Tap 4 Kinh te

Tap 4 Kinh te



1 Pages 1-10

▲back to top


1.1 Page 1

▲back to top


CHѬѪNG I
NÔNG NGHIӊP
Nông nghi͏p Ĉ͛ng Nai có ÿi͉u ki͏n phát tri͋n m̩nh trên c˯ sͧ thiên
nhiên ÿa d̩ng: khí h̵u nhi͏t ÿͣi gió mùa nóng ̱m phân hóa sâu s̷c thành hai
mùa m˱a, n̷ng rõ r͏t. Có ÿ̿c ÿi͋m chung cͯa nông nghi͏p Vi͏t Nam hi͏n nay,
ÿó là s͹ t͛n t̩i song song cͯa n͉n nông nghi͏p t͹ c̭p t͹ túc c͝ truy͉n vͣi kͿ
thu̵t còn l̩c h̵u và vi͏c s̫n xṷt nông s̫n hàng hóa áp dͭng khoa h͕c kͿ
thu̵t ti͇n b͡ nh̹m thu lͫi nhu̵n cao trên m͡t ÿ˯n v͓ di͏n tích ÿ̭t nông nghi͏p.
I. TIӂN TRÌNH NÔNG NGHIӊP ĈӖNG NAI:
I.1. Thͥi khai phá:
Cuӕi thӃ kӹ XVI, vùng ÿҩt Ĉӗng Nai vӅ cѫ bҧn vүn là vùng ÿҩt hoang hóa, các cӝng
ÿӗng dân cѭ bҧn ÿӏa sӕng du canh, du cѭ giӳa rӯng sâu, hoҥt ÿӝng nông nghiӋp cӫa hӑ thӡi kǤ
này chӫ yӃu là hái lѭӧm cây trái tӵ nhiên, viӋc trӗng tӍa theo lӕi "chӑc lӛ, bӓ hҥt" mà không cҫn
cày xӟi, chăm bón gì nhiӅu.
ĈӃn khoҧng ÿҫu thӃ kӹ XVII và nhҩt là giӳa thӃ kӹ này mӝt bӝ phұn khá lӟn dân cѭ
miӅn Bҳc và miӅn Trung tìm ÿҩt sӕng mӟi tҥi Ĉӗng Nai, hӑ bҳt ÿҫu công cuӝc khҭn hoang.
TiӃp ÿó, năm 1679 chúa NguyӉn cӱ ngѭӡi dүn ÿѭӡng cho nhóm 3000 quân binh di thҫn nhà
Minh do Trҫn Thҳng Tài và Dѭѫng Ngҥn Ĉӏch cҫm ÿҫu vào làm ăn sinh sӕng ӣ Bàn Lân (Biên
Hòa) và Mӻ Tho. Tӯ ÿó lѭu dân Hoa, Chăm, Khmer cùng vӟi ngѭӡi ViӋt và cѭ dân các dân tӝc
bҧn ÿӏa Chѫro, Mҥ, Xtiêng, Kѫho phá rӯng, lұp làng, mӣ mang ruӝng vѭӡn lúc ÿҫu theo kiӇu
“móc lõm” thành tұp thӇ nhӓ gӗm mӝt sӕ gia ÿình hӑ hàng thân thuӝc hoһc cùng quê hѭѫng bҧn
quán.
Trѭӟc năm 1698, công cuӝc khҭn hoang diӉn ra l̓ t̓ t͹ phát. Năm 1698 chúa NguyӉn
phái NguyӉn Hӳu Cҧnh ÿi kinh lѭӧc phѭѫng Nam, ÿһt ra hai huyӋn Phѭӟc Long và Tân Bình
thì công cuӝc khҭn hoang ÿѭӧc thúc ÿҭy vӟi qui mô lӟn hѫn vì nhiӅu cái lӧi:
- Mӣ rӝng ÿӏa bàn cai trӏ, chính quyӅn thu thêm nhiӅu thuӃ (ÿiӅn, ÿinh).
- Dân giàu thì nѭӟc mҥnh, nѫi này mҩt mùa ÿã có nѫi kia bù ÿҳp, nҥn ÿói và nguy cѫ
bҩt әn xã hӝi giҧm bӟt...
Các chúa NguyӉn cho phép nhӳng ngѭӡi dân “có v̵t l͹c” ÿѭӧc tùy ý khai phá, tӵ do
chiӃm ÿҩt mӣ vѭӡn ruӝng, xây cҩt nhà cӱa, tӵ mình kê khai ruӝng ÿҩt (diӋn tích, hҥng tӕt, xҩu)
mà không ai ÿӃn tұn nѫi xác minh.
Sách Phͯ biên t̩p lͭc (1776) cӫa Lê Quí Ĉôn cho biӃt, ÿӃn lúc ÿó huyӋn Phѭӟc Long
(gӗm các tӍnh Ĉӗng Nai, Bình Dѭѫng, Bình Phѭӟc, Bà Rӏa - VNJng Tàu và mӝt phҫn ÿӏa phұn
Thành phӕ Hӗ Chí Minh ӣ bӡ trái sông Sài Gòn ngày nay) có sӕ ruӝng thӵc trѭng hѫn 787 mүu
(khoҧng gҫn 400 ha) chѭa tính ÿҩt nѭѫng rүy, ÿҩt trӗng dâu, mía, cau...ngoài ra còn có tr˱ͥng
Gian Th̫o vӟi hѫn 6000 sӣ ÿҩt (không rõ diӋn tích bao nhiêu?). Do khai phá ÿѭӧc nhiӅu ruӝng
vѭӡn, ÿӡi sӕng lѭu dân - nhҩt là nhӳng nhà có vұt lӵc - mát mһt hѫn ӣ quê hѭѫng cNJ “...Có
khách ÿ͇n nhà, ÿ̯u tiên gia chͯ dâng tr̯u cau, sau dâng c˯m ti͇p bánh, ti͇p ÿãi tr͕ng h̵u,
không k͋ ng˱ͥi thân s˯, quen l̩, tông tích ͧ ÿâu, ̷t ÿ͉u thâu n̩p kho̫n ÿãi, cho nên ng˱ͥi ÿi

1.2 Page 2

▲back to top


ch˯i không c̯n ÿem theo ti͉n g̩o, mà l̩i có nhi͉u ng˱ͥi l̵u xâu, tr͙n thu͇ ÿi ÿ͇n xͱ này ̱n
núp, bͧi vì có ch͟ dung d˱ͩng v̵y”. (Trӏnh Hoài Ĉӭc: Gia Ĉ͓nh Thành thông chí).
Ruӝng ÿҩt vùng Ĉӗng Nai có hai loҥi:
- S˯n ÿi͉n là nѭѫng rүy hay ruӝng cao, chҩt lѭӧng ÿҩt kém “b̷t ÿ̯u khai phá thì ÿ͙n
ch̿t cây c͙i, ÿͫi cho khô ÿ͙t làm phân tro, khi m˱a tr͛ng lúa không c̯n cày bͳa, dùng sͱc ít
mà ÿ˱ͫc b͡i lͫi. Trong ba b͙n năm thì ÿ͝i làm ch͟ khác”.
- Th̫o ÿi͉n là ruӝng lúa nѭӟc, ÿҩt ÿai tӕt hѫn sѫn ÿiӅn “ru͡ng này bùn l̯y, lúc n̷ng
khô nͱt n̓ nh˱ vͅ mu rùa, có h͕ng sâu h͙ lͣn; ÿͫi có n˱ͣc m˱a ÿ̯y ÿͯ d̯m th̭m, nhiên h̵u
mͣi c̭y xu͙ng, mà trâu cày ph̫i l͹a con nào có sͱc m̩nh, chân cao mͣi kéo cày ÿ˱ͫc, n͇u
không thì ngã ng̵p trong bùn không ÿͱng d̵y n͝i. Ru͡ng cày trâu ͧ Phiên An, Biên Hòa m͡t
h͡c lúa gi͙ng thu ho̩ch ÿ˱ͫc m͡t trăm h͡c”. (Trӏnh Hoài Ĉӭc: sÿd). Ĉó là năng suҩt cao hiӃm
có hӗi ÿó. Vào vùng ÿҩt mӟi, lѭu dân chӍ làm mӝt vө mùa. Không thҩy sách nói lѭu dân làm vͭ
chiêm nhѭ ӣ miӅn Bҳc.
Ru͡ng sͣm: tháng 5 âm lӏch (âm lӏch) gieo mҥ, tháng 6 cҩy, tháng 9 gһt.
Ru͡ng mu͡n: tháng 6 âm lӏch gieo mҥ, tháng 7 cҩy, tháng 11 gһt.
Tұp ÿoàn giӕng lúa thӡi ÿó có nhiӅu loҥi. Lúa t̓ có hai loҥi: Lúa canh hҥt nhӓ không
dҿo, cѫm mӅm mùi rҩt thѫm; lúa thu̵t hҥt tròn mà lӟn, dҿo. Lúa t̓ có nhiӅu thӭ: lúa tàu, lúa
móng tay, lúa móng chim, lúa mô cҧi, lúa càn ÿông, lúa cà nhe. Lúa n͇p có nӃp hѭѫng, nӃp sáp,
nӃp than.
Hoa màu có ÿ̵u (tӍa tháng 4 âm lӏch, hái tháng 6), b̷p (tӍa tháng 4 âm lӏch cùng vӟi
ÿұu, thu hoҥch tháng 7). HuyӋn Long Thành có d˱a bí (tӍa tháng 1 âm lӏch, hái tháng 3), d˱a
h̭u (trӗng tháng 10, thu hái dӏp tӃt). HuyӋn Phѭӟc Chánh nәi tiӃng trӗng mía làm ÿѭӡng cát
trҳng, có hӗi mӛi năm bán cho thuyӅn buôn nѭӟc ngoài 600 ngàn cân (khoҧng 300 tҩn). Cau
trӗng ӣ khҳp nѫi, nhѭng nhiӅu nhҩt ӣ vùng Long Thành, ngѭӡi ta lҩy hҥt cau già phѫi khô xuҩt
khҭu. Cây ăn quҧ cNJng nhiӅu loҥi: xoài, măng cͭt, b˱ͧi, chanh, cam, quít, dͱa, l͹u...nhѭng
chҳc chѭa phҧi là nông sҧn hàng hóa (vì giao thông chuyên chӣ khó khăn). Cho ÿӃn giӳa thӃ kӹ
XVIII, nông nghiӋp xӭ Ĉӗng Nai phát triӇn khá dѭӟi con mҳt cӫa Pierre Poivre. Ông ta viӃt
nhұt ký ngày 27 - 10 - 1749: “Hi͏n nay Ĉ͛ng Nai là v͹a lúa cͯa c̫ xͱ ÿàng Trong. Vùng này
ÿã cung c̭p cho toàn xͱ m͡t kh͙i l˱ͫng lͣn v͉ thóc” (HuǤnh Lӭa: sÿd).
Cѭ dân ngѭӡi ViӋt - ÿӝi quân khai hoang chӫ lӵc - mang vào ÿây kӻ thuұt và công cө
trӗng tӍa tiӃn bӝ hѫn lӕi ÿao canh h͗a n̵u cӫa cѭ dân bҧn ÿӏa. Song hӑ cNJng tiӃp thu, hӑc tұp
các dân tӝc anh em cách lên líp ÿӇ trӗng hoa màu và cây ăn quҧ ӣ nѫi dӉ ngұp úng, hӑc cách x͝
phèn, ép phèn ӣ nѫi ÿҩt phèn mһn, hӑc dùng cây ph̫ng ÿӇ dӑn cӓ ruӝng bùn...
Thӡi Gia Long (1802-1820) công cuӝc ÿo ÿҥc ruӝng ÿҩt lұp ra ÿӏa bҥ ÿã gҫn xong trong
cҧ nѭӟc, trӯ sáu tӍnh Nam KǤ và tӍnh Bình Thuұn. Năm 1836, Minh Mҥng phái Trѭѫng Ĉăng
QuӃ cҫm ÿҫu phái ÿoàn vào Nam KǤ lұp ÿӏa bҥ. Tӯ suӕt tháng hai âm lӏch ÿӃn ngày 10 tháng 5
âm lӏch năm 1836, ÿӏa bҥ hai tӍnh Biên Hòa, Gia Ĉӏnh lұp xong.
Theo ÿӏa bҥ 1836, diӋn tích ruӝng ÿҩt thӵc canh tӍnh Biên Hòa hӗi ÿó là 13.427 mүu 1
sào 6 thѭӟc 5 tҩc (khoҧng 2 mүu bҵng 1 ha), nhѭ vұy thӵc canh hӗi ÿó khoҧng 6.700 ha (so vӟi
sӕ liӋu cӫa sách Phͯ biên t̩p lͭc ÿã tăng 17 lҫn). Ta thҩy Ĉ͛ng Nai ngay tͳ thͥi ÿó ÿã là vùng
kinh t͇ phát tri͋n sôi ÿ͡ng vͣi t͙c ÿ͡ cao.
CNJng theo sách ÿã dүn, "ru͡ng ÿ̭t t˱ chi͇m tͽ l͏ 89,16%, công ÿi͉n công th͝ ch͑ có
10,84%. Ru͡ng ÿ̭t t˱ không phân ph͙i ÿ͛ng ÿ͉u cho nông dân. Kh̫o sát ÿ͓a b̩ thôn Bình Phú
Trung, t͝ng An Thͯy Th˱ͫng, huy͏n Bình An (là m͡t trong 285 thôn xã ÿ˱˯ng thͥi), có 41/ 81

1.3 Page 3

▲back to top


chͯ ÿi͉n sͧ hͷu tͳ 10 m̳u trͧ xu͙ng, 40/81 chͯ ÿi͉n sͧ hͷu tͳ 10 m̳u trͧ lên”. Nhѭ vұy tӹ lӋ
khá giҧ là cao so vӟi nhiӅu ÿӏa phѭѫng khác trong tӍnh và cҧ nѭӟc.
Theo sách Nghiên cͱu ÿ͓a b̩ tri͉u Nguy͍n (quyӇn T͑nh Biên Hòa cӫa NguyӉn Ĉình
Ĉҫu, Nxb. tp. HCM, 1994), cѫ cҩu ruӝng ÿҩt thӵc canh tӍnh Biên Hòa chia làm hai loҥi:
- Ruӝng thӵc canh: th̫o ÿi͉n 7.039 mүu 2 sào 10 thѭӟc 6 tҩc, s˯n ÿi͉n 3.994 mүu 5 sào
1 thѭӟc 4 tҩc.
- Ĉҩt thӵc canh: trӗng dâu mía 2.258 mүu 5 sào 1 thѭӟc 3 tҩc, tr͛ng tr̯u 11 mүu 9 sào
6 thѭӟc 9 tҩc, th͝ tr̩ch 28 mүu 8 sào, ÿ̭t v˱ͥn 27 mүu 9 sào 13 thѭӟc 6 tҩc.
Căn cӭ vào ÿӏa bҥ, nhà chӭc trách lұp ÿiӅn bҥ (sә bӝ thuӃ ruӝng ÿҩt) ÿӇ thu thuӃ cӫa
dân, không sӧ lҫm lүn. Ngѭӡi ta ѭӟc tính thuӃ ruӝng thu ÿѭӧc khoҧng 275.000 thăng (550.000
giҥ) và 33.045 tiӅn thuӃ thұp vұt...ÿó là khoҧn không nhӓ - chѭa kӇ thuӃ ÿҩt.
TriӅu NguyӉn có mӝt sӕ biӋn pháp thúc ÿҭy khҭn hoang, phát triӇn nông nghiӋp vùng
Ĉӗng Nai, Gia Ĉӏnh:
- Cho dân tӵ do lӵa chӑn nѫi khai phá ÿҩt hoang hóa ӣ rӯng núi, gò ÿӕng, ven ÿѭӡng,
ven sông, ven suӕi...
- Cҩp hay cho dân vay nông cө, trâu bò, giӕng má có mӭc ÿӝ.
- Tә chӭc các ÿ͛n ÿi͉n. TӍnh Biên Hòa có c˯ Biên DNJng. Sau mӝt thӡi gian, ÿӗn ÿiӅn
trӣ thành làng xã thì các chӍ huy cѫ, ÿӝi trӣ thành xã trѭӣng, thôn trѭӣng, cai tәng...
- Qui ÿӏnh cө thӇ viӋc thѭӣng phҥt ÿӕi vӟi các chӭc sҳc hӝi tӅ, tәng lý...nӃu ÿӏa phѭѫng
khai hoang thêm hoһc bӓ hoang ruӝng ÿҩt.
Mһc dù vұy, viӋc lұp ÿӏa bҥ có lӁ làm dân mҩt hào hӭng khҭn hoang. DiӋn tích bӓ hoang
trӣ lҥi khá lӟn. Năm 1840, diӋn tích phөc hóa ӣ các tӍnh Nam KǤ là 4.936 mүu thì tӍnh Biên
Hòa chӍ phөc hóa 6 mүu, con sӕ không ÿáng kӇ. Có thӇ nói: tӍnh Biên Hòa không tăng diӋn tích
mӟi khai phá.
I.2. Thͥi kǤ 1861 - 1945 (Thͥi thu͡c Pháp):
Tháng 12 - 1861, quân Pháp ÿánh chiӃm tӍnh Biên Hòa. Dân cѭ ba huyӋn Nghƭa An,
Bình An, Long Thành gҫn chӛ quân Pháp ÿóng, bӓ trӕn ÿӃn 74 thôn (Ĉ̩i Nam th͹c lͭc, tұp
XXIX, tr. 283, Nxb. KHXH, 1974) sӕ thôn xã xiêu tán tӟi 25,96% so vӟi sӕ thôn xã toàn tӍnh,
làm cho nông nghiӋp tӍnh Biên Hòa lúc ÿó sút giҧm nghiêm trӑng.
Ngay hӗi ÿҫu khi các ÿô ÿӕc Pháp quyӃt tâm ÿánh chiӃm Nam KǤ thì nhà cҫm quyӅn
chính quӕc ÿang gһp nhiӅu khó khăn, nên không mһn mà vӟi kӃ hoҥch xâm lѭӧc vùng ÿҩt xa
xôi này, sӧ phҧi chi tiêu tӕn kém mà chҷng có lӧi lӝc gì. Vì vұy, mӝt trong các biӋn pháp “ḽy
chi͇n tranh nuôi chi͇n tranh”, soái phӫ Nam KǤ ra các Nghӏ ÿӏnh 30 - 3 - 1865 và 29 - 12 -
1871 qui ÿӏnh: nhà nѭӟc sӁ ÿo ÿҥc, ÿiӅu tra vӅ ÿҩt ÿai ÿӇ cho nhân dân khai khҭn. Các chӫ ÿiӅn
có tên trong ÿӏa bҥ cNJ phҧi trình diӋn vӟi nhà chӭc trách ÿӏa phѭѫng ÿӇ khi͇u n̩i trong vòng ba
tháng kӇ tӯ ngày dán yӃt thӏ tҥi ÿӏa phѭѫng và ÿăng trên công báo; quá thͥi h̩n trên ru͡ng ÿ̭t
không ÿ˱ͫc nhà chͱc trách xác nh̵n thì thu͡c v͉ nhà n˱ͣc. Nhà n˱ͣc sͅ bán theo giá thu̵n
mãi 10 fr/ha (riêng nhӳng ai “có công” vӟi nhà nѭӟc, ruӝng ÿҩt có thӇ cҩp không). Các Ngh͓
ÿ͓nh trên khi͇n r̭t nhi͉u chͯ ÿi͉n b͓ m̭t ru͡ng ÿ̭t: ngѭӡi có dính líu tӟi viӋc chӕng Pháp, chӫ
ÿiӅn tҧn cѭ qua vùng khác khi biӃt tin thì ÿã quá trӉ, các h˱˯ng chͱc gi̭u gi͇m y͇t th͓ ÿ͋ thͯ
lͫi tha h͛ chi͇m ÿo̩t ru͡ng ÿ̭t làm giàu, ngѭӡi dân không biӃt chӳ quӕc ngӳ và chӳ Pháp ÿӇ
khiӃu nҥi...

1.4 Page 4

▲back to top


Nghӏ ÿӏnh năm 1878 cho phép dân khҭn ÿҩt ÿai ÿѭӧc miӉn thuӃ bӕn năm ÿҫu tiên nên
sӕ ngѭӡi nӝp ÿѫn xin trѭng khҭn khá ÿông. Trong phúc trình ngày 11 - 10 - 1881 lên h͡i ÿ͛ng
qu̫n h̩t (gӑi ÿúng: h͡i ÿ͛ng thu͡c ÿ͓a, trong nguyên văn) viên giám ÿӕc nӝi vө nhұn xét: cách
thӭc xin khai khҭn ÿҩt ÿai quá rҳc rӕi. Thͥi ÿàng c͹u - nghƭa là dѭӟi thӡi Tӵ Ĉӭc - chӍ cҫn dân
ghi tên vào ÿiӅn bҥ và ÿóng thuӃ là thành ÿiӅn chӫ. Theo lu̵t tân trào - tӭc là cӫa soái phӫ Nam
KǤ, ngѭӡi khai khҭn xong ÿҩt ÿai muӕn thành chӫ ÿiӅn phҧi nӝp 10 fr/ha và bông ÿ͛ - tӭc là
bҧn ÿӗ ÿҩt ÿai. Nhѭ vұy bҩt lӧi ÿôi ÿѭӡng: nhà nѭӟc thiӃu nhân viên ÿҥc ÿiӅn - dân quen gӑi là
ông kinh lý - ÿӇ ÿi khҳp các thôn làng ÿo vӁ, mà dân thì chӏu khoҧn tiӅn khá cao ÿӇ hӑa ÿӗ, tiӅn
mua tͥ b̹ng khoán - tӭc là gi̭y chͯ quy͉n sͧ hͷu ruӝng ÿҩt - Ông ta ÿӅ nghӏ ÿѫn giҧn thӫ tөc:
ai nӝp lӋ phí và ghi tên vào ÿiӅn bҥ sӁ ÿѭӧc xác nhұn là chӫ ÿiӅn, còn giҩy tӡ làm sau... Vͣi
cách thͱc này nhà n˱ͣc sͅ có kho̫n thu ÿáng k͋ m͡t cách nhanh chóng.
Tҫng lӟp chӫ ÿiӅn lӟn xuҩt thân tӯ hѭѫng chӭc hӝi tӅ và quan chӭc nhà nѭӟc ӣ tӍnh
Biên Hòa ra ÿӡi kӇ tӯ khi thӵc dân Pháp xâm lѭӧc. Nhӳng ÿӏa chӫ có tiӃng kӇ tӯ nhӳng năm
1920 cho ÿӃn Cách mҥng tháng Tám - 1945 có thӇ kӇ: Cҧ Lөa sӣ hӳu cҧ cánh ÿӗng Bҧo Chánh
vӟi hàng trăm ha, Tәng Thi có khoҧng 80 ha, Tәng Ĉұu và Phó tәng Chí có ít hѫn mӝt chút,
Phӫ Thanh có ÿӗn ÿiӅn cao su hѫn 100 ha, ngoài ra có thӇ kӇ thêm Phӫ Mun, HuyӋn Thoҥi,
HuyӋn Tӱu... còn sӕ xã trѭӣng, thôn trѭӣng có hàng chөc ÿӃn vài chөc ha không phҧi là ít.
Năm 1871, tӍnh Biên Hòa chia thành ba h̩t tham bi͏n (sau là t͑nh): Biên Hòa, Bà Rӏa,
Thӫ Dҫu Mӝt. Theo Niên giám Nam KǤ 1871, hҥt tham biӋn Biên Hòa có 3.369 ha 53 ruӝng
lúa, 382 ha ruӝng mía, 150 ha 70 ÿҩt trӗng cau dӯa, 98 ha 03 ÿҩt dӯa nѭӟc, 113 ha 6 ÿҩt trӗng
rau. Qua năm 1873, diӋn tích ÿҩt nông nghiӋp tăng lên tӟi 7.180 ha (tăng 3.066 ha 05 so năm
1871), ÿó là mӭc tăng rҩt ÿáng kӇ. DiӋn tích lúa năm 1873 khoҧng 4.200 ha (tăng khoҧng 900
ha so vӟi hai năm trѭӟc ÿó) có thӇ cho sҧn lѭӧng chӯng 3.400 tҩn lúa gҥo, không ÿӫ cho 59.600
dân trong tӍnh. Ngѭӡi ta ÿã phҧi mua gҥo Mӻ Tho, Gò Công ÿӇ ăn.
Năm 1901, theo Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa (1901), diӋn tích trӗng lúa: 26.373 ha,
sҧn lѭӧng thҩp nên “L˱ͫng g̩o cung ͱng trong t͑nh không ÿͯ cho nhu c̯u cͯa dân c˱, h͕ bu͡c
ph̫i ng͗ lͥi mua cͯa các t͑nh mi͉n Tây”. DiӋn tích trӗng khoai lang, khoai mì, khoai mài:
1.534 ha; diӋn tích bҳp: 114 ha 8; diӋn tích trӗng ÿұu phӝng ÿӇ ép dҫu: 255 ha 3; thuӕc lá: 126
ha 20; cau 1.351 ha 32; mía 3.787 ha...
Chăn nuôi rҩt nhӓ bé, phө thuӝc vào trӗng trӑt: ÿàn trâu có 17.892 con chӫ yӃu ÿӇ kéo
cày; ÿàn bò: 2.718 con; ÿàn ng͹a 300 con...
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa năm 1924 cho biӃt: diӋn tích lúa: 36.000 ha; b̷p chӍ còn
16 ha; cau hѫi tăng: 1700 ha; diӋn tích các cây công nghiӋp ÿӅu giҧm: mía: 2.000 ha; ÿ̵u
ph͡ng: 150 ha, thu͙c lá: 100 ha... VӅ chăn nuôi thì ÿàn trâu hѫi sөt: 16.300 con; ÿàn bò tăng
nhiӅu: 7.320 con; ng͹a tăng gҩp rѭӥi: 450 con.
Theo sách Vi͏t Nam kinh t͇ l˱ͫc kh̫o (1947) cӫa Trúc Chi, nông nghiӋp tӍnh Biên Hòa
năm 1930 có mӝt sӕ mһt khҧ quan hѫn: diӋn tích lúa 44.200 ha cho sҧn lѭӧng chӯng 39.000 tҩn
(năng suҩt khoҧng 0,9 tҩn/ha); b̷p: 1.116 ha cho sҧn lѭӧng 1.250 tҩn (năng suҩt 1,1 tҩn/ha);
mía: 2.287 ha cung ӭng cho 443 lò ÿѭӡng thӫ công trong tӍnh; thu͙c lá: 200 ha.
Cho ÿӃn Cách mҥng tháng Tám - 1945, nông nghiӋp bҧn xӭ tӍnh Biên Hòa có bѭӟc phát
triӇn song ngѭӡi ta thҩy nәi bұt mӝt sӕ ÿiӇm:
- Nông nghiӋp vүn là nông nghiӋp cә truyӅn vӟi kӻ thuұt canh tác thӫ công (trâu bò, cày
cuӕc...), phө thuӝc hoàn toàn vào thiên nhiên. Nông nghiӋp mang tính chҩt sҧn xuҩt nhӓ, tӵ cҩp
tӵ túc vӟi cây lúa là cây trӗng chính. Các loҥi cây trӗng ÿӅu manh mún, chѭa có nông sҧn hàng
hóa cung ӭng cho thӏ trѭӡng.

