Lich su dau tranh cach mang cua Dang bo va nhan dan huyen Thong Nhat 2-3 :: Books 2010

Expand document

Collapse document

Lich su dau tranh cach mang cua Dang bo va nhan dan huyen Thong Nhat 2-3

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Lich su dau tranh cach mang cua Dang bo va nhan dan huyen Thong Nhat 2-3

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

ÿӝi bí mұt cҳt rào vào trө trong ҩp. ĈӃn 22 giӡ (10 giӡ ÿêm) các chiӃn sƭ ÿӗng loҥt nә

súng, bҳt sӕng 13 tên tӅ ҩp, 2 lính dân vӋ gác cәng, tӏch thu 13 khҭu súng các loҥi.

Ĉӗng bào trong ҩp ÿѭӧc vұn ÿӝng trѭӟc ÿã ÿánh thùng, ÿánh mõ vang lên, uy hiӃp

tinh thҫn ÿӏch và xông ra bang phá tan toàn bӝ ҩp chiӃn lѭӧc. Ĉӝi vǊ trang tuyên

truyӅn ӣ lҥi trong ҩp suӕt 5 tiӃng ÿӗng hӗ, tә chӭc mít tinh phát ÿӝng quҫn chúng nәi

dұy giành quyӅn làm chӫ ҩp. Khí thӃ nhân dân ҩp Hѭng Nghƭa tѭng bӯng nhѭ ngày

hӝi.

Tháng 4-1964, khu ӫy và Bӝ Tѭ lӋnh khu miӅn Ĉông (T1) quyӃt ÿӏnh mӣ ÿӧt

tiӃn công ÿánh bҥi âm mѭu bình ÿӏnh, phá ҩp chiӃn lѭӧc, mӣ rӝng vùng giҧi phóng, hӛ

trӧ các ÿӏa phѭѫng phát triӇn phong trào chiӃn tranh nhân dân.

Ĉӧt tiӃn công ÿӗng loҥt bao gӗm các ÿӏa bàn ӣ chiӃn khu Ĉ, Vƭnh Cӱu, Ĉӏnh

Quán trong ÿó có cҧ Trҧng Bom, Cây Gáo, Gia KiӋm...

Tӯ ngày 13-5 ÿӃn 16-6-1964, bӝ ÿӝi chӫ lӵc quân khu ÿã diӋt gӑn tiӇu ÿoàn 37

biӋt ÿӝng quân ngөy ӣ chiӃn khu Ĉ, giҧi phóng hàng loҥt xã.

Phӕi hӧp, ÿӝi biӋt ÿӝng Biên Hòa (C 22) ÿã tăng cѭӡng ÿánh phá giao thông

ÿӏch trên tuyӃn ÿѭӡng sҳt tӯ Hӕ Nai ÿӃn Bàu Cá.

Tӯ ngày 1-1 ÿӃn 15-5-1964, lӵc lѭӧng biӋt ÿӝng ÿã 5 lҫn ÿánh các ÿoàn tàu

quân sӵ ÿӏch, gây cho chúng nhiӅu thiӋt hҥi nghiêm trӑng vӅ ngѭӡi và phѭѫng tiӋn

chiӃn tranh.

Ĉһc biӋt ngày 14-5-1964 tҥi ÿoҥn giӳa Hӕ Nai và Trҧng Bom ta ÿánh lұt ÿoàn

tàu chӣ lѭѫng thӵc và nhiên liӋu cӫa ÿӏch, phá hӫy hàng trăm tҩn xăng dҫu. Sau thҳng

lӧi ӣ chiӃn khu Ĉ, mӣ rӝng căn cӭ, Bӝ Tѭ lӋnh chiӃn dӏch ÿѭa tiӇu ÿoàn 800 (bӝ ÿӝi

quân khu) vѭӧt sông Ĉӗng Nai qua Vƭnh Cӱu chuҭn bӏ chiӃn trѭӡng tiӃn công ӣ Cây

Gáo.

Ĉҫu tháng 7-1964, ÿһc công tiӇu ÿoàn 800 và ÿҥi ÿӝi trӧ chiӃn DKZ tұp kích

vào ÿӗn Cây Gáo diӋt gӑn 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an, bҳt sӕng 19 tên thu 40 súng các loҥi có cҧ

súng trung liên. Công nhân cao su ÿӗn ÿiӅn Cây Gáo ÿã nәi dұy phá banh ҩp chiӃn

lѭӧc, giҧi phóng. Giҧi phóng Cây Gáo ta tҥo ÿѭӧc ÿҫu cҫu ra vào chiӃn khu Ĉ, xây

dӵng Cây Gáo thành mӝt cӱa khҭu hұu cҫn cӫa tӍnh Biên Hòa và quân khu, buӝc chӫ

ÿӗn ÿiӅn nӝp thuӃ cho Mһt trұn dân tӝc giҧi phóng.

Phát triӇn tiӃn công, mӝt bӝ phұn cӫa tiӇu ÿoàn 800 quân khu kӃt hӧp bӝ ÿӝi

ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc, Vƭnh Cӱu, Ĉӏnh Quán, Trҧng Bom tә chӭc tiӃn công phá các

ҩp chiӃn lѭӧc Ĉӗng HiӋp, Thanh Giang, Thҥnh Bình, Phú Cát, Bàu Ĉôi... mӣ ra mӝt

vùng giҧi phóng liên hoàn tӯ Bҳc sông Ĉӗng Nai qua Cây Gáo, Túc Trѭng, Bàu Hàm

(tiӃp giáp quӕc lӝ I và quӕc lӝ 20). Thҳng lӧi này ÿã tҥo thêm thӃ và lӵc cho phong

trào cách mҥng ÿang phát triӇn trong ÿó có các vùng Trҧng Bom, Bàu Hàm, Gia

KiӋm, Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa...

ĈӇ tăng cѭӡng lӵc lѭӧng nhҩt là lӵc lѭӧng vǊ trang, Ban cán sӵ di cѭ chӫ

1.2 Page 2

▲back to top

trѭѫng vұn ÿӝng rút thanh niên vào căn cӭ hӑc tұp chính trӏ, huҩn luyӋn quân sӵ. Giӳa

năm 1964 Ban cán sӵ tә chӭc lӟp hӑc ÿҫu tiên tҥi căn cӭ Rau Cҫn (trên ÿѭӡng Cây

Gáo) vӟi hѫn 40 thanh niên dӵ lӟp. Giҧng viên chӍ có 2 ngѭӡi là ÿ/c Năm TriӃt giҧng

chính trӏ và ÿ/c Thành huҩn luyӋn quân sӵ. Sau khi mãn khóa, sӕ thanh niên tình

nguyӋn ӣ lҥi tham gia kháng chiӃn ÿѭӧc bә sung vӅ lӵc lѭӧng tұp trung cӫa Ban cán

sӵ và tăng cѭӡng vӅ các ÿӝi công tác.

Cuӕi năm 1964 ÿҫu năm 1965 chiӃn dӏch Bình Giã nә ra và giành thҳng lӧi

lӟn. Phong trào cách mҥng ba tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa, Long Khánh có bѭӟc phát triӇn

mӟi. Lӵc lѭӧng cách mҥng các xã dӑc lӝ I và lӝ 20 ÿѭӧc cӫng cӕ và phát triӇn. Các

ÿӝi công tác di cѭ, dân tӝc ÿѭӧc tăng cѭӡng. Ĉӝi vǊ trang tұp trung cӫa Ban cán sӵ

phát triӇn ÿѭӧc 2 tiӇu ÿӝi do ÿ/c Thành và ÿ/c Bҧy Vui phө trách. Lӵc lѭӧng này

thѭӡng xuyên phӕi hӧp hӛ trӧ các ÿӝi công tác ÿӝt ҩp chiӃn lѭӧc vǊ trang tuyên truyӅn

diӋt ác, phá kӅm ӣ các xã sâu yӃu.

Ӣ Hӕ Nai ÿӝi công tác gӗm các ÿӗng chí Ba Rӏch, Ba Hѭѫng, Bҧy Vui, Tѭ

Ĉҫy, Thành, KӃ, Hoa, MӃn... thѭӡng xuyên bám sát dân các ҩp tuyên truyӅn xây dӵng

cѫ sӣ, vұn ÿӝng quҫn chúng tham gia công tác ӫng hӝ kháng chiӃn.

Giӳa năm 1965, các ÿӗng chí ÿӝt vào ҩp chiӃn lѭӧc Bùi Chu diӋt 1 tên cҧnh sát

ác ôn tҥi nhà riêng cӫa hҳn, thu 1 súng các bin, 1 súng ngҳn. Phӕi hӧp vӟi ÿӝi biӋt

ÿӝng cӫa tӍnh, ÿӝi công tác tiӃn công vào trө sӣ hӝi ÿӗng xã ӣ Tân Hòa tӏch thu 1

thùng lӵu ÿҥn, 1 máy ÿánh chӳ, ÿӗng thӡi trao cӡ giҧi phóng, rҧi truyӅn ÿѫn trong các

ҩp chiӃn lѭӧc: Ĉông Hҧi, tҩn công lӵc lѭӧng dân vӋ ÿӏch, tҥo ÿѭӧc thanh thӃ cho cách

mҥng.

Ӣ khu vӵc trung tâm Trҧng Bom, ÿӗng chí Năm Lӧi bí thѭ xã cùng cán bӝ du

kích bám vào ҩp Vѭӡn Ngô tiӃp tөc làm công tác vǊ trang tuyên truyӅn, tә chӭc ÿѭӧc

mӝt mҥng lѭӟi cѫ sӣ mҥnh ӣ ÿӗn ÿiӅn cao su. Ta ÿã vұn ÿӝng ÿѭӧc chӫ ÿӗn ÿiӅn ÿóng

thuӃ khai thác cho mһt trұn giҧi phóng. Trҧng Bom ÿã tә chӭc ÿѭӧc phong trào "hӫ

ngҥo nuôi quân". Mһc dù ÿӏch kӅm kҽp kiӇm soát gҳt gao, nhѭng công nhân cao su

vүn bҵng ÿӫ mӑi cách chuyӇn gҥo, thuӕc men và các loҥi hàng hóa khác ra bên ngoài

các lô cao su ÿӇ tiӃp tӃ cho cách mҥng, ӫng hӝ kháng chiӃn. Chi bӝ và tә chӭc công

ÿoàn bí mұt cӫa sӣ ÿӇ lãnh ÿҥo công nhân tә chӭc nhiӅu cuӝc ÿҩu tranh ÿòi dân sinh

dân chӫ. Vào giӳa năm 1965 hàng trăm công nhân cao su Trҧng Bom phӕi hӧp vӟi

công nhân các ÿӗn ÿiӅn cao su ӣ Biên Hòa, Bà Rӏa kéo nhau lên Sài Gòn ÿҩu tranh.

Công nhân ÿã trѭѫng biӇu ngӳ trѭӟc trө sӣ Tәng Liên ÿoàn lao ÿӝng ngөy ÿѭa yêu

sách ÿòi trҧ ÿӫ 25kg gҥo mӛi tháng, tăng lѭѫng tӯ 37 ÿӗng lên 45 ÿӗng/ngày. Cuӝc

ÿҩu tranh này ÿã giành ÿѭӧc thҳng lӧi.

Tҥi xã Bàu Hàm nhiӅu gia ÿình ÿӗng bào Hoa, Nùng vүn tiӃp tөc sӕng trong

các chòi rүy không còn ҩp chiӃn lѭӧc. Trung tâm xã có vài chөc gia ÿình sӕng nghӅ

bán buôn. Ĉӏch ÿѭa vӅ ÿây 1 trung ÿӝi nghƭa quân (dân vӋ), 1 trung ÿӝi bình ÿӏnh

ÿóng chӕt ӣ ÿӗn Lò Than và ÿӗn 66. Mӝt sӕ tên bình ÿӏnh phân tán ӣ trong dân ÿӇ

theo dõi, kiӇm soát ÿӗng bào.

1.3 Page 3

▲back to top

Tháng 5-1965, ÿӝi vǊ trang Ban cán sӵ kӃt hӧp vӟi lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn

Vƭnh Cӱu do ÿӗng chí Tám Bҧo chӍ huy ÿã tұp kích vào trung ÿӝi bình ÿӏnh, bҳt sӕng

tên ÿoàn trѭӣng, truy bҳt sӕng tên Tәng Kim gian ác ÿѭa vào rӯng xӱ lý. Trұn ÿánh

này gây thӕi ÿӝng rҩt lӟn ÿӕi vӟi ÿӏch nhҩt là bӑn tӅ ngөy ác ôn, ÿѭӧc TӍnh ÿӝi Biên

Hoà biӇu dѭѫng khen thѭӣng.

Hoҥt ÿӝng vǊ trang kӃt hӧp chһt vӟi viӋc xây dӵng phát triӇn cѫ sӣ trong dân

ÿã tҥo cho Bàu Hàm thӃ làm chӫ và vѭѫn lên trong vai trò mӝt bàn ÿҥp mӝt cӱa khҭu

hұu cҫn cӫa tӍnh và quân khu. Các ÿӝi công tác Hoa vұn cӫa tӍnh, cӫa khu cǊng ÿӅu

ÿӭng chân ӣ Bàu Hàm ÿӇ hoҥt ÿӝng. Nhân dân Bàu Hàm ÿã tұn tình giúp ÿӥ, phөc vө

các ÿѫn vӏ hұu cҫn tӍnh, hұu cҫn quân khu thu mua hàng trăm tҩn lѭѫng thӵc hàng hóa

cung cҩp cho các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi và các cѫ quan. Ĉӗng chí Dѭѫng Phúc Sinh mӝt cѫ sӣ

cӕt cán ӣ Bàu Hàm ÿã khéo léo xin ÿѭӧc môn bài thua bán gҥo, móc nӕi tә chӭc ÿѭӧc

mӝt tài xӃ cӫa tӍnh ÿoàn 84 bҧo an ngөy hàng ngày chӣ gҥo tӯ Long Khánh vӅ Bàu

Hàm. Tӯ Bàu Hàm các cѫ sӣ mұt nhѭ: Trҫn Tҩn Mùi, Bҧy Quӕc, Xú A Sính... dùng

xe bò chӣ gҥo vào rӯng. Cѫ sӣ mұt ӣ Bàu Hàm còn tә chӭc mua muӕi cho dân bán cá

tӯ các ÿӏa phѭѫng khác mang ÿӃn bҵng cách giҩu muӕi dѭӟi các cҫn xé cá. Có ngày

cѫ sӣ thu thua hàng tҥ muӕi ÿӇ chuyӇn vӅ căn cӭ hoһc liên lҥc ÿӇ bӝ ÿӝi vӅ tҧi ra rӯng.

Phong trào diӋt ác phá kӅm, phá ҩp chiӃn lѭӧc tiӃp tөc diӉn ra sôi ÿӝng ӣ Dҫu

Giây, Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa. Ĉӝi vǊ trang tuyên truyӅn H4 (Long Khánh) ÿӝi biӋt

ÿӝng C22 Biên Hòa, du kích xã Hѭng Lӝc thѭӡng xuyên tiӃn công bӑn bình ÿӏnh, diӋt

tӅ ngөy ác ôn, vұn ÿӝng hӛ trӧ nhân dân phá vӥ tӯng mҧng hàng rào ҩp chiӃn lѭӧc.

Ngoài ҩp chiӃn lѭӧc Hѭng Nghƭa bӏ phá trѭӟc ÿây, các ҩp chiӃn lѭӧc khác nhѭ Hѭng

Thành, Hѭng Nhѫn, NguyӉn Thái Hӑc... cǊng bӏ bang phá ӣ nhiӅu ÿoҥn. Bӑn lính dân

vӋ bҳt ÿҫu co lҥi trong các ÿӗn bót. Mҥng lѭӟi cѫ sӣ mұt ÿѭӧc xây dӵng rӝng khҳp các

ҩp. Lӵc lѭӧng cách mҥng hoàn toàn làm chӫ vӅ ÿêm ӣ các ҩp Hѭng Nghƭa, Hѭng

Nhѫn, Hѭng Thành... NhiӅu cѫ sӣ cӕt cán nhѭ các ÿӗng chí Tѭ ViӋt, Chu Văn Thêm

(dân tӝc Tày), Bà Hai ĈiӇm, bà Hai Thӏnh... ngoài nhiӋm vө bám sát ÿӏch nҳm tình

hình còn ÿҧm ÿѭѫng nhiӅu nhiӋm vө khác nhѭ tiӃp tӃ, thu mua hàng cho các ÿѫn vӏ

hұu cҫn, làm giao liên dүn ÿѭӡng cho các ÿoàn cán bӝ, các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi, lãnh ÿҥo

nhân dân ÿҩu tranh vӟi ÿӏch... Phong trào tòng quân ӣ Hѭng Lӝc tiӃp tөc phát triӇn

mҥnh, trong năm 1965 hàng chөc thanh niên xã thoát ly ÿi kháng chiӃn.

Lӵc lѭӧng cách mҥng lӟn mҥnh cҧ bên trong lүn bên ngoài, tháng 11-1965 bӝ

ÿӝi ÿѫn vӏ D240 ÿѭӧc các ÿӗng chí: DǊng Lâm, Ba Lang, Tѭ VӏӋt dүn ÿѭӡng ÿã tә

chӭc tiӃn công diӋt 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an ÿӏch ӣ chӧ Hѭng Lӝc.

ĈӇ ÿҧm bҧo sӵ chӍ ÿҥo thӕng nhҩt, ÿѭӧc sӵ ÿӗng ý cӫa khu ӫy miӅn Ĉông, ÿҫu

năm 1966 tӍnh ӫy Long Khánh chuyӇn ÿӏa bàn xã Hѭng Lӝc vӅ trӵc thuӝc sӵ chӍ ÿҥo

cӫa Ban cán sӵ di cѭ vӟi 3 cán bӝ quân sӵ là : Mѭӡi Yên, Hai TiӃn và ÿӗng chí DǊng

cùng mӝt sӕ chiӃn sƭ trong ÿӝi biӋt ÿӝng tӍnh.

Tháng 2-1966, tҥi căn cӭ Bàu Hàm hӝi nghӏ cán bӝ toàn Ban cán sӵ di cѭ ÿѭӧc

triӋu tұp. Ĉӗng chí Văn Công Văn (Năm Văn) tӍnh ӫy Biên Hòa trӵc tiӃp chӍ ÿҥo hӝi

nghӏ. Ban cán sӵ di cѭ mӟi ÿѭӧc bҫu chính thӭc do ÿӗng chí Lê Văn TriӃt làm bí thѭ

1.4 Page 4

▲back to top

và các ӫy viên là : Mѭӡi Yên, Ba Rӏch, Tѭ Chánh, Năm Lӧi, Tám HuӋ...

Sau hӝi nghӏ này, lӵc lѭӧng vǊ trang Ban cán sӵ ÿѭӧc kiӋn toàn cӫng cӕ, rút

mӝt sӕ thanh niên du kích ӣ Trҧng Bom, Hѭng Lӝc, Bàu Hàm vӅ thành lұp mӝt trung

ÿӝi tұp trung do ÿӗng chí Mѭӡi Yên chӍ huy. Lӵc lѭӧng an ninh ÿѭӧc cӫng cӕ thêm

do ÿӗng chí Ba Rӏch phө trách. TӍnh tăng cѭӡng ÿӗng chí Năm Ca y sƭ vӅ mӣ lӟp y tá

cӭu thѭѫng cho các ÿѫn vӏ ӣ Trҧng Bom.

Các chi bӝ Ĉҧng các xã ÿѭӧc cӫng cӕ và phát triӇn, mҥng lѭӟi cѫ sӣ ÿѭӧc xây

dӵng rӝng khҳp. Mӛi xã ÿӅu xây dӵng ÿѭӧc ít nhҩt là 1 bán ÿӝi du kích và bѭӟc ÿҫu tә

chӭc ÿѭӧc du kích mұt ӣ bên trong các ҩp chiӃn lѭӧc... phong trào ÿҩu tranh quân sӵ,

chính trӏ, binh vұn có nhӳng bѭӟc phát triӇn mӟi ngày càng sôi ÿӝng, khí thӃ cách

mҥng lên cao.

Tӯ mӝt ÿӏa bàn hoàn toàn mӟi, dân cѭ khá phӭc tҥp hҫu hӃt là ÿӗng bào miӅn

Bҳc di cѭ và ngѭӡi dân tӝc ít hiӇu biӃt vӅ cách mҥng, trong 3 năm 1962 ÿӃn 1965 vӟi

mӝt lӵc lѭӧng ban ÿҫu ít ӓi, hoҥt ÿӝng ӣ mӝt vùng sâu yӃu, ÿӏch kӅm kҽp nһng, Ban

cán sӵ di cѭ bѭӟc ÿҫu ÿã phát triӇn ÿѭӧc lӵc lѭӧng vǊ trang, tә chӭc ÿѭӧc các chi bӝ

ӣ các xã, ÿѭa phong trào cách mҥng ngày mӝt phát triӇn ÿi lên.

ĈӃn cuӕi năm 1965 hҫu hӃt các chi bӝ xã trên ÿӏa bàn huyӋn Trҧng Bom ÿӅu

ÿѭӧc cӫng cӕ và kiӋn toàn tә chӭc 33 thӵc lӵc cách mҥng lӟn mҥnh cҧ bên trong lүn

bên ngoài.

Ĉây là mӝt thҳng lӧi có ý nghƭa rҩt quan trӑng. Thҳng lӧi này trѭӟc hӃt xuҩt

phát tӯ nhұn ÿӏnh ÿúng vӅ tính chҩt ÿһc ÿiӇm cӫa ÿӏa bàn. Tӯ ÿѭӡng lӕi chính sách tôn

giáo, chính sách dân vұn cӫa Ĉҧng, cӫa mһt trұn. Ban cán sӵ di cѭ ÿã biӃt sӱ dөng

nhiӅu hình thӭc, biӋn pháp công tác linh hoҥt, thích hӧp, gҳn liӅn vӟi quyӅn lӧi và

nguyӋn vӑng cӫa quҫn chúng nhân dân. Mһt khác sӵ kiên trì cӫa cán bӝ, ÿҧng viên,

chiӃn sƭ ÿã tӯng bѭӟc tҥo ÿѭӧc niӅm tin trong quҫn chúng nhân dân. Tӯ ÿó gây dӵng

và phát triӇn phong trào cách mҥng ӣ ÿӏa phѭѫng.

CHѬѪNG III

THÀNH LҰP HUYӊN ӪY TRҦNG BOM PHÁT TRIӆN PHONG TRÀO CÁCH

MҤNG KHҲP NѪI TRONG HUYӊN (1966 – 1968)

I. CӪNG CӔ KIӊN TOÀN TӘ CHӬC PHÁT TRIӆN MҤNG LѬӞI CѪ

SӢ ĈҦNG, CѪ SӢ CÁCH MҤNG, ĈҬY MҤNH THӂ TIӂN CÔNG

Sau chiӃn thҳng Bình Giã, ngөy quyӅn, ngөy quân Sài Gòn ngày càng suy yӃu.

33 Ĉ͛ng chí Năm Lͫi, Bí th˱ chi b͡ Tr̫ng Bom, ÿ͛ng chí Hu͏, Bí th˱ chi b͡ Bàu Hàm, ÿ͛ng chí T˱ Chánh, Bí th˱ chi

b͡ xã H˱ng L͡c, ÿ͛ng chí Hai L͡c, Bí th˱ chi b͡ Ĉ͛ng Lách. Ĉ͡i công tác Bùi Chu-Thanh Hóa do ÿ͛ng chí Ba R͓ch

phͭ trách kiêm bí th˱ chi b͡.

1.5 Page 5

▲back to top

Khӫng hoҧng vӅ chính trӏ diӉn ra liên miӅn. ChӃ ÿӝ Sài Gòn ÿӭng trѭӟc ngөy cѫ sөp

ÿә. ĈӇ duy trì sӵ tӗn tҥi cӫa chӫ nghƭa thӵc dân kiӇu mӟi ӣ miӅn Nam, ÿӃ quӕc Mӻ

quyӃt ÿӏnh tăng cѭӡng chiӃn tranh, chuyӇn tӯ chiӃn lѭӧc "ChiӃn tranh ÿһc biӋt" sang

chiӃn lѭӧc "ChiӃn tranh cөc bӝ".

Cách Trҧng Bom chӍ hѫn 20km, thành phӕ Biên Hòa trӣ thành mӝt căn cӭ liên

hӧp quân sӵ lӟn cӫa Mӻ ngөy, là trung tâm ÿҫu não cӫa ÿӏch ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ,

ÿӏch nhanh chóng mӣ rӝng các căn cӭ, hұu cӭ, sân bay kho tàng lӟn nhѭ sân bay Biên

Hòa, tәng kho liên hӧp Long Bình, Bӝ chӍ huy quân ÿoàn 3 ngөy, Bӝ tѭ lӋnh dã chiӃn

II... Quân vӏӉn chinh Mӻ và chѭ hҫu ӗ ҥt ÿә vào Biên Hoà và tӯ ÿây bung ÿi các ÿӏa

phѭѫng khác trên toàn miӅn.

Tӯ tháng 1 ÿӃn tháng 6-1965, lӳ ÿoàn dù 173 Mӻ, tiӇu ÿoàn lính ÿánh thuê Úc

và 1 ÿҥi ÿӝi pháo Tân Tây Lan lҫn lѭӧt ÿӃn Biên Hòa.

Mӻ vào, cөc diӋn chiӃn trѭӡng hoàn toàn thay ÿәi.

Sӵ xâm lѭӧc trӵc tiӃp cӫa Mӻ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam ÿã tác ÿӝng mҥnh ÿӃn tѭ

tѭӣng cӫa cán bӝ, ÿҧng vӏên và nhân dân ta. Ngày 20-7-1965, Chӫ tӏch Hӗ Chí Minh

ÿã ra lӡi kêu gӑi. Ngѭӡi khҷng ÿӏnh quyӃt tâm ÿánh Mӻ cӫa nhân dân ta : "... Dù phҧi

chiӃn ÿҩu 5 năm, 10 năm, 20 năm hoһc lâu hѫn nӳa, chúng ta kiên quyӃt chiӃn ÿҩu

ÿӃn thҳng lӧi hoàn toàn 34.

Tҥi Biên Hòa ÿӃ quӕc Mӻ càng tăng cѭӡng chiӃn tranh, xây dӵng mӣ rӝng và

hoàn chӍnh nhiӅu công trình quân sӵ thì Vƭnh Cӱu, Trҧng Bom... càng có vӏ trí quan

trӑng. Ĉây là vùng trung tuyӃn, án ngӳ bҧo vӋ giao thông và bҧo vӋ căn cӭ, hұu cӭ

quân sӵ cӫa ÿӏch. Vӟi cách mҥng ÿây là vùng có khҧ năng ÿáp ӭng hұu cҫn, ÿӗng thӡi

là bàn ÿҥp tiӃn công các ÿҫu não ÿӏch ӣ Biên Hòa, diӋt các phѭѫng tiӋn chiӃn tranh

cӫa ÿӏch.

Vӟi vӏ trí trӑng yӃu liên quan trӵc tiӃp ÿӃn thành phӕ Biên Hòa, tháng 9-1965

Trung ѭѫng Cөc quyӃt ÿӏnh thành lұp mӝt ÿѫn vӏ mӟi tѭѫng ÿѭѫng cҩp tӍnh bao gӗm

thӏ xã Biên Hòa, huyӋn Vƭnh Cӱu và ÿӏa bàn các xã thuӝc huyӋn Trҧng Bom lҩy tên là

U1. Ĉӗng chí NguyӉn Văn Trӏ (Năm KiӋm) khu ӫy vӏên ÿѭӧc cӱ làm bí thѭ U ӫy,

ÿӗng chí Trҫn Công An (Hai Cà) làm tѭ lӋnh. Lӵc lѭӧng vǊ trang U1 là ÿҥi ÿӝi 238 do

ÿӗng chí NguyӉn Văn Bҧo (Tám Bҧo) làm ÿҥi ÿӝi trѭӣng, ÿӗng chí Tѭ Hҧi làm chính

trӏ viên. Căn cӭ cӫa tӍnh ӫy, tӍnh ÿӝi ÿóng tҥi ÿӗi Giang RӃ (Ĉҥi An).

Ĉҥi ÿӝi 238 ÿѭӧc bӕ trí làm 3 chӕt :

- Chӕt 1 lҩy xã ThiӋn Tân (Vƭnh Cӱu) làm bàn ÿҥp có nhiӋm vө ÿiӅu nghiên và

tiӃn công vào sân bay chiӃn lѭӧc Biên Hòa.

- Chӕt 2 bám khu vӵc xã Bàu Hàm, Hѭng Lӝc, Trҧng Bom, mөc tiêu tác chiӃn

trӵc tiӃp là tәng kho liên hӧp Long Bình.

- Chӕt 3 bám trө xã Hóa An (thӏ xã Biên Hòa) tiӃn công ÿӏch ӣ kho bom Bình

34 H͛ Chí Minh tuy͋n t̵p, t̵p II, NXB S͹ Th̵t - Hà N͡i 1980 trang 376.

1.6 Page 6

▲back to top

Ý và tây sân bay Biên Hòa.

Sau mӝt loҥt cuӝc hành quân càn quét tҩn công vào chiӃn khu Ĉ, ngày 11-11-

1965 lӳ dù 173 Mӻ có pháo Tân Tây Lan yӇm trӧ ÿã mӣ cuӝc hành quân ÿánh vào căn

cӭ cӫa U1 ӣ ÿӗi C4 Ĉҥi An (Vƭnh Cӱu).

Ĉҥi ÿӝi 238 do ÿӗng chí Tám Bҧo chӍ huy ÿã bӕ trí lӵc lѭӧng dӵa vào ÿiӇm

cao phҧn công ÿӏch quyӃt liӋt diӋt 7 lính Mӻ, ÿánh bҥi cuӝc càn cӫa chúng. Ĉây là lҫn

ÿҫu tiên ӣ Biên Hòa, lӵc lѭӧng vǊ trang ta ÿã ÿánh bҥi quân vӏӉn chinh Mӻ. Trұn ÿánh

không chӍ diӋt ÿѭӧc ÿӏch, bҧo vӋ an toàn căn cӭ cách mҥng mà quan trӑng hѫn ta ÿã

hiӇu ÿѭӧc quy luұt tác chiӃn cӫa quân viӉn chinh Mӻ, tҥo ÿѭӧc niӅm tin, phҩn khӣi

trong toàn ÿҧng bӝ, toàn quân, toàn dân Biên Hòa - Ta ÿánh ÿѭӧc và có khҧ năng ÿánh

thҳng Mӻ.

Quân Mӻ, ngөy ÿã triӇn khai lӵc lѭӧng, ÿóng thêm nhiӅu ÿӗn bót trên ÿӏa bàn

huyӋn Trҧng Bom. Ӣ Sông Thao và yӃu khu Trҧng Bom ÿӏch thӏӃt lұp hai trұn ÿӏa

pháo 105 ly, thѭӡng xuyên bҳn phá vào các khu căn cӭ cӫa ta ӣ Bàu Hàm, Cây Gáo,

Hѭng Lӝc, Nam Bҳc sông Ĉӗng Nai, yӇm trӧ cho các cuӝc hành quân và bình ÿӏnh

cӫa liên quân Mӻ ngөy. Mӝt tiӇu ÿoàn thuӝc lӳ ÿoàn dù 173 Mӻ vӅ ÿóng căn cӭ khu

ÿӗi cҫu sӕ 6 (ÿѭӡng Trҧng Bom - Cây Gáo), làm nhiӋm vө án ngӳ, bҧo vӋ sân bay

Biên Hòa ӣ phía ÿông, ngăn chһn lӵc lѭӧng cách mҥng tӯ chiӃn khu Ĉ phát triӇn vӅ

hѭӟng Trҧng Bom, Biên Hòa.

