73 công nhân 27,50 ÿӗng xuӕng còn

20,50 ÿӗng. Tên chӫ ngoan cӕ không nhұn yêu sách, lѭѫng rҿ là 19,00. Ngày 11-3-

1955, lúc 9 giӡ sáng, công nhân sӣ A ÿình công làm kiӃn nghӏ lên tên quұn trѭӣng

Xuân Lӝc ÿòi can thiӋp. Hnàg trăm công nhân các phân sӣ khác ÿã ӫng hӝ bҵng tiӅn

gҥo và chuҭn bӏ tәng ÿình công hѭӣng ӭng, cuӝc ÿҩu tranh kéo dài ÿӃn ngày 19-3-

1955 buӝc bӑn thanh tra lao ÿӝng ӣ Sài Gòn phҧi lên giҧi quyӃt ngày 21-3-1955 cuӝc

ÿҩu tranh thҳng lӧi, chӫ sӣ phҧi chҩp nhұn tar3 lѭѫng cho 73 công nhân nói trên vӟi

mӭc lѭѫng là 27,50 ÿӗng.

Tӏa sӣ cao su Bình Lӝc, ÿӃn ÿҫu năm 1955, phong trào ÿҩu tranh cӫa công nhân

phát triӇn mҥnh mӁ. Trong các cuӝc ÿҩu tranh ÿӅu có sӵ lãnh ÿҥo sâu sát cӫa chi bӝ

Ĉҧng. Khҭu hiӋu ÿҩu tranh kinh tӃ gҳn liӅn vӟi khҭu hiӋu ÿҩu tranh chính trӏ ÿòi hiӋp

thѭѫng tәng tuyӇn cӱ phҧn ÿӕi nguӷ quyӅn vi phҥm hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ. Các ÿӗng

chí ÿҧng viên ӣ ÿây nhѭ: Năm Bê, Năm Bình Minh, Khoát có uy tín ÿӕi vӟi công

nhân và nhân dân lao ÿӝng khác ӣ các vùng xung quanh, ÿѭӧc nhân dân tin yêu ÿùm

bӑc. Giӳa năm 1955, chi bӝ chӫ trѭѫng phát ÿӝng ÿoàn thӇ công nhân sӣ Bình Lӝc

ÿình công ÿѭa yêu sách ÿòi cҧi thiӋn ÿӡi sӕng công nhân phát thuӕc men cho nhӳng

ngѭӡi ӕm giҧm bӟt phҫn cây cҥo cho mӑi công nhân, ÿӗng thӡi ÿѭa kiӃn nghӏ cho tên

quұn trѭӣng Xuân Lӝc, phҧn ÿӕi viӋc bҳt bӟ nhӳng ngѭӡi kháng chiӃn chín năm, ÿòi

ÿѭӧc tӵ do ÿi lҥi, ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc. Nguӷ quyӅn

Xuân Lӝc cho 1 trung ÿӝi cҧnh sát ác ôn vào Bình Lӝc ÿàn áp cuӝc ÿҩu tranh. Bӑn

lính vӯa ÿӃn, hàng trăm công nhân vӟi gұy gӝc, dao cҥo mӫ ÿã vây chһt chúng, lұt

nhào chiӃc xe Jeep. Hoҧng hӕt trѭӟc khí thӃ áp ÿҧo cӫa công nhân, bӑn chúng vӝi vҧ

rút vӅ Xuân Lӝc. Trong thӃ yӃu tên chӫ sӣ phҧi hӭa giҧi quyӃt mӑi yêu sách cӫa công

nhân. Cuӝc ÿҩu tranh có tiӃng vang lӟn. Tӯ Hà Nӝi, ÿài TiӃng nói ViӋt Nam ÿã ÿѭa

tin và biӇu dѭѫng tinh thҫn ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su Bình Lӝc.

Trѭӟc tình hình phong trào ÿҩu tranh cách mҥng dâng cao bӑn nguӷ quân, nguӷ

quyӅn ӣ Sài Gòn cǊng nhѭ bӑn tay sai ӣ Xuân Lӝc ÿiên cuӗng tӭc tӕi. Ĉҫunăm 1955,

chúng lұp bӝ máy chӍ ÿҥo “tӕ cӝng” tӯ Trung ѭѫng ÿӃn xã ҩp, bҳt ÿӗng bào ta phҧi

ÿi hӑc các lӟp “tӕ cӝng”.

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

Tҥi Xuân Lӝc, ngay tӯ ÿҫu năm 1955, cùng vӟi thӫ ÿoҥn lӯa bӏp, mӑ dân, lôi kéo

và phân hoá mӝt sӕ cán bӝ kháng chiӃn cǊ, Mӻ diӋm bҳt ÿҫu tiӃn hành khӫng bӕ, bҳt

bӟ nhân dân. Dӵa vào chӍ ÿiӇm cӫa mӝt sӕ tên phҧn bӝi ÿҫu hàng nhѭ: Tên Bәng,

xӃp Nhàn, Ách Hӗ… chúng mӣ nhiӅu cuӝc càn quét bҳt và thӫ tiêu mӝt sӕ cán bӝ và

quҫn chúng cách mҥng. ĈiӇm ÿánh phá ÿҫu tiên cӫa chúng là thӏ trҩn Xuân Lӝc. ĈӃn

cuӕi 1955, chi bӝ thӏ trҩn bӏ ÿánh tan rã. Hҫu hӃt các ÿӗng chí ÿҧng viên bӏ ÿӏch bҳt.

Ĉӗng chí NguyӉn ViӋt Trai (Ba Tҥo), TӍnh uӹ viên cǊng bӏ ÿӏch bҳt ӣ ÿây. TiӃp theo,

chúng ÿѭa lӵc lѭӧng cҧnh sát vào các sӣ cao su bҳt bӟ bҩt kǤ ai chúng tình nghi là

hoҥt ÿӝng cách mҥng ӣ Bình Lӝc, có lúc chúng tình nghi là hoҥt ÿӝng cách mҥng, bҳt

nhӕt 30 ÿӃn 40 ngѭӡi ÿánh ÿұp tàn nhүn.

Tuy vұy, dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ban công vұn xӭ và HuyӋn uӹ Xuân Lӝc phong

trào ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su vүn tiӃp tөc phát triӇn mҥnh mӁ.

Tӯ ngày 10 ÿӃn ngày 17 táhng 11-1955, hàng ngàn công nhân cao su vӟi các sӣ

tҥi Biên Hoà và Bà Rӏa ÿã tham gia ÿҩu tranh cùng vӟi công nhân các tӍnh khác ӣ

miӅn Ĉông Nam Bӝ vӟi các yêu sáhc.

- Lѭѫng tӕi thiӇu cӫa công nhân cҥo mǊ là 40 ÿӗng/ngày

- Cҩp phát gҥo tӕt, sӱa nhà ӣ cho công nhân.

- Tăng lѭѫng tәng quát cho công nhân là 30 ÿӗng/ngày kӇ tӯ ngày 1-9-1955

- Trҧ phө cҩp phө trӝi cho công nhân

- Thӵc hiӋn ngày làm 8 giӡ

- Không ÿѭӧc ÿánh ÿұp, cúp phҥt công nhân, chia lҥi phҫn cây cҥo.

Cuӝc ÿҩu tranh kéo dài trong 7 ngày, tәng sӕ công nhân ÿҩu tranh lên 44.000

ngѭӡi, làm thiӋt hҥi cho công ty xuҩt nhұp khҭu cao su mӛi ngày 40 vҥn ÿӗng.

Ngày 17 tháng 11-1955, cuӝc ÿҩu tranh thҳng lӧi, nghӏ ÿӏnh cӫa bӝ lao ÿӝng nguӷ

ngày 17-11-1955 qui ÿӏnh.

- 30 ÿӗng lѭѫng tӕi thiӇu cho công nhân không chuyên môn

- 37 ÿӗng cho công nhân cҥo mӫ

- 24 ÿӗng tӕi thiӇu cho nӳ công nhân hoһc thiӃu niên tӯ 14 ÿӃn 18 tuәi, nӃu làm

viӋc nhѭ nam công nhân thì hѭӣng lѭѫng bҵng.

- Công nhân ÿѭӧc xӃp nhà ӣ, thuӕc men săn sóc khi ÿau ӕm khӓi phҧi trҧ tiӅn

tәn phí.

2.2 Page 12

▲back to top

Ĉây là cuӝc ÿҩu tranh tұp trung lӟn nhҩt cӫa công nhân cao su các tӍnh miӅn Ĉông

Nam Bӝ.

CǊng trong nhӳng năm 1955, 1956, 1957 nông dân Suӕi Tre, ÿѭӧc công nhân cao

su tích cӵc ӫng hӝ ÿã ÿҩu tranh liên tөc vӟi bӑn chӫ ÿӗn ÿiӅn chӕng viӋc chúng cѭӟp

ÿҩt vѭӡn cӫa bà con ÿӇ mӣ rӝng ÿӗn ÿiӅn cao su. Trѭӟc tinh thҫn ÿoàn kӃt ÿҩu tranh

cӫa công nhân và nông dân, âm mѭu chiӃm ÿҩt cӫa bӑn chӫ sӣ thҩt bҥi.

Cùng vӟi nhӳng cuӝc ÿҩu tranh ÿòi dân sinh dân chӫ, sôi nәi trong toàn huyӋn. Tӯ

ÿҫu năm 1956 trӣ ÿi phong trào ÿҩu tranh ÿòi hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ phҧn ÿӕi Mӻ

DiӋm vi phҥm hiӋp ÿӏnh Giѫ-ne-vѫ phát triӇn mҥnh ӣ các thӏ xã, các sӣ cao su và các

xã nông thôn ӣ Xuân Lӝc.

Các vùng ÿӗng bào dân tӝc sinh sӕng nhѭ: Cҭm Mӻ, Rӯng Lá, Võ Ĉҳc, Bình

Lӝc… phong trào chӕng xâu, thuӃ, chӕng lұp nguӷ quyӅn chӕng dӗn dân, chiӃm ÿҩt,

lұp dinh ÿiӅn cǊng liên tөc diӉn ra vӟi các hình thӭc ÿҩu tranh nhѭ kêu kiӋn, trì hoàn,

lãng công ÿӃn lánh mһt, giҩu thanh niên. Ĉӗng bào dân tӝc kéo vào rӯng sinh sӕng

không ÿӇ cho giһc lұp tӅ và tұp trung vào các dinh ÿiӅn.

Ngày 7-7-1956, HuyӋn uӹ chӫ trѭѫng vұn ÿӝng hàng ngàn công nhân ӣ Cҭm Mӻ,

Hoàng Quân, Suӕi Cҧ, nông dân ӣ Bҧo Vinh, Bình Lӝc, Gia Ray, Bҧo Chánh… kéo

vӅ Tân Phong và thӏ xã Long Khánh biӇu tình tuҫn hành, biӇu dѭѫng lӵc lѭӧng ÿòi

hiӋp thѭѫng tәng tuyӇn cӱ, phҧn ÿӕi Mӻ DiӋm khӫng bӕ nhân dân, bҳt bӟ nhӳng

ngѭӡi yêu nѭӟc, nguӷ quyӅn Xuân Lӝc huy ÿӝng lính ÿӃn ÿàn áp, ÿem xe nѭӟc xӏt

vào ÿoàn ngѭӡi biӇu tình, chúng bҳt mӝt sӕ bà con rӗi cѭӥng bӭc viӃt khҭu hiӋu: “Ĉҧ

ÿҧo ViӋt cӝng” lên nón, lên áo. Các má, các chӏ cӣi phăng, xé toҥc áo cӫa mình vӭt

vào mһt chúng và vҥch trҫn bӑn chúng là ÿӗ bán nѭӟc hҥi dân. Trѭӟc khí thӃ cách

mҥng cӫa quҫn chúng, bӑn nguӷ quân, nguӷ quyӅn rút vào công tác lҥi trong các ÿӗn

bót.

Mһt khác, lӧi dөng chiêu bài dân chӫ mӏ dân cӫa ÿӏch và tình hình guӗng máy

thӕng trӏ các cҩp cӫa chúng ÿang trong thӡi kǤ tә chӭc cӫng cӕ, HuyӋn uӹ Xuân Lӝc

chӫ trѭѫng cài ngѭӡi cӫa ta vào ÿó ÿӇ hoҥt ÿӝng. Ӣ các sӣ cao su ta ÿã ÿѭa các ÿӗng

chí ÿҧng viên nhѭ ÿӗng chí Khoát, Năm Bình Minh, tѭ Vo và nhiӅu ÿӗng chí khác

tham gia Ban chҩp hành nghiӋp ÿoàn công nhân do ÿӏch tә chӭc. Ӣ thӏ trҩn và các xã

nông thôn ta ÿѭa ngѭӡi có cҧm tình vӟi cách mҥng vào các chӭc vө trong ban tӅ xã,

2.3 Page 13

▲back to top

ҩp. Các tә chӭc ÿoàn thӇ cӫa ÿӏch ta cǊng cài ngѭӡi vào hoҥt ÿӝng. Nhѭ ӣ Suӕi Tre,

Ông QuӃ… ta ÿѭa ÿoàn viên vào nҳm các chӭc vө chӫ chӕt cӫa tә chӭc thanh niên

cӝng hoà và phө nӳ liên ÿӟi. Tҥi Cӕc Rang và thӏ xã Long Khánh, ta cǊng cài ngѭӡi

vào tә chӭc dân vӋ và cҧnh sát. Nhӳng ÿӗng chí, ÿӗng bào trong mӝt thӡi gian nhҩt

ÿӏnh ÿã có nhӳng ÿóng góp ÿáng kӇ vào phong trào cách mҥng nhѭ ÿҩu tranh ÿòi dân

sinh, dân chӫ, chӕng áp bӭc khӫng bӕ cán bӝ kháng chiӃn cǊ. Mӝt sӕ ÿӗng chí vӅ sau

trӣ thành hҥt nhân cӫa phong trào ÿӗng khӣi vǊ trang. Mӝt sӕ bӏ ÿӏch phát hiӋn ÿã tӓ

ra dǊng cҧm kiên cѭӡng trong lao tù cӫa ÿӏch.

Thông qua các ÿӗng chí ta ÿã nҳm ÿѭӧc hҫu hӃt âm mѭu thӫ ÿoҥn cӫa ÿӏch ӣ ÿӏa

phѭѫng và có ÿӕi sách kӏp thӡi. Mһt khác ta ÿã kӃt hӧp phá rã, lǊng ÿoҥn tә chӭc

phҧn ÿӝng cӫa ÿӏch tӯ bên trong nӝi ô cӫa chúng.

Ӣ các khu vӵc ÿӗng bào Thiên chúa giáo di cѭ, ÿӗng chí Ba Khang (HuyӋn uӹ

viên) nhân dân thѭӡng gӑi là ÿӗng chí Ba Di Cѭ ÿã ÿi vào vұn ÿӝng cách mҥng bà

con Thiên chúa giáo, vҥch trҫn âm mѭu thӫ ÿoҥn xuyên tҥc cӫa Mӻ DiӋm, khѫi ÿӝng

tinh thҫn yêu nѭӟc cӫa bà con, ÿӗng chí ÿã tә chӭc ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ ӣ Dӕc Mѫ, Gia

KiӋm, Túc Trѭng, Võ Dõng, ÿã giáo dөc tә chӭc ÿѭӧc mӝt viên cҧnh sát ӣ Gia KiӋm

làm cѫ sӣ nӝi tuyӃn cho ta, thông qua anh này nhiӅu lҫn HuyӋn uӹ ÿã tránh ÿѭӧc

nhӳng cuӝc bӕ ráp cӫa ÿӏch.

Nhӡ có chӫ trѭӣng ÿúng ÿҳn và sӵ lãnh ÿҥo sâu kӏp thӡi cӫa HuyӋn uӹ Xuân Lӝc,

chӍ trong vòng hѫn hai năm 1954-1955, Xuân Lӝc tӯ mӝt vùng yӃu trӣ thành mӝt

huyӋn có cѫ sӣ Ĉҧng tѭѫng ÿӕi rӝng khҳp, có phong trào ÿҩu tranh chính trӏ phát

triӇn.

II – DIӊT ÁC PHÁ KÌM CHUYӆN THӂ PHONG TRÀO

Tháng 7-1956, Mӻ DiӋm mӣ chiӃn dӏch Trѭѫng Tҩn Bӱu ÿánh phá khӕc liӋt

phong trào cách mҥng các tӍnh miӅn Ĉông mà Xuân Lӝc là mӝt trong nhӳng trӑng

ÿiӇm.

Tҥi Xuân Lӝc, chúng tung bӑn lính mұt vө áo ÿen rình rұp các khu căn cӭ cӫa ta,

cài bӑn chӍ ÿiӇm vào các sӣ cao su. Phѭѫng châm cӫa chúng là: “Thà bҳt lҫm, giӃt

lҫm, còn hѫn bӓ sót”. Chúng bҳn giӃt bӯa bãi nhӳng ai chúng gһp trong rӯng. NhiӅu

ÿҧng viên và cѫ sӣ cách mҥng ӣ Xuân Lӝc bӏ ÿӏch bҳt. Tәn thҩt nһng nӅ nhҩt là hai

chi bӝ Gia Ray và Rӯng Lá, các ÿӗng chí Tám Trӯ (bí thѭ chi bӝ Gia Ray), Chín Bҧo

2.4 Page 14

▲back to top

(Bí thѭ chi bӝ Rӯng Lá) và nhiӅu ÿӗng chí khác bӏ ÿӏch bҳt ÿày ÿi Côn Ĉҧo. Bӑn ÿӏch

dùng mӑi cӵc hình tra tҩn dã man nhѭng các ÿӗng chí vүn kiên quyӃt kiên trung bҩt

khuҩt, vүn giӳ vӳng khí tiӃt ngѭӡi Cӝng sҧn.