1.5 Page 5

▲back to top


- Sӣ hӳu ÿҩt ÿai ngày càng diӉn ra theo hѭӟng tұp trung vào các nhà giàu và khá giҧ tuy
tҫng lӟp trung nông chiӃm tӹ lӋ cao. Sӕ nông dân nghèo ÿi làm mѭӟn và ӣ ÿӧ ngày càng tăng,
hӑ sӕng nghèo khә lam lNJ.
ĈӇ tҥo nên tҫng lӟp colons (thӵc dân) làm chӛ dӵa lâu dài, nhà cҫm quyӅn nhѭӧng bán
ruӝng ÿҩt cho hӑ vӟi giá 10 fr/ha, hӑ trҧ tiӅn làm hai ÿӧt: cuӕi năm thӭ nhҩt và cuӕi năm thӭ
hai, thêm khoҧn lӋ phí 5 fr/ha. Các colons có dѭӟi 50 ha nӝp thuӃ tӯ năm thӭ tѭ trӣ ÿi; ruӝng
ÿҩt nhѭӧng trên 50 ha sau ba năm chӍ phҧi ÿóng nӱa mӭc thuӃ; vӟi ÿҩt nhѭӧng lӟn hѫn nӳa thì
sau sáu năm mӟi phҧi ÿóng thuӃ.
Michelet là colons ÿҫu tiên ӣ Biên Hòa, năm 1866 xin khҭn 716 ha ÿҩt ӣ Lҥc An (tәng
Chánh Mƭ hҥ). Ông ta cho trӗng 53 ha lúa, 4 ha mía, 43 ha cà phê, ca cao, vani, tiêu, quӃ,
chuӕi... Tuy ÿӗn ÿiӅn này có hình thӭc kinh doanh tѭ bҧn song kӻ thuұt vүn là cә truyӅn lҥc hұu
và cây trӗng manh mún kiӇu sҧn xuҩt nhӓ, nên không thu lãi nhѭ mong muӕn.
Năm 1870, Kresser xin trѭng khҭn 25.000 ha ÿӇ trӗng mía, nhӡ sӕ hӝi tӅ làm trung gian
ÿӇ giӟi trӗng mía bҧn xӭ vay vӕn. Rút cөc, ông ta phá sҧn vì ÿѭӡng, mía thu ÿѭӧc quá ít.
Theo Ĉ͓a ph˱˯ng chí Biên Hòa năm 1901 toàn tӍnh có 13 colons, trong ÿó 1 colons
trӗng lúa, 1 trӗng mía và lúa, 1 trӗng mía, 1 trӗng tiêu, 7 trӗng cà phê, 2 không rõ trӗng gì. Hӑ
mӣ trang trҥi vӟi qui mô lӟn, nhѭng toàn dùng sӭc lao ÿӝng thӫ công thuê mѭӟn.
Sách trên không cho biӃt diӋn tích do tӯng colons khai khҭn nhѭng có thӇ suy ÿoán vӟi
ÿiӅu kiӋn ÿѭӧc nhà nѭӟc nâng ÿӥ, chҳc mӛi colons có diӋn tích ÿҩt nhѭӧng không nhӓ so vӟi
diӋn tích cӫa chӫ ÿiӅn ta. Các colons ÿã theo h˱ͣng chuyên canh nông s̫n hàng hóa nhi͏t ÿͣi
qui mô tͳ vͳa ÿ͇n lͣn. Ĉó là b˱ͣc ngo̿t mͣi cͯa nông nghi͏p Biên Hòa h͛i ÿ̯u th͇ kͽ XX do
tѭ bҧn nѭӟc ngoài tҥo ra, bên cҥnh nӅn nông nghiӋp nhӓ bé cә truyӅn mang tính tӵ cҩp tӵ túc
cӫa các chӫ ÿiӅn ta.
Tӯ ÿҫu thӃ kӹ XX trӣ ÿi, mӝt sӕ tѭ bҧn Pháp mӣ ÿӗn ÿiӅn trӗng mӝt sӕ cây công
nghiӋp: ÿӗn ÿiӅn Le Guidec ӣ quұn Châu Thành trӗng cây vani, ÿӗn ÿiӅn Révertégat ӣ Long
Thành trӗng ÿiӅu, ÿӗn ÿiӅn Balencie ӣ Long Thành trӗng cây thanh yên ÿӇ nҩu rѭӧu mùi, ÿӗn
ÿiӅn Lanzot ӣ Tân Uyên trӗng cây sӭ y lang xuҩt qua Nhұt chӃ dҫu thѫm, sӣ dӯa Phѭӟc An
trӗng dӯa... ÿӅu không mang lӧi nhuұn mong muӕn, cuӕi cùng phҧi ngѭng hoҥt ÿӝng, hoһc
chuyӇn hѭӟng trӗng thӭ khác.
Cây cao su tӓ ra thích hӧp vӟi ÿҩt ÿӓ bazan và cҧ ÿҩt xám cӫa tӍnh Biên Hòa. Ĉҫu thӃ
kӹ XX, giá cao su cao vӑt tӟi 25 fr/kg trên thӏ trѭӡng do ngành công nghiӋp ô tô châu Âu và
Mӻ phát triӇn. Cѫn sӕt cao su khiӃn tѭ bҧn Pháp ÿә xô vào ÿây. Xu h˱ͣng ÿ͡c canh cây cao su
cͯa h͕ (tͱc ng˱ͥi Âu) ÿ˱ͫc kh̻ng ÿ͓nh, ÿó là b˱ͣc ngo̿t mͣi cͯa nông nghi͏p trên ÿ̭t Ĉ͛ng
Nai. Tuy nhiên viӋc canh tác (chăm sóc, thu hoҥch) ӣ các ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi ta vүn dùng sӭc lao
ÿӝng thӫ công là chính.
I.3. Thͥi kǤ 1945 - 1975 (Thͥi ch͙ng Pháp và MͿ):
Gҫn hai tháng sau khi Cách mҥng tháng Tám - 1945 thành công ӣ tӍnh Biên Hòa, thӵc
dân Pháp tái chiӃm tӍnh lӷ. Cuӝc kháng chiӃn cӫa quân dân toàn tӍnh bҳt ÿҫu. Sau nhiӅu năm có
mӭc phát triӇn nhҩt ÿӏnh, nông nghiӋp trong tӍnh suy giҧm nһng vì chiӃn tranh xâm lѭӧc xҧy ra.
Theo Niên giám th͙ng kê các năm tӯ 1949 - 1955 cӫa chính quyӅn Sài Gòn thì ӣ tӍnh
Biên Hòa có diӋn tích trӗng lúa vӟi năng suҩt, sҧn lѭӧng nhѭ sau:
NĂM DIӊN TÍCH LÚA (ha) SҦN LѬӦNG NĂNG SUҨT

1.6 Page 6

▲back to top


1945
1950
1951
1952
1953
1954
10.000
5.990
4.900
5.760
10.840
13.310
6.000 tҩn
6.590 tҩn
2.400 tҩn
2.440 tҩn
8.670 tҩn
16.280 tҩn
0,6 tҩn/ha
1,1 t/ha
0,5 t/ha
0,4 t/ha
0,8 t/ha
1,2 t/ha
Các sӕ liӋu trên cho chúng ta biӃt phҫn nào thӵc trҥng nông nghiӋp sa sút nһng cӫa vùng
tҥm chiӃm tӍnh Biên Hòa hӗi ÿó.
- Do ҧnh hѭӣng thiên tai (năm 1951 bӏ hҥn nһng, năm 1952 tháng 10 có trұn bão lөt lӏch
sӱ Nhâm Thìn) nên diӋn tích lúa hai năm này giҧm rҩt mҥnh so vӟi các năm trѭӟc ÿó. Tuy
không có sӕ liӋu thӕng kê vӅ hoa màu, cây công nghiӋp ngҳn ngày và chăn nuôi song bӭc tranh
toàn cҧnh vӅ nông nghiӋp chҳc chҳn ҧm ÿҥm.
- Các cuӝc càn quét, bình ÿӏnh cӫa ÿӏch ҧnh hѭӣng rҩt lӟn ÿӃn sҧn xuҩt cӫa nhân dân
trong tӍnh. Nhӳng năm sau này - tӯ 1951 trӣ ÿi - ÿӏch càng tích cӵc lҩn ÿҩt giành dân vӟi Cách
mҥng. Chúng lұp vành ÿai trҳng ӣ nhiӅu nѫi khiӃn diӋn tích ruӝng bӓ hoang trong tӍnh lên tӟi
50% so vӟi trѭӟc Cách mҥng tháng Tám - 1945.
Cao su là nguӗn lӧi quan trӑng bұc nhҩt cӫa tѭ bҧn Pháp ӣ miӅn Ĉông Nam bӝ nên
ngay sau khi tái chiӃm tӍnh Biên Hòa, ÿӏch rҧi quân ÿóng ӣ các sӣ ÿӗn ÿiӅn ÿӇ bҧo vӋ quyӅn lӧi
giӟi chӫ. ĈӃn giӳa năm 1946, giӟi chӫ ÿӗn ÿiӅn cѫ bҧn ÿã lұp lҥi bӝ máy ÿiӅu hành sҧn xuҩt,
bҳt ÿҫu khôi phөc hoҥt ÿӝng khai thác. Hӑ ÿҫu tѭ thêm vӕn ÿӇ trӗng thay thӃ sӕ cây già cӛi, mӝ
thêm công nhân bә sung cho sӕ ÿi theo kháng chiӃn...
Theo sӕ liӋu Niên giám th͙ng kê cӫa ViӋn thӕng kê và khҧo cӭu Sài Gòn tӯ các năm
1949 ÿӃn 1954 thì:
Năm DiӋn tích trӗng cây cao su
DiӋn tích cao su khai thác
Ĉҥt tӹ lӋ
1950
1951
1953
1954
20.975 ha
19.634 ha
20.050 ha
21.252 ha
11.382 ha
54%
16.310 ha
83%
18.093 ha
90%
17.110 ha
80%
NӃu diӋn tích cây cao su năm 1940 là 29.610 ha thì suӕt thӡi kháng chiӃn Chín năm,
chѭa bao giӡ diӋn tích các ÿӗn ÿiӅn cao su bҵng năm ÿó. Ý ÿӗ cӫa tѭ bҧn ngành cao su không
thӵc hiӋn ÿѭӧc vì:
- Phong trào kháng chiӃn trong tӍnh lên cao, nhiӅu công nhân bӓ sӣ ÿi tham gia kháng
chiӃn. Sӕ mӟi tuyӇn không bù ÿҳp ÿѭӧc sӕ ra ÿi kháng chiӃn.
Công ÿoàn cao su chӍ ÿҥo phá hoҥi kinh tӃ ÿӏch, không ÿӇ chúng thӵc hiӋn “ḽy chi͇n
tranh nuôi chi͇n tranh”. Riêng Biên Hòa năm 1948 ÿã phá hoҥi 1.952 ha cao su, năm 1949 vҥt
vӓ 557 ha cao su và chһt phá 503 ha, chѭa tính ÿӕt và ÿә rҩt nhiӅu mӫ cao su, phá hoҥi các
xѭӣng chӃ biӃn cӫa chúng. Cuӕi năm 1949, ÿӗng chí Lê Duҭn - Bí thѭ Xӭ ӫy Nam bӝ - uӕn nҳn
Liên ÿoàn cao su Nam bӝ: tӯ nay không ÿӕt, chһt, vҥt vӓ cây cao su mà chӍ ÿӕt mӫ, phá hӫy xe
chӣ mӫ và các xѭӣng chӃ biӃn mӫ... ÿánh vào lӧi nhuұn cӫa bӑn tѭ bҧn. Còn cây cao su là tài
nguyên quí giá, là xѭѫng máu cӫa ÿӝi ngNJ công nhân cao su thì không phá hoҥi vì khi nѭӟc nhà
giành ÿѭӧc ÿӝc lұp thì ÿó là tài sҧn góp phҫn làm giàu cho Tә quӕc.

1.7 Page 7

▲back to top


Ĉҫu năm 1947, ӣ huyӋn Long Thành, phҥm vi ÿӏch chiӃm chѭa rӝng. Ӣ 8 xã vùng “vú
sͷa” (Phú Hӳu, Phѭӟc Khánh, Ĉҥi Phѭӟc, Long Tân, Tam An, Phѭӟc Nguyên, Long Phѭӟc,
Tam Phѭӟc) chính quyӅn cách mҥng tҥm cҩp khoҧng 1000 ha ruӝng (cӫa chӫ ÿҩt vҳng mһt,
ÿiӅn chӫ lӟn hoһc bӑn phҧn ÿӝng) cho nhiӅu nông dân nghèo không ruӝng hoһc ít ruӝng, cùng
vӟi viӋc thӵc hiӋn giҧm tô 25%, hӫy nͫ l˱u kh͙i (cho hàng ngàn nông dân nghèo, mӛi ngѭӡi nӧ
chӫ ÿiӅn vài chөc giҥ tӯ lâu không trҧ nәi) và giҧi tӓa cho mӝt sӕ ng˱ͥi ͧ ÿͫ c̯m c͙ (cho ÿӏa
chӫ). Nông dân nghèo rҩt phҩn khӣi, riêng xã Phú Hӳu mӛi năm góp cho chính quyӅn cách
mҥng cӫa huyӋn khoҧng 100 ÿӃn 140 tҩn lúa (qua tә chӭc nông hӝi xã). Tӯ giӳa năm 1947,
ÿӏch dùng súng ÿҥn gom dân vӅ quanh các ÿӗn bót, trөc lӝ 15 và 17, thì ta vұn ÿӝng nhân dân
bung v͉ s̫n xṷt.
Năm 1948, TӍnh ӫy và Ӫy ban kháng chiӃn hành chánh tӍnh Biên Hòa chӫ trѭѫng vұn
ÿӝng quân dân trong tӍnh thӵc hiӋn khҭu hiӋu “Giͷ ng˱ͥi giͷ cͯa, ḽy cͯa ÿ͓ch b͛i d˱ͩng sͱc
ta, không ÿ͋ m͡t ṱc ÿ̭t hoang”. Các cҩp ӫy Ĉҧng và chính quyӅn vùng căn cӭ cách mҥng
khuyӃn khích dân, cán bӝ và bӝ ÿӝi ÿҭy mҥnh sҧn xuҩt nông nghiӋp, tӵ do khai phá ÿҩt hoang
(trong ÿó có ÿҩt vҳng chӫ). Ӫy ban kháng chiӃn hành chánh lұp các hӝi ÿӗng canh nông xã có
quƭ nghƭa th˱˯ng, dӵ trӳ thóc giӕng và nông cө giúp các hӝ nghèo. Chính sách ruӝng ÿҩt và
khuyӃn khích sҧn xuҩt trên có tác ÿӝng ÿӃn nông nghiӋp vùng căn cӭ kháng chiӃn, bà con có
ÿiӅu kiӋn ÿùm bӑc, nuôi dѭӥng cán bӝ, bӝ ÿӝi tӕt hѫn trѭӟc. Mӝt sӕ ÿѫn vӏ bӝ ÿӝi lұp nông
tr˱ͥng; cán bӝ cѫ quan tiӃn hành tr͛ng tr͕t t͹ túc mӝt phҫn ӣ vàm sông Bé, Hàn Dài... Sҧn
phҭm tӵ túc chӫ yӃu là rau vӟi cӫ. Lúa gҥo hoàn toàn dӵa vào sӵ ӫng hӝ, ÿóng góp cӫa nhân
dân (và sau này mua tӯ miӅn Tây vӅ).
Sau trұn bão lөt tháng 10 - 1952, vùng căn cӭ chiӃn khu Ĉ dҩy lên phong trào tăng gia
sҧn xuҩt “Lúa khoai ta c̭y tr͛ng tͳ s˱ͥn non tͣi bͥ sông...” (Bài hát: S̫n xṷt t͹ túc). Quân
dân vùng căn cӭ chiӃn khu Ĉ vѭӧt qua nҥn ÿói, tiӃp tөc bӅn bӍ chiӃn ÿҩu tӟi hiӋp ÿӏnh Genève
tháng 7 - 1954. Không có sӕ liӋu nào ghi chép vӅ diӋn tích, sҧn lѭӧng cây trӗng và vұt nuôi cӫa
thӡi ÿó ÿѭӧc tәng hӧp và lѭu giӳ song nhӳng ng˱ͥi trong cu͡c khҷng ÿӏnh: nông nghiӋp vùng
căn cӭ cNJng là mһt trұn ác liӋt, nóng bӓng, sôi ÿӝng.
ĈӇ “tranh thͯ trái tim và kh͙i óc cͯa nông dân”, tách quҫn chúng nông dân ra khӓi ҧnh
hѭӣng cӫa Cách mҥng, chӃ ÿӝ Ngô Ĉình DiӋm thӵc hiӋn “cҧi cách ÿiӅn ÿӏa” qua ba ÿҥo dө:
Dͭ sӕ 2 (ngày 8 - 1 - 1955) có các nӝi dung chính: lұp khӃ ѭӟc tá ÿiӅn loҥi A (ÿӕi vӟi
ruӝng thӵc ÿang làm); thӡi hҥn khӃ ѭӟc là 5 năm; mӭc tô tӯ 15 ÿӃn 25%.
Dͭ sӕ 7 (ngày 5 - 3 - 1955) có các nӝi dung chính:
- Trong vòng mӝt tháng kӇ tӯ ngày Dө ban hành, ÿӏa chӫ phҧi khai báo viӋc khai thác
ruӝng ÿҩt không trӗng trӑt cӫa mình và trӵc tiӃp cho tá ÿiӅn mѭӟn ruӝng theo khӃ ѭӟc loҥi B
(ruӝng bӓ hoang).
- Trѭӡng hӧp vҳng mһt hoһc ÿӏa chӫ cam kӃt không khai thác lҥi thì ru͡ng ÿ̭t sͅ ÿ˱ͫc
c̭p cho ng˱ͥi di c˱, cho c͹u binh sƭ hoһc tá ÿi͉n khai thác trong vòng 3 năm. Ngѭӡi ÿѭӧc cҩp
phҧi kí kh͇ ˱ͣc tá ÿi͉n lo̩i C vͣi h͡i ÿ͛ng h˱˯ng chính, ÿѭӧc miӉn tô năm ÿҫu, năm thӭ hai
phҧi ÿóng 1/2 tô, năm thӭ ba ÿóng 3/4.
- Ĉӏa chӫ có thӇ trӣ lҥi bҩt cӭ lúc nào ÿӇ tiӃp tөc thi hành khӃ ѭӟc.
- Ruӝng công cӫa làng cNJng cho mѭӟn theo khӃ ѭӟc loҥi C (ÿӕi vӟi ruӝng hoang
nhѭ trong trѭӡng hӧp ÿӏa chӫ vҳng mһt).
Dͭ s͙ 56 (ngày 22 - 10 - 1956) có các nӝi dung chính:

1.8 Page 8

▲back to top


- Mӛi ÿӏa chӫ chӍ ÿѭӧc giӳ lҥi 100 ha ruӝng ÿҩt, ngoài ra có thӇ giӳ thêm 15 ha làm
ruӝng hѭѫng hӓa, tùy ý lӵa chӑn bҩt kǤ thӱa ruӝng nào.
- Ruӝng “truҩt hӳu” ÿѭӧc chính phӫ bӗi thѭӡng theo thӡi giá, trҧ 10% bҵng tiӅn mһt, sӕ
còn lҥi bҵng tín phiӃu trong 12 năm vӟi lãi suҩt 5%/năm.
- Ruӝng “truҩt hӳu” bán cho ngѭӡi thiӃu ruӝng mӛi hӝ không quá 3 ha, ngѭӡi mua
phҧi trҧ trong 6 năm (trong thӡi gian ҩy ruӝng ÿҩt vүn thuӝc sӣ hӳu cӫa chính quyӅn).
Trong vòng 10 năm, ruӝng ÿҩt không ÿѭӧc cho mѭӟn hay bán.
Thӵc chҩt cӫa Dө sӕ 2 và Dө sӕ 7 là cho phép ÿӏa chӫ ÿoҥt lҥi ruӝng ÿҩt mà chính
quyӅn cách mҥng ÿã chia cho nông dân, bҳt hӑ trӣ lҥi ÿӏa vӏ kҿ làm mѭӟn vӟi mӭc tô tăng lên.
ChӃ ÿӝ Sài Gòn vүn duy trì ÿҥi bӝ phұn giai cҩp ÿӏa chӫ. Các ÿӗn ÿiӅn trӗng cây công nghiӋp
không thuӝc diӋn bӏ “truҩt hӳu”. Ӣ tӍnh Biên Hòa cNJ, sӕ ÿiӅn chӫ có trên 100 ha ruӝng ÿҩt
không bao nhiêu, sӕ ÿӏa chӫ có tӯ 10 ha trӣ lên mӟi chiӃm tӍ lӋ cao, bӝ phұn này không bӏ chính
quyӅn Sài Gòn ÿөng tӟi, ÿó là chӛ dӵa chính trӏ - xã hӝi cӫa chӃ ÿӝ này.
ĈӇ bҧo ÿҧm quyӅn lӧi sӕng còn, nông dân nhiӅu nѫi ÿҩu tranh vӟi chính quyӅn ÿӏa
phѭѫng và vӟi chӫ ÿiӅn không ÿӇ hӑ cѭӟp ÿoҥt ruӝng ÿҩt do Cách mҥng ÿã cҩp trѭӟc ÿây,
không chӏu ÿóng mӭc tô 25%. Uy thӃ kháng chiӃn mҩy năm này còn lӟn nên các cuӝc ÿҩu tranh
nói chung thҳng lӧi. Ĉӏa chӫ Trӏnh Thӏ Dung có khoҧng 300 ha ruӝng ӣ cù lao Ông Còn (huyӋn
Nhѫn Trҥch bây giӡ) ÿã bán cho mӝt sӕ ngѭӡi ÿӇ khӓi bӏ “truҩt hӳu”.
Năm 1957, hai tӍnh Biên Hòa và Long Khánh có diӋn tích lúa cao nhҩt trong thӡi kǤ
này: 34.850 ha song mӟi chӍ bҵng 78,85% diӋn tích lúa năm 1930 (44.200 ha). DiӋn tích trӗng
lúa cӫa tӍnh Biên Hòa ÿҥt ÿӍnh cao vào hai năm 1957, 1958 rӗi lҫn lҫn sút giҧm vì các chiӃn
dӏch “tӕ Cӝng, diӋt Cӝng” gây xáo trӝn mҥnh mӁ ӣ nông thôn, nhiӅu cán bӝ, ÿҧng viên và gia
ÿình hӑ phҧi chuyӇn vùng, ÿәi vùng ÿi nѫi khác. DiӋn tích trӗng lúa tӍnh Long Khánh tăng
nhanh cNJng vì nhiӅu cán bӝ và gia ÿình hӑ tӯ nѫi khác ÿӃn ÿây, nhҩt là tӯ miӅn Trung dҥt vào
ÿӇ tránh bӏ khӫng bӕ.
VӅ cѫ bҧn, nông nghiӋp hai tӍnh Biên Hòa và Long Khánh trong thӡi kì tӯ năm 1955
ÿӃn 1961 vүn là nông nghi͏p c͝ truy͉n dùng sͱc lao ÿ͡ng thͯ công là chính (cày bҵng trâu bò),
phͭ thu͡c thiên nhiên (nѭӟc mѭa), dùng các gi͙ng lúa cNJ năng sṷt th̭p. Nhѭng sҧn lѭӧng và
năng suҩt khá hѫn trѭӟc ÿó nhӡ nguӗn phân bón viӋn trӧ Mӻ khá dӗi dào (báo Công lu̵n ngày
7 - 7 - 1969 cho biӃt: tӯ năm 1955 ÿӃn năm 1960, Mӻ viӋn trӧ 12 triӋu ÿô la cho chính quyӅn
Sài Gòn ÿӇ thӵc hiӋn cҧi cách ÿiӅn ÿӏa).
Mӝt sӕ cây công nghiӋp cӫa hai tӍnh Biên Hòa và Long Khánh có diӋn tích và sҧn
lѭӧng không ÿáng kӇ, tăng giҧm thҩt thѭӡng:
NĂM TӌNH
1959
1961
1962
Long Khánh
Biên Hòa
Long Khánh
Biên Hòa
Long Khánh
Biên Hòa
CÀ PHÊ
THUӔC LÁ
MÍA
DiӋn tích Sҧn lѭӧng DiӋn tích Sҧn lѭӧng DiӋn tích
(ha)
(tҩn)
(ha)
(tҩn)
(ha)
600
240
50
50
200
50
15
450
360
1.500
540
430
20
400
350
1.500
300
300
30
400
320
320
Sҧn lѭӧng
(tҩn)
3000
4.500
650
45.000
650
4500

1.9 Page 9

▲back to top


Tӯ năm 1962 trӣ ÿi, chính quyӅn Sài Gòn thӵc hiӋn quӕc sách “̭p chi͇n l˱ͫc”,
gom nông dân vào các khu vӵc ҩn ÿӏnh nhҵm “tát n˱ͣc b̷t cá”. Do ÿó nông nghiӋp các tӍnh
Biên Hòa và Long Khánh sút giҧm mҥnh vӅ diӋn tích và sҧn lѭӧng.
Mһt khác, ÿӇ tiӃp tөc “tranh thͯ trái tim kh͙i óc” nông dân vùng chúng kiӇm soát,
ngày 26 - 3 - 1970, chính quyӅn Sài Gòn ban hành Sҳc lӋnh sӕ 003/70 vӅ Luұt “ng˱ͥi cày có
ru͡ng” vӟi các ÿiӇm chính:
- Mӛi ÿӏa chӫ ӣ Nam ViӋt chӍ ÿѭӧc ÿӇ lҥi 15 ha và 5 ha ӣ Trung ViӋt (so vӟi “suҩt
lѭu trí” 100 ha thӡi Ngô Ĉình DiӋm).
- Cҩp không ruӝng ÿҩt cho nông dân.
- Xóa bӓ chӃ ÿӝ tá canh.
Trong thӡi kǤ này, chính quyӅn Sài Gòn tiӃn hành cҩp “chӭng khoán” cho nông
dân nhѭng tӏch thu ruӝng ÿҩt cӫa gia ÿình cán bӝ, bӝ ÿӝi và nông dân vҳng mһt ÿem chia cho
nhân viên và binh sƭ Sài Gòn. ViӋc kê khai ruӝng ÿҩt nhҵm giúp chӃ ÿӝ Sài Gòn tăng nguӗn thu
thuӃ cho ngân sách chiӃn tranh.
Lê Tuҩn Anh, Thӭ trѭӣng Bӝ Cҧi cách ÿiӅn ÿӏa và canh nông Sài Gòn tuyên bӕ
tháng 8 - 1969 là “Nhͷng nông dân nghèo, ÿông con, không thu͡c vào di͏n có tiêu chu̱n c̭p
ÿ̭t”. Henry Bush xác nhұn “Ch˱˯ng trình này có khuy͇t ÿi͋m ch˱a quan tâm ÿúng mͱc ÿ͇n
ng˱ͥi lao ÿ͡ng nghèo kh͝ ͧ nông thôn”. Trҫn Văn Quá, Chӫ tӏch Ӫy ban canh nông cӫa
Thѭӧng viӋn Sài Gòn tiӃt lӝ: “Thұt ra, hҫu hӃt sӕ ruӝng này ÿã ÿѭӧc ViӋt Cӝng cҩp không cho
nông dân tӯ mҩy năm trѭӟc, nay Luұt “ngѭӡi cày có ruӝng” xem nhѭ “hӧp thӭc hóa” tình trҥng
ÿó” (dүn theo Lâm Quang Huyên: Cách m̩ng ru͡ng ÿ̭t ͧ mi͉n Nam Vi͏t Nam, tr.56, Nxb.
KHXH, 1997).
Luұt sӕ 003/70 tuyên bӕ xóa b͗ ch͇ ÿ͡ tá canh, nhѭng thӵc tӃ nó vүn tӗn tҥi. Năm
1969, ӣ quұn Nhѫn Trҥch, 154 tá ÿiӅn ÿã ÿҩu tranh vӟi chӫ ÿiӅn, giҧm ÿѭӧc 5.954 giҥ lúa tô,
trong ÿó có 497 giҥ khӓi phҧi nӝp vì thҩt mùa. (Lâm Quang Huyên, sách ÿã dүn, tr 103).
Thӵc hiӋn viӋc “canh tân hóa nông nghiӋp”, Mӻ - ThiӋu ÿѭa máy móc nông
nghiӋp, xăng, dҫu, phân bón, giӕng mӟi, phát triӇn tín dөng, ngân hàng vào nông thôn...Nhѭng
sҧn lѭӧng nông nghiӋp cNJng không tăng bao nhiêu do chiӃn tranh ngày càng ác liӋt, nhҩt là ӣ
vùng nông thôn xa xôi, hҿo lánh. Theo Ĉ͓a lý Vi͏t Nam c͡ng hòa (Bӝ Quӕc phòng VNCH,
1968) và Ĉ͓a ph˱˯ng chí Long Khánh năm 1968 thì sҧn lѭӧng trӗng trӑt và chăn nuôi hai tӍnh
Biên Hòa và Long Khánh vào thӡi ÿiӇm 1966 -1967 nhѭ sau:
VӅ trӗng trӑt:
TӍnh
Biên Hòa
Long Khánh
Lúa (T)
32.973
4.925
Bҳp (T)
810
2.390
Ĉұu (T)
719
3.417
Khoai (T)
4.681
8.253
VӅ chăn nuôi:
TӍnh
Biên Hòa
Long Khánh
Trâu
6.830
930
Bò
9.016
1.550
Heo
90.147
47.600
Gà vӏt
715.324
109.300
Sҧn phҭm nông nghiӋp (lúa, hoa màu) không ÿӫ cung ӭng cho nhân dân hai tӍnh:
Biên Hòa (343.660 nhân khҭu) và Long Khánh (143.518 nhân khҭu), chѭa kӇ sӕ binh sƭ Mӻ và
chѭ hҫu... Lúa gҥo phҧi mua tӯ miӅn Tây lên và nhұp cҧng, rau mua tӯ Ĉà Lҥt vӅ...