Trên tuyӃn quӕc lӝ I, quӕc lӝ 20 tӯ Hӕ Nai ÿӃn Dӕc Mѫ, Gia KiӋm, quân Mӻ

còn triӇn khai nhiӅu cөm ÿóng quân dã ngoҥi, cùng quân ngөy ÿánh phá các khu căn

cӭ cӫa ta, bҧo vӋ hӋ thӕng ҩp chiӃn lѭӧc dӑc theo hai trөc lӝ giao thông quan trӑng

này.

Ĉѭӧc quân Mӻ hà hѫi, tiӃp sӭc bӑn tӅ ngөy ác ôn nhѭ tên Miên lai, tên Rҥng ӣ

Hѭng Lӝc, tên Tѭ Mұp, Phӕn Tài, Sӯ Chí Sáng... ӣ Bàu Hàm, trѭӟc ÿây rúc ÿҫu co cә,

nay lҥi ngóc ÿҫu dұy ÿánh phá cách mҥng, theo dõi bҳt bӟ nhiӅu cѫ sӣ ӣ Trҧng Bom,

Bàu Hàm, Hѭng Lӝc...

Cuӕi năm 1965 ÿӏch cài mӝt tên tình báo ÿӝi lӕt thҫy tu vӅ lұp chùa ӣ Hѭng

Nghƭa. Tên này bӏ nhân dân phát hiӋn và hѭӟng dүn lӵc lѭӧng bên ngoài bҳt vào căn

cӭ giáo dөc. Hҳn buӝc phҧi nhұn tӝi.

Trên các khu vӵc Trҧng Bom, Hӕ Nai ÿӏch cӫng cӕ lҥi các ҩp chiӃn lѭӧc, tăng

cѭӡng thêm dân vӋ, trang bӏ súng tiӇu liên, các bin cho các ÿӝi thanh niên chiӃn ÿҩu,

xây dӵng và mӣ rӝng các ÿӗn bót ӣ Bàu Cá Vѭӡn Ngô, Suӕi ĈӍa...

ThӃ bӕ trí cӫa ÿӏch trên ÿӏa bàn huyӋn hình thành hai tuyӃn rõ rӋt. Quân ngөy

dân vӋ, tӅ xã ҩp, bình ÿӏnh làm nhiӋm vө bҧo vӋ ҩp chiӃn lѭӧc, kӅm kҽp dân, khӫng

bӕ, ÿánh phá phong trào cách mҥng. Chӫ lӵc ngөy, quân ngөy càn quét bên ngoài, các

khu căn cӭ cӫa ta ÿӇ "tìm diӋt" lӵc lѭӧng vǊ trang cách mҥng.

Xác ÿӏnh ÿѭӧc tҫm quan trӑng cӫa ÿӏa bàn chiӃn lѭӧc này, tӍnh ӫy U1 kiên

quyӃt chӍ ÿҥo lҩy Trҧng Bom, Hѭng Lӝc, Bàu Hàm làm ÿӏa bàn ÿӭng chân tҥo ÿiӅu

kiӋn cho bӝ ÿӝi chӫ lӵc và ÿһc công Ul thӑc sâu ÿánh vào căn cӭ, hұu cӭ, kho tàng

quân sӵ cӫa ÿӏch ӣ thӏ xã Biên Hòa, tәng kho liên hӧp Long Bình.

1.7 Page 7

▲back to top

Ĉһc biӋt cánh CZ1 cӫa thӏ xã Biên Hòa do ÿӗng chí Ba LӉ phó bí thѭ U ӫy,

kiêm bí thѭ thӏ ӫy phө trách, cǊng lҩy ÿӏa bàn Hѭng Nghƭa làm căn cӭ cӫa Thӏ ӫy. Thӏ

ӫy Biên Hòa ÿã xây dӵng hàng chөc cѫ sӣ cӕt cán ӣ Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa, Bàu

Hàm làm nhiӋm vө giao liên công khai, bí mұt, nӕi ÿѭӡng dây chӍ ÿҥo cӫa Thӏ ӫy vӟi

phong trào ÿô thӏ ӣ thӏ xã Biên Hòa. Tӯ bàn ÿҥp Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa cán bӝ chiӃn

sƭ Biên Hòa tӯng lúc bám vào thӏ xã xây dӵng cѫ sӣ diӋt ác phá KiӅm, chӍ ÿҥo phong

trào ÿҩu tranh chính trӏ cӫa công nhân và nhân dân lao ÿӝng thӏ xã Biên Hòa, ÿӗng

thӡi phӕi hӧp phөc vө cho các ÿѫn vӏ biӋt ÿӝng, ÿһc công ÿánh vào cѫ quan ÿҫu não

cӫa ÿӏch trong nӝi ô.

Dӵa vào Hѭng Lӝc, Bàu Hàm... các ÿѫn vӏ hұu cҫn cӫa quân khu, cӫa Ul ÿã

triӇn khai công tác có hiӋu quҧ. TӍnh ÿӝi Ul tә chӭc 3 ÿӝi hұu cҫn hoҥt ÿӝng trên

tuyӃn tӯ Dҫu Giây ÿӃn Hӕ Nai. Ĉӝi 1 (CKI) do ÿӗng chí : Chánh (Ba Chánh) phө

trách mӣ cӱa khҭu Bàu Hàm, Hѭng Lӝc. Ĉӝi 2 (CK2) do ÿӗng chí Ngô Văn HuyӋn

chӍ huy ÿӭng chân ӣ Trҧng Bom, Bàu Cá. Ĉӝi 3 (CK3) ÿo ÿӗng chí NguyӉn Văn Ĉҥt

phө trách bám khu vӵc Bùi Chu, Hӕ Nai. Mӛi ÿӝi có 6 - 8 ÿӗng chí vӯa xây dӵng cѫ

sӣ, vӯa làm nhiӋm vө thu mua lѭѫng thӵc, hàng hóa cho tӍnh và quân khu. Nhӳng cѫ

sӣ cӫa các ÿӝi hұu cҫn hoҥt ÿӝng hӧp pháp giӳa các ÿӏa bàn ÿi tӯ Sài Gòn, Biên Hòa,

Long Khánh tә chӭc hình thành mӝt mҥng lѭӟi thu thua chһt chӁ. Mӝt sӕ cѫ sӣ nhѭ

ông Bҧy Di, bà Tѭ Răng vàng, bà Tám TiӅn ӣ Hѭng Nghƭa, bà Năm ĈiӅn ӣ Hѭng

HiӋp, ông Bҧy Ghe, bà Ba Hҵng, ba Thành ӣ Hѭng Thҥnh... bҵng nhiӅu hình thӭc

sáng tҥo, hҵng ngày dùng xe bò, hoһc gánh bӝ, vѭӧt qua các trҥm gác ÿӗn bót cӫa

ÿӏch, ÿѭa hàng vào tұn căn cӭ cho các ÿѫn vӏ.

Cѫ sӣ hұu cҫn còn móc nӕi mӝt sӕ lính lái xe cӫa ngөy chӫ xe be, chӫ sӣ cao

su... nghi trang chӣ hàng tҩn gҥo vào khu vӵc Gia Nhang (Bàu Hàm, Bàu Xéo (Trҧng

Bom). Ngoài ra cѫ sӣ hұu cҫn còn tұn dөng mӑi khҧ năng, kӇ cҧ dùng tiӅn mua chuӝc

các tên sƭ quan trѭӣng ÿӗn bҧo an, dân vӋ ӣ Bàu Xéo, Sông Thao, Hѭng Nghƭa... ÿӇ

bӑn này làm ngѫ, tҥo ÿiӅu kiӋn ÿӇ ta vұn chuyӇn lѭѫng thӵc, hàng hóa vào căn cӭ.

Ӣ khu vӵc Bùi Chu, ÿӝi hұu cҫn kӃt hӧp vӟi du kích xã sӱ dөng cѫ sӣ hӧp

pháp khi dùng xe bò vào rӯng lҩy gӛ cӫi kӃt hӧp nghi trang chӣ gҥo, hàng hóa vào căn

cӭ.

Nhӳng lúc ÿӏch bӕ lұp, càn quét căng thҷng, cѫ sӣ quҫn chúng ӣ Hѭng Lӝc,

Bàu Hàm vүn táo bҥo vұn chuyӇn hàng trong ÿêm tӕi. Bác Ba Thêm ÿã nghƭ ra cách

lҩy cao su lót vào trөc xe bò ÿӇ không gây ra tiӃng ÿӝng khi chӣ hàng.

Tӯ các bàn ÿҥp trên ÿӏa bàn huyӋn, các ÿѫn vӏ vǊ trang còn tә chӭc cҳt giao

thông ban ngày ӣ Sông Thao, Bàu Cá, chһn xe tiӃn hành vǊ trang tuyên truyӅn, vұn

ÿӝng cách mҥng. Có ngày hành khách trên ÿѭӡng, sau khi ÿѭӧc tuyên truyӅn giáo dөc

ÿã tӵ nguyӋn ӫng hӝ kháng chiӃn hàng trăm ngàn ÿӗng. Các chӫ sӣ cao su ӣ Trҧng

Bom, chӫ vѭӡn cam Bàu Cá ÿѭӧc cách mҥng vұn ÿӝng, hàng tháng ÿӅu ÿóng thuӃ và

mua hàng tiӃp tӃ cho cách mҥng.

Có sӵ chӍ ÿҥo chһt chӃ cӫa Ban cán sӵ di cѭ, sӵ hӛ trӧ cӫa các lӵc lѭӧng vǊ

trang, có chi bӝ vӳng và mҥng lѭӟi cѫ sӣ rӝng, Bàu Hàm, Hѭng Lӝc ÿѭӧc xây dӵng

trӣ thành mӝt cӱa khҭu hұu cҫn lӟn cӫa tӍnh Biên Hòa.

1.8 Page 8

▲back to top

Tháng 5-l966 ÿӝi vǊ trang Ban cán sӵ do ÿӗng chí Mѭӡi Yên chӍ huy hóa trang

lính ngөy hoҥt ÿӝng trên lӝ 1 (gҫn Sӣ Thú y) diӋt chӃt 2 tên Mӻ.

TiӃp ÿó ngày 16-8-1966 cùng vӟi mӝt ÿѫn vӏ chӫ lӵc quân khu (Q4) ÿӝi vǊ

trang Ban cán sӵ ÿã tә chӭc phөc kích ÿӏch ӣ ngã 3 Sông Thao, ÿánh 1 ÿoàn xe tăng

Mӻ, bҳn cháy và phá hӓng 2 chiӃc.

Du kích các xã Bàu Hàm, Hѭng Lӝc liên tөc ÿӝt ҩp ÿánh bӑn nghƭa quân tuҫn

tra, bӑn bình ÿӏnh nông thôn, diӋt tên ác ôn Tѭ Mұp ӣ Bàu Hàm, tҩn công bót Sông

Thao, phөc kích trên ÿѭӡng làm chӃt và bӏ thѭѫng hàng chөc tên giһc.

Tháng 8-1966 hӝi nghӏ Trung ѭѫng Cөc miӅn Nam lҫn thӭ 4 ÿã xác ÿӏnh

nhiӋm vө cӫa cách mҥng miӅn Nam là : Ĉҭy mҥnh cao trào tҩn công 3 mǊi, phát ÿӝng

du kích chiӃn tranh rӝng, toàn diӋn, tiêu hao tiêu diӋt sinh lӵc ÿӏch, giӳ vӳng và phát

huy phong trào ÿҩu tranh cách mҥng.

TӍnh ӫy U1 chӍ ÿҥo ÿҭy mҥnh phong trào ÿҩu tranh ӣ thӏ xã Biên Hòa nhҩt là

khu lao ÿӝng và khu kӻ nghӋ, ÿӗng thӡi kiên quyӃt tҩn công vào các kho tàng căn cӭ

lӟn cӫa Mӻ ngөy, hӛ trӧ toàn miӅn ÿánh bҥi các cuӝc phҧn công chiӃn lѭӧc mùa khô

cӫa Mӻ ӣ khu vӵc dӑc lӝ 1 và 20, tӍnh ӫy chӍ ÿҥo cӫng cӕ ÿiӇm và mӣ rӝng diӋn, xây

dӵng cѫ sӣ, diӋt ác phá kӅm, giӳ vӳng thӃ làm chӫ các ÿӏa bàn Bàu Hàm, Hѭng Lӝc...

tҥo thӃ cho lӵc lѭӧng vǊ trang hoҥt ÿӝng.

Tháng 10-1966 lӵc lѭӧng C260 (bӝ ÿӝi tӍnh) tiӃn công ÿánh chӕt Suӕi ĈӍa (Hӕ

Nai) diӋt 2 trung ÿӝi ÿӏch.

Tӯ bàn ÿҥp Bàu Hàm, Hѭng Lӝc, Hӕ Nai ÿһc công U1 liên tөc tiӃn công vào

kho liên hӧp Long Bình giành thҳng lӧi lӟn : Tӯ tháng 10 ÿӃn tháng 12-1966 ÿһc công

U1 ÿã 3 lҫn ÿӝt nhұp vào khu kho Long Bình, dùng mìn hҽn giӡ phá hӫy 353.600 quҧ

ÿҥn pháo các loҥi.

Ĉҥi ÿӝi 2 ÿһc công U1 ÿѭӧc tһng thѭӣng 3 huân chѭѫng quân công hҥng nhҩt,

trӣ thành lá cӡ ÿҫu ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ trong viӋc tiӃn công vào các kho tàng, căn

cӭ quân sӵ Mӻ. Bàn ÿҥp Hѭng Lӝc, Bàu Hàm ÿã góp phҫn cùng các chiӃn sƭ ÿһc công

tҥo vành ÿai diӋt phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cӫa Mӻ ngөy.

Tháng 10-1966 Khu ӫy miӅn Ĉông Nam bӝ quyӃt ÿӏnh thành lұp huyӋn Trҧng

Bom gӗm các xã nҵm dӑc quӕc lӝ 1 quӕc lӝ 20 tӯ Hӕ Nai cho ÿӃn Gia KiӋm. HuyӋn

ӫy ÿѭӧc chӍ ÿӏnh gӗm các ÿӗng chí Thái Văn Thái (Ba Thái) tӍnh ӫy viên làm bí thѭ

huyӋn ӫy, ÿӗng chí NguyӉn Hҧi (Tám Hҧi) tӍnh ӫy viên làm phó bí thѭ phө trách công

tác an ninh, ÿӗng chí Năm TriӃt ӫy viên thѭӡng vө phө trách công tác dân vұn và các

ÿӗng chí : Hai Lӧi, Năm Lӧi, Hai Liên, Hai Kéo, Ba Rӏch, Ba Hòa, Tám HuӋ...

HuyӋn ӫy chӍ ÿҥo gҩp rút xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang và lӵc lѭӧng an ninh

cӫa huyӋn. Ĉӗng chí Hai Kéo ÿѭӧc tӍnh ÿӝi tăng cѭӡng vӅ làm huyӋn ÿӝi trѭӣng,

ÿӗng chí bí thѭ huyӋn ӫy kiêm chính trӏ viên huyӋn ÿӝi. Ĉӗng chí NguyӉn Thӏ Ngӑc

Liên (Hai Liên) chính trӏ viên phó. Ĉѫn vӏ vǊ trang tұp trung cӫa huyӋn gӗm 1 trung

ÿӝi do ÿӗng chí Mѭӡi Yên huyӋn ÿӝi phó chӍ huy.

VӅ lӵc lѭӧng an ninh, tӯ tӍnh vӅ, ÿӗng chí Tám Hҧi ÿѭa vӅ bә sung cho huyӋn

20 cán bӝ chiӃn sƭ an ninh làm nòng cӕt nhѭ các ÿӗng chí : Tѭ Trung, Ba YӃn, Hai

1.9 Page 9

▲back to top

Nam, Sáu Lӵc, ĈӍnh, Lӧi, Sáng. Ĉӝi ngǊ cán bӝ xã ÿѭӧc huyӋn ӫy tăng cѭӡng, ÿһc

biӋt chú trӑng khu vӵc Trҧng Bom, Hӕ Nai nѫi tұp trung nhiӅu cѫ quan quân sӵ ÿҫu

não cӫa ÿӏch trên ÿӏa bàn huyӋn. Các ÿӝi công tác cǊng ÿѭӧc kiӋn toàn và chuyӇn

thành các xã ÿӝi du kích.

CǊng trong thӡi gian này ÿӏch thành lұp quұn lӷ và chi khu KiӋm Tân (thuӝc

tӍnh Long Khánh) và trung tâm quұn lӷ ÿóng ӣ Gia KiӋm. Gia KiӋm là xã mӟi chuyӇn

giao vӅ huyӋn Trҧng Bom: là vùng trҳng, dân cѭ hҫu hӃt là ÿӗng bào công giáo di cѭ

miӅn Bҳc. Vì vұy viӋc "khai hoang", mӣ vùng, xây dӵng cѫ sӣ phát triӇn các xã dӑc

theo lӝ 20 là rҩt cҩp bách. HuyӋn ӫy thành lұp chi bӝ xã Gia KiӋm ÿӇ hoҥt ÿӝng mӣ

vùng này. Chi bӝ Gia KiӋm do ÿӗng chí Năm TriӃt làm bí thѭ và các ÿӗng chí Tѭ

Ĉҫy, Bҧy Cao, Bҧy Khá. Sau ÿó ÿѭӧc bә sung thêm các ÿӗng chí : Ba Tùng, Tám

Thành, Tѭ KiӋt, Tѭ Trung và nӳ ÿӗng chí Ba Hòa.

Tӯ Bàu Hàm các ÿӗng chí cҳt rӯng vӅ Gia KiӋm bám vào các vѭӡn rүy cӫa

ÿӗng bào ÿӇ tìm cách tiӃp xúc vӟi dân. Ĉӗng bào Gia Tân, Gia KiӋm do sӕng lâu

trong vùng ÿӏch kӅm kҽp, thѭӡng xuyên nghe ÿӏch tuyên truyӅn xuyên tҥc kháng chiӃn

nên rҩt sӧ cách mҥng, sӧ cán bӝ, mһc dù bҧn thân hӑ cǊng là ngѭӡi lao ÿӝng, ÿҫu tҳt

mһt tӕi, hàng ngày phҧi ÿi bӝ gҫn 10 cây sӕ ÿӇ vào rүy canh tác. Ĉӗng bào ӣ ÿây vào

rүy thѭӡng ÿi tӯng tӕp mӝt và mӛi lҫn thҩy các ÿӗng chí ta tӯ xa hӑ ÿã tҩp vào rӯng

chҥy trӕn, còn nӃu bҩt chӧt gһp mһt hӑ cӕ tình quay mһt ÿi, tìm mӑi cách lãng tránh.

NhiӅu bà lӟn tuәi gһp các ÿӗng chí sӧ ÿӃn té qөy không ÿi ÿѭӧc. Các cô gái thì chui

rúc vào các bөi rұm ÿӇ ҭn núp...

Trѭӟc tình hình ÿó, sau mӛi ngày công tác cҧ cán bӝ và chiӃn sƭ ÿӅu hӑp lҥi rút

kinh nghiӋm. Anh em xác ÿӏnh trong công tác dân vұn phҧi hӃt sӭc kiên trì nhүn nҥi,

nóng vӝi không khôn khéo có thӇ gây thiӋt hҥi. Bӣi vì lúc này ÿӏch ÿang trao giҧi

thѭӣng cho ai phát hiӋn ÿѭӧc "ViӋt cӝng nҵm vùng" thì chӍ báo cho chúng. Sau ÿó

mӛi lҫn vào rүy các ÿӗng chí phҧi leo lên cây cao quan sát tӯ xa. Mӝt lҫn trên ÿѭӡng

công tác ÿӝi gһp mӝt thanh niên ÿang dáo dác tìm kiӃm mӝt vұt gì, các ÿӗng chí xuҩt

hiӋn ÿӝt ngӝt, bӏ bҩt ngӡ anh thanh niên không chҥy trӕn kӏp. Qua hӓi thăm mӟi biӃt

anh bӏ thҩt lҥc 1 cһp bò. Các ÿӗng chí ÿã cӱ ngѭӡi lһn lӝi vӅ Bàu Hàm tìm giúp và dүn

ÿѭӧc ÿôi bò vӅ cho anh. ViӋc làm cө thӇ này ÿã gây ÿѭӧc cҧm tình và qua lӡi anh

thanh niên ÿӗng bào tӯng bѭӟc giҧm dҫn lo sӧ khi vào rүy. Chính sách mұt trұn, ÿoàn

kӃt tôn giáo, ÿoàn kӃt dân tӝc ÿѭӧc các ÿӗng chí lý giҧi vӟi dân bҵng nhӳng lӡi lӁ và

hình ҧnh sinh ÿӝng, mӝc mҥc : "Chúng ta là ngѭӡi lao ÿӝng, cùng cҧnh ngӝ phҧi

thѭѫng yêu nhau sao lҥi sӧ. Chúng tôi không bao giӡ giӃt hҥi ÿӗng bào, phá ÿҥo nhѭ

bӑn viӋt gian cӕ tình dӵng chuyӋn ÿӇ chia rӁ cán bӝ giҧi phóng vӟi dân. Chúng ta

chung nòi giӕng, cùng máu mӫ, cùng mӝt nӛi ÿau Tә quӕc chѭa ÿӝc lұp...". Qua anh

thanh niên bӏ mҩt ÿôi bò, các ÿӗng chí ÿã quan hӋ tiӃp xúc vӟi bӕ anh là ông Trùm

Bích.

Sau ÿó mӛi lҫn ra rүy các ÿӗng chí ÿӅu cҧi trang thành dân làm rүy. Các ÿӗng

chí âm thҫm cuӕc ÿҩt cho dân, nhә cӓ, hái ÿұu cho dân. Cҩt giӳ cҭn thұn trong chòi

khi dân chѭa hái kӏp. Lòng kiên trì, tin dân cӫa các ÿӗng chí ÿã có tác dөng tӕt. Dҫn

dҫn bà con ÿi làm rүy thҩy cán bӝ không lҭn tránh nӳa, rӗi trò chuyӋn, rӗi mӡi uӕng

nѭӟc... NhiӅu hôm săn ÿѭӧc thú rӯng các ÿӗng chí mang ra chia cho dân. Dây quan hӋ

1.10 Page 10

▲back to top

giӳa ÿӗng bào công giáo Gia KiӋm ra làm rүy và anh em ngày càng thҳt chһt hѫn.

Trong phѭѫng pháp công tác, các ÿӗng chí cǊng ÿi dҫn tӯng bѭӟc, ban ÿҫu chӍ yêu

cҫu dân vӅ gһp ÿӏch ÿӯng báo, sau ÿó nhӡ mua mӝt sӕ vұt dөng cҫn thiӃt rӗi nâng tӯng

bѭӟc giao viӋc cao hѫn.

Mӝt thӡi gian sau nhӡ kiên trì ÿѭӡng lӕi dân vұn, tôn giáo vұn các ÿӗng chí xã

Gia KiӋm ÿã xóa ÿѭӧc mһc cҧm, thành kiӃn cӫa dân ÿӕi vӟi cách mҥng. Nhӳng luұn

ÿiӋu xuyên tҥc cӫa ÿӏch nhѭ : Giҧi phóng trҧ thù ngѭӡi di cѭ, bҳt bӟ thanh niên, hãm

hiӃp phө nӳ... ÿӕi vӟi bà con dҫn dҫn bӏ vô hiӋu hóa trѭӟc nhӳng viӋc làm giúp dân, vì

quyӅn lӧi nhân dân cӫa cán bӝ, chiӃn sƭ giҧi phóng. Tӯ ÿây bѭӟc ÿҫu các ÿӗng chí xây

dӵng ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ trong bà con giáo dân nhѭ gia ÿình ông Trùm Bích, gia ÿình

bà Trùm Thѭ, gia ÿình ông Hai Dұu... Chi bӝ xã Gia KiӋm bѭӟc ÿҫu xây dӵng ÿѭӧc

mҥng lѭӟi thông tin, tiӃp tӃ. Mӝt sӕ nam nӳ thanh niên nhѭ cô Hoàng, cô Sѭѫng... ÿã

làm tӕt nhiӋm vө giao liên, thông báo tin. Mӝt sӕ cө già, trҿ em ÿã sѭu tҫm ÿѭӧc mìn,

lӵu ÿҥn, ÿҥn cӫa ÿӏch ÿѭa ra rүy cҩt giҩu chuyӇn cho cán bӝ du kích.

TiӃp tөc, chi bӝ xã Gia KiӋm bung ra hoҥt ÿӝng mӣ ÿӏa bàn xuӕng phía ÿông

quӕc lӝ 20 và xây dӵng ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ cӕt cán nhѭ ông Hai Mҥnh ӣ Võ Dõng, ông

Năm Phu, Tѭ Búp ӣ ҩp Lҥc Sѫn. Thông qua nhӳng cѫ sӣ mұt, các ÿӗng chí còn tә

chӭc ÿѭӧc mӝt cѫ sӣ nӝi tuyӃn là anh NguyӉn Ĉӭc Tính. Qua anh Tính ta nҳm ÿѭӧc

nhiӅu tin tӭc, tình hình ÿӏch ӣ KiӋm Tân, chuyӇn ÿѭӧc lѭѫng thӵc tӯ ngoài vào căn

cӭ. Ngoài ra ta còn cài ÿѭӧc ông Hai Mҥnh vào làm toán trѭӣng ÿӝi phòng vӋ dân sӵ

ӣ Võ Dõng, tҥo ÿiӅu kiӋn nҳm tình hình ÿӏch, phөc vө cho ta diӋt ác ôn, phá thӃ kӅm

kҽp cӫa chúng.

Trong công tác vұn ÿӝng tòng quân, các ÿӗng chí ÿã rút ÿѭӧc mӝt sӕ thanh

niên thoát ly tham gia kháng chiӃn nhѭ các anh : Tám Chánh, Hên, QuyӅn, Hai Khuê,

Thành, Nhân lӟn, Nhân nhӓ... Sӕ anh em này mӝt sӕ bә sung cho du kích xã, mӝt sӕ

vào ÿӝi vǊ trang tұp trung cӫa huyӋn Trҧng Bom.

Nhѭ vұy ÿӃn cuӕi năm 1966, tҩt cҧ các ÿӏa bàn trong huyӋn Trҧng Bom ÿӅu

phát triӇn ÿѭӧc phong trào cách mҥng. Các xӭ ÿҥo, hӑ ÿҥo ӣ Bҳc Hòa, Bùi Chu, Trà

Cә, Thanh Hóa (Hӕ Nai), Thanh Sѫn, Võ Dõng, Phát Hҧi, Phúc Nhҥc, Lam Sѫn, Dӕc

Mѫ, Gia Tân (Gia KiӋm) ÿӅu có cѫ sӣ nòng cӕt trong giáo dân công giáo. Riêng khu

vӵc ÿӗng bào dân tӝc ӣ Ĉӗng Lách, ÿӗng bào dân tӝc xã Bàu Hàm phong trào phát

triӇn mҥnh mӁ. Tin tѭӣng vào chính sách cӫa mһt trұn, ÿӗng bào Hoa hăng hái trong

công tác nhҩt là công tác hұu cҫn.

Kinh nghiӋm vӅ công tác vұn ÿӝng ÿӗng bào Thiên chúa giáo, ÿӗng bào dân

tӝc và chuyӇn vùng yӃu ӣ hai khu vӵc Gia KiӋm và Hӕ Nai do ÿӗng chí Tám Hҧi phó

bí thѭ huyӋn báo cáo trong hӝi nghӏ tӍnh ӫy Bà Biên (Biên Hòa - Bà Rӏa) cuӕi năm

1966 ӣ Bàu Lâm (Xuyên Mӝc) ÿѭӧc ÿӗng chí Lê Ĉình Nhѫn (Chín Lê) bí thѭ tӍnh ӫy

biӇu dѭѫng và kӃt luұn trong hӝi nghӏ là, kinh nghiӋm này ÿã góp thêm cҧ lý luұn và

thӵc tiӉn ÿӇ tӍnh ӫy tiӃp tөc chӍ ÿҥo công tác vұn ÿӝng quҫn chúng di cѭ tham gia cách

mҥng.

Lҩy công tác dân vұn làm cѫ sӣ, tӯ năm 1967 phong trào ÿҩu tranh 3 mǊi kӃt

hӧp xây dӵng thӵc lӵc cách mҥng cӫa huyӋn Trҧng Bom ngày càng phát triӇn mҥnh

nhҩt là 2 xã Bàu Hàm và Hѭng Lӝc. HuyӋn ÿӝi Trҧng Bom ÿӇ xây dӵng ÿѭӧc mӝt ÿӝi

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

pháo binh nӳ (ÿӝi cӕi) gҫn 10 ÿӗng chí do nӳ ÿӗng chí Ba Vui làm ÿӝi trѭӣng. Ĉӝi

pháo nӳ Trҧng Bom ÿã phӕi hӧp vӟi bӝ ÿӝi huyӋn ÿánh nhiӅu trұn táo bҥo bҩt ngӡ gây

nhiӅu thiӋt hҥi cho ÿӏch ӣ các ÿӗn Sông Thao, Lò Than, Bàu Hàm, Trҧng Bom, Bàu

Xéo.

