Dong Nai 30 nam chien tranh giai phong 1-5 :: Books 2010

Expand document

Collapse document

Dong Nai 30 nam chien tranh giai phong 1-5

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Dong Nai 30 nam chien tranh giai phong 1-5

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

1.2 Page 2

▲back to top

BAN CHҨP HÀNH ĈҦNG BӜ ĈҦNG CӜNG SҦN VIӊT NAM

TӌNH ĈӖNG NAI

1.3 Page 3

▲back to top

ĈӖNG NAI

30 NĂM CHIӂN TRANH GIҦI PHÓNG

(1945 – 1975)

SѪ THҦO

NHÀ XUҨT BҦN ĈӖNG NAI

1986

BAN CHӌ ĈҤO BIÊN SOҤN

Trѭӣng ban: Ĉӗng chí Phҥm Văn Hy, bí thѭ TӍnh uӹ

Phó ban: Ĉӗng chí HuǤnh Ngӑc Báu, thiӃu tѭӟng chӍ huy trѭӣng Bӝ

chӍ huy quân sӵ tӍnh

Uӹ viên:

- Ĉӗng chí NguyӉn Công Hҥnh, ÿҥi tá phó chӍ huy trѭӣng Bӝ

chӍ huy quân sӵ tӍnh

- Ĉӗng chí Phan Ngӑc Danh, phó Ban tuyên giáo TӍnh uӹ.

HѬӞNG DҮN NGHIӊP VӨ

1.4 Page 4

▲back to top

Ĉӗng chí Phan Ĉӏnh, ÿҥi tá phó Phân viӋn trѭӣng Phân viӋn lӏch sӱ quân

sӵ ViӋt Nam thuӝc ViӋn lӏch sӱ quân sӵ Bӝ Quӕc Phòng

TҰP THӆ BIÊN SOҤN

Hoàng Kim Chung

Phҥm Thanh Quang

Trҫn Quang Toҥi

Trҫn Toҧn

Vӟi sӵ tham gia cӫa NguyӉn Quang Hӳu, Ĉàm Ĉӭc Thung, NguyӉn

Yên Tri

LӠI GIӞI THIӊU

Ĉͫng Nai, mͱt t͡nh vͳi truy͙n thͩng mi͙n Ĉông gian lao mà anh dǊng n͉m trong

trͽc tam giác có ý nghƭa chi͗n ĺͻc Sài Gòn – Biên Hoà – VǊng Tàu, là c΅a ngõ phía

ÿông và ÿông nam thành phͩ Hͫ Chí Minh.

Do vͣ trí quan trͥng ÿó nên suͩt 30 năm chi͗n tranh, chi͗n tŕ͵ng Ĉͫng Nai là

n˿i di͝n ra cuͱc ÿ̽u tranh toàn di͟n và liên tͽc gi͉ng công tác, quy͗t li͟t gi·a ta và

ÿͣch.

ThΉc hi͟n ÿ́͵ng lͩi chính trͣ, ÿ́͵ng lͩi quân sΉ cͿa Ĉ̻ng, ÿ́ͻc sΉ lãnh ÿ̹o,

ch͡ ÿ̹o sâu sát cͿa Trung ́˿ng Cͽc, Quân u΍ Mi͙n và cͿa Khu u΍ : ÿ́ͻc sΉ chi vi͟n

cͿa Trung ́˿ng, sΉ giúp ÿ͹ và phͩi hͻp chi͗n ÿ̽u cͿa các t͡nh b̹n, Ĉ̻ng bͱ và

1.5 Page 5

▲back to top

quân dân Ĉͫng Nai ÿã phát huy cao ÿͱ lòng yêu ńͳc và chͿ nghƭa anh hùng cách

m̹ng v΃a chi͗n ÿ̽u, v΃a xây dΉng, phát tri͛n lΉc ĺͻng, liên tͽc ti͗n công ÿͣch, góp

ph̿n ÿánh b̹i hai tên ÿ͗ quͩc to là Pháp và MΏ.

Sau khi cách m̹ng tháng Tám thành công, Ĉ̻ng bͱ và quân dân Ĉͫng Nai

cùng c̻ ńͳc b́ͳc vào cuͱc chi͗n ÿ̽u chͩng thΉc dân Pháp xâm ĺͻc. Vͳi tinh

th̿n “thà hy sinh t̽t c̻, ch΁ nh̽t ÿͣnh không chͣu m̽t ńͳc, nh̽t ÿͣnh không chͣu

làm nô l͟”, t΃ hai bàn tay không, Ĉ̻ng bͱ, lΉc ĺͻng vǊ trang và nhân dân Ĉͫng Nai

càng chi͗n ÿ̽u càng tŕͷng thành, v́ͻt qua gian khͭ, hy sinh, làm nên nh·ng chi͗n

công chói lͥi nh́ La Ngà, Tr̻ng Bom, Bàu Cá… góp ph̿n xây dΉng và b̻o v͟ chi͗n

khu Ĉ oai hùng, s̻n sinh ra chi͗n thuͅt ÿ͏c công, làm r̹ng r͹ thêm trang s΅ ÿ̽u

tranh hào hùng cͿa mi͙n Nam thành ÿͫng Tͭ quͩc.

Trong kháng chi͗n chͩng MΏ, k͓ thù quy͗t tâm bi͗n Ĉͫng Nai thành hͅu

ph́˿ng an toàn cͿa chúng. Quân vi͝n chinh MΏ, quân ch́ h̿u, ngu΋ quân, ngu΋

quy͙n ÿã s΅ dͽng nhi͙u âm ḿu, thͿ ÿo̹n thâm ÿͱc và ph́˿ng ti͟n chi͗n tranh

hi͟n ÿ̹i ÿánh phá ác li͟t phong trào cách m̹ng hòng tiêu di͟t và ÿánh bͅt lΉc ĺͻng

kháng chi͗n ra khͧi ÿͣa bàn Ĉͫng Nai. Các c̽p u΍ Ĉ̻ng ÿͣa ph́˿ng, cán bͱ ÿ̻ng

viên, các lΉc ĺͻng vǊ trang t̹i chͯ ÿ́ͻc sΉ hͯ trͻ cͿa các ÿ˿n vͣ chͿ lΉc Quân khu

và Mi͙n, ÿã dΉa h͋n vào nhân dân, cùng nhân dân kiên ć͵ng bám trͽ, liên tͽc ti͗n

công và nͭi dͅy, nͭi dͅy và ti͗n công, ÿánh sâu, ÿánh hi͛m vào c˿ quan ÿ̿u não,

hͅu c΁, kho tàng cͿa ÿͣch, tiêu hao, tiêu di͟t nhi͙u sinh lΉc và ph́˿ng ti͟n chi͗n

tranh cͿa chúng, gi· v·ng ÿͣa bàn, căn c΁, mͷ hành lang chi͗n ĺͻc t̹o bàn ÿ̹p

ti͗n công Sài Gòn.

Trong chi͗n dͣch Hͫ Chí Minh lͣch s΅, quân và dân t͡nh ta ÿã phͩi hͻp nhͣp

nhàng vͳi quân dân Sài Gòn – Gia Ĉͣnh, vͳi c̻ mi͙n Nam, c̻ ńͳc hoàn thành

nhi͟m vͽ gi̻i phóng t͡nh nhà, góp ph̿n gi̻i phóng mi͙n Nam, thͩng nh̽t Tͭ quͩc.

Chúng ta vô cùng trân trͥng và tΉ hào v͙ sΉ cͩng hi͗n, hy sinh to lͳn cͿa ÿͫng

bào, ÿͫng chí trong suͩt ba ḿ˿i năm ròng rã chi͗n ÿ̽u ngoan ć͵ng, và ÿã ÿ͛ l̹i

cho chúng ta nhi͙u bài hͥc kinh nghi͟m quý báu.

Vͳi sΉ giúp ÿ͹ tích cΉc cͿa Phân vi͟n lͣch s΅ quân sΉ, Phòng Lͣch s΅ quân sΉ

Quân khu 7, Ban Lͣch s΅ quân sΉ thuͱc Bͱ ch͡ huy quân sΉ t͡nh phͩi hͻp vͳi Phòng

nghiên c΁u lͣch s΅ Ĉ̻ng thuͱc Ban Tuyên giáo T͡nh u΍ ÿã nͯ lΉc hoàn thành cuͩn

lͣch s΅ Ĉͫng Nai 30 năm chi͗n tranh gi̻i phóng. Công trình này ÿã ÿ́ͻc các ÿͫng

chí lãnh ÿ̹o, các cán bͱ lão thành và ÿông ÿ̻o cán bͱ, chi͗n sƭ, c˿ sͷ Cách m̹ng

t΃ng ho̹t ÿͱng, chi͗n ÿ̽u trên chi͗n tŕ͵ng Ĉͫng Nai ÿóng góp nhi͙u t́ li͟u và ý

ki͗n quý báu.

1.6 Page 6

▲back to top

Ĉ͛ giáo dͽc truy͙n thͩng yêu ńͳc, tinh th̿n ÿ̽u tranh cách m̹ng cho cán bͱ,

ÿ̻ng viên, chi͗n sƭ và nhân dân nh̽t là ÿͩi vͳi thanh niên, ÿͱng viên toàn Ĉ̻ng bͱ

và quân dân trong t͡nh ph̽n ÿ̽u thΉc hi͟n hai nhi͟m vͽ chi͗n ĺͻc xây dΉng và b̻o

v͟ Tͭ quͩc, Ban Th́͵ng vͽ T͡nh u΍ cho xu̽t b̻n cuͩn “Ĉͫng Nai 30 năm chi͗n

tranh gi̻i phóng”.

Thay m͏t Ban Th́͵ng vͽ T͡nh u΍, chúng tôi xin chân thành c̻m ˿n t̽t c̻ các

c˿ quan, Nhà xu̽t b̻n, Nhà in cùng ÿông ÿ̻o ÿͫng chí, ÿͫng bào ÿã ÿóng góp

nhi͙u công s΁c ÿ͛ hoàn thành cuͩn sách này phͽc vͽ kͣp th͵i nhi͟m vͽ chính trͣ,

thi͗t thΉc chào m΃ng Ĉ̹i hͱi Ĉ̻ng toàn quͩc l̿n th΁ VI, ÿ̻ng hͱi Ĉ̻ng bͱ t͡nh Ĉͫng

Nai l̿n th΁ IV.

Cuͱc chi͗n tranh ác li͟t kéo dài g̿n n΅a th͗ k΍, bi͗t bao sΉ ki͟n lͣch s΅ ÿã x̻y

ra, song nhi͙u t́ li͟u bͣ th̽t l̹c, nhi͙u t́ li͟u ch́a śu t̿m ÿ́ͻc. M͏t khác kh̻

năng tͭng hͻp và kinh nghi͟m biên so̹n cͿa các bͱ nghiên c΁u còn h̹n ch͗, cuͩn

sách không tránh khͧi khuy͗t ÿi͛m và thi͗u sót. Chúng tôi mong nhͅn ÿ́ͻc nhi͙u ý

ki͗n ÿóng góp cͿa các ÿͫng chí và ÿͫng bào ÿ͛ s΅a ch·a bͭ sung cho l̿n in sau.

Thay m͏t Ban Th́͵ng vͽ T͡nh u΍, chúng tôi xin trân trͥng giͳi thi͟u cuͩn

ĈͪNG NAI 30 NĂM CHI͖N TRANH GI̺I PHÓNG cùng b̹n ÿͥc.

Ĉӗng Nai, ngày 10 tháng 9 năm 1986

TM. BAN THѬӠNG VӨ TӌNH UӸ

BÍ THѬ

Ph̹m Văn Hy

CHѬѪNG MӢ ĈҪU

ĈӖNG NAI – ĈҨT NѬӞC VÀ CON NGѬӠI

Theo quӕc lӝ sӕ I tӯ Nam ra Bҳc, vӯa ra khӓi thành phӕ Hӗ Chí Minh, chúng ta

gһp mӝt vùng ÿҩt ÿӓ có cҧnh sҳc tѭѫi ÿҽp. Trѭӟc mҳt chúng ta hiӋn ra mӝt bӭc

tranh có sӵ tѭѫng phҧn giӳa màu ÿӓ cӫa ÿҩt, màu vàng chói chang cӫa nҳng, màu

xanh trù phú tѭѫi mát cӫa nhiӅu loҥi cây trái, màu trong xanh cӫa mӝt dòng sông lҩp

lánh dѭӟi ánh mһt trӡi… Bӭc tranh thiên nhiên ҩy là miӅn ÿҩt Ĉӗng Nai, mà tӯ lâu

ÿã trӣ nên thân thuӝc qua nhӳng câu hò mӡi mӑc thiӃt tha.

“Nhà Bè ńͳc ch̻y chia hai

Ai v͙ Gia Ĉͣnh, Ĉͫng Nai thì v͙”.

1.7 Page 7

▲back to top

Ĉӗng Nai – mӝt dҧi ÿҩt nҵm ven sông Ĉӗng Nai phҫn ÿҩt cӫa dinh Trҩn Biên do

nhà NguyӉn lұp ra năm 1698. ĈӃn ÿӡi Minh Mҥng (1832), dinh Trҩn Biên ÿѭӧc ÿәi

thành tӍnh Biên Hoà.

Sau khi chiӃm ÿѭӧc Nam KǤ, thӵc dân Pháp chia tӍnh Biên Hoà thành ba tӍnh

Biên Hoà, Bà Rӏa, Thӫ Dҫu Mӝt. Thӵc dân Pháp vүn giӳ sӵ phân chia ҩy cho ÿӃn

khi ký kӃt hiӋp ÿӏnh Giѫnevѫ tháng 7 năm 1954. ĈӃn thӡi kǤ Mӻ nguӷ, năm 1957, hai

tӍnh Biên Hoà, Bà Rӏa ÿѭӧc chia thành bӕn tӍnh: Biên Hoà, Phѭӟc Tuy, Long Khánh,

Phѭӟc Long. Năm 1959, ÿӏch tә chӭc thêm tӍnh Phѭӟc Thành, nhѭng ÿӃn năm 1965

thì giҧi thӇ.

VӅ phía ta, trong chӕng Pháp, do yêu cҫu chӍ ÿҥo chiӃn trѭӡng, tháng 5-1951,

tӍnh Biên Hoà và Thӫ Dҫu Mӝt hӧp thành tӍnh Thӫ Biên; Bà Rӏa và Chӧ Lӟn hӧp

thành tӍnh Bà Chӧ. Trong thӡi chӕng Mӻ, các tӍnh Biên Hoà, Bà Rӏa, Long Khánh khi

tách ra khi nhұp lҥi hình thành các tӍnh vӟi tên gӑi: Thӫ Biên, Bà Rӏa – Long Khánh,

Bà Biên, U1, Phân khu 4, Phân khu Bà Rӏa, Phân khu Thӫ Biên, Tân Phú1.

Ĉӗng Nai có nhiӅu lҫn thay ÿәi phҥm vi lãnh thә và tên gӑi nhѭ trên, nhѭng vүn

là mӝt chiӃn trѭӡng thӕng nhҩt, mӝt trӑng ÿiӇm cӫa Quân khu và MiӅn, mӝt ÿӏa bàn,

mӝt hѭӟng chiӃn lѭӧc quan trӑng vӅ phía ÿông và ÿông bҳc Sài Gòn.

Sau khi miӅn Nam ÿѭӧc hoàn toàn giҧi phóng, tháng 1 năm 1976, các tӍnh Biên

Hoà, Bà Rӏa – Long Khánh và Tân Phú hӧp nhҩt lҥi thành tӍnh Ĉӗng Nai vӟi diӋn tích

7.587 km2. HiӋn nay tӍnh gӗm có thành phӕ Biên Hoà, thӏ xã Vƭnh An và 7 huyӋn:

Long Thành, Châu Thành, Long Ĉҩt, Xuyên Mӝc, Xuân Lӝc, Thӕng Nhҩt, Tân Phú

vӟi 153 thӏ trҩn, phѭӡng, xã.

1 Tháng 5-1951, sáp nhұp tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt và tӍnh Biên Hoà thành tӍnh Thӫ Biên, sáp nhұp tӍnh Bà

Rӏa và tӍnh Chӧ Lӟn thành tӍnh Bà Chӧ.

Năm 1955, tách Thӫ Biên thành Biên Hoà và Bà Rӏa.

Tháng 9-1960 sáp nhұp tӍnh Thӫ Dҫu Mӝt và tӍnh Biên Hoà thành tӍnh Thӫ Biên.

Tháng 7-1961, tách tӍnh Thӫ Biên thành 2 tӍnh Biên Hoà và Thӫ Dҫu Mӝt.

Tháng 12-1961, lұp thêm tӍnh Long Khánh.

Tháng 3-1963, sáp nhұp 2 tӍnh Bà Rӏa và Long Khánh thành tӍnh Bà Rӏa – Long Khánh

Tháng 4-1963, sáp nhұp cҧ 3 tӍnh Bà Rӏa, Long Khánh, Biên Hoà thành tӍnh Bà Biên.

Tháng 12-1963, tách tӍnh Bà Biên thành 2 tӍnh Biên Hoà và Bà Rӏa – Long Khánh

Tháng 9-1965, lұp tӍnh U1 gӗm thӏ xã Biên Hoà, huyӋn Vƭnh Cӱu và huyӋn Trҧng Bom.

(Nhѭ vұy Ĉӗng Nai có tӍnh Bà Rӏa – Long Khánh, Biên Hoà và U1).

Tháng 12-1966, sáp nhұp Bà Rӏa, Biên Hoà, Long Thành thành tӍnh Bà Biên

Tháng 12-1966, tách Long Thành, Nhѫn Trҥch, Bình Sѫn Ship quұn 9 và nam Thӫ Ĉӭc thành Phân

khu 4 (Ĉӗng Nai) gӗm : Bà Rӏa – Long Khánh, U1, Phân khu 4)

Tháng 5-1971, U1 nhұp Phân khu 5 thành Phân khu Thӫ Biên.

Sáp nhұp Phân khu 4, Bà Rӏa – Long Khánh thành Phân khu Bà Rӏa. (Có quұn Thӫ Ĉӭc, không có

quұn 9).

Tháng 10-1972, lұp lҥi tӍnh Bà Rӏa – Long Khánh và Biên Hoà.

Sau hiӋp ÿӏnh Paris 1973, tӍnh Biên Hoà lҥi chia ra gӗm Biên Hoà nông thôn và Biên Hoà thӏ xã.

Tháng 10-1973, lұp tӍnh căn cӭ Tân Phú.

Tháng 1-1976, lұp tӍnh Ĉӗng Nai gӗm tӍnh Biên Hoà, tӍnh Bà Rӏa – Long Khánh và tӍnh căn cӭ Tân

Phú.

1.8 Page 8

▲back to top

Ĉӗng Nai vùng ÿҩt tiӃp giáp giӳa cӵc nam Trung Bӝ và Nam Bӝ, nӕi liӅn phҫn

cuӕi dãy Trѭӡng Sѫn vӟi ÿӗng bҵng sông Cӱu Long. Phía bҳc Ĉӗng Nai giáp vӟi

tӍnh Lâm Ĉӗng, phía nam giáp biӇn Ĉông và ÿһc khu VǊng Tàu – Côn Ĉҧo, phía

ÿông giáp tӍnh Sông Bé và thành phӕ Hӗ Chí Minh.

Ĉӗng Nai có ÿӏa hình nghiêng tӯ hѭӟng bҳc – tây bҳc xuӕng nam – ÿông nam

và phân chia thành ba vùng khác nhau: Vùng núi cao, vùng ÿӗi núi thoҧi, vùng thung

lǊng xen lүn ÿӗi gò thҩp và ÿӗng bҵng.

Vùng ÿӗi núi cao (100-800) chiӃm 1/3 diӋn tích toàn tӍnh có nhiӅu ngӑn núi nhѭ

núi Chӭa Chan (837m), núi Mây Tàu (543m), núi Dinh (476m)… Xa xѭa, mӝt sӕ

vùng ӣ ÿây là núi lӱa. Nhѭng cách ÿây rҩt lâu, nó ÿã trӣ thành mӝt vùng cao nguyên

ÿҩt ÿӓ bagian. Ĉҩt ÿai tѫi xӕp và màu mӥ rҩt thích hӧp vӟi các loài cây: cao su, hӗ

tiêu, cà phê, khoai, bҳp và các loҥi ÿұu… Ĉӗng Nai hiӋn nay, là mӝt khu vӵc trӑng

ÿiӇm cӫa ngành cao su.

Vùng ÿӗi núi thoҧi (50m – 100m) nҵm ӣ giӳa tӍnh chiӃm 1/3 diӋn tích là vùng

ÿҩt ÿã ÿѭӧc khai phá tӯ lâu ÿӡi ÿӇ trӗng cao su, lúa và hoa màu.

Trѭӟc ÿây, hai vùng ÿӗi núi này ÿѭӧc bao phӫ bӣi nhӳng cánh rӯng rұm bҥt

ngàn. Rӯng Ĉӗng Nai có nhiӅu loҥi gӛ quí nhѭ: Cҭm lai, gõ, vên vên, bҵng lăng,

dҫu, sao và nhiӅu lâm sҧn nhѭ: tre, nӭa, lӗ ô, sông, mây, lá buông, các loҥi cây

thuӕc… có nhiӅu loài thú quí nhѭ: tê giác, voi, min, cá sҩu, trăn rҳn, hѭѫu, nai, khӍ,

vѭӧn… Trҧi qua nhӳng thӡi kǤ “khai hóa văn minh” cӫa thӵc dân Pháp, các lҫn khai

quang bҵng chҩt ÿӝc hóa hӑc, bom, ÿҥn, dùng xe ӫi phá ÿӏa hình ÿӇ lҥi nhӳng “vùng

trҳng” cӫa ÿӃ quӕc Mӻ, hѫn 50% diӋn tích rӯng cӫa Ĉӗng Nai bӏ tàn phá, nhҩt là

nhӳng vùng ÿҫu nguӗn sông Mã Ĉà, sông Bé, sông La Ngà và rӯng Sác. HiӋn nay,

Ĉӗng Nai chӍ còn 200.000 ha rӯng các loҥi (chiӃm dѭӟi 30 diӋn tích toàn tӍnh), rӯng

gӛ tӕt còn lҥi rҩt ít.