Cuӕi năm 1956, do khuyӃt ÿiӇm trong phѭѫng châm hoҥt ÿӝng bí mұt và vҩn ÿӅ

sӱ dөng liên lҥc cӫa HuyӋn uӹ, hҫu hӃt cán bӝ, ÿҧng viên và cѫs ӣ ӣ Xuân Lӝc ÿӅu bӏ

ÿӏch bҳt. Tә chӭc, mҥng lѭӟi cѫ sӣ cách mҥng ӣ Xuân Lӝc hҫu nhѭ mҩt trҳng.

Trѭӟc tình hình ÿó giӳa năm 1957, TӍnh uӹ Biên Hoà cӱ ÿӗng chí Trӏnh Văn Dөc

(TӍnh uӹ viên) và ÿӗng chí NguyӉn Minh ChiӃu tiӃp tөc vӅ Xuân Lӝc móc nӕi xây

dӵng lҥi cѫ sӣ. Các ÿӗng chí ÿã liên lҥc tә chӭc ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ ӣ Hѭng Lӝc, Tân

Lұp, Tân Phong, Gia Ray, An Lӝc. Trong lúc mҥng lѭӟi cѫ sӣ Ĉҧng ÿang ÿѭӧc phөc

hӗi thì ÿӗng chí Trӏnh Văn Dөc, bí thѭ HuyӋn uӹ bӏ ÿӏch bҳt (cuӕi năm 1958). Liên

TӍnh uӹ miӅn Ĉông quyӃt ÿӏnh chuyӇn giao Xuân Lӝc vӅ thuӝc Bà Rӏa, ÿӗng thӡi cӱ

ÿӗng chí Lê Minh Thӏnh vӅ Bà Rӏa xây dӵng lӵc lѭӧng C40, lӵc lѭӧng vǊ trang ÿҫu

tiên cӫa tӍnh. TӍnh uӹ Bà Rӏa do ÿӗng chí Ba Ngӑc bí thѭ TӍnh uӹ và ÿӗng chí Sáu

Thӏnh phó bí thѭ ÿã phân công ÿӗng chí Lê Văn Thâm (Chín Sanh) TӍnh uӹ viên vӅ

Xuân Lӝc xây dӵng cѫ sӣ ÿӗng thӡi Chín Thân phө trách vӅ khu vӵc Rӯng Lá thành

lұp ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Xuân Lӝc.

Cuӕi năm 1960, TӍnh uӹ Bà Rӏa quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban cán sӵ Xuân Lӝc gӗm

có ÿӗng chí Chín Sanh trѭӣng ban, ÿӗng chí Chín Nhân và Ba Thái uӹ viên.

Căn cӭ ban ÿҫu cӫa ÿӝi vǊ trang tuyên truӅyn vùng ÿӗng bào dân tӝc Châu Ro ӣ

Rӯng Lá. Bà con ngѭӡi Châu Ro ӫng hӝ cách mҥng chí cӕt, giúp làm lúa, mua gҥo,

thӵc phҭm, thông báo tin tӭc… vӯa làm công tác vǊ trang tuyên truyӅn, vӯa tích cӵc

phát ÿӝng lӵc lѭӧng, xây dӵng cѫ sӣ, các ÿӗng chí ÿã tә chӭc ÿѭӧc mӝt chi bӝ Ĉҧng

ӣ Gia Ray gӗm có 3 ÿӗng chí, do ÿӗng chí Bӱu bí thѭ chi bӝ ӣ Rӯng Lá, các ÿӗng chí

cǊng ÿã xây dӵng ÿѭӧc hàng chөc cѫ sӣ cӕt cán và bѭӟc ÿҫu ÿã kӃt nҥp ÿѭӧc ÿҧng

viên.

Ӣ phía tây nam lӝ 1, giӳa năm 1959, TӍnh uӹ Bà Rӏa cǊng cӱ mӝt ÿӝi công tác

khác gӗm 3 ÿӗng chí, do ÿӗng chí Phҥm Thành Phө chӍ huy, lên Xuân Lӝc hoҥt ÿӝng

và xây dӵng cѫ sӣ. Ban ÿҫu các ÿӗng chí ÿã bám vào vùng ÿӗng bào dân tӝc ӣ Cҭm

Mӻ, móc nӕi vӟi mӝt ÿӗng chí ngѭӡi dân tӝc nguyên là chӫ tӏch xã Bàu Lâm trѭӟc

ÿây, nay bӏ ÿӏch buӝc làm trѭӣng ҩp cho chúng. Qua ÿӗng chí này, ta ÿã tә chӭc vұn

2.5 Page 15

▲back to top

ÿӝng tuyên truyӅn cách mҥng cho sӕ ÿӗng bào ӣ ÿây. Cùng vӟi ÿӗng bào khai phá

ruӝng rүy trӗng lúa, hѭӟng dүn bà con ÿҩu tranh chӕng chӫ trѭѫng cӫa ÿӏch ÿѭa ÿӗng

bào dân tӝc ӣ Cҭm Mӻ ÿi dinh ÿiӅn Bình Phú và Thӯa Ĉӭc, ÿӝi công tác ÿѭӧc bà con

hӃt lòng tin yêu giúp ÿӥ nhѭ mang bí, bҳp, gҥo, nӃp tiӃp tӃ, thông báo tin tӭc, ÿùm

bӑc, nuôi dѭӥng, che giҩu. Tӯ chӛ ÿӭng chân ban ÿҫu là vùng ÿӗng bào dân tӝc các

ÿӗng chí bҳt ÿҫu chuyӇn hѭӟng vào hoҥt ÿӝng ӣ ÿӗn ÿiӅn cao su Cҭm Mӻ, móc nӕi

sӕ ÿҧng viên ӣ ÿây và tә chӭc ÿѭӧc mӝt tә Ĉҧng gӗm 3 ÿӗng chí (Hai Phong, Hai

Bình, Ba Bích), rút thêm ÿѭӧc 2 thanh niên bә sung lӵc lѭӧng. Nhѭ vӃt dҫu loang,

phong trào cách mҥng dҫn dҫn ÿѭӧc khôi phөc và phát triӇn dӑc theo lӝ 1, lӝ 2 và thӏ

xã Long Khánh.

Cuӕi năm 1959 ÿҫu năm 1960, dѭӟi ánh sáng Nghӏ quyӃt 15 cӫa Ban chҩp hành

Trung ѭѫng Ĉҧng, nhân dân miӅn Nam chuyӇn sang thӃ tiӃn công quân thù.

Tháng 3-1960 TӍnh uӹ Bà Rӏa hӑp hӝi nghӏ TӍnh uӹ mӣ rӝng tҥi Hҳc Dӏch ÿӇ triӇn

khai Nghӏ quyӃt 15 và phát ÿӝng phong trào nәi dұy diӋt ác, phá kìm trong toàn tӍnh.

Ngay trong khi TӍnh uӹ ÿang hӑp, chӟp lҩy thӡi cѫ ngày 30-3-1960, mӝt bӝ phұn cӫa

lӵc lѭӧng C40 do ÿӗng chí Lê Minh Thӏnh (Sáu Thӏnh) chӍ huy vӟi sӵ phӕi hӧp cӫa

quҫn chúng công nhân do ÿӗng chí Phҥm Văn Hy (Tѭ Hy) trӵc tiӃp lãnh ÿҥo ÿã tҩn

công vào bӑn hiӃn binh, cҧnh sát và dân vӋ ӣ Bình Ba mӣ màn cho phong trào vǊ

trang và nәi dұy cӫa quҫn chúng trong tӍnh. KӃt quҧ ta diӋt và bҳt ÿѭӧc mӝt sӕ tên

cҧnh sát, dân vӋ thu hѫn 10 khҭu súng các loҥi. ChiӃn thҳng Bình Ba có tác ÿӝng rҩt

lӟn ÿӕi vӟi phong trào ÿҩu tranh cách mҥng ӣ Bà Rӏa và Long Khánh, gây thӕi ÿӝng

mҥnh trong hàng ngǊ ÿӏch.

TiӃp theo sau Bình Ba, lҫn lѭӧt các nѫi khác nhѭ Ngãi Giao, Xuân Sѫn, Xà

Bang… dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa các ÿӗng chí ÿҧng viên bót, kêu gӑi binh sƭ nguӷ vӅ vӟi

nhân dân.

Ӣ Xuân Lӝc, ÿӝi công tác do ÿӗng chí Tám Phө chӍ huy tә chӭc nhiӅu trұn diӋt ác

phá kìm ÿӇ ÿѭa phong trào lên. Cuӕi năm 1960, các ÿӗng chí diӋt tên Năm Miên,

cҧnh sát ác ôn ӣ Cҭm Mӻ, ÿӗng thӡi diӋt và làm bӏ thѭѫng 4 tên dân vӋ. Ĉҫu năm

1961, ÿѭӧc cѫ sӣ phөc vө, các ÿӗng chí tiӃp tөc tҩn công ÿӗn bҧo an ӣ Cҭm Mӻ,

ÿӗng thӡi bung lӵc lѭӧng xây dӵng cѫ sӣ ӣ các sӣ cao su và các xã khác nhѭ: Ông

QuӃ, Hàng Gòn, Hoàng Quân, Suӕi Cҧ, Tân Phong, Bҧo Bình, Suӕi Cát…

2.6 Page 16

▲back to top

Vӯa xây dӵng cѫ sӣ bên trong vӯa phát triӇn lӵc lѭӧng bên ngoài, ÿӗng chí ÿã

thành lұp ÿѭӧc 3 tә công tác hoҥt ÿӝng trên mӝt ÿӏa bàn tѭѫng ÿӕi rӝng tӯ Cҭm Mӻ,

Hàng Gòn cho ÿӃn Gia Ray, Suӕi Cát giáp ÿӃn lӝ 3.

Ӣ phía ÿông bҳc lӝ 1, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn do ÿӗng chí Chín Sanh trӵc tiӃp

chӍ huy cǊng nhiӅu lҫn tұp kích vào bӑn lính bҧo vӋ trҥi be cӫa Trҫn LӋ Xuân thu

ÿѭӧc mӝt sӕ vǊ khí. Tӯ ÿҫu năm 1961, các ÿӗng chí mӣ rӝng ÿӏa bàn hoҥt ÿӝng qua

các vùng Thӑ Vӵc, Trҧng Táo, Gia Huynh ÿӝt nhұp vào ҩp làm công tác vǊ trang

tuyên truyӅn và tiӃp tөc móc nӕi, xây dӵng sӣ, tӯng bѭӟc ÿѭa phong trào cách mҥng

tiӃn lên. Ӣ khu vӵc Ĉӏnh Quán vӅ dӑc theo lӝ 20, mӝt bӝ phұn lӵc lѭӧng võ trang

tuyên truyӅn cӫa quân khu miӅn Ĉông do ÿӗng chí Sáu Minh chӍ huy, cǊng có nhӳng

hoҥt ÿӝng mҥnh, ÿi vào diӋt ác phá kìm và xây dӵng ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ ӣ Túc Trѭng,

Phѭѫng Lâm, Ĉӏnh Quán. ĈӃn giӳa 1961, hai ÿӝi ÿã hӑp nhҩt và bung ra hoҥt ÿӝng

trên mӝt tuyӃn rӝng lӟn dӑc theo lӝ 3 cho ÿӃn lӝ 20.

Tháng 12-1961, Khu uӹ cӱ ÿӗng chí Phҥm Lҥc (Tѭ Lҥc), mӝt ÿӗng chí ÿã tӯng

lăn lӝn vӟi phong trào cách mҥng ӣ Xuân Lӝc trong chín năm kháng chiӃn chӕng

thӵc dân Pháp, trӣ vӅ lãnh ÿҥo phong trào cách mҥng ӣ Xuân Lӝc. Tҥi Rӯng Lá Ban

cán sӵ tӍnh Long Khánh ÿѭӧc thành lұp gӗm có 3 ÿӗng chí: Tѭ Lҥc, Hai Dân, Sáu

Vinh, ÿӗng chí Tѭ Lҥc ÿѭӧc cӱ phө trách bí thѭ kiêm trѭӣng ban quân sӵ tӍnh Long

Khánh.

Ban cán sӵ chӫ trѭѫng thâm nhұp vào quҫn chúng tiӃp tөc móc nӕi sӕ ÿҧng viên

và cѫ sӣ thӡi chín năm kháng chiӃn chӕng Pháp, lҩy vǊ trang tuyên truyӅn, diӋt ác

làm ÿòn xeo ÿӇ phát triӇn phong trào, tích cӵc xây dӵng lӵc lѭӧng, phát triӇn mҥng

lѭӟi cѫ sӣ Ĉҧng rӝng khҳp các xã, lҩy thӏ xã Long Khánh làm trӑng ÿiӇm “Khai

hoang” tӯ ÿó mӣ rӝng diӋn tích các xã ven.

Tҥi thӏ xã Long Khánh, Bҧo Vinh, Bình Lӝc, tân Phong, mӝt sӕ cán bӝ cách mҥng

bӏ ÿӏch khӫng bӕ trong thӡi kǤ 1954-1959, ӣ các ÿӏa phѭѫng káhc tҥm lánh vӅ Xuân

Lӝc sinh sӕng ÿã tìm cách móc nӕi vӟi nhau ÿӇ hoҥt ÿӝng. Bѭӟc ÿҫu các ÿӗng chí tұp

hӧp ÿѭӧc mӝt tә công tác và ÿã liên lҥc móc nӕi ÿѭӧc vӟi Ban cán sӵ tӍnh Long

Khánh.

Mӣ màn cho phong trào diӋt ác phá kìm ӣ thӏ xã, tháng 1-1962, các ÿӗng chí ÿã tә

chӭc diӋt tên Tri trѭӣng ҩp Suӕi RӃt (ngay thӏ xã), tiӃp ÿó tháng 2-1962, ÿѭӧc cѫ sӣ

2.7 Page 17

▲back to top

và ÿӗng chí NguyӉn Văn Hѭѫng (Ba Hѭѫng) mұt báo và phөc vө, ÿӗng chí Tѭ Lҥc

trѭӣng ban quân sӵ huyӋn, hoá trang làm quұn trѭӣng (nguӷ) Xuân Lӝc trӵc tiӃp dүn

1 tiӇu ÿӝi ÿӝt nhұp ҩp Bҧo Vinh B, bҳt gӑn 21 tên tӅ nguӷ ÿang ngӗi hӑp ӣ trѭӡng

hӑc cӫa ҩp ÿӇ bàn kӃ hoҥch gom dân lұp ҩp, chӕng phá cách mҥng. Ngày 27-2-1962,

mӝt bӝ phұn lӵc lѭӧng D500 phӕi hӧp vӟi lӵc lѭӧng Xuân Lӝc (Long Khánh) tұp

kích tiêu diӋt gӑn 1 ÿҥi ÿӝi biӋt ÿӝng quân ÿang ÿóng dã ngoҥi ӣ Tà Lú (Mây Tàu) ÿӇ

chuҭn bӏ ÿánh Bàu Lâm, cuӝc hành quân cӫa ÿӏch bӏ bҿ gãy, ta thu ÿѭӧc 43 súng (có

3 trung liên) cǊng trong tháng 2-1962, ÿӇ hӛ trӧ cho ÿӗng bào ҩp Hѭng Nghƭa chӕng

ÿӏch gom dân, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn do ÿӗng chí Tám Phө chӍ huy ÿã tҩn công

bót Hѭng Nghƭa, diӋt tên trѭӣng ҩp ác ôn và vұn ÿӝng ÿѭӧc mӝt sӕ thanh niên thoát

ly theo cách mҥng.

Tháng 3-1962, ÿѭӧc cѫ sӣ bên trong báo cáo tình hình ÿӏch, ÿӝi vǊ trang tuyên

truyӅn ÿӝt kích vào dinh ÿiӅn Bình Phú thu 27 súng, phá ÿӗn và rút lui an toàn. Vӟi

nhӳng thҳng lӧi này bѭӟc ÿҫu ta ÿã bҿ gãy mѭu ÿӗ xây dӵng và cӫng cӕ bӝ máy tӅ

nguӷ cӫa ÿӏch ӣ xã ҩp, mӣ rӝng thӃ làm chӫ cӫa ta ÿӃn các vùng ven thӏ xã. Khҳp nѫi

nhҩt là trong nӝi ô thӏ xã Long Khánh bà con bҧo nhau “Cách mҥng ÿã vӅ rӗi, mình

phҧi làm gì ÿây”

Tӯ ÿó phong trào ÿҩu tranh cách mҥng ӣ Xuân Lӝc ÿѭӧc khѫi dұy mҥnh mӁ vӟi

nhӳng hoҥt ÿӝng diӋt ác phá kìm ngày càng sôi ÿӝng ӣ khҳp nѫi làm thӕi ÿӝng mҥnh

bӑn nguӷ quân nguӷ quyӅn ÿӏa phѭѫng, tҥo ÿiӅu kiӋn cho quҫn chúng nәi dұy giành

quyӅn làm chӫ ÿҩu tranh quyӃt liӋt chӕng ÿӃ quӕc Mӻ xâm lѭӧc và bè lǊ tay sai.

III – PHÁ “ҨP CHIӂN LѬӦC” “PHÁ BÌNH ĈӎNH” GÓP PHҪN “ĈÁNH

BҤI CHIӂN LѬӦC CHIӂN TRANH ĈҺC BIӊT” CӪA MӺ NGUӶ (6-1962

ĈӂN 1965).

1. Ch͙ng gom dân – phá l͗ng rã các “̭p chi͇n l˱ͫc”

Trѭӟc phong trào Ĉӗng Khӣi và nhӳng thҳng lӧi liên tiӃp cӫa quân dân miӅn

Nam, ÿӃ quӕc Mӻ chuyӇn sang chiӃn lѭӧc mӟi: “ChiӃn tranh ÿһc biӋt”. Tӯ ÿҫu năm

1962, Mӻ nguӷ lҩy chѭѫng trình “Bình ÿӏnh” miӅn Nam trong vòng 18 tháng là mөc

tiêu trѭӟc mҳt, lҩy “Quӕc sách ҩp chiӃn lѭӧc” làm “xѭѫng sӕng” cӫa chiӃn lѭӧc mӟi.