Tҥi xã Bàu Hàm chi bӝ Ĉҧng ÿã phát triӇn ÿѭӧc mӝt sӕ ÿҧng viên mұt nhѭ :

Dѭѫng Phúc Sinh, Hӗ Bát, Chѭӟng Phát Dѭӥng. Ĉӝi du kích xã phát triӇn ÿѭӧc 1 tiӇu

ÿӝi trang bӏ súng ÿҫy ÿӫ. Ĉӝi vӯa ÿánh ÿӏch vӯa làm nhiӋm vө cung cҩp tình hình, dүn

ÿѭӡng cho bӝ ÿӝi huyӋn, tӍnh, quân khu ÿánh ÿӏch. Tә binh vұn cӫa xã gӗm các mҽ,

các chӏ làm nòng cӕt nhѭ bà Ba Hҵng, chӏ Năm Sào, chӏ Ba Nhung, chӏ Tѭ Mùi...

nhiӅu lҫn vұn ÿӝng binh lính ngөy (ngѭӡi ÿӏa phѭѫng) chӕng lӋnh hành quân cӫa cҩp

chӍ huy, không ÿi phөc kích, càn phá vào vѭӡn rүy cӫa ÿӗng bào. Các anh Voòng Xi,

Xú Quai Thҩm ÿѭӧc cài vào ÿѫn vӏ lính bҧo an ÿӏch, anh Voòng A Tài là mӝt cѫ sӣ

làm trung ÿӝi phó nghƭa quân tҥi xã. Các cѫ sӣ nӝi tuyӃn này ÿã cung cҩp cho ta nhiӅu

tin quan trӑng ÿӇ kӏp thӡi ÿӕi phó vӟi nhӳng âm mѭu thӫ ÿoҥn cӫa ÿӏch, hҥn chӃ ÿѭӧc

nhӳng tәn thҩt cho cách mҥng. Xã Hѭng Lӝc cǊng phát triӇn ÿѭӧc mӝt sӕ ÿҧng viên

mұt nhѭ các ÿӗng chí Tѭ ViӋt, Tѭ Xѭѫng, bà Hai ĈiӇm, bà Hai Thӏnh... Mҥng lѭӟi cѫ

sӣ gӗm hàng chөc ngѭӡi, trong ÿó có cҧ nhӳng gia ÿình binh sƭ ngөy. Má Tám TiӅn có

2 ngѭӡi con ÿi lính trong ÿó có 1 là sƭ quan. Khi con má bӏ chӃt ӣ ÿӗn Sông Thao, các

ÿӗng chí cán bӝ ÿӏa phѭѫng vào nhà chia buӗn, ÿӗng thӡi tuyên truyӅn chính sách

ÿѭӡng lӕi chính nghƭa cӫa mһt trұn. HiӇu ÿѭӧc chính sách và ÿѭӡng lӕi cӫa cách mҥng

mà Tám cho ngѭӡi con út còn lҥi theo kháng chiӃn, bҧn thân má trӣ thành mӝt cѫ sӣ

cӕt cán, luôn ÿi ÿҫu trong các cuӝc ÿҩu tranh chính trӏ, vұn ÿӝng binh lính ngөy ӣ ÿӏa

phѭѫng bӓ ngǊ vӅ vӟi nhân dân. Chӏ Năm Cҫn mӝt giáo dân là cѫ sӣ cӕt cán nhiӋt tình

ÿѭӧc cán bӝ, chiӃn sƭ tin yêu mӃn phөc. Tә công tác bӏnh vұn do ÿӗng chí Năm

Nhѭӧng phө trách thѭӡng xuyên tә chӭc các chӏ vào tұn ÿӗn bót rҧi truyӅn ÿѫn, tuyên

truyӅn vұn ÿӝng hàng chөc anh em biӏnh sƭ bӓ ngǊ vӅ vӟi gia ÿình. Ĉӗng chí Tѭ ViӋt

còn tә chӭc ÿѭӧc 3 cѫ sӣ nӝi tuyӃn trong các ÿѫn vӏ nghƭa quân, bҧo an ÿóng ӣ ÿӗn

Sông Thao, ҩp Hѭng Nghƭa, ҩp NguyӉn Thái Hӑc.

Lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn cùng các ÿӝi du kích xã tә chӭc nhiӅu cuӝc tұp kích

vào ÿӗn Lò Than (Bàu Hàm), ÿӗn Sông Thao, ÿӗn Bàu Xéo. KӃt hӧp ÿҩu tranh chính

trӏ, binh vұn cӫa quҫn chúng, buӝc bӑn lính ӣ ÿӗn không dám bung ra càn quét bên

ngoài vѭӡn rүy cӫa nhân dân.

Ĉҫu năm 1967 ÿѭӧc cѫ sӣ nӝi tuyӃn phөc vө tình hình, bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng

huyӋn ÿã cҧi trang lính biӋt ÿӝng quân ngөy ÿӝt nhұp ҩp NguyӉn Thái Hӑc giӳa ban

ngày bҳn chӃt 1 tên dân vӋ, thu 1 súng các bin.

Tháng 5-1967 ÿӏch tә chӭc càn vào khu vӵc Vѭӡn Cam, bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng

huyӋn kӃt hӧp vӟi du kích xã Hѭng Lӝc do ÿӗng chí Hai Hoàng huyӋn ÿӝi phó và

ÿӗng chí Sáu TiӃn xã ÿӝi trѭӣng Hѭng Lӝc chӍ huy ÿã tә chӭc ÿánh càn, diӋt và làm bӏ

thѭѫng 27 tên lính thuӝc chiӃn ÿoàn 43 (Sѭ 18 ngөy).

Ӣ khu vӵc KiӋm Tân, bӝ ÿӝi huyӋn do hai ÿӗng chí Mѭӡi Yên và Hai Liên chӍ

huy, phӕi hӧp vӟi du kích xã tә chӭc nhiӅu trұn phөc kích diӋt bӑn lính nghƭa quân,

phá rã ÿӝi phòng vӋ dân sӵ ӣ Võ Dõng, Lҥc Sѫn.

Trұn ÿҫu tiên bӝ ÿӝi ÿánh vào bót dân vӋ ngay ÿҫu ҩp Thanh Sѫn, diӋt 2 tên

2.2 Page 12

▲back to top

thu 4 khҭu súng. Ĉi ÿôi ÿánh ÿӏch là nhӳng cuӝc diӋt ác ÿúng ÿӕi tѭӧng gây thӕi ÿӝng

bӑn tӅ ngөy tҥi chӛ. Ĉӗng chí Tѭ Ĉҫy ÿӝt nhұp ҩp Thanh Sѫn diӋt tên TiӃn, mӝt tên

tình báo tӯ tiӇu khu Long Khánh vӅ ÿây hoҥt ÿӝng. Ĉѭӧc cѫ sӣ phát hiӋn và thông báo

tin, du kích diӋt 2 tên mұt vө (1 nam, 1 nӳ), diӋt tên DǊng công an mұt ӣ sӣ cao su

Bình Lӝc.

Cuӕi năm 1967 ÿӗng chí Ba Rӏch hy sinh, ÿӗng chí Tѭ KiӋt thay ÿӗng chí Ba

Rӏch làm bí thѭ xã Hӕ Nai. Ban lãnh ÿҥo xã ÿѭӧc cӫng cӕ gӗm có 3 ÿӗng chí : Tѭ

KiӋt bí thѭ, Bҧy ĈӍnh phó bí thѭ, Hai Nam trѭӣng công an xã. Tҥi ÿây ÿӗng chí ÿã

xây dӵng thêm ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ trong giáo dân công giáo. Mӝt sӕ linh mөc trong ÿó

có linh mөc Ngӵ ÿã có nhӳng hoҥt ÿӝng ӫng hӝ cách mҥng, vұn ÿӝng giáo dân chӕng

ÿӏch bҳt lính, tә chӭc cho thanh niên trӕn lính tҥi các giáo ÿѭӡng.

Mùa khô năm 1967, Mӻ ngөy tұp trung lӵc lѭӧng càn quét ÿánh phá các ÿӏa

bàn xung yӃu ven thӏ xã Biên Hòa, tұp trung các vùng căn cӭ bàn ÿҥp cӫa tӍnh ӣ Bàu

Hàm, Hѭng Lӝc, Trҧng Bom. Tҥi Bàu Hàm Mӻ ngөy tә chӭc hành quân ÿӇ xúc tát bà

con ra khӓi các rүy ÿѭa và các ҩp chiӃn lѭӧc ӣ trung tâm và ven lӝ I. NhiӅu tuҫn lӉ

liӅn chúng bҳn hàng trăm quҧ ÿҥn pháo vào các khu dân cѭ và vѭӡn rүy cӫa nhân dân.

Bӑn lính sѭ ÿoàn 18 tӯ Long Khánh tăng cѭӡng càn quét. Chúng ÿӕt chòi, phá nѭѫng

rүy hoa màu cӫa dân hòng làm kiӋt quӋ kinh tӃ ÿӇ bà con phҧi bӓ rүy. Hàng trăm

chuӗng trҥi cӫa nhân dân bӏ phá hӫy, mӝt sӕ ÿӗng bào chӃt và bӏ thѭѫng do bom pháo

ÿӏch gây ra. Chi bӝ Ĉҧng xã Bàu Hàm ÿã chӍ ÿҥo sӣ vұn ÿӝng nhân dân kéo ra Ngã ba

Sông Thao vӅ thӏ xã Long Khánh ÿҩu tranh lên án bӑn giӃt ngѭӡi, ÿòi ngөy quyӅn bӗi

thѭӡng thӏӋt hҥi, ÿòi tӵ do ÿi lҥi làm ăn. Trѭӟc khí thӃ sөc sôi căm phүn cӫa nhân dân,

chính quyӅn ngөy ӣ Long Khánh xoa dӏu, hӭa hҽn chҩp nhұn yêu sách cӫa dân.

Nhѭng ngay sau ÿó, chúng lҥi tiӃp tөc chính sách hӫy diӋt ÿӇ gom tát dân. Máy bay

ÿӃn ném bom, bҳn pháo vào vѭӡn rүy ngày càng khӕc liӋt hѫn. Tình hình ngày càng

căng thҷng, thiӋt hҥi cӫa nhân dân ngày càng nhiӅu, ÿӗng bào Bàu Hàm ÿành phҧi thu

xӃp vӅ ҩp trung tâm. Mӝt sӕ gia ÿình cӕt cán nhѭ gia ÿình anh Tám Dҿo, Tѭ Bҧo, Hai

ChiӃn... vүn kiên quyӃt trө bám vѭӡn rүy làm ăn, không ra vùng ÿӏch. Mһc dҫu sӕng

trong vòng kӅm tӓa cӫa ÿӏch, nhân dân Bàu Hàm vүn luӗn lách ra rүy sҧn xuҩt, liên

lҥc tiӃp tӃ cho cách mҥng.

Mӭc ÿӝ ÿӏch ÿánh phá ngày càng tăng, bom pháo ngày càng ác liӋt, nhѭng cán

bӝ, ÿҧng viên, chiӃn sƭ huyӋn Trҧng Bom vүn không rӡi ÿӏa bàn. Các ÿҧng viên mұt

bên trong vүn giӳ ÿѭӧc thӃ hӧp pháp, mҥng lѭӟi cѫ sӣ trong các ҩp vүn giӳ vӳng. Ĉây

chính là cѫ sӣ ÿiӅu kiӋn ÿӇ Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa, Bàu Hàm, Trҧng Bom giӳ vӳng

và phát huy vai trò cӱa khҭu hұu cҫn trӑng yӃu, phөc vө có hiӋu quҧ cho các ÿѫn vӏ bӝ

ÿӝi chӫ lӵc và các ÿoàn hұu cҫn cӫa tӍnh, cӫa quân khu và cӫa MiӅn.

II. TIӂN CÔNG VÀ NӘI DҰY XUÂN 1968

Trên chiӃn trѭӡng toàn MiӅn, sau thҩt bҥi trong hai cuӝc phҧn công chiӃn lѭӧc

1965 - 1966 và 1966 - 1967, quân Mӻ ngөy bӏ nhiӅu tәn thҩt, tinh thҫn quân ngөy sa

sút hҷn. Mӝt bӝ phұn lӟn quân Mӻ và quân tәng trù bӏ ngөy bӏ chôn chân ӣ quân khu I

(Trӏ Thiên). Trong lúc ÿó lӵc lѭӧng cách mҥng tiӃp tөc phát triӇn ӣ cҧ ÿô thӏ và nông

thôn.

2.3 Page 13

▲back to top

Tháng 6-1967, Ban chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng nhұn ÿӏnh: Tình hình chung

cho phép ta có thӇ chuyӇn cuӝc chiӃn tranh cách mҥng sang mӝt thӡi kǤ mӟi, thӡi kǤ

giành thҳng lӧi quyӃt ÿӏnh.

Tháng 12-1967, hӝi nghӏ Bӝ chính trӏ Trung ѭѫng Ĉҧng ÿã chӍ ra nhiӋm vө

trӑng ÿҥi và cҩp bách cӫa toàn Ĉҧng, toàn quân, toàn dân ӣ cҧ 2 miӅn Nam Bҳc là:

“Thӵc hiӋn mӝt cuӝc tәng tiӃn công và nәi dұy trên toàn miӅn Nam, giành mӝt thҳng

lӧi chiӃn lѭӧc mӟi” 35.

Thӵc hiӋn Nghӏ quyӃt cӫa Bӝ chính trӏ, Trung ѭѫng Cөc, quân ӫy và Bӝ tѭ

lӋnh MiӅn ÿӇ tә chӭc lҥi chiӃn trѭӡng, giҧi thӇ khu miӅn Ĉông Nam bӝ, hình thành 5

phân khu tә chӭc 5 mǊi tiӃn công vào Sài Gòn - ÿҫu não cӫa Mӻ ngөy ӣ miӅn Nam.

Ĉây là trӑng ÿiӇm cӫa cuӝc tiӃn công nәi dұy Xuân Mұu thân 1968.

U1 bao gӗm thӏ xã Biên Hòa, huyӋn Vƭnh Cӱu, huyӋn Trҧng Bom là nѫi có

nhiӅu cѫ quan ÿҫu não cӫa ÿӏch ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ. Có nhiӅu căn cӭ kho tàng lӟn

cӫa Mӻ ngөy và chӍ cách Sài Gòn 30km. Do tҫm quan trӑng cӫa vӏ trí chiӃn lѭӧc này,

ÿӗng chí Lê Ĉӭc Anh tham mѭu trѭӣng Bӝ tѭ lӋnh MiӅn ÿã vӅ căn cӭ Bàu Sao (Trҧng

Bom) truyӅn ÿҥt Nghӏ quyӃt và triӇn khai kӃ hoҥch tiӃn công và nәi dұy xuân Mұu

Thân 1968.

Tham dӵ hӝi nghӏ có Bӝ tѭ lӋnh Sѭ ÿoàn 5 (bӝ ÿӝi chӫ lӵc MiӅn) TӍnh ӫy,

TӍnh ÿӝi U1, ÿҥi diӋn Thӏ ӫy Biên Hòa, huyӋn ӫy Vƭnh Cӱu, huyӋn ӫy Trҧng Bom. Bӝ

chӍ huy mһt trұn ÿѭӧc thành lұp gӗm các ÿӗng chí: Trҫn Minh Tâm sѭ ÿoàn trѭӣng sѭ

ÿoàn 5 làm tѭ lӋnh, ÿӗng chí Trҫn Văn An chính ӫy sѭ ÿoàn 5 làm chính ӫy Mһt trұn,

ÿӗng chí Phan Văn Trang, Bí thѭ TӍnh ӫy U1 làm phó chính ӫy.

Ngay sau ÿó ÿӗng chí Ba Thái bí thѭ huyӋn ӫy Trҧng Bom ÿã triӋu tұp cuӝc

hӑp Ban chҩp hành mӣ rӝng truyӅn ÿҥt quyӃt tâm cӫa Trung ѭѫng ÿӗng thӡi vҥch kӃ

hoҥch, mөc tiêu tiӃn công và nәi dұy trên ÿӏa bàn huyӋn. NhiӋm vө cӫa Ĉҧng bӝ, quân

dân huyӋn Trҧng Bom là sӱ dөng lӵc lѭӧng ÿӏa phѭѫng kӃt hӧp tiӃn công vǊ trang và

nәi dұy cӫa quҫn chúng giành quyӅn làm chӫ xã ҩp, tҥo bàn ÿҥp cho bӝ ÿӝi chӫ lӵc,

ÿһc công tiӃn công diӋt sinh lӵc và phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cӫa Mӻ ngөy ӣ Biên Hòa.

Trӑng ÿiӇm cӫa huyӋn Trҧng Bom là yӃu khu Trҧng Bom và khu vӵc Hѭng

Lӝc, Hѭng Nghƭa.

Trӑng ÿiӇm I (Trҧng Bom) do ÿӗng chí bí thѭ huyӋn ӫy trӵc tiӃp chӍ ÿҥo. Lӵc

lѭӧng vǊ trang gӗm bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn do ÿӗng chí Hai Kéo huyӋn ÿӝi trѭӣng

chӍ huy, ÿҥi ÿӝi công binh tӍnh tăng cѭӡng (DC7) do ÿӗng chí VǊ Kim Lân chӍ huy

cùng mӝt bӝ phұn an ninh huyӋn và du kích Trҧng Bom.

Trӑng ÿiӇm II (Hѭng Lӝc) do ÿӗng chí Hai Liên huyӋn ÿӝi phó phө trách. Lӵc

lѭӧng gӗm mӝt bӝ phұn bӝ ÿӝi huyӋn, lӵc lѭӧng hұu cҫn cӫa tӍnh, quân khu và du

kích các xã Bàu Hàm, Hѭng Lӝc.

Công tác chuҭn bӏ cho cuӝc tiӃn công nәi dây xuân 1968 ÿѭӧc huyӋn ӫy chӍ

35 Nhͷng s͹ ki͏n l͓ch s͵ Ĉ̫ng t̵p III - Nhà xṷt b̫n thông tin lý lu̵n - Hà N͡i 1987. Trang 406 - 407

2.4 Page 14

▲back to top

ÿҥo khҭn trѭѫng và bí mұt. Cѫ sӣ mұt ӣ Bàu Hàm, Hѭng Lӝc phӕi hӧp giúp ÿӥ tұn

tình cho các ÿoàn hұu cҫn thu mua lѭѫng thӵc dӵ trӳ, tham gia các ÿoàn dân công tҧi

ÿҥn tӯ chiӃn khu Ĉ vӅ Bàu Hàm, Hѭng Lӝc cҩt giҩu. Có thӇ nói nhân dân Trҧng Bom

chuҭn bӏ vào ÿӧt chiӃn dӏch không chӍ cho riêng mình mà còn lo cho nhiӅu ÿѫn vӏ cҩp

trên ÿӭng chân trên ÿӏa bàn huyӋn. Phân khu ӫy phân khu 4 lҩy ÿây làm ÿӏa bàn tұp

kӃt cӫa các ÿѫn vӏ trѭӟc khi xuҩt phát tiӃn công vào nӝi ô Sài Gòn. Nhân dân Hѭng

Lӝc, Hѭng Nghƭa còn tұn tình giúp ÿӥ, phөc vө cho thӏ ӫy Biên Hòa trong khâu vұn

chuyӇn, bҧo vӋ vǊ khí các loҥi ÿӇ ÿѭa vào nӝi ô thӏ xã Biên Hòa an toàn. Má Bҧy Ghe

ngѭӡi Hѭng Lӝc cѫ sӣ cӫa thӏ ӫy Biên Hòa nhiӅu lҫn dǊng cҧm táo bҥo khéo léo dùng

xe lam bí mұt chӣ hàng chөc khҭu súng, hàng ngàn viên ÿҥn, có cҧ ÿҥn B40 vào các

gia ÿình cѫ sӣ ӣ nӝi ô thӏ xã Biên Hòa cҩt giҩu. Các cѫ sӣ giao liên ӣ Hѭng Lӝc, Hѭng

Nghƭa bҵng ÿӫ mӑi cách, mӑi phѭѫng tiӋn nhѭ xe ÿҥp, xe hon da, xe ÿò ÿã khéo léo

ÿѭa cán bӝ cӫa Thӏ ӫy, TӍnh ӫy Biên Hòa cҧi trang vào bám trө bên trong thӏ xã ÿӇ chӍ

ÿҥo cuӝc tiӃn công và nәi dұy cӫa quân và dân ta.

Các gia ÿình cѫ sӣ ӣ Hӕ Nai nhѭ gia ÿình chӏ Ba Khánh ӣ Bҳc Hòa, gia ÿình

ông Khoҧng ӣ Bùi Chu, gia ÿình ông Trùm Na, ông Ĉѭѫng và mӝt sӕ cѫ sӣ khác ÿã

mua hàng trăm mét vҧi xanh, ÿӓ, vàng, thay cӡ mұt trұn chuҭn bӏ cho ngày nәi dұy.

Ĉêm 31-1-1968 sau hàng loҥt pháo nã vào sân bay Biên Hòa làm hiӋu lӋnh,

cuӝc tҩn công và nәi dұy cӫa quân và dân huyӋn Trҧng Bom bҳt dҫu.

Bӝ ÿӝi huyӋn bҩt ngӡ tҩn công vào tua cҧnh sát ӣ ngã 3 Trҧng Bom - Cây Gáo

diӋt 1 tiӇu ÿӝi ÿӏch. Cùng lúc bӝ ÿӝi ta nә súng tiӃn công ÿӗn Trҧng Bom do 1 ÿҥi ÿӝi

bҧo an ngөy chӕt giӳ.

Ĉӏch có công sӵ kiên cӕ và hӓa lӵc mҥnh, quân ta tә chӭc xung phong nhiӅu

ÿӧt nhѭng không chiӃm lƭnh ÿѭӧc. Cuӝc chiӃn ÿҩu ӣ ÿây diӉn ra quyӃt liӋt mӝt ngày

ÿêm. ChiӅu 1-2-1968 xe tăng ÿӏch tӯ Long Khánh kéo xuӕng phҧn kích, ÿӗng thӡi

quân Mӻ ÿóng ӣ ÿӗi cây sӕ 6 cǊng bung ra tiӃp viӋn. Bӝ ÿӝi huyӋn chӕng trҧ quyӃt liӋt

bҳn hҥ 4 xe tăng. Trong trұn chӕng phҧn kích ӣ Trҧng Bom ÿӗng chí Hai Kéo huyӋn

ÿӝi trѭӣng ÿã anh dǊng hy sinh.

Trong lúc ÿó, lӵc lѭӧng xã ӣ Hӕ Nai gӗm 10 ÿӗng chí do ÿӗng chí Tѭ KiӋt bí

thѭ xã trӵc tiӃp chӍ huy ÿã dùng mìn giұt sұp cҫu Suӕi Ĉƭa. Anh em bám vào các ҩp

Thanh Hóa, Trà Cә... phát loa tuyên truyӅn, rҧi truyӅn ÿѫn, phát ÿӝng quҫn chúng nәi

dұy truy lùng bӑn ác ôn. Bà con giáo dân ӣ Trà Cә mang bánh trái, nҩu hàng trăm vҳt

cѫm tiӃp tӃ cho bӝ ÿӝi, du kích.

Mһc dҫu lӵc lѭӧng ta chѭa ÿҫy 1 tiӇu ÿӝi, nhѭng các ÿӗng chí vүn kiên cѭӡng

bám trө ÿánh ÿӏch phҧn kích, chһn ÿánh 12 xe tăng và cѫ giӟi cӫa ÿӏch. Ĉӗng chí HiӋp

vӃt thѭѫng cǊ chѭa lành vүn hăng hái xung phong ra trұn và tiӃp tөc bӏ thѭѫng, không

mӝt ai chӏu rӡi trұn ÿӏa khi chѭa có lӋnh cӫa cҩp trên.

Tҥi xã Trҧng Bom cán bӝ và du kích xã do ÿӗng chí Năm Lӧi bí thѭ xã trӵc

tiӃp lãnh ÿҥo chӍ huy ÿã phát ÿӝng nhân dân nәi dұy diӋt ác phá kӅm, diӋt tên xã

trѭӣng Quang ác ôn, bҳt tên tình báo ÿӝi lӕt nhà sѭ ӣ Suӕi Ĉá. Công nhân ÿӗn ÿiӅn

cao su Trҧng Bom trong ngày xuӕng ÿѭӡng ÿã tiӃp tӃ cѫm nѭӟc tұn công sӵ chiӃn ÿҩu

cho bӝ ÿӝi, ÿҳp mô dӵng chѭӟng ngҥi vұt trên ÿѭӡng ÿӇ cҧn xe cѫ giӟi cӫa ÿӏch tӯ

2.5 Page 15

▲back to top

Biên Hòa, Long Khánh ÿӃn tăng viӋn.

Sau 1 ngày ÿêm tiӃn công, bӝ ÿӝi ta bӏ nhiӅu tәn thҩt. NhiӅu ÿӗng chí trong ÿó

có cҧ cán bӝ chӍ huy hy sinh. Lӵc lѭӧng ÿӏch tăng viӋn ngày càng nhiӅu và phҧn kích

quyӃt liӋt. Ban chӍ huy mһt trұn quyӃt ÿӏnh cho lӵc lѭӧng rút ra ngoài trung tâm thӏ

trҩn.

Ĉӗng thӡi vӟi mһt trұn Trҧng Bom, bӝ ÿӝi huyӋn, du kích xã Hѭng Lӝc tә

chӭc hai mǊi tiӃn công các ҩp chiӃn lѭӧc tӯ Sông Thao ÿӃn Dҫu Giây. Cánh 1 do nӳ

ÿӗng chí Hai Liên chӍ huy tiӃn ÿánh ÿӏch ӣ ҩp NguyӉn Thái Hӑc, Hѭng Nhѫn, Hѭng

Thҥnh diӋt ÿѭӧc mӝt sӕ lính nghƭa quân. Cánh thӭ 2 gӗm cán bӝ du kích xã Hѭng Lӝc

do các ÿӗng chí Tѭ Chánh, Tám Phѭӡng chӍ huy. Bӝ phұn này còn có các ÿӗng chí

cán bӝ phong trào cӫa tӍnh, huyӋn tăng cѭӡng nhѭ ÿӗng chí Mѭӡi HiӃu, Ba YӃn, Sáu

Thu, Tѭ Quý, Ba Tài... Lӵc lѭӧng ta ÿӝt nhұp vào ҩp Hѭng Nghƭa. Do tác ÿӝng tình

hình chung và khí thӃ tiӃn công cӫa cách mҥng, bӑn lính dân vӋ và bình ÿӏnh ÿóng

trong ҩp ÿӅu bӓ trӕn ra ngoài các lô cao su. Nhân dân hoàn toàn làm chӫ ҩp Hѭng

Nghƭa. Bà con vui mӯng ÿѭa bánh trái, thӏt heo, gà ra thӃt ÿãi cán bӝ, bӝ ÿӝi. Sáng 1-

2-1968, cán bӝ xã phát toa kêu gӑi binh lính ÿӏch buông súng ÿҫu hàng. Tuy nhiên bӑn

lính vүn ngoan cӕ bám giӳ, cӕ thӫ ngoài bìa lô cao su, ÿӧi ÿӏch tӯ Long Khánh lên chi

viӋn.

Hàng trăm ÿӗng bào Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa mang cӡ mһt trұn, biӇu ngӳ hӑp

mít tinh mӯng giҧi phóng. ChiӅu hôm ÿó xe tăng Mӻ tӯ Long Khánh xuӕng tăng viӋn,

chúng chҥy qua Hѭng Lӝc vӅ thӏ trҩn Trҧng Bom. Cuӝc mít tinh cӫa nhân dân vүn tiӃp

tөc và tuҫn hành khҳp các ҩp. Máy bay ÿӏch lên bҳn phá vào ҩp, Ban chӍ huy phҧi cho

lӵc lѭӧng rút ra bên ngoài ÿӇ tránh thiӋt hҥi và bҧo vӋ tài sҧn cӫa công dân.

Sáng mùng 3 tӃt, Ban chӍ huy huyӋn ÿѭa bӝ ÿӝi huyӋn tӯ thӏ trҩn Trҧng Bom

xuӕng, phӕi hӧp vӟi lӵc lѭӧng tҥi chӛ ÿánh diӋt ÿҥi ÿӝi bҧo an ÿóng ӣ ÿӗi Thú Y. Do

nҳm không chҳc tình hình, quân ta không chӍ ÿánh 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an mà còn phҧi chiӃn

ÿҩu vӟi 1 tiӇu ÿoàn cӑp ÿen (sѭ ÿoàn 18) vӯa mӟi ÿѭa quân ÿӃn ÿóng chӕt. Cuӝc

chiӃn ÿҩu không cân sӭc diӉn ra ác liӋt. Ĉӗng chí Mѭӡi Yên ÿҥi ÿӝi trѭӣng bӝ ÿӝi ÿӏa

phѭѫng huyӋn hy sinh, ÿӗng chí Sáu Lӕ huyӋn ÿӝi phó bӏ thѭѫng nһng và hai ÿӗng chí

khác hy sinh.

Ӣ khu vӵc Gia KiӋm, nhiӋm vө cӫa lӵc lѭӧng tҥi chӛ chӫ yӃu là bao bó, kӅm

chân, ngăn chһn ÿӏch ӣ chi khu KiӋm Tân. Công nhân cao su, cѫ sӣ cách mҥng ӣ các

ҩp Võ Dõng, Thanh Sѫn, Ninh Phát... ÿѭӧc phát ÿӝng tham gia chһt hҥ cây cao su, ÿҳp

mô, treo cӡ mһt trұn, dӵng chѭӟng ngҥi vұt trên lӝ 20, ÿӗng thӡi cùng vӟi du kích

dùng mìn ĈH10, ĈH8 cài ӣ nhӳng ÿiӇm xung yӃu ÿӇ ÿánh ÿӏch bung ra phҧn kích.

Ĉӝi du kích xã lӵc lѭӧng tuy ít vүn bám các trұn ÿӏa ÿánh trҧ bӑn ÿӏch tӯ chi khu

KiӋm Tân ÿi giҧi tӓa. Quӕc lӝ 20 hoàn toàn bӏ cҳt ÿӭt suӕt 1 tuҫn liӅn.

Sau ÿӧt tiӃn công nәi dұy ÿҫu Xuân 1968, sѭ ÿoàn 5 bӝ ÿӝi chӫ lӵc MiӅn rút ra

khӓi thӏ xã Biên Hòa ÿӇ ÿӭng chân hoҥt ÿӝng trên ÿӏa bàn huyӋn Trҧng Bom. Các lӵc

lѭӧng huyӋn, du kích các xã cǊng rút ra bên ngoài, bám vùng ven Bàu Hàm, Hѭng

Lӝc tiӃp tөc ÿánh ÿӏch.

Tӯ giӳa tháng 2-1968, Mӻ ngөy cӫng cӕ lӵc lѭӧng tiӃn hành càn quét nhҵm

2.6 Page 16

▲back to top

ÿҭy các lӵc lѭӧng ta ra xa. Chúng dùng xe tăng, xe cѫ giӟi ӫi phá ÿӏa hình ӣ Bàu Hàm,

VǊng RӉ, Bàu Sao, Hѭng Lӝc... ÿӇ phá ÿӏa bàn bám trө cӫa ta. Ĉánh hѫi biӃt ÿѭӧc sѭ

ÿoàn 5 (bӝ ÿӝi chӫ lӵc) vӅ ÿӭng chân hoҥt ÿӝng tҥi Trҧng Bom, trung ÿoàn 11 thiӃt

giáp Mӻ tӯ Suӕi Râm (Lӝ 2 - Long Khánh) tăng cѭӡng vӅ ÿóng các cөm dã ngoҥi tҥi

Hѭng Lӝc và Nam Trҧng Bom, nhҵm án ngӵ ÿҫu cҫu quan trӑng vào thӏ xã Biên Hòa.

Ngày 18-2-1968 pháo DKB cӫa chӫ lӵc MiӅn (Trung ÿoàn pháo 274) nã ÿҥn

vào sân bay Biên Hòa và khu kho liên hӧp Long Bình hӫy diӋt 40 kho ÿҥn, tҥo ra

nhӳng ÿám cháy lӟn và tiӃng nә suӕt 2 ngày ÿêm. Cùng thӡi gian này tiӇu ÿoàn 3

trung ÿoàn 4 tә chӭc tұp kích vào cөm quân Mӻ ӣ Nam Trҧng Bom diӋt 60 xe cѫ giӟi

và mӝt sӕ khҭu pháo.

Ngày 14-3-1968 pháo binh MiӅn lҥi tұp kích vào cөm quân Mӻ ÿóng tҥi Hѭng

Nam (Hѭng Lӝc). Trong 45 phút bӝ ÿӝi sѭ ÿoàn 5 ÿã tұp trung hӓa lӵc ÿánh ÿӏch

quyӃt liӋt, diӋt và làm bӏ thѭѫng hàng chөc tên Mӻ, phá hӫy 30 xe cѫ giӟi, 4 khҭu

pháo và mӝt sӕ nhà bҥt.