1.10 Page 10

▲back to top


Sau các ÿӧt bình ÿӏnh, tình hình chiӃn sӵ lҳng dӏu ít nhiӅu thì viӋc canh tân hóa
nông nghiӋp bҳt ÿҫu ÿѭӧc thӵc hiӋn có hiӋu quҧ: ÿѭa máy móc và phân bón, thuӕc trӯ sâu,
giӕng mӟi... vào canh tác, nên ÿã làm cho nông nghiӋp Biên Hòa có bѭӟc phát triӇn mӟi, hòa
nhӏp vӟi cuӝc cách mҥng xanh diӉn ra trên thӃ giӟi lúc bҩy giӡ. Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa
các năm 1972 và 1974 cho biӃt:
Năm
1970 – 71
1972 – 73
Di͏n tích
25.504 ha
14.535 ha
Lúa nӝi ÿӏa
Năng sṷt S̫n l˱ͫng
2 T/ha 51.000 T
2 T/ha 29.070 T
Lúa Thҫn nông
Di͏n tích Năng sṷt S̫n l˱ͫng
14.414 ha
4,5 T/ha 64.863 T
25.000 ha
4,5 T/ha 112.500 T
DiӋn tích trӗng lúa Th̯n nông cho năng suҩt cao (hѫn 2 lҫn giӕng lúa cNJ) ngày
càng tăng chӭng tӓ nông dân Biên Hòa mau chóng tiӃp thu tiӃn bӝ khoa hӑc kӻ thuұt vào sҧn
xuҩt nông nghiӋp. Trѭӟc năm 1972, lúa làm ra chѭa ÿáp ӭng 80% nhu cҫu thì ÿӃn năm 1973 ÿã
ÿáp ӭng ÿѭӧc 96%.
Loҥi cây trӗng
Rau cҧi
Ĉұu phӝng
Ĉұu nành
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
ĈVT
ha
Tҩn
ha
Tҩn
ha
Tҩn
1970
537
3.759
130
130
37
22,2
1971
600
4.200
200
200
50
30
1972
671
3.759
325
130
50
22,2
1973
600
4.200
200
200
50
30

2 Pages 11-20

▲back to top


2.1 Page 11

▲back to top


Ĉұu xanh
Khoai lang
Khoai mì
Mía
Thuӕc lá
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
DiӋn tích
Sҧn lѭӧng
ha
30
70
80
70
Tҩn
27
52,5
27
52,5
ha
245
250
250
250
Tҩn
1.470
1.530 1.470
1.530
ha
250
300
500
300
Tҩn
2.000
2.400 2.000
2.400
Ha
1.270
1.655 2.170
2.655
Tҩn
35.560 44.950 65.560 74.950
Ha
47
50
47
50
Tҩn
37,6
40
37,6
40
NghӅ chăn nuôi heo, gà có bѭӟc tiӃn mӟi:
TӍnh Long Khánh năm 1969 có 2 trҥi heo, mӛi trҥi nuôi tӯ 100 ÿӃn 350 con (có
kèm cѫ sӣ chӃ biӃn thӭc ăn gia súc) và 3 trҥi bò sӳa nuôi 230 con.
TӍnh Biên Hòa có nhiӅu cѫ sӣ chăn nuôi heo, gà vӟi quy mô lӟn: Có 370 trҥi heo nuôi
52.225 con chiӃm 34% sӕ heo nuôi trong tӍnh, trong ÿó sӕ trҥi heo nuôi tӯ 50 ÿӃn 100 con có
325 trҥi, tӯ 101 ÿӃn 200 con có 27 trҥi, tӯ 201 ÿӃn 500 con có 19 trҥi, nuôi trên 500 con có 9
trҥi. Có 24 trҥi gà nuôi 172.160 con chiӃm 43% sӕ gà nuôi trong tӍnh, trong ÿó sӕ trҥi gà nuôi tӯ
1000 ÿӃn 2000 con có 8 trҥi, nuôi tӯ 2001 ÿӃn 5000 con có 8 trҥi, nuôi tӯ 5001 ÿӃn 10.000 con
có 4 trҥi, nuôi trên 10.000 con có 4 trҥi.
Tәng gia súc, gia cҫm tӍnh Biên Hòa năm 1971 và 1972 có:
Tên gia súc
Trâu
Bò
Heo
Gà
Vӏt
Năm 1971
10.300 con
11.200 con
155.000 con
420.000 con
350.000 con
Năm 1972
10.800 con
12.000 con
165.000 con
448.000 con
354.000 con
(Sӕ liӋu: Niên giám th͙ng kê t͑nh Biên Hòa, năm 1971 và năm 1972)
Sau hiӋp ÿӏnh Genève tháng 7 - 1954, các chͯ ÿ͛n ÿi͉n nh͗ ng˱ͥi Pháp thҩy viӋc kinh
doanh ngày càng khó khăn, nên hӑ bán lҥi cѫ ngѫi cho các chӫ ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi ViӋt và Hoa. Tӯ
năm 1954 vӅ sau, diӋn tích trӗng và khai thác cao su chѭa năm nào ÿҥt mӭc năm 1940:
Năm
1956
1957
1959
1961
TӍnh
Biên Hòa
Biên Hòa
Biên Hòa
Long Khánh
Biên Hòa
Long Khánh
DiӋn tích trӗng (ha)
DiӋn tích khai thác
21.383
21.833
8.053
11.737
7.478
14.823
19.068 (89,17%)
19.066 (87,32%)
7.045 (87,48%)
10.390 (88,56%)
6.035 (80,70%)
10.729 (72,38%)
(Sӕ liӋu: Niên giám th͙ng kê Long Khánh và Biên Hòa các
năm)

2.2 Page 12

▲back to top


I.4. Giai ÿo̩n tͳ 1975 ÿ͇n nay:
Sau ngày miӅn Nam hoàn toàn giҧi phóng 30 - 4 - 1975, chӃ ÿӝ thӵc dân cNJ và thӵc dân
mӟi ÿã bӏ quét sҥch, giai cҩp ÿӏa chӫ vӅ căn bҧn ÿã bӏ xóa bӓ. Tuy vұy ӣ Ĉӗng Nai vүn còn tӗn
tҥi tàn dѭ chiӃm hӳu ruӝng ÿҩt và mӝt sӕ hình thӭc bóc lӝt trong nông dân.
ĈӇ xóa bӓ nhӳng tàn tích ҩy, tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho công cuӝc cҧi tҥo XHCN và
xây dӵng CNXH ӣ nông thôn, Ĉҧng và Chính phӫ ÿã chӍ ÿҥo giҧi quyӃt các vҩn ÿӅ ruӝng ÿҩt
và ÿҭy mҥnh công tác cҧi tҥo nông nghiӋp nhѭ sau:
- Quӕc hӳu hóa, tӏch thu, trѭng thu, trѭng mua ruӝng ÿҩt cӫa các tѭ sҧn nѭӟc ngoài; tѭ
sҧn mҥi bҧn; ÿӏa chӫ phҧn quӕc; bӑn cҫm ÿҫu ngөy quân, ngөy quyӅn; cҫm ÿҫu phҧn ÿӝng
Cho phép ÿӏa chӫ, giáo hӝi, chùa, thánh thҩt và nhӳng ngѭӡi làm nghӅ tôn giáo... có
ruӝng ÿҩt hiӃn ruӝng cho chính quyӅn cách mҥng.
Vұn ÿӝng các nhà tѭ sҧn kinh doanh nông nghiӋp, tiӇu chӫ và công chӭc cӫa chӃ ÿӝ cNJ
sinh sӕng ӣ ÿô thӏ... hiӃn ruӝng ÿҩt phát canh thu tô. Ĉӕi vӟi các nhà tѭ sҧn nông nghiӋp, phú
nông có ruӝng bao chiӃm thì thu hӗi, vұn ÿӝng hiӃn và trѭng mua phҫn ÿҩt phát canh thu tô.
- Cho phép các nhà tѭ sҧn kinh doanh nông nghiӋp ÿѭӧc tiӃp tөc kinh doanh trên các
ÿӗn ÿiӅn trӗng cây công nghiӋp và cây ăn trái...
Nhà nѭӟc có chính sách cө thӇ ÿӕi vӟi các loҥi ruӝng ÿҩt bӓ hoang, các trѭӡng hӧp bao
chiӃm ÿҩt quӕc gia, công thә, bao chiӃm ruӝng ÿҩt cӫa ÿӏa chӫ bӓ chҥy... Ĉӗng thӡi Nhà nѭӟc
công bӕ kӇ tӯ ngày 25 - 9 - 1976, viӋc phát canh thu tô phҧi chҩm dӭt, nӧ tô cNJ còn lҥi bӏ xóa
bӓ hoàn toàn.
Chính phӫ quy ÿӏnh viӋc chia cҩp ruӝng ÿҩt cho nông dân không có hoһc thiӃu ruӝng
(kӇ cҧ ViӋt kiӅu mӟi vӅ nѭӟc, ÿӗng bào thành thӏ vӅ quê cNJ, gia ÿình binh lính và nhân viên chӃ
ÿӝ cNJ)... Tránh viӋc xáo trӝn lӟn, cӕ gҳng giӳ nguyên canh.
ĈӃn cuӕi năm 1977, Ĉӗng Nai ÿã thӵc hiӋn quӕc hӳu hóa, tӏch thu, trѭng thu, trѭng
mua và vұn ÿӝng hiӃn 22.088,65 ha ruӝng ÿҩt cӫa 1609 ÿӕi tѭӧng và tiӃn hành chia cҩp 15.000
ha cho 16.771 hӝ nông dân nghèo. 13.000 ha ÿѭa vào lұp các nông trѭӡng quӕc doanh thuӝc
Công ty cao su Ĉӗng Nai, liên hiӋp công ty nông trѭӡng... (Theo báo cáo tәng kӃt kinh tӃ hӧp
tác và hӧp tác xã trong nông nghiӋp Ĉӗng Nai cӫa UBND tӍnh Ĉӗng Nai tháng 9 - 1997)
Lu̵t thu͇ s͵ dͭng ÿ̭t nông nghi͏p ÿѭӧc Chӫ tӏch nѭӟc Cӝng hòa XHCN ViӋt Nam ký
LӋnh công bӕ ngày 24 - 7 - 1993, có hiӋu lӵc thi hành kӇ tӯ ngày 1 - 1 - 1994, dӵa trên 5 quan
ÿiӇm: khoán sӭc dân; khuyӃn khích nông dân ra sӭc phát triӇn sҧn xuҩt nông nghiӋp; bҧo ÿҧm
công bҵng vӅ nghƭa vө nӝp thuӃ; góp phҫn tăng cѭӡng quƭ ÿҩt nông nghiӋp, hҥn chӃ sӱ dөng ÿҩt
nông nghiӋp vào viӋc khác; ÿѫn giҧn, dӉ hiӇu, dӉ làm, dӉ kiӇm tra.
Lu̵t ÿ̭t ÿai: ÿѭӧc công bӕ ngày 24 - 7 - 1993, có hiӋu lӵc thi hành tӯ ngày 15 - 10 -
1993. Luұt khҷng ÿӏnh “ÿҩt ÿai là tài nguyên quӕc gia vô cùng quí giá là tѭ liӋu sҧn xuҩt ÿһc
biӋt...” Luұt qui ÿӏnh: Nhà nѭӟc thӕng nhҩt quҧn lý ÿҩt ÿai; Nhà nѭӟc giao quyӅn sӱ dөng ÿҩt
әn ÿӏnh, lâu dài cho các tә chӭc, cá nhân, hӝ gia ÿình; ngѭӡi sӱ dөng ÿҩt ÿѭӧc giao phҧi sӱ
dөng ÿúng mөc ÿích, có quyӅn chuyӇn ÿәi, chuyӇn nhѭӧng, cho thuê, thӯa kӃ, thӃ chҩp... trong
thӡi hҥn ÿѭӧc giao.
Luұt ÿҩt ÿai qui ÿӏnh chi tiӃt các quyӅn và nghƭa vө cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿҩt.
Năm 1998, Quӕc hӝi khóa 9 kǤ hӑp thӭ 10 ÿã có mӝt sӕ sӱa ÿәi bә sung Luұt ÿҩt ÿai
cho phù hӧp vӟi ÿѭӡng lӕi ÿәi mӟi, ÿiӅu kiӋn hӝi nhұp vӟi khu vӵc và quӕc tӃ.

2.3 Page 13

▲back to top


Song song vӟi viӋc giҧi quyӃt các vҩn ÿӅ vӅ ruӝng ÿҩt, Ĉҧng và Nhà nѭӟc tiӃn hành cҧi
tҥo XHCN trong nông nghiӋp và xây dӵng nông thôn mӟi. ĈӃn tháng 10-1978, Ĉӗng Nai ÿã
vұn ÿӝng 67.834 hӝ nông dân thành lұp 2882 tә vҫn ÿәi công, 68 tұp ÿoàn sҧn xuҩt và 1 hӧp tác
xã sҧn xuҩt nông nghiӋp (hӧp tác xã Ĉҩt Mӟi, huyӋn Long Thành, Ĉӗng Nai). ĈӃn năm 1985,
TӍnh công bӕ ÿҥt mөc tiêu cѫ bҧn hoàn thành công tác cҧi tҥo nông nghiӋp vӟi 22 hӧp tác xã,
1793 tұp ÿoàn sҧn xuҩt gӗm 103.281 hӝ, chiӃm 60% tәng sӕ hӝ và 70.802 ha canh tác, chiӃm
56% tәng diӋn tích canh tác vào làm ăn tұp thӇ. 576/595 ҩp có phong trào hӧp tác hóa (96,8%).
Bên cҥnh ÿó TӍnh còn lұp ÿѭӧc 8 nông trѭӡng, 27 trҥm trҥi, gӗm: trҥm thí nghiӋm kӻ thuұt
trӗng trӑt, trҥi chuyên giӕng, trҥm dӵ báo thӡi tiӃt, trҥi chăn nuôi heo, bò sӳa, gà, ong mұt, thú
y...
Ngày 13 - 1 - 1981, Ban Chҩp hành Trung ѭѫng ÿã ra ChӍ thӏ 100-CT/TW vӅ viӋc “Mӣ
rӝng khoán sҧn phҭm ÿӃn nhóm và ngѭӡi lao ÿӝng trong các Hӧp tác xã nông nghiӋp” và tiӃp
theo năm 1988 Bӝ Chính trӏ ra Nghӏ quyӃt 10-NQ/TW vӅ “Ĉәi mӟi quҧn lý kinh tӃ nông
nghiӋp”. Các chӍ thӏ, nghӏ quyӃt này cӫa Ĉҧng giҧi quyӃt ÿѭӧc bӭc xúc cӫa nông dân, tҥo ÿӝng
lӵc giҧi phóng sӭc sҧn xuҩt, phát huy sӭc mҥnh các thành phҫn kinh tӃ nông nghiӋp.
Tuy nhiên, vӟi cѫ chӃ quҧn lý kinh tӃ trong các hӧp tác xã nói riêng theo cѫ chӃ kӃ
hoҥch hóa tұp trung quan liêu, bao cҩp - cѫ chӃ ҩy ÿã không phù hӧp vӟi lӵc luӧng sҧn xuҩt,
triӋt tiêu ÿӝng lӵc lӧi ích kinh tӃ và tính tӵ chӫ, tӵ chӏu trách nhiӋm cӫa cѫ sӣ. Bên cҥnh ÿó,
trong quҧn lý ÿã vi phҥm nguyên tҳc tӵ nguyӋn, dân chӫ, cùng có lӧi… nên khiӃn nhiӅu hӧp tác
xã và tұp ÿoàn sҧn xuҩt nông nghiӋp không ÿҭy mҥnh ÿѭӧc sҧn xuҩt, ÿӡi sӕng cӫa bà con nông
dân giҧm sút. Vì vұy phong trào hӧp tác hóa nông nghiӋp bӏ rã tӯng bѭӟc, sӕ hӧp tác xã và tұp
ÿoàn sҧn xuҩt nông nghiӋp tӗn tҥi chӍ là hình thӭc.
ĈӃn cuӕi năm 1998, toàn tӍnh chӍ còn 7 hӧp tác xã nông nghiӋp, và ÿang hình thành các
hình thӭc tә chӭc kinh tӃ hӧp tác trong nông nghiӋp phù hӧp vӟi trình ÿӝ cӫa lӵc lѭӧng sҧn
xuҩt và năng lӵc quҧn lý, ÿó là: tә liên ÿӟi xóa ÿói giҧm nghèo, tә liên ÿӟi vay vӕn, chi hӝi
trӗng bông vҧi, chi hӝi trӗng dâu nuôi tҵm...
Máy móc cѫ giӟi bҳt ÿҫu ÿѭӧc ÿѭa vào sҧn xuҩt nông nghiӋp chӫ yӃu là khâu vұn
chuyӇn, tӯ khi ngѭӡi Pháp mӣ các ÿӗn ÿiӅn. ĈӃn thӡi Mӻ ThiӋu thì máy móc cѫ giӟi ÿѭӧc ÿѭa
vào khá lӟn, nhҩt là khâu làm ÿҩt, vұn chuyӇn và chà xát lúa. Máy cày bӯa ÿҩt và vұn chuyӇn
chӫ yӃu là công nông nhӓ cҫm tay, phù hӧp vӟi ÿӗng ruӝng ӣ Ĉӗng Nai.
Sau ngày miӅn Nam giҧi phóng 30 - 4 - 1975, Nhà nѭӟc và nông dân Ĉӗng Nai tӯng
bѭӟc ÿҫu tѭ vào viӋc cѫ giӟi hóa nông nghiӋp.
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê sӕ máy móc, thiӃt bӏ phөc vө nông nghiӋp qua các năm:
Danh mөc
Ĉӝng cѫ diesel
Máy kéo
Máy bѫm nѭӟc
Máy tuӕt lúa
Máy xay xát
Máy nghiӅn TĂGS
Giàn cày
Giàn bӯa
Ĉon vӏ tính
Cái
“
“
“
“
“
“
“
1981
853
2.701
3.106
56
832
12
1.469
1059
1982
1984
823
2.727
3.192
84
858
23
1.437
1.067
877
2.964
3.096
555
610
6
1.397
720
(Nguӗn sӕ liӋu: Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai)

2.4 Page 14

▲back to top


Năm 1997, toàn tӍnh có 2086 máy kéo lӟn (trên 12CV), vӟi 62.200 CV; 5006 máy kéo
nhӓ (dѭӟi 12 CV), vӟi 40.708 CV; 38.394 máy bѫm nѭӟc, vӟi công suҩt 508.783 m3/giӡ; 499
máy tuӕt lúa, vӟi công suҩt 392 tҩn/giӡ; 74 máy nghiӅn thӭc ăn gia súc, vӟi công suҩt 42
tҩn/giӡ. DiӋn tích ÿѭӧc cày bҵng máy 127.399 ha chiӃm 58,3% tәng diӋn tích gieo trӗng hàng
năm, sӕ diӋn tích còn lҥi dùng sӭc kéo trâu, bò hoһc sӭc ngѭӡi.
Công trình thӫy nông dѭӟi thӡi chính quyӅn Sài Gòn ít ÿѭӧc chú ý ÿӃn. Tӯ ngày giҧi
phóng ÿӃn nay (tӯ 1975 - 1995), tӍnh Ĉӗng Nai ÿã ÿҫu tѭ xây dӵng ÿѭӧc mӝt hӋ thӕng thӫy lӧi
ÿӗ sӝ vӟi 78 công trình các loҥi phөc vө cho canh nông, sҧn xuҩt công nghiӋp và phөc vө dân
sinh (không kӇ kênh mѭѫng cҩp 2, cҩp 3, kênh mѭѫng nӝi ÿӗng và giӃng khoan phөc vө dân
sinh). Trong ÿó:
- Công trình ti͋u thͯy nông: 37 cái, gӗm có 3 trҥm bѫm, 3 hӗ chӭa nѭӟc, 31 ÿұp dâng.
Ngoài ra còn có 230 giӃng khoan phөc vө cho sҧn xuҩt nông nghiӋp. Năng lӵc tѭӟi thӵc tӃ cho
1478 ha lúa, 210 ha cà phê.
- Công trình trung thͯy nông: 36 cái, gӗm 5 hӗ chӭa nѭӟc, 14 ÿұp dâng, 18 trҥm bѫm
ÿiӋn, mӝt hӋ thӕng công trình ÿê bao vӟi 5 kênh. Năng lӵc tѭӟi thӵc tӃ 5.123 ha lúa và 800 ha
cà phê, ngăn mһn 5800 ha, cung cҩp nѭӟc công nghiӋp 24.000 m3/ngày ÿêm (Xem Phө lөc).
Vӟi nhӳng nӛ lӵc to lӟn cӫa Ĉҧng, Nhà nѭӟc và tӍnh Ĉӗng Nai, nên kinh tӃ Ĉӗng Nai
nói chung và nông nghiӋp Ĉӗng Nai nói riêng tӯ năm 1975 ÿӃn nay có tӕc ÿӝ tăng trѭӣng
nhanh. Sӵ chuyӇn dӏch cѫ cҩu kinh tӃ ÿang có nhӳng ÿәi thay quan trӑng: tӹ trӑng khu vӵc
công nghiӋp và dӏch vө không ngӯng tăng lên qua các năm, tӹ trӑng khu vӵc nông lâm ngѭ
nghiӋp giҧm (giá trӏ tuyӋt ÿӕi vүn không ngӯng tăng lên), nhѭng vүn ÿóng vai trò quan trӑng
nhҩt ÿӏnh.
Năm 1997, GDP (tәng sҧn phҭm quӕc nӝi) theo giá hiӋn hành cӫa ngành nông nghiӋp
Ĉӗng Nai (bao gӗm nông, lâm, ngѭ) ÿҥt 2.609,1 tӹ ÿӗng, chiӃm tӹ trӑng 27,3% GDP toàn tӍnh
và 3,36% GDP nông nghiӋp cҧ nѭӟc, ÿӭng hàng ÿҫu so vӟi các tӍnh miӅn Ĉông Nam bӝ: năm
1997, GDP nông nghiӋp Ĉӗng Nai 2601,1 tӹ ÿӗng, Thành phӕ Hӗ Chí Minh 1380 tӹ ÿӗng,
Bình Dѭѫng 893 tӹ ÿӗng, Bà Rӏa-VNJng Tàu 841,6 tӹ ÿӗng (D̳n theo ngu͛n s͙ li͏u cͯa T͝ng
Cͭc th͙ng kê năm 1996, 1997).
II. CÁC NGÀNH NÔNG NGHIӊP ĈӖNG NAI:
II.1. Tr͛ng tr͕t:
Ĉӏa hình tӍnh Ĉӗng Nai gӗm 3 vùng rõ rӋt: ÿӗng bҵng, trung du, và ÿӗi núi. Khí hұu,
thӫy văn, thә nhѭӥng rҩt phù hӧp cho cây công nghiӋp, cây ăn quҧ và cây lѭѫng thӵc (khoai mì
và bҳp). NhiӅu nông sҧn nәi tiӃng xѭa nay nhѭ cà phê, cao su, bѭӣi Tân TriӅu, sҫu riêng Long
Thành, bҳp, bông vҧi...
II.1.1. Cây công nghi͏p:
Ĉӗng Nai là mӝt trong sӕ ít tӍnh ӣ Nam bӝ nәi tiӃng vӅ cây công nghiӋp. Các cây công
nghiӋp chӫ yӃu gӗm: cao su, cà phê, ÿiӅu, mía, bông vҧi, tiêu, cây thuӕc lá, cây mè, ÿұu nành,
ÿұu phӝng và các loҥi cây hӑ ÿұu khác ÿã và ÿang nәi tiӃng không nhӳng ӣ Nam bӝ mà còn nәi
tiӃng cҧ nѭӟc vӅ diӋn tích và sҧn lѭӧng lӟn. Cây bҳp, ÿұu nành, bông vҧi, cà phê, cao su ÿã
tӯng lên “ngôi vua" mӝt thӡi. HiӋn nay diӋn tích cây công nghiӋp toàn tӍnh vào khoҧng 144.619
ha.
a)
Cây cao su:

2.5 Page 15

▲back to top


Quê hѭѫng cây cao su ӣ Nam Mӻ ÿѭӧc ngѭӡi Anh, Hà Lan du nhұp vào các thuӝc ÿӏa
cӫa hӑ ӣ Ceylons, Malaysia, Indonesia tӯ cuӕi thӃ kӹ XIX. Giám ÿӕc thҧo cҫm viên Sài Gòn
Pierre cho gieo thӱ mӝt sӕ hҥt giӕng cao su song ÿӅu chӃt hoһc không nҧy mҫm. Năm
1897,ÿѭӧc sƭ Raoul trӗng thí nghiӋm ӣ vѭӡn ông YӋm (Thӫ Dҫu Mӝt), bác sƭ Yersin trӗng thӱ
ӣ Suӕi Dҫu (Nha Trang) thành công.
Ĉҫu thӃ kӹ XX khi ngành ôtô Âu - Mӻ phát triӇn nhanh, mӝt viên cҧnh sát Béland trӗng
mӝt vѭӡn cao su tѭ nhân ÿҫu tiên ӣ tӍnh Gia Ĉӏnh, ÿã thu lãi lӟn. Tӯ ÿó các colons Pháp ÿә xô
vào viӋc mӣ các ÿӗn ÿiӅn cao su trên ÿҩt ÿӓ bazan và ÿҩt xám vùng Ĉông Nam KǤ.
Năm 1905, công ty Suzannah trӗng 1000 cây cao su ÿҫu tiên ӣ tӍnh Biên Hòa, tӯ ÿó các
công ty khác lҫn lѭӧt ra ÿӡi: An Lӝc, Bình Lӝc, Công ty Cao su Ĉӗng Nai LCD, Công ty Ĉӗn
ÿiӅn Ĉҩt Ĉӓ SPTR, ÿӗn ÿiӅn De la Souchère (Long Thành)... tҥo nên hiӋn tѭӧng bùng nә trӗng
thӭ cây mӟi mҿ này trên vùng ÿҩt Biên Hòa. Dѭӟi ÿây là bҧng tұp hӧp khá ÿҫy ÿӫ tình hình các
ÿӗn ÿiӅn cao su cӫa tӍnh Biên Hòa năm 1923 (Nguӗn: sӕ liӋu thӕng kê tӍnh Biên Hòa năm
1924):
STT
Tên ÿӗn ÿiӅn
1 Cty ÿӗn ÿiӅn An Lӝc
2 Cty ÿӗn ÿiӅn Bàu Hang
3 Ĉӗn ÿiӅn Béland
4 Cty ÿӗn ÿiӅn Bình Trѭӟc
5 Ĉӗn ÿiӅn Cam Tiên
6 Cty ÿӗn ÿiӅn An ViӉn
7 Ĉӗn ÿiӅn Coué
8 Cty cao su Ĉӗng Nai
DiӋn tích
1758 ha
170 ha
10 ha
400 ha
2.000 ha
2171 ha
198 ha
420 ha
9 Ĉӗn ÿiӅn Fon dacel
10 Cty cao su Gia Nhan
75 ha
150 ha
11 Ĉӗn ÿiӅn Jacque Monie 117 ha
12 Ĉӗn ÿiӅn Ísidore
13 Ĉӗn ÿiӅn Lá Buông
14 Ĉӗn ÿiӅn Lê Phát Tân
10 ha
300 ha
200 ha
15 Ĉӗn ÿiӅn Lignon
16 Ĉӗn ÿiӅn Marcuard
91 ha
50 ha
17 Ĉӗn ÿiӅn Mӻ Ĉӭc
18 Ĉӗn ÿiӅn Phѭӟc Hòa
300 ha
1116 ha
Ĉã trӗng
1031 ha
170 ha
10 ha
170 ha
150 ha
68 ha
10 ha
260 ha
10 ha
100 ha
117 ha
10 ha
50 ha
Thu hoҥch mӫ
350.000 kg
120.000 kg
30 ha
25 ha
60 ha
150 ha

2.6 Page 16

▲back to top


19 Ĉӗn ÿiӅn Phѭӟc Hҥnh 200 ha
100 ha
20 Ĉӗn ÿiӅn Phѭӟc Lý
21 Ĉӗn ÿiӅn Phѭӟc Tân
125 ha
730 ha
70 ha
22 Ĉӗn ÿiӅn Simmonette 790 ha
131 ha
23 Ĉӗn ÿiӅn So Hai
24 Ĉӗn ÿiӅn De la Souchère
20 ha
3.300 ha
20 ha
700 ha
70.000 kg
25 Cty ÿӗn ÿiӅn Suzannah
26 Ĉӗn ÿiӅn Suӕi Chùa
27 Ĉӗn ÿiӅn Tân Mai
28 Ĉӗn ÿiӅn Thành Tuy Hҥ
29 Cty ÿӗn ÿiӅn Xuân Lӝc
30 Ĉӗn ÿiӅn Vezia-Margon
790 ha
19 ha
380 ha
3.045 ha
2.363 ha
40 ha
131 ha
10 ha
80 ha
687 ha
525 ha
12 ha
150.000 kg
172.175 kg
190.000 kg
Ngoài ra còn mӝt sӕ ÿӗn ÿiӅn khác, có diӋn tích cao su không nhiӅu, nhѭ ÿӗn ÿiӅn
Bình Ý có diӋn tích cao su 18 ha; Lê Văn Tӹ 20 ha; Lý Văn Lang 10 ha; Khѭu Hòa 20 ha;
NguyӉn Văn Bôn 10 ha; Samavoulavanjour 16 ha; Bengo 10 ha; Võ Hà Thanh 87 ha. Tәng
cӝng các ÿӗn ÿiӅn này có diӋn tích 171 ha cao su.
Công viӋc khai khҭn, mӣ rӝng diӋn tích cao su ӣ Ĉӗng Nai tiӃp tөc ÿѭӧc ÿҭy mҥnh
trong suӕt thӡi kǤ thuӝc Pháp. Tuy nhiên sau hiӋp ÿӏnh Genève tháng 7 - 1954, các chӫ ÿӗn
ÿiӅn ngѭӡi Pháp thҩy viӋc kinh doanh ngày càng khó khăn, nên hӑ ÿã bán các ÿӗn ÿiӅn cӫa
mình (chӫ yӃu là các ÿӗn ÿiӅn nhӓ) cho ngѭӡi ViӋt hoһc ngѭӡi Hoa.
ĈӃn năm 1967, toàn tӍnh Long Khánh có 51 ÿӗn ÿiӅn cao su thì có tӟi 43 ÿӗn ÿiӅn cӫa
ngѭӡi ViӋt, chӍ có 8 ÿӗn ÿiӅn cӫa ngѭӡi Pháp. Nhân công làm viӋc trong các ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi
Pháp thӡi kǤ này là 5000 ngѭӡi, nhân công làm viӋc trong các ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi ViӋt chӍ có 1.700
ngѭӡi. Tәng diӋn tích cao su trong năm này ӣ Long Khánh là 34.902 ha, sҧn lѭӧng 13.366 tҩn
mӫ.
TӍnh Biên Hòa năm 1970 có 4.471 ha cao su, cho sҧn lѭӧng 4.470 tҩn mӫ, ÿӃn
năm 1971 sөt giҧm diӋn tích còn khoҧng 3.600 ha, cho sҧn lѭӧng 3.600 tҩn mӫ.
Ĉ͓a chí Long Khánh năm 1968 cho biӃt mӝt sӕ ÿӗn ÿiӅn cao su còn hoҥt ÿӝng năm
1967 ӣ Long Khánh nhѭ sau:
Tên ÿӗn ÿiӅn
Túc Trѭng LCD
Cây Gáo LCD
Suzanah SIPH
An Lӝc SIPH
Bình Lӝc SIPH
Trӗng
5.625,78
1.401,51
3.820,63
4.428,79
3.435,19
DiӋn tích (ha)
Khai thác
Tӹ lӋ
1.019,78
795,15
2.023,77
1.880,04
1.138,04
18,11%
56,74%
52,95%
42,45%
33,12%
Sҧn
lѭӧng(tҩn)
1.313
2.733
2.735
1.411

2.7 Page 17

▲back to top


Ông QuӃ SIPH
Hàng Gòn SPH-XL
Courtenay SPTR
Suӕi Cҧ
Hoàn Quân
Tân Bình
HuǤnh Ĉình
Võ Hà Danh
Trҫn Văn Phòng
Bҧo Ĉӏnh
Gia Liêu 2
Lê HuǤnh
Gia Liêu 1
Thiên Lӝc
7.525,39
2.645,38
4.052,42
465,00
377,31
278,04
218,79
118,00
172,62
74,74
72,00
71,60
63,00
56,00
1.390,50
1.522,18
1.804,28
140,00
142,00
30,00
32,00
68,00
103,09
30,00
45,00
33,64
49,00
40,00
18,47%
57,54%
44,52%
30,10%
37,66%
10,79%
14,67%
57,62%
59,88%
40,54%
62,50%
46,47%
77,77%
71,42%
2.005
1.245
1.500
100
90
13
18
29
45
24
30
19
36
20
Tӯ năm 1964 ÿӃn năm 1975, chiӃn tranh diӉn ra ngày càng khӕc liӋt trên chiӃn
trѭӡng miӅn Nam. Các khu ÿӗn ÿiӅn cao su miӅn Ĉông thѭӡng là căn cӭ ÿӏa cӫa lӵc lѭӧng cách
mҥng, nên thѭӡng xҭy ra các cuӝc giao tranh ác liӋt, vì vұy diӋn tích và sҧn lѭӧng cao su ngày
càng giҧm sút. Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1974 ghi rõ "Tͳ năm 1966 ÿ͇n nay, ngành này b͓ l͟ lã
nghiêm tr͕ng vì b͓ thi͏t h̩i do thu͙c khai hoang cӫa quân ÿӝi Hoa KǤ, kӃ ÿó nhiӅu nѫi vì tình
hình an ninh, nên bӏ ӫi trҳng”. Riêng khu vӵc tӍnh lӏ Biên Hòa trѭӟc năm 1965 có hàng chөc
ÿӗn ÿiӅn cao su, thì ÿӃn tӃt Kӹ Dұu năm 1969 hҫu nhѭ không còn ÿӗn ÿiӅn nào.
Sau ngày miӅn Nam hoàn toàn giҧi phóng 30 - 4 - 1975, Ĉҧng và Nhà nѭӟc ta có
chӫ trѭѫng khôi phөc, phát triӇn mҥnh cây cao su. Riêng ÿӕi vӟi tӍnh Ĉӗng Nai cây cao su ÿѭӧc
coi là cây công nghiӋp mNJi nhӑn, chiӃn lѭӧc. Vì vұy tӯ năm 1975 ÿӃn nay diӋn tích, năng suҩt,
sҧn lѭӧng cao su cӫa tӍnh ÿӅu tăng nhanh :
DiӋn tích
Năng suҩt
Sҧn lѭӧng
ĈV
tính
ha
kg/ha
Tҩn
1976
31.934
850
19.152
1980
36.803
860
20.254
1990
40.367
740
19.669
1995
42.521
800
27.600
1996 1997
40.071 40.300
1.090 1.100
33.635 35.000
(Nguӗn sӕ liӋu: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai)
Cây cao su ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng chӫ yӃu trên ÿҩt ÿӓ bazan ӣ Long Khánh, Ĉӏnh
Quán và trên ÿҩt xám ӣ Thӕng Nhҩt, Long Thành. Mӝt sӕ huyӋn khác có trӗng cao su nhѭng
diӋn tích nhӓ. Vùng Ĉҫm Voi ӣ huyӋn Xuân Lӝc chӍ 4 năm trӣ lҥi ÿây (tӯ năm 1993 - 1997)
nông dân ÿã trӗng ÿѭӧc 1.236 ha cây cao su, bѭӟc ÿҫu cây phát triӇn tӕt. Mӝt sӕ ngѭӡi ӣ Lý
Lӏch (Vƭnh Cӱu) cNJng trӗng thӱ dăm bҧy ha cao su, nhѭng cây phát triӇn chұm, có hiӋn tѭӧng
chӃt dҫn sau năm thӭ 5, có lӁ do ÿҩt bӅ mһt ӣ ÿây chӍ dày khoҧng 0,5 m ÿӃn 0,7 m, ngay dѭӟi
ÿó là lӟp ÿá ong hoһc ÿá tҧng (ÿá ngҫm).
NӃu trѭӟc năm 1975, viӋc trӗng và kinh doanh cao su ÿӅu do tѭ nhân nѭӟc ngoài
hoһc bҧn xӭ làm, thì sau năm 1975 viӋc trӗng và kinh doanh cao su chӫ yӃu là do các doanh
nghiӋp Nhà nѭӟc. HiӋn nay trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai có 2 doanh nghiӋp Nhà nѭӟc trӗng và kinh
doanh cao su, chiӃm ÿҥi bӝ phұn diӋn tích và sҧn lѭӧng, chӍ mӝt sӕ ít tѭ nhân (ÿa sӕ là hӝ gia
ÿình nông dân) lұp vѭӡn cao su. Theo ViӋn cây cao su miӅn Nam cho biӃt: năm 1996 ӣ Ĉӗng