TiӃp nӕi vӟi hai vùng ÿӗi núi rӝng lӟn là vùng ÿӗng bҵng và thung lǊng có xen

lүn nhӳng ÿӗi gò thҩp nҵm trҧi nghiêng vӅ phía biӇn Ĉông. Ĉây là vùng ÿҩt phù sa

mӟi vӟi khoҧng 51.000 ha tҥo nên vùng trӑng ÿiӇm lúa Long Thành. Dҧi ÿҩt nҵm ven

sông Ĉӗng Nai tӯ Vƭnh Cӱu tӟi Phú Hӝi tӯ hѫn 200 năm trѭӟc ÿã nәi tiӃng vӅ cây

ăn quҧ: bѭӣi, xoài, vú sӳa: chôm chôm, sҫu riêng, mít tӕ nӳ, cau…

Bӡ biӇn Ĉӗng Nai dài khoҧng 70 km, ÿoҥn phía tây thuӝc huyӋn Châu Thành

sình lҫy và ÿang tiӃp tөc ÿѭӧc bӗi ÿҳp. Ĉoҥn phía ÿông, tӯ Bình Châu tӟi giáp VǊng

Tàu là nhӳng bãi cát phҷng, mӏn màng nӕi tiӃp nhau, thӍnh thoҧng ÿѭӧc tô ÿiӇm mӝt

vài mǊi ÿá nhô ra biӇn và vài cӱa sông nhӓ. Bãi biӇn Long Hҧi, Phѭӟc Hҧi, hӗ Cӕc,

1.9 Page 9

▲back to top

Lӝc An là nhӳng thҳng cҧnh, hàng năm thu hút hàng chөc ngàn khách du lӏch tӟi

nghӍ mát và thѭӣng ngoҥn. Các xã ven biӇn Long ĈiӅn, Long Hҧi, An Ngãi… mӛi

năm thu hoҥch trên dѭӟi 50.000 tҩn muӕi, không chӍ dùng trong tӍnh, mà còn cung

cҩp cho các tӍnh bҥn. Tҥi vùng ngѭ trѭӡng giáp Thuұn Hҧi, hàng năm, ngành thӫy

sҧn ÿánh bҳt trên 12.000 tҩn tôm, cá, mӵc…

Ngoài nhӳng nguӗn lӧi vӅ kinh tӃ, bӡ biӇn Ĉӗng Nai còn có tҫm quan trӑng vӅ

quân sӵ. Các bãi biӇn Phѭӟc TӍnh, Long Hҧi, Phѭӟc Hҧi 1, Phѭӟc Hҧi 2… là nѫi

ÿӏch có thӇ ÿә quân tiӃn công vào ÿҩt liӅn rӗi mӣ rӝng ra các hѭӟng khác.

Ĉӗng Nai có mӝt mҥng lѭӟi sông ngòi kinh rҥch chҵng chӏt trong ÿó có các con

sông lӟn: Sông Ĉӗng Nai, sông Ray, sông Thӏ Vҧi, sông Lòng Tàu, sông Dinh, ÿây là

mӝt nguӗn cung cҩp năng lѭӧng thӫy ÿiӋn lӟn: 975.000 kw. Sông Ĉӗng Nai là con

sông lӟn nhҩt ӣ miӅn Ĉông Nam Bӝ bҳt nguӗn tӯ cao nguyên Lâm Viên (vӟi nhiӅu

phө lѭu nhѭ sông La Ngà, sông Bé, sông Sài Gòn và sông Vàm Cӓ) ÿoҥn chҧy qua

Ĉӗng Nai dài 29 km. HiӋn nay mӝt nhà máy thuӹ ÿiӋn – nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An

ÿang ÿѭӧc xây dӵng.

Ĉӗng Nai còn có nhiӅu khoáng sҧn nhѭ ÿá ӣ núi Dinh, núi Da Qui, Sóc Lu, Bӱu

Long, cát ӣ các sông suӕi là nguӗn vұt liӋu xây dӵng. Ĉҩt sét ÿӇ phát triӇn nghӅ làm

gҥch ngói và ÿӕ gӕm ӣ nhiӅu nѫi. Cát trҳng ӣ Bình Châu rҩt tinh khiӃt là nguyên liӋu

cho ngành thӫy tinh. Ĉá quí ӣ Xuân Lӝc ÿѭӧc dùng làm ÿӗ trang sӭc mӻ nghӋ. Suӕi

NghӋ, suӕi Ĉan Com (xã Phú Bình), suӕi nѭӟc nóng Bình Châu là nhӳng suӕi

khoáng có thӇ khai thác qui mô lӟn ÿӇ phөc vө sӭc khoҿ nhân dân.

Ĉӗng Nai nҵm trong khu vӵc nhiӋt ÿӟi gió mùa, sáu tháng mùa khô và sáu

tháng mùa mѭa. Mùa mѭa kéo dài tӯ tháng 5 ÿӃn tháng 10, lѭӧng mѭa trung bình

hàng năm 1.700 mm. VӅ mùa này thѭӡng có nhӳng cѫn mѭa dông, mѭa rào xӕi xҧ

nhѭ trút nѭӟc, rӗi lҥi tҥnh ngay, Ĉӗng Nai ít khi bӏ lөt. Tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20, chӍ có mӝt

trұn lөt gây thiӋt hҥi lӟn (năm Nhâm Thìn – 10-1952). Mùa khô kéo dài tӯ tháng 11

ÿӃn tháng 4. VӅ mùa này hҫu nhѭ không có mѭa, buәi trѭa trӡi thѭӡng rҩt nóng,

nhѭng vӅ chiӅu tӕi lҥi dӏu mát và có khi se lҥnh vào nhӳng ÿêm cuӕi tháng mѭӡi hai

ÿӃn ÿҫu tháng giêng (dѭѫng lӏch). So vӟi nhiӅu miӅn ÿҩt khác trong nѭӟc, khí hұu

Ĉӗng Nai tѭѫng ÿӕi thuұn hoà.

ĈӇ phөc vө cho cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc, tӯ thӡi Pháp ÿӃn thӡi Mӻ, mҧnh ÿҩt

Ĉӗng Nai – vӟi vӏ trí chiӃn lѭӧc cӫa nó – ÿã có nhӳng biӃn ÿәi rõ rӋt so vӟi nhiӅu

tӍnh khác ӣ miӅn Nam. Ĉӗng Nai là tӍnh duy nhҩt ӣ miӅn Nam có khu công nghiӋp

lӟn hiӋn ÿҥi – Khu công nghiӋp Biên Hoà, khu công nghiӋp này ÿѭӧc hình thành và

1.10 Page 10

▲back to top

phát triӇn mҥnh tӯ năm 1965, chӫ yӃu làm nhiӋm vө hұu cҫn tҥi chӛ cho cuӝc chiӃn

tranh xâm lѭӧc cӫa Mӻ. Sau giҧi phóng, chính quyӅn nhân dân ÿã tiӃp tөc phát triӇn

khu công nghiӋp này. Các sҧn phҭm công nghiӋp cӫa Biên Hoà chiӃm mӝt vӏ trí

quan trӑng trong sҧn xuҩt và ÿӡi sӕng cӫa nhân dân.

VӅ giao thông, ngoài hӋ thӕng ÿѭӡng biӇn, ÿѭӡng sông, Ĉӗng Nai có mӝt

mҥng lѭӟi ÿѭӡng bӝ dày ÿһc. Các trөc lӝ lӟn là quӕc lӝ 1, 15, 20 và các ÿѭӡng liên

tӍnh 2, 3, 16, 23, 24, 25. Quӕc lӝ 1 chҥy qua Ĉӗng Nai tӟi Sài Gòn, mӝt trung tâm lӟn

vӅ kinh tӃ, chính trӏ và quân sӵ. Ngoài ra ÿӃ quӕc Mӻ ÿã cho xây dӵng xa lӝ Biên

Hoà – Sài Gòn, rӝng 14 m và dài 32 km, ÿӇ tҥo thuұn lӧi cho viӋc cѫ ÿӝng lӵc lѭӧng

bҧo vӋ cӱa ngõ phía ÿông cӫa “thӫ ÿô Sài Gòn”.

Bên cҥnh ÿѭӡng bӝ, Ĉӗng Nai còn có mӝt hӋ thӕng ÿѭӡng không. Sau chiӃn

tranh thӃ giӟi thӭ nhҩt, Pháp xây dӵng mӝt sân bay tҥi Biên Hoà. Khi Mӻ nhҧy vào

thay chân Pháp, Mӻ ÿã mӣ rӝng và hiӋn ÿҥi hoá thành sân bay quân sӵ lӟn nhҩt ӣ

miӅn Nam. Ngoài ra, chúng còn xây dӵng 18 sân bay dã chiӃn khác.

Sau khi miӅn Nam hoàn toàn giҧi phóng, mӝt tuyӃn ÿѭӡng sҳt Thӕng Nhҩt

nhanh chóng ÿѭӧc xây dӵng lҥi; Ĉӗng Nai có thêm 90 km ÿѭӡng sҳt chҥy xuyên

qua tӍnh.

Ĉӗng Nai vӟi khu vӵc Biên Hoà, khu vӵc Bà Rӏa nӕi liӅn vӟi biӇn và căn cӭ

cách mҥng chiӃn khu Ĉ tҥo thành khu tam giác có ý nghƭa chiӃn lѭӧc ӣ phía ÿông

Sài Gòn. Cùng vӟi mӝt hӋ thӕng ÿѭӡng thuӹ, ÿѭӡng bӝ, ÿѭӡng sҳt, ÿѭӡng không,

tӯ Ĉӗng Nai có thӇ ÿi xuӕng miӅn Tây Nam Bӝ, ÿi lên Tây Nguyên, ÿi ra miӅn Trung,

miӅn Bҳc, ÿi sang Campuchia và Hҥ Lào… mӝt cách dӉ dàng và thuұn lӧi. Chính vì

thӃ trong chiӃn tranh Ĉӗng Nai là ÿӏa bàn tranh chҩp quyӃt liӋt giӳa ta và ÿӏch.

Dân sӕ Ĉӗng Nai hiӋn nay khoҧng 1.600.000 ngѭӡi thuӝc nhiӅu dân tӝc khác

nhau qui tө lҥi. Ngѭӡi ViӋt chiӃm 92,8%. Mӝt sӕ dân tӝc Chѫ ro, Mҥ, Xtiêng, Kѫ–ho,

Tày, Nùng, Thái, Dao… sӕng ӣ vùng ÿӗi núi vӟi nhӳng phong tөc riêng biӋt.

Ĉӗng Nai có nhiӅu tôn giáo: Ĉҥo Phұt, ÿҥo Thiên Chúa, ÿҥo Tin Lành, ÿҥo Cao

Ĉài, ÿҥo Ixiam (ÿҥo Hӗi).

Ĉҥo Phұt vào Ĉӗng Nai ÿã tӯ lâu ÿӡi, có quan hӋ nhiӅu vӟi cách mҥng.

Ĉҥo Thiên Chúa vào Ĉӗng Nai tӯ cuӕi thӃ kӹ 18. Sau hiӋp ÿӏnh Giѫnevѫ 1954,

Mӻ – DiӋm dө dӛ cѭӥng ép khoҧng mӝt triӋu ÿӗng bào theo ÿҥo Thiên Chúa tӯ miӅn

Bҳc di cѭ vào Nam. 147.000 ngѭӡi ÿã ÿѭӧc Mӻ – DiӋm ÿӏnh cѭ dӑc các lӝ 1, 15,

20… và vào sâu cҧ nhӳng vùng căn cӭ cǊ cӫa ta vӟi ý ÿӗ ÿӇ làm hàng rào bҧo vӋ

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

các con ÿѭӡng huyӃt mҥch trong tӍnh và bҧo vӋ Sài Gòn. HiӋn nay ÿҥo Thiên Chúa

có 515.512 tín ÿӗ.

Ĉҥo Tin Lành truyӅn giҧng ӣ Biên Hoà năm 1921. Trѭӟc 1954, tín ÿӗ Tin Lành

ít. Sau khi Mӻ xâm chiӃm miӅn Nam, ÿҥo này mӟi ÿѭӧc khuyӃn khích và phát triӇn

ÿông lên, hiӋn nay có khoҧng 3836 tín ÿӗ thuӝc 20 hӝi thánh.

Ĉҥo Cao Ĉài truyӅn vào Ĉҩt Ĉӓ, Xuyên Mӝc năm 1927, hiӋn có 20.076 tín ÿӗ

thuӝc bӕn hӋ phái1; phái Cao Ĉài Tây Ninh, do mӝt sӕ tên phҧn ÿӝng lǊng ÿoҥn, nên

trong chiӃn tranh ÿã có nhӳng hành ÿӝng chӕng cách mҥng. Ngѭӧc lҥi, phái Ban

ChӍnh Ĉҥo ÿѭӧc Nhà nѭӟc ta tһng thѭӣng huân chѭѫng kháng chiӃn.

Ĉҥo Ixiam chӍ có ҧnh hѭӣng trong cӝng ÿӗng ngѭӡi Chăm ÿӃn sinh cѫ lұp

trѭӡng tӯ năm 1971, ӣ ҩp 4, xã Xuân Hѭng, huyӋn Xuân Lӝc.

Thӵc dân Pháp và ÿӃ quӕc Mӻ luôn tìm cách chia rӁ lӧi dөng tôn giáo ÿӇ chӕng

phá cách mҥng. Nhѭng vӟi chính sách ÿoàn kӃt dân tӝc, ÿoàn kӃt lѭѫng giáo trѭӟc

sau nhѭ mӝt, cách mҥng vүn thu hút ÿѭӧc ÿông ÿҧo tín ÿӗ ӫng hӝ và tham gia

kháng chiӃn.

VӅ thành phҫn dân cѭ, nông dân là thành phҫn có mһt lâu ÿӡi và ÿông ÿҧo

nhҩt. Trѭӟc cách mҥng tháng Tám, Ĉӗng Nai là vùng ÿҩt ÿang ÿѭӧc khai phá. Hàng

năm, có thêm nhiӅu ngѭӡi dân tӯ nѫi khác ÿӃn ÿây lұp nghiӋp. NhiӅu vùng ÿҩt

hoang biӃn thành nhӳng mҧnh ruӝng rүy tѭѫi tӕt thuӝc quyӅn sӣ hӳu cӫa hӑ, mӝt sӕ

ÿã trӣ thành trung nông. Ĉҩt ÿai màu mӥ, khí hұu ôn hoà khiӃn ngѭӡi nông dân sinh

sӕng thuұn lӧi, ít ngѭӡi phҧi cҫm cӕ ruӝng cho ÿӏa chӫ. Còn nӃu bӏ mҩt ÿҩt vӅ tay

ÿӏa chӫ, phú nông, hӑ có thӇ tìm ÿӃn mҧnh ÿҩt khác trong tӍnh ÿӇ khai phá, lұp

nghiӋp lҥi tӯ ÿҫu. Tҫng lӟp trên ӣ nông thôn ÿa sӕ là ÿӏa chӫ nhӓ và phú nông ít ÿӏa

chӫ lӟn.

Nông dân Ĉӗng Nai, vӟi lòng yêu nѭӟc, vүn mӝt lòng ÿi theo cách mҥng và là

lӵc lѭӧng chӫ yӃu cung cҩp sӭc ngѭӡi sӭc cӫa trong hai cuӝc kháng chiӃn chӕng

Pháp và chӕng Mӻ.

Năm 1906, thӵc dân Pháp bҳt ÿҫu lұp các ÿӗn ÿiӅn cao su ӣ Ĉӗng Nai và

tuyӇn mӝ công nhân ӣ nhiӅu nѫi trong nѭӟc tұp trung vӅ ÿây. Tҫng lӟp công nhân

1 Bӕn hӋ phái Cao Ĉài:

- Phái Cao Ĉài Tây Ninh

- Phái Ban ChӍnh Ĉҥo

- Phái Cao Ĉài Tiên Thiên

- Phái Cao Ĉài TruyӅn Giáo Trung ViӋt.

2.2 Page 12

▲back to top

cao su trong tӍnh ra ÿӡi tӯ ÿó. ĈӃn 1930, tҥi tӍnh ÿã có 15.000 công nhân cao su. Hӑ

xuҩt thân chӫ yӃu là nhӳng nông dân ÿã bӏ ÿӏa chӫ, thӵc dân tѭӟc ÿoҥt hӃt ruӝng

ÿҩt, cùng ÿѭӡng sinh sӕng phҧi ÿăng ký vào làm trong nhӳng ÿӗn ÿiӅn cao su. Cuӝc

ÿӡi cӫa công nhân cao su “ÿi dӉ, khó vӅ”. Ĉói rét, bӋnh tұt, ÿòn roi cӫa bӑn chӫ cai

ÿã làm cho nhiӅu ngѭӡi gөc ngã, xác cӫa hӑ cùng vӟi niӅm mong ѭӟc ÿѭӧc trӣ lҥi

quê hѭѫng ÿã bӏ chôn vùi dѭӟi nhӳng gӕc cao su cӫa bӑn chӫ Pháp.

Nӛi cùng cӵc biӃn thành sӵ phҧn kháng. Tuy chӍ chiӃm mӝt tӹ lӋ nhӓ so vӟi dân

cѭ trong tӍnh, công nhân cao su luôn ÿi ÿҫu trong cáo phong trào ÿҩu tranh cách

mҥng. Nhӳng cuӝc bãi công, ÿình công, ÿҩu tranh vӟi chӫ, có tiӃng vang trong và

ngoài tӍnh.

Bên cҥnh công nhân cao su còn có công nhân làm viӋc trong các xѭӣng, nhà

máy. Sӕ công nhân này ÿông lên tӯ sau năm 1965. Hӑ là lӵc lѭӧng nòng cӕt lôi kéo

theo mӝt bӝ phұn khá ÿông tҫng lӟp tiӇu tѭ sҧn, hӑc sinh, sinh viên, giáo chӭc và

dân nghèo thành thӏ vào nhӳng hoҥt ÿӝng cách mҥng.

Ngoài ra, ӣ Ĉӗng Nai còn có giai cҩp tѭ sҧn. Trѭӟc năm 1954, giai cҩp tѭ sҧn

còn nhӓ bé (chӫ yӃu là Hoa KiӅu). Sau năm 1954, giai cҩp tѭ sҧn ÿông dҫn lên. Mӝt

sӕ xuҩt thân tӯ nhӳng tên ÿӏa chӫ, nhӡ chính sách “cҧi cách ÿiӅn ÿӏa” cӫa Ngô Ĉình

DiӋm mà trӣ thành tѭ sҧn, mӝt sӕ “phҩt” lên nhӡ chiӃn tranh. Giai cҩp tѭ sҧn, ÿһc

biӃt tѭ sҧn mҥi bҧn là chӛ dӵa cӫa chӫ nghƭa thӵc dân mӟi Mӻ.

Buәi bình minh cӫa lӏch sӱ Ĉӗng Nai bҳt ÿҫu cáh ÿây hàng ngàn năm. Nhӳng di

chӍ khҧo cә tìm ÿѭӧc ӣ Xuân Lӝc và mӝt sӕ nѫi khác trong tӍnh cho phép khҷng ÿӏnh

nѫi ÿây là mӝt trong nhӳng vùng ÿҩt ÿã có ngѭӡi cә ÿҥi sinh sӕng. Vӟi mӝt nӅn văn

minh ÿһc sҳc, tiêu biӇu là bӝ ÿàn ÿá Bình Ĉa, bӝ qua ÿӗng Long Giao.

Cho ÿӃn thӃ kӹ 16, 17, nhӳng ngѭӡi dân nghèo miӅn Bҳc, miӅn Trung mӟi tìm

ÿӃn lұp nghiӋp, ÿһt nhӳng nhát cuӕc khai phá ÿҫu tiên ӣ vùng Mô Xoài, Nông Nҥi.

Nhӳng làng xóm cӫa ngѭӡi ViӋt cùng ngѭӡi dân tӝc bҧn ÿӏa (Chѫro, Mҥ, Xtiêng…)

ÿѭӧc lұp nên, “sӕng hoà hӧp vӟi nhau, cѭ xӱ vӟi nhau rҩt thҷng thҳn thұt thà”1.

ThӃ kӹ 18 và nӱa ÿҫu 19, dѭӟi sӵ thӕng trӏ cӫa triӅu ÿình nhà NguyӉn mөc nát

và lӛi thӡi, nѭӟc ViӋt Nam bӏ chìm ÿҳm trong tӕi tăm, lҥc hұu, trӣ thành mӝt miӃng

mӗi ngon cho thӵc dân Pháp ÿang rҳp tâm chiӃm ÿoҥt.

1 Giáo sƭ Ý Christoforo Bon nhұn xét ÿҫu thӃ kӹ 17 trong cuӕn Relation Conchinchino

2.3 Page 13

▲back to top

Tháng 9 năm 1858, tàu chiӃn Pháp nә súng tҩn công Ĉà Nҹng, mӣ màn cuӝc

chiӃn tranh xâm lѭӧc nѭӟc ta. Sau 5 tháng tiӃn công vào Ĉà Nҹng không kӃt quҧ,

quân Pháp chuyӇn hѭӟng, tҩn công vào miӅn Ĉông Nam Bӝ.

Không có quyӃt tâm chӕng xâm lѭӧc, triӅu ÿình HuӃ ÿã ÿӇ cho giһc chiӃm ÿóng

tӍnh thành Gia Ĉӏnh, Ĉӏnh Tѭӡng. TiӃp ÿӃn ngày 16-12-1861, quân Pháp chiӃm Biên

Hoà và ngày 7-2-1862, chúng xuôi dòng Ĉӗng Nai chiӃm Bà Rӏa.