Bӝ ÿӝi huyӋn Trҧng Bom sau khi cӫng cӕ bә sung lӵc lѭӧng ÿã phӕi hӧp vӟi

du kích các xã liên tөc ÿánh ÿӏch ӣ Bàu Hàm, Hѭng Nghƭa, Trҧng Bom, diӋt nhiӅu

sinh lӵc ÿӏch. Ĉһc biӋt vӟi sӵ hӛ trӧ cӫa mӝt bӝ phұn bӝ ÿӝi chӫ lӵc MiӅn, ÿӝi huyӋn

và du kích xã ÿã tiӃn công vào bót bҧo an ÿӏch ÿóng cҥnh ÿình Hѭng Lӝc. Ta diӋt

trung ÿӝi bҧo an trong ÿó có tên Sáu Chѫn trung ÿӝi trѭӣng ác ôn ÿã ÿӅn tӝi.

Trҧng Bom là mӝt huyӋn mӟi ÿѭӧc thành lұp nhѭng chӍ trong mӝt thӡi gian

chѭa ÿҫy 2 năm (1966 - 1967) dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa huyӋn ӫy phong trào cách mҥng

ÿã có nhӳng bѭӟc phát triӇn nhanh, vӯa xây dӵng cӫng cӕ lӵc lѭӧng vǊ trang, vӯa mӣ

rӝng mҥng lѭӟi cѫ sӣ chân rӃt ӣ các xã. Ĉһc biӋt huyӋn ÿã xây dӵng ÿѭӧc ÿӏa bàn

ÿӭng chân, mӣ ÿѭӧc cӱa khҭu hұu cҫn ӣ Bàu Hàm, Hѭng Lӝc... Ĉây là cѫ sӣ quan

trӑng ÿӇ toàn ÿҧng bӝ, toàn quân, toàn dân bѭӟc vào cuӝc tiӃn công nәi dұy Xuân

1968 ÿúng thӡi gian quy ÿӏnh, hӧp ÿӗng kӏp thӡi vӟi toàn tӍnh, toàn miӅn. Tuy diӋt

ÿѭӧc sinh lӵc ÿӏch không nhiӅu, chӍ ÿҥo giӳa tiӃn công và nәi dұy chѭa ÿѭӧc chһt chӁ,

nhѭng vҩn ÿӅ cѫ bҧn là nhân dân Trҧng Bom ÿã có nhӳng ÿóng góp lӟn trong khâu

hұu cҫn, chuҭn bӏ bàn ÿҥp, ÿӏa bàn ÿӭng chân cho các lӵc lѭӧng bӝ ÿӝi chӫ lӵc, bӝ ÿӝi

tӍnh tiӃn công diӋt ÿӏch ӣ thӏ xã Biên Hòa và Sài Gòn.

Cuӝc tiӃn công và nәi dұy Xuân 1968 cӫa quân và dân huyӋn Trҧng Bom ÿã

tҥo ÿiӅu kiӋn căng kéo, dàn mӓng lӵc lѭӧng ÿӏch ӣ Biên Hòa, Long Khánh, góp mӝt

phҫn cùng quân dân toàn miӅn Nam ÿánh bҥi chiӃn lѭӧc "ChiӃn tranh cөc bӝ" cӫa ÿӃ

quӕc Mӻ, ÿѭa chúng vào thӃ bӏ ÿӝng ӣ bàn hӝi ÿàm tҥi Paris.

CHѬѪNG IV

VѬӦT KHÓ, BÁM TRӨ ĈӎA BÀN ĈÁNH BÌNH ĈӎNH CHUYӆN THӂ

PHONG TRÀO CÁCH MҤNG (1969 - 1972)

1. BÁM TRӨ ĈӎA BÀN ĈÁNH BÌNH ĈӎNH:

Ĉӧt tәng tiӃn công và nәi dұy Xuân Mұu Thân 1968 và nhӳng ÿӧt tiӃn công kӃ

2.7 Page 17

▲back to top

tiӃp cӫa quân và dân toàn miӅn Nam ÿã làm phá sҧn chiӃn lѭӧc "ChiӃn tranh cөc bӝ”

cӫa ÿӃ quӕc Mӻ. Tӯ thӃ chӫ ÿӝng tìm diӋt và bình ÿӏnh Mӻ phҧi chuyӇn sang thӃ bӏ

ÿӝng thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc "ViӋt Nam hóa chiӃn tranh", tӯng bѭӟc ÿѭa quân ngөy ra

tuyӃn trѭӟc thay chân quân Mӻ trên chiӃn trѭӡng, ÿӗng thӡi ráo riӃt tiӃn hành bình

ÿӏnh các vùng nông thôn ӣ miӅn Nam.

Mӻ tӯng bѭӟc rút quân, nhѭng cѭӡng ÿӝ ÿánh phá cӫa chúng trên chiӃn trѭӡng

Biên Hòa ngày càng khӕc liӋt. HuyӋn Trҧng Bom nҵm trong vành ÿai bҧo vӋ các căn

cӭ quân sӵ và hұu cҫn ÿӏa ÿӏch tҥi Biên Hòa cho nên chúng ÿánh phá, càn quét liên tөc

vӟi quy mô lӟn.

Sau Mұu Thân, sѭ ÿoàn 5 chӫ lӵc MiӅn vӅ hoҥt ÿӝng trên hѭӟng lӝ 1 và lӝ 20

thuӝc ÿӏa bàn huyӋn Trҧng Bom, ÿӗng thӡi lúc này các xã Cây Gáo, Bàu Hàm, Hѭng

Lӝc là nhӳng cӱa khҭu hұu cҫn quan trӑng cӫa tӍnh Biên Hòa, cӫa ÿoàn 84 MiӅn. Do

vұy ÿӏch ÿã ÿѭa lӳ 199 bӝ binh Mӻ vӅ ÿây mӣ các cuӝc hành quân lӟn ÿánh vào các

căn cӭ cӫa tӍnh, huyӋn, ÿӗng thӡi dùng xe cѫ giӟi ӫi phá ÿӏa hình ӣ Bàu Sao, Bàu 17,

Bàu Xình... Các vùng rӯng, rүy sâu trong lӝ 1, lӝ 20, quân Mӻ ÿóng nhiӅu cөm chӕt

dã ngoҥi bung ra phөc kích, gài trái ngăn chһn các tuyӃn giao liên cӫa ta.

Quân chӫ lӵc ngөy làm lӵc lѭӧng cѫ ÿӝng ӭng chiӃn và hӛ trӧ bình ÿӏnh gӗm

có chiӃn ÿoàn 52 sѭ 18 36 các tiӇu ÿoàn 1, 36, 51 biӋt ÿӝng quân ӣ Hӕ Nai, Tam HiӋp,

tiӇu ÿoàn 1, 2, 5 lính thӫy ÿánh bӝ, trung ÿoàn pháo cѫ ÿӝng sѭ 18, mӝt trung ÿӝi biӋt

kích PRU cӫa tiӇu khu Long Khánh.

Bên trong các xã ҩp, ngoài bӝ máy chính quyӅn cѫ sӣ, ÿӏch xây dӵng thêm ÿӗn

bót, tua, cӫng cӕ và tăng cѭӡng các ÿӝi bҧo an, dân vӋ, lұp các ÿӝi, các toán phòng vӋ

dân sӵ, phòng vӋ xung kích. Ӣ Hӕ Nai 2 tiӇu ÿoàn bҧo an (316, 317) 1 tiӇu ÿoàn bӝ

binh cѫ ÿӝng cӫa quân ÿoàn 3 ÿóng ӣ Thanh Hóa, 5 trung ÿӝi bҧo vӋ, 5 liên toán

phòng vӋ dân sӵ, mӝt cuӝc cҧnh sát 12 tên, 1 trung ÿӝi cҧnh sát dã chiӃn. Ӣ Suӕi Ĉƭa

và Long Lҥc có 2 cөm pháo, mӛi cөm 4 khҭu. Ӣ Gia KiӋm ÿӏch xây dӵng thêm mӝt

bót mӟi ӣ Sóc Lu, 2 cuӝc cҧnh sát ӣ Gia KiӋm và Phát Hҧi. Ӣ Hѭng Lӝc ӣ 2 ÿҥi ÿӝi

bҧo an (D624) tӍnh Long Khánh. Ӣ Trҧng Bom có tiӇu ÿoàn 352 bҧo an, tiӇu ÿoàn cӫa

lӳ 33 biӋt ÿӝng quân, ӣ Bàu Hàm có 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an 264 và 975, cөm pháo Sông

Thao vӟi 4 khҭu 105 ly.

ĈӇ ngăn chһn quan hӋ giӳa lӵc lѭӧng cách mҥng và nhân dân, ÿӏch lұp thêm

nhӳng trҥm gác, lùng sөc tra xét dân khi ÿi ra rүy. Mӛi xã ÿӏch cҳm mӝt ÿoàn bình

ÿӏnh tӯ 5 ÿӃn 10 tên bӕ trí vào nhà dân ÿӇ theo dõi phát hiӋn cѫ sӣ cách mҥng, phân

loҥi dân theo lѭѫng và giáo ÿӇ phân biӋt ÿӕi xӱ, gây chia rӁ quҫn chúng.

Mұu Thân 1968 là thӡi ÿiӇm thҳng lӧi và thuұn lӧi cho lӵc lѭӧng cách mҥng.

Nhѭng thӵc tӃ chiӃn trѭӡng huyӋn Trҧng Bom, lӵc lѭӧng vǊ trang và lӵc lѭӧng chính

trӏ có nhiӅu tәn thҩt. Mӝt mһt Mӻ ngөy tăng cѭӡng ÿánh phá, càn quét vào vùng căn

cӭ và nông thôn gây cho ta nhiӅu khó khăn, ÿһc biӋt là khó khăn vӅ lѭѫng thӵc. Trѭӟc

tình hình ÿó huyӋn ӫy Trҧng Bom ÿã nêu quyӃt tâm cho toàn Ĉҧng bӝ và nhân dân là

36 Ti͋u ÿoàn 2 ÿóng ͧ D̯u Giây, ti͋u ÿoàn 3 ͧ Sông Thao, ti͋u ÿoàn 4 ͧ Cây Gáo.

2.8 Page 18

▲back to top

phҧi bám trө ÿӏa bàn, giӳ ÿѭӧc dân chú ý các vùng ven thӏ trҩn, tiӃp tөc cӫng cӕ phát

triӇn lӵc lѭӧng chuҭn bӏ cho các ÿӧt tiӃn công theo sӵ chӍ ÿҥo cӫa TӍnh ӫy U1.

Ĉӗng chí Lê Minh TriӃt (5 TriӃt) Phó bí thѭ huyӋn ӫy và ÿӗng chí Năm

Lӧi bí thѭ xã Trҧng Bom mӝt ÿã kiên trì bám các ҩp ven, dӵa vào ÿӏa hình rӯng chӗi,

các rүy cӫa dân ÿӇ bám trө, có lúc chӍ cách ҩp chiӃn lѭӧc 100m, cҧ hai hóa trang thành

nông dân ÿӇ tiӃp xúc quҫn chúng ÿi làm rүy ngoài ҩp. Sau mӝt thӡi gian vұn ÿӝng và

thuyӃt phөc, dân chӫ Năm TriӃt ÿã móc ÿѭӧc cѫ sӣ bên trong là má Hai Lai (thѭӡng

gӑi là má Chín). Má ÿã ÿào hҫm bí mұt ngay tҥi nhà ÿӇ hai ÿӗng chí trө lҥi hoҥt ÿӝng.

Vӟi lӟp áo nông dân; ÿӗng chí Năm TriӃt nhiӅu lҫn ÿӝt nhұp vào khu nӝi chӧ ÿӇ nҳm

tình hình phөc vө cho lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӗng thӡi tích cӵc xây dӵng cѫ sӣ bên trong.

Tҥi xã Hѭng Lӝc công tác xây dӵng thӵc lӵc thu ÿѭӧc kӃt quҧ tӕt, chi bӝ ÿã

phát triӇn ÿѭӧc 4 ÿҧng viên nӳ, ӣ ҩp Hѭng Nghƭa kӃt nҥp ÿѭӧc 3 ÿҧng viên nӳ và tә

chӭc thành 1 chi bӝ mұt bên trong xã làm nòng cӕt cho phong trào vұn ÿӝng quҫn

chúng.

Ĉҫu năm 1969, Trung ѭѫng Cөc và Quân ӫy MiӅn quyӃt ÿӏnh mӣ ÿӧt tiӃn công

xuân 1969, ÿánh mҥnh vào các cѫ quan ÿҫu não căn cӭ cӫa Mӻ ngөy, nhҵm tiêu diӋt

sinh lӵc và phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cӫa chúng, hӛ trӧ cho phong trào cách mҥng cӫa

ÿӏa phѭѫng.

Ӣ chiӃn trѭӡng Biên Hòa, sѭ ÿoàn 5 MiӅn cùng ÿһc công U1 lҩy xã Hѭng Lӝc

làm bàn ÿҥp xuҩt phát. HuyӋn ӫy Trҧng Bom, chi bӝ xã, các cѫ sӣ mұt tҥi chӛ ÿã tҥo

mӑi ÿiӅu kiӋn hӛ trӧ tích cӵc cho lӵc lѭӧng vǊ trang. Gҫn 100kg thuӕc nә TNT dѭӟi

bàn tay khéo léo cӫa các má, các chӏ cѫ sӣ Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa biӃn thành nhӳng

ÿòn bánh tét ÿѭӧc cӝt ràng cҭn thұn. Hѫn 500 viên ÿҥn các loҥi ÿѭӧc giҩu kín vào

trong các trái mít và hàng loҥt súng ÿҥn ÿѭӧc nghi trang chӣ bҵng xe lam vào nӝi ô thӏ

xã Biên Hòa.

Tӯ ngày 16 ÿӃn 22-2-1969, 40 chiӃn sƭ biӋt ÿӝng thӏ xã Biên Hòa và 80 chiӃn

sƭ trinh sát cӫa sѭ 5 MiӅn ÿѭӧc cѫ sӣ giao liên Hѭng Lӝc khôn khéo ÿѭa lӑt vào nӝi ô

thӏ xã bҵng ÿѭӡng công khai.

Ĉêm 22 rҥng sáng 23-2-1969, vӟi sӵ giúp ÿӥ tұn tình cӫa huyӋn ӫy Trҧng Bom

và cѫ sӣ Hѭng Lӝc, các lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa ta ÿã tiӃn công vào các cѫ quan ÿҫu

não cӫa Mӻ ngөy ӣ Biên Hòa giành thҳng lӧi lӟn.

Vào ÿӧt 2 cӫa xuân 1969 tҥi Trҧng Bom, bӝ ÿӝi huyӋn phӕi hӧp vӟi ÿҥi ÿӝi

công binh 25 tӍnh và ÿһc công tӍnh, ÿӝi nӳ cӕi huyӋn tә chӭc tұp kích vào yӃu khu

Trҧng Bom. 12 giӡ ÿêm, lӵc lѭӧng huyӋn bҳn hai trái pháo H12 vào yӃu khu mӣ

ÿѭӡng cho các lӵc lѭӧng tiӃn công vào.

Trұn ÿánh diӉn ra ác liӋt ÿӃn 2 giӡ sáng, lӵc lѭӧng ta làm chӫ yӃu khu, 2 ÿҥi

ÿӝi bҧo an chӍ còn sӕng sót 15 tên. Ngay sau ÿó, lӵc lѭӧng ta tiӃn hành vǊ trang tuyên

truyӅn trѭӟc khi rút lui. Trên ÿѭӡng hành quân vӅ căn cӭ quân ta bҳt sӕng mӝt tiӇu ÿӝi

dân vӋ tҥi Vѭӡn Ngô thu 11 súng.

Ngày 16-3, mӝt ÿѫn vӏ sѭ 5 MiӅn ÿã tә chӭc ÿánh vào cөm quân Mӻ thuӝc lӳ

ÿoàn 3 sѭ ÿoàn 1 kӷ binh Mӻ ÿóng ӣ Trҧng Bom, diӋt và làm bӏ thѭѫng 23 tên.

2.9 Page 19

▲back to top

TiӃp ÿó, tiӇu ÿoàn 6 ÿһc công và C8 cӫa tӍnh tә chӭc bҳn DKB vào khu nӝi

chӧ, bên ngoài ÿѫn vӏ C25 cӫa tӍnh bҳn nhӗi 3 trái DBK vào yӃu khu gây nhiӅu thiӋt

hҥi cho ÿӏch.

Nhӳng trұn tiӃn công ÿӏch ngay tҥi yӃu khu Trҧng Bom ÿã cә vǊ rҩt lӟn ÿӃn

phong trào quҫn chúng ÿánh phá bình ÿӏnh. Các ÿӝi du kích xã Bàu Hàm 1, Bàu Hàm

2, Hѭng Lӝc, Trҧng Bom, ҩp Trà Cә liên tiӃp xâm nhұp vào các ҩp chiӃn lѭӧc tiӃn

hành vǊ trang tuyên truyӅn, trҩn áp bӑn ác ôn kӅm kҽp quҫn chúng rҧi truyӅn ÿѫn kêu

gӑi nhân dân ÿӭng lên ÿҩu tranh ÿòi dân sinh dân chӫ.

Sau ÿӧt tiӃn công xuân Kӹ Dұu năm 1969, sѭ ÿoàn 5 chӫ lӵc MiӅn vӅ ÿӭng

chân hoҥt ÿӝng trên tuyӃn lӝ 20 ÿӇ thu hút và tiêu diӋt sinh lӵc quân chӫ lӵc ngөy (sѭ

18).

HuyӋn ӫy Trҧng Bom trên cѫ sӣ này chӍ ÿҥo các chi bӝ, các lӵc lѭӧng vǊ trang

huyӋn ÿҭy mҥnh tiӃn công ÿӏch, tұp trung vào các ÿӕi tѭӧng kӅm kҽp, bình ÿӏnh cӫa

ÿӏch, ÿӗng thӡi phát ÿӝng quҫn chúng tiӃn công chính trӏ, binh vұn làm tan rã ÿӏch,

phá phòng vӋ dân sӵ, phá ҩp chiӃn lѭӧc.

Trong 2 ngày 8 và 9-5-1969, sѭ ÿoàn 5 chӫ lӵc MiӅn ÿánh thiӋt hҥi nһng 2

trung ÿoàn cӫa sѭ ÿoàn 18 ngөy tҥi Tҫm Bung (Túc Trѭng quӕc lӝ 20). Thҳng lӧi

nhanh chóng lan rӝng ra khҳp vùng. Chi bӝ Trҧng Bom, Bàu Hàm, chӍ ÿҥo cho cѫ sӣ

mұt bên trong tә chӭc tӯng nhóm dân bàn tán xôn xao vӅ thҩt bҥi cӫa ÿӏch, ÿánh mҥnh

vào tinh thҫn bӑn bҧo an, dân vӋ và bӝ máy kӅm kҽp cӫa ÿӏch, ÿӗng thӡi tuyên truyӅn

chính sách cӫa mһt trұn dân tӝc giҧi phóng. Tҥi Bàu Hàm, Trҧng Bom có 26 lính bҧo

an, dân vӋ bӓ ngǊ ÿӝi phòng vӋ dân sӵ xã Bàu Hàm ÿѭӧc quҫn chúng tác ÿӝng ÿã lên

trө sӣ xã trҧ súng không ÿi canh gác. Anh em binh lính bҧo an, dân vӋ bӓ ngǊ ÿѭӧc

nhân dân ÿӏa phѭѫng giúp ÿӥ tiӅn bҥc phѭѫng tiӋn ÿӇ trӣ vӅ quê làm ăn.

Ĉi ÿôi vӟi phong trào tiӃn công binh vұn, phong trào ÿҩu tranh chӕng bҳn pháo

vào làng, vào rүy, chӕng rҧi chҩt ÿӝc hóa hӑc cӫa nhân dân Trҧng Bom cǊng phát triӇn

ÿӅu khҳp, ÿһc biӋt là cuӝc ÿҩu tranh cӫa ÿӗng bào xã Bàu Hàm. Trong tháng 5-1969,

song song vӟi các cuӝc hành quân ÿánh phá vào cӱa khҭu hұu cҫn, Mӻ cho máy bay

rҧi chҩt ÿӝc hóa hӑc xuӕng Bàu Hàm ÿӇ phá ÿӏa bàn bám trө cӫa cách mҥng, phá hӫy

1.200 mүu rүy và cây ăn trái cӫa nhân dân. Hàng trăm ngѭӡi bӏ nhiӉm chҩt ÿӝc hóa

hӑc, nhiӅu ông già bà lão trҿ em phҧi ÿi bӋnh viӋn cҩp cӭu. Chi bӝ xã Bàu Hàm ÿã vұn

ÿӝng và lãnh ÿҥo quҫn chúng ÿҩu tranh và tӕ cáo Mӻ ngөy là kҿ gây tӝi ác “man rӧ”

và buӝc chúng phҧi bӗi thѭӡng thiӋt hҥi cho nhân dân.

Sáng 31-5-1969, 35 ÿӗng bào ÿҥi diӋn cho nhân dân trong xã cҫm ÿѫn tӕ cáo

lên trө sӣ xã lên án ÿӃ quӕc Mӻ và ÿòi bӗi thѭӡng thiӋt hҥi. Bӑn tӅ xã cӕ nói giҧi thích

hòng xoa dӏu sӵ phүn nӧ cӫa nhân dân. Cuӝc ÿӕi chҩt ÿang diӉn ra giҵng co thì chi bӝ

xã tә chӭc tӯng tӕp 2, 3 ngѭӡi trong các ÿӝi dӵ bӏ tiӃp tөc kéo lên trө sӣ làm áp lӵc

vӟi bӑn ngөy. Sáng 1-6-1969, hѫn 10 ÿҥi diӋn bà con xã Bàu Hàm cҫm ÿѫn kiӃn nghӏ

lên ÿҩu tranh tҥi dinh tӍnh trѭӣng Long Khánh. Hai ngày sau (3-6-1969) chi bӝ xã huy

ÿӝng 600 nhân dân mang theo 600 lá ÿѫn tӕ cáo hoa màu bӏ thiӋt hҥi do chҩt ÿӝc hóa

hӑc gây ra, bҵng nhiӅu phѭѫng tiӋn kéo vӅ thӏ xã Long Khánh. Bӑn ngөy quyӅn ӣ

Long Khánh cӕ sӭc chӕng chӃ, chúng cho rҵng Mӻ gây thiӋt hҥi thì bà con ÿòi Mӻ bӗi

thѭӡng. Bҩt bình ÿӃn cao ÿӝ, nhân dân vҩt trái cây bӏ hѭ hҥi trѭӟc mһt kҿ thù và tuyên

2.10 Page 20

▲back to top

bӕ : "Mӻ vӟi mҩy ông là mӝt thӭ. Mӻ hӫy diӋt nѭѫng rүy cӫa chúng tôi thì mҩy ông

phҧi bӗi thѭӡng". Rӗi bà con lҥi khéo léo tranh thӫ bӑn ngөy quyӅn : "Mҩy ông không

thѭѫng dân mӟi ÿӇ bӑn Mӻ phá hoҥi cuӝc sӕng cӫa dân, mҩy ông cӭ vào rүy mӟi thҩy

hӃt cҧnh ÿau lòng do chҩt ÿӝc cӫa Mӻ gây ra". Cuӕi cùng, tên tӍnh trѭӣng Long Khánh

phҧi ÿӭng ra nhұn ÿѫn tӕ cáo cӫa nhân dân, hҳn hӭa sӁ ÿiӅu tra và can thiӋp bӗi

thѭӡng cho dân. Chi bӝ xã nhұn ÿӏnh cuӝc ÿҩu tranh bѭӟc ÿҫu có kӃt quҧ. Vҩn ÿӅ

quan trӑng là ta ÿã vҥch trҫn ÿѭӧc bҧn chҩt và tính chҩt dã man cӫa Mӻ ngөy, phát

huy ÿѭӧc khí thӃ cách mҥng cӫa quҫn chúng và chӍ ÿҥo cho ÿӗng bào rút vӅ.

ĈӇ nâng khí thӃ quҫn chúng, ÿêm 4-6-1969 du kích xã Bàu Hàm kӃt hӧp vӟi

bӝ ÿӝi huyӋn tiӃn công bӑn lính bҧo an và bình ÿӏnh ÿóng tҥi ҩp Ngô QuyӅn. Ta diӋt

và làm bӏ thѭѫng 16 tên, thu 2 khҭu súng và nhiӅu ÿҥn dѭӧc.

Trong lúc ÿó tҥi Hѭng Lӝc, lӳ 199 Mӻ liên tөc càn quét vào các vùng rӯng,

chúng quyӃt tâm triӋt hҥ căn cӭ ta ӣ ÿӗi 30 Hѭng Nghƭa. TiӇu ÿoàn 2 ÿһc công U1

dùng mìn gài ÿánh ÿӏch, ban ÿêm lӵc lѭӧng ta tә chӭc tӯng tӕp tұp kích vào các cөm

chӕt dã ngoҥi cӫa chúng. Trong 2 ngày tiӇu ÿoàn 2 ÿã loҥi gҫn 200 tên Mӻ, bҳn hҥ 1

máy bay, bҿ gãy cuӝc càn cӫa quân Mӻ.

Dӵa vào quân Mӻ, bӑn ÿӏch trong các ҩp chiӃn lѭӧc lѫi là cҧnh giác. ĈӃn 5-6-

1969, du kích xã Hѭng Lӝc và bӝ ÿӝi huyӋn tә chӭc tұp kích vào ҩp chiӃn lѭӧc Hѭng

Lӝc, Hѭng Thҥnh, Hѭng Nhѫn. Bӏ bҩt ngӡ ÿӏch lúng túng bӏ ÿӝng ÿӕi phó, 18 tên bҧo

an, dân vӋ, bình ÿӏnh bӏ ÿӅn tӝi, trong ÿó có tên ÿoàn trѭӣng bình ÿӏnh, 37 tên khác bӏ

thѭѫng. Bӑn lính còn lҥi trong các ҩp trӕn chҥy vào trong dân. Lӵc lѭӧng ta làm chӫ

ҩp chiӃn lѭӧc Hѭng Thҥnh và mӝt phҫn ҩp Hѭng Nhѫn. Chi bӝ xã Hѭng Lӝc kӏp thӡi

huy ÿӝng nhân dân phá banh 2.500 mét rào ҩp chiӃn lѭӧc, ÿánh sұp trө sӣ tӅ xã, vұn

ÿӝng nhân dân ÿóng góp trên 100 lít gҥo.

Trong tháng 6, tҥi Bàu Hàm 1 chi bӝ xã ÿã phát ÿӝng hѫn 1.000 ÿӗng bào Hoa

4 lҫn nәi dұy ÿánh trӕng mӓ uy hiӃp tinh thҫn ÿӏch, tә chӭc truy lùng bӑn tӅ ÿiӋp ác

ôn, làm vô hiӋu hóa toán phòng vӋ dân sӵ, phá banh 1.000 mét rào ҩp chiӃn lѭӧc.

Tҥi Trҧng Bom 1, du kích và cán bӝ xã áp sát quӕc lӝ 1 rҧi 400 truyӅn ÿѫn,

treo cӡ giҧi phóng dӑc lӝ, trong ÿó có 1 lá cӡ lӟn treo sát trung tâm huyӋn, 3 ngày sau

ÿӏch mӟi gӥ xuӕng ÿѭӧc.

Nhӳng tháng cuӕi năm 1969, lӳ 199 Mӻ tăng cѭӡng càn quét dӑc lӝ 1, lӳ 173

Mӻ càn quét dӑc lӝ 20 vùng Gia KiӋm, Võ Dõng. Chúng tung biӋt kích vào rӯng cҳt

ÿӏa bàn phân ông ÿӇ chi viӋn hӓa lӵc theo toҥ ÿӝ, tiӃn hành phong tӓa xã Bàu Hàm nѫi

ÿӭng chân cӫa ÿѫn vӏ hұu cҫn U1 và các cѫ quan cӫa huyӋn, nhân dân ra rүy bӏ ÿӏch

kiӇm soát nghiêm ngһt, chúng xăm xét tӯng lon cѫm mang theo, tӯng bình nѭӟc uӕng

ÿӇ ngăn chһn tiӃp tөc cӫa dân cho cách mҥng. Nhӳng gia ÿình có ngѭӡi kháng chiӃn ӣ

Bàu Hàm, Hѭng Lӝc ban ÿêm ÿӅu bӏ ÿӏch bҳt tұp trung lên ÿӗn, bót, trө sӣ xã ngӫ ÿӇ

kiӇm soát. Tҥi Gia KiӋm do bӑn pháo ÿӏch ÿánh phá và sӵ kiӇm tra cӫa ÿӏch, hҫu hӃt

ÿӗng bào không dám ra rүy sҧn xuҩt, liên lҥc giӳa lӵc lѭӧng bên ngoài và nhân dân

trong các ҩp hҫu nhѭ bӏ cҳt ÿӭt. Căn cӭ hұu cҫn U1 tӯ Bàu Hàm phҧi chuyӇn vӅ núi

Sóc Lu, các căn cӭ cӫa U1 ӫy, huyӋn ӫy Trҧng Bom phҧi di chuyӇn liên tөc ÿӃn tránh

biӋt kích, bom pháo. Trong rүy tӯng gӕc mǤ bөi chuӕi ÿӅu bӏ ÿӏch gài mìn, lӵu ÿҥn.

ChiӃn dӏch phong toҧ kinh tӃ cӫa ÿӏch ÿã gây khó khăn lӟn cho lӵc lѭӧng cách mҥng.

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

Ӣ Gia KiӋm, hàng chөc cán bӝ, chiӃn sƭ ÿã hy sinh do biӋt kích, do mìn trái khi lҩy

lѭѫng thӵc nhѭ các ÿӗng chí Hai Sƭ, Năm Long, Nhanh Nhӓ, Nhanh Lӟn, Hên, Thành,

Hai, Sѫn…

Cuӕi năm 1969, ÿӝi du kích Bҳc Hòa – Trà Cә trên ÿѭӡng ÿi công tác ÿã lӑt

vào ә kích cӫa ÿӏch, 4 ÿӗng chí hy sinh. Ĉӝi công tác này bӏ xoá trҳng. Bӝ ÿӝi, cán bӝ

bên ngoài phҧi ăn bҳp, ÿұu nành, lá tàu bay thay cѫm. Nhӳng cán bӝ chiӃn sƭ chiӃn

ÿҩu trên ÿҩt Bàu Hàm lúc này thѭӡng nói “mӝt hҥt gҥo cõng 10 hӝt ÿұu nành” ÿӇ diӉn

ta tình hình khó khăn vӅ lѭѫng thӵc. Bӝ ÿӝi huyӋn tӯ 45 ÿӗng chí chӍ còn lҥi 2 tiӇu

ÿӝi, nhѭng chӍ có 1 tiӇu ÿӝi còn sӭc chiӃn ÿҩu.

Tình hình vô cùng khó khăn, nhѭng nhân dân huyӋn Trҧng Bom vүn tӓ lòng

trung thành vӟi cách mҥng, bà con xã Hѭng Lӝc ҩp Hѭng Nghƭa ÿã ÿӇ toàn bӝ các rүy

chuӕi cho bӝ ÿӝi cán bӝ chӫ lӵc và ÿӏa phѭѫng, có lúc phҧi ăn cӫ chuӕi non. Nhӡ vұy

lӵc lѭӧng cách mҥng ÿѭӧc bҧo tӗn và vѭӧt qua ÿѭӧc giai ÿoҥn khó khăn. Sӕ chuӕi bà

con ӫng hӝ lên tӟi 2 triӋu ÿӗng (tiӅn ngөy) khi các ÿѫn vӏ trҧ tiӅn thì bà con chӍ nhұn

mӝt ít, còn lҥi bà con tһng lҥi cho cán bӝ chiӃn sƭ.