2.8 Page 18

▲back to top

Trung ѭѫng Cөc (4-1962) chӍ rõ: “Chӕng và phá kӃ hoҥch ҩp chiӃn lѭӧc” gom dân

cӫa ÿӏch là vҩn ÿӅ quyӃt ÿӏnh cho viӋc duy trì và mӣ rӝng phong trào, ÿó là cuӝc ÿҩu

tranh trung tâm hàng ÿҫu”

Cuӝc ÿҩu tranh chӕng “Bình ÿӏnh” “gom dân lұp Ҩp chiӃn lѭӧc” trong suӕt thӡi

kǤ này ӣ nông thôn cǊng nhѭ ӣ thӏ xã và các ÿӗn ÿiӅn cao su quyӃt liӋt diӉn ÿi diӉn

lҥi.

Mҩy tháng liӅn, mһc dù ÿӏch bҳn phá, càn bӕ, xua ÿuәi, nhân dân các xã Bҧo

Chánh, Gia Ray, Cҭm Ĉѭӡng, Bҧo Vinh, Bình Lӝc và nhiӅu xã, ҩp khác ӣ phía nam

lӝ 1 vүn bám rүy, bám vѭӡn không chӏu ÿi. Ĉӗng bào ӣ dӑc ÿѭӡng sát thӏ xã Long

Khánh “thà chӃt trên nӅn ÿҩt cǊ chӭ không chӏu giao ÿҩt cho giһc”. Ngày 8-3-1962,

ÿӏch mӣ chiӃn dӏch “Mһt trӡi mӑc” ÿánh vào các ÿӗn ÿiӅn cao su ÿӇ gom dân lұp “ҩp

chiӃn lѭӧc”. Công nhân các ÿӗn ÿiӅn cao su Hàng Gòn, Suӕi Tre, Cҭm Mӻ, Bình

Lӝc, Dҫu Giây… liên tөc ÿҩu tranh giành giұt vӟi ÿӏch tӯng tҩm tôn, tҩm lá. Tay

không chӑi vӟi báng súng cӫa ÿӏch, chһt cây làm vұt cҧn xe, không cho giһc cày ӫi

nѭѫng vѭӡn. Ĉӏch ÿѭa lính tӟi giӣ nhà, hôm sau công nhân lӧp lҥi. Ĉӏch ÿiên cuӗng

cho ÿӕt nhà, công nhân và dӵng lҥi che chòi, dӵng láng ÿӇ ӣ… bҵng nhiӅu cách, dù

phҧi ÿә máu ÿӗng bào các xã, ҩp công nhân các sӣ, ÿѭӧc các ÿӝi vǊ trang hӛ trӧ, ÿã

chӕng lҥi, trì hoãn, không ÿӇ cho ÿӏch gom vào trong các “ҩp chiӃn lѭӧc”. Phong trào

diӋt ác, chӕng phá ÿӏch gom dân tiӃp tөc lan rӝng ra các xã Bҧo Chánh, Bҧo Bình,

Bҧo Vinh, Bình Lӝc, Gia Ray, Gia KiӋm, Cây Gáo, Suӕi Tre, Dҫu Giây, Cҭm Mӻ.

Tҥi Bình Lӝc, tháng 6-1962, ÿӗng chí Tѭ Sӱu ÿã diӋt tên Tài, ÿӕt cháy 1 xe Jeep

cӫa tên Ba Chӳ, răn ÿe mӝt sӕ tên tӅ ҩp cѭӥng bӭc ÿӗng bào vào ҩp chiӃn lѭӧc. Ӣ sӣ

cao su Hàng Gòn, Ông QuӃ trong 2 trұn ÿánh ÿӗn, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn ÿã thu 9

súng trѭӡng, 2 súng ngҳn, diӋt và làm bӏ thѭѫng 6 dân vӋ. Lҩy ÿѭӧc nhiӅu súng ÿӏch,

có thêm thanh niên thoát ly. Tháng 10-1962, trung ÿӝi bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn x;

ÿѭӧc thành lұp bѭӟc ÿҫu gӗm 22 ÿӗng chí.

ĈӃn ÿҫu năm 1963, mһc dù quҫn chúng khҳp nѫi ÿҩu tranh quyӃt liӋt, bӑn ÿӏch

vүn ra sӭc cѭӥng bӭc thӵc hiӋn “Quӕc sách ҩp chiӃn lѭӧc”, hình thành mӝt “hӋ thӕng

kìm kҽp” vô cùng thâm ÿӝc. Ӣ Xuân Lӝc, ÿӏch lұp nhiӅu loҥi hình “ҩp chiӃn lѭӧc”

khác nhau. Nông thôn, thӏ xã và vùng cao su. Phҫn lӟn các “ҩp chiӃn lѭӧc” ӣ nông

thôn ÿӏch gom dân, xúc tát dân các nѫi vӅ rӗi cѭӥng bӭc ÿào hào, dӵng rào… mӛi

2.9 Page 19

▲back to top

ngѭӡi dân trong ҩp phҧi ÿào ít nhҩt 5 mét giao thông hào và sâu 2 mét, mһt trên rӝng

5 mét, ÿáy sâu 3 mét. Khӕi lѭӧng ÿҩt ÿào ÿҳp lên thành bӡ ÿê cao hѫn mһt ÿҩt tӯ mӝt

mét trӣ lên. Bao quanh giao thông hào là hàng rào gӗm 2 mһt: mһt trong phía nhà dân

ӣ là hàng rào là hàng rào “sӕng” tre tѭѫi, cây trӗng xen kӁ vӟi thành rào bҵng cҳm

ÿan chéo hình thoi ngѭӡi không chui qua ÿѭӧc. Mһt ngoài ҩp vӯa là hàng rào tre chҿ

vӯa cҳm cӑ sҳt căng giây kӁm gai xuôi theo hình “mái nhà” có nӕc còn thҧ thêm kim

loҥi kӁm gai “bùng nhùng”. Dѭӟi ÿáy hai bên giao thông hào là chông nhӑn, ngã

xuӕng không cách gì sӕng nәi.

Thӏ xã Long Khánh cǊng là mӝt trong các trӑng ÿiӇm thӵc hiӋn: “quӕc sách ҩp

chiӃn lѭӧc” cӫa giһc. Bao quanh thӏ xã là mӝt vành ÿai “ҩp chiӃn lѭӧc” dài gҫn 10

kilômét vӟi hàngc hөc bót gác, tháp canh. Nӝi ô thӏ xã, ngoài các ÿӗn bót kiên cӕ, còn

có nhӳng lô cӕt lӟn, nhӓ bҵng xi măng, cӕt sҳt nӱa chìm nӱa nәi. Các lӕi ra vào thӏ xã

ÿӅu bӏ rào chһn bҵng kӁm gai. Chung quanh là bãi mìn, lӵu ÿҥn, chӍ chӯa hai cәng

lӟn (cәng 1 và 2 bây giӡ) dӑc trên tuyӃn ÿѭӡng giao thông lӝ 1. Các cәng này mӣ

ÿóng theo giӡ chúng quy ÿӏnh.

Các ҩp chiӃn lѭӧc ӣ ÿӗn ÿiӅn cao su, gom các gia ÿình công nhân vào trung tâm

ÿӗn ÿiӅn, ÿӇ dӉ kìm kҽp, kiӇm soát. Sau khi rào xong, bӑn ÿӏch phân bӕ cho nhӳng

gia ÿình có thân nhân theo cách mҥng ra ӣ ngoài sát hàng rào ҩp ÿӇ làm “hàng rào

thӏt” khi ta tiӃn công.

Ҩp chiӃn lѭӧc Bình Lӝc rӝng trên 5.600 mét vuông ÿӏch vӯa gom dân vӯa phân

chia teho dân tӝc Kinh, Hoa, Nùng sӕng tách biӋt thành tӯng khu A, B, C nhҵm tҥo

nên mӕi chia rӁ, nghi kӷ lүn nhau. Các “ҩp chiӃn lѭӧc” Bҧo Hoà, Bҧo Thӏ, Bҧo Ĉӏnh,

Ĉӗng HiӋp (Túc Trѭng) gӗm toàn là ÿӗng bào Thiên cháu giáo di cѭ bên trong không

nhӳng ÿӏch làm rào, ÿào hào kiên cӕ mà còn trang bӏ cҧ súng ÿҥn cho bӑn phҧn ÿӝng

ӣ lүn trong nhà dân chӕng phá cách mҥng.

Cùng vӟi gom dân lұp “ҩp chiӃn lѭӧc” ÿӏch tә chӭc hӋ thӕng kiӇm soát, kìm kҽp

vӟinhӳng ÿӗn bót trҥm gác khҳp các trөc lӝ giao thông. Bӑn biӋt kích, thám báo lҭn

lút trong các “ҩp chiӃn lѭӧc” hoҥt ÿӝng khuҩy phá nhӳng vùng gҫn căn cӭ cách

mҥng. Thӏ xã Long Khánh và vùng ven Bҧo Vinh, Bình Lӝc là nѫi ÿӏch quy tө ÿông

ÿҧo nhҩt mҥng lѭӟi tình báo, chӍ ÿiӇm ÿӇ bҳt bӟ ám hҥi cán bӝ vӟi nhiӅu tên ác ôn

khét tiӃng bӑn “hiӋp sƭ” lính cӫa Ngô Ĉình Nhu chuyên mһc quҫn áo ÿen hành ÿӝng

2.10 Page 20

▲back to top

rҩt côn ÿӗ hӕng hҥch, ÿӗng bào thӏ xã và vùng ven gӑi chúng là “hung thҫn ÿҩt ÿӓ”.

Ӣ các ÿӗn ÿiӅn cao su ngoài viӋc bӑn ÿӏch ÿóng thêm lô cӕt, tháp canh, chúng phân

rҧi tay sai ÿӃn ăn ӣ trong nhӳng gia ÿình cách mҥng hoһc nhà nào ngѭӡi nào nghi là

cѫ sӣ ta ÿӇ kìm kҽp, theo dõi. Theo lӋnh cӫa DiӋm, Trҫn Quӕc Bӱu soҥn ra bҧn “cӝng

ÿӗng khӃ ѭӟc” ÿһt ra tә chӭc gӑi là “HiӋp hӝi chӫ nhân trӗng tӍa cao su ViӋt Nam”

buӝc các chӫ ÿӗn ÿiӅn này phҧi:

- Gom dân các sӣ nhӓ (hҫu hӃt là cӫa tѭ sҧn ViӋt Nam) các làng nhӓ vӅ ӣ trong

các trung tâm ÿӗn ÿiӅn hoһc khu vӵc ҩp chiӃn lѭӧc.

- Cӭ 10 công nhân, chӫ sӣ phҧi nuôi 1 lính ÿӇ bҧo vӋ ÿӗn ÿiӅn.

- Không ÿѭӧc ÿóng thuӃ, ӫng hӝ tiӅn bҥc, gҥo thóc cho ViӋt cӝng.

- Không cho công nhân sҧn xuҩt lѭѫng thӵc, kho gҥo, két tiӅn phҧi ÿӇ tҥi các thӏ

xã hoһc Sài Gòn, phҧi kê khai sӕ lѭӧng công nhân cө thӇ mӟi ÿѭӧc lãnh.

- Bӟt gҥo cӫ công nhân tӯ 933 gam mӝt ngày xuӕng còn 600 gam mӝt ngày. Vѫ

con công nhân trѭӟc hѭӣng tӯ 600 – 800 gam 1 ngày nay bӟt còn 200-400 mӝt ngày.

- Tӯ khi ÿӏch tiӃn hành lұp “ҩp chiӃn lѭӧc” cuӝc sӕng cӫa ÿӗng bào, cán bӝ

chiӃn sƭ Xuân Lӝc gһp khó khăn nhiӅu mһt. Liên lҥc giӳa ÿӗng bào vӟi cán bӝ, chiӃn

sƭ nhiӅu nѫi bӏ gián ÿoҥn. Ĉӏch kiӇm soát gҳt gao, viӋc ÿi lҥi, lөc xét kӻ tӯng ÿôi

gánh, giӓ xách… chúng sӧ ÿӗng bào mang chҩt nә truyӅn ÿѫn, hoһc tiӃp tӃ gҥo, thuӕc

men cho cách mҥng.

- Ban cán sӵ Long Khánh ÿã kӏp thӡi chӍ ÿҥo phong trào trong toàn huyӋn các

chӫ trѭѫng kӃt hӧp 3 mǊi quân sӵ, chính trӏ, binh vұn phá lӓng, phá rã, phá banh “ҩp

chiӃn lѭӧc” ÿҭy mҥnh diӋt ác phá kìm, ÿánh bҥi âm mѭu “Bình ÿӏnh nông thôn” ra

sӭc xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang, phát triӇn Ĉҧng và cѫ sӣ quҫn chúng cách mҥng.

- Bҩt chҩp sӵ kìm kҽp, kiӇm soát gҳt gao cӫa ÿӏch phong trào diӋt ác phá “ҩp

chiӃn lѭӧc” ÿã diӉn ra sôi ÿӝng.

“Ҩp chiӃn lѭӧc” Hѭng Nghƭa chiӅu dài chӍ hѫn 350 m, rӝng 250 m vӟi sӕ dân

khoҧng 500 ngѭӡi 1 trung ÿӝi dân vӋ ngày ÿêm canh gác hai cәng ra vào, xét hӓi

không tӯ mӝt ai. Cѫ sӣ trong ҩp lúc này có 3 ngѭӡi. Ông Tám Hѭӡng, mӝt nông dân

cѫ sӣ chí cӕt, can ÿҧm ÿã liên lҥc thѭӡng xuyên vӟi các chiӃn sƭ ÿӝi vǊ trang tuyên

truyӅn, chӍ rõ ÿѭӡng ra lӕi vào nѫi ăn, ngӫ cӫa bӑn tӅ ҩp… Tháng 4-1963 ÿѭӧc tin

bӑn tӅ sӁ kéo nhau ÿi xem hát, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn phӕi hӧp vӟi lӵc lѭӧng vǊ

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

trang tӍnh ÿѭa 2 tiӇu ÿӝi bí mұt cҳt rào trө trong ҩp. ĈӃn 10 giӡ ÿêm, các chiӃn sƭ

ÿӗng loҥt hành ÿӝng, bҳt sӕng 13 tên Ӆt ҩp, 2 tên gác cәng, thu 13 súng. Ĉӗng bào

trong ҩp ÿánh thùng ÿánh mõ xông ra phá banh toàn bӝ hàng rào ҩp chiӃn lѭӧc. Ĉӝi

vǊ trang tuyên truyӅn ӣ lҥi trong ҩp suӕt 5 tiӃng ÿӗng hӗ tuyên bӕ giҧi tán tӅ, ҩp.

Ĉӗng bào Hѭng Nghƭa giành quyӅn làm chӫ. “Ҩp chiӃn lѭӧc” Hѭng Nghƭa ÿã bӏ

quân dân ta phá banh, giҧi tán hӃt tӅ ҩp mà ÿӏch không sao phҧn ӭng kӏp. VӅ sau ÿӏch

bӓ luôn ҩp này không làm lҥi.

Cùng thӡi gian trên, tҥi xã Boҧ Vinh, sau khi chi bӝ Bҧo Vinh, Bình lӝc ÿѭӧc

thành lұp, các ÿӗng chí Năm Tҫn, Ba ĈiӋu, Ba ViӉn ÿã lãnh ÿҥo du kích phӕi hӧp các

ÿӗng chí Tѭ Ngѭӥng, Tѭ Chàm ÿang hoҥt ÿӝng hӧp pháp trong ҩp, tә chӭc ÿánh phá

ҩp chiӃn lѭӧc Bҧo Vinh C.

Lҫn ÿҫu, thӯa lúc ÿӏch chѭa gài trái nә, các ÿӗng chí vұn ÿӝng ÿӗng bào ban ÿêm

lҩy kìm cҳt kӁm gai phá tӯng ÿoҥn rào gҫn chӛ ӣ cӫa mình ÿӇ mӣ lӕi ÿi, sau ÿó, dùng

chân dұm nát cӓ in dҩu chân xuӕng ÿҩt ÿӇ ÿánh lӯa ÿӏch: “ViӋt cӝng vӅ phá ҩp chiӃn

lѭӧc”.

Lҫn thӭc hai, bӑn ÿӏch hӑp dân bҳt rào lҥi. Ĉӗng bào ÿҩu tranh dҵng công tác kéo

dài, hoһc làm ÿoҥn này lҥi phá ÿoҥn kia lӧi dөng trӡi mѭa gió làm xiêu ÿә thêm hàng

loҥt mét rào. Ngày nghӍ, ngày làm, ban ngày làm, ban ÿêm lҥi ra phá. Bӑn ÿӏch tӭc

tӕi. Chúng cѭӥng bӭc rào lҥi, bҳt phө nӳ vót chông cҳm hai bên hàng rào rӗi gài trái

dѭӟi hàng rào kӁm gai.

Chi bӝ lãnh ÿҥo nhân dân quyӃt tâm phá dӭt ÿiӇm các ҩp chiӃn lѭӧc và tҥo thӃ cho

bà con ÿҩu tranh không làm lҥi nӳa. Các ÿӗng chí Chàm, Hӗng, Ngѭӥng, Xăng… ÿã

thay nhau gӥ mӛi lҫn cҧ hàng chөc trái lӵu ÿҥn ӣ hàng rào kӁm gai ÿem vӅ trang bӏ

cho du kích ÿánh ÿӏch. Gӥ tҥc ÿҥn xong, ÿӗng bào lҥi tiӃp tөc phá. Mӝt sӕ hàng rào

khi phá xong du kích gài trái rӗi báo cho ÿӗng bào biӃt trѭӟc. Bӑn lính kéo ÿӃn bҳt

dân ra làm, dân ÿҩu tranh “không làm vì sӧ lӵu ÿҥn nә, chӃt bӓ con ai nuôi” mӝt tên

dân vӋ hung hăng chҥy vào kéo rào thӏ oai vӟi ÿӗng bào, trái ÿҥn nә làm hҳn bӏ

thѭѫng nһng. Bӑn ÿӏch hoҧng sӧ. Ĉӗng bào vô cùng hҧ dҥ.