2.8 Page 18

▲back to top


Nai có 2.000 ha cao su tiӇu ÿiӅn cӫa các hӝ nông dân. Dѭӟi ÿây là thӕng kê vӅ 2 doanh nghiӋp
Nhà nѭӟc chuyên doanh cây cao su (năm 1997):
Tên
công ty
Cty Cao su
Ĉӗng Nai
Công ty Cao
su CN Ĉ.Nai
Thành
lұp
Tәng vӕn DiӋn tích DiӋn tích NS khai
Sҧn Tәng sӕ
KD
cao su khai thác thác (kg/ha/ lѭӧng mӫ lao ÿӝng
(tӹ ÿӗng) (ha)
(ha)
năm) khô (tҩn) (ngѭӡi)
Sҧn phҭm
qua
chӃ biӃn
6/1975 886,488 39.466 31.064
1.168
36.300
17.808
Mӫ kem,
khӕi SVR
mӫ
Mӫ tӡ
7/1976 19,651 1.310 513,5
907
466 396 (RSS),
CREPES
Qua hѫn 100 năm trӗng cao su ӣ Ĉӗng Nai, kӻ thuұt thâm canh và khai thác mӫ
cao su ít thay ÿәi. Công viӋc cҥo mӫ và thu hӗi mӫ vүn hoàn toàn bҵng thӫ công. NhiӅu giӕng
cây ÿã ÿѭӧc nhұp tӯ Malaysia, tuyӇn chӑn, thuҫn hóa phù hӧp vӟi ÿiӅu kiӋn khí hұu, thә
nhѭӥng ӣ ÿây. Trong ÿó các giӕng cao su PB235, VM515, RR1V... ÿѭӧc Công ty cao su Ĉӗng
Nai thӱ nghiӋm thành công và ÿang tiӃn hành trӗng mӟi, thay thӃ các vѭӡn cây già. Các giӕng
này cho năng suҩt trung bình 1.000kg/ha/năm, cá biӋt nӃu ÿѭӧc chăm sóc ÿúng kӻ thuұt, năng
suҩt có thӇ ÿҥt trên 2 tҩn/ha/năm.
Tӯ thұp niên 60 trӣ vӅ trѭӟc, trӗng cao su thu ÿѭӧc lӧi nhuұn lӟn vì thӡi ÿó nhu
cҫu mӫ cao su thiên nhiên rҩt lӟn, giá cao. HiӋn nay nhu cҫu vӅ mӫ cao su thiên nhiên giҧm do
cao su nhân tҥo phát triӇn nhanh, nên giá cao su trên thӏ trѭӡng thӃ giӟi nhiӅu năm trӣ lҥi ÿây
liên tөc giҧm, lӧi nhuұn thu ÿѭӧc không cao nhѭ trѭӟc. Trung bình 1 ha trong mӝt năm thu
ÿѭӧc mӭc lӧi nhuұn vào khoҧng tӯ 5 triӋu ÿӗng ÿӃn 7 triӋu ÿӗng. Cá biӋt có thӇ thu ÿѭӧc trên
10 triӋu ÿӗng/ha/năm nӃu ÿҥt năng suҩt khai thác trên 2 tҩn/ha/năm. Tuy vұy, xu hѭӟng chung
hiӋn nay ngѭӡi ta vүn ÿҫu tѭ vào cây cao su, bӣi mҩy lý do: so vӟi các cây trӗng khác thì hiӋu
quҧ kinh tӃ cӫa cây cao su thuӝc loҥi khá (hѫn cây ÿiӅu, cây khoai mì, cây dӯa...), trӗng cao su
tӕn ít công chăm sóc và thu hoҥch (hiӋn nay lao ÿӝng trҿ ӣ nông thôn khan hiӃm), hѫn nӳa khi
cây ÿӃn tuәi khai thác thì "hӉ có khai thác là có sҧn phҭm”. Vì lӁ ÿó nhiӅu ngѭӡi trӗng cao su
vӟi mөc ÿích ÿӇ “dѭӥng già", tӭc là khi vӅ già không còn khҧ năng lao ÿӝng, thì ngѭӡi ta sӕng
dӵa vào khai thác mӫ cao su. Vӟi suy nghƭ và tính toán nhѭ vұy nên phҫn lӟn diӋn tích "vѭӡn
cao su nhӓ", chӍ ӣ qui mô khoҧng tӯ 2 ha - 4 ha/vѭӡn/hӝ, ÿӫ ÿӇ "dѭӥng già" vӟi mӭc thu
50.000 ÿ ÿӃn 100.000 ÿ/ngày (chѭa trӯ chi phí).
Trong tѭѫng lai, cây cao su ӣ Ĉӗng Nai vүn ÿѭӧc coi là cây công nghiӋp quan
trӑng, chiӃn lѭӧc. Dӵ kiӃn ÿӃn năm 2010 sҧn lѭӧng mӫ khô ÿҥt 50.000 tҩn, tăng gҩp 1,4 lҫn so
vӟi hiӋn nay, trong ÿó mӭc tăng chӫ yӃu do tăng năng suҩt cây trӗng tӯ 1 tҩn lên trên 1,5
tҩn/ha/năm. ViӋc mӣ rӝng diӋn tích hӃt sӭc thұn trӑng vì nhu cҫu mӫ cao su thiên nhiên trên thӏ
trѭӡng thӃ giӟi ÿang xuӕng tӟi mӭc thҩp nhҩt kӇ tӯ trѭӟc tӟi nay. Ngoài ra Chính phӫ và tӍnh
Ĉӗng Nai cNJng có dӵ tính ÿҫu tѭ hiӋn ÿҥi hóa công nghiӋp chӃ biӃn mӫ, cѫ giӟi hóa khâu chăm
sóc và thu hoҥch, xây dӵng các nhà máy chӃ biӃn các sҧn phҭm tӯ cao su nhҵm góp phҫn tҥo thӏ
trѭӡng tiêu thө nguyên liӋu cao su әn ÿӏnh, vӳng chҳc.
b) Cây cà phê:
Cây cà phê cho hҥt, là thӭc uӕng có chҩt kích thích. Quê hѭѫng cây cà phê ӣ Ethiopia
(châu Phi). Ĉҫu thӃ kӹ XX, mӝt sӕ nhà tѭ sҧn Pháp ÿѭa cà phê vào trӗng ӣ Biên Hòa vì nѫi ÿây
có ÿҩt ÿӓ bazan và khí hұu nhiӋt ÿӟi nóng ҭm thích nghi vӟi cây cà phê. Tӯ ÿó cây cà phê ÿѭӧc
mӣ rӝng diӋn tích tӯng bѭӟc, sau cây cao su.
Năm 1901, tӍnh Biên Hòa có 8 colons kinh doanh cà phê: công ty Paris Phѭӟc Tân
(tәng Long Vƭnh Thѭӧng) có 25.000 gӕc cà phê; Romans có 2.260 gӕc ӣ làng Bình Dѭѫng
(tәng Long Vƭnh thѭӧng); Lorenzo có 3.800 gӕc ӣ làng Xuân Lӝc (tәng Bình Lâm thѭӧng);

2.9 Page 19

▲back to top


Button có 6.000 gӕc ӣ làng Bình Thҥnh (tәng Phѭӟc Vƭnh trung); Nativel có 10.000 gӕc ӣ làng
Bình Trѭӟc (tәng Phѭӟc Vƭnh Thѭӧng); Crestien trӗng 30.000 gӕc ӣ làng Chánh Hѭng (tәng
Chánh Mӻ hҥ); Torbilla không rõ trӗng ӣ ÿâu và có bao nhiêu gӕc.
Ngѭӡi ViӋt trӗng ít hѫn: ӣ làng Mӻ Hӝi (tәng Thành Tuy hҥ) có 2000 gӕc, làng Tân
TriӅu ÿông (tәng Phѭӟc Vƭnh trung) có 1200 gӕc, làng Tam An (tәng Long Vƭnh thѭӧng) có
1200 gӕc...
Năm 1923, tӍnh Biên Hòa có khoҧng 300 ha cà phê, năng suҩt 270 kg/ha. Năm 1959,
tӍnh Biên Hòa có 50 ha cà phê thu 15 tҩn hҥt, tӍnh Long Khánh có 600 ha, thu sҧn lѭӧng 240
tҩn.
Kӻ thuұt trӗng cà phê thӡi trѭӟc năm 1954 lҥc hұu, ngѭӡi ta chӍ khai thác ÿҩt ÿai (quҧng
canh) và nhân công bҧn xӭ rҿ mҥt (lao ÿӝng thӫ công). Các chӫ ÿӗn ÿiӅn cà phê nuôi bò lҩy
phân bón, ít dùng phân hóa hӑc.
Do chӫ trѭѫng lұp các dinh ÿiӅn, chính quyӅn Sài Gòn khuyӃn khích tѭ nhân mӣ ÿӗn
ÿiӅn cà phê, nên các chӫ sӣ ÿҫu tѭ thâm canh: bón phân hóa hӑc, tuyӇn chӑn giӕng (giҧm diӋn
tích cà phê chè, tăng cà phê vӕi), trӗng cây che phӫ và tӍa xén cành hàng năm, trang bӏ dàn tѭӟi
phun.
Trong giai ÿoҥn 1975 - 1980, mһc dù giá cҧ cà phê thӃ giӟi tăng cao gҩp 2,3 lҫn nhѭng
cà phê ӣ Ĉӗng Nai vүn chѭa phát triӇn nhanh vì chѭa mӣ rӝng ÿѭӧc thӏ trѭӡng xuҩt khҭu và
còn lo giҧi quyӃt vҩn ÿӅ lѭѫng thӵc sau chiӃn tranh. Trong giai ÿoҥn 1985 - 1996, diӋn tích cà
phê tăng rҩt nhanh (nhҩt là giai ÿoҥn 1985 - 1990) do giá cҧ thӏ trѭӡng thӃ giӟi cao, thӏ trѭӡng
xuҩt khҭu ÿѭӧc khai thông và ÿһc biӋt là do chính sách ÿәi mӟi cӫa Ĉҧng và Nhà nѭӟc ÿã khѫi
dұy tiӅm năng trong dân chúng.
Sӕ liӋu cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai cho biӃt nhѭ sau:
Năm DiӋn tích (ha)
Năng suҩt (tҥ/ha) Sҧn lѭӧng (tҩn)
1977
745
13,9
1980
965
13,6
1985
6.099
13,4
1990
22.101
11,9
1991
21.797
10,8
1992
19.013
10,6
1993
14.028
12,5
1994
15.005
13,9
1995
17.863
17,9
1996
20.930
18,6
1.231
1.190
5.087
20.320
22.531
20.091
16.698
18.934
20.077
29.894
Phҫn lӟn giӕng cà phê ÿѭӧc trӗng hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai là nhóm giӕng cà phê vӕi
(Robusta) thuӝc 2 chӫng coffeae canephara var robusta và coffeae canphora var koulilou ÿã
ÿѭӧc du nhұp vào Ĉӗng Nai tӯ nhӳng năm ÿҫu thӃ kӹ XX. Nhóm cà phê chè (coffeae arabica)
không nhiӅu vì không thích hӧp lҳm ÿӕi vӟi ÿiӅu kiӋn sinh thái ӣ Ĉӗng Nai. Nhóm cà phê mít
càng ít vì giá trӏ thѭѫng phҭm thҩp.
Cà phê Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng nhiӅu ӣ các huyӋn Long Khánh, Tân Phú, Thӕng
Nhҩt, Xuân Lӝc là nhӳng vùng có ÿҩt ÿӓ bazan, chӫ ÿӝng nѭӟc tѭӟi nhӡ các công trình hӗ
chӭa, ÿұp dâng hoһc các giӃng khoan khai thác nѭӟc ngҫm. Cà phê ÿѭӧc trӗng tұp trung ӣ
Bҧo Quang (1.275 ha),Thӯa Ĉӭc (725 ha), Bình Lӝc (634 ha), Bҧo Vinh (612 ha). HuyӋn

2.10 Page 20

▲back to top


Xuân Lӝc trӗng tұp trung ӣ các xã Xuân Ĉӏnh, Bҧo Hòa, Xuân Bҧo, Bҧo Vinh và Sông
Ray. HuyӋn Thӕng Nhҩt trӗng tұp trung ӣ Sông Thao (867 ha), Hѭng Lӝc (479 ha), Gia
Tân 3 (523 ha)...
DiӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng cà phê các huyӋn năm 1997:
Ĉӏa phѭѫng (huyӋn) DiӋn tích (ha)
1. Long Khánh
2. Xuân Lӝc
3. Thӕng Nhҩt
4. Ĉӏnh Quán
5. Tân Phú
6. Long Thành
7. Vƭnh Cӱu
8. Nhѫn Trҥch
9. Biên Hòa
Tәng cӝng
7.827
7.930
4.141
2.451
1.273
341
49
0
0
24.012
Năng suҩt (tҥ/ha)
17,4
19,5
16,0
19,0
15,5
12,0
11,0
0
0
17,9
Sҧn lѭӧng (tҩn)
9.987
13.377
4.459
3.237
900
277
44
0
0
32.271
Trong công nghiӋp chӃ biӃn cà phê hòa tan ngѭӡi ta sӱ dөng 60% nguyên liӋu là cà phê
vӕi, nên Ĉӗng Nai phát triӇn nhanh cà phê vӕi trong nhӳng năm qua. HiӋn nay, do chѭa có cѫ
sӣ chuyên cung cҩp giӕng cà phê ÿҧm bҧo chҩt lѭӧng, nên ngѭӡi trӗng cà phê tӵ chӑn hҥt giӕng
tӯ nhӳng cây tӕt. Thѭӡng hҥt cà phê ÿѭӧc gieo vào bҫu ÿҫu tháng 12 ÿӃn giӳa tháng 5 hoһc ÿҫu
tháng 6 dѭѫng lӏch, sau ÿó cây con ÿѭӧc ÿem trӗng vào các hӕ vӟi khoҧng cách 3m x 3m hoһc
3m x 3,5m (tӭc mұt ÿӝ tӯ 900 cây ÿӃn 950 cây/ha). Ngѭӡi ta không trӗng cây che phӫ ÿҩt và
trӗng cây che bóng nhѭ kӻ thuұt hѭӟng dүn, phҫn lӟn hӑ trӗng xen các cây ÿұu xanh, ÿұu nành,
ÿұu phӝng, thuӕc lá, bҳp, dѭa hҩu bán TӃt, có ngѭӡi trӗng xen cҧ cây dài ngày nhѭ ÿu ÿӫ, mãng
cҫu ta vӯa có tác dөng che bóng cho cây cà phê khi còn nhӓ, vӯa có nguӗn thu ÿӇ trang trҧi mӝt
phҫn vӕn ÿҫu tѭ vѭӡn cà phê.
ĈӇ cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi cà phê các vùng khác, ngѭӡi ta ÿҫu tѭ thâm canh rҩt cao,
có khi gҩp ÿôi so vӟi trӗng cà phê vùng Lâm Ĉӗng, Ĉҳc Lҳc. Nѭӟc tѭӟi cà phê là khoҧn chi phí
lӟn, nhҩt là vào mùa khô, kӃ ÿó là phân bón.
Vùng ÿҩt ÿӓ bazan thѭӡng thì 1 tuҫn tѭӟi 1 lҫn cho cây trӗng tӯ 1 năm ÿӃn 3 năm
tuәi. Khi cây khép tán, mӛi lҫn tѭӟi cách nhau tӯ 10 - 15 ngày. Ĉӕi vӟi vùng ÿҩt ÿen, ÿҩt xám
thì phҧi tѭӟi nhiӅu hѫn, cӭ 5 - 6 ngày tѭӟi 1 lҫn cho cây tӯ 1 năm ÿӃn 3 năm tuәi, khi cây ÿã
khép tán thì chұm nhҩt 10 ngày phҧi tѭӟi 1 lҫn. ĈӇ tѭӟi cho cây cà phê, ngѭӡi ta phҧi “làm
bӗn” (bӗn thӵc chҩt là cái hӕ quanh gӕc cây cà phê, bӗn lӟn hay nhӓ, nông hay sâu là tùy theo
tuәi cây và vùng ÿҩt). Nѭӟc tѭӟi cho cây cà phê chӫ yӃu là nѭӟc ngҫm, ӣ các vùng ÿҩt ÿӓ Long
Khánh, Thӕng Nhҩt... nhiӅu giӃng ÿào sâu tӟi 50 - 60 m mӟi có ÿӫ nѭӟc tѭӟi vào mùa khô.
Trѭӟc ÿây, ngѭӡi ta thѭӡng sӱ dөng phân hӳu cѫ nhѭ phân heo, phân bò...
bón cà phê. Ngày nay ngѭӡi ta dùng phân hóa hӑc là chӫ yӃu, tӟi 2 tҩn phân hóa hӑc các loҥi
cho 1 ha cà phê kinh doanh, ÿӕi vӟi cà phê ÿang thӡi kǤ xây dӵng cѫ bҧn lѭӧng phân bón bҵng
1/2. Chu kǤ bón phân thѭӡng ÿѭӧc chia làm 3 ÿӧt: ÿӧt ÿҫu vào cuӕi tháng tѭ hoһc ÿҫu tháng
năm, ÿӧt hai vào cuӕi tháng chín hoһc ÿҫu tháng mѭӡi, ÿӧt cuӕi vào thӡi kǤ kӃt thúc thu hoҥch
(khoҧng tháng mѭӡi hai). Sau mӛi lҫn bón phân ngѭӡi ta phҧi tѭӟi nhiӅu nѭӟc ÿӇ phân hòa tan
ngҩm vào ÿҩt.
Cà phê ӣ Ĉӗng Nai ra hoa vào khoҧng tӯ tháng 1 ÿӃn tháng 2 và ÿӃn tháng 10 bҳt
ÿҫu thu hoҥch. Quҧ cà phê sau khi thu hoҥch ÿѭӧc chà dұp vӓ ngoài trѭӟc khi ÿem phѫi ÿӇ quҧ

3 Pages 21-30

▲back to top


3.1 Page 21

▲back to top


cà phê mau khô. Hҥt khô ÿem chà vӓ lөa và quҥt sҥch ÿӇ thu ÿѭӧc nhân cà phê thô. Các ÿҥi lý
mua nhân cà phê thô ÿem ÿánh bóng và phân loҥi (nhҩt, nhì) ÿӇ cung ӭng cho các nhà xuҩt
khҭu hoһc tiêu dùng
Giá mua cà phê cӫa các ÿҥi lý phө thuӝc vào giá cà phê thӃ giӟi, thông thѭӡng giá mua
cӫa hӑ tҥi vѭӡn cà phê thҩp hѫn giá xuҩt khҭu (giá FOB) tӯ 10 - 15%. Năm 1997 giá mua cà
phê tҥi vѭӡn tӯ 16.000 ÿ ÿӃn 18.000 ÿ/kg. Ĉһc biӋt năm 1995 giá cà phê lên tӟi 34.000 ÿ -
38.000 ÿ/kg. NhiӅu hӝ gia ÿình năm ÿó giàu to nhӡ cà phê lên giá.
Tӯ năm 1986 trӣ vӅ trѭӟc, nhân cà phê là mӝt trong nhӳng mһt hàng ÿӝc quyӅn kinh
doanh cӫa Nhà nѭӟc. Tӯ thӡi kǤ ÿәi mӟi, cà phê cNJng nhѭ bao hàng hóa nông sҧn khác ÿӅu
ÿѭӧc tӵ do sҧn xuҩt, mua bán theo giá thӏ trѭӡng.
Năm 1997, sҧn lѭӧng cà phê Ĉӗng Nai ÿҥt 30.000 tҩn nhân, xuҩt khҭu 17.338 tҩn
cà phê thô, còn lҥi tiêu thө nӝi ÿӏa. Thӏ trѭӡng xuҩt khҭu cà phê Ĉӗng Nai là các nѭӟc Ĉông
Âu, Ĉông Nam Á, Nhұt, Bҳc Mӻ, Hӗng Công, Trung Quӕc...
Ĉӗng Nai có Nhà máy chӃ biӃn cà phê Biên Hòa, công suҩt khoҧng 200 tҩn/năm. Sҧn
phҭm cӫa Nhà máy cà phê Biên Hòa là cà phê hòa tan và mӝt sӕ bánh kҽo có hѭѫng liӋu cà phê
xuҩt sang Ĉông Âu. Ngѭӡi Ĉӗng Nai thích dùng cà phê rang xay pha phin hѫn là cà phê hòa
tan. ViӋc rang xay cà phê hiӋn tҥi rҩt nhiӅu ngѭӡi làm và rҩt nhiӅu phҭm cҩp khác nhau, giá
khác nhau, thҩp nhҩt hiӋn nay là 20.000 ÿ/kg cà phê bӝt, cao nhҩt có khi tӟi 50.000 - 70.000
ÿ/kg. Kӻ thuұt rang xay cà phê mӛi ngѭӡi có bí quyӃt khác nhau, hӑ chӍ hѫn nhau ӣ chӃ ÿӝ pha
trӝn, ӫ, thӡi gian rang...
Cây cà phê ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc tӍnh xӃp vào loҥi cây trӗng chӫ yӃu. Quy hoҥch diӋn tích
әn ÿӏnh vào khoҧng 30.000 ha. Sҳp tӟi, tӍnh chӫ trѭѫng cҧi tҥo giӕng, cҧi tiӃn kӻ thuұt canh tác
và ÿҫu tѭ xây dӵng các hӗ chӭa nѭӟc ÿӇ ÿҧm bҧo ÿӫ nѭӟc tѭӟi cho cà phê, nhҵm ÿѭa năng suҩt
lên gҩp 2 so vӟi hiӋn nay (hiӋn nay khoҧng 2 tҩn - 2,5 tҩn/ha, ӣ Lâm Ĉӗng và Ĉăklăk khoҧng
3,5 - 4 tҩn/ha).
c) Cây tiêu:
Cây tiêu có nguӗn gӕc ӣ Ҩn Ĉӝ, mӑc hoang trong các rӯng nhiӋt ÿӟi ҭm. Sau ÿó cây
tiêu ÿѭӧc trӗng rӝng ra ӣ nhiӅu nѭӟc khác vùng ViӉn Ĉông nhѭ: Indonesia, Malaysia, Thái
Lan, Sri Lanka và Campuchia.
Trên ÿҩt Biên Hòa (Ĉӗng Nai), cây tiêu ÿѭӧc ngѭӡi Pháp trӗng tӯ hӗi ÿҫu thӃ kӹ 20,
song diӋn tích và sҧn lѭӧng chѭa ÿáng kӇ.
Sau ngày miӅn Nam giҧi phóng 30 - 4 - 1975 ÿӃn nay, tiêu ӣ Ĉӗng Nai bҳt ÿҫu phát
triӇn bӣi ÿҩt ÿai, thә nhѭӥng mӝt sӕ vùng rҩt phù hӧp. Vào thұp niên 80, giá hҥt tiêu trong nѭӟc
và thӃ giӟi tăng cao, ngѭӡi ta ÿә xô vào trӗng tiêu, riêng năm 1990 diӋn tích cây tiêu ӣ Ĉӗng
Nai lên ÿӃn 1010 ha. Sau ÿó cây tiêu bӏ bӋnh thӕi gӕc làm chӃt hàng trăm ha trong mӝt năm.
NhiӅu hӝ chӍ trong mӝt thӡi gian ngҳn có hàng ngàn nӑc tiêu bӏ chӃt rөi, bӣi lúc ÿó ngѭӡi ta
chѭa tìm ÿѭӧc nguyên nhân và không có thuӕc trӏ. Tӯ ÿó ÿӃn nay diӋn tích cây tiêu ÿѭӧc әn
ÿӏnh trong khoҧng tӯ 500 - 520 ha.
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê diӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng cây tiêu qua các năm:
Năm
1980
1985
1990
DiӋn tích
(ha)
420
613
1010
Năng suҩt
(tҥ/ha)
8,0
8,3
8,8
Sҧn lѭӧng
(Tҩn)
319
502
853

3.2 Page 22

▲back to top


1991
586
1992
523
1993
516
1994
523
1995
520
1996
520
1997
520
9,6
495
9,8
457
9,7
464
9,4
470
9,4
480
9,4
480
9,4
480
(Ngu͛n s͙ li͏u: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai)
HuyӋn Long Khánh có 135,43 ha, là huyӋn có diӋn tích tiêu lӟn nhҩt tӍnh, tұp trung ӣ
các xã Bҧo Quang (35 ha), Xuân ThiӋn (21,7 ha), Bình Lӝc (14,3 ha), Xuân Thanh (15 ha), Bҧo
Vinh (9 ha), thӏ trҩn Xuân Lӝc (8,5 ha).
HuyӋn Xuân Lӝc có 87 ha, tұp trung ӣ các xã Bҧo Bình (24 ha), Xuân Trѭӡng (10 ha),
Xuân Bҧo (9 ha), Xuân Ĉông (8 ha), Gia Ray (8,5 ha).
HuyӋn Tân Phú có 100 ha, tұp trung ӣ các xã Phú Lұp (29,5 ha), Trà Cә (20 ha), Ĉҳk
Lua (8,5 ha), Nam Cát Tiên (70 ha)
HuyӋn Thӕng Nhҩt có 39,5 ha, tұp trung ӣ các xã Tây Hài (9 ha), Gia KiӋm (7,7 ha).
HuyӋn Vƭnh Cӱu có 10 ha, Nhѫn Trҥch có 3 ha, Ĉӏnh Quán có 15 ha, Biên Hòa và Long
Thành không có tiêu trӗng thành vѭӡn.
Tiêu ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng trên 5 loҥi ÿҩt khác nhau: ÿҩt nâu ÿӓ trên bazan, nâu vàng
trên bazan, ÿҩt ÿen túp và tro tàn núi lӱa trên bazan, ÿҩt dӕc tө trên bazan và ÿҩt xám trên phù
sa cә. Nhѭng cây tiêu phát triӇn tӕt nhҩt là trên ÿҩt nâu ÿӓ bazan nhѭ ӣ huyӋn Long Khánh.
Các giӕng tiêu trӗng phә biӃn ӣ Ĉӗng Nai hiӋn nay là tiêu sҿ lá lӟn, tiêu Phú Quӕc và
tiêu Belantoeng.
Tiêu s̓ lá lͣn: có tán cây trung bình, khoe bông, chùm quҧ ÿóng trái dài, chiӅu dài bình
quân tӯ 7,6 ÿӃn 8,4 cm. Giӕng tiêu này dӉ trӗng, mau ra trái, năng suҩt khá, không bӏ hiӋn
tѭӧng ra trái cách năm. Mӭc chӕng chӏu các loҥi sâu bӋnh nhѭ suy thoái, chӃt nhanh, tiêu ÿiên ӣ
mӭc trung bình.
Tiêu Phú Qu͙c: Giӕng này ÿѭӧc trӗng nhiӅu ӣ Ĉӗng Nai, có ѭu ÿiӇm là cho năng suҩt
cao, phҭm chҩt hҥt tiêu tӕt, әn ÿӏnh, không có hiӋn tѭӧng sai trái cách năm. Chӕng chӏu ÿѭӧc
bӋnh chӃt nhanh, suy thoái và tiêu ÿiên ӣ mӭc trung bình.
Tiêu Belantoeng: Ĉһc ÿiӇm cӫa giӕng tiêu này là chùm quҧ ÿóng trái dày, chiӅu dài
chùm quҧ tӯ 9,2 ÿӃn 10 cm. Giӕng này có năng suҩt cao, phҭm chҩt hҥt tiêu tӕt, chӕng chӏu tӕt
ÿӕi vӟi các bӋnh chӃt nhanh, suy thoái và tiêu ÿiên, chӏu hҥn tӕt. Nhѭӧc ÿiӇm cӫa giӕng tiêu
này là có hiӋn tѭӧng sai trái cách năm, ngѭӡi ta khҳc phөc bҵng cách bón phân và tѭӟi nѭӟc.
ViӋc chӑn giӕng tӕt, phù hӧp vӟi ÿҩt ÿai, khí hұu và có khҧ năng chӕng chӏu bӋnh... chӫ
yӃu là do nhà vѭӡn theo kinh nghiӋm, tӵ chӑn lҩy giӕng mà ѭѫm trӗng. Ӣ Ĉӗng Nai ngѭӡi ta
dùng các hom ÿӇ nhân giӕng vô tính: hom lѭѫn ӣ gӕc, hom lѭѫn ӣ thân, tѭӧc ngӑn thân chính
và nhánh ngang. Khuynh hѭӟng chính cӫa nhà vѭӡn là sӱ dөng hom lѭѫn ӣ gӕc và thân chính
khi trӗng cho trái sӟm và mҥnh hѫn hom ngӑn, tuy nhiên hӋ sӕ nhân giӕng bҵng thân chính
thҩp (thѭӡng là 1/4).
Tұp quán trӗng tiêu tӯ xѭa ÿӃn nay cӫa nhà vѭӡn Ĉӗng Nai là trӗng trên 3 loҥi nӑc: nӑc
sӕng, nӑc chӃt và nӑc xây:

3.3 Page 23

▲back to top


N͕c ch͇t: ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu tӯ năm 1990 trӣ vӅ trѭӟc. Trӗng tiêu trên nӑc chӃt có ѭu
ÿiӇm: không cҥnh tranh dinh dѭӥng vӟi cây tiêu, ÿӥ tӕn công tӍa lá, ÿӕn cành hàng năm, mұt ÿӝ
trӗng cao, không che ánh sáng cây tiêu. Nӑc chӃt có chi phí cao, nhҩt là hiӋn nay rӯng bӏ cҥn
kiӋt nghiêm trӑng, không còn gӛ lӟn... vì vұy các nhà vѭӡn hiӋn nay ít dùng.
N͕c s͙ng: hiӋn nay ÿѭӧc sӱ dөng rҩt phә biӃn, gӗm nhiӅu loҥi: cây vông, cây anh ÿào,
cây chiӅu ngang, cӕc rӯng, lӗng mӭc, gòn gai, bình linh.... Các loҥi cây này dӉ tìm, dӉ trӗng,
không bӏ chӃt khi xén lá, tӍa cành, ít sâu bӋnh tҩn công, dây tiêu bám tӕt. Nӑc sӕng có nhѭӧc
ÿiӇm là cҥnh tranh dinh dѭӥng vӟi cây tiêu, tӕn công xén lá, tӍa cành, có khҧ năng mang truyӅn
bӋnh cho cây tiêu.
N͕c xây: cuӕi thұp niên 80, nhiӅu nhà vѭӡn sӱ dөng nӑc xây bҵng gҥch hình nón cөt,
ÿѭӡng kính ÿáy tӯ 0,6 ÿӃn 1,5 m, ÿѭӡng kính chóp tӯ 0,2 ÿӃn 0,5 m, cao tӯ 3 ÿӃn 4 m. Nӑc xây
có ѭu ÿiӇm làm gia tăng sӕ lѭӧng dây tiêu trên mӝt diӋn tích, nên cho năng suҩt tiêu cao. Nӑc
xây có nhѭӧc ÿiӇm là: che khuҩt ánh sáng ÿӕi vӟi cây tiêu, vào mùa nҳng dây tiêu hay bӏ héo
do gҥch ÿá nóng lên, vӕn ÿҫu tѭ nӑc xây cao gҩp tӯ 2 ÿӃn 2,5 lҫn so vӟi nӑc chӃt và gҩp nhiӅu
lҫn so vӟi nӑc sӕng, vì vұy ít nhà vѭӡn sӱ dөng nӑc xây.
Chăm sóc vѭӡn tiêu là viӋc hӃt sӭc quan trӑng và quyӃt ÿӏnh. Công viӋc thѭӡng ngày
cӫa nhà vѭӡn nhѭ: cҳt xén nӑc cây sӕng, xén tӍa dây tiêu, hái hoa, ngҳt lá, ÿӕn tiêu, tӍa cây, cӝt
dây tiêu, tѭӟi nѭӟc bón phân, phòng trӯ sâu bӋnh, quan trӑng nhҩt là kӻ thuұt tѭӟi nѭӟc, bón
phân và phòng trӯ sâu bӋnh.
T˱ͣi n˱ͣc phҧi dӵa trên ÿӝ ҭm. Tѭӟi nhiӅu nѭӟc quá, rӉ cây bӏ ngӝp, không hô hҩp
ÿѭӧc không khí trong ÿҩt, rӉ sӁ ngѭng hoҥt ÿӝng và bӏ thӕi. Chính ÿiӅu này là mӝt trong nhӳng
nguyên nhân làm cho hàng trăm ha tiêu bӏ bӋnh chӃt nhanh vào thұp niên 90. Vì vұy, vѭӡn tiêu
cҫn giӳ ÿӝ ҭm vӯa phҧi, tuyӋt ÿӕi không ÿѭӧc ÿӇ ÿӑng nѭӟc quanh gӕc, phҧi có hӋ thӕng thoát
nѭӟc nhanh vӅ mùa mѭa.
Bón phân: cây tiêu cҫn nhiӅu ÿҥm nhҩt, kӃ ÿӃn là kali, can xi, rӗi tӟi lân và ma nhê theo
tӹ lӋ % chҩt khô: N = 2,70; P = 0,10; K = 2,0; Ca = 1,0; Mg = 0,20, nӃu dѭӟi mӭc này cho thҩy
có triӋu chӭng thiӃu phân.
Kinh nghiӋm cӫa các nhà vѭӡn cho biӃt: nӃu lá già có màu vàng ÿӅu ÿӃn vàng cam là
hiӋn tѭӧng thiӃu ÿҥm (trѭӡng hӧp trҫm trӑng là lá có màu vàng sұm). NӃu lá phía trên lá già có
màu tím xanh rҩt ÿұm là hiӋn tѭӧng thiӃu lân. NӃu phҫn cuӕi lá già bӏ hoҥi thѭ, giòn và có màu
nâu xám nhҥt là hiӋn tѭӧng thiӃu kali. NӃu thҩy lá non phát triӇn kém, mép lá bӏ cháy, màu nâu,
dӉ bӏ rөng, ÿó là hiӋn tѭӧng thiӃu can xi. NӃu lá già vào cuӕi thӡi kǤ ra hoa bӏ vàng, nhѭng gân
chính và phө vүn còn xanh là triӋu chӭng thiӃu ma nhê. Trѭӡng hӧp thҩy lá rөng bҩt thình lình
ӣ giai ÿoҥn cuӕi cùng phát triӇn trái, nhѭng gié cӫa trái còn dính trên cây, ÿó là triӋu chӭng
thiӃu ma nhê trҫm trӑng.
Căn cӭ vào yêu cҫu dinh dѭӥng cӫa cây tiêu và dӵa vào ÿһc tính cӫa mӛi loҥi ÿҩt, ngѭӡi
ta ÿѭa ra các công thӭc sӱ dөng phân nhѭ sau:
Loҥi ÿҩt
Ĉҩt
nâu ÿӓ
Năm Phân
thӭ (kg)
1 10
2 10
3 15
4 20
N (g)
Urê
70
150
250
350
P (g)
Super
lân
100
200
300
400
K (g)
Clorua
kali
150
300
400
600
Ca (g)
Vôi sӕng
100
150
200
300
Mg
Sunfat
Manhe
Xӏt
1 - 15%

3.4 Page 24

▲back to top


1 10 120 120
Ĉҩt
2 10 230 250
nâu vàng 3 15 350 350
4 20 450 500
Ĉҩt
1 10 100 120
túp ÿen
2
10 200
250
và tro tàn 3 15 300 350
núi lӱa
4
15 400
500
Ĉҩt
dӕc tө
bazan
1 10 110 120
2 10 220 250
3 15 330 400
4 15 450 500
1 15 120 170
Ĉҩt xám
2 15-20 250
350
trên
3 20-25 350 500
phù sa cә 4 25-30 500
700
100
100
150
250
150
200
Xӏt 15%
300
300
80
Không
150
Xӏt
250
1 - 15%
300
150
50
300
50
Xӏt
450
100 1 - 5%
600
100
150
100
300
100
Xӏt
450
200
1 - 5%
600
300
Theo kinh nghiӋm cӫa nhà vѭӡn, sau khi trӗng nên bón nhiӅu phân chuӗng cùng vӟi
super lân. Sau 1 năm tuәi thì áp dөng công thӭc trên. Ĉҩt thӏt nһng thì bón ít lҫn, ÿҩt thӏt nhҽ thì
bón thành nhiӅu lҫn hѫn, cách 40 - 45 ngày bón mӝt lҫn phân.
Phân cҫn chôn sâu tӯ 10 ÿӃn 15 cm dѭӟi ÿҩt và gҫn hӋ thӕng rӉ, tránh bón phân trӵc
tiӃp lên bҩt cӭ bӝ phұn nào cӫa cây tiêu.
Phòng trͳ sâu b͏nh: Cây tiêu thѭӡng mҳc các loҥi bӋnh chӫ yӃu là: bӋnh chӃt nhanh,
bӋnh suy thoái và bӋnh tiêu ÿiên.
BӋnh chӃt nhanh: còn có các tên gӑi là tiêu sҫu, héo rNJ, thӕi gӕc. TriӋu chӭng dӉ thҩy
nhҩt là phҫn ÿӑt non cӫa cây bӏ rNJ xuӕng, kӇ cҧ vào buәi sáng sӟm. Sau ÿó bӋnh tiӃn triӇn: lá
chuyӇn tӯ vàng sang ÿen, nhҩt là vào mùa mѭa (tӯ tháng 7 ÿӃn tháng 9). Sau ÿó toàn cây bӏ
chӃt khô trên nӑc trong vòng tӯ 7 ÿӃn 10 ngày. Ĉây là mӝt trong nhӳng bӋnh nguy hiӇm nhҩt
ÿӕi vӟi cây tiêu, chính loҥi bӋnh này ÿã phá hӫy hàng trăm ha tiêu ӣ Ĉӗng Nai vào cuӕi năm
1990. HiӋn nay ngѭӡi ta phòng ngӯa bӋnh này bҵng nhiӅu biӋn pháp tәng hӧp nhѭ: Ĉӏnh kǤ
phun ѭӟt toàn cây tiêu dung dӏch Aliette 3%; tѭӟi dung dӏch phèn xanh, vôi vào gӕc tiêu; chӑn
giӕng chӕng chӏu bӋnh tӕt; giӳ ÿӝ ҭm cӫa ÿҩt, bón phân cân ÿӕi, chăm sóc hӧp lý.
Nhӡ hiӇu nguyên nhân và cách phòng ngӯa, nên tӯ năm 1991 trӣ lҥi ÿây, bӋnh này ít
mҳc phҧi, nӃu có cNJng chӍ ӣ diӋn hҽp, không lan thành dӏch.
BӋnh suy thoái: có triӋu chӭng: lá vàng, nhӓ, còi cӑc, ít nhánh cҩp 1 và cҩp 2, bông trái
ít và hay bӏ rөng (mӝt sӕ nhà vѭӡn còn gӑi là bӋnh suy dinh dѭӥng cây tiêu). Thông thѭӡng
trong mӝt vѭӡn tiêu, bӋnh này chiӃm khoҧng tӯ 10 ÿӃn 30%. Cây tiêu mҳc bӋnh này sӁ làm
năng suҩt giҧm và có thӇ làm cho cây chӃt sau 2 ÿӃn 4 năm.
Các loҥi thuӕc Mocap 6EC, Mocap 20EC, Mocap 10G tѭӟi hoһc rҧi quanh gӕc tiêu,
ÿӗng thӡi tăng cѭӡng bón phân hӳu cѫ ÿã hoai mөc và ÿiӅu tiӃt ÿӝ ҭm cho cây sau khi xӱ lý
thuӕc ÿӇ trӏ bӋnh.
BӋnh tiêu ÿiên: toàn cây có dҥng thҩp lùn, còi cӑc. Phҫn ÿӑt non cӫa cây có dҥng khҧm
ÿһc biӋt, lá nhӓ, dòn xoҳn, biӃn dҥng dӏ hình, lá có màu loang lә giӳa các vân lá. Cây tiêu khi
nhiӉm bӋnh này hình nhѭ không cho trái. Tӹ lӋ bӋnh này trong vѭӡn hiӋn nay khoҧng tӯ 5 ÿӃn
7%. Ngѭӡi ta vүn chѭa xác minh rõ ràng ÿѭӧc vӅ loҥi ký sinh trùng và vұt trung gian truyӅn

3.5 Page 25

▲back to top


bӋnh. Cho ÿӃn nay vүn chѭa có thuӕc gì trӏ bӋnh này, biӋn pháp duy nhҩt hiӋn nay là phòng
ngӯa.
Cây tiêu còn bӏ mӝt sӕ loҥi sâu bӋnh khác trên lá, cành nhѭ: ký sinh trùng hҥi lá, rӋp
sáp, rӋp vҧy, rҫy mӅm, nhӋn ÿӓ, mӕi, sâu ăn lá... Các loҥi bӋnh này ít nguy hiӇm và ngày nay ÿã
có thuӕc ÿһc trӏ rҩt hiӋu quҧ.
Cây tiêu thuӝc loҥi cây trӗng khó tính, dӉ mҳc bӋnh hiӇm nghèo (bӋnh chӃt nhanh, bӋnh
thoái hóa...), vӕn ÿҫu tѭ lӟn và tӕn công chăm sóc tӍ mӍ... nên ít có nhà vѭӡn trӗng vӟi quy mô
lӟn, thông thѭӡng các vѭӡn tiêu chӍ 0,2 ÿӃn 0,6 ha và rҩt hiӃm có vѭӡn tiêu tӯ 1 ÿӃn 3 ha.
HiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai tiêu là loҥi cây trӗng mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao, bình quân
doanh thu 60 triӋu ÿӗng/ha (căn cӭ theo sӕ liӋu báo cáo cӫa Cөc thӕng kê vӅ diӋn tích, sҧn
lѭӧng và giá thӏ trѭӡng ÿӇ suy ra), lãi ròng ít nhҩt tӯ 20 ÿӃn 30 triӋu ÿӗng/ha/năm.
Ӣ xã Nam Cát Tiên, huyӋn Tân Phú, có ông Năm Tiêu trӗng tӟi 5 ha tiêu, mӛi năm ông
thu lӧi tӯ 300 ÿӃn 400 triӋu ÿӗng, tuy nhiên năng suҩt tiêu cӫa ông không cao lҳm. Cá biӋt có
gia ÿình ông VNJ Ngӑc Long cNJng ӣ xã Nam Cát Tiên, chӍ vӟi 0,7 ha tiêu, hàng năm thu hoҥch
tӯ 3 ÿӃn 3,5 tҩn tiêu hҥt, thu khoҧng 200 triӋu ÿӗng/năm (giá tiêu bình quân năm 1996 và 1997
vào khoҧng 50 ÿӃn 60.000 ÿ/kg). Tính ra mӛi ha tiêu ông Long thu lãi ròng tӯ 100 - 150 triӋu
ÿӗng/năm.
Cây tiêu ӣ Ĉӗng Nai có triӇn vӑng phát triӇn trong tѭѫng lai vì có khí hұu và ÿҩt trӗng
phù hӧp, ngѭӡi trӗng tiêu ngày càng tích lNJy nhiӅu kinh nghiӋm trong viӋc tuyӇn chӑn giӕng,
kӻ thuұt trӗng và thâm canh, nhҩt là kinh nghiӋm phòng, trӯ các loҥi sâu, bӋnh và thӏ trѭӡng
tiêu thө ngày càng ÿѭӧc mӣ rӝng, vӟi giá cҧ tăng cao (giá bán tҥi vѭӡn năm 1998 vào khoҧng
50.000 - 60.000 ÿӗng/kg, cá biӋt năm 1997 có lúc tӟi 80.000 ÿӗng/kg).
d) Cây ÿi͉u:
Cây ÿiӅu (còn gӑi là cây ÿào lӝn hӝt), có tên khoa hӑc là Anacardium Occidentale,
thuӝc hӑ ÿào lӝn hӝt Anaca rodiaceae, có nguӗn gӕc tӯ Braxin, ÿѭӧc các thѭѫng gia và các nhà
truyӅn ÿҥo ngѭӡi Bӗ Ĉào Nha ÿѭa vào các nѭӟc châu Á khoҧng 400 năm nay. Riêng ӣ Ĉӗng
Nai cây ÿiӅu ÿѭӧc trӗng cách nay trên dѭӟi 200 năm. Trѭӟc ÿây cây ÿiӅu chӍ ÿѭӧc mӝt sӕ hӝ
trӗng phân tán vài cây quanh nhà ÿӇ làm bóng mát, lҩy quҧ và nhân hҥt ÿiӅu ăn chѫi. Hҥt ÿiӅu
thӡi bҩy giӡ chѭa là sҧn phҭm hàng hóa.
Vào ÿҫu thӃ kӹ XX, ÿӗn ÿiӅn Révertégat ӣ Long Thành trӗng ÿiӅu nhѭng thҩt bҥi. VӅ
sau ngѭӡi ta không quan tâm ÿӃn cây ÿiӅu mһc dù khí hұu và thә nhѭӥng ӣ Ĉӗng Nai thích hӧp
vӟi cây này.
Vào thұp niên 80 cӫa thӃ kӹ XX, giao lѭu kinh tӃ vӟi thӃ giӟi ÿѭӧc mӣ rӝng, thӏ trѭӡng
tiêu thө hҥt ÿiӅu có yêu cҫu lӟn. Nhà nѭӟc có chính sách giao ÿҩt trӗng rӯng ÿӇ phӫ xanh ÿҩt
trӕng ÿӗi trӑc, trong ÿó cây ÿiӅu ÿѭӧc coi là mӝt trong nhӳng cây trӗng rӯng. Vì vұy cây ÿiӅu ӣ
Ĉӗng Nai phát triӇn nhanh cҧ vӅ diӋn tích lүn sҧn lѭӧng hҥt, ÿӭng thӭ 2 toàn quӕc vӅ diӋn tích,
và là cây công nghiӋp lâu năm có diӋn tích lӟn thӭ 2 cӫa tӍnh (chӍ sau cây cao su). Ĉҫu năm
1995, ông NguyӉn Thái Hӑc (Giám ÿӕc Công ty Donafoods) ÿѭӧc bҫu vào chӭc Chӫ tӏch HiӋp
hӝi cây ÿiӅu ViӋt Nam. Năm 1997, ViӋt Nam ÿѭӧc cӱ làm thành viên thѭӡng trӵc cӫa HiӋp hӝi
cây ÿiӅu thӃ giӟi tә chӭc lҫn thӭ nhҩt tҥi Brazin. Theo ÿánh giá cӫa HiӋp hӝi ÿiӅu ViӋt Nam thì
diӋn tích ÿiӅu và sҧn lѭӧng nhân ÿiӅu xuҩt khҭu cӫa ViӋt Nam ÿӭng thӭ 3 thӃ giӟi (sau Braxiz và
Ҩn Ĉӝ).
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê vӅ cây ÿiӅu ӣ Ĉӗng Nai qua các năm.
Năm
DiӋn tích (ha) Năng suҩt (tҥ/ha) Sҧn lѭӧng (tҩn)

3.6 Page 26

▲back to top


1980
1985
1990
1994
1995
1996
412
577
12.498
31.946
28.000
35.040
9,1
419
9,5
454
10,8
6.345
7,0
14.458
5,0
12.000
4,88
15.590
ĈiӅu ÿѭӧc trӗng nhiӅu nhҩt ӣ Xuân Lӝc 11.486 ha, tiӃp ÿӃn là Long Thành 4603 ha,
Ĉӏnh Quán 4108 ha, Long Khánh 3602 ha, Nhѫn Trҥch 3590 ha, Vƭnh Cӱu 2016 ha, Biên Hòa
343 ha (chӫ yӃu trӗng ӣ phѭӡng Trҧng Dài).
ViӋc phát triӇn trӗng ÿiӅu mang tính tӵ phát nên giӕng không ÿѭӧc chú trӑng. Cөc
thӕng kê Ĉӗng Nai cho biӃt: hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai có hàng chөc giӕng khác nhau qua hàng trăm
năm tӗn tҥi, trong ÿó 16.781 ha ÿiӅu trӗng bҵng giӕng tҥp (chiӃm 47,3% tәng diӋn tích ÿiӅu),
18.003 ha trӗng bҵng giӕng do hӝ tӵ chӑn lӑc tӯ các vѭӡn ÿiӅu xung quanh, chӍ có 255 ha ÿѭӧc
trӗng bҵng giӕng do trung tâm KhuyӃn nông và Công ty chӃ biӃn nông sҧn thӵc phҭm xuҩt
khҭu (Donafoods) chӑn lӑc và cung cҩp, vì thӃ năng suҩt và chҩt lѭӧng hҥt ÿiӅu kém. HiӋp hӝi
cây ÿiӅu thӃ giӟi (lҫn thӭ nhҩt tә chӭc tҥi Brazin) ÿánh giá cây ÿiӅu ViӋt Nam là ÿiӅu rӯng. Vì
thӃ viӋc cҧi tҥo giӕng ÿiӅu và cҧi tҥo vѭӡn ÿiӅu già cӛi là công viӋc trӑng tâm cӫa trung tâm
KhuyӃn nông và công ty Donafoods.
Phѭѫng pháp cҧi tҥo giӕng chӫ yӃu áp dөng kӻ thuұt ghép mҳt, tháp cành tӯ các cây có
giӕng gӕc tӕt ÿӇ cҧi tҥo vѭӡn ÿiӅu già cӛi, ÿӗng thӡi chӑn lӑc các hҥt giӕng tӯ cây bӕ mҽ có
năng suҩt cao, phҭm chҩt tӕt ÿӇ ѭѫm giӕng cung cҩp cho nông dân.
Cây ÿiӅu ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng bӣi ngѭӡi nông dân nghèo thiӃu vӕn, tұn dөng ÿҩt xҩu
(ngѭӡi ta nói vui vӟi nhau cây ÿiӅu là cây cӫa ngѭӡi nghèo). CNJng có mӝt sӕ ngѭӡi giàu ÿҫu tѭ
trӗng ÿiӅu, nhѭ ông Út Quҳn ӣ Long Thành có tӟi cҧ trăm ha, ông Ba Phát Ngân ӣ huyӋn Thӕng
Nhҩt có khoҧng vài chөc ha.
Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai cho biӃt chӍ có 9.848 ha ÿiӅu ÿѭӧc ÿҫu tѭ thâm canh (chiӃm
28% tәng diӋn tích ÿiӅu), mӭc ÿҫu tѭ cao nhҩt cNJng chӍ tӟi 500.000 ÿ/ha/năm. Vѭӡn ÿiӅu trong
giai ÿoҥn kiӃn thiӃt cѫ bҧn ÿѭӧc làm cӓ chӕng cháy hoһc kӃt hӧp trӗng xen hoa màu khi cây
chѭa khép tán. Các biӋn pháp thâm canh khác nhѭ tҥo tán, tӍa cành, bón phân, phòng trӯ sâu
bӋnh... chѭa ÿѭӧc chú ý ÿúng mӭc.
HiӋn nay, Công ty Donafoods có kӃ hoҥch dài hҥn ÿҫu tѭ thâm canh cho các vѭӡn ÿiӅu
tѭ nhân, suҩt ÿҫu tѭ dӵ kiӃn vào khoҧng tӯ 1,5 triӋu ÿӃn 2 triӋu ÿӗng/ha/năm.
Sâu bӋnh ӣ cây ÿiӅu thѭӡng gһp nhҩt là sâu ÿөc vӓ và thân cây làm cho thân, cành vàng
úa rӗi chӃt. Muӛi chích hút bông ÿiӅu là loҥi côn trùng nguy hiӇm, chúng làm cho bông ÿiӅu
khô rөng, không có khҧ năng ÿұu trái. Ngoài ra còn có sâu hҥi lá, sâu ÿөc chӗi, bӋnh thán thѭ,
bӋnh thӕi rӉ cây con ӣ vѭӡn ѭѫm, bӋnh váng hӗng làm khô cành, chӃt cây. HiӋn nay các loҥi
thuӕc Monitor 60DD, Sherpa 25 ND,Basudin 10H, Sevin 80 BHN, Thiodan 35 EC, Bi 58,
Azodrin, Padan 95 SP, Sumithion 50 ND... có thӇ trӏ ÿѭӧc các loҥi sâu bӋnh nói trên nӃu phát
hiӋn kӏp thӡi và làm ÿúng kӻ thuұt.
Năm 1996, các nhà máy mua hҥt ÿiӅu thô vӟi giá 7.800 ÿ, nông dân bán qua ngѭӡi
trung gian mua gom tҥi nhà tӯ 6.500 ÿ/kg - 6.900 ÿ/kg. Ngѭӡi trӗng ÿiӅu thu lӧi nhuұn bình
quân tӯ 3 - 4 triӋu ÿӗng/ha/năm, cá biӋt có vѭӡn ÿiӅu thu ÿѭӧc tӯ 10 - 12 triӋu ÿӗng/ha/năm
nhӡ thâm canh ÿúng mӭc, năng suҩt ÿҥt tӯ 2 tҩn ÿӃn 2,5 tҩn/ha. Nhӳng năm gҫn ÿây Ĉӗng Nai
không xuҩt khҭu hҥt ÿiӅu thô, chӍ xuҩt nhân hҥt ÿiӅu ÿã qua sѫ chӃ. Năm 1995 xuҩt ÿѭӧc 1970
tҩn nhân hҥt ÿiӅu. Năm 1996 xuҩt 3.569 tҩn ÿҥt kim ngҥch 17.500.000 USD. Thӏ trѭӡng xuҩt

3.7 Page 27

▲back to top


khҭu nhân hҥt ÿiӅu chӫ yӃu là Trung Quӕc, Ĉài Loan, Hӗng Kông, gҫn ÿây mӣ rӝng ra các
nѭӟc Châu Âu, Mӻ, Nhұt và mӝt sӕ nѭӟc Bҳc Âu. Nhân hҥt ÿiӅu tiêu thө ӣ nӝi ÿӏa rҩt thҩp (chӍ
khoҧng 15% - 20% sҧn lѭӧng) dѭӟi dҥng kҽo, bánh và nhân ÿã rang hҩp.
Vӟi ÿһc tính dӉ trӗng, không kén ÿҩt, chi phí ÿҫu tѭ thҩp, hiӋu quҧ kinh tӃ khá và có tác
dөng lӟn trong viӋc bҧo vӋ môi trѭӡng... vì thӃ cây ÿiӅu là cây trӗng thích hӧp cho mӑi gia ÿình,
nhҩt là các hӝ nghèo, ÿѭӧc tӍnh xác ÿӏnh là mӝt trong nhӳng cây trӗng chiӃn lѭӧc. HiӋn nay và
nhӳng năm tӟi Ĉӗng Nai tұp trung ÿҫu tѭ thâm canh các vѭӡn ÿiӅu ÿã có ÿӇ nâng cao năng suҩt,
sҧn lѭӧng và chҩt lѭӧng hҥt, ngoài ra tiӃp tөc mӣ rӝng diӋn tích ÿiӅu trên ÿҩt lâm nghiӋp ÿӇ kӃt
hӧp “phát triӇn kinh tӃ vӟi bҧo vӋ môi trѭӡng”, áp dөng chính sách bҧo hiӇm giá cho ngѭӡi trӗng
ÿiӅu...
e) Cây ÿ̵u nành:
Trѭӟc giҧi phóng, Long Khánh và An Giang là 2 tӍnh chiӃm 70% tәng diӋn tích ÿұu
nành cӫa miӅn Nam, nhѭng chӫ yӃu là Long Khánh. Theo Ĉ͓a chí t͑nh Biên Hòa năm 1970,
Biên Hòa có 37 ha ÿұu nành vӟi sҧn lѭӧng 22,2 tҩn; năm 1971: 50 ha, vӟi sҧn lѭӧng 30 tҩn;
năm 1972: 50 ha, vӟi sҧn lѭӧng 22,2 tҩn và năm 1973: 50 ha, vӟi sҧn lѭӧng 30 tҩn.
Sau ngày giҧi phóng 30 - 4 - 1975, Ĉӗng Nai ÿѭӧc ghi nhұn là tӍnh có diӋn tích ÿұu
nành nhiӅu nhҩt nѭӟc. Năm 1983, Ĉӗng Nai có ÿӃn 32.000 ha, chiӃm 50% sҧn lѭӧng ÿұu nành
cҧ nѭӟc.
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê vӅ ÿұu nành ӣ Ĉӗng Nai qua các năm:
Năm
1976
1980
1985
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
DiӋn tích (ha)
8.304
14.623
32.185
27.947
27.739
26.222
28.492
23.826
13.028
8.814
12.908
Năng suҩt (tҥ/ha)
8,2
8,5
9,3
4,8
6,9
7,6
5,7
7,4
7,6
7,9
8,8
Sҧn lѭӧng (tҩn/ha)
6.784
12.429
30.101
13.632
19.243
20.033
16.461
17.005
5.247
7.026
11.381
Hҫu hӃt ÿұu nành ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng trên ÿҩt ÿӓ pha sét hѫi dӕc, tҫng canh tác mӏn
có nhiӅu ÿá lӗi, có ÿӝ pH thҩp, hàm lѭӧng ÿҥm và hӳu cѫ thҩp nhѭng giàu P và K, tҫng nѭӟc
ngҫm rҩt sâu, chӫ yӃu sӕng nhӡ nѭӟc trӡi.
Ĉұu nành phҫn lӟn do ngѭӡi gӕc Hoa Nùng trӗng, tұp trung nhҩt ӣ các huyӋn Ĉӏnh
Quán, Tân Phú, Thӕng Nhҩt.
Nhӳng ÿӏa phѭѫng trӗng ÿұu nành năm 1996 gӗm có:
Ĉӏa phѭѫng
HuyӋn Vƭnh Cӱu
HuyӋn Thӕng Nhҩt
HuyӋn Long Khánh
HuyӋn Xuân Lӝc
HuyӋn Ĉӏnh Quán
DiӋn tích (ha)
39
2.734
444
295
4.501
Năng suҩt (tҥ/ha) Sҧn lѭӧng (tҩn)
10,0
39
7,9
2.173
11,9
530
9,2
273
7,7
3.497

3.8 Page 28

▲back to top


HuyӋn Tân Phú
HuyӋn Long Thành
Toàn tӍnh
773
28
8.014
6,3
491
8,2
23
7,9
7.026
(Ngu͛n s͙ li͏u: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai năm 1996)
Các giӕng ÿұu nành ÿã ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai nay ít phә biӃn nhѭ:
Ĉ̵u Tàu Xì (còn g͕i là Tân Phú ÿen), giӕng này do ngѭӡi Hoa Nùng tӵ ÿһt tên không
rõ xuҩt xӭ, có thӡi gian sinh trѭӣng chӍ 65 - 75 ngày, hҥt ÿen và nhӓ, 100 hҥt chӍ nһng 7 - 8
gram.
Ĉ̵u nành chín sͣm Nh̵t 17a: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 60 - 70 ngày. Hҥt tròn, vàng
tѭѫi, trӑng lѭӧng 100 hҥt tӯ 9 -10 gr.
Gi͙ng ĈH4: thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 75 - 85 ngày, hҥt to và vàng, màu hӗng ÿұm ÿӃn
màu xám.
Gi͙ng MTĈ13: thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 85 - 95 ngày, hҥt to tròn, màu vàng nhҥt, tӇ hҥt
màu nâu sұm, 100 hҥt nһng tӯ 14 - 17 gr.
Gi͙ng MTĈ10: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 90 - 100 ngày, hҥt tròn vàng nhӓ, tӇ hҥt nâu
sұm, 100 hҥt nһng 12 - 14 gr.
Gi͙ng Nam Vang: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 90 - 100 ngày, hҥt nhӓ tròn màu vàng
tѭѫi, tӇ hҥt màu hӗng, 100 hҥt nһng 11 - 13 gr.
Trung tâm KhuyӃn nông tӍnh khuyӃn khích gieo trӗng các giӕng ÿұu nành chӫ yӃu sau
ÿây:
Gi͙ng HL92: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 70 - 80 ngày, năng suҩt 1,2 - 1,6 tҩn/ha. Hҥt
vàng, rӕn hҥt hӗng, 100 hҥt nһng tӯ 10 - 12 gr.
Gi͙ng MTĈ176: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 75 - 85 ngày, năng suҩt 1,5 - 2,5 tҩn/ha, hҥt
vàng có rӕn hӗng, 100 hҥt nһng tӯ 16 - 18 gr.
Giӕng D37: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 80 - 82 ngày, năng suҩt tӯ 1,8 - 2 tҩn/ha, hҥt
vàng có rӕn màu nâu, 100 hҥt nһng tӯ 13 - 16 gr.
Gi͙ng G87-5: có thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 88 - 90 ngày, năng suҩt 1,6 - 2 tҩn/ha, 100 hҥt
nһng tӯ 13 - 16 gr.
Ĉұu nành ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc gieo trӗng vào 2 vө chính :
- Vө hè thu (ÿұu nành vө I): gieo tӯ cuӕi tháng 4 - ÿҫu tháng 5 dѭѫng lӏch. Ngѭӡi trӗng
có tұp quán gieo ÿón mѭa (gieo hҥt khi trӡi chѭa mѭa) hoһc gieo ngay khi có mӝt vài cѫn mѭa
ÿҫu mùa, ÿҩt vӯa ÿӫ ҭm, còn ҩm và tѫi xӕp. Ĉӕi vӟi mӝt sӕ vùng ÿҩt xám có thӇ gieo ÿӃn cuӕi
tháng 5 (nhѭng diӋn tích này ít, vì phҫn lӟn Ĉӗng Nai trӗng ÿұu nành trên ÿҩt ÿӓ). DiӋn tích
ÿұu nành vө hè thu dҫn bӏ thu hҽp lҥi, mӝt mһt là do năng suҩt bҩp bênh và ÿұu không chín, mһt
khác do cây bҳp lai thay thӃ dҫn, năm 1997 chӍ chiӃm khoҧng 10% tәng diӋn tích ÿұu nành cҧ
năm.
- Ĉұu nành vө mùa: (vө II) ÿѭӧc xuӕng giӕng vào thѭӧng tuҫn tháng 8 ӣ vùng ÿҩt ÿӓ,
có thӇ kéo dài ÿӃn cuӕi tháng 8 ӣ vùng ÿҩt xám, nӃu gieo trӉ hѫn năng suҩt sӁ giҧm. Năng suҩt
vө II không bҩp bênh nhѭ vө I mһc dù khá nhiӅu sâu bӋnh. Thӡi vө thu hoҥch dӉ dàng hѫn
trong phѫi sҩy. Vө II chiӃm gҫn 90% tәng diӋn tích gieo trӗng ÿұu nành cҧ năm.
Ngoài 2 vө chính trên ngѭӡi ta còn gieo ÿұu nành vө Ĉông Xuân: có diӋn tích không
ÿáng kӇ, thѭӡng ÿѭӧc trӗng trên chân ruӝng lúa cao chӫ ÿӝng tѭӟi. Năm 1998, chӍ có 54 ha.