Trong thӡi gian này ÿi vào ҩp ÿӇ lҩy gҥo là mӝt ÿiӅu hӃt sӭc gian nan có lúc hy

sinh cҧ tính mҥng, nhѭng lӵc lѭӧng huyӋn ÿѭӧc sӵ giúp ÿӥ cӫa nhân dân ÿã cho ngѭӡi

vào ҩp Bàu Hàm ÿӃn nhà cѫ sӣ lҩy gҥo. Trong suӕt 2 năm 1969 - 1970 nhӳng cѫ sӣ

mұt ӣ Bàu Hàm nhѭ ÿӗng chí Chu Văn Thêm, Năm Tҳc Sính, Dѭѫng Phúc Sinh ÿã

tìm mӑi cách chuyӇn lѭѫng thӵc cho cách mҥng. Các cѫ sӣ ÿã mua tӯng lít gҥo

chuyӇn ÿӃn tұp trung tҥi nhà ông Ba Bҵng, nhà ÿӗng chí Thêm ӣ ҩp Sông Thao, sau ÿó

liên lҥc vӟi bên ngoài, ban ÿêm dùng ÿèn làm ám hiӋu cho bӝ ÿӝi vào ÿem ÿi.

ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ hұu cҫn tҥi chӛ, chi bӝ mұt xã Bàu Hàm 1 ÿã chӫ ÿӝng

xây dӵng và tә chӭc ÿѭӧc mӝt sӕ cѫ sӣ trong ÿӝi phòng vӋ dân sӵ ӣ xã, trong ÿó có

ÿӝi trѭӣng và ÿӝi phó. Các cѫ sӣ mұt này nҳm tin tӭc ÿӏch, tә chӭc canh ngác bҧo vӋ

cho cán bӝ, du kích, bӝ ÿӝi ÿӝt nhұp ҩp thu thua lѭѫng thӵc. Hà Nhұt Hán dân tӝc

Hoa, nguyên là thiӃu tá sѭ ÿoàn 5 ngөy ÿѭӧc cӱ làm ÿҥi diӋn cho ngөy quyӅn xã,

thông qua bà con ӣ xã, ÿӗng chí Hà Minh Mӻ bí thѭ chi bӝ ÿã liên hӋ mӡi hҳn ra căn

cӭ. Trong cuӝc gһp ngӥ ÿӗng chí Sáu Mӻ ÿã thuyӃt phөc lҩy tình dân tӝc, cùng giòng

hӑ, vұn ÿӝng giҧi thích cho hҳn biӃt chính sách dân tӝc cӫa cách mҥng, thӃ thua tҩt

yӃu cӫa Mӻ ngөy, kӃt quҧ Hà Nhұt Hán ÿӗng ý phөc vө tin tӭc cho cách mҥng. Thông

qua cѫ sӣ này lӵc lѭӧng xã ÿã tránh ÿѭӧc nhiӅu thiӋt hҥi.

Tҥi Gia KiӋm (lúc này thuӝc huyӋn Ĉӏnh Quán) tình hình vүn tiӃp tөc khó khăn

do ÿӏch phong tӓa kinh tӃ gay gҳt. Ĉӏch phát sә gҥo cho dân và chӍ cho mua ÿӫ gҥo ăn

trong ngày, nӃu xét thҩy dѭ ÿӏch tӏch thu, dân ÿi làm rүy không cho mang gҥo theo ra

chòi rүy nҩu ăn. Trѭӟc tình hình ÿó, các cѫ sӣ mұt bên trong ÿã tìm mӑi cách giúp ÿӥ

cách mҥng. Ông Hai Mҥnh, bà Trùm Thѭ, ông Nghӏ, cô TuyӃt, cô Sѭѫng... ÿã tә chӭc

ÿѭӧc hǊ gҥo nuôi quân trong các ҩp Lҥc Sѫn, Thanh Sѫn, Võ Dõng, Bҳc Hҧi... và

bҵng con ÿѭӡng ÿi rүy chuyӇn ra căn cӭ. Ĉһc biӋt thông qua ÿҧng viên mұt Cao Văn

Mҥnh ҩp Võ Dõng, chi bӝ xây dӵng ÿѭӧc NguyӉn Ĉӭc Tín - thѭ ký Hӝi ÿӗng xã

thành mӝt cѫ sӣ nӝi tuyӃn. Anh Tín ÿã mua gҥo và chӣ bҵng xe nhà binh ngөy theo

ÿѭӡng chân núi Sóc Lu (ÿҫu ҩp Thanh Sѫn) ÿӇ tҧi gҥo ra căn cӭ.

Sӵ sáng tҥo và táo bҥo cӫa ÿҧng viên mұt, cѫ sӣ mұt bên trong ÿã giúp cho Gia

3.2 Page 22

▲back to top

KiӋm giҧi quyӃt mӝt phҫn khó khăn vӅ lѭѫng thӵc và ÿóng góp vӅ trên. Dӵa vào

nguӗn lѭѫng thӵc này du kích Gia KiӋm liên tөc chӕng càn thҳng lӧi làm thҩt bҥi 3

cuӝc hành quân cӫa lӳ dù 173 Mӻ tҥi căn cӭ Suӕi Tre giúp Tín Nghƭa và ruӝng Cҫu

Cѭӡng giáp cánh ÿӗng Gia Tân. Ĉӝi du kích Gia KiӋm cǊng nhiӅu lҫn hóa trang thành

lính ngөy dùng cách ÿánh biӋt ÿӝng thӑc sâu ҩp Lҥc Sѫn diӋt và bҳt sӕng mӝt sӕ tên

dân vӋ và bình ÿӏnh.

Tháng 9 năm 1969 TӍnh ӫy ÿiӅu ÿӗng chí Thái Văn Thái bí thѭ huyӋn ӫy

Trҧng Bom vӅ nhұn nhiӋm vө mӟi. Buәi tiӋc chia tay diӉn ra trong lúc tình hình lѭѫng

thӵc vô cùng khó khăn, các ÿӗng chí phҧi lҩy bӝt trӭng hòa cùng ÿұu xanh, bӝt khoai

mì chiên lên thành bánh ÿãi ÿӗng chí Ba Thái trѭӟc lúc lên ÿѭӡng. Tháng 10 năm

1969, huyӋn ӫy Trҧng Bom tә chӭc ÿҥi hӝi Ĉҧng bӝ lҫn 1 tҥi căn cӭ Ĉҫu pan, ÿӗng

chí Ba Thái thay mһt TӍnh ӫy ÿӃn dӵ và chӍ ÿҥo cho Ĉҥi hӝi. Ĉҥi hӝi ÿã bҫu ban chҩp

hành huyӋn ӫy Trҧng Bom gӗm : ÿӗng chí Lê Văn TriӃt (5 TriӃt) bí thѭ huyӋn ӫy,

ÿӗng chí Ĉӛ TiӃn Ĉұm (Hai Ĉұm) phó bí thѭ huyӋn ÿӝi trѭӣng, ÿӗng chí Hai Lӧi ӫy

viên thѭӡng vө phө trách an ninh. Danh sách Ban chҩp hành huyӋn ӫy ÿã ÿѭӧc ÿӗng

chí Tám Hà thay mұt khu ӫy ký quyӃt ÿӏnh công nhұn.

Ĉҥi hӝi cǊng ÿã nhұn ÿӏnh tình hình và ÿӅ ra phѭѫng hѭӟng hoҥt ÿӝng trong

thӡi gian tӟi : ĈӃ quӕc Mӻ trong lúc xuӕng thang chiӃn tranh thì ngày càng tăng

cѭӡng ÿánh phá ác liӋt ÿӇ tҥo lá chҳn an toàn cho ngөy khi rút lui kӃt hӧp vӟi phá ÿӏa

bàn, tăng cѭӡng kӅm kҽp, bình ÿӏnh bên trong các xã ҩp, phong tӓa kinh tӃ quyӃt liӋt

gây cho phong trào cách mҥng cӫa huyӋn nhiӅu khó khăn. Tӯ nhұn ÿӏnh này huyӋn ӫy

chӫ trѭѫng: kiên quyӃt bám trө ÿӏa bàn. Cán bӝ ÿoàn thӇ, ban ngành lӵc lѭӧng vǊ

trang phҧi bám ÿҩt, bám dân xây dӵng cӫng cӕ cѫ sӣ bên trong, thӵc hiӋn hai nhiӋm

vө trӑng tâm là phát ÿӝng ÿѭӧc phong trào ÿҩu tranh chính trӏ, binh vұn cӫa quҫn

chúng kӃt hӧp vǊ trang bên ngoài, diӋt ác phá kӅm, phá âm mѭu bình ÿӏnh; thӭ hai là :

bҵng mӑi cách giҧi quyӃt ÿѭӧc lѭѫng thӵc tҥi chӛ không ӹ lҥi vào trên. Lӧi dөng ÿӏch

tұp trung vào ÿánh phá căn cӭ, bên trong ҩp ÿӏch sӁ có nhiӅu sѫ hӣ ta có ÿiӅu kiӋn tiӃn

công vào các ҩp chiӃn lѭӧc, vùng thӏ trҩn, diӋt ác và ÿánh phá bình ÿӏnh.

Thӵc hiӋn chӫ trѭѫng này, huyӋn ӫy chӍ ÿҥo rút thanh niên cѫ quan, du kích và

thanh niên các xã Hѭng Lӝc, Trҧng Bom, Bàu Hàm lên bә sung và cӫng cӕ lӵc lѭӧng

vǊ trang cӫa huyӋn. KӃt quҧ huyӋn xây dӵng ÿѭӧc 1 ÿѫn vӏ võ trang ÿҥi ÿӝi 260

(C260) do ÿӗng chí Ba Long làm ÿҥi ÿӝi trѭӣng.

Tháng 11-1969, lӵc lѭӧng vǊ trang 260 huyӋn ra quân ÿánh trұn ÿҫu tҥi ҩp

Sông Thao (Bàu Hàm 1). Ý ÿӏnh cӫa ta là ÿánh ÿoàn bình ÿӏnh và trung ÿӝi dân vӋ hӛ

trӧ cho phong trào ÿҩu tranh ӣ xã. Quy luұt cӫa ÿӏch là sáng vào khoҧng 5 giӡ 30 phút

thѭӡng la cà uӕng cà phê ӣ mӝt quán gҫn trө sӣ xã, phѭѫng châm cӫa ta là bí mұt ém

quân ÿánh nhanh rút nhanh.

Lӵc lѭӧng cӫa ta chia thành 4 mǊi, 1 mǊi do ÿӗng chí Ba Long ÿҥi ÿӝi trѭӣng

chӍ huy, mӝt mǊi do ÿӗng chí Hai Ĉұm huyӋn ÿӝi trѭӣng chӍ huy, mӝt mǊi do ÿӗng

chí Ba Kiên chӍ huy ÿánh chính diӋn vào ÿӝi hình ÿӏch, 1 mǊi do ÿӗng chí ĈiӅn huyӋn

ÿӝi phó chӍ huy phө trách chһn ÿӏch khi ÿӏch rút chҥy và lҩy súng. Trұn ÿánh do ÿӗng

chí Hai Ĉұm làm chӍ huy trѭӣng. Ĉêm hôm ÿó lӵc lѭӧng ta tiӃn hành ém quân chӡ

ÿӏch, trӡi tӡ mӡ sáng thì 1 tiӇu ÿoàn trâu ÿiên (E318) tӯ Sông Thao hành quân vào,

3.3 Page 23

▲back to top

ÿây là 1 tình huӕng bҩt ngӡ, liӅn sau ÿó Ban chӍ huy hӝi ý nhanh và kiên quyӃt ÿánh

nhѭ kӃ hoҥch ÿӅ ra. Khi chúng lӑt vào trұn ÿӏa, ÿӗng chí Hai Ĉұm ra lӋnh nә súng,

quân ta tӯ các mǊi vây ép ÿӏch. Cuӝc chiӃn ÿҩu kéo dài tӯ 5 giӡ 30 ÿӃn 6 giӡ 30 quân

ta chiӃm trұn ÿӏa diӋt và làm bӏ thѭѫng 72 tên, ta hy sinh 4 ÿӗng chí, trong ÿó có 1

trung ÿӝi phó và bӏ thѭѫng 15 ÿӗng chí.

Trұn ÿánh táo bҥo bҩt ngӡ ngay trong ҩp làm bӑn tӅ ngөy bҧo an, dân vӋ hӃt

sӭc hoang mang. Ngay sáng hôm ÿó, chi bӝ mұt và cѫ sӣ tә chӭc tӯng nhóm bàn tán

thҳng lӧi cӫa quân giҧi phóng càng làm cho ÿӏch lo sӧ, nâng ÿѭӧc khí thӃ cӫa quҫn

chúng.

Trong lúc ÿó, du kích xã Hѭng Lӝc cùng ÿӝi trinh sát trung ÿoàn 33 liên tөc

bám ҩp, nghiên cӭu ÿánh ÿӏch. Cuӕi năm 1969, lӵc lѭӧng ta tә chӭc phөc kích tҥi Suӕi

Ĉƭa ÿánh trung ÿӝi dân vӋ, bҳn hҥ 6 tên, trong ÿó có tên Chà ác ôn gây nhiêu tӝi ác vӟi

dân. Chi bӝ xã Hѭng Lӝc do ÿӗng chí Tám Phѭӡng làm bí thѭ thѭӡng xuyên ÿѭa cán

bӝ vӅ bám rүy chuӕi, ban ÿêm ÿӝt ҩp tuyên truyӅn xây dӵng cѫ sӣ. Ĉӝi du kích mұt

bên trong tӯng lúc bám bìa ҩp bҳn tӍa và dùng tҥc ÿҥn ÿánh vào bӑn bҧo an, dân vӋ,

phòng vӋ dân sӵ làm cho ÿӏch bӏ hoang mang dao ÿӝng.

Tháng 1 năm 1970, du kích Hѭng Lӝc ÿѭӧc 1 cѫ sӣ dүn ÿѭӡng bҩt ngӡ ÿӝt ҩp

chiӃn lѭӧc Hѭng Nghƭa diӋt bӑn tӅ ҩp. Ĉêm tӕi lӵc lѭӧng Q4 gӗm 1 bán ÿӝi khӕng

chӃ bót, trong lúc ÿó du kích Hѭng Lӝc ÿӝt nhұp vào cѫ sӣ ҩp, bên trong ÿang ÿánh

bài khoҧng 20 ngѭӡi, ÿӗng chí Lұp dùng súng bҳn chӃt 3 ÿӕi tѭӧng tӅ ҩp. Cùng lúc ÿӝi

công binh huyӋn dùng mìn ÿánh bӭc mӝt ÿoҥn ÿѭӡng sҳt dài 1.500m làm gián ÿoҥn

giao thông cӫa ÿӏch trên tuyӃn ÿѭӡng sҳt tӯ Trҧng Bom ÿi Xuân Lӝc. TiӃp ÿó du kích

Hѭng Lӝc cùng ÿҥi ÿӝi 25 tә chӭc diӋt tên cҧnh sát bҧo an ác ôn.

Ĉêm 19 rҥng ngày 20-1-1970, bӝ ÿӝi huyӋn Trҧng Bom tұp kích vào trung ÿӝi

dân vӋ ÿóng tҥi yӃu khu diӋt 5 tên. Cùng lúc ÿӝi pháo cӫa trung ÿoàn 33 nã pháo vào

trұn ÿӏa pháo quân Mӻ ӣ Sông Thao diӋt 25 tên và tҥo ra nhӳng ÿám cháy lӟn kéo dài

hѫn mӝt tiӃng ÿӗng hӗ. Sáng 20-1-1970 quân Mӻ phҧi rút bӓ trұn ÿӏa.

Nhӳng trұn tiӃn công quân sӵ cӫa du kích, bӝ ÿӝi huyӋn ÿã cә vǊ mҥnh phong

trào quҫn chúng, ÿһc biӋt là công tác ÿӏch vұn có kӃt quҧ khҧ quan tҥi xã Bàu Hàm 1,

Bàu Hàm 2, Trҧng Bom, Tà Lài hàng ngàn truyӅn ÿѫn trên lӝ 1, lӝ 20 kêu gӑi binh

lính hãy trӣ vӅ vӟi nhân dân. Bӝ ÿӝi huyӋn ÿã bҳt sӕng 5 lính ngөy tҥi xã Hӕ Nai và

thҧ tҥi chӛ 2 tên sau khi giáo dөc, ba tên còn lҥi ÿѭa vӅ căn cӭ Bàu Hàm giáo dөc 3

ngày, sau ÿó hӑp quҫn chúng ÿӇ gây uy thӃ và thҧ cҧ 3 tên còn lҥi. Chính sách khoan

hӗng cӫa cách mҥng ÿã gây tác ÿӝng lӟn. Bҧy binh sƭ ngѭӡi Hoa ӣ Bàu Hàm ÿã bӓ

ngǊ trӣ vӅ nhà. Hҫu hӃt các ÿӝi phòng vӋ dân sӵ các xã ÿӅu ÿi canh gác có lӋ và trҧ

súng lҥi không ÿi tuҫn ban ÿêm.

Cѫ sӣ cách mҥng và quҫn chúng trong các ҩp tuy bӏ ÿӏch kӅm kҽp nhѭng

không bӓ lӥ cѫ hӝi nào ÿӇ có thӇ tiӃn công ÿӏch bҵng chính trӏ. Tҥi Hѭng Nghƭa (xã

Hѭng Lӝc) ÿҫu năm 1970, quân Mӻ liên tөc cho xe tăng, xe cѫ giӟi ӫi phá rӯng chia

thành tӯng ô, ÿѭa tӯng toán phөc kích ӣ các ÿѭӡng mòn chúng bҳn chӃt cán bӝ và kéo

bӓ xác trong ҩp chiӃn lѭӧc. Nӳ ÿӗng chí Hai Thӏnh và Phan Thӏ NhiӉu ÿã vұn ÿӝng 30

quҫn chúng kéo lên thӏ xã Long Khánh ÿҩu tranh chӕng ӫi phá rүy và giӃt ngѭӡi vô

tӝi. Hai nӳ ÿӗng chí ÿã dùng lý lӁ ÿҩu tranh vӟi bӑn ngөy quyӅn tӍnh Long Khánh và

3.4 Page 24

▲back to top

tên cӕ vҩn Mӻ ӣ tiӇu khu "tҥi sao chính phӫ nói luôn luôn bҧo vӋ dân, lҥi cho xe ӫi

phá hoҥi ruӝng rүy cӫa dân ?". Trѭӟc lý lӁ hӧp lý cӫa dân tên cӕ vҩn Mӻ phҧi ra lӋnh

rút xe cѫ giӟi vӅ ÿӗng thӡi ÿӭng ra hӭa sӁ bӗi thѭӡng cho dân.

Nhӳng năm 1969 - 1970 là thӡi kǤ ÿӏch ÿánh phá căn cӭ, ÿӗng thӡi phong tӓa

gҳt gao vӅ kinh tӃ, kӅm kҽp nhân dân gҳt gao ÿã gây khó khăn cho cách mҥng vӅ

lѭѫng thӵc và giao thông liên lҥc. Các xã Hѭng Lӝc, Bàu Hàm 1 trӣ thành bàn ÿҥp

ÿӭng chân cho các lӵc lѭӧng cӫa huyӋn, cӫa các ÿѫn vӏ hұu cҫn, ÿһc công U1 cӫa thӏ

xã Biên Hòa, là cӱa khҭu hұu cҫn cӫa ÿoàn hұu cҫn 84 MiӅn cӫa trung ÿoàn 33 miӅn

Ĉông.

Căn cӭ cӫa huyӋn ӫy Trҧng Bom cӫa U ӫy và thӏ ӫy Biên Hòa phҧi liên tөc dӡi

ÿәi liên tөc do biӋt kích và bӝ binh Mӻ ÿánh phá, mӑi sinh hoҥt ngoài căn cӭ phҧi

chuyӇn xuӕng hҫm bí mұt. Sӵ lãnh ÿҥo vӳng vàng ÿúng hѭӟng cӫa huyӋn ӫy Trҧng

Bom vӯa chӕng càn bҧo vӋ căn cӭ vӯa thӑc sâu diӋt ác ÿánh phá bình ÿӏnh, kiên trì

bám trө xây dӵng cѫ sӣ bên trong các ҩp chiӃn lѭӧc xây dӵng nӝi tuyӃn trong các tә

chӭc cӫa ÿӏch ÿã góp phҫn tҥo ÿiӅu kiӋn cho các lӵc lѭӧng hoҥt ÿӝng. Các cѫ sӣ ngѭӡi

Hoa ӣ Bàu Hàm 1, Hѭng Nghƭa ÿã tҥo nên mӝt mҥng lѭӟi giao liên ÿҧm bҧo thông tin

tӯ ÿӏa bàn vào thӏ xã Biên Hòa giúp U ӫy, thӏ ӫy chӍ ÿҥo phong trào ӣ nӝi ô, nhӳng cѫ

sӣ mұt ӣ Gia KiӋm ÿã tә chӭc ÿѭӧc nӝi tuyӃn giúp huyӋn Ĉӏnh Quán bҵng nhiӅu hình

thӭc chuyӇn tҧi ÿѭӧc sӕ lѭӧng lѭѫng thӵc lӟn vào căn cӭ.

Nhӳng ÿóng góp cӫa Ĉҧng bӝ quân và dân huyӋn Trҧng Bom có ý nghƭa sӕng

còn cӫa các lӵc lѭӧng ÿӭng chân trên ÿӏa bàn huyӋn, tҥo ÿiӅu kiӋn cho phong trào ÿӏa

phѭѫng phát triӇn lên mӝt bѭӟc mӟi.

II. KHÔI PHӨC VÀ CHUYӆN THӂ PHONG TRÀO CÁCH MҤNG

Tháng 5 năm 1971 Trung ѭѫng Cөc phân chia lҥi chiӃn trѭӡng. TӍnh U1 và

phân khu 5 sát nhұp thành phân khu Thӫ Biên, hai huyӋn Trҧng Bom và Vƭnh Cӱu

nhұp lҥi thành 1 huyӋn lҩy tên là Vƭnh Cӱu. Ĉӗng chí Thái Văn Thái - phân khu ӫy

viên ÿѭӧc cӱ làm bí thѭ huyӋn ӫy, ÿӗng chí Ba Thuҫn - TӍnh ÿӝi phó tăng cѭӡng vӅ

làm huyӋn ÿӝi trѭӣng, sau ÿó hy sinh, ÿӗng chí NguyӉn Văn Ĉұm phó bí thѭ kiêm

huyӋn ÿӝi trѭӣng, huyӋn ÿӝi phó gӗm các ÿӗng chí Tѭ ĈiӅn, Sáu Lӕ, Ba Kiên, Năm

Sƭ, lӵc lѭӧng vǊ trang cӫa huyӋn có 126 ÿӗng chí, gӗm 1 ÿҥi ÿӝi bӝ binh 36 ngѭӡi, 1

ÿҥi ÿӝi công binh 30 ngѭӡi, chӫ yӃu lӵc lѭӧng vǊ trang lҩy tӯ nguӗn huyӋn Trҧng

Bom (vì lӵc lѭӧng vǊ trang huyӋn Vƭnh Cӱu trѭӟc lúc sát nhұp chӍ còn 1 tiӇu ÿӝi).

HuyӋn Vƭnh Cӱu có 18 xã 37 các xã Gia Tân, Gia KiӋm thuӝc huyӋn Xuân Lӝc

(Xuân Lӝc, Ĉӏnh Quán sát nhұp thành huyӋn Xuân Lӝc).

HuyӋn ӫy Vƭnh Cӱu chӫ trѭѫng ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng 3 mǊi vǊ trang, chính trӏ,

binh vұn ÿӇ thӵc hiӋn nhiӋm vө trӑng tâm là ÿánh phá bình ÿӏnh, mӣ thӃ kèm nâng thӃ

làm chӫ cӫa quҫn chúng ӣ xã ҩp. Hoҥt ÿӝng vǊ trang phҧi ÿánh ÿúng ÿӕi tѭӧng ác ôn

37 Tr̫ng Bom 1, Tr̫ng Bom 2, Bàu Hàm 1, Bàu Hàm 2, H˱ng L͡c, H͙ Nai, Ĉ̩i An, Tân Ĉ͓nh, Thi͏n

Tân, Bình Long, Tân Phú, Bình Th̩nh, Bình Ý, Bình Ph˱ͣc, Lͫi Hòa, Tân Tri͉u.

3.5 Page 25

▲back to top

hӛ trӧ công tác xây dӵng cѫ sӣ, xây dӵng thӵc lӵc bên trong xã ҩp phát triӇn phong

trào ÿҩu tranh chính trӏ ÿòi dân sinh dân chӫ, ÿòi quyӅn lӧi thiӃt thân, vұn ÿӝng ÿӗng

bào bung ra sҧn xuҩt, tiӃn công binh vұn, giӳ vӳng và khôi phөc ÿӏa bàn cӱa khҭu

cách mҥng. Trӑng ÿiӇm cӫa huyӋn là các xã Bàu Hàm 1, Hѭng Lӝc, Trҧng Bom.

Thӵc hiӋn chӫ trѭѫng cӫa huyӋn ӫy, tҩt cҧ các ÿӗng chí trong cҩp ӫy ÿӅu ÿѭӧc

tăng cѭӡng cùng cán bӝ xã bám vào rүy, ven ҩp chiӃn lѭӧc ÿӇ móc nӕi xây dӵng cѫ sӣ

chӍ ÿҥo phong trào bên trong.

Tҥi xã Hѭng Lӝc, chi bӝ lãnh ÿҥo nhân dân nòng cӕt là các cѫ sӣ mұt nhѭ bà

Hai ĈiӇm, Hai Thӏnh, ông Tѭ ViӋt nhóm, tӯng tә quҫn chúng làm kiӃn nghӏ ÿҩu tranh

ÿòi bӑn tӅ xã cho dân ra làm rүy, không xét hӓi thô bҥo. Ĉӝi du kích xã nhiӅu lҫn ÿӝt

vào ҩp phөc kích bҳn trҧ bӑn bҧo an, dân vӋ, rҧi truyӅn ÿѫn cҧnh cáo làm tên Ĉӭc Lùn

ác ôn và bӑn tӅ xã ҩp rҩt lo sӧ. Tә binh vұn cӫa xã tiӃn hành nҳm và phân loҥi các gia

ÿình binh sƭ các ҩp, có kӃ hoҥch thích hӧp tuyên truyӅn vӅ lòng yêu quê hѭѫng, dân

tӝc, vӅ chính sách hòa hӧp cӫa cách mҥng. Tә binh vұn ÿã tә chӭc ÿѭӧc mӝt sӕ gia

ÿình binh sƭ làm nòng cӕt ÿӇ tuyên truyӅn báo chí công khai. Qua công tác binh vұn,

hai trung ÿӝi dân vӋ ӣ Hѭng Nghƭa biӇu lӝ sӵ uӇ oҧi tinh thҫn, chӍ canh gác chiӃu lӋ,

chi ÿoàn mұt xã Hѭng Lӝc ÿã xây dӵng ÿѭӧc mӝt tә thiӃu nhi 4 em làm ÿѭӧc nhiӋm

vө nҳm tin tӭc ÿӏch phөc vө cho du kích ÿánh ÿӏch.

Tҥi Bàu Hàm 1, trung ÿӝi dân vӋ xã có 30 thanh niên ngѭӡi Hoa. Các ÿӗng chí

Dѭѫng Phúc Sinh, Năm Tҳc Sính, Chu Văn Thêm vӯa dùng tình dân tӝc vӯa lҩy tình

ÿӗng hѭѫng ÿӇ tác ÿӝng thuyӃt phөc. Các thanh niên này cho biӃt hӑ không muӕn

ÿөng ÿӝ vӟi quân giҧi phóng, hӑ canh gác tuҫn tra chҷng qua do bӑn bҧo an thúc ép.

Qua mӝt thӡi gian ÿѭӧc cѫ sӣ mұt giáo dөc, trung ÿӝi dân vӋ này tӓ thái ÿӝ "trung

lұp". Nhӡ vұy, cѫ sӣ mұt trong xã có ÿiӅu kiӋn vұn ÿӝng tài chính và lѭѫng thӵc cho

cách mҥng.

Tҥi Trҧng Bom 1, ÿӗng chí Năm Lӧi bí thѭ xã và mӝt sӕ cán bӝ ÿã bám ÿѭӧc

ҩp A và B móc ÿѭӧc cѫ sӣ và ÿoàn viên mұt bên trong nҳm ÿѭӧc tình hình dӏch, tӯng

bѭӟc vұn ÿӝng ÿѭӧc lѭѫng thӵc.

Ӣ ҩp Bҳc Hòa (Hӕ Nai) qua mӝt quҫn chúng tӕt, ta tuyên truyӅn vұn ÿӝng ÿӗng

bào di cѭ nghèo ra rӯng bҿ măng, bүy thú, tӯng bѭӟc giáo dөc ÿѭӧc ÿӗng bào nhұn

mua lѭѫng thӵc mang vӅ, có lúc ÿӗng bào mua ÿӃn 300 lít gҥo.

Qua kiên trì công tác dân vұn, ÿӃn cuӕi năm 1971 ÿҫu năm 1972 công tác xây

dӵng cѫ sӣ, mӣ thӃ làm chӫ cho quҫn chúng ÿã ÿҥt kӃt quҧ rõ nét. Toàn huyӋn nâng

ÿѭӧc 11 ҩp lên thӃ tranh chҩp 38 mӛi xã có 1 chi bӝ, 1 chi ÿoàn ÿѭӧc cӫng cӕ. Riêng

xã Hѭng Lӝc có 3 chi bӝ ӣ 3 ҩp.

Ĉҫu năm 1972, sau nhӳng thҩt bҥi ӣ chiӃn trѭӡng Campuchia và Lào, quân

ngөy bӏ tәn thҩt lӟn, tinh thҫn ngày càng thêm sa sút. Trong lúc ÿó quân Mӻ tiӃp tөc

rút vӅ nѭӟc, các cөm chӕt pháo ӣ Sông Thao, Suӕi Ĉƭa, Gia KiӋm tӯng bѭӟc bàn giao

lҥi cho quân ngөy. Ĉӏch chuyӇn sang thӵc hiӋn kӃ hoҥch bình ÿӏnh mӟi mang tên

38 ̬p Chͫ, ̭p Lò Than, Sông Thao (Bàu Hàm 1) ̭p Ngô Quy͉n (Bàu Hàm 2) ̭p A, ̭p B̷c (Tr̫ng Bom 1) ̭p Canh

Nông, V˱ͥn Cam (Tr̫ng Bom 2) H˱ng Nghƭa, H˱ng Nh˯n, H˱ng Th̩nh (H˱ng L͡c).

3.6 Page 26

▲back to top

"cӝng ÿӗng tӵ vӋ, cӝng ÿӗng phát triӇn".

Tҥi Trҧng Bom, ÿӏch tiӃp tөc cӫng cӕ và tăng cѭӡng các ÿoàn bình ÿӏnh nông

thôn vӅ các xã, cӫng cӕ bӝ máy tӅ xã ҩp, bҳt thanh niên tӯ 16 ÿӃn 45 tuәi phҧi gia

nhұp phòng vӋ dân sӵ, các toán trѭӣng, liên toán trѭӣng ÿӅu ÿѭa ÿi hӑc ӣ VǊng Tàu.