Sau nhiӅu lҫn bӏ ÿánh phá, ÿӏch bӓ luôn không còn bҳt dân ra rào lҥi nӳa. Cán bӝ,

chiӃn sƭ, ra vào ҩp dӉ dàng. Các ÿӗng chí trong chi bӝ Bҧo Vinh gӑi ҩp này là “ҩp giҧi

phóng ÿӝc ÿáo”.

3.2 Page 22

▲back to top

Phong trào chӕng phá ҩp chiӃn lѭӧc ӣ các xã tiӃp tөc lan rӝng. ChӍ trong vòng 3

tháng, tӯ tháng 3 ÿӃn 6-1963, ÿѭӧc lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa khu hӛ trӧ, lӵc lѭӧng vǊ

trang huyӋn và du kích ÿӏa phѭѫng ÿã ÿӗn loҥt tiӃn công phӕi hӧp nәi dұy cӫa quҫn

chúng phá banh 3 ҩp chiӃn lѭӧc Bҧo Bình 1, Bҧo Bình 2, Bҧo Bình 3 và các ҩp chiӃn

lѭӧc ӣ Tân Phong, Bàu sao và bàu Sen. Trong thӡi gian này, ta tә chӭc nhiӅu trұn

ÿánh ÿӝt ҩp bҵng cách hoá trang quân nguӷ làm cho bӑn bҧo an dân vӋ hoang mang,

dao ÿӝng không biӃt “thӵc giҧ” ra sao mà ÿӥ. Tҥi Suӕi Cát, tháng 6-1963 hai ÿӗng

chí Tám Phө và Sáu Châu hoá trang sƭ quan nguӷ, mӛi ngѭӡi hѭӟng dүn 1 tiӇu ÿӝi.

Cánh quân cӫa ÿӗng chí Sáu Châu tӯ hѭӟng Gia Ray xuӕng, toán vǊ trang tuyên

truyӅn 130 do ÿӗng chí Tám Phө chӍ huy tӯ cҫu Sұp ÿi lên. Mӝt trung ÿӝi dân vӋ

ÿang tө tұp ăn uӕng ӣ quán Trѭӡng Giang và câu lҥc bӝ. Trӡi chiӅu cҧ hai cánh quân

cҧi trang cӫa ta tiӃn vào vӯa nә súng vӯa xung phong. Bӑn dân vӋ chҥy tán loҥn,

thҵng thì vӭt súng xuӕng giӃng, thҵng lӝt áo lính giҧ làm dân thѭӡng. Các ÿӗng chí

trong ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn ÿã tұp hӧp ÿӗng bào tuyên truyӅn chӫ trѭѫng cӫa Mһt

trұn, cҧnh cáo mӝt sӕ tên dân vӋ làm tay sai cho giһc và vұn ÿӝng bà con ra phá ҩp

chiӃn lѭӧc. Mӝt sӕ tên dân vӋ bӏ dân tӕ giác ÿã ÿi nhһt súng nӝp cho ta tҩt cҧ 13 khҭu.

Ӣ các sӣ cao su Cҭm Mӻ, Dҫu Giây, An Lӝc, phong trào diӋt ác phá “ҩp chiӃn

lѭӧc” cǊng diӉn ra sôi ÿӝng, 3 tên ThiӋu, Nhҩt, Bӱu ӣ Suӕi Tre và nhiӅu tên ác ôn

khác ÿã ÿӅn tӝi. Tháng 10-1963, bӝ ÿӝi tӍnh Long Khánh ÿã ÿánh ÿӗn Hàng Gòn, diӋt

3 tên dân vӋ.

Trong các cuӝc ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su thӡi kǤ này ÿã nәi bұt nhiӅu tҩm

gѭѫng can ÿҧm kiên cѭӡng cӫa cán bӝ quҫn chúng cѫ sӣ. Nӳ công nhân Ĉào Thӏ Tân

tә chӭc ÿi gӥ mìn, tҥc ÿҥn cӫa ÿӏch gài trong ҩp chiӃn lѭӧc và chuyӇn cho cán bӝ du

kích tҥi An Lӝc. Ĉӗng chí Phát ÿi công tác vӅ ÿӃn ҩp chiӃn lѭӧc bӏ ÿӏch phөc kích

bҳn trӑng thѭѫng. Ĉӗng chí lôi chӕt lӵu ÿҥn rӗi nҵm ÿè lên trên. Bӑn lính lӟi lұt ÿӗng

chí lên lӵu ÿҥn nә ÿӗng chí Phát hy sinh. 3 tên bҧo an ÿӅn tӝi. Tҩm gѭѫng dǊng cҧm

cӫa ÿӗng chí Phát ÿã ÿѭӧc cán bӝ, công nhân cao su ca ngӧi.

2. K͇t hͫp vͣi b͡ ÿ͡i chͯ l͹c phá bình ÿ͓nh gi̫i phóng ph̯n lͣn nông thôn

trong huy͏n.

Cuӝc ÿҩu tranh sôi nәi quyӃt liӋt, chӕng gom dân, “Phá ҩp chiӃn lѭӧc” cӫa quân

và dân ta trong nhӳng năm 1963 ÿã làm phá sҧn kӃ hoҥch cӫa Mӻ “bình ÿӏnh” miӅn

3.3 Page 23

▲back to top

Nam trong vòng 18 tháng. Ĉӗng thӡi trѭӟc nhӳng cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ sôi sөc cӫa

quân thù cӫa ÿӗng bào miӅn Nam, Mӻ DiӋm và các phe phái ӣ Sài Gòn chia rӁ trҫm

trӑng. Ngày 1-11-1963, cҧ hai anh em Ngô Ĉình Nhu bӏ quân ÿҧo chính giӃt chӃt.

Trong ÿó nӝi bӝ nѭӟc Mӻ cǊng rӕi ren không kém. Ngô Ĉình DiӋm bӏ giӃt chѭa ÿҫy

mӝt tháng, Kennѫdy tәng thӕng Mӻ cǊng bӏ ám sát chӃt.

Chӟp thӡi cѫ bӑn ÿӏch ÿang hoang mang, giao ÿӝng, quân và dân Xuân Lӝc ÿã

tiӃn công phá mӝt loҥt các ҩp chiӃn lѭӧc ӣ phái nam lӝ 1, Bàu Sao, Bàu Sen, Tân

Phong. KӃt hӧp vӟi phá ҩp chiӃn lѭӧc, bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng tұp kích ÿӗn Bҧo Chánh

diӋt mӝt trung ÿӝi dân vӋ thu 20 súng. Tҥi Túc Trѭng, mӝt trung ÿӝi vǊ trang hoá

trang lính bҧo an ÿi càn ӣ Ĉӏnh Quán vӅ, ÿӝt kcíh vào ÿӗn Túc Trѭng và hӝi ÿӗng xã,

bҳt sӕng 1 trung ÿӝi dân vӋ thu 51 súng các loҥi, 2 máy may và nhiӅu quân trang,

quân dөng.

Tҥi thӏ xã Long Khánh, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn Long Khánh ÿã ÿánh vào trө sӣ

hӝi ÿӗng xã Xuân Lӝc.

Nҵm vào trung tâm thӏ xã Long Khánh, trө sӣ hӝi ÿӗng xã Xuân Lӝc ÿѭӧc mӝt

trung ÿӝi dân vӋ canh phòng rҩt chһt chӁ. Ĉӗng thӡi bӑn cҧnh sát hoҥt ÿӝng thѭӡng

xuyên ÿӇ bҧo vӋ. Ĉánh vào ÿây ÿòi hӓi sӵ mѭu trí, chҳc thҳng và phҧi giҧi quyӃt

chiӃn trѭӡng nhanh gӑn.

Ĉѭӧc ông Hai Cѭa cѫ sӣ cӫa ta ӣ trong thӏ xã, báo cáo tình hình ÿӏch, thӯa lúc

chúng kéo nhau xem cҧi lѭѫng, trұn ÿánh triӇn khai rҩt nhanh chóng.

7 giӡ tӕi ngày 1-01-1964, vӟi cách hoá trang ÿánh ÿӏch sӣ trѭӡng, ÿӗng chí Tѭ

Lҥc chӍ huy hai tiӇu ÿӝi, tiӇu ÿӕi hoá trang nhѭ nông dân ÿi làm rүy vӅ, tiӇu ÿӝi 2 ÿi

sau trang bӏ súng hoá trang nhѭ lính bҧo an ÿӇ hӛ trӧ cho tiӇu ÿӝi 1, cҧ hai tiӇu ÿӝi tӯ

hѭӟng sân banh thӏ xã tiӃn vào, vѭӧt rào ҩp chiӃn lѭӧc rӗi nhanh chóng ÿi vào dòng

ngѭӡi ÿang ÿi xem cҧi lѭѫng. ĈӃn trө sӣ hӝi ÿӗng xã Xuân Lӝc, các chiӃn sƭ tiӇu ÿӝi

1 xông vào. Tên gác cәng vӯa lên tiӃng hӓi ÿã bӏ chém gөc. Tên lính còn lҥi bên

trong trө sӣ, ÿӭa nҵm, ÿӭa ngӗi chѭa kӏp phҧn ӭng ÿӅu bӏ bҳt. Ta thu 41 súng các loҥi

và hai máy truyӅn tin HT1. Trұn ÿӝt kích diӉn ra nhanh gӑn ÿӃn nӛi bӑn ÿӏch ӣ nӝi ô

không kӏp ÿӕi phó. Mãi ÿӃn lúc ta rút ra khӓi vành ÿai “ҩp chiӃn lѭӧc” qua máy bӝ

ÿàm mӟi nghe chúng kêu réo, la ó nhau báo ÿӝng toàn tӍnh Long Khánh rҵng “ViӋt

cӝng tҩn công”.

3.4 Page 24

▲back to top

Ĉӗng bào thӏ xã và vùng ven sôi nәi vӅ chiӃn công cӫa các chiӃn sƭ vǊ trang tuyên

truyӅn Xuân Lӝc. Các ÿӗng chí hoҥt ÿӝng ӣ nӝi ô, Bҧo Vinh, Bҧo Bình v.v… ÿã mӣ

ÿӧt tuyên truyӅn loan tin chiӃn thҳng. Nhân dân rҩt phҩn khӣi, nhiӅu gia ÿình cѫ sӣ

cho con em thoát ly ÿi chiӃn ÿҩu, ӫng hӝ lѭѫng thӵc, tiӃn bҥc, thuӕc men… cho cách

mҥng.

Chi bӝ, tә Ĉҧng các ÿӗn ÿiӅn cao su An Lӝc, Dҫu Giây, Cҭm Mӻ cǊng ÿã kӏp thӡi

lãnh ÿҥo công nhân mang dao cҥo mӫ, gұy gӝc xông vào các ÿӗn bót ÿӏch lùng bҳt

bӑn ác ôn, phá banh hàng rào “ҩp chiӃn lѭӧc” ÿѭa bà con vӅ làng cǊ làm ăn, vұn ÿӝng

lính nguӷ ÿào bӓ ngǊ.

Tháng 2-1964, lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh Long Khánh phӕi hӧp vӟi lӵc lѭӧng ÿӏa

phѭѫng tҩn công vào sӣ cao su Hàng Gòn, bҳt hai vӧ chӗng chӫ ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi Pháp

ÿѭa ra Cҭm Mӻ ta vӯa giҧi thích chӫ trѭѫng chính sách cӫa Mһt trұn Dân tӝc Giҧi

phóng miӅn Nam, vӯa răn ÿe thuyӃt phөc. Chӫ sӣ cao su Hàng Gòn ÿóng thuӃ 3 triӋu

rѭӥi ÿӗng. Thҳng lӧi này ÿã tác ÿӝng lӟn ÿӃn các chӫ sӣ cao su khác ӣ An Lӝc, Dҫu

Giây, Bình Lӝc, sӣ 97; ÿӅu ÿóng thuӃ cho Mһt trұn, tҩt cҧ hѫn 52 triӋu ÿӗng (tiӅn bҩy

giӡ) sӕ tiӅn này ta nhұn tҥi chӛ mӝt ít cho ÿӏa phѭѫng còn phҫn lӟn ta cho phép các

chӫ sӣ ÿѭӧc nӝp qua ÿҥi diӋn Mһt trұn Dân tӝc Giҧi phóng miӅn Nam ViӋt Nam ӣ

Pháp.

Tháng 3-1964 Mӻ ÿѭa ra kӃ hoҥch mӟi: Giônxѫn-Mác Namara hô hào sӁ “bình

ÿӏnh miӅn Nam trong vòng 2 năm” (1964-165), tăng thêm viӋn trӧ cho nguӷ quyӅn

Sài Gòn ÿӇ ÿánh phá phong trào cách mҥng miӅn Nam.

Ӣ Xuân Lӝc, ÿӏch cӫng cӕ lҥi bӝ máy kìm kҽp, lұp thêm ÿӗn bót, tăng thêm ÿӃn

48 trung ÿӝi dân vӋ, thêm 3 ÿҥi ÿӝi bҧo an và mӝt ÿҥi ÿӝi biӋt kích cho các xã ҩp, bӑn

phҧn ÿӝng ÿӝi lӕt cha cӕ ӣ mӝt sӕ xã ÿӗng bào Thiên chúa giáo di cѭ tә chӭc ÿѫn vӏ

lính riêng trong nhà thӡ, trang bӏ vǊ khí ÿiӋn ÿài, chӕng phá cách mҥng rҩt ác liӋt.

Lúc này các “ҩp chiӃn lѭӧc” chúng ÿәi tên là “ҩp chiӃn lѭӧc tân sinh” “ҩp ÿӡi

mӟi”, mӝt sӕ “ҩp chiӃn lѭӧc” bӏ ta phá banh nhân dân ÿҩu tranh không chӏu làm lҥi

(Hѭng Nghƭa, Bàu Sen) chúng ÿѭa lính tӟi càn quét, ÿánh phá quanh vùng rӗi “bӕc”

dân Hѭng Nghƭa ra ӣ ven lӝ 1, lұp “ҩp ÿӡi mӟi” mӝt sӕ ÿӗng bào ӣ ҩp chiӃn lѭӧc

Cҭm Ĉѭӡng, chúng cѭӥng bӭc ÿѭa vӅ thӏ xã Long Khánh, bӑn “cán bӝ bình ÿӏnh” trà

trӝn trong dân ÿӇ ÿánh phá cѫ sӣ cách mҥng vӟi nhiӅu thӫ ÿoҥn lӯa bӏp nhѭ lӧp nhà,

3.5 Page 25

▲back to top

tҳm rӱa cho trҿ em… ÿӇ theo dõi, kìm kҽp, phân hoá tѭ tѭӣng các gia ÿình có ngѭӡi

thân thoát ly.

Hӝi nghӏ Trung ѭѫng Cөc lҫn thӭ 2 hӑp tháng 3-1964 khҷng ÿӏnh: “chúng ta có

khҧ năng không nhӳng ÿánh bҥi kӃ hoҥch Giônxѫn – Macnamara nhѭ ÿã ÿánh bҥi kӃ

hoҥch Stalây-Tâylo mà còn có thӇ tranh thӫ thӡi cѫ phát triӇn phong trào và thӵc lӵc

cӫa ta, tiӃn tӟi ÿánh tiêu diӋt, tan rã tӯng bӝ phұn quân ÿӝi ÿӏch, phá rã vӅ cѫ bҧn hӋ

thӕng “ҩp chiӃn lѭӧc” ÿӏch làm chuyӇn biӃn so sánh lӵc lѭӧng giӳa ta và ÿӏch giành

lҩy thҳng lӧi quyӃt ÿӏnh”.

Tháng 4-1964, Ban cán sӵ Long Khánh do ÿӗng chí Phҥm Văn Hy (Tѭ Hy) làm bí

thѭ quyӃt ÿӏnh thành lұp các H (ÿӇ thay thӃ tên gӑi các huyӋn): H1: HuyӋn Xuân Lӝc,

do ÿӗng chí Ba Thái làm bí thѭ, ÿӗng chí Tám Phө làm phó bí thѭ, và các ÿӗng chí

Hai Bánh, Út Dҽt… uӹ viên. H2: HuyӋn Ĉӏnh Quán do ÿӗng chí Mѭӡi Hai làm bí

thѭ. H3: Rӯng Lá, Gia Ray ngã ba Ông Ĉӗn do ÿӗng chí Ba Vinh làm bí thѭ. H4: là

vùng cao su do các ÿӗng chí Hai Thái và Năm Bình Minh phө trách. Sau ÿ1o không

lâu, H4 ÿѭӧc tách ra ÿӇ thành lұp 2 ban cán sӵ ӣ cao su: vùng 1: Ông QuӃ, Hàng Gòn

do ÿӗng chí Nài Sѫn làm bí thѭ. Vùng 2: Dҫu Giây, An Lӝc, Suӕi Tre, sӣ 97 do ÿӗng

chí Ba Thái làm bí thѭ. Dӑc lӝ 1 và các ÿӗn ÿiӅn hai bên lӝ ÿӅu xây dӵng ÿѭӧc các

ÿӝi công tác. Thӏ xã Long Khánh có mӝt ÿӝi công tác ÿһc biӋt trӵc thuӝc chӍ ÿҥo cӫa

ban cán sӵ tӍnh do ÿӗng chí Ba Tú phө trách. Chi bӝ ÿҧng thӏ xã Long Khánh ÿѭӧc

thành lұp do ÿӗng chí Ba Tú làm bí thѭ, ÿӗng chí Tám Tâm phó bí thѭ. Chi bӝ Bҧo

Vinh, Bình Lӝc (ven thӏ xã) cӫng cӕ và tách làm hai chi bӝ cӫa xã. Các tә chӭc quҫnc

húng và mҥng lѭӟi cѫ sӣ cách mҥng phát triӇn. Du kích tӵ vӋ các xã cǊng ngày càng

lӟn mҥnh. Hai ÿӝi du kích Bҧo Vinh, Bình Lӝc không chӍ hoҥt ÿӝng ӣ xã mà còn thӑc

sâu ÿánh ÿӏch ӣ thӏ xã Long Khánh. Các ÿӝi tӵ vӋ công nhân cao su ӣ ÿӗn ÿiӅn Suӕi

Tre, Cҭm Mӻ, Hàng Gòn… chiӃn ÿҩu rҩt ngoan cѭӡng.