Nhân dân ÿӭng lên tә chӭc lӵc lѭӧng ÿánh Pháp. Trai tráng các làng gia nhұp

các ÿӝi nghƭa quân cӫa NguyӉn Trung Trӵc, Trѭѫng Công Ĉӏnh, Quҧn Là, 74 thôn

cӫa ba huyӋn Bình An, Nghƭa An, Long Thành gҫn nѫi Pháp ÿóng quân, nhân dân

bӓ làng ra ÿi, không hӧp tác vӟi giһc… TӍnh thành Biên Hoà bӏ giһc chiӃm ÿóng

nhѭng khҳp cҧ tӍnh, giһc chӍ có thӇ ÿóng quân ÿѭӧc ӣ 4 nѫi là thành Biên Hoà, Bà

Rӏa, VǊng Tàu và lӷ sӣ Thӫ Dҫu Mӝt. Quân khӣi nghƭa hoàn toàn kiӇm soát ÿѭӡng

Sài Gòn – Biên Hoà. Mӝt cao trào kháng chiӃn dâng lên mҥnh mӁ khҳp vùng sông

Ĉӗng Nai, nhҩt là khi nhà NguyӉn cҳt 3 tӍnh miӅn Ĉông cho Pháp. Trên mҧnh ÿҩt

Ĉӗng Nai xuҩt hiӋn nhӳng chiӃn công ÿáng ghi nhӟ cӫa nghƭa quân Trѭѫng Công

Ĉӏnh diӋt gӑn ÿӗn Long Thành (17-12-1862); cӫa nghƭa quân Kinh – Thѭѫng ÿã tiêu

diӋt bӝ phұn pháo dã chiӃn thuӝc tiӇu ÿoàn Cô-kê Pháp (1-1-1863) cӫa mӝt tӕp nhӓ

nghƭa quân ÿӝt nhұp quұn Long Thành, giӃt tên Trҫn Bá Hӵu tay sai ÿҳc lӵc cӫa

Pháp (2-1865)… Mһc dù vǊ khí trong tay chӍ có giáo, mác, gұy tҫm vông… mà phҧi

ÿѭѫng ÿҫu vӟi “tàu to, súng lӟn, ÿҥn chì”, mһc dù nhà NguyӉn tiӃp tay cho Pháp,

các lӵc lѭӧng nghƭa quân vүn kiên trì chiӃn ÿҩu nhiӅu năm sau. Tuy các cuӝc khӣi

nghƭa ÿӅu thҩt bҥi, nhѭng tinh thҫn yêu nѭӟc, chӕng Pháp còn sӕng mãi trong nhân

dân Ĉӗng Nai.

ĈӃn ÿҫu thӃ kӹ XX, phong trào chӕng Pháp lҥi tiӃp diӉn dѭӟi hình thӭc “Hӝi

kín”. Ĉó là các Hӝi kín cӫa Ĉoàn Văn Cӵ ӣ Bình Ĉa (1905), cӫa Phҥm Văn Khoҿ ӣ

Long ĈiӅn (Bà Rӏa – 1916)… Mӝt sӕ “Hӝi kín” ÿã có nhӳng hàng ÿӝng bҥo lӵc vǊ

trang: tҩn công trө sӣ tӅ, giҧi thoát thanh niên bӏ bҳt lính sang Pháp (nhóm Lâm

Trung Trҥi ӣ ThiӋn Tân), phá khám Biên Hoà, bҳn súng vào nhà tӍnh trѭӣng (nhóm

Mѭӡi Sóc, Mѭӡi TiӃt).

Các hoҥt ÿӝng vǊ trang cӫa “Hӝi kín” ÿã bӏ thӵc dân Pháp ÿàn áp dӳ dӝi, các

hoҥt ÿӝng khác cӫa Hӝi không có ҧnh hѭӣng rӝng rãi trong quҫn chúng và dҫn dҫn

bӏ tan vӥ. Nhѭng ngӑn lӱa chӕng Pháp không hӅ bӏ dұp tҳt. Lòng yêu nѭӟc ÿã ÿѭa

nhiӅu thanh niên Ĉӗng Nai ÿi ÿӃn vӟi nhӳng tѭ tѭӣng mӟi ÿӇ giҧi phóng quê hѭѫng.

Năm 1925, ӣ Phú Mӻ (Bà Rӏa) mӝt tiӇu tә 3 ÿҧng viên Tân ViӋt cách mҥng Ĉҧng lұp

2.4 Page 14

▲back to top

hӝi phә thông lao ÿӝng gӗm 15 hӝi viên vӟi mөc ÿích giúp ÿӥ nhau thân ái và ÿӑc

sách báo tiӃn bӝ. Tӯ nhӳng mөc ÿích ban ÿҫu ҩy, các ÿҧng viên Tân ViӋt ÿã dҫn

dҫn hѭӟng các hӝi viên ÿӃn nhӳng mөc ÿích cao hѫn: vì mӝt quê hѭѫng tӵ do, vì

nhӳng ngѭӡi nghèo khә.

Tӯ nhӳng hҥt giӕng ÿҫu tiên ҩy, ÿӝi ngǊ ÿҧng viên ngày càng tăng thêm, lôi

cuӕn ÿông ÿҧo quҫn chúng bѭӟc vào mӝt thӡi kǤ ÿҩu tranh mӟi.

Năm 1930, hoà nhӏp vӟi phong trào Xô ViӃt NghӋ Tƭnh, tҥi Ĉӗng Nai dâng lên

mӝt phong trào ÿҩu tranh cӫa công nhân các ÿӗn ÿiӅn cao su: Trҧng Bom, An Lӝc,

Bình Lӝc, Ông QuӃ, Bình Ĉa và công nhân nhà máy cѭa Tân Mai BIF, thӏ trҩn Tân

Uyên… Nhân dân mít tinh mӯng ngày 1-5, ngày Cách mҥng tháng Mѭӡi Nga (7-11),

rҧi truyӅn ÿѫn. Công nhân ÿình công ÿòi tăng lѭѫng, ÿòi không phát gҥo mөc, cá

thӕi.

Sau khi Ĉҧng cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng ra ÿӡi, phong trào ÿҩu tranh cӫa nhân dân

ÿã dҩy lên mҥnh mӁ, ÿã khiӃn cho thӵc dân Pháp lo sӧ và ÿàn áp khӕc liӋt. Năm

1931, nhiӅu ÿҧng viên và cѫ sӣ cách mҥng bӏ bҳt, bӏ giӃt. Mӝt không khí khӫng bӕ

bao trùm khҳp nѫi. Nhѭng, mӝt buәi sáng, ngày 14-7-1931, tҥi Long ĈiӅn – Ĉҩt Ĉӓ,

ÿӗng chí Hӗ Tri Tân và các hӝi viên Châu LӉ, thӏ trҩn Long ĈiӅn, nhà hӝi Long

Nhung, nhà hӝi Chóp Mao, núi Long Hҧi1, và rҧi vô sӕ truyӅn ÿѫn ӣ nhiӅu nѫi. Sӵ

kiӋn này, ÿӕi vӟi thӵc dân Pháp là mӝt thách thӭc ÿáng gӡm, ÿӕi vӟi nhân dân là

mӝt sӵ cә vǊ, mӝt niӅm tin; khҷng ÿӏnh sӭc sӕng và tinh thҫn ÿҩu tranh cӫa nhӳng

ngѭӡi cӝng sҧn.

Bѭӟc sang năm 1933-1934, các cuӝc bãi công cӫa công nhân nә ra ӣ công ty

SHIP, ӣ các ÿӗn ÿiӅn cao su, ÿánh dҩu sӵ phөc hӗi cӫa các cѫ sӣ Ĉҧng và phong

trào ÿҩu tranh cách mҥng cӫa quҫn chúng năm 1934, chi bӝ Cӝng sҧn ÿҫu tiên ÿѭӧc

thành lұp: chi bӝ Phѭӟc Hҧi. Năm 1935, thành lұp chi bӝ Bình Phѭӟc – Tân TriӅu.

Năm 1936, hѭӣng ӭng phong trào Ĉông Dѭѫng, Ĉҥi hӝi do Ĉҧng lãnh ÿҥo, vӟi

nhiӅu hình thӭc công khai hӧp pháp, các uӹ ban hành ÿӝng hѭӟng dүn nhân dân

vào các cuӝc ÿҩu tranh ÿòi nhà cҫm quyӅn cho dân tӵ do ÿi lҥi làm ăn, bӓ thuӃ thân,

giҧm thuӃ môn bài, thuӃ xe ngӵa, thuӃ chӧ… ÿòi bӑn chӫ ÿӗn ÿiӅn, nhà máy tăng

lѭѫng, giҧm giӡ làm, không ÿѭӧc ÿánh máy tăng lѭѫng, giҧm giӡ làm, không ÿѭӧc

ÿánh ÿұp cúp phҥt lѭѫng cӫa công nhân… Tӯ nhӳng quyӅn lӧi dân sinh dân chӫ,

1 Tӭc núi Minh Ĉҥm ngày nay.

2.5 Page 15

▲back to top

các Uӹ Ban hành ÿӝng ÿã thu hút ÿông ÿҧo quҫn chúng tham gia các cuӝc ÿҩu tranh

cách mҥng suӕt trong nhӳng năm 1936-1939.

Năm 1937, TӍnh uӹ Biên Hoà và Ban chҩp hành lâm thӡi Bà Rӏa ÿѭӧc thành

lұp. Sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng càng ÿѭӧc tұp trung, thӕng nhҩt và chһt chӁ hѫn.

Tháng 7-1940, ÿӇ thӵc hiӋn chӍ thӏ khӣi nghƭa cӫa Xӭ uӹ Nam KǤ, lӵc lѭӧng vǊ

trang cách mҥng ÿҫu tiên trong tӍnh ÿѭӧc bí mұt xây dӵng tҥi quұn Châu Thành và

Tân Uyên do ÿӗng chí HuǤnh LiӉng chӍ huy. Nhѭng kӃ hoҥch khӣi nghƭa bӏ lӝ. Sáng

24-11, thӵc dân Pháp ÿѭa quân bao vây các xã Mӻ Lӝc, Tân Hoà, Tân Tӏch, Mӻ

Quӟi, Tân Trҥch, Biên Hoà… Chúng thҷng tay bҳn giӃt nhân dân, bҳt bӟ nhiӅu ÿҧng

viên và quҫn chúng cách mҥng. Các TӍnh uӹ Biên Hoà, Bà Rӏa và nhiӅu cho bӝ bӏ

phá vӥ. Ĉӗng chí HuǤnh LiӉng hy sinh, nhѭng mӝt bӝ phұn lӵc lѭӧng vǊ trang ÿã kӏp

thӡi vào rӯng1, tránh ÿѭӧc sӵ ÿàn áp và tӗn tҥi cho ÿӃn ngày cách mҥng tháng Tám.

Cuӝc khӣi nghƭa không nә ra, nhѭng phong trào ÿҩu tranh cӫa nhân dân vүn

quyӃt liӋt, ÿһc biӋt là công nhân cao su. Tháng 12 năm 1940, hàng ngàn công nhân

ӣ Dҫu Giây, An Lӝc, Bình Lӝc, Túc Trѭng, Cây Gáo, Hàng Gòn, Cam Tiên… ÿã phӕi

hӧp vӟi nhau tә chӭc hàng loҥt cuӝc ÿình công ÿòi ngày làm 8 giӡ, nghӍ chӫ nhұt,

không ÿánh ÿұp cúp phҥt, phu mãn hҥn công tra phҧi trҧ vӅ xӭ, không phát gҥo

mөc, cá thӕi… Bӑn chӫ Pháp hoҧng sӧ phҧi cho lính tӟi ÿàn áp, nhiӅu công nhân bӏ

bҳn giӃt. Nhѭng chӍ nhѭ ÿә thêm dҫu vào lӱa, các cuӝc ÿình công cӫa công nhân

vүn tiӃp tөc. Chӫ công ty Ĉҩt Ĉӓ ÿành phҧi nhѭӧng bӝ và thӵc hiӋn mӝt sӕ yêu

sách. Tháng 11 năm 1941, công nhân sӣ Bình Lӝc buӝc tên xӃp Ký phҧi quǤ xuӕng

làm dҩu thú tӝi, bao vây chһt tên chӫ Pháp bҳt y phҧi chҩp nhұn yêu sách cӫa công

nhân. CǊng tháng 11 năm 1941, tên xӃp Louay ác ôn bӏ anh công nhân Lê Ĉình Cúc

dùng dao cҥo ÿâm chӃt ngay khi vӯa trên xe bѭӟc xuӕng sân ÿӗn ÿiӅn Ông QuӃ…

Vӟi mӭc ÿӝ hӃt sӭc quyӃt liӋt, các cuӝc ÿҩu tranh cӫa công nhân cao su trӣ thành

tiêu ÿiӇm cho phong trào cách mҥng chung cӫa nhân dân toàn tӍnh. Trong năm

1943-1944, ӣ Biên Hoà, Long Thành, Xuân Lӝc phong trào có thêm nhӳng khҭu hiӋu

ÿҩu tranh mӟi: “chӕng ÿi xâu, làm sân bay, kho tàng, căn cӭ quân sӵ…” cho Pháp

và Nhұt.

Bѭӟc sang 1945, vѭӧt qua khó khăn, cán bӝ, ÿҧng viên các tӍnh Biên Hoà, Bà

Rӏa ÿã kiên nhүn khôi phөc và xây dӵng cѫ sӣ chuҭn bӏ lӵc lѭӧng.

1 Lӵc lѭӧng này do ÿӗng chí Chín QuǤ chӍ huy

2.6 Page 16

▲back to top

Ngày 9-3-1945, Nhұt ÿҧo chính Pháp. Mӝt sӕ thanh niên yêu nѭӟc và tiӃn bӝ

trong sӣ cao su cӫa trѭӡng toà Nghiêm cѭӟp súng cӫa lính Pháp ÿӇ tӵ trang bӏ cho

mình. Ӣ ÿӗn ÿiӅn SHIP, Bình Sѫn mӝt tә chӭc tӵ vӋ chiӃn ÿҩu ÿѭӧc thành lұp. Tә

chӭc Thanh niên TiӅn Phong do Ĉҧng nҳm ÿѭӧc lұp ra, và ÿã nhanh chóng trӣ

thành phong trào quҫn chúng rӝng lӟn trên khҳp các ÿӏa bàn cӫa tӍnh Biên Hoà và

Bà Rӏa. Các ÿӝi viên Thanh niên TiӅn phong ngày ÿêm chuҭn bӏ vǊ khí, luyӋn tұp

quân sӵ. Trong nhӳng ngày trѭӟc khӣi nghƭa tháng Tám, mӝt không khí sôi ÿӝng

bao trùm các huyӋn, xã.

Ngày 19-8-1945, Tәng khӣi nghƭa ӣ thӫ ÿô Hà Nӝi giành thҳng lӧi. Ngày 23-8-

1945, chính quyӅn ӣ HuӃ vӅ tay nhân dân. Riêng tҥi Nam Bӝ, Xӭ uӹ quyӃt ÿӏnh ngày

25-8 làm ngày khӣi nghƭa ӣ các tӍnh. Ngày 25-8-1945, tәng khӣi nghƭa nә ra ӣ Sài

Gòn. Tӯ chiӅu ngày 24-8 hàng ngàn nhân dân tӍnh Biên Hoà theo lӋnh cӫa Uӹ Ban

khӣi nghƭa ÿã kéo vӅ Sài Gòn tham gia khӣi nghƭa giành chính quyӅn.

Nhѭng, trѭӟc hiӋu lӋnh chung mӝt ngày, ngày 24-8, nhân dân quұn Long

Thành, vӟi lӵc lѭӧng nòng cӕt là Thanh niên TiӅn phong ÿã vùng lên cѭӟp chính

quӅyn, ÿó là ÿӏa phѭѫng khӣi nghƭa ÿҫu tiên trong toàn tӍnh. TiӃp ÿó, ngày 25-8 hàng

chөc ngàn quҫn chúng, có cҧ các ÿoàn công nhân cao su ÿi bӝ mҩy chөc cây sӕ kéo

vӅ cѭӟp chính quyӅn ӣ Bà Rӏa. Cùng ngày tӍnh trѭӧng bù nhìn Lê Thanh Long giao

nӝp chính quyӅn cho Uӹ Ban nhân dân cách mҥng lâm thӡi Bà Rӏa.

Tҥi Biên Hoà, ngày 23-8-1945, ta vұn ÿӝng ÿѭӧc mӝt sӕ cҧnh sát và lính gác

công sӣ giao nӝp súng cho ta. Ngày 24-8-1945, lӵc lѭӧng cách mҥng chiӃm nhà

máy cѭa Tân Mai, ga Biên Hoà, sӣ Trѭӡng TiӅn1. Ngày 26-8, tӍnh trѭӣng NguyӉn

Văn Quí giao nӝp chính quyӅn cho cách mҥng, 30 khҭu súng ÿѭӧc phân phát cho

lӵc lѭӧng thanh niên tiӅn phong kiӇm soát các công sӣ, toà bӕ, kho bҥc, sӣ cҧnh

sát… ngày 27-8, mӝt cuӝc mít tinh ÿѭӧc tә chӭc trѭӟc dinh tӍnh trѭӣng. Nhân dân

thӏ xã và các vùng lân cұn vӅ ÿây ÿông nghӏt cùng vӟi mӝt rӯng cӡ băng, khҭu hiӋu

ÿӇ ÿón mӯng chính quyӅn mӟi. Uӹ ban nhân dân lâm thӡi tӍnh Biên Hoà, do ÿӗng chí

Hoàng Minh Châu làm chӫ tӏch ra mҳt ÿӗng bào. TiӃp ÿó, nhân dân tuҫn hành biӇu

dѭѫng lӵc lѭӧng qua các phӕ: dòng ngѭӡi vӯa ÿi vӯa hô khҭu hiӋu và hát nhӳng

bài hát cách mҥng.

Ĉӝc lұp, ÿó là niӅm mong ѭӟc tӯ bao ÿӡi nay, là khát vӑng mà vì nó, biӃt bao

nhiêu con ngѭӡi quҧ cҧm cӫa ÿҩt Ĉӗng Nai ÿã phҧi ÿәi cҧ cuӝc ÿӡi ÿӇ giành lҥi. Ách

ÿô hӝ cӫa thӵc dân Pháp, cӫa quân phiӋt Nhұt ÿã bӏ lұt nhào. Chính quyӅn thuӝc vӅ

1 Nay là xѭӣng ÿҥi tu ô tô (thuӝc Sӣ giao thông vұn tҧi Ĉӗng Nai)

2.7 Page 17

▲back to top

nhân dân. Ngѭӡi Ĉӗng Nai cùng cҧ nѭӟc bѭӟc vào mӝt thӡi kǤ lӏch sӱ mӟi: kháng

chiӃn chӕng thӵc dân Pháp xâm lѭӧc.

CHѬѪNG MӜT

NĂM ĈҪU KHÁNG CHIӂN (9-1945 – 12-1946)

I. GҨP RÚT CHUҬN Bӎ, XÂY DӴNG LӴC LѬӦNG, ĈÁNH QUÂN PHÁP XÂM

LѬӦC.

Cách mҥng tháng Tám thành công. Ngày 2-9-1945 tҥi Quҧng trѭӡng Ba Ĉình,

Hà Nӝi, Hӗ Chӫ tӏch ÿӑc bҧn tuyên ngôn ÿӝc lұp, tuyên bӕ nѭӟc ViӋt Nam Dân chӫ

Cӝng Hoà ra ÿӡi.

Vӯa giành ÿѭӧc chính quyӅn, nhân dân ViӋt Nam lұp tӭc phҧi ÿѭѫng ÿҫu vӟi

nhiӅu kҿ thù nguy hiӇm. Theo nghӏ quyӃt Hӝi nghӏ Pӕt-ÿam tháng 7 năm 1945, bӑn

Tѭӣng vào miӅn Bҳc, bӑn Anh vào miӅn Nam giҧi giáp quân ÿӝi Nhұt. Lӧi dөng cѫ

hӝi Nhұt ÿҫu hàng Ĉӗng Minh, Pháp ÿһt ngay kӃ hoҥch chiӃm lҥi Ĉông Dѭѫng.

HiӇu rõ âm mѭu thâm ÿӝc cӫa kҿ thù, dã tâm cӫa tӯng tên ÿӃ quӕc và phҧn

ÿӝng, “tránh cái trѭӡng hӧp mӝt mình ÿӕi phó vӟi nhiӅu lӵc lѭӧng Ĉӗng Minh (Trung

Quӕc, Anh, Pháp, Mӻ) tràn vào nѭӟc ta”, ngay tӯ giӳa tháng 8 năm năm 1945, Hӝi

nghӏ toàn quӕc cӫa Ĉҧng hӑp ӣ Tân Trào ÿã ÿӅ ra chӫ trѭѫng, sách lѭӧc ÿӕi vӟi

tӯng tên và quyӃt ÿӏnh chƭa mǊi nhӑn ÿҩu tranh vào kҿ thù chӫ yӃu cӫa dân tӝc là

bӑn thӵc dân Pháp xâm lѭӧc.

Cuӕi tháng 8, gҫn 20 vҥn quân Tѭӣng vѭӧt biên giӟi vào miӅn Bҳc. Ngày 12-9,

mӝt lӳ ÿoàn quân ÿӝi Hoàng Gia ÿӃn nѭӟc ta. Bám gót quân Anh, mӝt ÿҥi ÿӝi quân

Pháp thuӝc trung ÿoàn bӝ binh thuӝc ÿӏa sӕ 5 (5c Ric) ÿә bӝ lên cҧng Sài Gòn.

Ngày 8-9-1945, Hӗ Chӫ tӏch ra Lӡi kêu gӑi quӕc dân, Ngѭӡi nói: “Nhân dân ViӋt

Nam hoan nghênh quân Ĉӗng Minh kéo vào ViӋt Nam ÿӇ tѭӟc khi giӟi quân Nhұt.

Nhѭng kiên quyӃt phҧn ÿӕi quân Pháp kéo vào ViӋt Nam, vì mөc ÿích cӫa hӑ chӍ là

hãm dân tӝc ViӋt Nam vào vòng nô lӋ mӝt lҫn nӳa.

2.8 Page 18

▲back to top

Hӥi ÿӗng bào! HiӋn mӝt sӕ quân Pháp ÿã lӑt vào nѭӟc ta. Ĉӗng bào hãy sҹn

sàng ÿӧi lӋnh Chính phӫ ÿӇ chiӃn ÿҩu”1.

Ngày 23-9, quân Pháp ÿѭӧc quân Anh, quân Nhұt yӇm trӧ nә súng ÿánh chiӃm

Sài Gòn, mӣ ÿҫu cuӝc chiӃn tranh xâm lѭӧc nѭӟc ta lҫn thӭ hai.