3.9 Page 29

▲back to top


HiӋn nay ngѭӡi ta trӗng ÿұu nành chӫ yӃu xen canh gӕi vө vӟi cây trӗng khác. Công
thӭc trӗng phә biӃn là: bҳp vө 1 - ÿұu nành vө 2 - thuӕc lá vө Ĉông Xuân; ÿұu nành xen bҳp vө
1 và vө 2 - thuӕc lá vө Ĉông Xuân; ÿұu nành xen bҳp vө 1 và xen bҳp vө 2, gӕi bông vҧi cuӕi
vө 2...
Ĉұu nành sau khi gieo 10 - 30 ngày thѭӡng bӏ dòi ÿөc thân, sâu ÿo, sâu xanh, sâu
khoang... Sau 30 ngày cNJng bӏ các loҥi sâu phá thân, lá, hoa, trái. Các loҥi thuӕc Polytrin,
Sherpar, Decis ÿӅu trӏ ÿѭӧc. Các bӋnh phә biӃn cӫa ÿұu nành là bӋnh héo rNJ cây con, bӋnh rƭ,
bӋnh thӕi cә rӉ, bӋnh khҧm, bӋnh tím hҥt... ÿӅu có thӇ ÿѭӧc ÿiӅu trӏ bҵng nhiӅu loҥi thuӕc nhѭ:
Zineb 80 BHN, Rovral 50 BTN...
Ĉұu nành vӯa là cây thӵc phҭm giàu ÿҥm, rҩt cҫn cho cѫ thӇ con ngѭӡi, vӯa là cây công
nghiӋp. NhiӅu sҧn phҭm ÿѭӧc chӃ biӃn tӯ ÿұu nành phҫn lӟn ÿӅu do ngѭӡi gӕc Hoa sáng tҥo, ÿã
ÿi vào ÿӡi sӕng nhân dân Ĉӗng Nai tӯ rҩt lâu nhѭ: tàu hӫ hoa, tàu hӫ ki, ÿұu phө, sӳa ÿұu nành,
dҫu ÿұu nành, chao, tѭѫng ngӑt, tàu vӏ yӇu. Bã ÿұu nành (sau khi ép dҫu) ÿѭӧc dùng trong công
nghiӋp chӃ biӃn thӭc ăn gia súc hoһc làm phân bón. Thân lá cây ÿұu nành dùng làm phân xanh
hoһc cho ÿҥi gia súc ăn rҩt tӕt.
Ĉұu nành hiӋn nay (1998) giá tӯ 5.500 - 6.000 ÿ/kg (tùy loҥi). Thӏ trѭӡng rҩt ѭa chuӝng
loҥi ÿұu nành vàng sáng, hҥt to, tӇ màu hӗng hoһc nâu.
Dӵ kiӃn ÿӃn năm 2000, Ĉӗng Nai gieo trӗng khoҧng 13.500 ha ÿұu nành vӟi năng suҩt
1,2 tҩn/ha (sҧn lѭӧng 16.200 tҩn). Năng suҩt ÿұu nành sӁ ÿѭӧc gia tăng nhӡ ÿѭa giӕng tӕt vào
sҧn xuҩt ÿҥi trà và áp dөng các biӋn pháp thâm canh tiên tiӃn. Ĉұu nành ÿѭӧc duy trì trong hӋ
thӕng luân canh, xen canh thích hӧp trên vùng ÿҩt màu ӣ Ĉӗng Nai và có vai trò quan trӑng
trong hӋ thӕng canh tác.
f) Cây thu͙c lá:
Cây thuӕc lá là loҥi cây công nghiӋp dùng ÿӇ sҧn xuҩt thuӕc lá thuӕc lá ÿiӃu, thuӕc rê là
chӫ yӃu. Ӣ mӝt sӕ nѭӟc còn sҧn xuҩt thuӕc lá nhai, bӝt thuӕc lá ngӱi...Ngoài ra thuӕc lá còn
ÿѭӧc dùng vào công nghӋ hóa chҩt, công nghӋ thӵc phҭm, nông hӑc và y hӑc.
Cuӕi thӃ kӹ thӭ XIX, ngѭӡi ta phát hiӋn trong cây thuӕc lá có chҩt nicotin, mӝt loҥi chҩt
ÿӝc hҥi cho cѫ thӇ con ngѭӡi. Vì vұy nhiӅu nѭӟc ÿã có nhӳng luұt lӋ khҳt khe vӅ chӕng hút
thuӕc lá, Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi (WHO) ÿã ra lӡi khuyӃn cáo và yêu cҫu giҧm sҧn xuҩt thuӕc lá.
Ngѭӡi ta ÿã nӛ lӵc giҧm lѭӧng nicotin trong thuӕc lá bҵng nhiӅu cách: sҧn xuҩt thuӕc lá
có ÿҫu lӑc, ÿҫu lӑc tӯ tính, lên men ÿӇ giҧm lѭӧng nicotin, xӱ lý thuӕc lá qua hѫi nóng, qua
nhiӋt ÿӝ cao, tҥo ra giӕng cây thuӕc lá ít lѭӧng nicotin... Tuy vұy, cho ÿӃn nay nicotin trong
thuӕc lá vүn chѭa ÿѭӧc loҥi bӓ hoàn toàn, cây thuӕc lá tiӃp tөc ÿѭӧc gieo trӗng, các nhà máy
vүn sҧn xuҩt ÿӫ loҥi thuӕc ÿӇ cung cҩp cho nhu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng.
Cây thuӕc lá có nguӗn gӕc ӣ châu Nam Mӻ, sau ÿó ÿѭӧc mang vӅ trӗng trѭӟc hӃt ӣ Tây
Ban Nha, Bӗ Ĉào Nha, rӗi lan truyӅn sang các nѭӟc châu Âu, châu Á. Riêng ӣ Ĉӗng Nai, cây
thuӕc lá ÿã có tӯ khoҧng trѭӟc năm 1900, lúc bҩy giӡ ngѭӡi ta trӗng thuӕc lá lҿ tҿ, mang tính tӵ
cҩp, tӵ túc. Theo Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901, tӍnh Biên Hòa lúc bҩy giӡ có khoҧng 126,20 ha,
phҭm chҩt kém. Thӡi bҩy giӡ thuӕc lá chӍ ÿѭӧc phѫi khô và ÿem sӱ dөng ngay.
ĈӃn năm 1923, cây thuӕc lá ӣ Biên Hòa chӍ còn khoҧng 84 ha và ÿѭӧc trӗng chӫ yӃu
trong vùng ÿӗng bào Thѭӧng ӣ núi Chӭa Chan, ӣ ÿây ÿҩt ÿӓ rҩt phù hӧp vӟi cây thuӕc lá. Sҧn
lѭӧng thuӕc lá thӡi kǤ này khoҧng 350 kg, tiêu thө tҥi chӛ và ÿѭӧc bày bán ӣ các tӍnh lân cұn
nhѭ: Thӫ Dҫu Mӝt, Gò Công, Sài Gòn, Chӧ Lӟn.

3.10 Page 30

▲back to top


CNJng trong thӡi kǤ này nhӳng ÿӗn ÿiӅn cӫa ngѭӡi Âu bҳt ÿҫu trӗng nhӳng cánh ÿӗng
thuӕc lá ÿҽp, có khҧ năng cho sҧn phҭm tuyӋt vӡi sau khi xӱ lý thích hӧp (Ĉӏa chí Biên Hòa
năm 1924 cӫa ROBERT M).
Sau ngày miӅn Nam giҧi phóng 30 - 4 - 1975, diӋn tích trӗng cây thuӕc lá ÿѭӧc mӣ rӝng
nhanh chóng. Năm 1995, diӋn tích thuӕc lá toàn tӍnh lên tӟi 12.272 ha, ÿҥt mӭc cao nhҩt vӅ
diӋn tích.
Năm
1976
1980
1985
1990
1995
1996
1997
DiӋn tích (ha) Năng suҩt (tҥ/ha)
5.460
7.260
7,2
5.963
6,9
5.766
6,5
12.272
11.172
10.672
Sҧn lѭӧng
(tҩn)
667
2.690
3.700
3.395
5.653
5.954
6.948
(Ngu͛n s͙ li͏u: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai)
HiӋn nay cây thuӕc lá ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng nhiӅu nhҩt ӣ huyӋn Xuân Lӝc vӟi 1.690
ha; Ĉӏnh Quán 1100 ha; Long Thành 1044 ha; Thӕng Nhҩt 860 ha; Tân Phú 650 ha; Vƭnh Cӱu
466 ha; Biên Hòa chӍ có 6 ha; riêng Nhѫn Trҥch không trӗng bӣi ÿҩt ӣ ÿây không phù hӧp.
Các giӕng cây thuӕc lá ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai hiӋn nay gӗm:
Thu͙c lá ÿen: (thuӕc rê) ÿѭӧc ngѭӡi dân tӝc thiӇu sӕ sӱ dөng tӯ rҩt lâu, nay sҧn lѭӧng
hàng năm khoҧng 500 - 1000 tҩn. Loҥi thuӕc này ÿѭӧc ngѭӡi dân tӝc thiӇu sӕ, ngѭӡi Chăm và
dân vùng ÿӗng bҵng sông Cӱu Long ѭa chuӝng. Mӝt phҫn cung cҩp cho Nhà máy thuӕc lá
Ĉӗng Nai ÿӇ sҧn xuҩt thuӕc lá ÿiӃu La Ngà, Hoa Mai trѭӟc ÿây.
Thu͙c lá nâu n̿ng: hiӋn nay ÿѭӧc trӗng nhiӅu ӣ vùng Ĉӏnh Quán, Tân Phú và Xuân
Lӝc, sҧn lѭӧng hàng năm vào khoҧng tӯ 4000 - 7000 tҩn và ÿang giҧm dҫn. Cung cҩp chӫ yӃu
cho Nhà máy thuӕc lá Ĉӗng Nai ÿӇ sҧn xuҩt thuӕc lá Trӏ An, thuӕc lá La Ngà, Hoa Mai (ngѭӡi
tiêu dùng không còn hút loҥi thuӕc này nӳa). Ngoài ra còn cung cҩp cho các Nhà máy thuӕc lá
ӣ Thành phӕ Hӗ Chí Minh.
Thu͙c lá sͫi vàng: ÿѭӧc trӗng ӣ mӝt sӕ vùng Ĉӏnh Quán, Xuân Lӝc, Long Khánh do
Nhà máy nguyên li͏u thu͙c lá Nam cӫa Trung ѭѫng ÿҫu tѭ, sѫ chӃ (gӗm ӫ, ngâm tҭm, sҩy ép...)
ÿӇ xuҩt khҭu. Sҧn lѭӧng thuӕc sӧi vàng hàng năm xҩp xӍ vài ngàn tҩn. Vài năm gҫn ÿây Công
ty thuӕc lá Ĉӗng Nai liên doanh vӟi Hãng thuӕc lá Bastos cӫa Pháp, nhұp giӕng thuӕc sӧi vàng
trӗng thí ÿiӇm ӣ Vƭnh Cӱu ÿӇ sҧn xuҩt thuӕc lá thѫm hiӋu Bastos, nhѭng không thành công.
HiӋn nay công ty ÿang ÿҫu tѭ trӗng 9 ha thuӕc lá sӧi vàng giӕng Cô Cѫ 176 tҥi xã Phѭӟc Thái
(Long Thành), năng suҩt trung bình ÿҥt 1,2 tҩn/ha, cá biӋt có vѭӡn ÿҥt 1,5 tҩn/ ha. Dӵ kiӃn năm
1998 trӣ ÿi công ty sӁ ÿҫu tѭ trӗng 20 ha giӕng thuӕc này tҥi xã Phѭӟc Thái (Long Thành).
Kӻ thuұt canh tác và giӕng thuӕc lá ӣ Ĉӗng Nai tӯ trѭӟc ÿӃn nay ít ÿѭӧc quan tâm (trӯ
thuӕc lá sӧi vàng do Nhà máy nguyên liӋu thuӕc lá Nam và Công ty Thuӕc lá Ĉӗng Nai ÿҫu tѭ,
bao tiêu sҧn phҭm). Vì vұy, năng suҩt thuӕc lá hàng năm chӍ vào khoҧng 600 ÿӃn 700 kg/ ha.
Thuӕc lá là loҥi cây dӉ trӗng, ít bӏ thҩt thu do sâu bӋnh, tұn dөng ÿѭӧc ÿҩt xҩu nghèo
dinh dѭӥng và khҧ năng thích ӭng vӟi ÿiӅu kiӋn sinh thái rӝng. Nhѭng khó nhҩt là xác ÿӏnh loҥi
phân bón, chӃ ÿӝ bón phân và kӻ thuұt ӫ lên men, ngâm tҭm... ÿӇ thuӕc lá giӳ ÿѭӧc mùi vӏ ÿһc
trѭng, khi hút dӉ cháy, tàn trҳng và ít chҩt nicotin.

4 Pages 31-40

▲back to top


4.1 Page 31

▲back to top


Trѭӟc ÿây ngѭӡi trӗng thuӕc lá ӣ Ĉӗng Nai có kinh nghiӋm dùng phân hӳu cѫ trӝn vӟi
xác cá và bã ÿұu phӝng ÿӇ bón cho cây thuӕc lá và ÿѭӧc ӫ trong lu hNJ bҵng sành. Trong các
loҥi phân hӳu cѫ thì phân gà, phân vӏt có hàm lѭӧng ÿҥm rҩt cao nên không ÿѭӧc dùng, nӃu có
dùng thì phҧi ӫ thұt hoai, nӃu không thuӕc lá sӁ khó cháy khi hút, thuӕc nһng, có vӏ ÿҳng, mùi
khét, tàn ÿen...
Ngày nay trӗng thuӕc lá mang tính chҩt sҧn xuҩt hàng hóa lӟn, vì vұy ngѭӡi ta áp dөng
nhӳng tiӃn bӝ khoa hӑc vào trӗng trӑt và chӃ biӃn thuӕc lá, nhҩt là viӋc sӱ dөng phân hóa hӑc
thay phân hӳu cѫ. ViӋc xây dӵng chӃ ÿӝ bón phân hóa hӑc hӧp lý cho tӯng giӕng cây, trên tӯng
loҥi ÿҩt có tính quyӃt ÿӏnh năng suҩt và phҭm chҩt thuӕc lá. Trung tâm khuyӃn nông cӫa tӍnh
xuҩt bҧn nhiӅu tài liӋu bѭӟm miӉn phí, ÿӗng thӡi tә chӭc các buәi tұp huҩn ÿҫu bӡ, trình diӉn
kӻ thuұt phөc vө cho ngѭӡi trӗng thuӕc lá.
Sâu bӋnh phá hoҥi cây thuӕc lá có nhiӅu loҥi, nhѭng không thành dӏch và không nguy
hiӇm nhѭ mӝt sӕ cây trӗng khác: sâu xoҳn cҳn phá ngang cây, cành, ÿӑt hoһc cuӕn lá; sâu vҵn
cҳn trөi lá; sâu ÿөc quҧ; rҫy hҥi thuӕc, hút nhӵa ӣ lá hoһc ngӑn làm cho lá bӏ cong lên hoһc ÿӕm
vàng. BӋnh khҧm thuӕc lá là loҥi bӋnh làm cho hình dҥng cây thuӕc lá không bình thѭӡng, cây
bӏ lùn xuӕng. BӋnh gӕi ÿen làm tàn lөi cây. BӋnh ÿӕm lá hay bӋnh “mҳt Ӄch” làm năng suҩt
giҧm, phҭm chҩt kém (lá bӏ rách nát)... Tuy nhiên các loҥi sâu bӋnh kӇ trên, ngày nay ÿӅu có
thuӕc ÿһc trӏ.
Thu ho̩ch và s˯ ch͇ thu͙c lá là mӝt trong nhӳng khâu kӻ thuұt quan trӑng, quyӃt ÿӏnh
phҭm chҩt thuӕc lá. Trѭӟc ÿây, ngѭӡi ta chѭa tìm ra công nghӋ ӫ sҩy công nghiӋp và ngâm tҭm,
hӑ chӍ ÿѫn giҧn hái thuӕc lá xong, ÿem phѫi khô. Ngày nay hҫu hӃt ngѭӡi trӗng thuӕc lá ӣ
Ĉӗng Nai ÿӅu áp dөng công nghӋ ӫ sҩy trong lò thӫ công (lò sҩy bҵng cӫi). Lá thuӕc ÿѭӧc phân
loҥi nhҩt, nhì và treo thành tӯng chùm trong lò sҩy. Giai ÿoҥn ÿҫu là giai ÿoҥn ӫ ÿӇ biӃn lá tӯ
màu xanh sang màu vàng tѭѫi, nhiӋt ÿӝ lò sҩy ÿѭӧc giӳ tӯ 32 - 350C, trong vòng 24 - 32 giӡ,
chҩt ÿҥm trong lá sӁ ÿѭӧc phân giҧi, tinh bӝt sӁ chuyӇn hóa thành ÿѭӡng, tҥo mùi thѫm. Giai
ÿoҥn tiӃp theo là giai ÿoҥn cӕ ÿӏnh màu sҳc và các chҩt trong lá, giӳ nhiӋt ÿӝ tӯ 39 - 52 ÿӝ C, tӯ
18 ÿӃn 24 giӡ. TiӃp ÿӃn là giai ÿoҥn sҩy khô cuӕng lá (gia tăng nhiӋt ÿӝ tӯ 50 - 80 ÿӝ C trong
thӡi gian tӯ 10 - 12 giӡ). Cuӕi cùng là giai ÿoҥn làm dӏu lá thuӕc ÿӇ ÿem ÿi tiêu thө hoһc thái
(xҳt) thành sӧi mà không bӏ gүy nát.
Trѭӟc ÿây ngѭӡi trӗng chӍ bán mӝt loҥi thuӕc lá sӧi, ngày nay ngѭӡi ta tiêu thө dѭӟi 2
dҥng: lá thuӕc lá và thuӕc lá sӧi. Thuӕc lá sӧi bán cho các thѭѫng nhân tҥi nhà vӟi giá thuӕc sӧi
ÿen tӯ 9 - 10.000 ÿ/kg, thuӕc lá sӧi vàng tӯ 19 - 20.000 ÿ/kg. Sau ÿó hӑ ÿem ÿi bӓ mӕi bán lҿ
tҥi các chӧ ӣ Thành phӕ Hӗ Chí Minh, Ĉӗng Nai và các tӍnh miӅn Tây. Lá thuӕc lá sҩy khô
ÿѭӧc bán trӵc tiӃp cho các ÿҥi lý thu mua cӫa các nhà máy thuӕc lá vӟi giá rҿ hѫn thuӕc lá sӧi
cùng loҥi tӯ 1000 ÿ - 1500 ÿ/kg.
NghӅ trӗng thuӕc lá ӣ Ĉӗng Nai hiӋn nay là mӝt nguӗn lӧi lӟn. Bình quân mӛi ha thuӕc
lá ngѭӡi ta thu ÿѭӧc lӧi nhuұn (lãi ròng) tӯ 3 - 4 triӋu ÿӗng/vө/ha, giҧi quyӃt viӋc làm cho hàng
ngàn lao ÿӝng khác trong các nhà máy sҧn xuҩt thuӕc lá và dӏch vө. Vài năm trӣ lҥi ÿây thuӕc
lá rӟt giá, nên ngѭӡi trӗng thuӕc lá thua lӛ.
Trong tѭѫng lai xa, các nhà máy sҧn xuҩt thuӕc lá có thӇ giҧm sҧn lѭӧng hoһc ngѭng
sҧn xuҩt thuӕc lá ÿiӃu, nhѭng nhu cҫu vӅ thuӕc hút cӫa nhiӅu ngѭӡi vүn còn, ÿһc biӋt cây thuӕc
lá sӁ ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu vào công nghӋ hóa chҩt, ÿông hӑc và y hӑc. Do ÿó cây thuӕc lá có thӇ
còn tӗn tҥi lâu dài trên ÿҩt Ĉӗng Nai.
g) Cây bông v̫i:

4.2 Page 32

▲back to top


Ӣ Ĉӗng Nai cây bông vҧi ÿѭӧc các dân tӝc thiӇu sӕ trӗng cách ÿây rҩt lâu (trѭӟc khi
ngѭӡi ViӋt ÿӃn ÿây khai phá) ÿӇ phөc vө nhu cҫu mһc cӫa tӯng gia ÿình. Hӑ trӗng bông vҧi
phân tán quanh nhà, kéo sӧi dӋt vҧi bҵng các công cө thӫ công thô sѫ. Giӕng bông vҧi thӡi bҩy
giӡ là các giӕng bông lu͛i, trӗng manh mún theo lӕi quҧng canh, năng suҩt thҩp, có tính tӵ cҩp,
tӵ túc nên chѭa trӣ thành nông sҧn hàng hóa.
Ӣ Thӫ Dҫu Mӝt và Biên Hòa ngѭӡi dân tӝc Thѭӧng trӗng bông luӗi ngҳn sӧi, xen vӟi
bҳp trên rүy. Tәng sӕ diӋn tích bông ӣ Biên Hòa khoҧng 400 ha, năng suҩt không quá 150
kg/ha. Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1924 ghi: ӣ Bình Phѭӟc có 1 xѭӣng dӋt cӫa ngѭӡi Hoa có 30 thӧ,
dӋt ÿѭӧc 3.000 m mӛi tháng, phҭm chҩt bình thѭӡng, bán ӣ Biên Hòa, Sài Gòn và Chӧ Lӟn.
Tӯ thұp niên 30, ngành công nghiӋp dӋt cӫa Pháp muӕn phát triӇn nghӅ trӗng bông vҧi
ӣ ViӋt Nam vӟi qui mô lӟn, nên tiӃn hành khҧo sát thӱ nghiӋm trӗng bông ӣ mӝt sӕ vùng.
Nhӳng cuӝc thӱ nghiӋm tӯ năm 1942 - 1943 cӫa ngѭӡi Pháp chӭng tӓ rҵng ÿҩt ÿӓ vùng Bà Rӏa,
Xuyên Mӝc thích ӭng vӟi cây bông và dӭt khoát có khҧ năng mӣ rӝng vùng Ĉông Nam KǤ nói
chung và các tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa nói riêng, nhҩt là ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai và khí hұu, cho phép
trӗng bông không phҧi tѭӟi nѭӟc, có chi phí rҩt thҩp.
Năm 1985, Xí nghiӋp bông Nam bӝ trӗng bông thí ÿiӇm ӣ huyӋn Thӕng Nhҩt và Xuân
Lӝc cho kӃt quҧ khҧ quan: cây bông phát triӇn tӕt, năng suҩt cao (tӯ 600 kg/ha ÿӃn 800 kg/ha).
ĈӃn năm 1996 ÿã có 5.538 ha vӟi năng suҩt 10,1 tҥ/ha và sҧn lѭӧng 5.594 tҩn.
DiӋn tích - năng suҩt - sҧn lѭӧng bông vҧi các năm ӣ Ĉӗng Nai:
Năm
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
DiӋn tích (ha)
623
5.145
8.619
1.502
3.840
5.266
5.338
Năng suҩt (tҥ/ha)
6,0
7,5
8,6
8,8
10,2
10,7
10,1
Sҧn lѭӧng (tҩn)
378
3.867
7.449
4.327
3.903
5.653
5.594
(Nguӗn sӕ liӋu: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai)
Hҫu hӃt cây bông ÿѭӧc trӗng trên ÿҩt ÿen hoһc ÿҩt nâu trên nӅn ÿá bazan. DiӋn tích
trӗng bông ӣ mӝt sӕ ÿӏa phѭѫng nhѭ sau:
- HuyӋn Xuân Lӝc có 13 xã trӗng 1463 ha, trong ÿó xã Xuân Ĉông 400 ha, Lâm San
150 ha, Lang Minh 100 ha, Xuân Bҳc 210 ha...
- HuyӋn Ĉӏnh Quán có 9 xã trӗng 1505 ha, trong ÿó Thanh Sѫn 780 ha, Phú Tân 192 ha,
Ngӑc Ĉӏnh 123 ha.
- HuyӋn Tân Phú có 11 xã trӗng 805 ha, trong ÿó xã Phú Thӏnh 240 ha, Núi Tѭӧng 158
ha, Tà Lài 100 ha, Phú Lӝc 100 ha.
- HuyӋn Thӕng Nhҩt có 10 xã trӗng 694 ha, trong ÿó xã Sông Trҫu 166 ha, Cây Gáo 88
ha, Hѭng Lӝc 80 ha.
- HuyӋn Long Thành có 6 xã trӗng 672 ha, trong ÿó xã Cҭm Ĉѭӡng 274 ha, Bàu Cҥn
260 ha.
HuyӋn Vƭnh Cӱu, có 5 xã trӗng 338 ha, trong ÿó xã Vƭnh Tân 155 ha, thӏ trҩn Vƭnh An
80 ha.