Giӳa năm 1964, ÿҥi ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn Xuân Lӝc thành lұp, trang bӏ vǊ khí

ÿҫy ÿӫ. Sӵ ra ÿӡi cӫa ÿҥi ÿӝi bӝ ÿӝi huyӋn lúc này ÿánh dҩu bѭӟc trѭӣng thành cӫa

lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn làm tăng thêm sӭc mҥnh chiӃn ÿҩu cӫa quân và dân Xuân

Lӝc.

3.6 Page 26

▲back to top

HuyӋn uӹ Xuân Lӝc chӫ trѭѫng: TiӃp tөc ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng vǊ trang, diӋt ác,

phá kìm, phá rã, phá banh “ҩp chiӃn lѭӧc” bҿ gãy âm mѭu “bình ÿӏnh” cӫa giһc tҥo

thӃ thuұn lӧi cho quҫn chúng bung ra sҧn xuҩt.

Tháng 6-1964, bӝ ÿӝi Xuân Lӝc ÿã ÿánh vào “ҩp chiӃn lѭӧc” Ĉӗng HiӋp (Túc

Trѭng). Trұn ÿánh rҩt gay go, phӭc tҥp. Trѭӟc ÿó 3 ÿêm, các chiӃn sƭ trung ÿoàn 5,

mһc dù chiӃn ÿҩu rҩt dǊng cҧm, vүn không giҧi quyӃt “dӭt ÿiӇm” ÿѭӧc. Tӯ nhiӅu nhà

bên trong ҩp bӑn phҧn ÿӝng bҳn ra. ĈӇ tránh thiӋt hҥi nhà cӱa và tài sҧn cӫa dân,

ÿӗng chí Sáu Châu ÿҥi ÿӝi trѭӣng bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc ÿã bí mұt cho ngѭӡi

vào liên hӋ vӟi bà con bên trong, tuyên truyӅn tә chӭc quҫn chúng, nҳm tình hình

trong ҩp. Sau ÿó bí mұt làm vô hiӋu các ә kháng cӵ, rӗi mӣ cuӝc tҩn công mҥnh áp

ÿҧo ÿӏch, bҳt sӕng trên 10 tên tӅ nguӷ, thu 10 súng. “Ҩp chiӃn lѭӧc” Ĉӗng HiӋp bӏ

phá banh. Bӝ ÿӝi Xuân Lӝc ÿѭӧc tһng thѭӣng quân chѭѫng giҧi phóng hҥng ba.

Tӯ tháng 11-1964, Xuân Lӝc tích cӵc chuҭn bӏ công tác hұu cҫn cho chiӃn dӏch

Bình Giã. Suӕt thӡi gian cӫa chiӃn dӏch, bӝ chӍ huy ÿóng ӣ Xuân Lӝc. Ĉҧng bӝ, quân

và dân Xuân Lӝc ÿã làm hӃt sӭc mình ÿӇ bҧo ÿҧm cho công tác vұn tҧi vǊ khí, ÿҥn

dѭӧc, cung cҩp lѭѫng thӵc, góp phҫn cùng hұu cҫn miӅn phөc vө bӝ ÿӝi ăn no ÿánh

thҳng.

Phӕi hӧp mǊi tiӃn công ÿӏch ӣ chiӃn trѭӡng Long Khánh, ngay tӯ ÿҫu chiӃn dӏch

(5-12-1964) quân và dân Xuân Lӝc ÿѭӧc sӵ hӛ trӧ cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang tӍnh và

khu, ÿã liên tөc tiӃn công ÿӏch trên dӑc tuyӃn lӝ 1, giҧi phóng Cҭm Ĉѭӡng và dinh

ÿiӅn Thӯa Ĉӭc, Bình Phú, ta thu hѫn 200 súng, 13 thùng ÿҥn, 1 máy PRC 10, bҳt

sӕng nhiӅu tên ÿӏch. Ĉӝi vǊ trang tuyên truyӅn cӫa huyӋn phӕi hӧp vӟi du kích và

dân ÿӏa phѭѫng ÿã xây dӵng Thӯa Ĉӭc thành xã chiӃn ÿҩu. TiӃp ÿó, kӃt hӧp vӟi cѫ

sӣ bên trong nәi dұy phá ҩp chiӃn lѭӧc. Bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc ÿã bao vây bӭc

rút 1 trung ÿӝi dân vӋ ӣ ÿӗn Bҧo Chánh, thu ÿѭӧc nhiӅu lѭѫng thӵc và quân dөng,

ÿây là lҫn thӭ ba ÿӗn này bӏ ÿánh phá sau khi chúng mӟi vӯa cӫng cӕ lҥi. ViӋc bӭc

rút ÿӗn và phá ҩp chiӃn lѭӧc Bҧo Chánh ÿã mӣ ÿѭӧc thӃ kìm kҽp cho dân. Cán bӝ,

chiӃn sƭ ra vào hoҥt ÿӝng dӉ dàng. Bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc ÿѭӧc thѭӣng quân

chѭѫng chiӃn công giҧi phóng hҥng ba. Cuӕi tháng 12-1964, trong trұn phөc kcíh ӣ

Rӯng Lá, bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc ÿã chұn bҳt ÿѭӧc 11 xe gҥo trên 100 tҩn cӫa

ÿӏch chӣ, tӯ Xuân Lӝc ÿi Phan ThiӃt.

3.7 Page 27

▲back to top

Ngày 3-1-1965, chiӃn dӏch Bình Giã kӃt thúc ÿӧt 2 thҳng lӧi to lӟn ÿã cә vǊ mҥnh

mӁ tinh thҫn quân dân Xuân Lӝc. Ĉѭӧc sӵ hӛ trӧ cӫa trung ÿoàn 271, 272 (miӅn) tӯ

lӝ 2 ÿang chuyӇn quân tұp trung diӋt ÿӏch ӣ lӝ 1. Ĉӝi vǊ trang tuyên truyӅn, du kích

ÿӏa phѭѫng và ÿӗng bào nәi dұy phá tan các “ҩp chiӃn lѭӧc” Phò Trì, Cҭm Mӻ, Bҧo

Ĉӏnh, Suӕi Cát… du kích các xã ven nhѭ Bҧo Vinh, Bình lӝc cǊng tҩn công ÿánh

ÿӏch diӋt nhiӅu tên ác ôn, ÿѭa phong trào ÿҩu tranh cӫa các xã này thành nhӳng xã

tranh chҩp mҥnh giӳa ta và ÿӏch. Ĉӏch ӣ thӏ xã Long Khánh trong tình trҥng bӏ ta uy

hiӃp nһng.

Ĉҫu năm 1965, TӍnh uӹ Long Khánh quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban cán sӵ thӏ xã Long

Khánh trӵc thuӝc HuyӋn uӹ Xuân Lӝc. Ban cán sӵ thӏ xã ÿã tә chӭc hai ÿӝi công tác

hoҥt ÿӝng trên hai ÿӏa bàn khu vӵc Suӕi RӃt và Bҧo Hoà.

Lúc này, bӑn ÿӏch ra sӭc kiӇm soát, phong toҧ kinh tӃ cӫa ta, chúng ra lӋnh cҩm

không cho dân các xã ra Long Khánh mua gҥo và bán gҥo. HuyӋn uӹ Xuân Lӝc ÿã

kӏp thӡi phát ÿӝng quҫn chúng ÿҩu tranh ÿòi ÿѭӧc tӵ do lѭu thông mua, bán gҥo.

Ĉӗng chí Tám Phө ÿѭӧc chӍ ÿӏnh lãnh ÿҥo phong trào này.

Tháng 4-1965, hѫn 250 phө nӳ ngѭӡi Hoa, Nùng và ngѭӡi Kinh ӣ Bҧo Bình, Bҧo

Ĉӏnh trong ÿó có 12 phө nӳ là cѫ sӣ cách mҥng ÿã kéo nhau ra quұn Xuân Lӝc ÿѭa

ÿѫn ÿòi cho chӏ em và ÿӗng bào nghèo ÿѭӧc mua bán gҥo ÿӇ sinh sӕng. Tên quұn

trѭӣng Xuân Lӝc ngoan cӕ hù doҥ bҳt sӕ chӏ em trong ÿoàn biӇu tình. Nhѭng ÿã bӏ sӕ

chӏ em tham gia biӇu tình kiên quyӃt ÿҩu tranh, ÿòi thҧ nhӳng ngѭӡi bӏ bҳt, nӃu

không giҧi quyӃt sӁ lên gһp tӍnh trѭӣng Long Khánh. Cuӕi cùng tên quұn trѭӣng

Xuân Lӝc phҧi thҧ hӃt nhӳng ngѭӡi bӏ bҳt và chҩp nhұn yêu sách cӫa chӏ em.

CǊng trong phong trào chӕng ÿӏch phong toҧ kinh tӃ, hѫn 1000 công nhân các ÿӗn

ÿiӅn Suӕi Tre, An Lӝc Dҫu Giây, Cҭm Mӻ, Hàng Gòn ÿã lên Sài Gòn cùng vӟi anh

em công nhân Sài Gòn và các tӍnh trѭѫng biӇu ngӳ kéo vӅ trө sӣ tәng công ÿoàn lao

ÿӝng, ÿѭa yêu sách ÿòi trҧ ÿӫ 25 kg mӛi tháng và tăng lѭѫng tӯ 37 ÿӗng ÿӃn 45 ÿӗng.

Cuӝc ÿҩu tranh ÿã giành thҳng lӧi. Mùa hè năm 1965, chiӃn trѭӡng miӅn Ĉông Nam

Bӝ sôi ÿӝng vӟi nhӳng trұn ÿánh liên tiӃp, dӗn ÿӏch vào thӃ bӏ ÿӝng.

Ӣ Long Khánh, ÿӇ bù ÿҳp quân sӕ và cӫng cӕ tinh thҫn quân nguӷ ÿang sa sút

trҫm trӑng, ÿӏch thành lұp sѭ ÿoàn 10, ÿóng bӝ chӍ huy tҥi thӏ xã Long Khánh, biӃn

nѫi ÿây thành mӝt căn cӭ quân sӵ. Khҳp các xã, chúng ráo riӃt ÿôn quân, bҳt lính lұp

3.8 Page 28

▲back to top

thêm ÿӗn bót, cәng, cҩm dân ra rүy sӟm, vӅ tӕi, xét hӓi gҳt gao mӑi phѭѫng tiӋn và

ngѭӡi ÿi lҥi. Giӳa tháng 3-1965 trong mӝt trұn càn lӟn vào 2 xã Bình Lӝc, Bҧo

Vinh… ÿҥn phoá cӫa chúng làm cho hѫn 60% nhà cӱa ÿӗng bào bӏ cháy, hàng chөc

ngѭӡi chӃt và bӏ thѭѫng, hoa màu bӏ tàn phá. Hàng trăm ÿӗng bào Bҧo Vinh, Bình

Lӝc dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa chi bӝ và cѫ sӣ nòng cӕt, ÿã biӇu tình ÿҩu tranh quyӃt liӋt

ÿòi bӗi thѭӡng thiӋt hҥi.

Ngày 8-5-1965, ngay giӳa nӝi ô thӏ xã Long Khánh, ÿã vang lên tiӃng nә dӳ dӝi

cӫa quҧ mìn “Bÿѭô” nһng 16 kg, ÿánh sұp mӝt phҫn toà hành chính tӍnh Long Khánh

và cǊng là “bҧn doanh” cӫa bӑn chӍ huy trung ÿoàn 43 (sѭ 10). Ĉӗng chí Sáu Châu,

ngѭӡi ÿҥi ÿӝi trѭӣng bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc, ÿã dǊng cҧm mang quҧ mìn ҩy

vào tұn hang ә kҿ thù ÿӇ tiêu diӋt chúng, khi rút lui vì sӭc ép cӫa tiӃng nә quá mҥnh

ÿӗng chí Sáu Châu ÿã hy sinh.

Ĉҫu tháng 5-1965, phӕi hӧp vӟi chiӃn trѭӡng chung nhҵm tiêu diӋt sinh lӵc ÿӏch,

mӣ rӝng vùng giҧi phóng Bӝ Tѭ lӋnh và quân uӹ MiӅn quyӃt ÿӏnh mӣ chiӃn dӏch

Ĉӗng Xoài. Hѭӟng chính là ÿӏa bàn cӫa tӍnh Phѭӟc Long và Bình Long, hѭӟng phӕi

hӧp là các tӍnh Lâm Ĉӗng, Bình Tuy, Long Khánh, Biên Hoà, Bà Rӏa (gӗm các

ÿѭӡng sӕ 20, 15, và ÿѭӡng xe lӱa).

Tӯ ÿêm 7-5 ÿӃn ngày 14-5-1965, các mǊi tiӃn công cӫa trung ÿoàn 4 do ÿӗng chí

Trҫn Minh Tâm (Năm Tâm) chӍ huy liên tiӃp giành nhiӅu thҳng lӧi ӣ Tà Lài, Ba Sa,

chi khu Ĉӏnh Quán. Phá hӓng nһng và giành quyӅn làm chӫ lӝ 20, buӝc ÿӏch phҧi lұp

“cҫu không vұn Sài Gòn – ÿà Lҥt).

Bӑn ÿҫu sӓ tiӇu khu Long Khánh hӕt hoҧng báo ÿӝng và tӭc tӕc chuyӇn quân ӭng

cӭu hòng giành lҥi con ÿѭӡng chiӃn lѭӧc 20. Trung ÿoàn 4 phөc kích diӋt ÿӏch trên

ÿoҥn cây sӕ 109-111 lӝ 20 gҫn cҫu Là Ngà.

Ngày 15-5-1965, toàn bӝ quân cӭu viӋn cӫa ÿӏch tӯ Long Khánh lên lӑt vào “thӃ

trұn Là Ngà” cӫa các chiӃn sƭ trung ÿoàn 4. TiӃn không ÿѭӧc, lui không kӏp cҧ tiӇu

ÿoàn biӋt ÿӝng quân và 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an lҫn lѭӧt bӏ tiêu diӋt, chӍ còn 20 tên hàng binh

trong ÿó có tên tiӇu ÿoàn phó biӋt ÿӝng quân. Trên tuyӃn ÿѭӡng dài 2 km xác giһc la

liӋt, 26 xe quân sӵ gӗm cҧ xe tăng, xe thiӃt giáp bӏ bҳn cháy, lұt ÿә. Ta thu hѫn 100

súng các loҥi. Các chiӃn sƭ miӅn Ĉông gӑi dây là “ChiӃn thҳng Là Ngà 2”. Bӝ Tѭ

3.9 Page 29

▲back to top

lӋnh MiӅn ÿã tһng bӝ chӍ huy chiӃn dӏch huân chuѫng quân công hҥng 3. Trung ÿoàn

4 ÿѭӧc Bӝ Tѭ lӋnh quân khu gӣi ÿiӋn khen.

Ngày 2-6-1965, trung ÿoàn 4 phӕi hӧp vӟi công binh phcө kcíh ÿoàn xe lӱa quâns

ӵ trênÿoҥn Gia Huynh – Trҧng táo, diӋt và làm bӏ thѭѫng hѫn mӝt trung ÿӝi ÿӏch, thu

50 súng, phá huӹ ÿҫu máy và nhiӅu toa tàu cùng hӋ thӕng ÿѭӡng ray trong nhà ga,

tuyӃn ÿѭӡng sҳt Xuân Lӝc ÿi Phan ThiӃt sau ÿó nhiӅu năm liӅn không sӱ dөng ÿѭӧc.

Tҥi Xuân Lӝc, phӕi hӧp vӟi mǊi tiӃn công trong chiӃn dӏch Ĉӗng Xoài, quân và

dân Xuân Lӝc ÿã liên tiӃp ÿánh ÿӏch ӣ khҳp các chiӃn trѭӡng, hӛ trӧ ÿӗng bào nәi

dұy giҧi phóng nhiӅu xã ҩp trên lӝ 1 tӯ Ĉá Mài (Bình Tuy) tӟi Gia Ray, Rӯng Lá,

Suӕi Cát, các ҩp Trà T6an 1, Trà Tân 2 (ӣ lӝ 3), Bҧo Bình (lӝ 2) và các sӣ nhӓ nhѭ

Xà Bang, Bҧo Chánh… ÿһc biӋt trұn tұp kích vào yӃu khu Gia Ray ÿêm 8 rҥng 9-6-

1965, trung ÿoàn 4, bӝ ÿӝi Xuân Lӝc và du kích ÿӏa phѭѫng ÿã tiêu diӋt 3 ÿҥi ÿӝi sƭ

quan nguӷ và khung huҩn luyӋn, 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an… mӝt trung ÿӝi dân vӋ, 30 tên bӏ

bҳt sӕng. Ta tӏhc thu 150 súng và 5 tҩn ÿҥn các loҥi, 3 toa xe lӱa chiӃn lӧi phҭm. Ta

ÿã chiӃm lƭnh mӝt yӃu khu quan trӑng cӫa ÿӏch trên ÿѭӡng sӕ 1, giҧi phóng hѫn 7000

dân. Tháng 10-1965 ÿѭӧc trên hӛ trӧ, quân và dân Bҧo Chánh, BÌnh Lӝc ÿã nәi dұy

tiӃn công ÿӏch, ÿӏa phѭѫng xã, giành chính quyӅn làm chӫ.