Ĉêm 23 tháng 9, Xӭ uӹ Nam Bӝ ÿã hӑp Hӝi nghӏ mӣ rӝng khҭn cҩp tҥi phӕ Cây

Mai (Chӧ Lӟn). Ĉӗng chí Hoàng Quӕc ViӋt thay mһt Thѭӡng vө trung ѭѫng Ĉҧng

tham dӵ. Sôi sөc lӡi thӅ cӫa tuyên ngôn ÿӝc lұp “quyӃt ÿem tҩt cҧ tinh thҫn và lӵc

lѭӧng, tính mҥng và cӫa cҧi ÿӇ giӳ vӳng quyӅn tӵ do và ÿӝc lұp…”. Hӝi nghӏ chӫ

trѭѫng: kiên quyӃt phát ÿӝng toàn dân kháng chiӃn chӕng xâm lѭӧc.

Hӗ Chӫ tӏch, Thѭӡng vө trung ѭѫng Ĉҧng nhҩt trí vӟi quyӃt tâm cӫa Xӭ uӹ và

kêu gӑi cҧ nѭӟc chi viӋn sӭc ngѭӡi, sӭc cӫa cho Nam Bӝ: “Phҧi trút toàn lӵc vào ÿó.

Hy sinh hӃt thҧy vì kháng chiӃn, hy sinh hӃt thҧy vì mһt trұn miӅn Nam”2.

Thӵc hiӋn chӫ trѭѫng kháng chiӃn cӫa Trung ѭѫng Ĉҧng, Chính phӫ và nghӏ

quyӃt Xӭ uӹ Nam Bӝ, nhân dân Nam Bӝ ÿã nhҩt tӅ ÿӭng lên mӣ ÿҫu cuӝc kháng

chiӃn cӫa nhân dân ta chӕng thӵc dân Pháp xâm lѭӧc.

Cҧ nѭӟc căm phүn trѭӟc hành ÿӝng xâm lѭӧc cӫa thӵc dân. Cҧ nѭӟc hѭӟng

vӅ tiӅn tuyӃn miӅn Nam. Nhӳng chi ÿӝi quân Nam TiӃn ÿѭӧc thành lұp ÿӇ lên ÿѭӡng

vào Nam diӋt giһc.

Ĉêm 23-9, nhân dân Sài Gòn – Chӧ Lӟn triӋt ÿӇ thӵc hiӋn lӋnh bãi công, bãi

chӧ, bãi hӑc, cҳt ÿiӋn, bҩt hӧp tác vӟi giһc. Các chiӃn luӻ ÿѭӧc lұp trên ÿѭӡng phӕ

ÿӇ cҧn bѭӟc tiӃn cӫa ÿӏch. Quân dân Sài Gòn – Chӧ Lӟn ÿã chiӃn ÿҩu ngoan

cѭӡng, liên tөc tiӃn công vây hãm trong thành phӕ, làm cho bӑn Anh, bӑn Pháp làm

vào tình trҥng khӕn ÿӕn.

Biên Hoà, Bà Rӏa là cӱa ngõ quan trӑng cӫa Sài Gòn. ChiӃn tranh sӟm muӝn

sӁ lan ÿӃn. Ngay tӯ sau cách mҥng tháng Tám, công viӋc chuҭn bӏ kháng chiӃn ÿã

ÿѭӧc tiӃn hành rҩt khҭn trѭѫng.

Cuӕi tháng 9 năm 1945, tҥi Biên Hoà, ÿӗng chí Hà Huy Giáp ÿҥi diӋn Xӭ uӹ

Nam Bӝ ÿã triӋu tұp hӝi nghӏ cán bӝ toàn tӍnh hӑp tҥi nhà hӝi Bình Trѭӟc (thӏ xã Biên

Hoà). Hӝi nghӏ ÿã bҫu TӍnh uӹ lâm thӡi và ÿӅ ra vҩn ÿӅ xây dӵng mһt trұn ViӋt Nam,

kiӋn toàn bӝ máy chính quyӅn các cҩp, gҩp rút xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӇ bѭӟc

vào kháng chiӃn.

1 Trích “Nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ Ĉҧng” tұp II (1945-1954) NXB. Sӵ thұt 1979, trang 24.

2 Trích “Nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ Ĉҧng” tұp II (1945-1954) NXB. Sӵ thұt 1979, trang 29.

2.9 Page 19

▲back to top

Thӵc hiӋn nghӏ quyӃt cӫa TӍnh uӹ lâm thӡi, trҥi huҩn luyӋn du kích Bình Ĉa –

Vƭnh Cӱu ÿѭӧc thành lұp, do ÿӗng chí Phan Ĉình Công phө trách. Tham gia giҧng

dҥy có các ÿӗng chí Phҥm ThiӅu, Xuân DiӋu… Hӑc viên khoá ÿҫu tiên gӗm tӵ vӋ

công nhân hãng cѭa BIF, tӵ vӋ vùng Bình Ĉa – Vƭnh Cӱu và thanh niên cӭu quӕc

quân Châu Thành. Trong thӡi gian gҩp rút, trѭӡng ÿã mӣ ÿѭӧc hai khoá (mӛi khoá

nӱa tháng), ÿào tҥo cán bӝ chӍ huy ÿánh du kích vӟi phân ÿӝi nhӓ1.

Trҥi huҩn luyӋn du kích Bình Ĉa là tiӅn thân các trѭӡng quân chính cӫa tӍnh sau

này. Trҥi ÿã kӏp thӡi ÿào tҥo mӝt sӕ cán bӝ tiӇu ÿӝi trung ÿӝi cho lӵc lѭӧng vǊ trang

cách mҥng ÿҫu tiên cӫa tӍnh. NhiӅu ÿӗng chí ÿѭӧc ÿào tҥo ӣ ÿây qua chiӃn ÿҩu ÿã

trѭӣng thành nhanh chóng và giӳ vai trò nòng cӕt trong viӋc phát triӇn lӵc lѭӧng vǊ

trang cӫa cҧ hai tӍnh Biên Hoà và Bà Rӏa suӕt chín năm chӕng Pháp.

Vӯa huҩn luyӋn vӯa chiӃn ÿҩu, tháng 10-1945, trҥi ÿã cӱ mӝt phân ÿӝi phӕi

hӧp cùng bӝ ÿӝi Nam TiӃn, do ÿӗng chí Nam Long chӍ huy, ÿánh ÿӏch tҥi cҫu Bình

Lӧi, ngăn chһn giһc lên chiӃm.

Song song vӟi viӋc thành lұp Trҥi du kích, tҥi các quұn, dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa

các Quұn uӹ, các ÿӝi vǊ trang ÿӏa phѭѫng cǊng ÿѭӧc hình thành. Tҥi quұn Châu

Thành, ÿѫn vӏ vǊ trang tұp trung mang tên quân giҧi phóng gӗm 5 tiӇu ÿӝi có 30

súng trѭӡng các loҥi. Quұn uӹ Châu Thành còn thành lұp ÿӝi Xung phong cҧm tӱ

khoҧng 30 thiӃu niên tӯ 13 ÿӃn 16 tuәi do ÿӗng chí NguyӉn Văn Ký chӍ huy. Ĉӝi này

có nhiӋm vө nҳm tình hình ÿӏch, quҩy rӕi, diӋt tӅ trӯ gian trong thӏ xã.

Ӣ Long Thành, ta ÿã xây dӵng ÿѭӧc 3 phân ÿӝi, phҫn lӟn là công nhân các sӣ

cao su Bình Sѫn, Hê Lê Na, nòng cӕt là nhӳng cán bӝ 12 ngѭӡi cӫa trҥi du kích

Bình Ĉa – Vƭnh Cӱu. Ĉѫn vӏ trang bӏ 8 khҭu súng thu cӫa lính mã tà và hѭѫng quҧn.

ĈӃn tháng 10, thêm lӵc lѭӧng tӵ vӋ chiӃn ÿҩu vӟi 18 khҭu súng ӣ Thành Tuy Hҥ vӅ

hӧp nhҩt, quân giҧi phóng Long Thành phát triӇn thành 4 phân ÿӝi.

Ӣ Xuân Lӝc, lӵc lѭӧng vǊ trang tұp trung có khoҧng 30 chiӃn sƭ và 20 cây

súng.

Tҥi Tân Uyên lӵc lѭӧng vǊ trang gӗm 4 phân ÿӝi do ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ

chӍ huy lҩy tên là quân giҧi phóng Biên Hoà. Lӵc lѭӧng này gӗm: ÿӝi vǊ trang cӫa

ÿӗng chí Chín QuǤ (17 ngѭӡi), mӝt phân ÿӝi (gӗm lӵc lѭӧng công nhân hàng hҧi) do

ÿӗng chí Ĉào Văn Quang ÿѭa tӯ Sài Gòn lên; thanh niên tӵ vӋ chiӃn ÿҩu Tân Uyên

và các hӑc viên cӫa trҥi huҩn luyӋn du kích sӣ Tiêu. Nhân dân vùng Tân Uyên quen

1 Khoá thӭ hai ÿang huҩn luyӋn thì quân Nhұt vào khiêu khích, trҥi phҧi chuyӇn lên sӣ Tiêu – Ĉҩt

Cuӕc (Tân Uyên)

2.10 Page 20

▲back to top

gӑi là: bӝ ÿӝi Tám NghӋ. Mӛi phân ÿӝi có tӯ 12 ÿӃn 15 tay súng, sӕ còn lҥi trang bӏ

mã tҩu, dao găm, lӵu ÿҥn.

Cùng vӟi viӋc khҭn trѭѫng xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang. Uӹ ban nhân dân tӍnh

ÿã tұp trung tuyên truyӅn, giҧi thích và kêu gӑi các giӟi ÿӗng bào bҩt hӧp tác vӟi

giһc, thành lұp các ÿӝi phá hoҥi ÿӇ thӵc hiӋn “tiêu thә kháng chiӃn” khi giһc Pháp

tiӃn lên Biên Hoà.

Cuӕi tháng 10-1945, có quân tăng viӋn tӯ Pháp sang, lҥi ÿѭӧc quân Anh, quân

Nhұt phӕi hӧp, có hoҧ lӵc mҥnh hѫn ta nhiӅu lҫn, giһc Pháp phá vӥ vòng vây ӣ Sài

Gòn – Chӧ Lӟn.

Không ÿӇ tài sҧn nhân dân rѫi vào giһc, TӍnh uӹ lâm thӡi, Uӹ ban nhân dân tӍnh

ra lӋnh lӋnh tiêu thә kháng chiӃn. Nhân dân thӏ xã ÿѭӧc hѭӟng dүn tҧn cѭ ra vùng

nông thôn. Công nhân hãng cӫa BIF ÿӕt sҥch sӕ gӛ súc, tháo gӥ toàn bӝ máy móc

ÿem cҩt giҩu. Công nhân cao su ӣ Châu Thành, Xuân Lӝc, Long Thành, ÿӕt các báh

mӫ (Crêpe), phá huӹ các kho, xѭӣng máy, ÿánh sұp các khu nhà xây kiên cӕ ÿӇ giһc

không thӇ sӱ dөng ÿóng ÿӗn, bót khi tӟi chiӃm. Các ÿӝi công tác ÿánh sұp cҫu, chһt

cây, phá ÿѭӡng ngăn cҧn giһc.

Ngày 25 tháng 10 năm 1945, quân Pháp ÿánh chiӃm Biên Hoà. Thӏ xã nhѭ mӝt

thành phӕ chӃt. Xe cӝ ngӯng chҥy ÿѭӡng sá vҳng tanh. Nhà nhà cӱa ÿóng im Ӎm.

Chӧ búa không hӑp. ĈiӋn nѭӟc không có. Giһc trѫ trӑi nhѭ ӣ giӳa bãi tha ma.

Các cѫ quan cӫa Uӹ ban nhân dân, Uӹ ban mһt trұn ViӋt Minh tӍnh rút lên Tân

Ĉӏnh, Tân Uyên ÿӇ bҧo toàn lӵc lѭӧng xây dӵng căn cӭ kháng chiӃn lâu dài. Riêng

các cѫ quan cӫa quұn Châu Thành lui vӅ Bình Ý và BӃn Gӛ.

Ngày 27 tháng 10, giһc Pháp ÿánh lên Trҧng Bom, Dҫu Giây, chiӃm ngã ba

quӕc lӝ 1 và quӕc lӝ 20.

Ngày 30 tháng 10, có quân Anh dүn ÿѭӡng, giһc Pháp tiӃn vӅ Xuân Lӝc. Bӝ ÿӝi

Nam TiӃn ÿã chһn ÿánh ÿӏch quyӃt liӋt ӣ núi Thӏ, Bình Lӝc và thӏ trҩn Xuân Lӝc. Tҥi

núi Thӏ, ÿӏch không tiӃn ÿѭӧc phҧi dùng quân Nhұt hӝ tӕng tìm ÿѭӡng vòng ÿӇ ÿi.

Trong các trұn chiӃn ÿҩu ӣ thӏ trҩn Xuân Lӝc và Bình Lӝc, bӝ ÿӝi ta bӏ tiêu hao vì

ÿánh theo lӕi dàn trұn.

ĈӇ chӍ ÿҥo cuӝc kháng chiӃn ngày mӝt lan rӝng, nagǤ 25-10, Xӭ uӹ Nam Bӝ ÿã

triӋu tұp hӝi nghӏ cán bӝ Ĉҧng bӝ Nam Bӝ tҥi Thiên Hӝ, huyӋn Cái Bè, tӍnh Mӻ Tho.

Hӝi nghӏ ÿã kiӇm ÿiӇm tình hình, rút kinh nghiӋm cuӝc kháng chiӃn tӯ hӝi nghӏ Cây

Mai (23-9) và ÿӅ ra mӝt sӕ chӫ trѭѫng cҩp bách: “Cӫng cӕ và xây dӵng các lӵc

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

lѭӧng vǊ trang, ÿһt nó dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo trӵc tiӃp và tuyӋt ÿӕi cӫa Ĉҧng, phát triӇn

chiӃn tranh nhân dân rӝng khҳp: thành lұp Uӹ ban kháng chiӃn; tә chӭc các quân

khu; cӫng cӕ các lӵc lѭӧng làm công tác trӯ gian; xây dӵng cѫ sӣ bí mұt trong thành

phӕ, thӏ xã bӏ ÿӏch chiӃm ÿóng, khôi phөc lҥi chính quyӅn ӣ nhӳng nѫi bӏ tan rã”1.

Ĉҫu tháng 11-1945, quân giһc toҧ ra ÿánh chiӃm các vùng phө cұn thӏ xã Biên

Hoà. Các cѫ quan cӫa quұn Châu Thành vүn ÿӭng chân ӣ Bình Ý. Theo chӍ ÿҥo cӫa

Quұn uӹ, ÿӝi Xung phong cҧm tӱ nhiӅu lҫn mѭu trí theo xe ô tô, xe ngӵa ÿӝt nhұp

chӧ Biên Hoà, diӋt mӝt sӕ tên ViӋt gian mӟi ló ÿҫu ra nhѭ Bҧy Thӕng, Ba Lê… Ĉӝi

cǊng ÿã ÿánh nhiӅu trұn ӣ vѭӡn Mít và nhӳng nѫi ÿӏch thѭӡng tө tұp bҵng lӵu ÿҥn

và súng lөc. NhiӅu em nhѭ Phát, Mành, Chҧy ÿã chiӃn ÿҩu rҩt dǊng cҧm và hy sinh

oanh liӋt.

Hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝi thiӃu niên Xung phong cҧm tӱ trong nhӳng ngày ÿҫu giһc

mӟi chiӃm ÿóng thӏ xã Biên Hoà ÿã cә vǊ rҩt lӟn tinh thҫn kháng chiӃn cӫa ÿӗng bào

Châu Thành. Quân ÿӏch cǊng phҧi kiêng dè và thұn trӑng trong viӋc nӕng lҩn ra các

khu vӵc xung quanh thӏ xã. Nhӡ vұy ta có ÿӫ thӡi gian ÿӇ ÿiӅu lӵc lѭӧng quân giҧi

phóng Châu Thành lúc ҩy ÿang ÿóng ӣ ThiӋn Tân và mӝt phân ÿӝi quân giҧi phóng

Biên Hoà (bӝ ÿӝi Tám NghӋ) vӅ vùng Bình Ý, Cây Ĉào ÿӇ chһn giһc.

Trong thӡi gian này, quân Pháp ÿánh chiӃm các tӍnh miӅn Trung và Tây Nam

Bӝ. Ӣ miӅn Ĉông Nam Bӝ, ngày 8 tháng 11, chúng chiӃm Tây Ninh. Ngày 12 tháng

11, chúng tiӃp tөc ÿánh chiӃm vùng cao su Hӟn Quҧn, Lӝc Ninh và ngày 13 tháng

11, chúng ÿã chiӃm ÿѭӧc Bù Ĉӕp. Sau ÿó, chúng tiӃn lên vùng ba biên giӟi (ngã ba

Ĉông Dѭѫng) và Buôn Ma Thuӝt.

Giӳa tháng 11 năm 1945, ÿӗng chí NguyӉn Bình ÿѭӧc Trung ѭѫng cӱ vào phө

trách quân sӵ ӣ Nam Bӝ. Ngày 20-11, ÿӗng chí ÿã triӋu tұp hӝi nghӏ An Phú xã ÿӇ

thӕng nhҩt các lӵc lѭӧng vǊ trang, thӕng nhҩt chӍ huy các ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi.

Cuӕi tháng 11 năm 1945, Ĉҧng Cӝng sҧn Ĉông Dѭѫng tuyên bӕ tӵ giҧi tán.

TӍnh uӹ lâm thӡi Biên Hoà chѭa nҳm ÿѭӧc thӵc chҩt vҩn ÿӅ là Ĉҧng rút vào hoҥt

ÿӝng bí mұt nên ÿã tӵ giҧi thӇ. Các ÿҧng viên (khoҧng vài chөc ÿӗng chí) tӯ ÿó chӍ

còn dӵa vào nghӏ quyӃt hӝi nghӏ Bình Trѭӟc mà tӵ ÿӝng công tác, thiӃu sӵ lãnh ÿҥo

tұp trung thӕng nhҩt trong toàn tӍnh.

Trong lúc tình hình ÿang diӉn biӃn khó khăn, sӵ kiӋn lӏch sӱ này ÿã tăng thêm

khó khăn gҩp bӝi trong nhӳng ngày ÿҫu kháng chiӃn ӣ chiӃn trѭӡng Biên Hoà.

1 Nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ Ĉҧng tұp II. NXB. Sӵ thұt 1978, trang 34.

3.2 Page 22

▲back to top

Lúc này, Bà Rӏa – VǊng Tàu, giһc chѭa chiӃm mà tình hình lҥi khá rӕi ren. Mӝt

sӕ ÿҧng viên cǊ ÿang hoҥt ÿӝng tích cӵc ÿӇ chuҭn bӏ kháng chiӃn, song chѭa bҫu

ÿѭӧc TӍnh uӹ, nên thiӃu sӵ lãnh ÿҥo thông suӕt tӯ trên xuӕng dѭӟi. Trong lúc ÿó

ÿám thân binh HiӅn –Tân thuӝc ÿӋ nhҩt sѭ ÿoàn Cӝng hoà vӋ binh tan rã tӯ mһt trұn

Sài Gòn ÿã kéo vӅ thӏ xã Bà Rӏa tӯ tháng 10 và ÿang biӃn thành thә phӍ quҩy nhiӉu,

khӫng bӕ, cѭӟp bóc nhân dân.

Chúng dӣ ÿӫ trò hҥch sách, lҩn lѭӧt và o ép chính quyӅn cách mҥng non trҿ

cӫa ta. Uӹ trѭӣng quân sӵ Dѭѫng Văn Xá quá ҩu trƭ ÿã giao nӝp toàn bӝ sӕ vǊ khí

gҫn 300 khҭu súng các loҥi cho chúng. Uӹ trѭӣng tài chính NguyӉn Văn Phҧi bӏ lӵc

lѭӧng HiӅn - Tân bao vây nhà, bҳt phҧi ÿѭa sӕ vàng mà trѭӟc ÿó nhân dân Bà Rӏa

ÿã ÿóng góp trong “tuҫn lӉ vàng”. Không thӇ làm theo ý chúng, NguyӉn Văn Phái ÿã

trӕn chҥy sang tұn Cҫn Giӡ. Bӑn cѫ hӝi và tay sai cǊ cӫa Pháp nhѭ Lê Văn HuӅ,

Chӫ tӏch Uӹ ban nhân dân lâm thӡi Bà Rӏa – thì ngăn cҧn viӋc thӵc hiӋn chӫ trѭѫng

tiêu thә kháng chiӃn.

Giӳa lúc tình hình phӭc tҥp nhѭ vұy, mӝt sӕ ÿӝi vǊ trang hình thành tӵ phát sau

cách mҥng tháng Tám nhѭ ÿӝi cӫa Mѭӡi Công (Tӹ), Quang, Thҧo… hoһc cӫa Năm

Châu (Ngà) tӯ khi mһt trұn Sài Gòn bӏ vӥ kéo vӅ ÿӅu trӣ nên chênh vênh, lҿ loi,

không biӃt dӵa vào tә chӭc lãnh ÿҥo nào ÿӇ hành ÿӝng. Các ÿѫn vӏ này sau ÿó ÿã

bӓ ra Bình Thuұn.

Tháng 11-1945, Xӭ uӹ cӱ các ÿӗng chí Trҫn Xuân Ĉӝ, NguyӉn Văn Phúc… vӅ

tăng cѭӡng cho Bà Rӏa – VǊng Tàu.