Ӣ các vùng di cѭ công giáo, các toán, ÿӝi phòng vӋ dân sӵ ÿӅu ÿѭӧc trang bӏ ÿҫy ÿӫ

vǊ khí, tӯng bѭӟc thay dân vӋ, bҧo an canh gác xã ҩp ÿӇ bӑn bҧo an, dân vӋ làm lӵc

lѭӧng cѫ ÿӝng tҥi ÿӏa bàn. Rõ ràng ÿӏch muӕn biӃn vùng Hӕ Nai, Gia KiӋm thành

nhӳng “pháo ÿài” vӯa bҧo vӋ giao thông, tҥo nên vành ÿai án ngӳ các tuyӃn cӫa cách

mҥng tӯ ChiӃn khu Ĉ xuӕng qua ngã Vƭnh Cӱu, Cây Gáo nhҵm bҧo vӋ phía Ĉông thӏ

xã Biên Hòa, hұu cӭ lӟn cӫa ÿӏch.

ĈӇ chuҭn bӏ cho ÿӧt hoҥt ÿӝng xuân hè năm 1972, phân khu ӫy Thӫ Biên quyӃt

ÿӏnh bә sung ÿӗng chí Hai Lӧi, Tѭ Minh, nӳ ÿӗng chí Ba Hòa, Sáu Mӻ vào Ban

thѭӡng vө huyӋn ӫy Vƭnh Cӱu. HuyӋn ӫy chia ÿӏa bàn thành 3 vùng: vùng mӝt gӗm

các xã dӑc lӝ 24 (huyӋn Vƭnh Cӱu); vùng hai gӗm các xã di cѭ công giáo; vùng ba

gӗm cӫa xã dӑc lӝ 1 và lӝ 20 (huyӋn Trҧng Bom). Ӣ 3 xã ÿiӇm cӫa huyӋn trên quӕc lӝ

1, huyӋn ӫy tăng cѭӡng thêm cán bӝ lãnh ÿҥo. Ĉӗng chí Ba Hòa vӅ bám xã Hѭng Lӝc,

ÿӗng chí Hai Lӧi vӅ xã Bàu Hàm 1, ÿӗng chí Tѭ Minh và Ba Tùng vӅ xã Trҧng Bom

Ӣ xã Hӕ Nai, tұp trung mӝt khӕi lѭӧng dân sӕ lӟn vӟi 60.000 ngѭӡi (sӕ liӋu

năm 1972) ÿѭӧc phân khu ӫy xem là mӝt trӑng ÿiӇm trong công tác vұn ÿӝng quҫn

chúng. Phân khu ÿã lұp ÿӝi công tác Hӕ Nai do ÿӗng chí Cao Phi Voòng (Hai Voòng)

phө trách. Hѫn 10 cán bӝ hҫu hӃt là bӝ ÿӝi vӅ bә sung vào ÿӝi. NhiӋm vө cӫa ÿӝi công

tác là tuyên truyӅn thâm nhұp chính sách, diӋt ác phá kӅm hӛ trӧ phong trào và xây

dӵng cѫ sӣ trong ÿӗng bào di cѭ công giáo.

Ngày 31-3-1972, chiӃn dӏch NguyӉn HuӋ nә ra ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ, trӑng

ÿiӇm cӫa chiӃn dӏch là Lӝc Ninh (Sông Bé) và Tây Ninh, Biên Hòa, Bà Rӏa, Long

Khánh là hѭӟng phӕi hӧp.

Nhӳng thҳng lӧi cӫa chiӃn dӏch ӣ Lӝc Ninh, Tây Ninh ÿã tác ÿӝng và cә vǊ lӟn

ÿӃn tinh thҫn quân và dân các xã dӑc lӝ I và lӝ 20, huyӋn ӫy chӍ ÿҥo ÿҭy mҥnh công

tác tuyên truyӅn thҳng lӧi trong quҫn chúng nhân dân, ÿӗng thӡi chuҭn bӏ lӵc lѭӧng

các mһt vào ÿӧt 2 chiӃn dӏch.

Chi bӝ xã Trҧng Bom 1 bám sát ÿӗng bào ÿi làm rүy, qua ÿó tuyên truyӅn vұn

ÿӝng ÿѭӧc nhân dân làm kiӃn nghӏ ÿҩu tranh vӟi chính quyӅn ngөy phҧi cho nhân dân

ӣ lҥi rүy ban ÿêm ÿӇ canh giӳ hoa màu, yêu cҫu ÿӏch không ÿѭӧc bҳn pháo vào rүy

phá hoҥi tài sҧn cӫa nhân dân. Tuy ÿӏch không ÿӗng ý nhѭng mӝt sӕ bà con ÿã tӵ ÿӝng

cҩt ÿѭӧc 11 chӗi trong rүy, tӯng bѭӟc mang lѭѫng thӵc cҩt giҩu vӯa ÿӇ giành ăn trѭa,

vӯa giúp ÿӥ cho cán bӝ, bӝ ÿӝi.

Chi bӝ xã Trҧng Bom 2 qua công tác binh vұn ÿã giáo dөc ÿѭӧc 6 gia ÿình

binh sƭ kêu con em bӓ ngǊ vӅ sӕng tҥi ҩp Canh Nông. Cѫ sӣ nӝi tuyӃn bên trong tә

chӭc ÿѭӧc 12 quҫn chúng, chia thành các nhóm bàn bҥc thӡi sӵ vӅ hӝi nghi Paris, vӅ

thӃ thua cӫa ÿӏch, thӃ thҳng cӫa cách mҥng, chi bӝ còn tә chӭc ÿѭӧc 12 hǊ gҥo nuôi

quân ÿӇ ӫng hӝ kháng chiӃn.

3.7 Page 27

▲back to top

Tҥi xã Hѭng Lӝc và Bàu Hàm 1, chi bӝ không nhӳng vұn ÿӝng cѫ sӣ và nhân

dân quyên góp lѭѫng thӵc mà còn vұn ÿӝng các ÿoàn viên mұt, du kích mұt tham gia

cùng hұu cҫn phân khu tҧi vǊ khí ÿҥn dѭӧc, mìn tӯ chiӃn khu Ĉ qua Cây Gáo vӅ căn

cӭ, kӏp thӡi cung cҩp cho bӝ ÿӝi chiӃn sƭ vào ÿӧt ÿúng kӃ hoҥch.

Trong ÿӧt hai chiӃn dӏch NguyӉn HuӋ, huyӋn ӫy chӍ ÿҥo vùng huyӋn Trҧng

Bom sӱ dөng sӭc mҥnh 3 mǊi ÿҩu tranh, lҩy mǊi vǊ trang làm nòng cӕt tiӃn công ÿӏch

mӣ mҧng, mӣ vùng nâng thӃ làm chӫ cӫa quҫn chúng, phá giao thông trên là 1, lӝ 20,

căng kéo ÿӏch tҥo ÿiӅu kiӋn cho lӵc lѭӧng ÿһc công phân khu hoàn thành nhiӋm vө

tiӃn công vào các kho tàng, căn cӭ diӋt phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cӫa ÿӏch.

ĈiӇm cӫa huyӋn (vùng 3) là xã Bàu Hàm 1. Tҥi ÿây, ngoài ÿӝi du kích xã còn

có ÿҥi ÿӝi bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng huyӋn. ChӍ ÿҥo trӵc tiӃp ÿӧt tiӃn công ӣ Bàu Hàm 1 là

ÿӗng chí Ba Thái bí thѭ huyӋn ӫy, chính trӏ viên huyӋn ÿӝi, ÿӗng chí Tѭ ĈiӅn huyӋn

ÿӝi phó.

Ngày 12-6-1972, quân ta tә chӭc 1 trұn ÿánh quy mô cҩp tiӇu ÿoàn vào các

ÿiӇm ӣ Bàu Hàm 1. Tham gia trұn ÿánh gӗm có ÿҥi ÿӝi bӝ binh huyӋn, ÿҥi ÿӝi công

binh do ÿӗng chí Hai Quân chӍ huy gӗm 22 chiӃn sƭ ÿҥi ÿӝi pháo cӫa phân khu chi

viӋn.

Theo kӃ hoҥch, ÿҥi ÿӝi pháo dùng pháo bҳn vào bót Lò Than khi ÿӏch tұp trung

chào cӡ buәi sáng, sau ÿó lӵc lѭӧng bӝ binh ÿánh chiӃm bót, ÿҥi ÿӝi công binh có

nhiӋm vө chһn viӋn tӯ hѭӟng lӝ I ÿi vào.

Khi trұn ÿánh xҧy ra tình huӕng có thay ÿәi, pháo cӫa ta bҳn sai mөc tiêu, cho

nên ÿӏch chӫ quan vүn cho lӵc lѭӧng ÿi mӣ ÿѭӡng hѭӟng vӅ ҩp Sông Thao. Do ÿó lӵc

lѭӧng ta chuyӇn sang tiӃn công bӑn ÿi mӣ ÿѭӡng. Cuӝc chiӃn ÿҩu diӉn ra ác liӋt kéo

dài ngҫn 1 ngày. TiӇu khu Long Khánh tăng viӋn lên 3 ÿҥi ÿӝi bҧo an ÿӇ giҧi tӓa Sông

Thao, trұn ÿánh càng trӣ nên ác liӋt hѫn ta và ÿӏch tranh nhau tӯng căn nhà. Ta tiêu

diӋt gҫn 100 tên bҧo an, ta hy sinh 2 và bӏ thѭѫng 11 ÿӗng chí.

Trұn ÿánh ÿã ÿѭӧc Bӝ chӍ huy miӅn tһng thѭӣng huân chѭѫng chiӃn công hҥng

3 và ÿѭӧc ÿánh giá là mӝt trұn có bѭӟc phát triӇn mӟi trong chiӃn thuұt kӃt hӧp các

binh chӫng ÿánh chiӃm ҩp ban ngày. Trұn ÿánh ÿѭӧc tә chӭc rút kinh nghiӋm và phә

biӃn cho các ÿѫn vӏ bҥn.

TiӃp ÿó trong tháng 6 và tháng 7 năm 1972 , bӝ ÿӝi huyӋn, du kích Bàu Hàm 1

ÿã 4 lҫn tiӃn công vào bӑn bҧo an, dân vӋ canh gác ҩp, ÿi tuҫn tra. Tұp kích bҵng pháo

vào cөm pháo binh ӣ Sông Thao, ÿӗng thӡi tiӃn hành vǊ trang tuyên truyӅn trong ҩp

chiӃn lѭӧc làm tan rã bӑn tӅ ҩp và bӝ máy kӅm kҽp cӫa ÿӏch.

Tҥi Trҧng Bom 1, ngày 18-7-1972 ÿӝi du kích xã phөc kích sát quӕc lӝ 1 ÿánh

1 xe Jeep ÿӏch diӋt 3 tên, ÿӗng thӡi tұp kích vào bӑn dân vӋ ÿang xét hӓi dân trong ҩp

chiӃn lѭӧc diӋt 1 tên. Ngày 22-7-1972 du kích xã ÿҳp mô, dӵng chѭӟng ngҥi vұt, gài

trái ngăn chһn giao thông ÿӏch nhiӅu tiӃng ÿӗng hӗ. Ĉӏch cho lính tӯ yӃu khu lên giҧi

tӓa bӏ nә lӵu ÿҥn chӃt 1 tên. Phát huy thҳng lӧi, chi bӝ xã và cѫ sӣ tranh thӫ rҧi truyӅn

ÿѫn và phát ÿӝng ÿѭӧc 75 quҫn chúng trong ҩp ӫng hӝ cách mҥng, rút thanh niên

thoát ly gia nhұp lӵc lѭӧng cách mҥng.

3.8 Page 28

▲back to top

Hoҥt ÿӝng vǊ trang, chính trӏ tҥi Trҧng Bom 1 tuy ít nhѭng lҥi có hiӋu quҧ lӟn,

bӣi vì Trҧng Bom 1 là vùng sâu, nѫi có yӃu khu và bӝ máy kӅm kҽp lӟn cӫa ÿӏch.

Thҳng lӧi ӣ Trҧng Bom ÿã cә vǊ mҥnh phong trào ÿҩu tranh cӫa quҫn chúng, hҥn chӃ

hoҥt ÿӝng cӫa bӑn ác ôn và bӑn tӅ xã.

Tháng 8-1972, Bӝ Tѭ lӋnh MiӅn thành lұp ÿoàn ÿһc công 113 chuyên trách

ÿánh sân bay Biên Hòa, kho liên hӧp Long Bình diӋt phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cӫa

ÿӏch. Trung ÿoàn 33 quân khu ÿѭӧc ÿѭa vӅ ÿӭng chân ӣ Hѭng Lӝc, Bàu Hàm (lӝ 1)

nhҵm thu hút lӵc lѭӧng chӫ lӵc cӫa ÿӏch hӛ trӧ cho ÿoàn ÿһc công 113 hoàn thành

nhiӋm vө. Ĉӝi công tác xã Hӕ Nai ÿã tích cӵc chuҭn bӏ lѭѫng thӵc, bӕ trí ÿӏa hình tҥo

ÿiӅu kiӋn cho ÿoàn 113 bám trө tiӃn công vào kho liên hӧp Long Bình. Trong tháng 9-

1972 ÿһc công 113 ÿã tiӃn công vào sân bay Biên Hòa và khu kho 53 Long Bình. Bӕn

kho bom và 200 máy bay bӏ phá hӫy, khu kho 53 bӏ cháy vӟi hѫn 200 nhà kho, tiӃng

nә và lӱa cháy suӕt ngày ÿêm gây chҩn ÿӝng Biên Hòa, Sài Gòn.

Ĉêm 3-10-1972, ÿҥi ÿӝi 9 pháo Trung ÿoàn 33 bҳn 3 hӓa tiӉn H12 vào ÿӗn

Sông Thao, phá sұp cӕng Hѭng Nghƭa, ÿӗng thӡi ÿҥi ÿӝi 24 ÿһc công (E33) tұp kích

diӋt gӑn ÿӗn Hѭng Lӝc, mӣ ÿѭӡng cho tiӇu ÿoàn 7 và bӝ ÿӝi huyӋn ÿánh chiӃm ҩp

Hѭng Lӝc. Chi bӝ xã cùng cѫ sӣ và du kích truy lùng bӑn tӅ ngөy ác ôn. Cùng trong

ÿêm, tiӇu ÿoàn 9 (E33) cùng bӝ ÿӝi huyӋn, du kích xã ÿánh chiӃm 2 ҩp Sông Thao và

Bàu Hàm (xã Bàu Hàm), chi bӝ mұt ÿã phát ÿӝng quҫn chúng nәi dұy ÿánh trӕng gõ

thùng, cùng du kích diӋt ác ôn, phá rã các ÿӝi phòng vӋ dân sӵ, giҧi phóng 2 ҩp. Tӯ

tiӇu khu Long Khánh, ÿӏch ÿiӅu 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an thuӝc liên ÿӝi 3/26 và hai trung ÿӝi

dân vӋ lên giҧi vây. TiӇu ÿoàn 8 (E33) ÿã chһn ÿánh ÿӏch quyӃt liӋt ÿҭy lùi 3 ÿӧt phҧn

công, diӋt gӑn 1 trung ÿӝi dân vӋ, ÿánh thiӋt hҥi năng 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an, bҿ gãy cuӝc

hành quân giҧi tӓa cӫa ÿӏch diӋt 80 tên. Quӕc lӝ 1 hoàn toàn bӏ cҳt ÿӭt. Trên các

hѭӟng tӯ Long Khánh và Trҧng Bom vào Bàu Hàm, du kích, bӝ ÿӝi huyӋn xây dӵng

chѭӟng ngҥi vұt, gài mìn ÿӇ chһn viӋn binh ÿӏch.

7 giӡ sáng cùng ngày 3-10-1972, ÿӏch tăng cѭӡng 1 ÿҥi ÿӝi công binh tӯ Trҧng

Bom lên mӣ chѭӟng ngҥi vұt thông ÿѭӡng cho viӋn binh. Khi ÿӃn ÿoҥn Bàu Cá ÿӏch

lӑt vào bãi mìn cӫa ta, 14 tên bӏ chӃt, buӝc ÿӏch phҧi rút lui. ĈӃn 10 giӡ 15 phút yӃu

khu Trҧng Bom lҥi tăng cѭӡng 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an, 1 trung ÿӝi dân vӋ lên mӣ ÿѭӡng. Bӝ

ÿӝi huyӋn và 1 ÿѫn vӏ cӫa trung ÿoàn 33 chһn ÿánh diӋt 21 tên (trong ÿó có 1 ÿҥi úy

và mӝt phân chi khu trѭӣng).

Tӯ ngày 4 ÿӃn ngày 6-10-1972, ÿӏch 2 lҫn tә chӭc tăng viӋn ÿӅu ÿөng mìn và

phҧi rút lui. Ĉѭӡng sӕ 1 tӯ Bàu Cá lên Sông Thao, tӯ Hѭng Lӝc vӅ Sông Thao hoàn

toàn bӏ cҳt ÿӭt.

Ngày 12-10-1972, trung ÿoàn 33 tiӃn công vào cөm pháo binh cӫa ÿӏch ӣ Sông

Thao, phá hӫy khҭu pháo 105 ly, 1 cӕi 81 ly, diӋt nhiӅu ÿӏch (trong ÿó có 3 thiӃu tá, 4

ÿҥi úy, 5 trung úy) phá hӫy hoàn toàn khu thông tin. Sau ÿó chuyӇn sang cùng du kích

xã bao bó, vây lҩn bӭc hàng ÿӗn Lò Than, ÿӗn bӏ san bҵng, quân ta thu nhiӅu súng và

ÿҥn cӫa ÿӏch.

ChiӃn thҳng Sông Thao, Bàu Hàm lӝ I ÿã cә vǊ rҩt lӟn tinh thҫn cán bӝ, chiӃn

sƭ và nhân dân ÿӏa phѭѫng. Du kích các xã Bàu Hàm 1, 2, Trҧng Bom 1, 2 ÿѭӧc cѫ sӣ

bên trong hѭӟng dүn ÿã ÿӝt ҩp bҳt sӕng 24 tên ÿӏch ÿѭa vào căn cӭ giáo dөc, tҩt cҧ

3.9 Page 29

▲back to top

ÿӅu hӭa trӣ vӅ không làm viӋc cho ÿӏch. Phong trào thanh niên tòng quân phát triӇn bә

sung cho lӵc lѭӧng võ trang, cѫ quan huyӋn xã Hѭng Lӝc rút ÿѭӧc 30 thanh niên

trong ÿó có 10 nӳ, xã Bàu Hàm 1 rút 10 tân binh nӳ, Bàu Hàm 2 phát triӇn 10 tân binh

có 5 nӳ, xã Trҧng Bom 1 rút ÿѭӧc 30 thanh niên, xã Trҧng Bom 2 rút ÿѭӧc 15 thanh

niên, có 5 nӳ.

Trong tháng 11 và 12 năm 1972, trung ÿoàn 33 miӅn Ĉông và bӝ ÿӝi huyӋn

tiӃp tөc uy hiӃp và khӕng chӃ lӝ 1 ÿoҥn tӯ Hѭng Nghƭa (Hѭng Lӝc), Bàu Hàm. Hҫu

hӃt chính quyӅn cӫa ÿӏch ӣ các xã ÿӅu rӋu rã, bӑn ác ôn co thun không dám hoҥt ÿӝng,

quҫn chúng các xã Bàu Hàm, Hѭng Lӝc, Trҧng Bom ÿã bung ra rүy sҧn xuҩt tiӃp xúc

và tiӃp tӃ lѭѫng thӵc cho cách mҥng. Hѫn 600 truyӅn ÿѫn công bӕ chính sách 10 ÿiӇm

cӫa chính phӫ cách mҥng lâm thӡi cӝng hòa miӅn Nam ViӋt Nam ÿѭӧc rҧi và truyӅn

tұn tay nhân dân, cuӝc ÿҩu tranh cho chính nghƭa ÿӝc lұp dân tӝc và hòa bình cӫa cách

mҥng ÿѭӧc nhân dân hoan nghênh và ӫng hӝ.

Công tác binh vұn ÿѭӧc các xã tiӃn hành song song vӟi ÿҩu tranh chính trӏ và

vǊ trang. Tҥi Bàu Cá, ÿêm 11 -12-1972 cѫ sӣ ta hù hӑa tác ÿӝng "lӵc lѭӧng cách

mҥng chuҭn bӏ tiӃn công" ÿã làm cho hai toán phòng vӋ dân sӵ 32 tên hoang mang

trӕn chҥy.

Tҥi xã Hӕ Nai, ÿӝi công tác ÿã bám sát khu vӵc Ĉӗng Lách, Sông Mây, Bùi

Chu, Bҳc Hòa, Tân Hòa... cùng vӟi nhân dân ra sҧn xuҩt, giúp ÿӥ bà con thu hoa màu,

tӯng bѭӟc rút ngҳn khoҧng cách nghi ngӡ giӳa bà con giáo dân và cách mҥng. ĈӃn

tháng 12 ÿӝi ÿã xây dӵng ÿѭӧc 35 cѫ sӣ quҫn chúng, trong ÿó có 10 cѫ sӣ an ninh mұt

làm nhiӋm vө thông báo tin tӭc tình hình ÿӏch.

Khu vӵc Gia KiӋm, do ÿӗng chí Tѭ Ĉҫy làm bí thѭ, ÿã tăng cѭӡng vǊ trang

tuyên truyӅn trên lӝ 20 bҵng truyӅn ÿѫn, bám các rүy vұn ÿӝng quҫn chúng, nhӡ vұy

ÿã thuyӃt phөc ÿѭӧc hàng chөc ÿӗng bào ra rүy ӣ lҥi ÿêm bҧo vӋ hoa màu, tӯ ÿó ta

nhӡ mua lѭѫng thӵc ÿem vào căn cӭ.

Cuӝc tiӃn công quân sӵ và phong trào cӫa quҫn chúng ÿã ÿem lҥi kӃt quҧ khҧ

quan trong viӋc mӣ cӱa khҭu hұu cҫn trên ÿӏa bàn huyӋn. Trong 6 tháng cuӕi năm

1972, tӍnh và huyӋn mӣ cӱa khҭu ӣ Bàu Cá, Bàu Hàm 1, Hѭng Lӝc, nӕi hành lang

giao liên tӯ chiӃn khu Ĉ qua lӝ 20, lӝ 1 tҥo ÿiӅu kiӋn cho bѭӟc chӗm lên trѭӟc khi ký

hiӋp ÿӏnh Paris.

ChiӃn dӏch NguyӉn HuӋ năm 1972 cӫa quân dân miӅn Ĉông Nam bӝ và chiӃn

dӏch tәng hӧp ӣ ÿӗng bҵng sông Cӱu Long ÿã góp phҫn làm nên thҳng lӧi cӫa cách

mҥng miӅn Nam. ĈӇ trҧ ÿǊa và hy vӑng tìm ÿѭӧc thӃ mҥnh trên bàn ÿàm phán ӣ

Paris, tӯ ngày 18-12 ÿӃn 31-12-1972 ÿӃ quӕc Mӻ ÿã mӣ cuӝc tұp kích lӟn bҵng không

quân vào Hà Nӝi, Hҧi Phòng. Quân, dân miӅn Bҳc giáng trҧ quyӃt liӋt ÿánh bҥi hoàn

toàn cuӝc tұp kích cӫa Mӻ làm nên mӝt trұn “ĈiӋn Biên Phӫ trên không” vang dӝi.

Tҥi miӅn Nam, Trung ѭѫng Cөc và Bӝ chӍ huy MiӅn chӫ trѭѫng mӣ ÿӧt “chӗm

lên chiӃm lƭnh” giҧi phóng xã ҩp, mӣ rӝng quyӅn làm chӫ, chuҭn bӏ cho cuӝc ÿҩu

tranh mӟi khi có hiӋp ÿӏnh ÿình chiӃn.

Ngày 19-1-1973, ÿӗng chí NguyӉn Hҧi phó bí thѭ TӍnh ӫy Biên Hòa vӅ Trҧng

Bom triӇn khai nhiӋm vө mӟi cho huyӋn. Ĉӗng chí ÿã truyӅn ÿҥt chӍ thӏ và kӃ hoҥch

3.10 Page 30

▲back to top

cӫa tӍnh ӫy vӅ ÿoҥt “chӗm lên chiӃm lƭnh” vӟi mөc ÿích mӣ rӝng vùng giҧi phóng

nâng mӭc làm chӫ cӫa quҫn chúng, ÿánh bҥi âm mѭu tràn ngұp lãnh thә cӫa quân

ngөy tҥo ÿiӅu kiӋn pháp lý cho nhân dân ÿҩu tranh chính trӏ khi hiӋp ÿӏnh ÿѭӧc ký kӃt.

HuyӋn ӫy ÿã chia hӋ lӝ I làm 3 khu vӵc: Trҧng Bom, Bàu Cá, Hѭng Lӝc. ĈӇ

hӛ trӧ cho phong trào ÿӏa phѭѫng, Bӝ tѭ lӋnh miӅn Ĉông tăng cѭӡng cho huyӋn trung

ÿoàn bӝ binh 33 và trung ÿoàn pháo 74.

ĈӇ ÿӕi phó vӟi ta và thӵc hiӋn chiӃn dӏch “tràn ngұp lãnh thә” ÿҫu tháng 1-

1973 ÿӏch tăng cѭӡng lӵc lѭӧng phòng thӫ trên hai hѭӟng quӕc lӝ I và quӕc lӝ 20.

Ĉѭa tiӇu ÿoàn 437 bҧo an lên ÿóng ӣ Trҧng Bom, tiӇu ÿoàn 343 ÿóng ӣ Bàu Cá, ҩp

NguyӉn Thái Hӑc, tiӇu ÿoàn 359 bҧo an ÿóng tҥi KiӋm Tân. Ngày 25 và 26-1-1973

ÿӏch tăng cѭӡng 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an lên Hѭng Lӝc, ÿóng 3 chӕt bҧo an tҥi sӣ thú y,

ÿѭӡng sҳt, Sông Thao, bung ra gài mìn xung quanh các ҩp, ÿӗng thӡi kiӇm tra gҳt gao

quҫn chúng ra vào ҩp. Ngăn cҩm nhân dân ra rүy tӯ ngày 27-1-1973. Bên trong các ҩp

bӑn tӅ ngөy, cҧnh sát, bình ÿӏnh buӝc nhân dân mua các khҭu hiӋu vӁ sҹn nӝi dung

chӕng cách mҥng treo trѭӟc cӱa nhà, bҳt dân sѫn cӡ "ba que" ӣ cӱa nhà và trên nóc

nhà…

Ĉêm 26-1-1973 rҥng sáng ngày 27-1-1973 bӝ ÿӝi huyӋn, du kích các xã cùng

trung ÿoàn 33 nә súng ÿánh chiӃm 17 ҩp dӑc lӝ 1 và lӝ 20 (Trҧng Bom 1, 2; Bàu Hàm

1, 2; Hѭng Lӝc...)

Tҥi Trҧng Bom, trung ÿoàn 33 tiӃn công yӃu khu, làm chӫ trung tâm chӧ, phát

triӇn ÿánh vào các ÿӗn bҧo an, dân vӋ. Bӑn ÿӏch bӓ chҥy. Lӵc lѭӧng ta chiӃm lƭnh và

làm chӫ 2/3 thӏ trҩn. Sau ÿó ÿӏch tә chӭc tӯ 8 giӡ sáng ÿӃn 11 giӡ mӣ 3 cuӝc phҧn

kích nhѭng ÿӅu bӏ quân ta bҿ gãy. 12 giӡ trѭa cùng ngày ÿӏch tăng cѭӡng tiӇu ÿoàn 1

chiӃn ÿoàn 43 sѭ 18 ngөy lên phҧn kích theo hai hѭӟng tây nam và ÿông nam. Lӵc

lѭӧng ta bám công sӵ ÿánh trҧ quyӃt liӋt ÿҭy lùi 9 ÿӧt phҧn kích, tiӃp tөc làm chӫ thӏ

trҩn ÿӃn ngày 28-1-1973.

Không ÿҭy lùi ÿѭӧc quân ta, 8 giӡ sáng ngày 18-1 ÿӏch cho máy bay lên bҳn

bӯa bãi vào xóm ҩp, ÿӗng thӡi gӑi các trұn ÿӏa pháo ӣ Suӕi Ĉƭa, Long Lҥc, Sông Thao

bҳn bӯa bãi gây thiӋt hҥi lӟn vӅ nhà cӱa tài sҧn cӫa nhân dân. Ĉһc biӋt trong ÿӧt phҧn

kích ÿӏch sӱ dөng máy bay ném bom chiӃn lѭӧc B52 ÿánh vào căn cӭ huyӋn ÿӝi và

ÿѫn vӏ hұu cҫn ӣ ÿông bҳc Bàu Hàm 6 kilomét.

Trong lúc ÿó tҥi Hѭng Lӝc, quân ta tiӃn ÿánh ÿӗn Hѭng Lӝc, Hѭng Nghƭa làm

chӫ ҩp Hѭng Nghƭa. Ĉӏch cho quân tӯ tiӇu khu Long Khánh lên chi viӋn ÿã bӏ tiӇu

ÿoàn 9 trung ÿoàn 33 chһn ÿánh quyӃt liӋt. Cѫ sӣ mұt trong ҩp ÿã bùng ra rҧi truyӅn

ÿѫn, treo băng rôn trong ҩp hoan hô cách mҥng. Hàng chөc thanh niên Hѭng Lӝc

xuӕng ÿѭӡng ÿào công sӵ cho bӝ ÿӝi bám trө ÿánh ÿӏch.

Tҥi xã Bàu Hàm 1, sáng 27-1, ÿӝi biӋt ÿӝng Biên Hòa và 1 ÿҥi ÿӝi bӝ binh cӫa

tӍnh do ÿӗng chí Hai Quân chӍ huy (TӍnh ÿiӅu ÿӝng ÿӗng chí Hai Quán ӣ lҥi chӍ huy

mһt trұn phía nam huyӋn) vào chiӃm lƭnh ҩp ҩp Sông Thao, ҩp Bàu Hàm do ÿҥi ÿӝi

trinh sát quân khu ÿҧm nhiӋm. ChiӅu 27-1 ÿӏch cho máy bay vào ném bom hӫy diӋt

làng xóm làm cháy 15 căn nhà, làm bӏ thѭѫng 5 ÿӗng bào. Sáng ngày 28-1, ÿӏch tăng

cѭӡng 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an tә chӭc 2 mǊi phҧn kích vào ҩp, lӵc lѭӧng ta dӵa vào công sӵ

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

ÿҭy lùi 15 ÿӧt phҧn kích cӫa ÿӏch và rút ra ngoài bìa ҩp. Khi quân ta vӯa rút lui, chi bӝ

xã ÿã vұn ÿӝng hѫn 100 ÿӗng bào kéo ÿӃn ÿҩu tranh vӟi bӑn lính bҧo an, phҧn ÿӕi bҳn

pháo làm cháy nhà dân. Bà con nói: “Hòa bình rӗi sao mҩy ông không chҩp hành, lҥi

gӑi pháo bҳn vào ҩp, thiӋt hҥi ÿә vӥ thӃ này làm sao dân ăn tӃt?” Ngay sau ÿó chi bӝ

mұt tә chӭc “tҧn cѭ ngѭӧc” tӯ trong sâu ra tác ÿӝng hù dӑa tinh thҫn ÿӏch, mӝt ÿҥi ÿӝi

bҧo an hoang mang phҧi rút trӣ ra.