Vӟi các chiӃn thҳng Bình Giã (Bà Rӏa) và Là Ngà, Gia Ray hành lang chiӃn lѭӧc

Bà Rӏa – Long Khánh vӅ căn cӭ khu Ĉông Nam Bӝ và ngѭӧc lҥi ÿѭӧc mӣ rӝng.

Ngày 25-11-1965, sѭ ÿoàn 5 bӝ binh chӫ lӵc miӅn thành lұp ӣ Bҧo Bình, Mây tàu.

Mһc dù cuӝc chiӃn ÿҩu còn gay go khӕc liӋt, nhѭng vào lúc này cán bӝ, chiӃn sƭ ta

ÿi tӯ lӝ 2 vô Bàu Lâm (Bà Rӏa). Tӯ Bàu Lâm, Phѭӟc Bӱu lên tӟi Xà bang giáp C6ҧm

Mӻ là mӝt tuyӃn giҧi phóng hoàn toàn. Con ÿѭӡng tiӃp tӃ tӯ biӇn vào Lӝc An vӅ tӟi

khu ÿӅu vұn chuyӇn bҵng ô tô. Riêng trên ÿoҥn ÿѭӡng dӑc theo lӝ 1 tӯ Suӕi Cát ra

ÿӃn Rӯng Lá, ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn ÿã ÿón có ngày 300-400 lѭӧt xe ÿó trên

ÿѭӡng 20 và ÿѭӡng 1 ÿӇ tuyên truyӅn thҳng lӧi cӫa cách mҥng. Thҩy ÿѭӧc âm mѭu

cӫa kҿ thù, ÿӗng bào ÿã tӵ nguyӋn góp gҥo, tiӅn, thuӕc men ӫng hӝ cách mҥng có

ngày lên ÿӃn 2,3 triӋu ÿӗng. Thҳng lӧi cӫa cách mҥng cǊng ÿã làm cho nhiӅu sƭ quan

cҩp tá, cҩp uý nguӷ ӣ Xuân Lӝc phҧi chҩp nhұn mӝt sӕ qui ѭӟc khi ÿi trên tuyӃn

ÿѭӡng này.

3.10 Page 30

▲back to top

Hai cӱa khҭu Bàu Hàm và Bҧo Bình ӣ Xuân Lӝc trӣ thành trung tâm tiӃp tӃ hұu

cҫn trӑng yӃu, cung cҩp lѭѫng thӵc, thӵc phҭm, thucӕ men, ÿӗ quân cөng cho cҧ tӍnh

và quân khu. Ĉѭӧc khu phân công làm binh vұn và công tác kinh tӃ tài chính. Ĉӗng

chí Lê Thành Ba (Ba Bùi), TӍnh uӹ viên, ÿã ÿҭy mҥnh viӋc sӱ dөng ÿӏch cung cҩp

hұu cҫn cho ta. Ĉѭӧc sӵ hѭӟng dүn và tә chӭc cӫa ÿӗng chí, bà Hai nhân viên hұu

cҫn hӧp pháp ÿã khéo nҳm quұn trѭӣng Ĉӏnh Quán, tӍnh trѭӣng Long Khánh, thiӃu tá

nguӷ chӍ huy bҧo an khu Rӯng Lá, sӱ dөng chúng và gia ÿình chuyên chӣ cho ta hàng

ngàn tҩn gҥo, thuӕc trӏ bӋnh, vǊ khí, cҧ các loҥi ÿӗ dùng quân sӵ.

Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng, ÿӃn cuӕi năm 1965, quân dân Xuân Lӝc ÿã ÿánh bҥi

“Quӕc sách ҩp chiӃn lѭӧc” và “kӃ hoҥch bình ÿӏnh nông thôn” cӫa ÿӏch giҧi phóng

phҫn lӟn nông thôn trong huyӋn.

IV – ĈѬѪNG ĈҪU VӞI QUÂN ĈӜI MӺ XÂM LѬӦC

(1966 – 1968)

1. Năm ÿ̯u di͏t MͿ:

Mùa hè năm 1965, sau các chiӃn dӏch tiӃn công cӫa ta cùng nhӳng biӃn ÿӝng cính

trӏ ӣ sài Gòn và các thành phӕ lӟn ӣ miӅn Nam, nguӷ quyӅn Sài Gòn ÿӭng trѭӟc nguy

cѫ sөp ÿә. ĈӃ quӕc Mӻ quyӃt ÿӏnh mӣ rӝng chiӃn tranh ӣ ViӋt Nam, chuyӇn chiӃn

lѭӧc “chiӃn tranh ÿһc biӋt” sang chiӃn lѭӧc “chiӃn tranh cөc bӝ”.

Quân ÿӝi Mӻ và quân mӝt sӕ nѭӟc chѭ hҫu cӫa Mӻ ӗ ҥt vào miӅn Nam ÿӗng thӡi

Mӻ tăng cѭӡng không quân và hҧi quân, tăng cѭӡng chiӃn tranh phá hoҥi ӣ miӅn Bҳc

ác liӋt trên qui mô lӟn

Lúc này nhân dân và lӵc lѭӧng vǊ trang ta ӣ khu 7, dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Trung

ѭѫng Cөc và Quân uӹ miӅn và ÿѭӧc sӵ chӍ ÿҥo trӵc tiӃp cӫa Khu uӹ, ÿang mӣ rӝng

cuӝc tiӃn công ÿӏch. TӍnh uӹ Long Khánh do ÿӗng chí Phҥm Văn Hy bí thѭ và ÿӗng

chí Phҥm Lҥc phó bí thѭ, ÿang xây dӵng phát triӇn lӵc lѭӧng và tiӅm lӵc, mӣ rӝng

quyӅn làm chӫ ÿӏa phѭѫng. Xuân Lӝc ÿã giҧi phóng phҫn lӟn nông thôn. ThӃ trұn

chiӃn tranh nhân dân ÿã hình thành vӳng chҳc.

TӍnh uӹ Long Khánh tiӃn hành sâu rӝng công tác tѭ tѭӣng trong Ĉҧng bӝ, bӝ ÿӝi

và nhân dân, vҥch rõ Mӻ thua, nên quân Mӻ mӟi vào. Quân Mӻ vào, Mӻ càng thua,

nhӳng ÿiӇm mҥnh, yӃu cӫa quân ÿӝi Mӻ ÿѭӧc vҥch ra. Cách ÿánh Mӻ ÿѭӧc bàn bҥc.

QuyӃt tâm ÿánh Mӻ ÿѭӧc xác ÿӏnh.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

TӍnh uӹ Long Khánh quyӃt: Xây dӵng ÿӏa bàn ÿӭng chân vӳng chҳc, bám trө lҥi

chӕng càn. Ra sӭc xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang, chính trӏ, ÿҭy mҥnh tҩn công bҵng

hai chân, ba mǊi, thӑc sâu ÿánh các chӍ huy sӣ, bӝ chӍ huy hành quân, các căn cӭ, hұu

cӭ, làm rӕi loҥn hұu phѭѫng ÿӏch, hӛ trӧ phong trào ÿҩu tranh chính trӏ. Kiên quyӃt

ÿánh bҥi âm mѭu tìm diӋt bên ngoài cӫa ÿӏch, bӁ gãy âm mѭu bình ÿӏnh vùng ven,

thӑc sâu diӋt ác phá kìm, tҥo ÿiӅu kiӋn ÿӇ quҫn chúng bung ra sҧn xuҩt.

Nhұn rõ tính chҩt quan trӑng ÿã tăng lên cӫa thӏ xã, TӍnh uӹ coi trӑng xây dӵng cѫ

sӣ mұt, tӵ vӋ mұt, ÿҧng viên mұt cùng lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa thӏ xã.

Tháng 8-1965, ÿӝi biӋt ÿӝng thӏ xã thành lұp tҥi Rӯng Tre thuӝc thӏ xã, ÿӝi gӗm

các ÿӗng chí Ba Ngӝ, Hai Hát, Bҧy Lì, Bán, Nuôi, Nhã, Thҧo, Nhҥc. Trang bӏ 4 súng:

1 súng côn, 2 cácbin, 1 Tômxѫn. ĈӃn năm 1966, ÿӝi ÿã nhanh chóng tăng cѭӡng,

chӑn các chiӃn sƭ trung thành, gan dҥ, mѭu trí, lanh lҽ phát triӇn thành 2 tiӇu ÿӝi 14

ngѭӡi. ChӍ huy ÿӝi gӗm các ÿӗng chí NguyӉn Văn Thanh ÿӝi trѭӣng, HuǤnh Ngӑc

Ĉѭӧc ÿӝi phó, Trҫn Văn Tính chính trӏ viên.

VӅ tә chӭc chiӃn trѭӡng, ÿҫu năm 1966, Khu uӹ miӅn Ĉông quyӃt ÿӏnh sát nhұp

ba tӍnh ӣ ÿông nam thành Bà Long Biên nhѭng ÿӃn tháng 3-1966, thҩy sát nhұp 2

tӍnh thích hӧp hѫn nên lұp tӍnh Bà Rӏa-Long Khánh do ÿӗng chí Lê Ĉình Nhѫn làm

bí thѭ, ÿӗng chí Phҥm Văn Hy làm phó bí thѭ, ÿӗng chí Út Ĉăng làm tӍnh ÿӝi trѭӣng.

Vӟi truyӅn thӕng ÿoàn kӃt tӕt ÿҽp cӫa Ĉҧng bӝ Xuân Lӝc và Bà Rӏa, viӋc sát nhұp 2

tӍnh nâng cao sӭc chiӃn ÿҩu cӫa cҧ Ĉҧng bӝ và quân dân.

Ngày 27-1-1965, mӝt ÿҥi ÿӝi không quân “Thҫn Sҩm” F.105 vào sân bay Biên

Hoà. Ngày 30-4-1965, 3 ÿҥi ÿӝi trӵc thăng Mӻ 75 chiӃc vào VǊng Tàu. Ngày 5-5-

1965 tiӇu ÿoàn 1 bӝ binh Úc, ÿҥi ÿӝi phoá binh Tân Tây Lan vào Long Bình rӗi

chuyӇn ÿӃn núi Ĉҩt (Bà Rӏa), tháng 6-1965, toàn bӝ sѭ ÿoàn 1 “anh cҧ ÿӓ” triӇn khai

ӣ miӅn Ĉông, ÿóng căn cӭ tҥi Dƭ An. Ngày 31-3-1965 sѭ ÿoàn không quân Mӻ ӣ

Biên Hoà phát triӇn thành tұp ÿoàn không quân sӕ 7 Mӻ.

Ӣ Xuân Lӝc, Mӻ ÿѭa tiӇu ÿoàn phoá binh 33 ÿóng tҥi căn cӭ Hoàng DiӋu, ÿѭa

trung ÿoàn kӷ binh thiӃt giáp sӕ 11 chӕt ӣ Suӕi Râm, lӳ ÿoàn dù 173 Mӻ ÿһt căn cӭ

tҥi Biên Hoà, nhiӅu lҫn ÿә quân xuӕng Xuân Lӝc ÿóng tҥi Suӕi Râm.

Lӵc lѭӧng quân nguӷ ӣ Xuân Lӝc trѭӟc ÿã có sѭ ÿoàn 10, 13 ÿҥi ÿӝi bҧo an, 48

trung ÿӝi dân vӋ ÿӏa phѭѫng. Nay thêm quân Mӻ, lӵc lѭӧng ÿӏch càng nhiӅu.

4.2 Page 32

▲back to top

Mӻ xây dӵng thӏ xã Long Khánh thành căn cӭ quâns ӵ. Chúng lұp cc Suӕi Râm,

mӣ rӝng ÿӗn phoá binh Hoàng DiӋu, xây dӵng sӣ chӍ huy khu chiӃn thuұt 33. Sƭ quan

chӍ huy tham mѭu, nhân viên CIA Mӻ dày ÿһc. Chúng xây dӵng sân bay, làm ÿѭӡng

thông suӕt tӯ sân bay thӏ xã – Suӕi Râm. Chúng ӫi phá cây cao su, xây dӵng ÿѭӡng

hành lang tráng nhӵa vòng quanh thӏ xã.

Thӏ xã Long Khánh, lúc này, trӣ thành mӝt khu quâns ӵ và nѫi cho binh sƭ Mӻ ăn

chѫi, giҧi trí. Lӕi sӕng Mӻ du nhұp. Khách sҥn Thanh Hѭѫng, Bar Ly Ly, các tiӋm

nhҧy, các nhà chӭa mӑc lên, nҥn ÿƭ ÿiӃm, cao bӗi, ma tuý phát triӇn. Con buôn chen

chúc xung quanh các ÿӕng hàng quân dөng Mӻ thӯa phӃ.

Mӻ vào, quân và dân Xuân Lӝc lұp tӭc tiӃn công chúng. Tháng 10-1965, lҫn ÿҫu

ÿөng sƭ quan Mӻ có sƭ quan sѭ ÿoàn 10 nguӷ dүn ÿѭӡng nghiên cӭu ÿӏa hình ÿӇ ÿѭa

quân tӟi, thanh niên Tuҩn (Vinh) công nhân sӣ Hàng Gòn ÿánh 2 lӵu ÿҥn diӋt 2 sƭ

quan thiӃt giáp Mӻ cùng mӝt sӕ sƭ quan nguӷ. Ĉӗng chí Tuҩn ÿѭӧc Bӝ Tѭ lӋnh Khu

khen thѭӣng. TiӃp ÿó liên lҥc viên Út Lùn dùng mӝt lӵu ÿҥn diӋt 1 Mӻ, làm bӏ

thѭѫng 1 tên Mӻ khác.

Tháng 11-1965 bӝ phұn tiӅn trҥm Mӻ có nhiӅu sƭ quan, ÿӝi cҧnh vӋ cùng ÿӝi

thông tin vӟi nhiӅu máy móc và xe bӑc thép ÿһt chân tӟi tiӇu khu Long Khánh. Ngay

ÿêm ÿó, ÿӝi biӋt ÿӝng thӏ xã gӗm 6 ÿӗng chí ÿӝt nhұp tiӇu khu. Phát hiӋn sѫ hӣ cӫa

quân Mӻ là còn bӥ ngӥ, không phân biӋt ÿѭӧc quân ta vӟi quân nguӷ, ÿӗng chí Năm

Thanh quyӃt ÿӏnh chuyӇn ngay cuӝc ÿӝt nhұp trinh sát thành trұn tұp kích. Ĉӝi ÿһt

mìn ngay cҥnh xe Mӻ, rҧi dây dүn ÿiӋn trѭӟc mһt quân Mӻ. Trұn tұp kích bҵng mìn

ÿã diӋt gҫn 60 tên ÿӏch phҫn lӟn là lính Mӻ, phá huӹ 4 xe thiӃt giáp và thông tin.

CǊng tӯ ÿây ÿӝi biӋt ÿӝng Xuân Lӝc khi ÿi trinh sát ÿӏch, luôn chuҭn bӏ có thӇ mӣ

ngay trұn ÿánh nӃu có cѫ hӝi thuұn tiӋn.

ChӍ trong 2 tháng cuӕi năm 1965, ÿӝi biӋt ÿӝng ÿã ÿánh 6 trұn diӋt 120 tên ÿӏch

hҫu hӃt là Mӻ.

Giӳa năm 1966 quân Mӻ, quân chѭ hҫu và quân nguӷ triӇn khai tìm diӋt, ÿánh

phá, càn quét lҩn chiӃm ӣ lӝ 1, sѭ ÿoàn 10 lҩn chiӃm ngã ba Gia Ray (Ông Ĉӗn). Ӣ lӝ

2, quân Úc tӯ dѭӟi ÿánh lên, phoá Tân Tây Lan tӯ núi Ĉҩt bҳn tӟi, lӳ dù 173 tӯ trên

ÿánh xuӕng, thiӃt giáp trung ÿoàn kӷ binh 11 dүn ÿѭӡng, quân ÿӏch tiӃn hành càn

quét Xà Bang, Cҭm Mӻ, Rӯng Quít, Bҧo Bình, Bҧo LiӋt. Tӯng ÿoàn máy bay phҧn

4.3 Page 33

▲back to top

lӵc cѭӡng kích liên tiӃp ném bom bҳn phá, các dàn phoá 155, 105 ly tӯ Suӕi Râm, thӏ

xã, ngã ba Tân Phong bҳn cҩp tұp hàng ngàn trái. Vùng chúng oanh tҥc tѭӣng không

còn gì sӕng sót.

Cán bӝ và nhân dân lo lҳng. NhiӅu bá má hӓi bӝ ÿӝi “máy bay, xe tăng chúng

ÿông vұy, bom ÿҥn chúng nhiӅu vұy, tөi bay cӵ sao lҥi!”.

Trұn ÿҫu Q4 (trung ÿoàn 4 sѭ ÿoàn bӝ binh 5) do ÿӗng chí Út Thҳng chӍ huy ÿөng

ÿӏch ӣ Tҫm Bó, Rӯng Quít. Mӝt ÿҥi ÿӝi lính dù Mӻ vӯa ÿә quân, lұp tӭc bӝ ÿӝi Q4

tұp kích diӋt gӑn. Ta thu 3 ÿҥi liên, 25 F tay nhiӅu ÿҥn và di chuyӇn mau lҽ.