Ĉӗng chí Trҫn Xuân Ĉӝ cùng vӟi các ÿӗng chí ÿӏa phѭѫng nhѭ ÿӗng chí Hӗ Sƭ

Nam, Võ Văn ThiӃt ÿã gҩp rút thành lұp Ban vұn ÿӝng xây dӵng Uӹ ban mһt trұn

ViӋt Minh tӍnh Bà Rӏa do ÿӗng chí Bùi Công mInh làm trѭӣng ban. Ĉây là công tác

chӫ yӃu quan trӑng hàng ÿҫu mà các ÿӗng chí ӣ Bà Rӏa – VǊng Tàu ÿã dӗn sӭc hoҥt

ÿӝng. Cán bӝ ÿѭӧc phân công xuӕng các quұn xã tích cӵc tuyên truyӅn vұn ÿӝng tә

chӭc quҫn chúng ÿӭng vào hàng ngǊ cӫa mһt trұn ViӋt Minh ÿӇ cùng nhau ÿánh

ÿuәi giһc Pháp, giӳ vӳng quyӅn tӵ do, ÿӝc lұp. Hai quұn ÿѭӧc chú trӑng là Long

ĈiӅn và Ĉҩt Ĉӓ. Ban vұn ÿӝng cǊng ra sӭc chuҭn bӏ mӣ các lӟp huҩn luyӋn ÿào tҥo

cán bӝ ViӋt Minh tҥi Long Mӻ ÿӇ nhanh chóng có lӵc lѭӧng nòng cӕt toҧ vӅ các

quұn, xã lãnh ÿҥo các ÿoàn thӇ Cӭu quӕc.

Bӑn HiӅn – Tân ÿã tìm cách bҳt ÿѭӧc ÿӗng chí Trҫn Xuân Ĉӝ và chúng ÿӏnh

ám hҥi ÿӗng chí. Chúng càng huênh hoang, lӝng hành hѫn trѭӟc, vӛ ngӵc tӵ xѭng

là “lӵc lѭӧng cách mҥng”. Chúng bҳt bӟ bҩt kǤ ai chӕng lҥi, thұm chí trҳng trӧn giӃt

3.3 Page 23

▲back to top

ngѭӡi phѫi xác và cҩm ÿӗng bào chôn cҩt. Nhân dân Bà Rӏa rҩt căn phүn. Anh Tұp,

mӝt công nhân quê ӣ Hҧi Phòng, mӝt chiӃn sƭ trong bӝ ÿӝi HiӅn – Tân ÿã biӃt rõ

ÿӗng chí Trҫn Xuân Ĉӝ là cán bӝ cách mҥng, không sӧ bӑn HiӅn – Tân trҧ thù, ÿêm

ÿӃn ÿã bí mұt giҧi thoát cho ÿӗng chí.

Thoát khӓi nanh vuӕt bӑn thә phӍ, ÿӗng chí Trҫn Xuân Ĉӝ lҥi trӣ vӅ Long Mӻ,

bàn bҥc vӟi các ÿӗng chí ӣ ÿӏa phѭѫng xây dӵng Long Mӻ thành căn cӭ, nѫi ÿӭng

chân vӳng chҳc ÿӇ lãnh ÿҥo kháng chiӃn. Ĉӗng chí chӍ rõ phҧi tiӃp tөc ÿҭy mҥnh

viӋc xây dӵng cѫs ӣ ViӋt Minh, xây dӵng lӵc lѭӧng tӵ vӋ chiӃn ÿҩu, nhanh chóng

nҳm lҩy nhӳng ÿѫn vӏ vǊ trang nhӓ, lҿ còn ӣ các xã, tә chӭc thành nhӳng ÿӝi vǊ

trang tuyên truyӅn ÿӇ yӇm trӧ và bҧo vӋ cho cán bӝ ViӋt Minh hoҥt ÿӝng, phát ÿӝng

quҫn chúng ÿӭng lên kháng chiӃn.

Ngày 5 tháng 12, có thêm viӋn binh, Pháp ÿánh chiӃm Buôn Ma Thuӝt. Ngày

10-12, ÿӗng chí Hoàng Quӕc ViӋt thay mһt Trung ѭѫng Ĉҧng triӋu tұp hӝi nghӏ Ĉӭc

Hoà. Tҥi Hӝi nghӏ này, Nam Bӝ ÿѭӧc chia làm 3 khu: Khu 7, Khu 8, Khu 9. Khu 7 bao

gӗm các tӍnh miӅn Ĉông: Sài Gòn, Chӧ Lӟn, Gia Ĉӏnh, Biên Hoà, Thӫ Dҫu Mӝt, Bà

Rӏa, Tây Ninh. Ĉӗng chí NguyӉn Bình ÿѭӧc cӱ giӳ chӭc tѭ lӋnh khu 7. Bӝ tѭ lӋnh

Khu chuyӇn vӅ ÿóng tҥi Tân Uyên. Ĉӗng chí HuǤnh Văn NghӋ ÿѭӧc chӍ ÿӏnh giӳ

chӭc chӍ huy trѭӣng VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà, Tân Uyên – mӝt thӏ trҩn phía bҳc tӍnh

Biên Hoà – giӡ ÿây ÿã thӵc sӵ trӣ thành trung tâm kháng chiӃn cӫa cҧ miӅn Ĉông

Nam Bӝ.

Tân Uyên vӕn là ÿҩt rӯng, ÿӏa thӃ khá hiӇm yӃu; có sông Ĉӗng Nai và sông Bé

bao bӑc nӕi liӅn vӟi Xuân Lӝc và mӝt lѭng dӵa là dҧi rӯng mênh mông trҧi dài lên

tұn Mã Ĉà, Ĉѭӡng 14. Dân cѭ thѭa thӟt và sӕng chӫ yӃu bҵng nghӅ trӗng mía, làm

ÿѭӡng và khai thác gӛ. Tân Uyên lҥi cách Sài Gòn không xa, cách thӏ xã Biên Hoà

khoҧng 15 km ÿѭӡng chim bay; nó có thӇ nӕi sang cҧ ÿông lүn tây, khi cҫn có thӇ

tҥm rút lên hѭӟng bҳc. Vӟi mӝt ÿӏa bàn chiӃn lѭӧc lӧi hҥi nhѭ vұy, Tân Uyên ÿѭӧc

chӑn làm nѫi xây dӵng căn cӭ ÿӇ kháng chiӃn lâu dài.

Tranh thӫ thӡi gian Tân Uyên còn yên tƭnh, các Uӹ ban quұn, xã mӟi ÿѭӧc xây

dӵng, ra sӭc cӫng cӕ tә chӭc và hoҥt ÿӝng. Các ÿoàn thӇ yêu nѭӟc có bѭӟc phát

triӇn khá. Nhân dân Tân Uyên và các quұn xung quanh ÿã nuôi dѭӥng, tiӃp tӃ cho

VӋ quӕc ÿoàn, cho cán bӝ ViӋt Minh, ÿӝng viên con em mình vào du kích hoһc tình

nguyӋn ÿҫu quân giӃt giһc, tham gia các ÿӝi phá hoҥi cҫu ÿѭӡng, làm thông tin liên

lҥc, ÿi vұn tҧi… bҩt cӭ viӋc lӟn, viӋc nhӓ gì mà ViӋt Minh huy ÿӝng là bà con bӓ ngay

viӋc nhà, có mһt liӅn ӣ nѫi tө tұp, sҹn sàng gánh vác nhiӋm vө ÿѭӧc phân công.

3.4 Page 24

▲back to top

Lòng yêu nѭӟc nӗng nàn và tình cҧm sâu ÿұm ÿó cӫa ÿӗng bào vӟi cách mҥng vӟi

kháng chiӃn ÿã giúp bӝ ÿӝi, cán bӝ và các cѫ quan vѭӧt qua khó khăn trong buәi

ÿҫu chӕng giһc.

Có căn cӭ ÿӭng chân vӳng chҳc, tiӃn có thӇ ÿánh, lui có thӇ giӳ, Khu trѭӣng

Khu 7 liên lҥc vӟi bӝ ÿӝi Ba Dѭѫng (Dѭѫng Văn Dѭѫng), bàn bҥc vӟi ÿӗng chí Tám

NghӋ chӍ huy trѭӣng bӝ ÿӝi Biên Hoà và ÿã quyӃt ÿӏnh tұp trung lӵc lѭӧng lӟn tұp

kích thӏ xã Biên Hoà. Bӝ ÿӝi Ba Dѭѫng sau khi mһt trұn bao vây Sài Gòn bӏ vӥ ÿã vӅ

ÿӭng chân ӣ Bàu Bông, VǊng Gҩm thuӝc xã Phѭӟc An huyӋn Long Thành. Lӵc

lѭӧng này có sӕ quân ÿông, có tinh thҫn chiӃn ÿҩu. NhiӅu chiӃn sƭ tӵ vӋ tәng công

ÿoàn Nam Bӝ trong khi rút khӓi Sài Gòn bӏ tҧn lҥc cǊng ÿã gia nhұp bӝ ÿӝi này.

Theo kӃ hoҥch chiӃn ÿҩu, bӝ ÿӝi Ba Dѭѫng (có mӝt trung ÿӝi cӫ Mai Văn Vƭnh)

gӗm 10 phân ÿӝi tӯ Long Thành dӡi lên BӃn Gӛ (Long Bình Tân ngày nay), theo

ÿѭӡng 15 qua ngã ba Kӹ NiӋm, chia thành nhiӅu mǊi chӑc thҷng vào trung tâm thӏ

xã. VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà vӟi 2 phân ÿӝi do ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ trӵc tiӃp chӍ

huy bӕ trí tҥi ngã ba Dӕc Sӓi, ÿѭӡng tӯ thӏ xã ra Tân Phong. Mӝt sӕ ÿѫn vӏ bҥn do

ÿӗng chí NguyӉn Bӭa chӍ huy, ÿѭӧc bӕ trí ӣ ngã ba Bình Thҥnh – Cây Ĉào ÿӇ ngăn

chһn ÿӏch phҧn kích. Cuӝc tiӃn công ÿѭӧc chӑn vào ÿêm tӃt dѭѫng lӏch.

0 giӡ ngày 2 tháng giêng năm 1946, lӵc lѭӧng ta bí mұt luӗn vào thành phӕ an

toàn. Quân giһc không hӅ hay biӃt. Bӝ ÿӝi ta ÿã tiӃn công vào các trҥm gác, công sӣ,

nhà lao, ÿҫu cҫu… làm chӫ các ÿѭӡng phӕ. TiӃng súng, tiӃng lӵu ÿҥn nә vang rӅn.

Quân giһc cӕ thӫ trong thành Xăng Ĉá bҳn ra. Chӧ và mӝt sӕ nhà xung quanh bӕc

lӱa cháy. Tuy ta không diӋt ÿѭӧc nhiӅu giһc nhѭng tiӃng vang cӫa trұn ÿánh bҩt ngӡ

và táo bҥo này ÿã nhanh chóng dӝi vӅ Sài Gòn và tұn các tӍnh miӅn Tây Nam Bӝ.

Báo và ÿài Sài Gòn phҧi thӯa nhұn: “Ĉêm 01 rҥng 02 tháng giêng, quân kháng chiӃn

ViӋt Minh ÿã ÿӝt nhұp thӏ xã Biên Hoà và nә súng”… Lӡi thú nhұn này, tӵ nó ÿã bác

bӓ ý ÿӗ chiӃn lѭӧc cӫa Lѫ-cӡ-léc: “sӁ chҩm dӭt công viӋc bình ÿӏnh Nam KǤ trong

vòng 3 tháng”.

TiӃng súng trұn tұp kích thӏ xã ÿã cә vǊ các thanh niên yêu nѭӟc tӯ các sӣ Cao

su, thành phӕ Sài Gòn – Chӧ Lӟn ÿӃn các tӍnh miӅn Hұu Giang xa xôi và ÿã có mӝt

sӕ thanh niên tìm vӅ Tân Uyên gia nhұp VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà. Trong sӕ ÿó có

Ĉinh Quang Ân, Bùi Cát VǊ, Ĉһng Sƭ Hùng, Võ Văn Mén, Trҫn Văn Xã… Trұn tiӃn

công vào thӏ xã Biên Hoà ÿánh dҩu mӝt bѭӟc trѭӣng thành cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang

miӅn Ĉông vӅ mһt lãnh ÿҥo và chӍ huy tұp trung, thӕng nhҩt.

3.5 Page 25

▲back to top

Trong trұn ÿánh này có mӝt sӕ chiӃn sƭ ta bӏ thѭѫng ÿѭӧc ÿѭa vӅ ÿình Tân

Nhuұn (Tân Uyên) cӭu chӳa. Phѭѫng tiӋn, thuӕc men ÿӅu thiӃu. Có ÿӗng chí phҧi

cѭa tay bҵng cѭa thӧ mӝc, không có thuӕc tê, thuӕc gây mê vүn cҳn răng chӏu

ÿӵng. Và trong cѫn ÿau buӕt óc, chiӃn sƭ ta bұt lên tiӃng hát khiӃn mӑi ngѭӡi thêm

mӃn phөc.

Giӳa không khí rҥo rӵc cӫa chiӃn thҳng thӏ xã Biên Hoà, ngày 6 tháng 1 năm

1946, Uӹ ban nhân dân và Uӹ ban mһt trұn ViӋt Minh tӍnh Biên Hoà ÿã tә chӭc khҳp

các ÿӏa phѭѫng cuӝc bҫu cӱ Quӕc hӝi lҫn thӭ nhҩt. Tân Uyên là khu vӵc bӓ phiӃu

có sӕ cӱ tri ÿông nhҩt. Các phòng bӓ phiӃu ÿѭӧc chăng ÿèn, kӃt hoa rӵc rӥ. Cӡ Tә

quӕc, ҧnh Bác Hӗ ÿѭӧc ÿһt nѫi trang trӑng. Nhân dân, cán bӝ, bӝ ÿӝi, tҩp nұp ÿi bҫu

cӱ. Các ÿҥi biӇu: Hoàng Minh Châu (Chӫ tӏch Uӹ ban nhân dân tӍnh), Phҥm Văn

Búng và ĈiӇu XiӇn (ngѭӡi dân tӝc Chѫro ӣ Xuân Lӝc) trúng cӱ.

Ӣ Bà Rӏa, cuӝc bҫu cӱ cǊng ÿѭӧc tiӃn hành rӝng rãi ӣ khҳp các xã. Ĉҥi biӇu

cӫa Bà Rӏa, ÿӗng chí Dѭѫng Bҥch Mai ÿã trúng cӱ. CǊng nhѭ trên cҧ nѭӟc, ÿây là

lҫn ÿҫu tiên, công dân Biên Hoà và Bà Rӏa ÿѭӧc thӵc hiӋn quyӅn dân chӫ thiêng

liêng nhҩt cӫa mình. Trong lúc giһc Pháp ÿang mӣ rӝng chiӃm ÿóng, các thӃ lӵc

phҧn ÿӝng ra sӭc phá hoҥi, nhân dân vүn sôi nәi hăng hái ÿi bҫu cӱ, ÿã nói lên sӭc

mҥnh cӫa chӃ ÿӝ mӟi, nói lên lòng yêu nѭӟc tình cҧm gҳn bó và tin cұy cӫa các tҫng

lӟp nhân dân vӟi chính quyӅn cách mҥng.

Cuӕi tháng 1 năm 1946, Pháp mӣ cuӝc hành quân ÿánh ra các tӍnh cӵc nam

Trung Bӝ. Ngày 25 tháng 1 năm 1946, ÿoàn xe cѫ giӟi cӫa giһc xuҩt phát tӯ Biên

Hoà tiӃn theo ÿѭӡng sӕ 1 lên hѭӟng Xuân Lӝc. Ĉӗng thӡi ÿӏch ÿã huy ÿӝng 4.000

quân cӫa khu miӅn Ĉông cùng mӝt lúc mӣ ba mǊi tҩn công vào chiӃn khu Tân Uyên

nhҵm cҫm chân quân ta và bҧo ÿҧm an toàn cho ÿoàn xe cѫ giӟi. Chúng cǊng có ý

ÿӏnh sau trұn này sӁ lҩn lên chiӃm ÿóng sâu hѫn, trӵc tiӃp uy hiӃp chiӃn khu Tân

Uyên cӫa ta.

Trѭӟc ÿó ba ngày (ngày 20 và 21), tàu giһc vӯa thăm dò ÿѭӡng sông vӯa bҳn

phá bӯa bãi các xã ven sông nên ta ÿã ÿoán ÿѭӧc ý ÿӗ cӫa chúng. Tân Uyên ÿѭӧc

lӋnh tiêu thә. Thӏ trҩn, chӧ Tân Uyên bӏ ÿӕt cháy. Dân quân các xã ngã thêm cây

chһn ÿѭӡng. Các ÿӝi phá hoҥi ÿánh sұp cҫu, ÿҫy xác cҫu ÿә chúc xuӕng lòng rҥch.

Các cѫ quan lãnh ÿҥo kháng chiӃn cӫa tӍnh và quұn tҥm thӡi di chuyӇn ÿi nѫi khác

tránh giһc. Các phân ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn cùng vӟi du kích xã vҥch kӃ hoҥch ÿánh

ÿӏch. Nhân dân thӵc hiӋn “vѭӡn không nhà trӕng” thӵc hiӋn 3 không: không nghe,

không thҩy, không biӃt, giӳ gìn bí mұt cho cѫ quan và bӝ ÿӝi.

3.6 Page 26

▲back to top

Công tác chuҭn bӏ chiӃn ÿҩu xong xuôi. Sáng ngày 25 tháng 1 năm 1946, mǊi

tiӃn quân cӫa giһc tӯ Tân Phong lên, lұp tӭc vӏ phân ÿӝi 4 chһn lҥi ӣ giӃng Mӝi (Bình

Thҥnh). Trұn ÿánh kéo dài ÿӃn 11 giӡ trѭa. Ӣ phía lӝ 24, phân ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn

Châu Thành do ÿӗng chí Lê Văn Ngӑc chӍ huy ÿã phөc kích sҹn tҥi cҫu Rҥch Cӕc.

Ta ÿánh ÿӏch tӯ sáng ÿӃn trѭa. Sau khi tiêu diӋt mӝt bӝ phұn quân ÿӏch, giӃt chӃt tên

quan ba, ÿӇ bҧo toàn lӵc lѭӧng ta rút lui.

Các phân ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà sau khi ÿánh ÿӏch ӣ thӏ trҩn ÿã rút vào

Tân Nhuұn rӗi vòng vӅ xóm Ĉèn Tân Hoà, phөc kích ÿánh cánh quân ÿӏch tӯ Mӻ Lӝc

quay vӅ Tân Uyên. Lúc này ÿã hѫn 4 giӡ chiӅu. Ngày 25 tháng 1 quân ta bӕ trí sát

mé rӯng… chӛ cao hѫn mһt ÿѭӡng và gҫn các cây cҫu ÿã bӏ phá hoҥi. Mӝt bӝ phұn

quân ÿӏch vӯa lò mò tìm cách qua cҫu, sau mӝt loҥt tiӃng súng nә, quân ta nhҧy

xuӕng mһt ÿѭӡng dùng gѭѫm, mã tҩu, gұy tҫm vông ÿánh xáp là cà vӟi giһc. TiӇu

ÿӝi du kích Tân Hoà khua phèng la, ÿұp thùng thiӃc giҧ làm tiӃng súng máy uy hiӃp

tinh thҫn ÿӏch. Khҭu trung liên cӫa ta bҳn quét, chһn sӕ quân ÿӏch còn lҥi không cho

chúng qua cҫu. Quân ÿӏch bӏ ÿҭy dӗn vӅ phía bӡ sông, vѭӟng cҫu không tháo lui

ÿѭӧc. ChiӃn sƭ ta lao ra dùng mã tҩu làm cho chúng khiӃp ÿҧm, rӕi loҥn hàng ngǊ,

nhiӅu tên xin hàng. Lҫn ÿҫu tiên ta bҳt sӕng tù binh Pháp, bӝ ÿӝi ta diӋt gӑn mӝt

phân ÿӝi ÿӏch thu ÿѭӧc nhiӅu súng, có cҧ trung liên, tiӇu liên và súng cӕi 60 ly.

Trұn Xóm Ĉèn là mӝt trұn ÿánh táo bҥo, mѭu trí cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang Biên

Hoà. Cán bӝ chӍ huy ÿã phán ÿoán ÿúng ÿѭӡng lui quân cӫa giһc, biӃt lӧi dөng ÿӏa

hình, khéo kӃt hӧp vӟi nghi binh sӱ dөng cách ÿánh gҫn, xung phong mҥnh khiӃn

cho quân ÿӏch có sӕ lѭӧng ÿông, vǊ khí hiӋn ÿҥi mà không kӏp trӣ tay.

Nhѭ vұy là, cuӝc tҩn công ÿҫu tiên cӫa quân Pháp vào chiӃn khu Tân Uyên vӟi

mөc ÿích tiêu diӋt quân du kích và cѫ quan ÿҫu não kháng chiӃn cӫa ta bӏ thҩt bҥi

hoàn toàn.

Ngày 26 tháng 1 năm 1946, trên 1000 quân Pháp ÿánh chiӃm thӏ trҩn Xuân Lӝc

và các ÿӗn ÿiӅn cao su quan trӑng. Nhӡ có xe bӑc thép và hoҧ lӵc mҥnh, quân ÿӏch

ÿã chӑc thӫng tuyӃn phòng ngӵ cӫa ta ӣ An Lӝc, Suӕi Tre, Xuân Lӝc. Bӝ ÿӝi ta lui vӅ

tuyӃn Tân Phong – Hàng Gòn chiӃn ÿҩu ròng rã suӕt ba ngày ÿêm, nhѭng thӃ giһc

mҥnh, bӝ ÿӝi Nam TiӃn phҧi rút vӅ khu vӵc La Ngà. TiӃp ÿó quân Pháp theo lên tiӃn

công vào căn cӭ cӫa quұn, lӵc lѭӧng vǊ trang Xuân Lӝc do viên ÿӝi cǊ ChӃ Ĉinh

Ĉҥo chӍ huy – tuy còn ÿѭӧc 20 cây súng và gҫn 30 chiӃn sƭ cǊng chҥy luôn ra Bình

Thuұn.

3.7 Page 27

▲back to top

Cùng ngày, giһc Pháp theo ÿѭӡng 15 ÿánh chiӃm quұn lӷ Long Thành. Chúng

chiӃm ÿóng luôn Phѭӟc ThiӅn, sӣ cao su Hê Lê Na, sӣ cao su Bình Sѫn, kho ÿҥn

Thành Tuy Hҥ. Trѭӟc sӭc mҥnh cӫa ÿӏch, ngѭӡi chӍ huy quân giҧi phóng Long

Thành ÿao ÿӝng bӓ ÿѫn vӏ chҥy. Ĉӗng chí HuǤnh Văn Ĉҥo và ÿӗng chí NguyӉn Văn

Lung ÿѭӧc cӱ làm chӍ huy trѭӣng và chӍ huy phó lӵc lѭӧng vǊ trang Long Thành.