4.3 Page 33

▲back to top


- HuyӋn Long Khánh có 8 xã trӗng 88 ha, trong ÿó xã Thành Ĉӭc, Xuân Trѭӡng.
DiӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng bông các huyӋn năm 1996:
Tên huyӋn
1. Xuân Lӝc
2. Ĉӏnh Quán
3.Tân Phú
4.Thӕng Nhҩt
5. Long Thành
6.Vƭnh Cӱu
7. Long Khánh
Tәng cӝng
DiӋn tích (ha) Năng suҩt (tҥ/ha)
1.463
11,6
1.505
8,6
805
9,0
694
12,0
672
10,2
338
9,0
88
10,0
5.538
10,1
Sҧn lѭӧng (tҩn)
1.662
1.295
727
829
688
305
88
5.594
(Nguӗn sӕ liӋu: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai)
Vào nhӳng năm 1985 - 1991, ngѭӡi ta trӗng chӫ yӃu giӕng bông LRA, C118, TM1,
M456-10 (nhiӅu nhҩt là M456 -10), sӧi ngҳn, năng suҩt thҩp, nhѭng dӉ trӗng, yêu cҫu thâm
canh thҩp, phù hӧp vӟi trình ÿӝ cӫa nông dân. Năm 1995, Công ty Bông trung ѭѫng và Công ty
bông Ĉӗng Nai nhұp giӕng bông lai tӯ Ҩn Ĉӝ trӗng thӱ nghiӋm trên diӋn rӝng ӣ tӍnh Ĉӗng Nai
và Sông Bé (nay là tӍnh Bình Dѭѫng) thҩt bҥi, vì giӕng không ÿҧm bҧo yêu cҫu kӻ thuұt và
chѭa phù hӧp vӟi ÿiӅu kiӋn khí hұu. ĈӃn nay trên 90% diӋn tích bông ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng
bҵng các giӕng lai sҧn xuҩt ӣ ViӋt Nam nhѭ L18, L17, BM6451, BM6646.... (chӫ yӃu là L18)
cho sӧi dài, năng suҩt cao (có thӇ ÿӃn 2,5 - 3 tҩn/ha/vө nӃu thâm canh ÿúng kӻ thuұt), có tӹ lӋ
xѫ cao (tӯ 35% - 37%).
Bông ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu trӗng xen canh vӟi bҳp hoһc ÿұu các loҥi. Trѭӟc khi thu
hoҥch bҳp vө 1 (khoҧng 20 ngày) nông dân bҳt ÿҫu gieo bông. Sau khi thu hoҥch bҳp, bông ÿã
phát triӇn nhѭng chѭa phӫ ÿҩt, ngѭӡi ta lҥi gieo ÿұu xanh vào ruӝng bông. Cây ÿұu xanh thҩp
cây, thu hoҥch sӟm (45 ngày sau khi gieo), không ҧnh hѭӣng ÿӃn sinh trѭӣng cӫa cây bông, mà
còn cung cҩp thêm ÿҥm cho bông. Nhìn chung nông dân dùng nhiӅu công thӭc luân canh, xen
canh và gӕi vө nhѭng phҧi ÿҧm bҧo bông ÿѭӧc gieo tӯ 20 - 6 ÿӃn 30 - 7 dѭѫng lӏch (tӕt nhҩt tӯ
1 - 7 ÿӃn 20 - 7 dѭѫng lӏch).
Mùa thu hoҥch bông ӣ Ĉӗng Nai bҳt ÿҫu tӯ tháng 1 dѭѫng lӏch và kéo dài trong 1
- 2 tháng. Bông ÿѭӧc phѫi khô (thông thѭӡng ngѭӡi ta chӍ phѫi 1 nҳng), giNJ sҥch tҥp chҩt, nhҩt
là sӧi nilon. Sau ÿó bông hҥt ÿѭӧc bán cho các công ty chӃ biӃn. Bông hҥt ÿѭӧc chӃ biӃn thành
bông xѫ, và ÿóng thành tӯng kiӋn ÿem bán cho các nhà máy dӋt - sӧi trong nѭӟc (sҧn lѭӧng
bông xѫ cҧ nѭӟc mӟi ÿҥt khoҧng 10% nhu cҫu dӋt sӧi trong nѭӟc); hҥt bông bán cho các cѫ sӣ
chӃ biӃn dҫu ăn hoһc xuҩt khҭu sang Hàn Quӕc.
Trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai hiӋn có Công ty bông Ĉӗng Nai (ӣ Khu công nghiӋp Biên
Hòa 1) và Xí nghiӋp bông Nam bӝ (ӣ xã Hӕ Nai 3, huyӋn Thӕng Nhҩt) là 2 doanh nghiӋp Nhà
nѭӟc kinh doanh chӃ biӃn bông hҥt thành bông xѫ..
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ thông tin vӅ 2 doanh nghiӋp nhà nѭӟc chӃ biӃn bông xѫ qua các
năm :
Danh mөc
CÔNG TY BÔNG ĈӖNG XÍ NGHIӊP BÔNG NAM BӜ
NAI
1996 1997 1998 1996 1997 1998

4.4 Page 34

▲back to top


DiӋn tích ÿҫu tѭ (ha)
Năng suҩt (tҥ/ha)
Sҧn lѭӧng mua bông hҥt (tҩn)
Tәng vӕn ÿҫu tѭ (triӋu)
1.550
10
1.550
900
1.950
13
2.535
2.000
3.550
12
3.500
4.000
4.200
8,9
1.311
5.701
3.383 3.806,5
9,4
7,4
1.120 1.022
3.821 3.000
ViӋc trӗng bông hoàn toàn do hӝ nông dân làm theo hӧp ÿӗng ký kӃt vӟi các ÿѫn vӏ chӃ
biӃn, các ÿѫn vӏ này có trách nhiӋm nghiên cӭu - thӵc nghiӋm các giӕng bông và chuyӇn giao
các tiӃn bӝ khoa hӑc kӻ thuұt vӅ bông ÿӃn hӝ sҧn xuҩt, ÿҫu tѭ ӭng trѭӟc mӝt phҫn vӕn cho hӝ
dân, thu mua hӃt bông hҥt theo giá bҧo hiӇm.
Năm 1997, hai doanh nghiӋp mua bông hҥt theo giá bҧo hiӇm loҥi 1 là 5.500 ÿ/kg, vӟi
năng suҩt bình quân 1000 kg/ha/vө thì ngѭӡi trӗng bông có mӭc lӧi nhuұn bình quân khoҧng 3
- 5 triӋu ÿӗng/ha/vө.
Ĉӗng Nai là vùng bông trӑng ÿiӇm cӫa cҧ nѭӟc. ĈӃn năm 2000 Ĉӗng Nai sӁ ÿҥt 15.000
ha vӟi sҧn lѭӧng 18.000 tҩn bông hҥt (tѭѫng ÿѭѫng 6.000 tҩn bông xѫ). TӍnh Ĉӗng Nai ÿang
tiӃn hành quy hoҥch chi tiӃt vùng bông, hoàn thiӋn qui trình kӻ thuұt thâm canh bông (ÿһc biӋt
là vҩn ÿӅ giӕng lai và qui trình phòng trӯ sâu bӋnh tәng hӧp IPM), hoàn thiӋn hӋ thӕng chính
sách kinh tӃ ÿӕi vӟi cây bông: chính sách ÿҫu tѭ, bao tiêu sҧn phҭm, bҧo hiӇm giá...
h) Cây mía:
Mía là loҥi cây trӗng lҩy ÿѭӡng quan trӑng và phә biӇn nhҩt ӣ vùng nhiӋt ÿӟi và á nhiӋt
ÿӟi. HiӋn nay ÿѭӡng mía chiӃm hѫn 60% tәng sӕ nhu cҫu. Cách ÿây 1.700 năm, tӯ ÿҧo Ghinê,
cây mía ÿѭӧc ÿѭa ÿӃn các vùng ÿҩt khác nhau trên thӃ giӟi. NghӅ trӗng mía làm ÿѭӡng ӣ nѭӟc
ta thӵc sӵ bҳt ÿҫu vӟi sӵ du nhұp giӕng mía lau (Saccharum Sinense Rob), mӝt giӕng mía
ÿѭӡng thân nhӓ bҵng ngón tay nhѭng có tӹ lӋ ÿѭӡng cao, nguӗn gӕc ӣ Ҩn Ĉӝ, do ngѭӡi Trung
Quӕc du nhұp vào miӅn Bҳc cùng vӟi kӻ thuұt chӃ biӃn ÿѭӡng thӫ công, sau ÿó lan truyӅn vào
miӅn Nam. Các loҥi giӕng mía ăn tѭѫi trӗng phә biӃn hiӋn nay du nhұp vào miӅn Nam do các
thә dân Khѫ me, Mã Lai, Java mang vào trên ÿѭӡng giao lѭu buôn bán. ĈiӅu ÿó cho thҩy cây
mía ÿã ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai rҩt sӟm tӯ khi mӟi khai phá ÿҩt Ĉӗng Nai vӟi nhiӅu loҥi giӕng
phong phú.
Thӡi Cù Lao Phӕ còn là cҧng Nông Nҥi phát ÿҥt (thӃ kӍ XVIII), tәng Phѭӟc Chánh nәi
tiӃng trӗng mía làm ÿѭӡng, hàng năm xuҩt cҧng 600 ngàn cân (khoҧng 3000 tҩn) ÿi nhiӅu nѭӟc.
Khi Pháp chiӃm Biên Hòa, năm 1866 Michelet là colons (thӵc dân) ÿҫu tiên xin khai
khҭn 716 ha ÿҩt ӣ Lҥc An, trong ÿó trӗng 4 ha mía. Năm 1870, Kresser xin khai khҭn 28.000 ha
ÿҩt ӣ Biên Hòa ÿӇ trӗng mía. Ông ta ÿӏnh dùng hӝi tӅ các làng làm trung gian cho ngѭӡi trӗng
mía bҧn xӭ vay vӕn. Rút cөc ông ta phá sҧn vì mía ÿѭӡng thu ít, không bù ÿҳp chi phí, ngoài ra
còn bӏ mӝt sӕ quӏt nӧ.
Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901 cho biӃt diӋn tích mía lúc này là 3787 ha trӗng phân tán.
Trong sӕ 13 colons Pháp, chӍ có Nicolas trӗng mía nhѭng không rõ diӋn tích.
Các nѫi trӗng mía nhiӅu: tәng Phѭӟc Vƭnh hҥ, Phѭӟc Vƭnh trung, Phѭӟc Vƭnh thѭӧng,
Chánh Mƭ hҥ, Chánh Mƭ trung, Chánh Mƭ thѭӧng. Giӕng mía lau ÿӏa phѭѫng tuy khҷng khiu
song hàm lѭӧng ÿѭӡng khá, chҩt lѭӧng ÿѭӡng tӕt hѫn các giӕng Java hay Sumatra.
Năm 1928 - 1931 tѭ bҧn Pháp thӱ nghiӋm trӗng 800 ha mía trên cao nguyên Cam Tiêm,
hӑ ÿҫu tѭ rҩt tӕn kém song thҩt bҥi nһng bӏ phá sҧn, sang tay chӫ mӟi là công ty SIPH, hӑ phá
mía trӗng cao su (và ÿәi tên thành ÿӗn ÿiӅn cao su Ông QuӃ).

4.5 Page 35

▲back to top


Sách Vi͏t Nam kinh t͇ l˱ͫc kh̫o (1947) cӫa Trúc Chi cho biӃt hӗi trѭӟc năm 1945 tӍnh
Biên Hòa trӗng 2287 ha mía cung ӭng cho 443 lò ÿѭӡng thӫ công.
Tӯ cuӕi năm 1956, Biên Hòa cNJ chia thành 2 tӍnh mӟi Biên Hòa và Long Khánh, sҧn
lѭӧng mía ÿѭӧc ghi nhұn nhѭ sau:
Năm
1959
1961
1962
TӍnh
Biên Hòa
Long Khánh
Biên Hòa
Long Khánh
Biên Hòa
Long Khánh
DiӋn tích
(ha)
1.500
200
1.500
30
320
30
Năng suҩt
(tҩn/ha)
30,0
15,0
30,0
21,7
14,0
21,7
Sҧn lѭӧng
(tҩn)
45.000
3.000
45.000
650
4.500
650
Niên giám thӕng kê năm 1972 và 1974 cӫa chính quyӅn Sài Gòn cho biӃt:
DiӋn tích (ha)
Năng suҩt (tҩn/ha)
Sҧn lѭӧng (tҩn)
1970
1.270
28
35.560
1971
1.655
27,1
44.950
1972
2.170
30,1
65.560
1973
2.655
28,2
74.950
Sau năm 1975, cây mía ÿѭӧc phөc hӗi và phát triӇn tѭѫng xӭng vӟi vӏ trí cӫa nó
trong quá khӭ.
DiӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng mía qua các năm ӣ Ĉӗng Nai:
Năm
1976
1980
1985
1990
1995
1996
DiӋn tích (ha)
8.533
6.538
9.718
10.152
9.870
9.644
Năng suҩt (tҩn/ha)
46,97
43,73
36,15
40,57
43,60
44,00
Sҧn lѭӧng (tҩn)
400.027
285.929
351.341
411.878
430.369
424.336
(Nguӗn Sӕ liӋu cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai)
Mía thích nghi vӟi nhiӅu loҥi ÿҩt khác nhau, ÿѭӧc trӗng rҩt phә biӃn ӣ các huyӋn, nhiӅu
nhҩt là huyӋn Xuân Lӝc, Ĉӏnh Quán và Vƭnh Cӱu. Ĉҩt trӗng mía ӣ Vƭnh Cӱu chӫ yӃu là ÿҩt
phù sa cә, có ÿӝ dinh dѭӥng trung bình, có khҧ năng tѭӟi nѭӟc lҩy tӯ sông Ĉӗng Nai. Ĉҩt trӗng
mía Xuân Lӝc chӫ yӃu là ÿҩt xám bҥc màu, nghèo chҩt hӳu cѫ và dinh dѭӥng, không có khҧ
năng tѭӟi, mӝt bӝ phұn là ÿҩt ÿӓ có chҩt lѭӧng tӕt. Ĉҩt trӗng mía Ĉӏnh Quán, Tân Phú và ÿҩt
Thӕng Nhҩt nhìn chung là ÿҩt ÿӓ, tӕt, có pH = 5 rҩt thích hӧp cho cây mía. Ngoài ra vùng ÿҩt
phèn ӣ khu vӵc ÿұp Ông Kèo (huyӋn Nhѫn Trҥch), sau khi rӱa phèn cNJng là vùng mía có năng
suҩt cao.
Mía trӗng ӣ các ÿӏa phѭѫng Ĉӗng Nai năm 1996 nhѭ sau:
HuyӋn
Xuân Lӝc
DiӋn tích
(ha)
1.694
Năng suҩt
(tҩn/ha)
47,32
Sҧn lѭӧng
(tҩn)
80.162

4.6 Page 36

▲back to top


Ĉӏnh Quán
Thӕng Nhҩt
Vƭnh Cӱu
Tân Phú
Long Thành
Nhѫn Trҥch
Long Khánh
Biên Hòa
Tәng cӝng
2.063
972
809
325
157
626
62
03
9.644
41,50
43,95
42,00
41,68
45,00
41,80
48,00
40,00
44,00
85.615
42.721
33.978
13.546
7.065
26.168
2.976
120
424.336
Mía ăn tѭѫi có nhiӅu giӕng: mía vàng tây, mía ÿӓ, mía thanh diӋu, mía gò cát, mía
mӯng, mía voi... trӗng ít theo nhu cҫu thӏ trѭӡng (vài trăm mүu mӛi năm) ӣ vùng ÿҩt thҩp ven
sông chӫ ÿӝng tѭӟi và tiêu nѭӟc. Ngѭӡi ta chăm sóc mía rҩt cҭn thұn, bón phân nhiӅu, dӑn lá
rҩt sҥch trông ruӝng mía rҩt ÿҽp, thu hoҥch gҫn nhѭ quanh năm. Ngѭӡi ta bó mía thành tӯng bó
10 hoһc 12 cây, phҫn lӟn chuyӇn bҵng ghe bán khҳp các nѫi ÿӇ ăn tѭѫi hoһc ép nѭӟc mía uӕng.
Mía làm ÿѭӡng ÿѭӧc trӗng nhiӅu giӕng khác nhau. Nhӳng năm trѭӟc ÿây nông dân
trӗng phә biӃn các giӕng nhѭ Co715, Co775, Nco310, Comus, F156, F154, Ja605, My5514,
H39.3633, C81967... Vùng ÿҩt thӏt hѫi nһng nhѭ Vƭnh Cӱu, ngѭӡi ta chӑn giӕng chӏu hҥn
Nco310, F156, Ja605, My5514... Nhӳng năm gҫn ÿây ÿã nhұp thêm các giӕng Qu͇ Ĉ˱ͥng 11
(Trung Qu͙c), ROC1, ROC10 (có hàm lѭӧng ÿѭӡng cao cӫa Ĉài Loan) ÿang ÿѭӧc nhân rӝng.
Trong năm 1996 có 18,8% diӋn tích mía ÿѭӧc trӗng vӟi giӕng mӟi dòng ROC và QuӃ Ĉѭӡng.
Mӛi vùng mía có thӡi vө gieo trӗng khác nhau: ӣ vùng ÿҩt Vƭnh Cӱu ngѭӡi ta trӗng
hom mía vào cuӕi mùa mѭa (khoҧng 15 - 10 ÿӃn 30 - 11), ÿӃn ÿҫu mùa mѭa năm sau mía phát
triӇn, tӯ tháng 11 ÿӃn tháng 4 thu hoҥch (tùy giӕng chín sӟm hay muӝn).
Các loҥi ÿҩt cát bҥc màu, giӳ ҭm kém và không chӫ ÿӝng nѭӟc tѭӟi nhѭ ӣ Xuân Lӝc,
Thӕng Nhҩt, Tân Phú, Ĉӏnh Quán, Long Khánh ngѭӡi ta trӗng mía vào ÿҫu mùa mѭa (tӯ 15 - 4
ÿӃn 15 - 6), nӃu xuӕng hom quá trӉ, ÿҩt lҥnh mía phát triӇn chұm, thӡi gian sinh trѭӣng ngҳn,
năng suҩt thҩp..
Mía ӣ Ĉӗng Nai ÿӅu lѭu gӕc tӯ 3 - 4 vө trӣ lên tùy ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai và kӻ thuұt canh
tác tӯng vùng. Mía gӕc có hiӋu quҧ kinh tӃ hѫn mía tѫ vì chi phí sҧn xuҩt ít (không tӕn hom
giӕng, không phҧi làm ÿҩt v.v..), năng suҩt cao hѫn và chín sӟm hѫn mía tѫ (thѭӡng sӟm hѫn tӯ
15 ngày ÿӃn 1 tháng), do ÿó có thӇ cung cҩp mía cây cho các nhà máy sӟm hѫn, kéo dài thӡi
gian hoҥt ÿӝng cӫa nhà máy, giҧm tính căng thҷng cӫa thӡi vө mía.
ĈӇ có mía gӕc tӕt ngѭӡi trӗng mía phҧi làm ÿҩt kӻ, tăng cѭӡng bón lót nhiӅu phân hӳu
cѫ và không thu hoҥch mía tѫ quá muӝn vì nhѭ thӃ sӁ làm yӃu gӕc và khô ÿҩt. Sau khi thu
hoҥch mía tѫ 3 - 5 ngày ngѭӡi ta tiӃn hành vӋ sinh ÿӗng ruӝng và phөc gӕc mía. Phөc gӕc mía
là biӋn pháp quan trӑng nhҩt trong kӻ thuұt ÿӇ mía gӕc và tӕn nhiӅu công sӭc nhҩt. Ngѭӡi ta
dùng rӵa hoһc cuӕc bén chһt xéo thұt sát gӕc các chӗi còn sót lҥi và các gӕc mía lӗi cao khӓi
mһt ÿҩt. Sau ÿó cày hoһc cuӕc hai bên hàng mía cách tâm gӕc 20 - 30 cm, sâu 15 - 20 cm ÿӇ
làm ÿӭt các rӉ già. Các biӋn pháp chăm sóc khác cNJng nhѭ mía tѫ nhѭng sӟm hѫn và lѭӧng
phân bón cNJng nhiӅu hѫn mía tѫ khoҧng 20%. Vì sӧ chӃt gӕc và sӧ cháy mía nên hҫu hӃt ngѭӡi
trӗng mía ÿӅu muӕn thu hoҥch hѫi sӟm (trѭӟc tháng 3 dѭѫng lӏch) nên năm nào cNJng có tình
hình căng thҷng vӅ khҧ năng chӃ biӃn cӫa nhà máy vӟi nhu cҫu thu hoҥch cӫa nông dân.

4.7 Page 37

▲back to top


ĈӇ có nguyên liӋu (mía cây) cho các nhà máy ÿѭӡng hoҥt ÿӝng, viӋc trӗng mía ӣ tӍnh
Ĉӗng Nai phát triӇn mҥnh, nhҩt là sau khi có Nhà máy ÿѭӡng La Ngà và Nhà máy ÿѭӡng Trӏ
An.
HiӋn tҥi còn 3 doanh nghiӋp nhà nѭӟc chuyên trӗng mía ÿó là:
Nông tr˱ͥng Cao Cang ӣ Ĉӏnh Quán, ÿѭӧc thành lұp tӯ tháng 6 - 1977 vӟi 1.301 ha ÿҩt
tӵ nhiên, trong ÿó có 680 ha ÿҩt trӗng mía, năng suҩt bình quân hàng năm khoҧng 50 - 60
tҩn/ha.
Nông tr˱ͥng Phú Ng͕c thuӝc xã Phú Ngӑc, huyӋn Ĉӏnh Quán ÿѭӧc thành lұp tӯ tháng
12 - 1979 vӟi 2.462 ha ÿҩt tӵ nhiên, trong ÿó có 950 ha ÿҩt trӗng mía. Năng suҩt mía cây hàng
năm khoҧng 63 - 65 tҩn/ha.
Hai nông trѭӡng này ÿӅu trӵc thuӝc công ty mía ÿѭӡng La Ngà, hàng năm cung cҩp mӝt
sҧn lѭӧng khoҧng 100.000 -120.000 tҩn mía cây.
Nông tr˱ͥng Th͕ V͹c ÿѭӧc thành lұp tӯ tháng 3 - 1977, hiӋn có 1.226 ha ÿҩt nông
nghiӋp, trong ÿó có 604 ha trӗng mía, sӕ diӋn tích còn lҥi là cà phê, trӗng rӯng và cây công
nghiӋp ngҳn ngày. Năng suҩt mía bình quân hàng năm cӫa nông trѭӡng khoҧng 60 tҩn/ha. Sҧn
lѭӧng mía cây hàng năm khoҧng trên 30.000 tҩn, mӝt phҫn bán cho Công ty mía ÿѭӡng La
Ngà, mӝt phҫn bán cho Nhà máy ÿѭӡng Bình Dѭѫng.
HuyӋn Ĉӏnh Quán còn tӗn tҥi 9 tұp ÿoàn sҧn xuҩt mía. Mӛi tұp ÿoàn tұp hӧp nhiӅu hӝ
gia ÿình trӗng mía, hӑ bҫu ra ban quҧn trӏ, ban chӫ nhiӋm ÿӇ lo các công viӋc chung nhѭ: vay
vӕn, làm ÿҩt, ký hӧp ÿӗng tiêu thө mía... các công viӋc còn lҥi nhѭ chăm sóc, thu hoҥch, chӣ
mía cây ÿi bán cho nhà máy... ÿӅu do hӝ nông dân tӵ làm... Ban quҧn trӏ, ban chӫ nhiӋm ÿѭӧc
hѭӣng mӝt khoҧn thù lao trích tӯ sҧn lѭӧng thu ÿѭӧc cӫa các hӝ. Hҫu nhѭ các tұp ÿoàn sҧn xuҩt
không có quƭ riêng (quƭ phát triӇn sҧn xuҩt, quƭ phúc lӧi, quƭ khen thѭӣng...). VӅ lâu dài, các tұp
ÿoàn sҧn xuҩt này có thӇ không ÿӭng vӳng.
Trong tѭѫng lai, nhu cҫu vӅ ÿѭӡng mía rҩt lӟn, vì vұy nghӅ trӗng mía và công nghiӋp
chӃ biӃn ÿѭӡng mía ӣ Ĉӗng Nai còn tiӃp tөc phát triӇn. Dӵ kiӃn diӋn tích trӗng mía tӯ sau năm
2000 sӁ ÿҥt trên 15.000 ha, năng suҩt bình quân dӵ kiӃn sӁ ÿҥt 55 tҩn/ha, cá biӋt có vùng sӁ ÿҥt
tӯ 80 - 90 tҩn/ha. BiӋn pháp chӫ yӃu ÿӇ tăng năng suҩt là cҧi tҥo giӕng, tăng cѭӡng ÿҫu tѭ và áp
dөng các thành tӵu khoa hӑc kӻ thuұt tiên tiӃn vào lƭnh vӵc trӗng mía.
DiӋn tích mía sӁ ÿѭӧc mӣ rӝng trên nhӳng vùng ÿҩt lúa mӝt vө hoһc ÿҩt màu khác. Ĉһc
biӋt vùng ÿҩt phèn thuӝc khu vӵc ÿұp Ông Kèo (Nhѫn Trҥch) nӃu ÿѭӧc cҧi tҥo sӁ là vùng ÿҩt
trӗng mía rҩt tӕt.
i) Cây dâu t̹m:
Mӝt sӕ ngѭӡi sӕng lâu ÿӡi ӣ Ĉӗng Nai cho biӃt vùng Gia KiӋm, huyӋn Thӕng Nhҩt và
Long Khánh ÿã trӗng dâu nuôi tҵm, kéo tѫ, dӋt lөa tӯ lâu. Nhѭng vӅ sau nghӅ này bӏ mai mӝt
dҫn và biӃn mҩt tӯ lúc nào không ai rõ. Năm 1924, ROBERT M viӃt trong Ĉ͓a chí Biên Hòa:
“giӡ ÿây (1924), viӋc trӗng dâu nuôi tҵm ӣ Biên Hòa không còn nӳa, nhѭng tӍnh còn ÿҩt trӗng
dâu”.
Quҧ thұt, ÿӃn giӳa thұp niên 80 cӫa thӃ kӹ này, cây dâu tҵm ÿӝt ngӝt tăng diӋn tích, có
năm lên tӟi 7000 ha. NhiӅu ngѭӡi bӓ cây trӗng khác ÿӇ trӗng dâu, nuôi tҵm, hӧp ÿӗng vӟi công
ty dâu tҵm tѫ Lâm Ĉӗng và Ĉӗng Nai. Nhѭng chӍ sau mӝt thӡi gian ngҳn (chӯng 3 - 5 năm),
cây dâu tҵm ÿӝt ngӝt giҧm xuӕng do Tәng công ty dâu tҵm tѫ ViӋt Nam phá sҧn. Nay diӋn tích
dâu ӣ Ĉӗng Nai chӍ còn 1200 ha. Có lӁ còn lâu nghӅ trӗng dâu nuôi tҵm ӣ Ĉӗng Nai mӟi có thӇ
phөc hӗi lҥi thӡi thӏnh vѭӧng nhҩt.

4.8 Page 38

▲back to top


k) Ĉ̵u ph͡ng và các lo̩i ÿ̵u khác:
HiӋn nay (1998) cây ÿұu phӝng và ÿұu các loҥi: ÿұu xanh, ÿұu cô ve, ÿұu ÿNJa, ÿұu ván...
ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai vào khoҧng 19.214 ha, sҧn lѭӧng ÿҥt 15.200 tҩn. Trong ÿó ÿұu phӝng
2363 ha, sҧn lѭӧng 2023 tҩn; ÿұu các loҥi 16.851 ha, sҧn lѭӧng 13.177 tҩn.
Các vùng có ngѭӡi miӅn Bҳc di cѭ vào trӗng ÿұu các loҥi nhiӅu nhҩt, vì hӑ có nhiӅu
kinh nghiӋm trӗng rau tӯ quê cNJ. Năm 1997, huyӋn Xuân Lӝc có diӋn tích ÿұu các loҥi khoҧng
7973 ha, chiӃm gҫn 50% diӋn tích ÿұu các loҥi toàn tӍnh. KӃ ÿӃn là huyӋn Thӕng Nhҩt vӟi diӋn
tích 2850 ha, huyӋn Ĉӏnh Quán 2021 ha, Tân Phú và Long Thành mӛi huyӋn trên 1000 ha. Các
huyӋn còn lҥi trӗng tӯ 500 - 600 ha. Riêng thành phӕ Biên Hòa chӍ có 11 ha.
l) Cây mè:
Cây mè (cây vӯng) là loҥi cây công nghiӋp ngҳn ngày. Ngѭӡi ta trӗng mè lҩy hҥt ép dҫu
thӵc phҭm xuҩt khҭu. Dân ÿӏa phѭѫng còn dùng hҥt mè làm thӭc ăn hoһc rҳc lên bánh tráng
nѭӟng rҩt thѫm ngon. Dҫu mè là mӝt gia vӏ không thӇ thiӃu ÿѭӧc trong chӃ biӃn nhiӅu món ăn
cӫa ngѭӡi Hoa. Ngoài ra mè còn ÿѭӧc sӱ dөng làm gia vӏ thӵc phҭm trong các món ăn chính
cӫa ngѭӡi ViӋt Nam.
Cây mè trӗng không nhiӅu ӣ Ĉӗng Nai bӣi giá trӏ kinh tӃ không cao. Năm 1980, toàn
tӍnh chӍ có 75 ha, ÿӃn năm 1984 lên ÿӃn 356 ha là thӡi kǤ cao ÿiӇm, sau ÿó diӋn tích giҧm dҫn
nhѭӡng chӛ cho cây trӗng khác có hiӋu quҧ kinh tӃ cao hѫn. HiӋn nay diӋn tích mè chӍ vào
khoҧng 271 ha và ÿѭӧc trӗng rҧi rác.
II.1.2. Cây l˱˯ng th͹c và cây hoa màu:
Sҧn xuҩt lѭѫng thӵc ӣ Ĉӗng Nai không thӇ so sánh ÿѭӧc vӟi các tӍnh ÿӗng bҵng sông
Cӱu Long, sông Hӗng. Năm 1995, tәng diӋn tích cây lѭѫng thӵc tӍnh Ĉӗng Nai là 81.200 ha,
gҫn bҵng 60% diӋn tích cây lѭѫng thӵc cӫa Thành phӕ Hӗ Chí Minh, chӍ bҵng 20% cӫa tӍnh An
Giang.
Trѭӟc giҧi phóng 30 - 4 - 1975, bình quân lѭѫng thӵc ÿҫu ngѭӡi cӫa tӍnh Ĉӗng Nai chӍ
khoҧng 130 kg/năm, năm 1976 có tăng lên chút ít và ÿҥt 183 kg/ngѭӡi/năm, năm 1980 xҩp xӍ
250 kg/ngѭӡi/năm, năm 1984 khoҧng 270 kg/ngѭӡi/năm và hiӋn nay (1997) chӍ còn 232
kg/ngѭӡi/năm.
Cây lѭѫng thӵc ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu là bҳp, lúa, khoai mì, khoai lang.. Các loҥi khoai
khác nhѭ: khoai tây, khoai mӥ, khoai sӑ, dong riӅng... có trӗng rҧi rác chӫ yӃu ÿӇ làm thӵc
phҭm.
a) Cây b̷p (ngô):
Bҳp là mӝt trong nhӳng cây lѭѫng thӵc quan trӑng. Hҥt bҳp chӭa nhiӅu chҩt bӝt ÿѭӡng,
chҩt ÿҥm, chҩt béo và sinh tӕ khác... Bҳp hҥt dùng ÿӇ chӃ biӃn các loҥi bӝt dinh dѭӥng, nҩu
rѭӧu, nҩu ÿѭӡng mҥch nha và chӃ biӃn thӭc ăn gia súc cho heo, gà... Trái non dùng ÿӇ ăn tѭѫi
(bҳp luӝc, bҳp nѭӟng), thân cây bҳp dùng ÿӇ làm giҩy hoһc làm cӫi ÿun, bҽ bҳp dùng làm thҧm
hay bӋn dây thӯng.
Theo Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901, diӋn tích bҳp ÿѭӧc trӗng lúc ÿó khoҧng 114,8 ha trên
ÿҩt nѭѫng rүy và cho biӃt: “Ng˱ͥi b̫n xͱ ch͑ dùng b̷p duy nh̭t làm l˱˯ng th͹c. T̵p quán s͵
dͭng th̵t ÿ˯n gi̫n, ch͑ c̯n ṋu chín h̩t b̷p, mà không có s͵a so̩n gì tr˱ͣc, không h͉ ch͇
bi͇n thành b͡t”. Bҳp lúc bҩy giӡ có 2 loҥi: bҳp vàng và bҳp trҳng, loҥi trҳng ÿѭӧc ѭa chuӝng
hѫn.