HuyӋn ÿӝi trѭӣng Bҧy Thành trӵc tiӃp chӍ huy và hѭӟng dүn bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng và

du kích. Cuӝc chiӃn ÿҩu chӕng trӵc thăng ÿә bӝ diӉn ra quyӃt liӋt. Các chiӃn sƭ sӱ

dөng các vǊ khí cӫa mình nhѭ súng trѭӡng bá ÿӓ, cac-bin, súng liên thanh bҳn trӵc

thăng Mӻ khi chúng ÿә bӝ, khi chúng nhһt xác. ChiӃn sƭ ĈiӇu Hùng, ngѭӡi dân tӝc

Châu Ro, phóng ÿѭӧc cҧ lӵu ÿҥn vào lòng máy bay Mӻ. Trӵc thăng Mӻ bӏ bҳn rѫi ӣ

rүy Bҧo Bình, cánh ÿӗng Boҧ LiӋt. NhiӅu chiӃc bӏ thѭѫng không cҩt cánh ÿѭӧc. Ĉҥi

ÿӝi phó Tѭ Ĉê dǊng cҧm ÿѭa lӵc lѭӧng ra giӳa rүy trӕng bҳn trӵc thăng Mӻ. Ĉѫn vӏ

Tѭ Ĉê quҫn nhiӅu ÿӧt vӟi trӵc thăng vǊ trang, bҳn ÿӃn hӃt ÿҥn. Ĉӗng chí Tѭ Ĉê cùng

12 ÿӗng chí chiӃn sƭ anh dǊng hy sinh giӳa rүy Bҧo Bình.

Mӻ ÿә quân nhiӅu ÿӧt xuӕng Tҫm Bó, Suӕi Lӭt, Cu Nhí, Ruӝng Chim, Bҧo Bình

qua Boҧ LiӋt, chúng quҫn nhiӅu ngày trong vùng. Bӝ ÿӝi, du kích, nam nӳ thanh

niên, các ông già cҧ các cháu thiӃu niên ÿánh du kích diӋt Mӻ. Ĉӗng bào Nùng ÿѭa

quҫn áo mình cho bӝ ÿӝi cҧi trang bám ÿӏch, các chӏ giáo dân dүn chiӃn sƭ ÿi trinh sát.

Mӝt tә chiӃn ÿҩu cӫa ÿӏa phѭѫng tìm ÿӏch ÿӃn căn cӭ Q5 thì bӑn Mӻ tӟi. Các chiӃn sƭ

trinh sát Ti, Minh, Cӫa mӛi ngѭӡi mӝt ngày hҥ 6-7 Mӻ. ThiӃu niên Ri ném lӵu ÿҥn

làm chӃt 2 Mӻ, chiӃn sƭ du kích cao su, ÿӝi chӏ Út Lan bҳn 1 viên ÿҥn súng bá ÿӓ

xuyên táo mҩy lính dù Mӻ. Bӝ ÿӝi huyӋn Câu-Tѫ-Rong-Lêng diӋt M-113 ӣ cánh

ÿӗng Bҧo LiӋt.

Tҥi Suӕi Lӭt, ÿӝi trѭӣng ÿһc công tӍnh dүn mӝt tә tұp kích sӣ chӍ huy ÿoàn dù

202, diӋt toàn bӝ cҧ chӍ huy và cѫ quan thông tin. Trung tá Mӻ DAD bӏ chӃt trong

trұn này. Khi tә rút ra, ÿӗng chí Sáu Thành ÿӝi trѭӣng hy sinh vì viên ÿҥn cӫa tên Mӻ

gác bên ngoài.

4.4 Page 34

▲back to top

Bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc cùng ÿҥi ÿӝi 203 Long Khánh do ÿӗng chí Tѭ Châu

làm ÿҥi ÿӝi trѭӣng phân tán bám ÿánh ÿӏch. Tӯng tә bҳn tӍa, tұp kích ÿӏch, ÿҥn, mìn

nә liên tөc. HiӋu nghiӋm nhҩt là mìn gài. Lӵu ÿҥn, mìn liên tөc. Công trѭӡng Long

Khánh ráo riӃt sҧn xuҩt nhѭng không kӏp cho anh em ÿánh. Ĉêm ÿӃn khi quân dù

ÿóng lҥi ӣ Bào Bình chúng khôngd ám nҵm nhà bҥt mà leo lên xe tăng, xe M113.

Chúng phҧi rҧi chҩt ÿӝc hoá hӑc bao quanh ÿӇ ngăn du kích ÿӝt nhұp.

Trong mӝt trұn quân Mӻ càn vào xã Tân Lұp, chúng tiӃn vào cѫ quan Ĉҧng uӹ cao

su vùng Bàu Sao bên bӡ suӕi Hòn. Ĉҧng uӹ: bí thѭ ÿӗng chí Ba LiӉu, các ÿӗng chí

Ba Ĉӝng, Tѭ Hә cùng toàn cѫ quan, tҩt cҧ cҫm súng, lӵu ÿҥn ra chiӃn ÿҩu. Ӣ ngӑn

ÿӗi bên cҥnh, phát hiӋn ÿӏch ÿánh, tiӇu ÿoàn phó tiӇu ÿoàn 1 Năm tiӃn dүn tiӇu ÿӝi

ÿһc công vӯa chҥy vӯa hô “Ĉi cӭu Ĉҧng uӹ cao su” Quân Mӻ muӕn bao vây ta, ÿã bӏ

ÿánh trѭӟc mһt nay lҥi bӏ ÿánh tӯ sau lѭng, phҧi bӓ chҥy, 40 tên Mӻ chӃt. Bên ta 1

chiӃn sƭ ÿһc công hy sinh, 10 giӡ ÿêm cѫ quan Ĉҧng uӹ chôn cҩt, mһc niӋm tѭӣng

nhӟ ÿӗng chí xong, chuyӇn sang căn cӭ khác.

Ngày 27-2-1966, trung ÿoàn 4 thuӝc sѭ ÿoàn bӝ binh 5 diӋt tiӇu ÿoàn 3 thuӝc

trung ÿoàn 15 sѭ 10 nguӷ ӣ Võ Ĉҳc.

Ngày 26-6-1966 trung ÿoàn 5 (hai tiӇu ÿoàn 1 và 2) thuӝc sѭ ÿoàn bӝ binh 5 cùng

ÿҥi ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc, du kích Gia Ray phөc kích ÿánh mӝt chiӃn ÿoàn quân

nguӷ 10 tҥi ngã ba Ông Ĉӗn, Suӕi Cát, ÿӏch chӕng trҧ quyӃt liӋt. Máy bay Mӻ ÿӃn

bҳn phá, ném bom napan yӇm trӧ. Ta chuҭn bӏ trѭӟc, ÿánh bҩt ngӡ, chiӃn sƭ ta dǊng

mãnh ÿã tiêu diӋt gӑn quân ÿӏch gӗm: 1 tiӇu ÿoàn bӝ binh, 1 chi ÿoàn 16 xe M-113,

thu toàn bӝ vǊ khí. Bên ta chính trӏ viên tiӇu ÿoàn Hoàng Tú bӏ bom hy sinh.

Ĉӝi biӋt ÿӝng thӏ xã ÿӭng chân sát nӝi ô. Ĉӝi thѭӡng hoҥt ÿӝng theo tӯng bán ÿӝi,

trө hàng tuҫn lӉ trong thӏ xã. Ban ÿêm ÿӝi hoá trang, chӣ nhau trên xe Honda, nghiên

cӭu nҳm tình hình, phát hiӋn ÿѭӧc mөc tiêu là bӕ trí ÿánh ngay hoһc ÿêm hôm sau

ÿánh. Ĉánh xong, tә nào rút ra ÿѭӧc thì rút, không rút ÿѭӧc thì trө lҥi trong nӝi ô, hoá

trang ӣ trong nhà dân hoһc xuӕng hҫm bí mұt các gia ÿình cѫ sӣ.

Ĉӝi biӋt ÿӝng ÿã diӋt bӑn cҧnh sát dã chiӃn, tұp kích vào toà hành chính nguӷ, tұp

kích vào cѫ quan tình báo CIA Mӻ (ÿѭӧc gӑi là trung tâm 33), ÿánh vào xe ÿӏch khi

chúng tұp trung ÿi càn quét… Trong năm 1966, ÿӝi biӋt ÿӝng ÿã ÿánh 7 trұn ÿáng kӇ

vào quân Mӻ, quân nguӷ diӋt 180 tên ÿӏch.

4.5 Page 35

▲back to top

Ngày 16-11-1966, ÿӝi ÿһc công huyӋn Xuân Lӝc do ÿӗng chí Chín PhiӅn chӍ huy

cùng du kích cao su Hàng Gòn dүn tiӇu ÿoàn phoá cӫa sѭ ÿoàn bӝ binh 5 phoá kích

hұu cӭ cӫa trung ÿoàn kӷ binh thiӃt giáp 11 Mӻ ӣ Suӕi Râm. Trұn ÿánh do tiӇu ÿoàn

trѭӣng phoá binh Út Hai chӍ huy ÿã phá huӹ 140 xe vӯa vұn tҧi, vӯa thiӃt giáp, diӋt

150 tên Mӻ, làm tê liӋt trung ÿoàn thiӃt giáp mӝt thӡi gian.

2. Ba mǊi ÿ̭u tranh, ÿánh MͿ, di͏t nguͻ:

Mӣ ÿҫu năm 1967, ÿӝi biӋt ÿӝng tұp kích vào nhà cӫa cӕ vҩn Mӻ. Hai ÿӗng chí

biӋt ÿӝng cho nә ĈH-10 vào trҥi sƭ quan Mӻ, ÿӗng thӡi 2 ÿӗng chí khác ÿánh hai

trҥm gác bên ngoài bҵng thӫ phoá và lӵu ÿҥn, 15 tên sƭ quan Mӻ bӏ diӋt cùng khoҧng

6 tên Mӻ khác ӣ 2 trҥm gác. Trұn ÿánh mӣ thӃ ta ӣ vùng B3, ÿѭa khí thӃ quҫn chúng

lên “quҫn chúng nông ra, bӝ ÿӝi xiӃt vào”.

Tháng 3-1967, huyӋn ÿӝi lҥi chӍ ÿҥo ÿӝi biӋt ÿӝng ÿánh vào khu thiӃt giáp Mӻ,

ÿӗng chí Tѭ Hà cán bӝ binh vұn, báo ra: lính Mӻ hoang mang. Sau trұn này chúng

chӕng lӋnh không chӏu ÿi càn. Tháng 8-1967, mӝt tә biӋt ÿӝng va ÿӗng chí ÿánh vào

cc chiӃn ÿoàn 43 sѭ ÿoàn 10. Ngày 11-11-1967, 6 ÿӗng chí biӋt ÿӝng lҥi dùng ĈH-10

ÿánh 2 ÿҥi ÿӝi phoá ÿӏch ӣ sân bay Long Khánh.

Trong năm 1967, ÿӝi biӋt ÿӝng ÿánh 14 trұn diӋt 650 tên ÿӏch, vào cuӕi năm 167,

ÿӝi biӋt ÿӝng thӏ xã Long Khánh ÿã phát triӇn lên 23 ÿӗng chí. Sӵ tӗn tҥi, phát triӇn

hoҥt ÿӝng liên tөc cӫa ÿӝi biӋt ÿӝng nói lên sӵ gan dҥ, trí thông minh và kӻ thuұt ÿiêu

luyӋn cӫa các chiӃn sƭ, ÿӗng thӡi chӭng tӓ sӵ chһt chӁ trong công tác tә chӭc cӫa

Ĉҧng bӝ trong nӝi ô, sӵ vӳng chҳc cӫa cѫ sӣ nhân dân và chҩt lѭӧng cӫa các cѫ sӣ

mұt.

Lúc này, lӳ dù 173 cùng sѭ ÿoàn nguӷ vӟi sӵ phӕi hӧp yӇm trӧ tӕi ÿa cӫa trung

ÿoàn kӷ binh thiӃt giáp 11 Mӻ, chuyӇn trӑng tâm càn quét sang vùng lӝ 3 ÿӃn lӝ 20.

Du kích Bҧo Bình, Bình Lӝc bám ÿӏch ÿánh “chim sҿ” nhҩt là ÿánh trái, gài mìn

lӵu ÿҥn.

Phong trào giành danh hiӋu “dǊng sƭ diӋt Mӻ” ÿѭӧc MiӅn phát ÿӝng, cә vǊ mҥnh

mӁ chiӃn sƭ và nhân dân ÿánh Mӻ.

Bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng tӍnh, huyӋn, du kích xã, trѭӡng huҩn luyӋn ÿһc công cӫa quân

khu hӧp ÿӗng ÿánh ÿӏch. Ta vây ÿӏch, ÿánh ÿӏch ӣ Võ Su, Suӕi Cҥn, Gia Huynh.

4.6 Page 36

▲back to top

Ӣ Bҧo Vinh, gһp ÿoàn xe tăng Mӻ lao tӟi, biӃt có bӝ ÿӝi và du kích ÿóng gҫn ӣ

phía sau, má NguyӉn Thӏ Nhâm ÿang làm rүy, má cҫm lѭӥi nҥo ran gang ÿѭӡng chһn

xe tăng Mӻ, 13 xe tăng Mӻ phҧi ÿәi hѭӟng. “Tao sӧ chúng mày chӃt hѫn sӧ xe tăng

nó”.

Chһn quân Mӻ càn quét, chiӃm ÿóng, bӝ ÿӝi và du kích Bҧo Vinh ÿánh ÿӏch vòng

ngoài diӋt 3 tiӇu ÿӝi gài trái bên trong diӋt 20 tên Mӻ ӣ khu rӯng Bào Mang.

Khi lӳ dù Mӻ ÿә quân càn quét vùng Bình Lӝc vӯa rút ÿi mӝt ÿҥi ÿӝi nguӷ kéo

ÿӃn chiӃm ÿóng. Ĉѭӧc du kích báo tin, ÿӗng chí Tѭ Châu chuyӇn ngay ÿҥi ÿӝi 203 vӅ

phӕi hӧp ÿánh ÿӏch. Ĉҥi ÿӝi ÿӏch ban ngày ra ӭc hiӃp quҫn chúng, ban ÿêm lҭn tránh.

Sauk hi ÿiӅu nghiên công phu, ta chon 1 ĈH-10 ӣ ngay cҫu Gӛ. Tӯ 3 hѭӟng ta ÿánh,

dӗn ÿӏch vào tӟi cҫu thì ĈH-10 nә. Dùng súng cӕi chұn viӋn, ta bҳn cháy, tiêu huӹ

luôn chiӃc xe Jeep chӣ tên chӍ huy tӯ Long Khánh vào. Ta ÿã tiêu diӋt cҧ ÿҥi ÿӝi ÿӏch

85 tên (6 tên chҥy thoát) thu mӝt súng cӕi, 9 trung liên nhiӅu súng trѭӡng tӵ ÿӝng, 2

máy thông tin. Ĉҥi ÿӝi ÿӏa phѭѫng ÿѭӧc tһng thѭӣng huân chѭѫng Giҧi phóng.

TiӃp ÿó ÿҥi ÿӝi 203 chuyӇn sang ÿánh ÿoàn xe lӱa chӣ quân Mӻ ӣ Suӕi Hòn. Tә

trinh sát ÿҥi ÿӝi gӗm 4 ÿӗng chí: Sáu, Cөc, Thi, Minh, ÿһt 3 trái bom 10 kg vào

ÿѭӡng sҳt. Khi xe lӱa ÿӏch chҥy qua, 20 lính nguӷ còn ÿӭng 2 bên canh gác, thì cách

chúng 5 mét trên ÿám rүy, ác chiӃn sƭ bҩn ÿiӋn. Ĉoàn xe ÿә, hѫn 100 tên Mӻ chӃt

cùng 20 lính dân vӋ, 15 phút sau máy bay khu trөc Mӻ ÿӃn ném bom, tә chiӃn ÿҩu ta

ÿã ÿi xa. Trұn ÿánh ÿѭӧc tһng thѭӣng huân chѭѫng Giҧi phóng.

Ngày 21-7-1967, mӝt trұn ÿánh lӟn xãy ra ӣ cua Chӳ C, cӝt sӕ 95 trên lӝ 20 cách

cҫu Là Ngà 6 km, trung ÿoàn 5 do ÿӗng chí Xuân Thanh chӍ huy phөc kích mӝt ÿoàn

xe cѫ giӟi cӫa trung ÿoàn kӷ binh thiӃt giáp Mӻ. ChӍ trong vòng mӝt tiӃng ÿӗng hӗ,

tiӇu ÿoàn 2 lұp công ÿҫu, phá huӹ 45 xe M-113 và M-41, bҳn rѫi 3 máy bay, thu

nhiӅu súng ÿҥn và ÿӗ dùng quân sӵ. Vӟi chiӃn công oanh liӋt diӋt mӝt ÿoàn cѫ giӟi

48 xe tăng và thiӃt giáp ӣ nam cҫu Là Ngà, trұn này ÿѭӧc nêu danh là “Là Ngà 3” và

ÿѭӧc tһng thѭӣng huân chѭѫng Quân công.

Cùng vӟi công nhân cao su toàn miӅn Ĉông, công nhân cao su Xuân Lӝc, Suӕi

Tre, Bình Lӝc, Cҭm Mӻ, Hàng Gòn, Ông QuӃ, ÿҩu tranh ÿòi tăng lѭѫng, hҥ giá sinh

hoҥt, chӕng quân Mӻ huӹ diӋt cây cao su. Cuӝc ÿҩu tranh ÿòi quyӅn lӧi cho công

nhân, vӯa bҧo vӋ phҫn nào quyӅn lӧi cho chӫ tѭ bҧn Pháp chӕng quân Mӻ ÿã giành

4.7 Page 37

▲back to top

thҳng lӧi. Quân Mӻ phҧi ngѭng rҧi chҩt ÿӝc hoá hӑc vào ÿӗn ÿiӅn, công nhân ÿѭӧc

tăng lѭѫng 50%.