Mһc dù chѭa quen chiӃn ÿҩu, bӝ ÿӝi Long Thành sau ÿó cǊng ÿã phөc kích ÿánh

ÿӏch ӣ cҫu Ngang (Phѭӟc ThiӅn) ӣ ngã ba Bà Ký, giӃt và làm bӏ thѭѫng mӝt sӕ tên.

Trong trұn Bà Ký, ÿӏch ÿi 2 xe, ta bҳn hѭ cҧ 2.

Ngày 8 và 9 tháng 2, khoҧng 300 quân Pháp ÿѭӧc quân Anh mӣ ÿѭӡng ÿánh

chiӃm VǊng Tàu và Bà Rӏa.

Bӑn Tân – HiӅn tӓ ra cӵc kǤ hèn nhát. Khi giһc tӟi, chúng ÿã rút vӅ Ĉҩt Ĉӓ,

Xuyên Mӝc và chҥy ra Bình Thuұn. Ĉi tӟi ÿâu, chúng hà hiӃp nhân dân tӟi ÿó. Uӹ

ban kháng chiӃn miӅn Nam ÿã bҳt bӑn ÿҫu sӓ và giҧi tán toàn bӝ lӵc lѭӧng này.

Còn Lê Văn HuӅ – Chӫ tӏch Uӹ ban nhân dân lâm thӡi – kҿ ÿã ngăn cҧn không

có nhân dân tiӇu thә kháng chiӃn, khi Pháp ÿӃn cǊng ÿҫu hàng ngay và mang cҧ sӕ

vàng bҥc cӫa nhân dân ÿóng góp trong tu̿n l͝ vàng nӝp cho giһc.

Nhӳng kҿ phҧn bӝ ÿã tӵ vҥch mһt chúng.

Trong lúc ÿó dân quân, thanh niên cӭu quӕc Bà Rӏa trang bӏ gұy tҫm vông, mã

tҩu tìm cách ÿánh ÿӏch, ngăn chһn bѭӟc tiӃn cӫa chúng. Trên lӝ sӕ 2 (ÿoҥn song

Cҫu) bӝ ÿӝi Mѭӡi Tӹ ÿã phөc kích, nә súng diӋt mӝt sӕ ÿӏch.

ĈӃn tháng 2 năm 1946, hѫn năm tháng ÿã qua, quân và dân Biên Hoà, Bà Rӏa

ÿã vѭӧt qua nhӳng khó khăn, phӭc tҥp, chiӃn ÿҩu anh dǊng, bҧo toàn lӵc lѭӧng,

phát triӇn ÿѭӧc cѫ sӣ mһt trұn ViӋt Minh, giӳ ÿѭӧc căn cӭ Tân Uyên, căn cӭ Long

Mӻ, gây cho ÿӏch mӝt sӕ tәn thҩt. Qua chiӃn ÿҩu ta ÿã loҥi trӯ các phҫn tӱ cѫ hӝi,

các lӵc lѭӧng ô hӧp, nӝi bӝ ta ÿѭӧc trong sҥch hѫn trѭӟc. Nhѭng lӵc lѭӧng quân

sӵ cӫa ta, tuy có bѭӟc thӕng nhҩt nhѭng chѭa tҥo ÿѭӧc sӭc mҥnh, chѭa có cách

ÿánh thích hӧp nên không ngăn chһn ÿѭӧc sӭc tiӃn công cӫa ÿӏch. Giһc Pháp ÿã

chiӃm ÿóng ÿѭӧc thӏ xã Biên Hoà, Bà Rӏa – VǊng Tàu, các thӏ trҩn, ÿѭӡng giao

thông chiӃn lѭӧc, các vùng cao su mӝt cách nhanh chóng và ÿang lҩn chiӃm “bình

ÿӏnh” vùng nông thôn.

Tháng 2 năm 1946, Bӝ Tѭ lӋnh Quân khu 7 ÿã ÿӅ ra mӝt sӕ chӫ trѭѫng: Cӫng

cӕ bӝ ÿӝi; tiêu diӋt phҧn ÿӝng; nҳm vӳng dân chúng; phát ÿӝng du kích; tăng cѭӡng

hoҥt ÿӝng ӣ thành phӕ; phá cao su.

3.8 Page 28

▲back to top

Theo chӫ trѭѫng trên, lӵc lѭӧng kháng chiӃn Bình Xuyên ÿã ÿѭӧc tә chӭc lҥi

thành 4 chi ÿӝi. Bӝ ÿӝi Ba Dѭѫng gӗm chi ÿӝi 2, 3. Ӣ Thӫ Dҫu Mӝt ÿã thành lұp chi

ÿӝi 1. Tҩt cҧ các chi ÿӝi mӟi ÿѭӧc tә chӭc lҥi cǊng nhѭ lӵc lѭӧng vǊ trang các tӍnh

tӯ ÿây thӕng nhҩt tên gӑi: VӋ quӕc ÿoàn.

Tháng 2 năm 1946, mӝt sӵ kiӋn làm nӭc lòng ÿӗng bào, cán bӝ và chiӃn sƭ

Nam Bӝ: Hӗ Chӫ Tӏch thay mһt ÿӗng bào cҧ nѭӟc tһng quân và dân Nam Bӝ danh

hiӋu vҿ vang: Thành ÿͫng Tͭ quͩc.

II – ĈÁNH ĈӎCH PHҦN BӜI HIӊP ѬӞC 6 – 3. TRANH THӪ CӪNG CӔ LӴC

LѬӦNG ĈҬY MҤNH KHÁNG CHIӂN.

Sau khi hiӋp ѭӟc Pháp – Hoa ÿѭӧc ký kӃt tӯ Trùng Khánh (ngày 28-2) ngày 3-

3-1946 Thѭӡng vө Trung ѭѫng ÿҧng ÿã chӍ rõ âm mѭu thâm ÿӝc cӫa ÿӏch: “Muӕn

cӭu vãn quyӅn lӧi chung cӫa ÿӃ quӕc, chӕng phong trào cách mҥng vô sҧn và cách

mҥng thuӝc ÿӏa, Anh, Pháp, Mӻ và Tàu Tѭӣng ÿã dҽp mâu thuүn bӝ phұn ӣ Ĉông

Dѭѫng, do ÿó hiӋp ѭӟc Pháp – Hoa không phҧi là chuyӋn riêng cӫa Tàu Tѭӣng và

Pháp, nó là chuyӋn chung cӫa bӕn ÿӃ quӕc và tay sai cӫa chúng ӣ thuӝc ÿӏa…”1,

song do nhӳng khó khăn nӝi bӝ cӫa chúng và trѭӟc sӵ lӟn mҥnh cӫa cách mҥng

ViӋt Nam, cҧ Pháp và Tѭӣng ÿӅu muӕn dàn xӃp vӟi ta vӅ viӋc quân Pháp kéo vào

nѭӟc ta”2. Trong lúc ÿó, Xanh-tѫ-ni, Xa-lăng cho hҥm ÿӝi Pháp tiӃn vào vùng biӇn

Hҧi Phòng (ngày 5-3-1946), ép ta chҩp nhұn chӃ ÿӝ tӵ trӏ. Chúng không thӯa nhұn

ViӋt Nam là mӝt quӕc gia ÿӝc lұp vì sӧ ҧnh hѭӣng ÿӃn toàn bӝ hӋ thӕng thuӝc ÿӏa.

Ta phҧi có mӝt giҧi pháp ÿӇ chӫ ÿӝng ÿӕi phó.

16 giӡ ngày 6-3-1946, bҧn HiӋp ÿӏnh sѫ bӝ ÿѭӧc ký tҥi Hà Nӝi. Theo HiӋp ÿӏnh,

chính phӫ Pháp công nhұn nѭӟc ViӋt Nam Dân chӫ cӝng hoà là mӝt quӕc gia tӵ do

nҵm trong khӕi liên hiӋp Pháp.

Ngày 9-3, Ban Thѭӡng vө Trung ѭѫng Ĉҧng ra chӍ thӏ “Hoà ÿӇ tiӃn”. ChӍ thӏ

vҥch rõ thҳng lӧi cӫa ta là ÿã buӝc chính phӫ Pháp phҧi công nhұn quyӅn tӵ chӫ và

thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc cӫa ViӋt Nam. Nhѭng thҳng lӧi ҩy mӟi chӍ là bѭӟc ÿҫu. Thӵc

dân Pháp chѭa chӏu tӯ bӓ âm mѭu xâm lѭӧc nѭӟc ta. Ta chӫ trѭѫng hoà hoãn

nhѭng vүn không ngӯng mӝt phút công viӋc chuҭn bӏ kháng chiӃn trong cҧ nѭӟc.

ChӍ thӏ nhҩn mҥnh viӋc ÿӅ phòng thӵc dân Pháp bӝi ѭӟc và nhҳc nhӣ nhân dân ta

tiӃp tөc chuҭn bӏ kháng chiӃn lâu dài.

1 Nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ Ĉҧng – tұp II (1945-1954), Nhà xuҩt bҧn Sӵ thұt 1979, trang 54.

2 Nhӳng sӵ kiӋn lӏch sӱ Ĉҧng – tұp II (1945-1954), Nhà xuҩt bҧn Sӵ thұt 1979, trang 54.

3.9 Page 29

▲back to top

Ĉúng nhѭ chӍ thӏ hoà ÿ͛ ti͗n ÿã chӍ ra, thӵc dân Pháp ÿã vi phҥm trҳng trӧn

hiӋp ѭӟc ÿã ký kӃt. Ӣ Nam Bӝ và Nam Trung Bӝ chúng không chӏu ÿình chӍ chiӃn

sӵ.

Thay Valuy ÿã dүn quân ra Bҳc, Nyô mӝt mһt mӣ rӝng các cuӝc hành quân,

mӝt mһt cӫng cӕ các vӏ trí ÿã chiӃm ÿóng ÿѭӧc. Nyô ÿã chia Nam Bӝ thành 3 tiӇu

khu. TiӇu khu Biên Hoà bao gӗm hҫu hӃt các tӍnh miӅn Ĉông, trӯ ÿһc khu Sài Gòn –

Chӧ Lӟn – Gia Ĉӏnh thuӝc quyӅn tәng chӍ huy quân ÿӝi viӉn chinh; trong tiӇu khu

Biên Hoà, Nyô chú trӑng hѭӟng Biên Hoà, Bà Rӏa, Thӫ Ĉӭc.

Ӣ Biên Hoà, quân Pháp tiӃp tөc chiӃm ÿóng các sӣ cao su lӟn ӣ Xuân Lӝc, uy

hiӃp các căn cӭ kháng chiӃn ӣ vùng này.

Tháng 3-1946, vӟi khoҧng 500 quұn, chúng mӣ trұn càn ÿҫu tiên vào vùng tӵ

do cӫa ta ӣ Long Thành (vùng lòng chҧo Phѭӟc Thӑ – Phѭӟc An). VӋ quӕc ÿoàn

Long Thành ÿã phân tán thành tӯng phân ÿӝi, luӗn ra phía sau, thӑc sâu chia cҳt ÿӝi

hình quân ÿӏch, ÿánh nhanh, rút nhanh. Ta ÿã phá huӹ mӝt sӕ xe GMC, bҳt sӕng 7

tên lính lê dѭѫng; ÿӏch phҧi dùng máy bay ném bom, bҳn phá ÿӇ mӣ ÿѭӡng. Ta vүn

bám sát chúng ÿánh nhiӅu trұn nhӓ, tiêu hao ÿӏch. Chúng phҧi bӓ dӣ trұn càn. Tҥi

quұn Châu Thành, giһc Pháp ÿã xông lên vùng tҧ ngҥn sông Ĉӗng Nai và ÿóng thêm

mӝt sӕ ÿӗn bót ӣ cҧ hai bӡ sông vùng phө cұn thӏ xã.

Ngày 15 tháng 3, ÿӏch huy ÿӝng 5000 quân có không quân yӇm trӧ, tҩn công

chiӃn khu Tân Uyên. Chúng hành quân bҵng cҧ ÿѭӡng bӝ và ÿѭӡng sông, hình

thành nhiӅu cánh trên mӝt khu vӵc rӝng. Tӯ Biên Hoà lên Cây Ĉào toҧ ra thành mӝt

vòng cung lӟn ôm hӃt các xã bên tҧ ngҥn sông, quân ÿӏch tӯ bҳc Tân Ba kéo lên, tӯ

Phѭӟc Hoà theo ÿѭӡng 16 ÿә xuӕng, phӕi hӧp vӟi quân chiӃm ÿóng Thӫ Dҫu Mӝt,

tӯ Tân Long xuyên rӯng ÿánh thҷng Tân Tӏch, hӝi quân vӟi cánh tӯ Cây Ĉào lên

(quãng bӃn ÿò Bà Miêu) tuҫn tra kiӇm soát ÿӃn tұn sӣ Ông Ĉӝi (Lҥc An) nhҵm ngăn

chһn bӝ ÿӝi ta vѭӧt thoát qua sông Ĉӗng Nai và sông Bé. Các gӑng kìm xiӃt chһt

dҫn. Chúng lùng sөc kӻ lѭӥng tӯng khu vӵc và thӵc hiӋn chính sách: Ĉӕt sҥch, phá

sҥch, giӃt sҥch. Nhà cӱa tài sҧn cӫa dân nhѭ lúa, thóc, trâu bò, ruӝng mía… ÿӅu bӏ

giһc thҷng tay triӋt phá.

Lúc này VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà phát triӇn lên 4 trung ÿӝi (1 trung ÿӝi tѭѫng

ÿѭѫng ÿҥi ÿӝi ngày nay) ÿã phӕi hӧp vӟi lӵc lѭӧng vǊ trang bҧo vӋ Khu 7 tә chӭc

ÿánh ÿӏch nhiӅu trұn. Có trұn ÿánh quân ÿә bӝ bҵng ÿѭӡng sông. Có trұn ÿánh ÿӏch

hành quân trên ÿѭӡng bӝ, làm chұm bѭӟc tiӃn cӫa giһc. Ban ÿêm du kích cùng bӝ

ÿӝi tұp kích ÿánh ÿӏch ÿóng ngoài công sӵ. TiӃng súng nә suӕt ngày ÿêm. Quân ÿӏch

3.10 Page 30

▲back to top

bӏ ÿánh, bӏ quҩy rӕi liên tөc. Tuy vұy, bӝ ÿӝi ta chѭa ÿánh ÿѭӧc trұn nào có hiӋu quҧ

lӟn. ChiӃn khu Tân Uyên bӏ ÿӏch tàn phá. Và chúng ÿã ÿóng thêm mӝt sӕ ÿӗn ngay

giӳa chiӃn khu và cҧ hai bӡ sông, hình thành mӝt vành ÿai bao vây Tân Uyên, chia

cҳt Tân Uyên vӟi các quұn xung quanh.

Sau trұn này, bӝ chӍ huy Khu 7 rӡi Mӻ Lӝc vào Giáp Lҥc – Bѭng KǤ – Lӝc An.

Các cѫ quan ÿóng phân tán thành 3 khu vӵc. Mӝt khu vӵc mang mӝt mұt danh:

chiӃn khu A, B, C. Ban chӍ huy VӋ quӕc ÿoàn Biên Hoà vүn ÿóng ӣ Tân Hoà – Mӻ

Lӝc, và gӑi căn cӭ cӫa mình là chiӃn khu Ĉ.

Ӣ Bà Rӏa, sau khi chiӃm thӏ xã, ÿӏch nhanh chóng ÿóng lҥi các quұn lӷ Long

ĈiӅn và Ĉҩt Ĉӓ. Chúng khai thông lӝ 2 và các lӝ 23, 23, 52; lұp ÿӗn bót ӣ Xã Bang,

Xuyên Lӝc, Phѭӟc Hҧi và xây dӵng Nѭӟc Ngӑt (Long Hҧi) thành chi khu ÿӝc lұp.

VǊng Tàu cǊng là mӝt chi khu ÿӝc lұp trӵc thuӝc tiӇu khu.

Trѭӟc tình hình ÿӏch ÿang mӣ rӝng chiӃm ÿóng và bình ÿӏnh, tháng 3 năm

1946, tҥi căn cӭ Long Mӻ, Ban vұn ÿӝng xây dӵng Uӹ ban mһt trұn ViӋt Minh tӍnh ÿã

hӑp bàn viӋc xây dӵng lӵc lѭӧng, xây dӵng cѫ sӣ. Hӝi nghӏ nhұn ÿӏnh: ThӃ giһc

mҥnh nhѭng sӕ lѭӧng quân giһc ӣ Bà Rӏa chӍ có hҥn. NӃu mӣ rӝng chiӃm ÿóng,

chúng phҧi tuyӇn mӝ thêm thân binh. Nhѭng muӕn mӝ ÿѭӧc thân binh, chúng phҧi

lұp tӅ trѭӟc ÿã. Ta cҫn lӧi dөng cѫ hӝi này ÿѭa ngѭӡi cӫa ta vào hӝi tӅ, chӑn nhӳng

thanh niên tӕt gài vào lính Pҥc-ti-dăng (thân binh) ÿӇ kiӃm súng, khi có thӡi cѫ lҥi rút

ra. Mһt khác, ӣ nhӳng nѫi ÿӏch lăm le lұp tӅ mà ta không nҳm ÿѭӧc chúng thì các

ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn phҧi tìm cách ngăn chһn thuyӃt phөc nhӳng tên lӯng

chӯng, cҧnh cáo nhӳng tên ÿҫu sӓ, khi cҫn thì diӋt trӯ chúng. Hӝi nghӏ còn chӫ

trѭѫng chia ÿӏa bàn tӍnh ra thành 7 khu vӵc. Mӛi khu vӵc có mӝt chӍ huy trѭӣng phө

trách.

Sau khi chia các khu vӵc, các ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn cǊng ÿѭӧc giao cho các

trѭӣng khu vӵc. Riêng khu vӵc 6 do ÿӗng chí Trҫn Ánh Sáng phө trách ÿã thành lұp

dӝi du kích Quang Trung ÿѭӧc trang bӏ 2 khҭu súng trѭӡng. Tháng 4 năm 1946, ÿӝi

tiӃn ÿánh ÿӗn Xà Bang (lӝ 2) thu 4 súng trѭӡng và mӝt sӕ ÿҥn dѭӧc.

Các ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn ӣ các khu vӵc và ÿӝi du kích Quang Trung (khu

vӵc 6) chính là lӵc lѭӧng nòng cӕt ÿӇ hình thành nhӳng phân ÿӝi vǊ trang tұp trung

cӫa Bà Rӏa sau này.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

Ӣ Biên Hoà, tháng 4 năm 1946, ÿҥi diӋn quân Pháp và Bӝ chӍ huy chiӃn khu 7

ÿã thoҧ hiӋp tiӃp xúc và thѭѫng thuyӃt ÿӇ ÿình chӍ xung ÿӝt hiӋp ÿӏnh sѫ bӝ 6 tháng

Bӝ Tѭ lӋnh Khu 7 nhұn ÿӏnh ÿây chӍ là hành ÿӝng nhҵm che ÿұy dã tâm xâm

lѭӧc cӫa giһc Pháp, ÿӗng thӡi ÿӇ tránh sӭc ép cӫa dѭ luұn tiӃn bӝ ÿang lên án

chúng. Nhѭng ÿây cǊng là dӏp ÿӇ ta tranh thӫ dѭ luұn vҥch mһt kҿ thù, có thêm thӡi

gian ÿӇ cӫng cӕ, xây dӵng lӵc lѭӧng.

Trong khi ta và Pháp ÿang mӣ cuӝc thѭѫng thuyӃt cuӕi tháng 4 năm 1946,

ÿӗng chí NguyӉn Ĉӭc Thuұn ÿѭӧc liên TӍnh uӹ miӅn Ĉông (sau là Khu uӹ Khu 7) cӱ

vӅ Biên Hoà truyӅn ÿҥt mӝt sӕ chӍ thӏ cӫa trên và cӫng cӕ lҥi Ĉҧng bӝ. Ĉӗng chí ÿã

triӋu tұp hӝi nghӏ tҥi cù lao Bình Hoà. Tҥi hӝi nghӏ ÿӗng chí NguyӉn Ĉӭc Thuұn ÿã

giҧi thích rõ viӋc tuyên bӕ tӵ giҧi tán cӫa Ĉҧng ta và chӍ thӏ ÿӗng chí Trҫn Minh Trí

làm Bí thѭ TӍnh uӹ, ÿӗng chí NguyӉn Văn Ký làm phó bí thѭ. Hӝi nghӏ ÿã phân tích

âm mѭu cӫa giһc Pháp sau khi ký hiӋp ÿӏnh sѫ bӝ và nêu nhiӋm vө cӫa Ĉàng bӝ ta

phҧi kiên quyӃt lãnh ÿҥo nhân dân trong tӍnh tiӃp tөc ÿҭy mҥnh cuӝc kháng chiӃn.

Hӝi nghӏ ÿӅ ra mӝt sӕ công tác cҩp bách nhѭ: Tә chӭc hӋ thӕng Ĉҧng tӯ quұn ÿӃn

xã, trong các ngành và quân ÿӝi, xây dӵng Uӹ ban hành chính các cҩp trѭӟc mҳt là

cӫng cӕ Uӹ ban hành chính tӍnh1. Hӝi nghӏ quyӃt ÿӏnh cӱ ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ

- Uӹ viên quân sӵ – kiêm chӫ tӏch Uӹ ban hành chính tӍnh bә sung ÿӗng chí Lê Thái

và mӝt sӕ cán bӝ khác vào Uӹ ban.