Tҥi xã Bàu Hàm 2, ngay trong lúc quân ta tiӃn công ÿӏch, nhân dân trong xã ÿã

dùng sѫn xóa tҩt cҧ cӡ ngөy trên nóc nhà, xé cӡ ÿӏch bҳt treo. 50 gia ÿình nông dân ӣ

xã ÿӃn xin tình nguyӋn nҩu cѫm phөc vө bӝ ÿӝi chiӃn ÿҩu, 4 gia ÿình ӫng hӝ 5.000

ÿӗng mua lѭѫng thӵc cho bӝ ÿӝi, 6 gia ÿình ÿã dùng ván, gӛ ӣ nhà ÿem ra cho bӝ ÿӝi

làm công sӵ, 2 em thiӃu nhi ÿã hѭӟng dүn cho bӝ ÿӝi lҩy 2 khҭu súng cӫa bӑn phòng

vӋ dân sӵ giҩu khi bӓ chҥy. Nhân dân ҩp NguyӉn Thái Hӑc ÿã gói bánh tét và mua hai

thùng “mì ăn liӅn” ӫng hӝ bӝ ÿӝi.

Ĉêm 29-1-1973, ÿӏch tұp trung cҧ 3 tiӇu ÿoàn cӫa chiӃn ÿoàn 43 sѭ 18 ngөy

phҧn kích quyӃt liӋt trên các trұn ÿӏa. Dѭӟi mѭa bom ÿҥn pháo cӫa ÿӏch, trung ÿoàn

33, bӝ ÿӝi huyӋn và du kích các xã ÿã bám công sӵ và ÿӏa hình chӕng trҧ ác liӋt. Trên

hѭӟng Trҧng Bom - Dҫu Giây, ÿӏch sӱ dөng 2 chi ÿoàn xe bӑc thép lên yӇm trӧ cho

bӝ binh, chúng tұp trung hӓa lӵc tӯ xe tăng, pháo nhҵm tiêu diӋt lӵc lѭӧng ta. Ĉêm 29

rҥng sáng ngày 30-1-1973, toàn bӝ quân ta ÿѭӧc lӋnh rút khӓi các trұn ÿӏa ÿӇ bҧo vӋ

dân và bҧo toàn lӵc lѭӧng.

Sau ÿó huyӋn ӫy ÿã chӍ ÿҥo các xã triӇn khai ÿӧt ÿҩu tranh trong toàn huyӋn

ÿòi ÿӏch phҧi bӗi thѭӡng thiӋt hҥi do bom pháo gây ra. KӃt quҧ ÿӏch cho ngѭӡi ÿi kiӇm

tra tӯng xã, ҩp và chӏu bӗi thѭӡng, nhà bӏ thӏӋt hҥi 50% thì ÿѭӧc cҩp tole và mӝt sӕ

trên 16.500 ÿӗng, nhà thiӋt hҥi trên 80% ÿѭӧc cҩp tole và bӗi thѭӡng 25.600 ÿӗng.

Thӵc hiӋn quyӃt tâm và sӵ chӍ ÿҥo cӫa tӍnh ӫy, có sӵ hӛ trӧ cӫa lӵc lѭӧng chӫ

lӵc, Ĉҧng bӝ quân dân toàn huyӋn trong ÿӧt "chӗm lên chiӃm lƭnh" ÿã gây cho ÿӏch

nhiӅu thiӋt hҥi, ta làm chӫ 12 ҩp và 2/3 thӏ trҩn (27-1 ÿӃn 30-1-1973), kiӇm soát quӕc

lӝ 1 nhiӅu ngày. Ĉӗng thӡi chi bӝ Ĉҧng các xã Trҧng Bom 1, 2, Bàu Hàm 2, Hѭng

Lӝc... ÿã phát ÿӝng quҫn chúng nәi dұy diӋt ác, phá các hình thӭc kӅm kҽp cӫa bӑn tӅ

xã, ҩp, tұp hӧp quҫn chúng mít tinh chào mӯng hiӋp ÿӏnh và thҳng lӧi cӫa cách mҥng.

Ngày 27-1-1973 ÿӃ quӕc Mӻ chҩp nhұn ký kӃt hiӋp ÿӏnh Paris chҩm dӭt chiӃn

tranh, lұp lҥi hòa bình ӣ miӅn Nam ViӋt Nam, ÿӗng thӡi công nhұn ÿӝc lұp chӫ quyӅn

và toàn vҽn lãnh thә cӫa ViӋt Nam.

CHѬѪNG V

TҤO THӂ VÀ LӴC PHӔI HӦP TIӂN CÔNG GIҦI PHÓNG TOÀN HUYӊN

(1973 - 1975)

1. ĈÁNH ĈӎCH BÌNH ĈӎNH LҨN CHIӂM, XÂY DӴNG THӴC LӴC

VÙNG ĈӖNG BÀO DI CѬ

Ngày 27-1-1973 hiӋp ÿӏnh Paris ÿѭӧc ký kӃt ÿã mӣ ra mӝt bѭӟc ngoһt mӟi

4.2 Page 32

▲back to top

trong cuӝc kháng chiӃn chӕng Mӻ cӭu nѭӟc cӫa nhân dân ta. ĈӃ quӕc Mӻ phҧi cam

kӃt tôn trӑng ÿӝc lұp chӫ quyӅn, thӕng nhҩt và toàn vҽn lãnh thә, tôn trӑng quyӅn tӵ

quyӃt cӫa nhân dân ViӋt Nam, chҩm dӭt dính líu quân sӵ và can thiӋp vào công viӋc

nӝi bӝ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam, thӯa nhұn thӵc tӃ ӣ miӅn Nam có hai chính quyӅn, hai

quân ÿӝi, 2 vùng kiӇm soát và 3 lӵc lѭӧng chính trӏ.

ĈӇ cӫng cӕ chӃ ÿӝ tay sai ӣ Sài Gòn, tiӃp tөc cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc ӣ

miӅn Nam (dù không còn quân Mӻ tham chiӃm trѭӟc và sau hiӋp ÿӏnh, ÿӃ quӕc Mӻ

tiӃp tөc tăng viӋn trӧ quân sӵ và bàn giao các phѭѫng tiӋn chiӃn tranh cho quân ngөy

ÿӇ thӵc hiӋn kӃ hoҥch "tràn ngұp lãnh thә" lҩn chiӃm vùng cách mҥng làm chӫ trѭӟc

ngày 27-1-1973, ÿӗng thӡi triӇn khai các kӃ hoҥch bình ÿӏnh mӟi ӣ miӅn Nam ViӋt

Nam.

Trên ÿӏa bàn huyӋn Trҧng Bom (cǊ), tháng 2-1973 ÿӏch tăng cѭӡng mӝt lӵc

lѭӧng lӟn ÿóng nhiӅu chӕt, cөm trên quӕc lӝ I, quӕc lӝ 20, cөm pháo ӣ bҳc Bàu Cá

3km do mӝt ÿҥi ÿӝi ÿóng giӳ (thuӝc tiӇu ÿoàn 2, trung ÿoàn 43, sѭ 18); mӝt ÿҥi ÿӝi

ÿóng ӣ Bàu Xéo, mӝt ÿҥi ÿӝi ӣ bҳc Trҧng Bom, mӝt trung ÿӝi trinh sát (Bҧo an tiӇu

khu Long Khánh) ÿóng khu vӵc Cҫu Ĉá vѭӡn Xoài (ÿông bҳc Bàu Hàm).

Ĉһc biӋt trong thӃ phòng thӫ liên hoàn ӣ Biên Hòa, Hӕ Nai là mӝt cӱa ngõ

quan trӑng, ÿӏch bӕ trí ӣ ÿây mӝt lӵc lѭӧng quân sӵ khá lӟn. ChiӃn ÿoàn 43 sѭ 18 túc

trӵc ӣ Biên Hòa, Tân Bҳc, Trà Cә và 1 cөm pháo ӣ Suӕi Ĉƭa, gӗm 18 khҭu pháo (4

khҭu 155 ly, 10 khҭu 105 ly, 4 cӕi 106,7 ly), mӝt chiӃn ÿoàn xe tăng ӣ ҩp Thanh Hóa

có liên ÿoàn 3 biӋt ÿӝng quân, 1 cөm pháo ӣ ga Long Lҥc, 1 tiӇu ÿoàn bҧo an ӣ quұn

lӷ Ĉӭc Tu. Cѫ ÿӝng trên ÿӏa bàn là 5 trung ÿӝi dân vӋ 39. Bӝ máy kӅm ӣ xã Hӕ Nai

gӗm có 1 cuӝc cҧnh sát 120 tên do tên TiӃp làm cuӝc trѭӣng, mӝt trung ÿӝi cҧnh sát

dã chiӃn 20 tên, thѭӡng xuyên hӛ trӧ cho công viӋc bình ÿӏnh cӫa ÿӏch.

Bên ngoài ÿӏch dùng lӵc lѭӧng sѭ 18, bҧo an, biӋt ÿӝng quân càn quét kӃt hӧp

vӟi phi pháo ÿánh phá căn cӭ. Bên trong xã ҩp ÿӏch ra sӭc cӫng cӕ bӝ máy kӅm kҽp,

ÿӏch quân sӵ hóa hành chính bҵng cách tăng cѭӡng sƭ quan cҩp thiӃu úy, trung úy vӅ

nҳm giӳ các chӭc vө an ninh, gҥn lӑc loҥi bӓ nhӳng tay sai ngày càng kém hiӋu lӵc, tә

chӭc bҫu cӱ hӝi ÿӗng nhân dân xã. Ngoài ra ÿӏch còn tә chӭc phát triӇn ÿҧng dân chӫ

cӫa ThiӋu. Toàn bӝ công chӭc tӅ ngөy ÿӅu phҧi vào ÿҧng, quy ÿӏnh xã trѭӣng làm Chӫ

tӏch ÿҧng, ҩp trѭӣng kiêm Chӫ tӏch ҩp bӝ. Ӣ nhӳng vùng công giáo di cѭ chúng quy

ÿӏnh ÿҧng viên dân chӫ theo tӹ lӋ tӯ 20 ÿӃn 80% trên sӕ dân.

HuyӋn Trҧng Bom là mӝt vùng có ÿһc ÿiӇm dân cѭ rҩt khác so vӟi các huyӋn

khác trên toàn miӅn, dân có ÿҥo Thiên chúa trên 100.000 ngѭӡi (sӕ liӋu năm 1973)

chiӃm 80% dân sӕ toàn huyӋn. Thông qua tә chӭc các hҥt, các xӭ, các hӑ ÿҥo, ÿӏch

nҳm và quҧn lý rҩt chһt ÿӏa bàn và hoҥt ÿӝng cӫa dân 40. NhiӅu tә chӭc tôn giáo ÿѭӧc

39 Ĉóng ͧ trͭ sͧ xã, ngã ba Bùi Chu, ngã ba S̿t, c̯u Sông Buông, c̯u s͙ 6.

40 Toàn huy͏n có 4 H̩t. H̩t D͙c M˯ : H̩t tr˱ͧng Tr̯n Ĉình Văn g͛m 8 xͱ 13 linh mͭc (hai linh mͭc ng˱ͥi n˱ͣc

ngoài). H̩t Gia Ki͏m : H̩t tr˱ͧng Tr̯n Ng͕c L̩c g͛m 8 xͱ 10 linh mͭc.

H̩t H͙ Nai l : H̩t tr˱ͧng Tr̯n Ng͕c Th͕ g͛m 22 xͱ

H̩t H͙ Nai 2 : H̩t tr˱ͧng Nguy͍n H͛ng C̱m g͛m 19 xͱ, 24 linh mͭc. Có m͡t ÿ̩i chͯng vi͏n ͧ Gia Tân và nhi͉u c˯

sͧ b͏nh vi͏n, tu vi͏n, tr˱ͥng h͕c.

4.3 Page 33

▲back to top

thành lұp ÿӇ tұp hӧp giáo dân, mөc ÿích là xây dӵng nhӳng khu tұp trung ÿông giáo

dân thành nhӳng "ӕc ÿҧo" biӋt lұp hҷn vӟi khu vӵc dân lѭѫng 41.

Nҵm trong kӃ hoҥch "tràn ngұp lãnh thә" lҩn ÿҩt giành dân, trên ÿӏa bàn huyӋn

ngөy quyӅn ÿã cӝng tác chһt chӁ vӟi mӝt sӕ linh mөc ÿӇ thuê mѭӟn giáo dân lao ÿӝng

nghèo bung ra phá rӯng phát hoang lҩn sâu vào các vùng bàn ÿҥp cӫa cách mҥng. Bên

ngoài lҩy cӟ khai hoang lҩy ÿҩt sҧn xuҩt cho nhà Chung và giáo dân, nhѭng thӵc chҩt

bên trong là phá căn cӭ cӫa cách mҥng, tҥo mӝt vành ÿai trҳng giӳa khu căn cӭ và

vùng ÿӏch kiӇm soát. Lӧi dөng thӃ hӧp pháp cӫa quҫn chúng ÿӏch ÿѭa dân ra phá

2.000 mүu rүy ӣ nam lӝ I, 1.700 mүu ӣ bҳc lӝ I. Riêng khu vӵc Trà Cә tên KiӋt ÿҥi tá

ӣ Biên Hòa cùng tên LiӉu - ThiӃu tá ӣ kho Long Bình, ông Thӡi, Tѭ Lân ҩp Thanh

Hóa, mӝt kӻ sѭ ngѭӡi Nhұt ÿã thuê dân phá hѫn 600 mүu, ban ÿҫu chúng chӍ ӫi rӯng

lұp nông trѭӡng sau ÿó mӣ ÿѭӡng và xây cҩt nhà cӱa.

Mһc dù ÿӏch tìm mӑi cách chӕng phá nhѭng kӃt quҧ cӫa HiӋp ÿӏnh Paris ÿã tác

ÿӝng rҩt lӟn ÿӃn tình hình tѭ tѭӣng nhân dân trong huyӋn, ÿӗng thӡi tҥo ra sӵ phân

hóa cҧ trong ngөy quân, ngөy quyӅn và các linh mөc ÿӭng ÿҫu các hҥt các xӭ.

Trѭӟc hӃt là nhân dân lao ÿӝng (cҧ giáo dân) ӣ nông thôn và thӏ trҩn, công

nhân trong các nhà máy xí nghiӋp ÿӅu tӓ rõ sӵ vui mӯng vì ÿã chҩm dӭt chiӃn tranh,

con em hӑ không còn bӏ bҳt lính ÿӇ chӃt trұn nӳa. Nhѭng bên cҥnh ÿó, viӋc Mӻ rút hӃt

quân ÿã tҥo ra mӝt lӵc lѭӧng lao ÿӝng bӏ thҩt nghiӋp khá ÿông ӣ huyӋn, ÿó là nhӳng

ngѭӡi làm thuê làm mѭӟn ӣ các căn cӳ Mӻ, làm dӏch vө cho quân ÿӝi Mӻ. Ĉӕi vӟi

nhân dân lao ÿӝng thì hòa bình và cuӝc sӕng là hai yêu cҫu cҩp bách phҧi giҧi quyӃt,

do ÿó mӝt sӕ ÿông bà con (kӇ cҧ giáo dân) ÿã ÿi sâu vào rӯng phát hoang sҧn xuҩt.

Ngoài mӝt sӕ linh mөc là tuyên úy, quân ÿӝi hoһc cӝng tác chһt vӟi ngөy

quyӅn, ÿa sӕ còn lҥi ÿӅu có tinh thҫn dân tӝc, chăn dҳt con chiên theo lӡi chúa. Ĉһc

biӋt sau ÿêm 28-1-1973, toàn huyӋn có 4 nhà thӡ rung chuông tә chӭc lӉ ÿһc biӋt cҫu

nguyӋn cho ÿҩt nѭӟc hòa bình vӟi 8.277 giáo dân tham dӵ. Mӝt sӕ linh mөc khi rao

giҧng ÿã kêu gӑi con chiên cҫu nguyӋn cho hòa bình, thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc ÿӇ vӅ thăm

quê hѭѫng xӭ sӣ nhѭ linh mөc NguyӉn Hӗng Cҭm (quҧn hҥt), linh mөc Phҥm Sƭ

Khiêm, Ĉoàn Khu ĈiӋn (Bùi Chu)... 42

Trong binh lính ngөy cǊng xuҩt hiӋn tѭ tѭӣng chán ghét chiӃn tranh. Có trung

ÿӝi nghƭa quân khi bӏ ÿѭa lên ÿӏa phѭѫng ÿã bӓ ngǊ 6 ngѭӡi. Anh em nói : "Bây giӡ

hòa bình rӗi, tӝi gì chӃt cho uәng mҥng".

Ĉӗng bào ngѭӡi Hoa ӣ Bàu Hàm 1, nѫi tӯng là cӱa khҭu hұu cҫn cӫa cách

mҥng, nѫi có nhiӅu cѫ sӣ, sau hiӋp ÿӏnh bà con càng phҩn khӣi tin tѭӣng trѭӟc sӵ

quan tâm cӫa cách mҥng ÿӕi vӟi ÿӡi sӕng bà con. Mһc dù ÿӏch muӕn tát dân ÿi nѫi

41 H͡i truy͉n bá ÿͱc tin ÿ͝i thành t͝ chͱc Tân Giáo, H͡i chúa nhi ÿ͛ng thành h͡i Thánh nhi, hi͏p h͡i tháng ba thành

H͡i liên hͫp giáo sƭ, Thanh niên Thánh nghi͏p thành ÿ̩o linh Ĉͱc Ḿ...

42 T̩i nhà thͥ Bùi Chu, trong bu͝i l͍ c̯u nguy͏n, linh mͭc Ĉi͏n ÿã gi̫ng: “Các con ráng c̯u xin cho ÿ˱ͫc hòa bình,

th͙ng nh̭t ÿ͋ có c˯ h͡i v͉ thăm quê h˱˯ng xͱ sͧ...”

ͦ ̭p B̷c Hòa, linh mͭc Ngh͓ gi̫ng : “Các con ráng c̯u xin cho hòa bình ÿ˱ͫc vƭnh c͵u, ÿ͋ trăm h͕ ÿ˱ͫc an c˱ l̵p

nghi͏p ÿ͋ Nam B̷c ÿ˱ͫc xích l̩i g̯n nhau…”

4.4 Page 34

▲back to top

khác nhѭng "quӕc gia không ÿem lҥi quyӅn lӧi gì cho dân mà còn bҳt lính, rүy mình là

cӫa cách mҥng cho, mình không ÿi ÿâu bӓ cách mҥng ÿѭӧc...". Ngay ÿӧt phҧn kích

sau hiӋp ÿӏnh, ÿӏch bҳn pháo làm cháy nhà dân ӣ Bàu Hàm, ngөy quyӅn ÿã ÿѭa 52 tӡ

ÿѫn cho 52 gia ÿình bҳt ký tên tӕ cáo cách mҥng ÿӕt nhà dân ÿӇ chúng bӗi thѭӡng.

Ĉӗng bào ngѭӡi Hoa ÿӗng lòng không ký, hӑ nói thҷng vӟi ÿӏch: “Các ông ÿӕt nhà mà

ÿә cho cách mҥng chúng tôi không làm, cách mҥng lo cho dân tӯng miӃng rүy, mҩy

ông buӝc ký tên nói ngѭӡi ta ÿӕt nhà là tӝi lӛi, phҧi ÿӇ ÿӭc cho con cháu sau này".

Gҫn 500 ÿӗng bào ÿã làm sҹn ÿѫn và giӳ các tang vұt chӡ ӫy hӝi quӕc tӃ ÿӃn tӕ cáo

ÿӏch. Ngoài ra sau 20 ngày ký hiӋp ÿӏnh, 100 gia ÿình ÿӗng bào Bàu Hàm 1 ÿã ÿóng

1.100.000 ÿӗng ӫng hӝ cách mҥng, ÿӝng viên 6 thanh niên thoát ly tham gia kháng

chiӃn.

Sau hiӋp ÿӏnh, cѭӡng ÿӝ ÿánh phá cӫa ÿӏch không giҧm, hѫn nӳa trong ÿӧt

chӗm lên chiӃm lƭnh cuӕi năm 1972 ÿҫu 1973, lӵc lѭӧng huyӋn và du kích các xã bӏ

tәn thҩt ÿáng kӇ, tӯ ÿó mӝt sӕ bӝ phұn nҧy sinh tѭ tѭӣng thiӃu tin vào pháp lý cӫa hiӋp

ÿӏnh, nҧy sinh tѭ tѭӣng nghӍ ngѫi hòa bình, mҩt cҧnh giác trѭӟc âm mѭu thӫ ÿoҥn cӫa

ÿӏch.

Tӯ tháng 2 ÿӃn tháng 3 năm 1973, TӍnh ӫy Biên Hòa, huyӋn uӹ Vƭnh Cӱu

(Trҧng Bom - Vƭnh Cӱu) ÿã nhiӅu lҫn tә chӭc hӝi nghӏ, mӣ các lӟp hӑc tұp chӍ thӏ

02/CT cӫa Thѭӡng vө Trung ѭѫng Cөc, nhҵm làm cho cán bӝ chiӃn sƭ và cѫ sӣ thҩy

rõ thҳng lӧi to lӟn cӫa hiӋp ÿӏnh, khҳc phөc tѭ tѭӣng ngҥi khó, nghӍ ngѫi ÿӇ cӫng cӕ

lҥi phong trào. Nghӏ quyӃt hӝi nghӏ Ban chҩp hành huyӋn ӫy mӣ rӝng khҷng ÿӏnh: "ký

hiӋp ÿӏnh không phҧi là mөc tiêu cuӕi cùng cӫa cách mҥng, cách mҥng còn tiӃp tөc

vӟi nhiӅu phӭc tҥp khó khăn". Hӝi nghӏ ÿã ÿӅ ra nhiӋm vө chӫ yӃu trѭӟc mҳt là

"chӕng ÿӏch lҩn chiӃm bình ÿӏnh, ÿѭa dân vӅ ÿҩt cǊ, công tác quҫn chúng phҧi gҳn

chһt vӟi viӋc giҧi quyӃt quyӅn lӧi cho dân". Phѭѫng châm công tác là : "lҩy vǊ trang

làm phѭѫng tiӋn làm hұu thuүn cho ÿҩu tranh chính trӏ".

Trong công tác dân vұn, huyӋn ӫy chú trӑng ÿӃn vùng tұp trung ÿông giáo dân

ӣ Hӕ Nai, Gia KiӋm. NhiӋm vө ӣ các vùng này là : "nҳm ÿѭӧc dân, tә chӭc tұp hӧp

ÿѭӧc quҫn chúng, xây dӵng phát triӇn thӵc lӵc nhҵm tӯng bѭӟc chuyӇn thӃ cӫa ta, bҿ

gãy âm mѭu và ý ÿӗ cӫa ÿӏch".

Tháng 5-1973 TӍnh ӫy Biên Hòa ra nghӏ quyӃt vӅ công tác vùng di cѭ, di dân

Thiên chúa giáo, vҥch rõ nhiӋm vө cӫa Ĉҧng bӝ, ÿӝi công tác và cán bӝ chiӃn sƭ ӣ

vùng này là : "nҳm âm mѭu cӫa ÿӏch ÿӕi vӟi phe phái, tôn giáo trong tình hình hiӋn

nay, ÿi ÿôi bám quҫn chúng tìm hiӇu tâm tѭ nguyӋn vӑng, ÿӡi sӕng bӭc bách cӫa quҫn

chúng di cѭ kӃt hӧp chһt khҭu hiӋu trung tâm, chính sách 10 ÿiӇm và hiӋp ÿӏnh ÿӇ

phát ÿӝng quҫn chúng, nҳm ÿѭӧc chính sách cӫa Mһt trұn và Chính phӫ, giáo dөc

thҳng lӧi cӫa ta, thҩt bҥi cӫa ÿӏch gҳn vӟi quyӅn lӧi bӭc bách hàng ngày, vұn ÿӝng

hѭӟng dүn ÿoàn kӃt, tѭѫng trӧ chia xҿ lүn nhau trong sҧn xuҩt". Ĉӕi vӟi quҫn chúng

bung ra vùng giҧi phóng ÿӇ sҧn xuҩt, nghӏ quyӃt TӍnh ӫy chӍ rõ : "phҧi giáo dөc theo

quy ÿӏnh và luұt lӋ cӫa chính quyӅn cách mҥng, liên tөc hѭӟng dүn quҫn chúng ÿҩu

tranh ÿòi công ăn viӋc làm, bung ra sҧn xuҩt phҧi ÿi ÿôi chӕng ÿӏch bung ra phá rӯng,

chӕng bҳt lính và tӯng bѭӟc ÿѭa phong trào chӕng bҳt lính ÿi vào chiӅu hѭӟng có lӧi

cho ta.

4.5 Page 35

▲back to top

ĈӇ cӫng cӕ 2 ÿӝi công tác di cѭ ӣ Gia KiӋm và Hӕ Nai, TӍnh ӫy Biên Hòa ÿã

tăng cѭӡng mӝt ÿoàn cán bӝ 7 ÿӗng chí vӅ cѫ sӣ. Ban ÿҫu các ÿӝi gһp rҩt nhiӅu khó

khăn chѭa quen vұn ÿӝng ÿӗng bào di cѭ, chѭa quen ÿӏa bàn, chѭa có phѭѫng châm,

phѭѫng thӭc thích hӧp. TӍnh ӫy, huyӋn ӫy ÿã mӣ các lӟp tұp huҩn, rút kinh nghiӋm

cho các ÿӝi, quán triӋt các chӍ thӏ 03, ÿiӋn 774 cӫa Trung ѭѫng Cөc vӅ công tác vұn

ÿӝng quҫn chúng, mӝt trong nhӳng phѭѫng châm là thӵc hiӋn “3 cùng”, tӯng bѭӟc

thâm nhұp vào quҫn chúng.

Các ÿӝi công tác ÿӅu bám sát xã ҩp, nhҩt là các khu vӵc ÿӗng bào ra sҧn xuҩt,

tranh thӫ tӯng tӕp, tӯng ngѭӡi dân mӝt giúp bà con trong viӋc làm rүy. Tӯng bѭӟc

giáo dөc cao hѫn nhѭ giӟi thiӋu vӅ hiӋp ÿӏnh, làm cho ÿӗng bào hiӇu rõ ÿã có hòa bình

rӗi mà ÿӏch còn bҳt lính là vi phҥm hiӋp ÿӏnh, còn bҳn pháo vào ruӝng rүy gây thiӋt

hҥi cho dân, thӇ hiӋn bҧn chҩt cӫa ngөy quyӅn tay sai là hiӃu chiӃn, xâm phҥm tӵ do

cӫa dân...

Lòng kiên trì nhүn nҥi cӫa các ÿӝi công tác di cѭ bѭӟc ÿҫu có kӃt quҧ khҧ

quan, lòng căm thù uҩt hұn cӫa dân ÿѭӧc khѫi dұy và thӇ hiӋn bҵng hành ÿӝng cө thӇ.

Tháng 2-1973, tҥi Hӕ Nai cô Thúy Lan ÿã dùng súng bҳn chӃt Trung tá ĈiӇm chӍ huy

chiӃn ÿoàn 43 sѭ 18 (tҥi ҩp Bҳc Hòa). Ngày 20-4-1973 anh Trân ÿâm chӃt 1 tên trung

sƭ (sѭ 18) khi tên này vào ҩp có hành ÿӝng hӕng hách hà hiӃp dân.

Bà con công giáo các ҩp Bùi Chu, Bҳc Hòa ÿã ÿoàn kӃt, liên tөc chӕng bӑn

cҧnh sát càn vào ҩp bҳt thanh niên ÿi lính. Trong tháng 3 năm 1973, ba lҫn bӑn cҧnh

sát bҳt lính ӣ Bùi Chu bӏ dân ÿánh trӕng, ÿánh thùng thiӃc kêu gӑi ông già, phө nӳ vác

gұy gӝc ra chһn bӑn cҧnh sát. Không bҳt ÿѭӧc ai, bӑn cҧnh sát hұm hӵc ra vӅ và còn

hăm dӑa : "ÿӗng bào Bùi Chu này ÿã bӏ ViӋt cӝng thâm nhұp hӃt rӗi... sӁ biӃt tay tөi

tao". Cuӝc ÿҩu tranh chӕng bҳt lính ӣ Bùi Chu ÿã nâng ÿѭӧc mӝt bѭӟc cao hѫn vào

tháng 4-1973. Khi bӑn cҧnh sát vӯa vào ҩp thì bà con khua thùng la "kҿ cѭӟp" và huy

ÿӝng dân ra cҧn xe. Anh em phòng vӋ dân sӵ trong ҩp nә súng bҳn chӍ thiên buӝc bӑn

cҧnh sát phҧi rút lui. Ӣ ҩp Bҳc Hòa chӏ em phө nӳ còn vұt lӝn vӟi cҧnh sát không cho

chúng bҳt chӗng, con, em ÿi lính làm bӏ thѭѫng 3 tên cҧnh sát. Ngoài ҩp, phòng vӋ dân

sӵ dӵng chѭӟng ngҥi vұt không cho ÿӏch bên ngoài vào chi viӋn buӝc chúng phҧi vӅ

tay không.

Ngoài ÿҩu tranh chӕng bҳt lính, ÿӝi công tác Hӕ Nai và cѫ sӣ còn vұn ÿӝng

nhiӅu cuӝc ÿҩu tranh ÿòi tӵ do sҧn xuҩt, chӕng bҳn pháo vào ruӝng rүy...

Ngày 13-6-1973 sau nhiӅu lҫn ÿӏch bҳn pháo vào khu ruӝng Ĉӗng Lách, Sông

Mây, Bҳc Hòa cѫ sӣ ta ÿã vұn ÿӝng ÿӗng bào giáo dân ÿҩu tranh. Bà con kéo lên gһp

linh mөc ĈiӋn (cha xӭ) ÿӅ nghi can thiӋp. Ban ÿҫu linh mөc ĈiӋn làm ngѫ, nhѭng giáo

dân kéo ÿӃn ngày càng ÿông ÿӇ gây áp lӵc buӝc cha xӭ ÿӗng ý lên gһp TӍnh trѭӣng

Biên Hòa can thiӋp. KӃt quҧ ÿӏch ngѭng bҳn pháo ÿӇ dân ra sҧn xuҩt.

Tҥi Bҳc Hòa, ngày 2-8-1973, tám tên cҧnh sát kéo vào ҩp bҳt anh Mãn và vu

cho anh là có hành ÿӝng chӕng Chính phӫ, anh Mãn chӕng cӵ lҥi và bӏ chúng bҳn

chӃt. Trѭӟc hành ÿӝng ngang ngѭӧc và tàn nhүn cӫa cҧnh sát, quҫn chúng ÿã khiêng

xác anh Mãn tӟi nhà trѭӣng ҩp ÿòi bӗi thѭӡng, ÿҧ ÿҧo hành ÿӝng giӃt ngѭӡi. Ĉѭӧc tin,

ÿӗng bào giáo dân ҩp Tân Bҳc cùng kéo ÿӃn ӫng hӝ ÿҩu tranh và ÿӅ nghӏ linh mөc Lҥc

4.6 Page 36

▲back to top

phҧi can thiӋp. Bӑn cҧnh sát giӃt ngѭӡi phҧi chҩp nhұn bӗi thѭӡng cho gia ÿình ngѭӡi

bӏ nҥn. Sau ÿó ÿӗng bào kéo vӅ thành ÿoàn hô vang "ÿҧ ÿҧo bӑn giӃt ngѭӡi".