Mӻ lұp căn cӭ ӣ ÿӗn ÿiӅn cao su, ӫi phá cây cao su ÿӇ xây dӵng nѫi ÿóng quân,

chúng buӝc chӫ sӣ Pháp ӣ Hàng Gòn, ӣ An Lӝc… phҧi ÿóng cӱa sӣ ÿӇ lҩy công nhân

ÿi phu làm ÿѭӡng, xây căn cӭ cho chúng. Vӟi khҭu hiӋu ÿòi mӣ cӱa sӣ, chӕng không

ÿi làm phu cho Mӻ, chӕng phá cây cao su, chӕng quân Mӻ hãm hiӃp nӳ công nhân,

công nhân cao su An Lӝc, Suӕi Tre, Hàng Gòn tranh thӫ sӵ ӫng hӝ cӫa chӫ Pháp. Cô

lұp và ÿҩu tranh chӕng Mӻ thҳng lӧi. Quân Mӻ phҧi ÿӇ mӣ các sӣ, hҥn chӃ viӋc bҳt

phu và hà hiӃp công nhân, trҧ tiӅn bӗi thѭӡng cho mӛi cây cao su 700 ÿӗng. CǊng

nhӡ ÿó viӋc ÿóng thuӃ cӫa các chӫ sӣ cho Mһt trұn giҧi phóng ÿѭӧc ÿӅu. Ta còn sӱ

dөng các chӫ sӣ Pháp ÿәi tiӅn mua hàng cho ta.

Mһc dù sӕ công nhân nam chӍ còn 15-20% trong các sӣ, chi bӝ và công nhân bí

mұt vұn ÿӝng ÿѭӧc nhiӅu thanh niên công nhân ÿi bӝ ÿӝi. Các nӳ công nhân, các bà

mҽ tә chӭc tѭѫng trӧ các gia ÿình ÿӇ thanh niên lên ÿѭӡng ÿánh Mӻ. Tҥi An Lӝc có

250, tҥi Cҭm Mӻ có 120 thanh niên tòng quân.

Các nӳ công nhân, các bà già, các em thiӃu niên ra sӭc vұn ÿӝng binh lính nguӷ,

binh lính Mӻ, Bà Lê Thӏ ĈiӋp ӣ Suӕi Tre gӑi ÿѭӧc 20 dân vӋ vӅ vӟi nhân dân, ÿánh

Mӻ. Ĉӕi vӟi binh lính Mӻ vì không biӃt tiӃng các chӏ, các mҽ, các em ra hiӋu, làm

dҩu tay, tranh thӫ bӑn thông ngôn ÿӇ vұn ÿӝng. Nhӳng lúc chúng ÿi càn vӅ hoһc sau

khi căn cӭ Mӻ bӏ phoá kích, các chӏ, các mҽ, các em bҵng nhiӅu cách phát truyӅn ÿѫn

ÿӃn tұn tay binh lính Mӻ. Công tác binh vұn ÿӕi vӟi binh lính Mӻ ÿã góp phҫn hҥn

chӃ sӵ tàn ác, tàn phá cӫa quân Mӻ, gây nên không ít vө phҧn chiӃn.

Hoҥt ÿӝng ÿánh du kích cӫa chӏ em công nhân rҩt mҥnh. Ĉӝi du kích Cҭm Mӻ hҫu

hӃt là nӳ liên tөc bao vây căn cӭ Mӻ. Ӣ Suӕi Tre, bà Xê Thӏ HiӃu, nӱa tháng lҩy 8

trái lӵu ÿҥn cho du kích, bà Lê Thӏ ĈiӋp tә chӭc ÿӝi du kích mұt 4 tә 12 ngѭӡi; tә

nҳm tình hình, tә giҧ làm dân vӋ, tә lҩy ÿҥn dѭӧc, tә ÿѭa ÿҥn dѭӧc và tin tӭc ra ngoài.

Nӳ du kích Hàng Gòn theo sát tình hình ÿӏch ӣ Suӕi Râm báo cho ÿӝi trinh sát, bӝ

ÿӝi chӫ lӵc và ÿӏa phѭѫng.

Ngày 2-4-1967, ÿѭӧc du kích Hàng Gòn báo cáo tin tӭc tình hình vӅ căn cӭ ÿӏch ӣ

Suӕi Râm, trung ÿoàn 274 DKB Quân khu do ÿӗng chí NguyӉn Hàm chӍ huy, phoá

kích dӳ dӝi căn cӭ Suӕi Râm. Lҫn này tҥi căn cӭ có cҧ trung ÿoàn kӷ binh thiӃt giáp

4.8 Page 38

▲back to top

11 Mӻ và lӳ dù 173. Nӳ công nhân các sӣ Hàng Gòn, Ông QuӃ nô nӭc tham gia

mang vác khӕi lѭӧng lӟn ÿҥn DKB tҥo ÿiӅu kiӋn căn cӭ lӟn cӫa Mӻ thành vùng lӱa.

Ta diӋt và làm bӏ thѭѫng mҩy trăm Mӻ, phá huӹ cҧ trăm xe quâns ӵ (phҫn lӟn là xe

tăng, thiӃt giáp) phá huӹ 34 máy bay lên thҷng, 30 khҭu ÿҥi bác. Ĉây là ÿòn nһng nӅ

ÿánh vào quân Mӻ ӣ căn cӭ Suӕi râm.

Nhân dân thӏ xã Long Khánh và các vùng ven lӝ 1, lӝ 2, lӝ 3 ÿã liên tөc tә chӭc

các ÿӧt ÿҩu tranh chính trӏ chӕng Mӻ. Khӣi ÿҫu là nhӳng cuӝc ÿҩu tranh nhӓ lҿ cӫa

tӯng nhóm phө nӳ, ông già bà lão chӕng Mӻ ӫi ÿҩt, phá vѭӡn làm ÿѭӡng. KӃt hӧp

vӟi chiӃn ÿҩu nhѭ “bҳn chim sҿ”, gài mìn, các cuӝc ÿҩu tranh ÿã làm chұm trӉ viӋc

làm ÿѭӡng, gây thiӋt hҥi cho quân Mӻ. Các cuӝc ÿҩu tranh chӕng Mӻ bҳn phoá diӉn

ra liên tөc, các ÿoàn chӏ em ÿӝi khăn tang, cáng ngѭӡi chӃt, ngѭӡi bӏ thѭѫng kéo ÿӃn

trө sӣ nguӷ quyӅn, ÿӃn căn cӭ phoá binh Mӻ ÿòi bӗi thѭӡng thiӋt hҥi nhân mҥng và

tài sҧn. Chӕng quân Mӻ ÿi càn quét, nhân dân vùng Cҭm Mӻ và Gia Ray tә chӭc liên

tiӃp nhiӅu cuӝc ÿҩu tranh. Có cuӝc ÿҩu tranh vào ban ÿêm, nhân dân ÿӕt ÿuӕc sáng

rӵc, hùng dǊng kéo ÿi, bao vây các trө sӣ ÿӏch, các ÿӗn bót, yêu cҫu giҧi quyӃt các

yêu sách. Cӭ mӝt lҫn bӝ ÿӝi ÿánh ÿӏch thiӋt hҥi, là sáng hôm sau tӯng ÿoàn “gia ÿình

chiӃn sƭ” kéo ÿӃn tiӇu khu ÿòi chӗng con. Nhân dân vӯa ÿҩu tranh vӟi ÿӏch vӯa tuyên

truyӅn tin chiӃn thҳng, vұn ÿӝng binh lính nguӷ bӓ ngǊ, làm rã hàng ngǊ ÿӏch.

Phong trào thanh niên hӑc sinh thӏ xã cǊng ăn nhӏp vӟi phong trào chung. Có sӕ

hӑc sinh thoát ly ra kháng chiӃn nhѭ thanh niên Trѭѫng Văn Út giúp thӏ xã uӹ lãnh

ÿҥo phong trào, lҥi có các thanh niên hӑc sinh nòng cӕt làm công tác vұn ÿӝng thanh

niên hӑc sinh ÿѭӧc sâu sát phát triӇn và có tә chӭc hѫn. Phong trào hӑc sinh chӕng

quân sӵ hoá hӑc ÿѭӡng, chӕng luyӋn tұp quâns ӵ, ÿѭӧc ÿông ÿҧo hӑc sinh tham gia.

Hӑc sinh tә chӭc hӝi thҧo vҥch mһt các luұn ÿiӋu phҧn ÿӝng lѭӡng gҥt tuәi trҿ. Hai

tên tay sai ÿӏch ÿӝi lӕt giáo viên, bӏ cô lұp. Ĉӗng thӡi thanh niên hӑc sinh tham gia

công tác tuyên truyӅn vұn ÿӝng cách mҥng. Hӑc sinh loan tin chiӃn thҳng, phân phát

truyӅn ÿѫn cách mҥng. Ӣ trѭӡng thӏ xã hӑc sinh mӣ bó truӅyn ÿѫn ÿҩp nѭӟc ÿһt lên

mái nhà. Nҳng lên khô ráo dҫn, tӯng tӡ truyӅn ÿѫn theo gió thәi tӯ mái nhà trѭӡng

bay ÿi trên ÿѭӡng phӕ vào nhà, vѭӡn cӫa dân. Cҧnh sát ÿӏch không biӃt truyӅn ÿѫn tӯ

ÿâu ÿӃn.

4.9 Page 39

▲back to top

Công tác binh vұn dӵa trên cѫ sӣ nhân dân thӏ xã và vùng ven, ÿѭӧc tác ÿӝng cӫa

các hoҥt ÿӝng quân sӵ và ÿҩu tranh chính trӏ cӫa nhân dân, cӫa thanh niên hӑc sinh

ÿã làm cho quân nguӷ hoang mang ÿào rã ngǊ. Ta tҥo ÿѭӧc nhiӅu nòng cӕt trong lòng

ÿӏch. Tháng 8-1967, cѫ sӣ nӝi tuyӃn cӫa ta, ÿӗng chí X4 khéo dùng dây cao su buӝc

lӵu ÿҥn ÿã rút chӕt bӓ vào mӝt xe Jeep ÿi lҩy xăng. ChiӃc xe vӯa chҥy vào kho xăng

cҫn lӵu ÿҥn vӯa kӏp bұt ra, lӵu ÿҥn nә làm bӕc cháy cҧ kho xăng hàng vҥn lít giӳa

trung tâm thӏ xã.

Thҩt bҥi trong viӋc tìm diӋt lӵc lѭӧng vǊ trang ta, bӏ phong trào chiӃn tranh nhân

dân hai chân, ba mǊi tiêu hao tiêu diӋt nһng nӅ, quân Mӻ xoay sang hӕt dân, xúc dân

ӣ các vùng căn cӭ. Lӳ dù 173 kӃt hӧp cùng kӷ binh thӃit giáp dùng phoá, xe tăng bҳn

phá, máy bay ném bom nә, bom xăng, ÿӕt cháy xóm làng, cùng vӟi phát loa uy hiӃp

rӗi dùng máy bay, xe cѫ giӟi hӕt dân ÿi. Ӣ Bình Lӝc chúng xúc dân ÿi Cҭm Ĉѭӡng,

Cҭm Mӻ, rӗi xúc dân Cҭm Ĉѭӡng, Cҭm Mӻ vӅ ÿây. Ӣ các vùng Rӯng Lá, Trҧng Táo,

Trà Tân, Gia Ray, Bҧo Chánh chúng hӕt dân ÿi hӃt, biӃn vùng này thành khu không

ngѭӡi.

Ngay sau khi ÿӏch xúc dân, du kích Bình Lӝc phӕi hӧp vӟi bӝ ÿӝi tӍnh cҧi trang

thành thuӹ quân lөc chiӃn nguӷ, ÿӝt nhұp bҩt ngӡ ÿӗn Bình Lӝc buӝc toàn bӝ 28 tên

ÿӏch ÿҫu hàng. Có nѫi nhѭ Bҧo Bình, Suӕi Cát, nhân dân, du kích cùng bӝ ÿӝi kӃt

hӧp chiӃn ÿҩu ÿã giӳ vӳng ÿӏa phѭѫng, tiêu hao tiêu diӋt ÿӏch buӝc chúng phҧi tӯ bӓ

viӋc xúc dân.

Cuӕi năm 1967, Ĉҧng uӹ cao su qua kiӇm ÿiӇm tình hình, ÿã ÿánh giá hoҥt ÿӝng

cӫa các chi bӝ Cҭm Mӻ, Suӕi Tre, Ông QuӃ, Hàng Gòn, Dҫu Giây ÿӅu giӳ vӳng và

phát triӇn. Bӝ ÿӝi và du kích cao su lӟn mҥnh hѫn trѭӟc. Ta có cѫ sӣ trong dân vӋ,

bҧo an và trong tӅ. Ĉánh Mӻ, lӵc lѭӧng cao su lҥi mҥnh thêm.

Qua hai năm ÿөng ÿӝ trӵc tiӃp vӟi quân Mӻ, vùng giҧi phóng ӣ Xuân Lӝc có bӏ

thu hҽp. ViӋc cung cҩp, tiӃp tӃ cӫa ta gһp khó khăn, nhѭng tә chӭc Ĉҧng ÿӵoc tôi

luyӋn vӳng chҳc. Cѫ sӣ bí mұt, lӵc lѭӧng ÿӏa phѭѫng, du kích nhiӅu xã, tӵ vӋ bí mұt

phát triӇn.

3 – Ĉͫt ti͇n công và n͝i d̵y t͇t M̵u Thân:

Cuӕi năm 1967, Quân uӹ MiӅn tăng cѭӡng cho tӍnh Bà Rӏa, Long Khánh tiӇu

ÿoàn 440. TiӇu ÿoàn 440 là tiӇu ÿoàn do quân và dân tӍnh Thái Bình xây dӵng và tә

4.10 Page 40

▲back to top

chӭc ÿӇ chi viӋn cho chiӃn trѭӡng ӣ miӅn Nam. TӍnh phân công tiӇu ÿoàn 440 phҧi

hoҥt ÿӝng ӣ Long Khánh, ÿҥi ÿӝi 203 ÿӏa phѭѫng Long Khánh chia mӝt bӝ phұn

thành K9 nhұp vào, tiӇu ÿoàn 440 còn ÿѭӧc gӑi là tiӇu ÿoàn 2 Long Khánh.

TiӇu ÿoàn 2 Long Khánh do ÿӗng chí Hai Tình làm tiӇu ÿoàn trѭӣng, ÿӗng chí

Hai Thi làm chính trӏ viên, các ÿӗng chí Tѭ Nhѭ, Hai Hà, Ba Ý, Tѭ Châu làm tiӇu

ÿoàn phó. Ĉӗng chí Hӗng Tâm trӵc tiӃp chӍ huy ÿҥi ÿӝi 9.

Ĉҫu năm 1968, quyӃt ÿӏnh tәng tiӃn công và nәi dұy mӟi ÿѭӧc phә biӃn ÿӃn cán

bӝ phө trách ÿӏa phѭѫng Long Khánh, thӏ xã và ÿѫn vӏ. Công tác chuҭn bӏ hӃt sӭc

khҭn trѭѫng, TӍnh uӹ sáp nhұp xã Bҧo Vinh vào thӏ xã ÿӇ có thêm bàn ÿҥp tӃn công.

Mӝt sӕ cѫ sӣ nòng cӕt cӫa Bҧo Vinh ÿѭӧc chuyӇn vào tăng cѭӡng cho thӏ xã.

Ban cán sӵ Ĉҧng thӏ xã Long Khánh gҩp rút thӵc hiӋn mӝt loҥt biӋn pháp: Cӫng

cӕ 3 bàn ÿҥp ÿӗng thӡi là 3 cánh tiӃn công B1 (Bàu Trâm), B2 (Suӕi Chӗn), B3 (Suӕi

RӃt); cӫng cӕ cán bӝ bên trong và cѫ sӣ mұt ÿào thêm hҫm bí mұt chaӭ cán bӝ, chӭa

vǊ khí trong nӝi ô chuҭn bӏ các mһt ÿӇ nӝi ô bên trong phӕi hӧp vӟi tiӃn công tӯ bên

ngoài.

Mҩy ngày trѭӟc cuӝc tiӃn công cѫ sӣ mұt, tӵ vӋ mұt phҫn lӟn là thanh niên hӑc

sinh nhѭ cô Thӯa, cô Ngӑc, cô Thӑ, H7 cô Nguyên, anh Hoàng, anh Lӝc chuyӇn vǊ

khí vào giҩu trѭӟc, ÿѭa cán bӝ vào bám nӝi ô. Cán bӝ phө trách các mǊi B1: Hai

Mão, Lѭѫng Hoàng, B2: Ba NӃt, Út Hùng, Hai Phѭѫng, Út Lan, B3: Bӱu, Ba Chӯng,

Sáu Lѭu… ÿӅu vào bám trө trong nӝi ô. Tӵ vӋ mұt còn giҩu cán bӝ chӍ huy tӍnh và

tiӇu ÿoàn hoá trang, ban ngày vào nӝi ô quan sát ÿӏa hình, nҳm tình hình ÿӏch.

Trѭӟc ÿêm giao thӯa, mӑi viӋc chuҭn bӏ xong.

Ban chӍ huy cuӝc tiӃn công gӗm ÿӗng chí Tѭ Lҥc, ÿӗng chí Lê Sҳc Nghi uӹ viên

thѭӡng vө TӍnh uӹ, ÿӗng chí Út Lâm, Năm Cѭ tӍnh uӹ viên, ÿӗng chí Út Tình tiӇu

ÿoàn trѭӣng tiӇu ÿoàn 2.

Giӡ G cӫa tӍnh ÿѭӧc trên quyӃt ÿӏnh sau giӡ G chung toàn miӅn 26 tiӃng ÿӗng hӗ.

Lӵc lѭӧng tiӃn công thӏ xã gӗm tiӇu ÿoàn 2, ÿӝi biӋt ÿӝng, tӵ vӋ du kích mұt cùng

lӵc lѭӧng chính trӏ quҫn chúng.

Nӱa ÿêm mӗng mӝt tӃt Mұu Thân, tәng tiӃn công nә trên toàn miӅn. Sài Gòn,

HuӃ, càc thành phӕ, thӏ xã tiӃn công nhѭ bão lӱa vào ÿҫu não, hұu cӭ ÿӏch.