Hӝi nghӏ nhҩn mҥnh công tác lãnh ÿҥo xây dӵng lӵc lѭӧng vǊ trang tұp trung

và du kích xã, cӫng cӕ vӳng chҳc hѫn nӳa các ÿoàn thӇ cӭu quӕc, trѭӟc hӃt là Uӹ

ban mһt trұn ViӋt Minh các cҩp. Hӝi nghӏ nhҩt trí cӱ ÿӗng chí HuǤnh Văn Luӻ làm

Chӫ nhiӋm Uӹ ban mһt trұn ViӋt Minh tӍnh thay chi ÿӗng chí Hӗ Hoà. (Ĉӗng chí Hӗ

Hoà ÿã vӅ Bà Rӏa).

Cuӝc thѭѫng thuyӃt ӣ miӃu Bà Cô vӯa kӃt thúc, thì ngày 19 tháng 4, giһc Pháp

mӣ mӝt cuӝc hành quân chӟp nhoáng vào khu vӵc Tân Tӏch – Thѭӡng Lang – Lҥc

An, nѫi chúng tin chҳc là khu bӝ Khu 7 vүn còn ÿóng. Bӝ ÿӝi ta ÿã chһn ÿánh ÿӏch

quyӃt liӋt ÿӇ bҧo vӋ cѫ quan ÿҫu não, diӋt gӑn 2 tiӇu ÿӝi lê dѭѫng, bҳn cháy mӝt xe

quân sӵ. Ĉӏch phҧi rút lui.

1 Vì Hoàng Minh Châu ÿã trúng cӱ ÿҥi biӇu Quӕc hӝi, kinh lý NguyӉn Văn Tàng phó Chӫ tӏch bӏ bӋnh

năng, Hoàng Bá Bích Tәng thѭ ký vӯa bӏ giһc giӃt hҥi, Tô Văn Cӱa – Uӹ viên văn hoá xã hӝi bӏ ÿӏch

bҳt.

4.2 Page 32

▲back to top

ĈӃn tháng 5 năm 1946, giһc Pháp lҥi huy ÿӝng 8000 quân tiӃn công chiӃn khu

Tân Uyên. Sau hiӋp ÿӏnh sѫ bӝ ÿây là lҫn thӭ hai ÿӏch mӣ mӝt cuӝc hành quân lӟn

vào căn cӭ này, hòng tiêu diӋt lӵc lѭӧng vǊ trang ta, ÿұp tan bӝ máy lãnh ÿҥo chiӃn

tranh ӣ miӅn Ĉông Nam Bӝ và Biên Hoà.

Lҩy Tân Uyên và Tân Tӏch làm bàn ÿҥp, giһc Pháp mӣ nhiӅu mǊi tҩn công càn

sâu vào rӯng lên tұn Ĉҩt Cuӕc, Bình Cѫ, Bình Mӻ, Bà Ĉã, Hàng Dài, Thuӝc Nghƭa.

Ӣ tҧ ngҥn sông Ĉӗng Nai, tӯ miӃu Bà Cô, giһc tiӃn lên Tân Tӏch – Ĉҥi An – Cây Gáo

và càn sâu vào căn cӭ du kích Ĉӗng Lách, nѫi có hai trung ÿӝi (4 và 5) VӋ quӕc

ÿoàn Biên Hoà thѭӡng xuyên ÿӭng chân hoҥt ÿӝng.

Các trung ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn bѭӟc ÿҫu ÿã có kinh nghiӋm chӕng càn. Lҫn này ta

tұp trung lӵc lѭӧng ÿánh ÿӏch ӣ hѭӟng chính, làm chұm bѭӟc tiӃn quân cӫa giһc.

Bӝ ÿӝi ta liên tөc bám sát, quҩy rӕi ÿӏch hҥn chӃ giһc sөc sҥo bҧo vӋ cѫ quan Bӝ chӍ

huy Khu 7, chuyӇn dҫn ra ngoài vòng vây ÿӏch. Ĉêm tӕi, các trung ÿӝi lҥi phân tán

lӵc lѭӧng phӕi hӧp cùng du kích bҩt ngӡ tұp kích ÿӏch ӣ nhiӅu ÿiӇm ÿóng quân dã

ngoҥi không có công sӵ che chân vӳng chҳc. Ӣ An Lҥc, ta ÿã bҳn bӏ thѭѫng mӝt

máy bay SPITFIRE (do tên thiӃu tá Bacbie lái) bҵng súng ÿҥi liên 12 ly 7. ChiӃc máy

bay rѫi cách thӏ trҩn Long Thành 4km. Tên giһc lái chӃt; du kích Long Thành ÿã thu

mӝt khҭu súng ngҳn 12 ly1. Cùng vӟi hành quân lҩn chiӃm, giһc tàn phá các xã hai

bên bӡ sông. Ӣ vùng phө cұn quұn Châu Thành, chúng khӫng bӕ dã man nhҵm uy

hiӃp tinh thҫn nhân dân. Tҥi các xã Lӧi Hoà, Bình Phѭӟc, Bình Long, Tân Phú, Tân

Phong… giһc sát hҥi mӛi lҫn cҧ chөc ÿӗng bào ta bҩt kӇ già hay trҿ. Trâu bò bӏ bҳn

giӃt gҫn nhѭ sҥch. Lúa thóc chúng vѫ vét hoһc thiêu cháy hӃt. Sau trұn càn này,

nhiӅu xã không còn mӝt ngôi nhà, xóm làng chӍ còn nhӳng cӝt nhà cháy.

Ӣ Long Thành, giһc cǊng lҩn chiӃm tӯng bѭӟc. Chính sách khӫng bӕ cӫa

chúng cǊng tàn bҥo không kém ӣ Châu Thành. ĈӃn trung tuҫn tháng 6, giһc ÿóng

ÿӗn bót sâu vào vùng tӵ do cӫa ta. Chúng dӵng lҥi hӝi tӅ và tә chӭc thân binh. Bӏ

ÿӏch chia cҳt, khó liên lҥc vӟi nhau, quұn Long Thành tҥm thӡi chia ÿӏa bàn quұn

thành 4 khu vӵc ÿӇ hoҥt ÿӝng. Mӛi khu vӵc ÿѭӧc bӕ trí mӝt phân ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn;

phân ÿӝi này có nhiӋm vө phӕi hӧp vӟi quӕc vӋ ÿӝi bҧo vӋ chính quyӅn, phát triӇn

dân quân, diӋt tӅ trӯ gian, chӕng ÿӏch càn quét khӫng bӕ.

Tҥi Bà Rӏa, ÿӏch cǊng bҳt ÿҫu nӕng ra vùng xung quanh các thӏ trҩn Long ĈiӅn

và Ĉҩt Ĉӓ, nhҩt là ӣ Long ĈiӅn. Chúng nhanh chóng lұp lҥi mӝt sӕ tӅ xã và tә chӭc

1 Khҭu súng này ÿӗng chí Lѭѫng Văn Nho giӳ và ÿã chuyӇn tһng cho ViӋn bҧo tàng Quân ÿӝi.

4.3 Page 33

▲back to top

thân binh ӣ nhӳng nѫi chúng coi là ÿã bình ÿӏnh. Hoҥt ÿӝng quân sӵ cӫa ta lúc này

nhìn chung còn yӃu. Lӵc lѭӧng vǊ trang bѭӟc ÿҫu ÿã phát triӇn nhѭng ta chѭa có

ÿiӅu kiӋn tұp trung ÿӇ tә chӭc nhӳng trұn ÿánh có chuҭn bӏ sҹn. Vӟi phѭѫng châm

ÿánh nhӓ, ÿánh lҿ và ăn chҳc các ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn lúc bҩy giӡ hoҥt ÿӝng có

khá hѫn. Lӵc lѭӧng du kích xã ÿang gây dӵng còn non yӃu; nhѭng ӣ nhiӅu nѫi anh

em ÿã dùng mѭu diӋt tӯng tên ÿӏch, kiӃm tӯng khҭu súng mà lӟn dҫn tӯng bѭӟc.

Tҥi Biên Hoà, sau trұn càn tháng 5 vào chiӃn khu Tân Uyên. Ĉӏch ra sӭc bình

ÿӏnh có trӑng ÿiӇm. Trѭӟc hӃt, chúng nhҵm vào các vùng căn cӭ cӫa ta, ÿánh phá

quyӃt liӋt các cѫ quan ÿҫu não cӫa tӍnh và quұn. Biên Hoà ÿӭng trѭӟc khó khăn

mӟi.

Bӝ chӍ huy Khu 7 ÿã chuyӇn vӅ Ĉӗng Tháp lұp căn cӭ mӟi vӟi bí danh: Quân

khu Ĉông Thành. Ӣ chiӃn khu Ĉ (Tân Uyên) áp lӵc quân sӵ cӫa ÿӏch vүn không

giҧm. Hoҥt ÿӝng tuҫn tiӉu và càn quét nhӓ cӫa giһc quanh chiӃn khu ngày mӝt tăng.

Nhӳng xã tѭѫng ÿӕi trù phú dӑc theo sông thì ÿӏch ÿã chiӃm hӃt. Các trung ÿӝi VӋ

quӕc ÿoàn không còn nҵm trong dân ÿѭӧc nӳa phҧi tҥm lánh vào rӯng lұp căn cӭ.

Các cѫ quan kháng chiӃn cӫa tӍnh và các quұn chѭa cӫng cӕ. Chính quyӅn cӫa ta ӣ

nhiӅu xã hoһc tan vӥ, hoһc tê liӋt. ChiӃn trѭӡng có nguy cѫ bӏ chia cҳt. ViӋc tiӃp tӃ

nuôi quân gһp nhiӅu khó khăn trӣ ngҥi. Lѭѫng thӵc ngày mӝt cҥn.

Trѭӟc khó khăn, sau khi suy nghƭ cân nhҳc, ÿӗng chí HuǤnh Văn NghӋ ÿã

quyӃt ÿӏnh tә chӭc ra các quұn quân sӵ thay cho các Uӹ ban quân sӵ trên thӵc tӃ

không còn nӳa. Mӛi quұn quân sӵ phө trách mӝt sӕ xã có nhiӋm vө vӯa phát triӇn,

dìu dҳt dân quân du kích xã, vӯa làm mӝt phҫn công tác cӫa chính quyӅn nhѭ thu

thuӃ, vұn ÿӝng nhân dân ÿóng góp ӫng hӝ, tiӃp tӃ cho bӝ ÿӝi. Mӝt sӕ phân ÿӝi VӋ

quӕc ÿoàn ÿѭӧc phân tán và ÿѭa vӅ cho mӛi quұn quân sӵ mӝt ÿӃn 2 tiӇu ÿӝi làm

nòng cӕt cho phong trào du kích, chuҭn bӏ chiӃn trѭӡng cho các trung ÿӝi VӋ quӕc

ÿoàn vӅ ÿӭng chân hoҥt ÿӝng.

Các quұn quân sӵ ÿã lҫn lѭӧt ra ÿӡi trên ÿӏa bàn cӫa tӍnh. Tӯ Tân Uyên ÿӃn

Châu Thành lên tұn Xuân Lӝc… Tҩt cҧ có 9 quұn quân sӵ. Riêng quұn Long Thành

vүn giӳ nguyên hình thӭc tә chӭc khu vӵc.

Ĉây là mӝt biӋn pháp tә chӭc phù hӧp vӟi tình hình lúc bҩy giӡ. Nó là tiӅn ÿӅ, là

cѫ sӣ ÿӅ hình thành các quân ÿӝi dân quân sau này.

Sau khi các quұn quân sӵ ra ÿӡi, các ÿӝi du kích tұp trung liên xã hình thành và

phát triӇn dҫn. Các trung ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn trӣ lҥi bám dân hoҥt ÿӝng trên các vùng

4.4 Page 34

▲back to top

trӑng ÿiӇm. Trung ÿӝi 4 và trung ÿӝi 6 ÿã lên hoҥt ÿӝng ӣ Xuân Lӝc. Trung ÿӝi 5 vӅ

ÿӭng chân ӣ quұn Châu Thành – sát thӏ xã: Trung ÿӝi mӝt ÿã bám chһt vùng Tan Ba

– Tân Hҥnh – Tân Vҥn. Ӣ chiӃn khu Tân Uyên ta ÿã bӕ trí 2 trung ÿӝi thѭӡng xuyên

ÿánh ÿӏch bҧo vӋ căn cӭ.

Nhѭ vұy là ӣ các vùng khác nhau: vùng căn cӭ, vùng ÿӏch tҥm chiӃm, vùng du

kích hoҥt ÿӝng yӃu ta ÿã gài ÿѭӧc bӝ ÿӝi tұp trung ÿӭng chân vӳng chҳc.

Có bӝ ÿӝi trӣ vӅ, các tә chӭc kháng chiӃn ӣ cѫ sӣ, chӫ yӃu là Uӹ ban hành

chính và mһt trұn ViӋt Minh cǊng dҫn dҫn ÿѭӧc khôi phөc. Tӯ tình thӃ khó khăn

tѭӣng chӯng không vѭѫn lên ÿѭӧc nhѭng vӟi tѭ tѭӣng tiӃn công giһc và kiên quyӃt

bám dân, ta ÿã khôi phөc lҥi cѫ sӣ, thoát khӓi sӭc ép cӫa ÿӏch và ÿã tҥo ra thӡi cѫ

mӟi ÿӇ ÿánh trҧ lҥi chúng.

Tháng 6 năm 1946, Bӝ chӍ huy Khu 7 mӣ hӝi nghӏ tҥi Ĉӗng Tháp bàn viӋc thӕng

nhҩt tә chӭc và chӍ huy lӵc lѭӧng vǊ trang toàn khu. Hӝi nghӏ ÿã quyӃt ÿӏnh tә chӭc

các chi ÿӝi VӋ quӕc ÿoàn hoҥt ÿӝng trên ÿӏa bàn tӯng tӍnh và quy ÿӏnh mӛi chi ÿӝi tә

chӭc theo 4 cҩp: tiӇu ÿӝi, phân ÿӝi, trung ÿӝi, ÿҥi ÿӝi.

Ӣ Biên Hoà, theo quyӃt ÿӏnh này, bӝ ÿӝi quұn Long Thành, Châu Thành, Tân

Uyên tұp trung lҥi mang phiên hiӋu chi ÿӝi 10. Chi ÿӝi gӗm có 3 ÿҥi ÿӝi A, B, C, sӕ

quân trên 1000 ngѭӡi vӟi khoҧng 500 súng các loҥi. Ĉӝi ngǊ cán bӝ nhҩt là cán bӝ

tӯ trung ÿӝi trӣ xuӕng phҫn ÿông xuҩt thân tӯ công nhân; chiӃn sƭ – ngoài mӝt sӕ là

thành phҫn nông dân nghèo còn hҫu hӃt là thanh niên công nhân cao su.

Ӣ Bà Rӏa, tháng 9-1946 khi nhұn lӋnh cӫa khu, ÿӗng chí HuǤnh Văn Ĉҥo tӯ

Long Thành xuӕng mang theo mӝt phân ÿӝi, chuҭn bӏ thành lұp chi ÿӝi 10. Sau ÿӧt

phá tӅ ӣ Long ĈiӅn và Ĉҩt Ĉӓ ta ÿã rút ra mӝt sӕ anh em ÿã gài vào các ÿӝi thân

binh tӯ trѭӟc, cùng vӟi các ÿӝi vǊ trang tuyên truyӅn và ÿӝi du kích Quang Trung, ta

ÿã tә chӭc ÿѭӧc 2 phân ÿӝi. CǊng trong tháng 9 chuyӃn tàu chӣ vǊ khí chi viӋn ÿҫu

tiên cӫa Trung ѭѫng cһp bӃn Hӗ Tràm (Xuyên Mӝc) và ÿã bә sung thêm cho Bà Rӏa

mӝt sӕ súng ÿӫ trang bӏ cho mӝt trung ÿӝi. ĈӃn tháng 11 năm 1946 chi ÿӝi 16 chính

thӭc ÿѭӧc thành lұp. Ban chӍ huy gӗm: HuǤnh Văn Ĉҥo, Hoàng TiӇu và NguyӉn

QuǤ.

Sau ÿó, kho có thêm lӵc lѭӧng cӫa NguyӉn Phѭѫng Thҧo (tӯ Bình Thҥnh vӅ)

và mӝt sӕ thanh niên, tӵ vӋ chiӃn ÿҩu rút ӣ các xã lên, chi ÿӝi 16 ÿã phát triӇn tӟi 4

phân ÿӝi khoҧng gҫn 200 tay súng và ÿӭng chân hoҥt ÿӝng chӫ yӃu ӣ hai quұn Long

ĈiӅn, Ĉҩt Ĉӓ.

4.5 Page 35

▲back to top

Lúc này, trên ÿӏa bàn Bà Rӏa còn có chi ÿӝi 2, 3 (bӝ ÿӝi Ba Dѭѫng cǊ) hoҥt

ÿӝng ӣ Long Thành; chi ÿӝi 7 ÿóng ӣ Phú Mӻ, lҩy Bà Trao – núi Nӭa (xã Long Sѫn)

làm bàn ÿҥp ÿӇ hoҥt ÿӝng ӣ khu vӵc rӯng Sác và phía nam Nhà Bè, các chi ÿӝi này

trӵc thuӝc vӟi Bӝ Tѭ lӋnh chiӃn khu 7.

Ngày 14 tháng 9, Hӗ Chӫ tӏch và chính phӫ Pháp ÿã ký mӝt bҧn tҥm ѭӟc. Ký

bҧn tҥm ѭӟc này ta có thêm thӡi gian chuҭn bӏ lӵc lѭӧng kháng chiӃn và làm cho

nhân dân Pháp, nhân dân thӃ giӟi hiӇu rõ thiӋn chí cӫa ta. Nҳm lҩy cѫ hӝi này, nhân

dân miӅn Nam, nhân dân Biên Hoà, Bà Rӏa ÿã ÿҭy mҥnh kháng chiӃn khҳp nѫi.

Ӣ Bà Rӏa, phát huy thҳng lӧi cӫa ÿӧt diӋt tӅ trӯ gian hӗi tháng 7 ӣ Phѭӟc HiӋp

(Ĉҩt Ĉӓ) và Phѭӟc TӍnh (Long ĈiӅn), nhân bӑn nguӷ quyӅn chѭa hӃt hoang mang lo

lҳng, TӍnh bӝ ViӋt Minh và Uӹ ban hành chính tӍnh ÿã phát ÿӝng mӝt ÿӧt hoҥt ÿӝng

mӟi.

Sáng 11 tháng 9, mӝt lá cӡ Ĉҧng cҳm trên ÿӍnh hòn Chóp Mao (Long Hҧi) gây

mӝt xúc ÿӝng lӟn và niӅm tin cӫa nhân dân hai quұn Long ĈiӅn và Ĉҩt Ĉӓ vӟi Ĉҧng,

vӟi kháng chiӃn.

Liên tiӃp nhiӅu ÿêm sau, cán bӝ ViӋt Minh, các phân ÿӝi vǊ trang cùng các ÿӝi

tӵ vӋ trong 7 khu vӵc cӫa tӍnh ÿã nhanh chóng quét sҥch bӑn tӅ, tӏch thu toàn bӝ sә

sách cӫa chúng. Ta ÿã xây dӵng ÿѭӧc 25 ÿӝi tӵ vӋ ӣ 25 xã trong tәng sӕ 10 xã

trong toàn tӍnh. NhiӅu ÿoҥn lӝ quan trӑng trên các tuyӃn ÿѭӡng 15, 23, 44, 52 quân

dân ta ÿào phá. Nhân dân các xã vùng Ĉҩt Ĉӓ, Hӝi Mӻ, Phѭӟc Hҧi, Long Mӻ tә chӭc

mít tinh mӯng tҥm ѭӟc. Tҥi Phѭӟc HiӋp, ÿӏch ÿã ÿem quân ÿàn áp. Quҫn chúng ÿã

vây chһt ÿӏch lҥi và cӱ ÿҥi diӋn ra nói chuyӋn. Cuӝc mít tinh biӃn thành cuӝc biӇu

dѭѫng lӵc lѭӧng, ÿҩu tranh chính trӏ hӧp pháp vӟi ÿӏch. Hai dân quân tӵ vӋ: Ĉinh

Văn Ngӑt, Bùi Văn Cѭӡng ÿã dǊng cҧm cҧn ÿҫu xe ÿӏch và bӏ giһc bҳn. Hai anh ÿã

hy sinh. Ĉӗng bào dӵ mít tinh càng căm phүn, kӏch liӋt lên án tӝi ác dã man cӫa

chúng.

Tháng 11 năm 1946, Hӝi Nghiên cӭu Mác-xít ӣ Bà Rӏa ra ÿӡi. Ĉây là tә chӭc

công khai cӫa Ĉҧng ÿӇ truyӅn bá và giáo dөc chӫ nghƭa Cӝng sҧn, gây ý thӭc vӅ

Ĉҧng trong cán bӝ, nhân dân. Trө sӣ cӫa hӝi, các cѫ sӣ in ҩn tài liӋu tuyên truyӅn

cӫa hӝi ÿӅu ÿѭӧc ÿһt tҥi chiӃn khu Long Mӻ. Các cѫ quan ÿҫu não nhѭ: Uӹ ban

hành chính, tӍnh bӝ ViӋt Minh, Ban chӍ huy chi ÿӝi 16 ÿӅu ÿѭӧc ÿһt tҥi ÿây. Xã Long

Mӻ ÿã thӵc sӵ trӣ thành căn cӭ ÿҫu tiên cӫa phong trào kháng chiӃn tӍnh Bà Rӏa.

4.6 Page 36

▲back to top

Căn cӭ Long Mӻ, mӝt vùng ÿҩt cái gҫn biӇn, lѭng dӵa vào thӃ núi, ÿҩt ruӝng

không nhiӅu. Nѫi ÿây nghӅ truyӅn thӕng là làm ÿӗ gӕm, làm ÿá, trӗng rau, tráng

bánh, là nѫi có truyӅn thӕng ÿҩu tranh cách mҥng lâu ÿӡi. Sau xã Phѭӟc Hҧi (xã

giáp ranh nѫi có chi bӝ ÿҫu tiên cӫa Ĉҧng), Long Mӻ cǊng ÿã có nhӳng ÿҧng viên

cӝng sҧn tӯ nhӳng năm trѭӟc cách mҥng tháng Tám. Long Mӻ chӍ cách quұn lӷ

Long ĈiӅn khoҧng 4 km ÿѭӡng chim bay, song lúc này ÿӏch cǊng không dӉ dàng ÿһt

chân ÿӃn ÿây ÿѭӧc. Mӛi lҫn chúng tӟi ÿӅu bӏ các phân ÿӝi vǊ trang cӫa ta chһn ÿánh

tӯ xa. Chúng chӍ còn cách thѭӡng xuyên khӫng bӕ tinh thҫn nhân dân Long Mӻ bҵng

bҳn pháo 105 ly, 155 ly tӯ Long ĈiӅn xuӕng.