Thông qua các cuӝc ÿҩu tranh này, ta tiӃp tөc phân loҥi và giáo dөc tiӃp bà con

giáo dân vӅ chính sách 10 ÿiӇm cӫa mһt trұn, bàn bҥc bà con cách trӕn lính và chӕng

bҳt lính thӃ nào cho có hiӋu quҧ. Khu vӵc các ҩp Bùi Chu, Thanh Hóa, Thái Bình, Ĉá

Mài, Tình Thѭѫng, Trà Cә, An Bình... ÿã xây dӵng ÿѭӧc nhiӅu ÿӕi tѭӧng cҧm tình.

Các ÿӝi công tác ÿһc biӋt quan tâm ÿӃn lӧi ích thiӃt thӵc cӫa bà con, hѭӟng dүn

bà con khai hoang phөc hóa, cҩp ruӝng cho dân cày, tә chӭc sҧn xuҩt ÿi vào nӅ nӃp.

KӃt quҧ khai phá ÿѭӧc 5.500 mүu : nam lӝ I 300 mүu, bҳc lӝ I 1.250 mүu, khu Ĉӗng

Lách, Kҿ Sҥt 200 mүu. Riêng Sông Mây có 190 mүu cho 140 gia ÿình, Ĉӗng Voi 12

mүu gӗm 19 gia ÿình ngѭӡi Hoa. Thanh Hóa có 75 mүu gӗm 42 gia ÿình, ҩp Bùi Chu

70 mүu cho 33 gia ÿình ҩp Bҳc Hòa 40 mүu cho 32 gia ÿình.

Thӵc hiӋn tӕt công tác vұn ÿӝng quҫn chúng gҳn chһt giáo dөc vӟi ÿӡi sӕng

ÿӗng bào, ÿӃn tháng 8-1973, các ÿӗng chí trong ÿӝi công tác Hӕ Nai ÿӅu xây dӵng

ÿѭӧc cѫ sӣ. Mӛi ÿӗng chí có ít nhҩt 2 cѫ sӣ nhiӅu nhҩt là 7 ÿӃn 9 cѫ sӣ. Tәng sӕ cѫ sӣ

xây dӵng ÿѭӧc ӣ Hӕ Nai là 52 (trong ÿó có 45 ÿӗng bào di cѭ, 11 nӳ) tiӃp cұn 5 cѫ sӣ

khác và 13 cѫ sӣ trong phòng vӋ dân sӵ.

Xây dӵng thành công cѫ sӣ vùng giáo dân di cѭ Hӕ Nai là mӝt thҳng lӧi có ý

nghƭa lӟn. Tháng 9-1973, ÿӝi công tác tә chӭc sѫ kӃt và bҫu 3 ÿӗng chí xuҩt sҳc ÿӅ

nghӏ khen thѭӣng ÿó là các ÿӗng chí : Trӏnh Xuân Hà, Sinh và Liên, biӇu dѭѫng 2 cán

bӝ dân y là y sƭ Hùng và nӳ ÿӗng chí Chí, biӇu dѭѫng ÿӗng chí NguyӉn Văn Bích

công tác vùng Bùi Chu.

Trong lúc ÿó tҥi các xã khác trong huyӋn nhѭ Hѭng Lӝc, Trҧng Bom 1, 2, Bàu

Hàm 1, 2 cuӝc ÿҩu tranh diӉn ra dѭӟi mӝt hình thӭc khác ác liӋt ÿӕi ÿҫu vӟi bom ÿҥn,

ÿó là cuӝc ÿҩu tranh lҩn chiӃm, chӕng bình ÿӏnh. Ác liӋt nhҩt là tҥi xã Bàu Hàm. Ĉҥi

ÿӝi 113 bҧo an ÿѭӧc ÿѭa vӅ ÿây ÿӇ ÿánh phá và kӅm kҽp ÿӗng bào, ngăn chһn viӋc

hoҥt ÿӝng cӫa cӱa khҭu hұu cҫn. Bӑn chúng còn thѭӡng xuyên cѭӟp bóc, làm tiӅn,

phҥt vҥ vѫ vét, bҳt bӟ quҫn chúng gây nhiӅu khó khăn cho quҫn chúng trong viӋc ÿi

lҥi, sҧn xuҩt.

Chi bӝ Bàu Hàm nêu quyӃt tâm là phҧi diӋt cho ÿѭӧc ÿѫn vӏ này ÿӇ tҥo ÿiӅu

kiӋn cho dân thӓa mãn và yên tâm làm ăn.

Ĉêm 4-5-1973, Trung ÿoàn 33 quân khu phӕi hӧp vӟi du kích xã và ÿӝi cӕi nӳ

huyӋn (do ÿӗng chí Vui chӍ huy) tiӃn công ÿӏch. Cánh thӭ nhҩt (gӗm có du kích xã)

bҩt ngӡ tiӃn công vào ÿӗn diӋt 11 tên, có 1 ThiӃu úy thu 2 súng. Cánh thӭ hai do ÿӝi

cӕi nӳ huyӋn phө trách bҳn cӕi 60 ly vào ÿӗn Sông Thao và bót Lò Than, ÿӗng thӡi

dùng cӕi bҳn chһn viӋn ÿӏch tӯ lӝ I vào ÿӇ cho bӝ binh ÿánh chiӃm các mөc tiêu; kӃt

quҧ ta diӋt và làm bӏ thѭѫng 15 tên, có 1 Ĉҥi úy, 1 Trung ÿӝi trѭӣng thông tin, phá 2

khҭu 105 ly, 1 máy PRC 25.

Sáng ngày 5-5-1973, Chi bӝ xã Bàu Hàm 1 vұn ÿӝng bà con tiӃp tөc tiӃn công

chính trӏ, binh vұn. Cánh thӭ nhҩt, bà con kéo ÿӃn trө sӣ xã ÿòi phҧi bӗi thѭӡng tài sҧn

do bӑn bҧo an cѭӟp phá. Mӝt cánh khác kéo lên vây bót Lò Than kêu gӑi chӗng con

em không ÿi tiӃp viӋn, ngăn chһn mӝt ÿҥi ÿӝi bҧo an ÿӗn Sông Thao vào tiӃp viӋn, bà

4.7 Page 37

▲back to top

con nói : "mҩy chú vào ÿó làm chi, hòa bình rӗi ÿánh nhau chi cho chӃt chóc, tҥi vì

mҩy ông trong ÿó (chӍ ÿҥi ÿӝi 113 bҧo an) không chӏu nghe giҧi phóng kêu gӑi vӅ vӏ

trí cǊ. Không rút thì mҩy әng ÿánh hӗi hôm, bà con tôi lo cho mҩy chú, bà con ngoài

này không biӃt sao, nóng ruӝt liӅn ra ÿây xem và dһn mҩy chú ÿӯng ÿi ÿâu mà chӃt".

Bӑn bҧo an nghe bà con nói thì hoang mang và không dám ÿi tiӃp viӋn, mãi ÿӃn 10

giӡ bӑn chúng kéo vào chiӃu lӋ rӗi ra. Ngay tiӃp sau ÿó, quҫn chúng kéo lên cuӝc cҧnh

sát làm áp lӵc buӝc tên Trѭӣng cuӝc phҧi ÿi gһp tên chӍ huy ÿҥi ÿӝi 113 ÿòi lҥi 6 ÿӗng

hӗ, vòng vàng, tiӅn chúng cѭӟp cӫa dân. Trѭӟc sӭc mҥnh cӫa dân bӑn bҧo an phҧi trҧ

lҥi 4 ÿӗng hӗ và 15.000 ÿӗng. Sau ÿó bà con ÿӅ nghӏ xã trѭӣng báo vӅ trên rút ÿҥi ÿӝi

113 ÿi nѫi khác. Ngày 7-5-1973 ÿѫn vӏ 113 ÿѭӧc ÿiӅu ra khӓi Bàu Hàm.

Cuӝc ÿҩu tranh kӃt hӧp 3 mǊi vǊ trang, chính trӏ, binh vұn tҥi Bàu Hàm 1 là

mӝt ÿiӇn hình sinh ÿӝng cho phong trào chiӃn tranh nhân dân. Ĉó là 1 bài hӑc kinh

nghiӋm trong lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo tұn dөng ÿѭӧc sӭc mҥnh cӫa quҫn chúng, vì quyӅn lӧi

cӫa quҫn chúng thì sӭc mҥnh cuӝc ÿҩu tranh sӁ nhân lên gҩp bӝi.

Nhӳng tháng cuӕi năm 1973, ÿӇ thӵc hiӋn âm mѭu lҩn ÿҩt, ngөy quyӅn ÿѭa

bӑn thѭѫng phӃ binh vӅ cѭӟp ÿҩt cӫa dân. Cѫ sӣ cách mҥng tҥi chӛ ÿã kӏp thӡi chӍ ÿҥo

cho quҫn chúng tә chӭc ÿҩu tranh quyӃt liӋt vӟi ÿӏch. ĈiӇn hình là cuӝc ÿҩu tranh cӫa

nhân dân xã Hӕ Nai. Ngày 7-9-1973 hѫn 300 ÿӗng bào Hӕ Nai xuӕng ÿѭӡng ÿҩu

tranh, ÿӗng bào làm vұt cҧn trên quӕc lӝ I, ÿӗng thӡi ÿӕt hӃt chòi rүy cӫa bӑn thѭѫng

phӃ binh. HuyӋn ӫy còn chӍ ÿҥo cho chi bӝ, cѫ sӣ vұn ÿӝng nhân dân Trҧng Bom,

Ngӑn Trѭӡng, Cây Tháp, Hѭng Nghƭa kéo ÿӃn trө sӣ xã, cuӝc cҧnh sát ÿòi giҧi quyӃt

ÿҩt ÿai. Bà con làm kiӃn nghӏ lên quұn, tӍnh ÿòi ngăn chһn hành ÿӝng chiӃm ÿҩt.

Trѭӟc ÿòi hӓi cӫa dân bӑn ngөy quyӅn ӣ Ĉӭc Tu, tӍnh Biên Hòa phҧi nhұn ÿѫn và ra

lӋnh ngѭng chiӃm ÿҩt.

Trong năm 1973, phong trào ÿҩu tranh 3 mǊi phát triӇn ÿӅu khҳp, ta xây dӵng

ÿѭӧc cѫ sӣ trong hҫu hӃt các xã bѭӟc ÿҫu tҥo ÿѭӧc thӃ và lӵc cho nhӳng năm tiӃp

theo.

II. ĈҬY MҤNH CÔNG TÁC VÙNG DI CѬ, ĈÁNH BҤI ÂM MѬU VÀ

Kӂ HOҤCH BÌNH ĈӎNH, CHUҬN Bӎ THӠI CѪ ĈIӄU KIӊN GIҦI PHÓNG

HUYӊN

Tháng 10-1973, ÿѭӧc sӵ chӍ ÿҥo cӫa Trung ѭѫng Cөc và khu ӫy, TӍnh ӫy Biên

Hòa quyӃt ÿӏnh thành lұp huyӋn 21 tách ra khӓi huyӋn Vƭnh Cӱu, ÿӏa bàn huyӋn bao

gӗm các xã nҵm dӑc lӝ I và lӝ 20 43. Sau ÿó căn cӭ trên tính chҩt phӭc tҥp cӫa ÿӏa bàn,

ÿһc biӋt là cҩu tҥo dân cѭ huyӋn gӗm ÿӫ mӑi dân tӝc, mӑi miӅn ÿҩt nѭӟc, huyӋn ӫy ÿã

ÿӅ nghӏ ÿәi tên huyӋn 21 thành huyӋn Thӕng Nhҩt, ÿӅ nghӏ này ÿѭӧc tӍnh ӫy chҩp

nhұn.

TӍnh ӫy Biên Hòa cӱ ÿӗng chí NguyӉn Hҧi, Phó bí thѭ TӍnh ӫy làm bí thѭ

huyӋn ӫy, ÿӗng chí NguyӉn Thӏ Ngӑc Liên, Phó bí thѭ huyӋn ӫy, ÿӗng chí Mѭӡi Ĉӭc,

thѭӡng vө huyӋn ӫy phө trách kinh tài huyӋn, ÿӗng chí Hai Lӧi, Thѭӡng vө Trѭӣng

43 G͛m H͙ Nai, Tr̫ng Bom 1, Tr̫ng Bom 2, Bàu Hàm 1, Bàu Hàm 2, Cây Gáo, H˱ng L͡c, Gia Tân, Gia ki͏m, Võ

Dõng, Túc Tr˱ng.

4.8 Page 38

▲back to top

công an huyӋn kiêm nhiӋm bí thѭ Trҧng Bom, ÿӗng chí Năm Lӧi Thѭӡng vө phө

trách khӕi vұn và chӍ ÿҥo phong trào. Ban Chҩp hành huyӋn ӫy còn các ÿӗng chí Bùi

Văn ĈiӅn (huyӋn ÿӝi trѭӣng) nӳ ÿӗng chí Hà Minh Mӻ, nӳ ÿӗng chí Ba Hòa, Ba

Tùng, Hai Quân, Bҧy Nguyên, Tѭ Ĉҫy, Tѭ Thanh, Tѭ Ĉӏnh, Hai Voòng, Tѭ KiӋt,

Năm Kim. Lӵc lѭӧng vǊ trang tұp trung huyӋn có 1 ÿҥi ÿӝi do ÿӗng chí Ba Long làm

Ĉҥi ÿӝi trѭӣng. Căn cӭ huyӋn ÿóng tҥi Bàu Rau Cҫn (Trҧng Bom), căn cӭ dӵ bӏ ӣ

rӯng Cây Gáo.

Tӯ tháng 7-1973, Nghӏ quyӃt 21 cӫa Ban Chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng ÿã chӍ

rõ con ÿѭӡng phát triӇn cӫa cách mҥng miӅn Nam là : "Dù phát triӇn theo khҧ năng

nào, con ÿѭӡng cӫa cách mҥng miӅn Nam vүn là con ÿѭӡng bҥo lӵc cách mҥng" và...

"kiên quyӃt phҧn công và tiӃn công, giӳ vӳng và phát triӇn thӃ chӫ ÿӝng vӅ mӑi mһt

cӫa ta, ÿánh bҥi các cuӝc hành quân cӫa ÿӏch lҩn chiӃm vùng giҧi phóng hoһc "bình

ÿӏnh"... 44

Hӝi nghӏ Trung ѭѫng Cөc lҫn thӭ 12 ÿã quán triӋt Nghӏ quyӃt 21 cӫa Trung

ѭѫng, xác ÿӏnh nhiӋm vө cӫa toàn miӅn là : ra sӭc tҥo thӃ mӟi, lӵc mӟi, tҥo và nҳm

thӡi cѫ giành thҳng lӧi lӟn.

Trong chӍ ÿҥo thӵc hiӋn, huyӋn ӫy lҩy xã Bàu Hàm 1 làm ÿiӇm ÿánh ÿӏch lҩn

chiӃm bҵng 3 mǊi, 2 lӵc lѭӧng. DiӋn là các xã Trҧng Bom, Hѭng Lӝc, Bàu Hàm 2.

Ĉӕi vӟi vùng di cѭ Thiên chúa giáo, huyӋn ӫy chӑn ҩp Bùi Chu (xã Hӕ Nai)

làm ÿiӇm, ÿi sâu khu Tân Thành, rút kinh nghiӋm vұn ÿӝng quҫn chúng xã Gia Tân,

Gia KiӋm, Cây Gáo.

Phѭѫng châm thӵc hiӋn là : “vұn dөng 3 mǊi, 2 lӵc lѭӧng ӣ cѫ sӣ, vǊ trang làm

ÿòn xeo ÿҳc lӵc hӛ trӧ quҫn chúng nәi dұy ÿánh bình ÿӏnh, chӕng lҩn chiӃm, giӳ và

mӣ rӝng quyӅn làm chӫ tӯng bѭӟc làm thay ÿәi lӵc lѭӧng ta. Ĉӏch tҥi chӛ” ÿѭa phong

trào lên.

ĈӇ ÿҧm bҧo thӵc hiӋn thҳng lӧi nhiӋm vө, huyӋn ӫy Thӕng Nhҩt ÿã tiӃn hành

cӫng cӕ công tác tә chӭc, cán bӝ các xã (thay 4 Bí thѭ xã mӟi), thành lұp mӝt cánh

công tác Nam lӝ 1 do 1 Thѭӡng vө huyӋn ӫy phө trách. Ĉӝi công tác Hӕ Nai ÿѭӧc bӕ

trí sҳp xӃp lҥi thành 3 tә công tác ӣ bҳc lӝ 1 45.

Ĉӝi công tác Hӕ Nai lҩy ҩp Bùi Chu làm ÿiӇm, ÿi sâu vào khu Tân Thành ÿӇ

xây dӵng cӕt cán và quyӃt tâm ÿӃn tháng 8-1974 sӁ xây dӵng ÿѭӧc chi bӝ Ĉҧng, chi

ÿoàn thanh niên làm ÿiӇm rút kinh nghiӋm cho các khu di cѭ trên toàn huyӋn.

Sau khi cӫng cӕ hӑc tұp, các tә công tác ÿã vӅ bám các ÿӏa bàn hoҥt ÿӝng. Hoҥt

ÿӝng các tә công tác quan trӑng nhҩt là ÿã làm chuyӇn biӃn tình hình tѭ tѭӣng trong

ÿӗng bào di cѭ, nhiӅu quҫn chúng tӵ giác tӓ thái ÿӝ cҧm tình vӟi cách mҥng, bҧo vӋ

44 Nhͷng s͹ ki͏n l͓ch s͵ Ĉ̫ng, t̵p III - Nhà xṷt b̫n Thông tin lý lu̵n 1985, trang 697, 698.

45 T͝ 1 khu v͹c ÿ͛ng ru͡ng Bùi Chu ÿ̫m nhi͏m luôn công tác h̵u cͱ do ÿ͛ng chí Bình làm t͝ tr˱ͧng và các t͝ viên: nͷ

ÿ͛ng chí Chí, Hai Nà Phái, Bích. Ĉ/c Hai Voòng ÿ͡i tr˱ͧng tr͹c ti͇p phͭ trách. T͝ 2 tͳ B̷c Hòa ÿ͇n Trà C͝ g͛m các

ÿ/c Sinh t͝ tr˱ͧng, Liên, H͛ng, T˱ Hi͇n ÿ͡i phó phͭ trách. T͝ 3 tͳ Thanh Hóa, NgǊ Phúc và Thái Bình do ÿ/c Tâm t͝

tr˱ͧng, Thi͏p, Th͕, ÿ/c Kim ÿ͡i phó phͭ trách.

4.9 Page 39

▲back to top

cán bӝ. Tháng 11-1973 tҥi cánh ÿӗng Sông Mây, mӝt ÿӗng chí cán bӝ ӣ ÿѫn vӏ hұu

cҫn ra liên hӋ nhӡ dân mua hàng. Mӝt tên thám báo cӫa sѭ ÿoàn 18 trà trӝn trong dân

ÿã phát hiӋn và giѭѫng súng ÿӏnh bҳn. Mӝt bà má ngay bên cҥnh ÿã nhào ÿӃn cҫm

nòng súng ghì xuӕng ÿҩt nói : “Con ѫi con, làm sao mà lính sѭ ÿoàn 18 ÿòi bҳn mҩy

má, mà mҫy cӭ ÿi cà nhõng vұy" anh cán bӝ không nghe cӭ ÿi tӟi, khi còn cách 15

mét, tên lính xô bà má sang bên và nә súng. Bà má không sӧ hy sinh lҥi ôm nòng súng

ghì xuӕng ÿҩt. Nhӡ vұy anh cán bӝ ÿã thoát chҥy ÿѭӧc vào rӯng.

Sau vө phát hiӋn ÿѭӧc cán bӝ cách mҥng ӣ Sông Mây, bӑn lính lúc nào cǊng

hăm dӑa ÿòi bҳt bӟ ÿӗng bào vì dám quan hӋ vӟi cách mҥng. Mӝt ông già ÿã ÿҩu lý

vӟi chúng : "Tôi nói cho các cұu biӃt, ÿây là vùng cӫa ngѭӡi ta, vùng ngoài kia mӟi là

cӫa các cұu. Không dӑa ÿѭӧc dân, bӑn lính ÿã kiӇm tra gҳt gao ÿӗng bào khi ra rүy.

Buәi sáng thӯa sѫ hӣ cӫa ÿӏch bà con vүn mang gҥo thóc, hàng hóa cҫn dùng vào cho

cách mҥng. Cѫ sӣ cách mҥng tҥi ÿây có lҫn ÿã sáng tҥo tìm cách chӣ cҧ xe gҥo vào

rӯng. Khi cҧnh sát bҳt xe lҥi, anh em cѫ sӣ là phòng vӋ dân sӵ ÿã can thiӋp ÿӇ xe chҥy

tiӃp vào căn cӭ an toàn. Tӯ tình cҧm vӟi cách mҥng, bà con ӣ Bùi Chu, Sông Mây ÿã

chính thӭc ÿӅ nghӏ quân giҧi phóng trӯng trӏ bӑn lính thѭӡng lùng sөc, hҥch sách gây

khó dӉ cho ÿӗng bào sҧn xuҩt.

Ngay ngày hôm sau bà con ÿӅ nghӏ (tháng 12-1973), lӵc lѭӧng cӫa xã và ÿӝi

công tác Hӕ Nai ÿã bӕ trí ÿánh diӋt gӑn mӝt trung ÿӝi ÿӏch 38 tên. Ĉӗng bào làm cҥnh

ÿó không ai bӏ thѭѫng, hӑ phҩn khӣi khen hoài : “mҩy anh giҧi phóng ÿánh giӓi quá,

dân không chӃt mà lính chӃt sҥch", "các anh nói linh quá, bӳa trѭӟc nói bӳa sau ÿã

không mӝt thҵng lính nào vӅ".

Mҥng lѭӟi cѫ sӣ cӫa Bùi Chu ngày càng ÿѭӧc mӣ rӝng, ÿӃn mùa lúa thu

hoҥch, nhiӅu ÿӗng bào ÿã sҹn sàng bán lúa cho cách mҥng, có gia ÿình tӵ ÿóng góp

ӫng hӝ cách mҥng, có gia ÿình ta thҩy ít lúa nên không hӓi mua, khi ÿұp lúa xong hӑ

ÿӇ lҥi 2 giҥ và cho 1 ÿӭa bé 10 tuәi ӣ giӳ chӯng nào mҩy chú giҧi phóng ra lҩy mӟi

ÿѭӧc vӅ. Em bé ÿã ӣ lҥi 3 ngày mӟi gһp ÿѭӧc cách mҥng ta, em liӅn nói : "Cô ѫi, mҽ

cháu bҳt ӣ ÿây giӳ ÿӕng lúa, chӯng nào mһt trұn ra giao rӗi mӟi ÿѭӧc vӅ, cháu giӳ ÿã

3 ngày không ai ra, bây giӡ cô lҩy dùm". Có trѭӡng hӧp ÿӗng bào giҩu lúa trong ÿӕng

rѫm ӫng hӝ cách mҥng, nhѭng ta lҩy sót, hôm sau gһp cán bӝ, mӝt cө già nói ngay

"trӡi ѫi, bӝ mұt trұn chê lúa cӫa tôi hay sao mà không nhұn...".

Vө lúa mùa 1973, bà con ӣ ÿӗng Sông Mây trúng lӟn, bà con ÿã tә chӭc liên

hoan cùng ÿӝi công tác tҥi rүy. Bà con Bùi Chu ÿã tӵ giác ӫng hӝ cách mҥng 115 giҥ

lúa. Chính nhӡ làm tӕt công tác vұn ÿӝng quҫn chúng, xây dӵng ÿѭӧc cѫ sӣ cách

mҥng, công tác thu mua cӫa hұu cҫn ÿҥt 600 giҥ (hѫn 6 lҫn năm 1972) ӣ Bàu Hàm. Ӣ

hѭӟng nam lӝ 1 thu mua ÿѭӧc 1.050 giҥ lúa. Có 36 gia ÿình di cѭ ӣ An Bình góp và

bán cho cách mҥng gҫn 200 giҥ lúa. Ngoài ra bà con cùng làm nghƭa vө thuӃ nông

nghiӋp 3.845.000 ÿӗng.

Song song vӟi cӫng cӕ an ninh, phát triӇn sҧn xuҩt vùng căn cӭ giҧi phóng

(Cây Gáo - Bàu Hàm), TӍnh ӫy Biên Hòa chú trӑng công tác văn hóa xã hӝi. Cuӕi năm

1973, tҥi Cây Gáo tӍnh ÿã mӣ trѭӡng phә thông cѫ sӣ cӫa tӍnh do ÿӗng chí Sӻ Huҩn

phө trách. Trѭӡng dҥy văn hóa cho các em ӣ vùng giҧi phóng và dҥy bә túc văn hóa

cho nhiӅu cán bӝ, chiӃn sƭ, góp phҫn làm phong phú thêm ÿӡi sӕng văn hóa tinh thҫn

4.10 Page 40

▲back to top

cho vùng cách mҥng kiӇm soát.

Tӯ ÿҫu năm 1974, ÿӏch tiӃp tөc tăng cѭӡng kӃ hoҥch bình ÿӏnh ӣ Biên Hòa, tұp

trung vùng trӑng ÿiӇm là Long Thành, Nhѫn Trҥch, ÿӗng thӡi ÿӏch hӃt sӭc chú trӑng

ÿánh phá vùng tuyӃn hành lang chiӃn lѭӧc nҵm trên ÿӏa bàn huyӋn Thӕng Nhҩt. Mөc

tiêu trѭӟc mҳt và hàng ÿҫu cӫa ÿӏch là triӋt hҥ cѫ sӣ cách mҥng trong xã ҩp, tiêu hao

và ÿánh diӋt lӵc lѭӧng vǊ trang bên ngoài, tiӃn hành phá rӯng, phá ÿӏa bàn bung dân

ra, tăng cѭӡng bӑ máy kӅm kҽp, hình thành các phân chi khu, xây dӵng 1 phân ÿһc

khu Hӕ Nai, Trҧng Bom, tăng cѭӡng ÿӗn bót trên lӝ 1, lӝ 20, lұp thêm các trұn ÿӏa

pháo.

Trên ÿӏa bàn huyӋn Thӕng Nhҩt, ÿӏch bӕ trí tiӇu ÿoàn 386 bҧo an, Ban chӍ huy

ÿóng tҥi ngã ba Sông Thao, ÿҥi ÿӝi 1 ÿóng ӣ Sông Thao - Bàu Hàm, ÿҥi ÿӝi 2 ӣ Bình

Lӝc sӣ, ÿҥi ÿӝi 3 ӣ Hѭng Lӝc, ÿҥi ÿӝi 4 ӣ ҩp Phan Bӝi Châu và Trҫn Hѭng Ĉҥo (Bàu

Hàm 2) dân vӋ toàn huyӋn có 37 trung ÿӝi, 49 toán (hѫn 600 tên) ÿӏch bӕ trí 3 trұn ÿӏa

pháo Trҧng Bom gӗm Trung ÿӝi 2 khҭu 105 ly, 2 cӕi 81 ly, Sông Thao 1 Trung ÿӝi 2

khҭu 105 ly, 2 cӕi 81 ly, Dӕc Mѫ, Gia KiӋm 1 trung ÿӝi 2 khҭu 105 ly. Ngoài ra còn

tăng thêm 2 ÿӗn bҧo an, 8 bót, 5 tua dân vӋ.

Riêng vùng Hӕ Nai, Gia KiӋm, ÿӏch xây dӵng 906 ÿӝi và toán phòng vӋ dân sӵ

vӟi 10.800 tên có trang bӏ súng, dӗn 20 trung ÿӝi phòng vӋ xung kích ӣ Gia KiӋm, Gia

Tân lên dân vӋ, ÿӏch còn tә chӭc dân lҩn ra mӝt sӕ ÿҩt vùng căn cӭ, mӣ ra khu kӅm

mӟi nhѭ ÿѭa 60 gia ÿình ӣ Hӕ Nai vӅ công trѭӡng Nѭӟc Trong, ÿѭa 500 gia ÿình ӣ

Quҧng Ĉà vӅ Bàu Cá, Hѭng Lӝc, 100 gia ÿình Hӕ Nai qua Vƭnh Thanh...

Ĉҫu năm 1974 trên cѫ sӣ tәng kӃt mӝt năm chӍ ÿҥo, hoҥt ÿӝng, huyӋn ӫy

Thӕng Nhҩt tiӃp tөc chӫ trѭѫng ÿҭy mҥnh ÿánh phá bình ÿӏnh bҵng 2 chân, 3 mǊi,

kiên quyӃt chӕng âm mѭu phá rӯng cѭӟp ÿҩt, giҧi quyӃt ÿҩt canh tác cho nhân dân ra

vùng căn cӭ làm ăn, chӕng bҳt lính, bҳn pháo, chú trӑng hoҥt ÿӝng vùng di cѭ Thiên

chúa, diӋt ác phá kӅm giành quyӅn làm chӫ nhiӅu mӭc ÿӝ khác nhau ӣ ҩp Bàu Hàm,

Sông Thao, Hѭng Nghƭa, Hѭng Nhѫn, Ngô QuyӅn, Bàu Xéo, Canh Nông...

Vӟi sӵ chӍ ÿҥo sát cӫa chi bӝ, các ÿӝi công tác và cѫ sӣ phong trào nhân dân

Hӕ Nai, Gia KiӋm ÿҩu tranh chӕng bҳt lính, chӕng cѭӟp cӫa giӃt ngѭӡi vô tӝi ÿòi

ruӝng ÿҩt ÿã nә ra sôi nәi. Ĉӗng bào di cѭ ÿã mҥnh dҥn tӓ thái ÿӝ căm ghét và nhұn rõ

bҧn chҩt chӃ ÿӝ Sài Gòn.

Mӣ ÿҫu cuӝc ÿҩu tranh là ҩp Tân Bҳc. Tên cҧnh sát trѭӣng và trѭӣng ҩp ÿã

thông ÿӗng dùng thӫ ÿoҥn cѭӟp 1 xe hon da cӫa anh Năm Canh và giӃt chӃt anh ÿӇ

phi tang. Cѫ sӣ Tân Bҳc ÿã vұn ÿӝng bà con khiêng xác ngѭӡi chӃt oan ÿӃn nhà

trѭӣng ҩp ÿӇ ÿҩu tranh vӟi khҭu hiӋu “ÿҧ ÿҧo bӑn giӃt ngѭӡi cѭӟp cӫa” ÿѭӧc dán lên

trên quan tài ngѭӡi chӃt. Bà con ӣ Bùi Chu, Bҳc Hòa hay tin ÿã tұp hӧp và kéo vӅ Tân

Bҳc hӛ trӧ. Cuӝc ÿҩu tranh ÿã tұp hӧp hàng ngàn dân trong suӕt 1 ngày, tên trѭӣng ҩp

hoҧng sӧ chҥy trӕn.

TiӃp ÿó, này 7-1-1974, nhân dân các ҩp Trà Cә, An Bình, khu gia binh ÿѭӧc cѫ

sӣ mұt chӍ ÿҥo ÿã tә chӭc ÿҩu tranh chӕng bӑn sƭ quan ngөy cѭӟp cӫa dân 70 mүu

ruӝng. Sau nhiӅu lҫn làm kiӃn nghӏ không ÿѭӧc giҧi quyӃt, hàng ngàn nhân dân ÿã

xuӕng ÿѭӡng kéo dài tӯ Trà Cә ÿӃn Trҧng Bom, vӯa ÿi vӯa hô khҭu hiӋu và làm tҳt