Pháo giһc không ngăn cҧn ÿѭӧc lòng ÿӗng bào vӟi cách mҥng, vӟi kháng

chiӃn. Long Mӻ vүn là trung tâm thu hút các tҫng lӟp kháng chiӃn tӯ các nѫi; kӇ cҧ

nhân dân ӣ vùng ÿӏch tҥm chiӃm. Bà con vүn thѭӡng rӫ nhau vӅ Long Mӻ thăm bӝ

ÿӝi, dӵ mít tinh. Ĉӗng bào toàn tӍnh gӱi ÿӃn Long Mӻ gҥo thóc, thuӕc men, vҧi vóc…;

kháng chiӃn cҫn gì ÿӗng bào ÿӅu ÿáp ӭng kӏp thӡi và ÿҫy ÿӫ.

ĈӃn cuӕi năm 1946, chӍ trong vòng 8, 9 tháng vӯa xây dӵng vӯa chiӃn ÿҩu, lӵc

lѭӧng vǊ trang nhân dân Bà Rӏa ÿã có mӝt bѭӟc ngoһt mӟi: Ĉҧng ÿã nҳm ÿѭӧc lӵc

lѭӧng vǊ trang. Chi ÿӝi 16 ÿã liên tөc hoҥt ÿӝng bҧo vӋ căn cӭ Long Mӻ và các ÿӏa

bàn ÿӭng chân vùng Ĉҩt Ĉӓ, Long ĈiӅn và ÿã chiӃm ÿѭӧc lòng tin yêu cӫa nhân dân

ÿӏa phѭѫng. Ĉӗng bào nhiӅu nѫi ÿã gӑi chi ÿӝi 16 – con em cӫa mình – là chi ÿӝi

cӝng sҧn. Ĉó là sӵ phân biӋt khác hҷn vӟi tә chӭc vǊ trang kiӇu HiӅn – Tân trong

nhӳng ngày ÿҫu kháng chiӃn.

Trong lúc ÿó, tҥi Biên Hoà, tӯ sau tҥm ѭӟc 14 tháng 9, hình thác chiӃn trѭӡng

cǊng có thay ÿәi. Ĉӏch bӏ thiӃu quân nên không nhӳng không mӣ rӝng ÿѭӧc chiӃm

ÿóng mà còn công tác lҥi, án ngӳ ӣ nhӳng khu vӵc quan trӑng. Chúng buӝc phҧi rút

mӝt sӕ ÿӗn bót mà trѭӟc kia chúng ÿã cҳm sâu vào căn cӭ Tân Uyên cǊng nhѭ

Long Thành. Vùng căn cӭ cӫa ta ÿѭӧc khôi phөc, mӣ rӝng dҫn trӣ lҥi. Bӝ máy chính

quyӅn tӍnh, quұn ÿѭӧc chӍnh ÿӕn mӝt bѭӟc. Phong trào ӣ cѫ sӣ chuyӇn biӃn tӕt dҫn

lên. Du kích mӝt sӕ xã ÿã làm chӫ ÿѭӧc tình hình ÿӏa phѭѫng cҧ ban ÿêm lүn ban

ngày. Quân ÿӏch chӍ hành quân tuҫn tiӉn, càn quét nhӓ nhѭng khi chúng rút vӅ ÿӗn

bót thì lҥi bӏ lӵc lѭӧng vǊ trang ta áp sát bao vây lҥi. Các quұn quân sӵ ÿҭy mҥnh

viӋc truy quét bӑn tӅ, ÿiӋp. Ӣ Châu Thành và Xuân Lӝc viӋc trӯ gian diӋt tӅ ÿѭӧc

tiӃn hành ráo riӃt. Hai ÿӗng chí Tѭ Xã (Trҫn Văn Xã) và VǊ Ba Kҽ (NguyӉn Văn VǊ)

ÿã nhiӅu phen làm cho quân thù khiӃp sӧ. NhiӅu tên ViӋt gian thoát chӃt, ngày cǊng

nhѭ ÿêm chúng phҧi rút vào ÿӗn bót nhӡ che chӣ. Ӣ thӏ xã Biên Hoà, Ban công tác

4.7 Page 37

▲back to top

sӕ 7 do Bҧy Mén (Võ Văn Mén) trӵc tiӃp chӍ huy vүn thѭӡng xuyên ÿӝt nhұp thӏ xã

và các xã phө cұn trӯ gian diӋt tӅ, phөc kích ÿánh ÿӏch ÿi lҿ… Tinh thҫn bӑn tay sai

ngày càng sa sút.

Do tình hình ÿã có sӵ biӃn ÿәi rõ rӋt, các quұn quân sӵ coi nhѭ ÿã hoàn thành

nhiӋm vө. ĈӇ tránh chӗng chéo lên chӭc năng cӫa chính quyӅn, sau khi bàn bҥc và

ÿѭӧc sӵ nhҩt trí cӫa Uӹ ban hành chính tӍnh, Ban chӍ huy chi ÿӝi 10 quyӃt ÿӏnh

chuyӇn các quұn quân sӵ thành các Ban công tác liên thôn, tiӅn thân các quân ÿӝi

dân quân sau này. Dѭӟi các ban công tác liên thôn là các ban công tác xã (các xã

ÿӝi dân quân). NhiӋm vө các ban công tác ÿѭӧc quy ÿӏnh rõ: Xây dӵng các ÿӝi du

kích tұp trung và du kích xã; thѭӡng xuyên ÿánh du kích tiêu hao ÿӏch; ÿánh giao

thông, phá hoҥi cҫu, ÿѭӡng; vұn chuyӇn tiӃp tӃ và phӕi hӧp tác chiӃn cùng bӝ ÿӝi

vӟi quy mô lӟn khi có ÿiӅu kiӋn.

Các ban công tác liên thôn và liên xã là mӝt tә chӭc quân sӵ giúp cho Uӹ ban

hành chính quұn, xã, nhѭng lҥi do chi ÿӝi chӍ huy và quyӃt ÿӏnh vӅ kӃ hoҥch hoҥt

ÿӝng. Nhѭ vұy là ÿӃn cuӕi năm 1946, trên ÿӏa bàn tӍnh ÿã hình thành 3 hình thӭc tә

chӭc lӵc lѭӧng vǊ trang: các ÿҥi ÿӝi tұp trung cӫa chi ÿӝi, các ÿӝi du kích tұp trung

cӫa ban công tác liên thôn và du kích xã; ÿây là tiӅn ÿӅ ÿӇ xây dӵng và phát triӇn 3

thӭ quân trong các năm sau. Ӣ trong thӏ xã tӯ các tә ám sát lúc ÿҫu vӟi nhiӋm vө trӯ

gian, diӋt tӅ ÿã phát triӇn thành Ban công tác thành tiӅn thân cӫa biӋt ÿӝng ÿӝi Biên

Hoà.

CǊng trong thӡi gian này chi ÿӝi 10 có bѭӟc phát triӇn mӟi vӅ tә chӭc. Các tiӇu

ban quân nhu, quân trang, quân y, sҧn xuҩt tӵ túc và binh công xѭӣng cǊng bѭӟc

ÿҫu ÿѭӧc xây dӵng. Bác sƭ Võ Cѭѫng làm cҧ hai nhiӋm vө trѭӣng tiӇu ban quân y

và quân y viӋn trѭӣng. Ban giám ÿӕc công binh xѭӣng gӗm các ÿӗng chí Bùi Cát VǊ,

NguyӉn Cao và Ĉһng Sӻ Hùng. Chu ÿӝi còn tә chӭc chi quân vaào ÿӇ nҳm tình hình

ÿӏch và mӝt trung ÿӝi trinh sát liên lҥc. Các ÿҥi ÿӝi A, B, C ÿѭӧc bӕ trí dӯng chân

hoҥt ÿӝng trên ÿӏa bàn tӯng quұn và ÿã phөc kích, tұp kích ÿánh ÿӏch nhiӅu trұn. Ĉҥi

ÿӝi B ÿánh phөc kích liӅn 2 trұn trên ÿѭӡng Cây Ĉào – Rҥch Ĉông, ÿánh ÿӗn ÿiӅn

Bình Lӝc, diӋt bót miӃu Bà Cô (ThiӋn Tân) phөc kích ÿӏch trên lӝ 8, diӋt cҧ tiӇu ÿӝi

lính lê dѭѫng Pháp – (Tháng 12 năm 1946).

KӃt thúc năm ÿҫu kháng chiӃn, vӟi tinh thҫn “thà chӃt tӵ do hѫn sӕng nô lӋ”,

Ĉҧng bӝ và quân dân Biên Hoà, Bà Rӏa ÿã vѭӧt qua khó khăn, thӱ thách vӯa chiӃn

ÿҩu vӯa xây dӵng, phát triӇn lӵc lѭӧng vӅ mӑi mһt. Lӵc lѭӧng vǊ trang tӯ nhӳng

ÿѫn vӏ nhӓ lҿ còn bӥ ngӥ trong chiӃn ÿҩu ÿѭӧc xây dӵng thành các chi ÿӝi theo

4.8 Page 38

▲back to top

ÿѭӡng lӕi tә chӭc lӵc lѭӧng vǊ trang cách mҥng cӫa Ĉҧng. Lӵc lѭӧng dân quân du

kích cǊng ÿang trên ÿà phát triӇn. Các căn cӭ kháng chiӃn (Tân Uyên, Long Mӻ và

Bình Ĉa) ÿã ÿӭng vӳng trѭӟc sӵ tiӃn công ác liӋt cӫa kҿ thù. Công tác diӋt tӅ, trӯ

gian khôi phөc và phát triӇn cѫ sӣ quҫn chúng cӫng cӕ chính quyӅn nhân dân ÿҥt

ÿѭӧc hiӋu quҧ có ý nghƭa chính trӏ lӟn.

Tuy thӃ ÿӏch, lӵc ÿӏch còn mҥnh hѫn ta, nhѭng chiӃn trѭӡng Biên Hoà, Bà Rӏa

ÿang chuyӇn mình mҥnh mӁ ÿӇ cùng cҧ nѭӟc bѭӟc vào cuӝc kháng chiӃn toàn

quӕc.

CHѬѪNG HAI

ĈҬY MҤNH CHIӂN TRANH DU KÍCH, XÂY DӴNG CĂN

CӬ BÀN ĈҤP, XÂY DӴNG BA THӬ QUÂN

(1947 -1950)

I - CÙNG CҦ NѬӞC BѬӞC VÀO CUӜC KHÁNG CHIӂN TOÀN QUӔC. CHIӂN

TRANH DU KÍCH PHÁT TRIӆN RӜNG KHҲP.

Ĉêm 19 tháng 12 năm 1946, thӵc dân Pháp gây hҩn ӣ thӫ ÿô Hà Nӝi, thành

phӕ Hҧi Phòng, HuӃ, thӏ xã Nam Ĉӏnh, mӣ rӝng chiӃn tranh xâm lѭӧc ra cҧ nѭӟc ta.

Ngày 19 tháng 12, Hӗ Chӫ tӏch ra “Lӡi kêu gӑi toàn quӕc kháng chiӃn”, Ngѭӡi

nói: “Chúng ta muӕn hoà bình, chúng ta phҧi nhân nhѭӧng. Nhѭng chúng ta càng

nhân nhѭӧng, thӵc dân Pháp càng lҩn tӟi, vì chúng quyӃt tâm cѭӟp nѭӟc ta lҫn

nӳa”…

“Không! Chúng ta thà hy sinh tҩt cҧ, chӭ nhҩt ÿӏnh không chӏu mҩt nѭӟc, nhҩt

ÿӏnh không chӏu làm nô nӋ”. Ngѭӡi kêu gӑi “Bҩt kǤ ÿàn ông, ÿàn bà, bҩt kǤ ngѭӡi già

ngѭӡi trҿ, không chia tôn giáo, ÿҧng phái, dân tӝc. HӉ là ngѭӡi ViӋt Nam thì phҧi

4.9 Page 39

▲back to top

ÿӭng lên ÿánh thӵc dân Pháp ÿӇ cӭu Tә quӕc. Ai có súng dùng súng, ai có gѭѫm

dùng gѭѫm, không có gѭѫm thì dùng cuӕc, thuәng, gұy gӝc. Ai cǊng phҧi ra sӭc

chӕng thӵc dân Pháp cӭu nѭӟc”1.

Ngày 22 tháng 12 năm 1946, Trung ѭѫng ÿҧng ra chӍ thӏ “Toàn dân kháng

chiӃn” vҥch rõ chӫ trѭѫng và ÿѭӡng lӕi kháng chiӃn toàn dân, toàn di͟n, tŕ͵ng kǤ.

ChӍ thӏ quan trӑng này ÿã ÿѭӧc ÿӗng chí Trѭӡng Chinh – Tәng bí thѭ cӫa Ĉҧng –

giҧi thích ÿҫy ÿӫ trong tác phҭm “Kháng chiӃn nhҩt ÿӏnh thҳng lӧi”.

TiӃp ÿó, Bӝ trѭӣng Quӕc phòng, Tәng chӍ huy quân ÿӝi quӕc gia ViӋt Nam ÿã

ra lӋnh chiӃn ÿҩu:

“Tә quӕc lâm nguy!

Giӡ chiӃn ÿҩu ÿã ÿӃn!

Theo chӍ thӏ cӫa Hӗ Chӫ tӏch và Chính phӫ, nhân danh Bӝ trѭӣng Quӕc phòng –

Tәng chӍ huy, tôi hҥ lӋnh cho toàn thӇ bӝ ÿӝi VӋ quӕc quân và dân quân tӵ vӋ Trung

– Nam – Bҳc phҧi nhҩt tӅ ÿӭng dұy, phҧi xông tӟi mһt trұn giӃt giһc cӭu nѭӟc”.

Theo lӡi kêu gӑi cӫa Trung ѭѫng Ĉҧng, Chính phӫ và mӋnh lӋnh cӫa Tәng chӍ

huy, ÿêm 19-12, quân dân thӫ ÿô Hà Nӝi ÿã nә súng vào các vӏ trí ÿóng quân cӫa

Pháp, mӣ ÿҫu cuӝc kháng chiӃn toàn quӕc. Cùng ÿêm, quân và dân các thành phӕ

Nam Ĉӏnh, HuӃ, Ĉà Nҹng, Hҧi Phòng… cǊng nhҩt tӅ ÿӭng lên tiӃn công giһc.

Cҧ nѭӟc ÿӭng lên chӕng giһc Pháp xâm lѭӧc.

Mӣ rӝng chiӃn tranh ra cҧ nѭӟc ta, thӵc dân Pháp buӝc phҧi ÿiӅu bӟt lӵc lѭӧng

ӣ Nam Bӝ ra Bҳc Bӝ. Trên chiӃn trѭӡng miӅn Ĉông. Biên Hoà, Bà Rӏa, Pháp ÿã ÿѭa

mӝt sӕ quân chӫ lӵc và vǊ khí tăng cѭӡng cho mһt trұn Bҳc Bӝ.

CǊng trong tháng 12 năm 1946, Thѭӡng vө Trung ѭѫng Ĉҧng ÿã ra chӍ thӏ cho

xӭ uӹ Nam Bӝ: NhiӋm vө cӫa Nam Bӝ là không ÿӇ cho Pháp ÿem hӃt tài sҧn chiӃm

ÿѭӧc ӣ Nam Bӝ ra ÿánh Trung và Bҳc; phҧi tìm mӑi cách uy hiӃp thành phӕ Sài

Gòn, phá hoҥi kho tàng và phѭѫng tiӋn chuyên chӣ cӫa ÿӏch; kӃt hӧp ÿҩu tranh vǊ

trang vӟi ÿҩu tranh chính trӏ cӫa quҫn chúng, tә chӭc các ÿӝi xung quanh cҧm tӱ tiêu

trӯ ViӋt gian, bҧo vӋ và xây dӵng chính quyӅn cách mҥng; ÿҭy mҥnh công tác binh

vұn; ÿoàn kӃt toàn dân, ÿoàn kӃt tôn giáo. Thѭӡng vө và Trung ѭѫng ÿҧng nhҳc lҥi:

ÿҧng ta cҫn phҧi mҥnh và thӕng nhҩt. Không có mӝt ÿҧng thӕng nhҩt và mҥnh mӁ,

không thӇ ÿѭѫng ÿҫu vӟi tình thӃ hiӋn tҥi ÿѭӧc.

1 Hӗ Chí Minh toàn tұp, tұp 4, Nxb Sӵ thұt 1984, trang 202.

4.10 Page 40

▲back to top

ĈӇ thӵc hiӋn chӍ thӏ Trung ѭѫng, ÿҫu năm 1947, Xӭ uӹ Nam Bӝ lҥi tăng cѭӡng

cán bӝ cho hai tӍnh Biên Hoà, Bà Rӏa. Có thêm thuұn lӧi mӟi, quân dân Biên Hoà,

Bà Rӏa ÿã ÿҭy mҥnh phong trào kháng chiӃn tiӃn lên bѭӟc mӟi, phӕi hӧp vӟi toàn

quӕc kháng chiӃn.

Tҥi Biên Hoà, sau khi cân nhҳc tính toán kӻ tình hình ÿӏch ta trên các ÿӏa bàn,

Ban chӍ huy chi ÿӝi 10 ÿã chӑn chiӃn trѭӡng Xuân Lӝc ÿӇ ÿѭa bӝ ÿӝi lên hoҥt ÿӝng.

Quân Xuân Lӝc, mӝt ÿӏa bàn trӑng yӃu cӫa tӍnh, nhѭng lúc này ÿӏch tѭѫng ÿӕi yӃu và

có nhiӅu sѫ hӣ, Xuân Lӝc cǊng là mӝt ÿӏa bàn rӝng, các ÿѭӡng giao thông – ÿѭӡng

bӝ, ÿѭӡng sҳt – ÿӅu nҵm lӑt giӳa rӯng dày. Tҥi ÿây, bӝ ÿӝi ta có ÿiӅu kiӋn tә chӭc,

nhӳng trұn ÿánh giao thông vӯa phӕi hӧp kӏp thӡi vӟi chiӃn trѭӡng Bҳc Bӝ, hҥn chӃ

ÿѭӧc viӋc chuyӇn quân, tiӃp tӃ cӫa giһc tӯ Sài Gòn ra Bҳc theo chӍ thӏ cӫa Trung

ѭѫng, vӯa tiêu diӋt ÿѭӧc sinh lӵc ÿӏch hӛ trӧ cho ÿӏa phѭѫng ÿҭy mҥnh chiӃn tranh

du kích.

ĈӇ nghi binh ÿánh lҥc hѭӟng sӵ phán ÿoán cӫa ÿӏch, ban chӍ huy chi ÿӝi dùng

ÿҥi ÿӝi A hoҥt ÿӝng ӣ vùng ngoҥi ô quұn lӷ Tân Uyên. Tháng 3 năm 1947, ÿҥi ÿӝi A

có cѫ sӣ nӝi ӭng phӕi hӧp ÿã tұp kích bҩt ngӡ tiêu diӋt ÿӗn Ĉҩt Cuӕc cҳm sâu vào

căn cӭ ChiӃn khu Ĉ do mӝt trung ÿӝi ÿӏch ÿóng giӳ. Phát huy thҳng lӧi, ÿҥi ÿӝi A diӋt

luôn bót Thái Hoà. Ĉӗng thӡi, ta ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng quân sӵ ven thӏ xã Biên Hoà,

diӋt bót Vƭnh Cӱu (Tam HiӋp), chӕng càn diӋt gӑn mӝt tiӇu ÿӝi lê dѭѫng ӣ truông

Nѭӟc Nhƭ (Long Bình).

Ĉҫu tháng 5 năm 1947, mӑi công tác chuҭn bӏ chiӃn ÿҩu ӣ Xuân Lӝc theo ý ÿӗ

Ban chӍ huy chi ÿӝi 10 ÿã hoàn thành. Trong viӋc chuҭn bӏ chiӃn ÿҩu, dân quân xã

ÿã ÿóng góp công sӭc vӅ nhiӅu mһt: tӯ dүn ÿѭӡng cho bӝ ÿӝi nghiên cӭu thӵc ÿӏa

chiӃn trѭӡng, bӕ trí trұn ÿӏa phөc kích, ÿӃn viӋc chuyên chӣ, xay, giã và cҩt giҩu

gҥo, mҳm; tӯ bám sát theo dõi chһt chӁ quy luұt chuyӇn quân cӫa ÿӏch ÿӃn viӋc mӣ

các ÿѭӡng hành quân, bҧo ÿҧm thông tin liên lҥc cho chӍ huy chiӃn ÿҩu… Nhân dân

ÿӏa phѭѫng, chӫ yӃu là ÿӗng bào dân tӝc ít ngѭӡi ӣ vùng núi Chӭa Chan và công

nhân các sӣ cao su, vӟi nhiӅu hoҥt ÿӝng mѭu trí, dǊng cҧm ÿã hoàn toàn che kín

ÿѭӧc tai mҳt giһc trong viӋc chuҭn bӏ gҥo, mҳm ÿӫ cho bӝ ÿӝi ăn ÿӇ hoҥt ÿӝng dài

ngày.

Ngày 19 tháng 5 năm 1947, ÿúng dӏp kӹ niӋm ngày sinh Hӗ Chӫ tӏch, ÿҥi ÿӝi B

(chi ÿӝi 10) ÿánh trұn Bҧo Chánh – trұn mӣ màn ÿӧt ÿánh giao thông. Trұn ÿánh

diӉn ra theo ÿúng kӃ hoҥch tác chiӃn cӫa ta. Mìn vӯa nә, xa lӱa bӏ trұt ÿѭӡng ray,

buӝc phҧi dӯng lҥi. Ĉҥi ÿӝi B xung phong diӋt gӑn ÿoàn tàu, thu toàn bӝ vǊ khí ÿҥn