4.9 Page 39

▲back to top


Vӟi ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai, khí hұu thuұn lӧi và tұp quán canh tác lâu ÿӡi, hiӋn nay Ĉӗng Nai
là mӝt trong nhӳng tӍnh có diӋn tích trӗng bҳp lӟn nhҩt miӅn Ĉông Nam bӝ.
Báo cáo cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai hàng năm cho thҩy:
ChӍ tiêu
Năm
1993
1994
1995
1996
1997
DiӋn tích
(ha)
35.871
48.078
62.900
63.607
66.767
Năng suҩt
(tҩn/ha)
2,27
3,79
2,95
3,86
3,14
Sҧn lѭӧng
(tҩn)
81.733
182.200
182.600
245.259
210.297
Bҳp ÿѭӧc trӗng nhiӅu nhҩt ӣ vùng Xuân Lӝc vӟi 19.161 ha, kӃ ÿӃn là huyӋn Thӕng
Nhҩt 14.175 ha; Ĉӏnh Quán 12.362 ha; Tân Phú 12.547 ha; Long Thành và Vƭnh Cӱu, mӛi
huyӋn trên 3000 ha; thành phӕ Biên Hòa và Nhѫn Trҥch, diӋn tích trӗng bҳp không ÿáng kӇ
(vài chөc ÿӃn dăm bҧy chөc ha hàng năm).
Gi͙ng b̷p: Tӯ thұp niên 90, kӻ thuұt canh tác và giӕng bҳp ÿѭӧc tӍnh quan tâm ÿҫu tѭ
nhҵm nâng cao năng suҩt, sҧn lѭӧng. NhiӅu giӕng bҳp lai và kӻ thuұt canh tác tiên tiӃn ÿѭӧc
ÿѭa vào ӭng dөng trên diӋn rӝng. Các giӕng bҳp hiӋn còn trӗng phә biӃn ӣ Ĉӗng Nai gӗm:
Gi͙ng DK888: ÿѭӧc nhұp tӯ Thái Lan năm 1992, thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 105 ÿӃn 115
ngày, năng suҩt tӯ 7 ÿӃn 12 tҩn/ha. DK888 rҩt phù hӧp trên chân ÿҩt tӕt, ÿiӅu kiӋn thâm canh
cao, có tӹ lӋ 2 trái trên cây. Giӕng bҳp này tӯ năm 1992 ÿӃn năm 1996 chiӃm diӋn tích hѫn
80%. ĈӃn năm 1997, giӕng này bӏ thoái hóa, cho năng suҩt thҩp, nên nông dân giҧm diӋn tích
gieo trӗng (hiӋn nay chӍ chiӃm khoҧng 40 - 50% diӋn tích bҳp toàn tӍnh).
Gi͙ng LVN10: ÿѭӧc lai tҥo tҥi ViӋt Nam, thӡi gian sinh trѭӣng tӯ 105 ÿӃn 115 ngày,
năng suҩt có thӇ ÿҥt tӯ 7 ÿӃn 12 tҩn/ha. Loҥi LVN10 rҩt phù hӧp trên chân ÿҩt tӕt, ÿiӅu kiӋn
thâm canh cao. HiӋn nay giӕng bҳp này ÿѭӧc nhân dân ѭa chuӝng, bӣi có năng suҩt әn ÿӏnh,
(diӋn tích gieo trӗng tӯ năm 1997 chiӃm khoҧng tӯ 40 ÿӃn 50%).
Gi͙ng DK999: ÿѭӧc nhұp tӯ Thái Lan vào năm 1994, có ѭu ÿiӇm nәi bұt là thӡi gian
sinh trѭӣng rҩt ngҳn (90 ngày), năng suҩt khoҧng tӯ 7 ÿӃn 9 tҩn/ha. HiӋn nay giӕng này chiӃm
khoҧng 10 ÿӃn 20% tәng diӋn tích bҳp toàn tӍnh.
Gi͙ng UNI89: ÿѭӧc nhұp nӝi, thӡi gian sinh trѭӣng ngҳn (90 ÿӃn 95 ngày), năng suҩt
trung bình tӯ 6 ÿӃn 8 tҩn/ha. Giӕng bҳp này có khҧ năng thích ӭng rӝng, hiӋn ÿѭӧc trӗng ӣ
nhӳng vùng ÿҩt xҩu, ÿiӅu kiӋn thâm canh kém.
Gi͙ng LS8: ÿѭӧc lai tҥi ViӋt Nam, năng suҩt khoҧng 5 ÿӃn 8 tҩn/ha. Có khҧ năng thích
ӭng rӝng.
Giӕng bҳp trҳng ÿӏa phѭѫng trѭӟc ÿây tuy năng suҩt thҩp, nhѭng luӝc nѭӟng hoһc nҩu
chè ăn rҩt ngon, nên vүn còn ÿѭӧc trӗng ӣ mӝt sӕ vùng, nhҩt là huyӋn Vƭnh Cӱu.
Cây bҳp ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu ÿѭӧc trӗng xen canh, luân canh, gӕi vө vӟi các cây khác
nhѭ bông, ÿұu nành... ít ruӝng bҳp trӗng thuҫn. Tұp quán và kinh nghiӋm cho thҩy chӃ ÿӝ xen
canh tӕt nhҩt là: vͭ hè thu: trӗng bҳp xen ÿұu nành, ÿұu xanh; vө mùa: trӗng bҳp xen ÿұu nành;
vͭ 3: bҳp trӗng gӕi bông vҧi hoһc thuӕc lá.

4.10 Page 40

▲back to top


Sâu bӋnh hҥi bҳp chӫ yӃu là sâu ÿҩt, rҫy mӅm, sâu ÿөc thân. Ngoài ra, cây bҳp còn
nhiӉm các bӋnh ÿӕm lá, bӋnh khҧm, bӋnh thӕi thân, bӋnh than ÿen... Tҩt cҧ các loҥi sâu bӋnh
hҥi cây bҳp hiӋn nay ÿӅu có thuӕc ÿһc trӏ.
Cây bҳp trên ÿҩt Ĉӗng Nai ÿѭӧc gieo trӗng vào 3 vө chính:
- Vө hè thu: gieo tӯ 20 - 4 ÿӃn 5 - 5 (tùy theo tӯng vùng và tӯng năm mѭa sӟm hay
muӝn). Ĉây là vө bҳp chính trong năm, thông thѭӡng vө này có diӋn tích gieo trӗng vào khoҧng
tӯ 40.000 ÿӃn 45.000 ha.
- Vө mùa: gieo tӯ 1 - 8 ÿӃn 15 - 8, thѭӡng trӗng sӟm ÿӇ tránh bӏ hҥn cuӕi vө. Vө này
thѭӡng có diӋn tích vào khoҧng tӯ 15.000 ÿӃn 20.000 ha.
- Vө ÿông xuân: gieo tӯ 1 - 11 ÿӃn 15 - 12, chӍ trӗng ӣ nhӳng vùng chӫ ÿӝng ÿѭӧc nѭӟc
tѭӟi, ít nhҩt phҧi tѭӟi cho cây bҳp vào giai ÿoҥn cây non và giai ÿoҥn trә cӡ phun râu.
Tӯ năm 1990 trӣ vӅ trѭӟc, bҳp ít ÿѭӧc bón phân ÿúng kӻ thuұt. Không ít ruӝng bҳp
“trӗng chay” (nhҩt là vùng dân tӝc thiӇu sӕ). Vì vұy năng suҩt bình quân chӍ vào khoҧng 2 ÿӃn
2,5 tҩn/ha. (có nѫi chӍ ÿҥt 1,2 ÿӃn 1,5 tҩn/ha). Ngày nay, do sӵ cҥnh tranh trong cѫ chӃ thӏ
trѭӡng, nên kӻ thuұt trӗng bҳp có nhiӅu tiӃn bӝ, hӑ ÿҫu tѭ thâm canh ÿúng mӭc ÿӇ ÿҥt năng
suҩt cao.
Ĉӕi vӟi nhӳng giӕng DK888, DK999, LVN10 thì lѭӧng phân bón tӕi ѭu là 3 ÿӃn 5 tҩn
phân chuӗng, 300 kg Urê, 400 kg super lân, 150 kg clorua kali. Nhѭng ÿӕi vӟi các giӕng LS8,
T5, UNI89 thì lѭӧng phân bón ít hѫn, tӯ 3 ÿӃn 5 tҩn phân chuӗng, 200 - 250 kg Urê, 300 kg
super lân, 100 kg clorua kali.
Ĉҩt chua cҫn bón thêm 500 - 1000 kg vôi cho mӛi ha. Trên nhӳng chân ÿҩt liên tөc
trӗng bҳp thuҫn thì vө sau phҧi bón phân cao hѫn so vӟi vө trѭӟc là 15 - 20% ÿӕi vӟi mӛi loҥi
phân.
Thu hoҥch bҳp tӕt nhҩt là khi lá bao khô, vӓ trái vàng. Trѭӟc ÿây công viӋc tách hҥt ra
khӓi cùi hoàn toàn làm bҵng tay, nên rҩt khó khăn. Ngày nay viӋc tách hҥt ra khӓi cùi thұt dӉ
dàng bҵng máy có ÿӝng cѫ (máy nә hay ÿӝng cѫ ÿiӋn) hoһc ÿҥp bҵng chân.
Ngѭӡi ta phѫi khô hoһc sҩy hҥt bҳp tҥi các lò sҩy bҵng nhiӋt (than, cӫi). Sau ÿó bҳp hҥt
ÿѭӧc bán cho các ÿѫn vӏ chăn nuôi, các ÿҥi lý mua bán trong và ngoài tӍnh. Trѭӟc ÿây khi chѭa
có doanh nghiӋp chӃ biӃn thӭc ăn gia súc lӟn cӫa nѭӟc ngoài nhѭ: Công ty CP - ViӋt Nam,
Proconco, Chingfong - ViӋt Nam, Cargill... bҳp hҥt cӫa Ĉӗng Nai ÿѭӧc xuҩt khҭu trên 50% sҧn
lѭӧng, vӟi giá tӯ 100 ÿӃn 180 USD/tҩn (giá FOB), tӯ khi có các công ty chӃ biӃn thӭc ăn gia
súc kӇ trên và các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӭc ăn gia súc tѭ nhân trong tӍnh ra ÿӡi thì bҳp hҥt
chӫ yӃu ÿѭӧc “xṷt kẖu t̩i ch͟” vӟi giá әn ÿӏnh tӯ 1500 ÿ/kg ÿӃn 1800 ÿ/kg.
Vӟi lӧi thӃ ÿҩt ÿai phù hӧp, thӡi tiӃt khí hұu thuұn hòa, nhiӅu giӕng bҳp mӟi ra ÿӡi
(nhұp khҭu và lai tҥo tҥi ViӋt Nam) có năng suҩt cao, phҭm chҩt tӕt, có khҧ năng chӕng chӏu
sâu bӋnh... thêm vào ÿó thӏ trѭӡng tiêu thө trѭӟc mҳt và lâu dài còn rҩt lӟn, giá cҧ phù hӧp và
әn ÿӏnh... nên cây bҳp ӣ Ĉӗng Nai luôn dүn ÿҫu các tӍnh và chiӃm 10% vӅ diӋn tích và sҧn
lѭӧng bҳp cҧ nѭӟc.
Trong thӡi gian tӟi cây bҳp chҳc chҳn có vӏ trí vӳng chҳc. DiӋn tích trong nhӳng năm
tӟi әn ÿӏnh ӣ mӭc hiӋn nay, nhѭng năng suҩt và sҧn lѭӧng sӁ cao hѫn nhiӅu nhӡ sӱ dөng giӕng
mӟi và ӭng dөng kӻ thuұt canh tác tiên tiӃn.
b) Cây lúa:

5 Pages 41-50

▲back to top


5.1 Page 41

▲back to top


Lúa là mӝt loҥi cây lѭѫng thӵc quan trӑng nhҩt. Tuy nhiên ÿӏa hình cӫa Ĉӗng Nai phӭc
tҥp, ÿiӅu kiӋn khí hұu và thә nhѭӥng phҫn lӟn không phù hӧp lҳm cho viӋc trӗng lúa.
Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901 cho biӃt trong năm này tӍnh Biên Hòa có diӋn tích lúa canh
tác khoҧng 26.373 ha. ĈӃn năm 1924, diӋn tích trӗng lúa ӣ ÿây lên tӟi khoҧng 30.000 ha, sҧn
lѭӧng ѭӟc tính vào khoҧng 18.000 tҩn (Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1924 cӫa ROBERT M). Ngѭӡi
Pháp ÿánh giá diӋn tích, sҧn lѭӧng và phҭm chҩt lúa gҥo ӣ Biên Hòa không thӇ so sánh ÿѭӧc
vӟi các tӍnh miӅn Tây Nam KǤ do trong tӍnh có rҩt ít ruӝng hҥng nhҩt, phҫn lӟn là ruӝng hҥng 3
(theo phân hҥng ruӝng ÿҩt thӡi bҩy giӡ). Nhӳng ruӝng lúa ÿҽp nhҩt, tӕt nhҩt nҵm ӣ các tәng
Phѭӟc Vƭnh thѭӧng, Phѭӟc Vƭnh trung, Chánh Mӻ hҥ, Long Vƭnh thѭӧng và Thành Tuy hҥ.
Ĉһc biӋt lúa ӣ Thành Tuy hҥ, Long Vƭnh thѭӧng luôn bӝi thu, nhѭng phҭm chҩt chѭa tӕt. Các
vùng này thѭӡng bӏ nѭӟc lӧ xâm nhұp và hay bӏ ngұp lөt. Lúa gҥo cӫa ngѭӡi Thѭӧng thӡi bҩy
giӡ có phҭm chҩt tӕt nhҩt, ÿѭӧc ngѭӡi bҧn xӭ ÿánh giá cao, nhѭng hӑ chӍ trӗng trên diӋn tích
nѭѫng rүy hҽp, nên sҧn phҭm không ÿӫ cho nhu cҫu. Hӑ gieo hҥt theo lӕi thӑc lӛ bӓ hҥt.
Năm 1923, mӝt sӕ ÿӗn ÿiӅn cӫa ngѭӡi Âu cNJng trӗng lúa, nhѭng diӋn tích chӍ vào
khoҧng 172 ha ӣ các tәng Thành Tuy hҥ và Chánh Mӻ thѭӧng.
Cùng vӟi sӵ tiӃn bӝ nhanh chóng cӫa khoa hӑc kӻ thuұt và nhu cҫu ngày càng cao cӫa
con ngѭӡi, cây lúa ӣ Ĉӗng Nai ÿã phát triӇn ÿáng kӇ vӅ diӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng và phҭm
chҩt.
Báo cáo cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai cho biӃt diӋn tích lúa cҧ năm cӫa tӍnh hiӋn nay
(1997) là 71.035 ha, năng suҩt trung bình là 3,3 tҩn/ha, sҧn lѭӧng 237.416 tҩn, chiӃm gҫn 50%
sҧn lѭӧng lѭѫng thӵc quy thóc cӫa tӍnh.
Cây lúa ͧ Ĉ͛ng Nai ÿ˱ͫc gieo tr͛ng 3 vͭ:
- Vө hè thu: gieo trӗng vào tháng 4 và tháng 5 dѭѫng lӏch, diӋn tích gieo trӗng khoҧng
20.000 - 30.000 ha, chiӃm gҫn 1/3 diӋn tích trӗng lúa cҧ năm. Các huyӋn có diӋn tích lúa vө hè
thu nhiӅu nhҩt là Tân Phú, Long Thành, Xuân Lӝc, Thӕng Nhҩt, mӛi huyӋn khoҧng trên 3500
ha; Biên Hòa và Long Khánh, mӛi nѫi khoҧng 500 - 1000 ha. Năng suҩt bình quân vө này ÿҥt
khoҧng 3,4 ÿӃn 3,5 tҩn/ha. Tәng sҧn lѭӧng vào khoҧng 74.000 ÿӃn 76.000 tҩn.
- Vө mùa: ÿѭӧc gieo trӗng vào khoҧng tháng 8 - tháng 9 dѭѫng lӏch. DiӋn tích lúa vө
này vào khoҧng 33.000 - 35.000 ha, chiӃm gҫn 50% diӋn tích lúa cҧ năm. HuyӋn có diӋn tích
gieo trӗng vө mùa lӟn nhҩt là hөyӋn Xuân Lӝc khoҧng 5700 ha, Thӕng Nhҩt trên 4000 ha,
Nhѫn Trҥch 4500 ha... Sҧn lѭӧng lúa vө mùa toàn tӍnh ÿҥt 108.579 tҩn, chiӃm 46% sҧn lѭӧng
lúa toàn tӍnh.
- Vө ÿông xuân: ÿѭӧc gieo sҥ vào khoҧng tháng 11 - 12 dѭѫng lӏch. chӍ gieo trӗng trên
các chân ruӝng chӫ ÿӝng ÿѭӧc nѭӟc tѭӟi, diӋn tích chӍ khoҧng 13.500 ha. HuyӋn có diӋn tích
gieo trӗng lӟn nhҩt là Tân Phú 3000 ha, Nhѫn Trҥch khoҧng 2000 ha, Vƭnh Cӱu trên 1500 ha
và Thӕng Nhҩt 1100 ha. Các huyӋn còn lҥi nhѭ Xuân Lӝc, Biên Hòa, Ĉӏnh Quán mӛi nѫi gieo
trӗng khoҧng tӯ 500 - 1000 ha.
Do chӫ ÿӝng ÿѭӧc nѭӟc tѭӟi nên vө ÿông xuân có năng suҩt cao (trên 3,8 tҩn/ha). Do
vұy vө ÿông xuân ÿѭӧc coi là vө lúa cao sҧn, sҧn lѭӧng ÿҥt xҩp xӍ 50.000 tҩn/năm, chiӃm tӍ
trӑng 21,3% sҧn lѭӧng lúa cҧ năm.
Các giӕng lúa nѭӟc cao sҧn hiӋn nay ÿang ÿѭӧc gieo trӗng ÿҥi trà trên các chân ruӝng
gӗm:
TT Tên giӕng TGST
(ngày)
Cây
cao
Dҥng
hҥt
Phҭm NS Khҧ năng kháng sâu
chҩt (tҥ/ha)
bӋnh

5.2 Page 42

▲back to top


(cm)
1 IR59606 90-95 80-95 To, dài Ngon cѫm 5 - 7 Rҫy, phèn nhҽ
2 0M99-76 90-100 80-95 To, dài MӅm cѫm 6 - 7 Rҫy, cháy lá, phèn. Cӭng
cây
3 IR64 TuyӇn 95-105 90-100 To, dài Dҿo,gҥo 5 - 7 Hѫi kháng rҫy và ÿáo ôn
trong,mӅm
cѫm
MӅm cѫm
4 TNĈB-125 95-100 95-100 Nhӓ, dài
7 - 9 Kháng rҫy, hѫi kháng ÿҥo
5 0MFI-1
MӅm cѫm
ôn
95-100 90-95 Thon, dài
7 - 9 Hѫi kháng rҫy và ÿҥo ôn
6 VNĈ95-19 95-100 95-100 Dài, bҥc
bөng ít
5 - 10
Xѭa nay nông dân Ĉӗng Nai gieo trӗng lúa nѭӟc bҵng 2 phѭѫng pháp sҥ và cҩy hoàn
toàn thӫ công. Thu hoҥch lúa bҵng phѭѫng pháp dùng liӅm cҳt lúa, sau ÿó dùng tay ÿұp lúa vào
cӝ hay dùng máy suӕt lúa ÿҥp chân tҥi ruӝng.
Gҫn ÿây, trung tâm KhuyӃn nông giӟi thiӋu và trình diӉn máy gһt xӃp dãy, thiӃt kӃ theo
mүu IRRI cҧi tiӃn, công suҩt gһt khoҧng 2,4 ha/ngày và máy tuӕt lúa có ÿӝng cѫ công suҩt 4,5
tҩn/giӡ, nhӡ vұy công viӋc cӫa ngѭӡi nông dân ÿӥ vҩt vҧ hѫn.
Cây lúa bӏ các loҥi sâu bӋnh phá hoҥi nhѭ sâu ÿөc thân, rҫy nâu, sâu cuӕn lá, bӋnh ÿҥo
ôn, bӋnh ÿӕm vàng, bӋnh vàng lá hoһc bӋnh tuyӃn trùng... Tҩt cҧ các loҥi sâu bӋnh kӇ trên hiӋn
nay ÿӅu có thuӕc ÿһc trӏ. Ngoài ra nông dân mӝt sӕ nѫi còn có kinh nghiӋm nuôi vӏt tӯ mӝt ÿӃn
hai tuҫn tuәi, thҧ tӯ 100 con ÿӃn 150 con trên mӝt ha trong ruӝng ÿӇ diӋt rҫy, sâu phao, sâu keo,
hoһc dùng dҫu gasoil trӝn vӟi nhӟt thҧi, liӅu lѭӧng tӯ 20 ÿӃn 25 lít trên mӝt ha tҥt ѭӟt gӕc cây
lúa trӯ rҫy. Nông dân nhiӅu nѫi áp dөng chѭѫng trình IPM ÿӇ phòng trӯ sâu bӋnh, có ѭu ÿiӇm
là chi phí sҧn xuҩt thҩp, bҧo vӋ ÿѭӧc sӭc khӓe con ngѭӡi và môi trѭӡng, bҧo vӋ côn trùng có
ích (thiên dӏch).
Cây lúa trѭӟc mҳt cNJng nhѭ lâu dài là mӝt trong nhӳng cây lѭѫng thӵc quan trӑng. Tә
chӭc lѭѫng nông Liên hiӋp quӕc (FAO) ra lӡi kêu gӑi các quӕc gia phҧi giӳ әn ÿӏnh diӋn tích
lúa nѭӟc. Ĉӕi vӟi nѭӟc ta, trong Luұt ÿҩt ÿai cNJng ÿһt vҩn ÿӅ giӳ әn ÿӏnh diӋn tích cây lúa nѭӟc
ÿӇ ÿҧm bҧo an toàn lѭѫng thӵc... Tuy nhiên, ÿӡi sӕng cӫa ngѭӡi sҧn xuҩt lúa ÿang khó khăn
(Long Thành, Vƭnh Cӱu, Nhѫn Trҥch...). Thu nhұp bình quân (lãi ròng) mӝt ha lúa mӛi năm chӍ
vào khoҧng tӯ 1 triӋu ÿӗng ÿӃn 1,2 triӋu ÿӗng, ÿây là mӭc thu nhұp thҩp so vӟi các cây trӗng
khác.
Vì vұy, viӋc giӳ әn ÿӏnh diӋn tích cây lúa nѭӟc cho nhӳng năm sau là công viӋc hӃt sӭc
khó khăn. HiӋn tҥi ngѭӡi nông dân ÿang tìm cách chuyӇn ÿәi cѫ cҩu cây trӗng, tӯ trӗng lúa
sang trӗng các cây khác có giá trӏ và hiӋu quҧ kinh tӃ cao hѫn.
c) Cây khoai mì:
Cây khoai mì (ngѭӡi miӅn Bҳc và Trung gӑi là cây sҳn) tӯ năm 1985 vӅ trѭӟc là mӝt
trong nhӳng cây lѭѫng thӵc quan trӑng, cung cҩp chҩt bӝt dѭӟi dҥng ăn tѭѫi hoһc chӃ biӃn
thành tinh bӝt. Cӫ và lá khoai mì còn là nguyên liӋu ÿӇ chӃ biӃn thӭc ăn gia súc. Trong công
nghiӋp, cӫ khoai mì dùng ÿӇ chӃ biӃn bӝt ngӑt, tinh bӝt, bӝt báng, nҩu rѭӧu, hӗ vҧi, dѭӧc phҭm.
Cây khoai mì ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai khá sӟm, năm 1901 diӋn tích trӗng khoai mì tӍnh
Biên Hòa khoҧng 1000 ha. Sau giҧi phóng do thiӃu lѭѫng thӵc, nên khoai mì ÿѭӧc trӗng vӟi

5.3 Page 43

▲back to top


diӋn tích lӟn ÿӇ chӕng ÿói, ÿһc biӋt là vào năm 1980 (cao ÿiӇm cӫa khӫng hoҧng lѭѫng thӵc),
diӋn tích khoai mì cҧ tӍnh lên tӟi 18.109 ha, ÿҥt sҧn lѭӧng 274.785 tҩn cӫ tѭѫi. Sau ÿó, diӋn tích
khoai mì giҧm dҫn do hiӋu quҧ kinh tӃ kém hѫn so vӟi mӝt sӕ cây trӗng khác. HiӋn nay (1997)
diӋn tích khoai mì toàn tӍnh chӍ còn 10.986 ha.
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê diӋn tích, năng suҩt, sҧn lѭӧng khoai mì mӝt sӕ năm:
Năm
DiӋn tích (ha)
Năng suҩt
(T/ha)
Sҧn lѭӧng (tҩn)
1976
1980
1984
1985
1986*
1997*
11.564
28.109
20.257
13.000
16.180
10.896
98,9
97,7
121,6
96,4
157,0
157,0
114.469
274.785
246.422
125.300
245.144
171.068
* Các sӕ liӋu sau khi ÿã tách 3 huyӋn: Châu Thành, Long Ĉҩt, Xuyên Mӝc vӅ tӍnh Bà
Rӏa - VNJng Tàu.
HuyӋn Thӕng Nhҩt trӗng khoai mì nhiӅu nhҩt vӟi diӋn tích 4086 ha, Long Thành 3054
ha, Xuân Lӝc 1152 ha, Nhѫn Trҥch 1025 ha, các huyӋn còn lҥi mӛi nѫi trӗng tӯ 100 ÿӃn 600
ha.
Cây khoai mì rҩt dӉ trӗng, không kén ÿҩt, chӏu hҥn giӓi, hӧp vӟi khí hұu nóng và nhiӅu
ánh sáng. Tҩt cҧ các loҥi ÿҩt phèn, rүy, ÿӗi núi, ÿҩt thӏt... ÿӅu trӗng ÿѭӧc khoai mì, miӉn là ÿҩt
ÿó không bӏ ngұp úng khi mѭa xuӕng.
Trӗng khoai mì thұt ÿѫn giҧn, vào ÿҫu mùa mѭa (khoҧng tháng 4, tháng 5 dѭѫng lӏch),
ngѭӡi ta cày ÿҩt, cuӕc lӛ và bӓ hom xuӕng (hom là ÿoҥn thân cây dài khoҧng 10 ÿӃn 15 cm),
sau ÿó lҩp ÿҩt lҥi và ÿӧi 1 năm sau sӁ có thu hoҥch.
ViӋc chăm sóc khoai mì ít tӕn kém, ngѭӡi ta bón phân hӳu cѫ là chӫ yӃu, phân hóa hӑc
ÿѭӧc bón vӯa phҧi, bón nhiӅu phân kali ÿӇ tҥo cӫ, cho năng suҩt cao. Ĉӕi vӟi ÿҩt rӯng mӟi khai
phá, tӯ 1 ÿӃn 2 vө ÿҫu không cҫn bón phân vүn cho năng suҩt cao. Ngѭӡi ta thѭӡng trӗng luân
canh cây khoai mì vӟi các cây hӑ ÿұu hoһc rau màu tránh cho ÿҩt bӏ kiӋt, năng suҩt thҩp.
Cây khoai mì ít bӏ dӏch sâu bӋnh phá hoҥi gây thiӋt hҥi lӟn hoһc mҩt trҳng. Duy chӍ có
nhӳng ruӝng khoai mì trong rӯng hoһc bìa rӯng thѭӡng bӏ heo rӯng hoһc voi phá hoҥi nһng nӅ.
Các giӕng khoai mì ÿӃn nay vүn chѭa ÿѭӧc nghiên cӭu tӹ mӹ. Ngѭӡi nông dân phân
biӋt giӕng mì bҵng nhiӅu cách theo trӵc quan nhѭ: mì ngӑt, mì ÿҳng (khi ăn); mì sӟm hay mì
muӝn (theo thӡi gian tҥo cӫ), hoһc các căn cӭ theo màu sҳc cӫa thân, lá, cӑng lá ÿӇ gӑi (mì
trҳng, mì cӑng ÿӓ...). Ӣ Ĉӗng Nai, ngѭӡi ta trӗng các giӕng mì vӯa ăn cӫ tѭѫi, vӯa làm bӝt và
có thӇ ăn cҧ lá, ÿó là giӕng mì gòn trҳng, mì gòn Sông Bé, mì cӑng ÿӓ Nghƭa Bình, mì gòn Tuy
Hòa (Phú Khánh). Các giӕng này hiӋn trӗng không nhiӅu, bӣi nhu cҫu ăn tѭѫi không lӟn, trong
khi hàm lѭӧng tinh bӝt kém. Giӕng mì trӗng phә biӃn nhҩt hiӋn nay là KM79 nhұp tӯ Thái Lan,
sau ÿó ÿѭӧc thuҫn hóa tҥi ViӋn khoa hӑc nông nghiӋp miӅn Nam, cho năng suҩt cao, hàm lѭӧng
tinh bӝt có thӇ ÿҥt tӯ 30 - 35%.
Cӫ mì ngoài viӋc luӝc ăn tѭѫi, còn ÿѭӧc chӃ biӃn ra nhiӅu sҧn phҭm: mì lát khô xuҩt
khҭu, chӃ biӃn thành tinh bӝt bán cho các nhà máy bӝt ngӑt, nhà máy dӋt nhuӝm và sҧn suҩt bӝt
năn, bӝt báng xuҩt khҭu và tiêu dùng trong nѭӟc. HiӋn nay vùng Hӕ Nai, Trà Cә có khoҧng 500
hӝ chuyên chӃ biӃn tinh bӝt mì, bӝt năn, bӝt báng. Giá 1 kg tinh bӝt dao ÿӝng trong khoҧng tӯ

5.4 Page 44

▲back to top


5000 - 9000 ÿ/kg tùy theo mùa vө. Thông thѭӡng cӭ tӯ 3 - 4 kg cӫ tѭѫi thì sҧn xuҩt ÿѭӧc 1 kg
tinh bӝt khô. Giá 1 kg cӫ khoai mì tҥi ruӝng bình quân khoҧng 300 ÿ - 500 ÿ (cӫ tѭѫi). Năm
1995, giá 1 kg cӫ mì tѭѫi tҥi ruӝng chӍ vào khoҧng 90 ÿӃn 150 ÿ/kg. Nhӳng ngѭӡi trӗng mì
năm ÿó lӛ lӟn, có ngѭӡi bӓ cҧ rүy khoai mì mҩy ha không thu hoҥch.
HiӋn nay tӍnh Ĉӗng Nai ÿang nӛ lӵc tìm kiӃm giҧi pháp tiêu thө cӫ mì cho nông dân,
trong ÿó có tính ÿӃn viӋc ÿҫu tѭ các cѫ sӣ chӃ biӃn tinh bӝt ѭӟt tҥi các vùng trӗng khoai mì, sau
ÿó bán lҥi cho Công ty VEDAN (hӧp ÿӗng vӟi VEDAN). Tăng cѭӡng tìm kiӃm và mӣ rӝng thӏ
trѭӡng xuҩt khҭu mì lát sang các nѭӟc Tây Âu. Tuy nhiên các giҧi pháp kӇ trên cho ÿӃn nay
vүn chѭa mang lҥi kӃt quҧ thӵc sӵ, ngѭӡi nông dân vүn ÿang trong tình trҥng “Ĉѭӧc mùa thì
thua lӛ”... Nhѭng dù sao, trong tѭѫng lai cây mì sӁ có vӏ trí ÿӭng vӳng chҳc, bӣi thӏ trѭӡng
“xuҩt khҭu tҥi chӛ” cho Công ty bӝt ngӑt VEDAN, Công ty bӝt ngӑt AJINOMOTO và thӏ
trѭӡng tiêu dùng trong nѭӟc rҩt lӟn.
d) Cây khoai lang:
Cây khoai lang là loҥi cây lѭѫng thӵc dӉ trӗng, không kén ÿҩt, chӏu hҥn khá và thӡi gian
sinh trѭӣng ngҳn nên ÿѭӧc trӗng rӝng rãi trong nhân dân. Thӡi kǤ 1979 - 1980 nҥn ÿói ÿe dӑa,
cây khoai lang ÿѭӧc trӗng vӟi diӋn tích kӹ lөc 65.018 ha. Sau ÿó diӋn tích khoai lang giҧm
nhanh chóng, ÿӃn nay (1997) toàn tӍnh chӍ còn 1204 ha, chӫ yӃu ӣ vùng sâu, vùng xa, vùng
nông thôn nghèo...
Tӯ năm 1980 trӣ vӅ trѭӟc, khoai lang là cây lѭѫng thӵc chiӃn lѭӧc chӕng ÿói, ngày nay
chӍ dùng nuôi heo là chính.
Ngѭӡi Ĉӗng Nai ít ăn khoai lang trӯ bӳa hoһc ÿӝn vào cѫm ÿӇ ăn nhѭ mӝt sӕ nѫi khác,
thѭӡng chӍ luӝc ăn chѫi hoһc dùng ÿӇ nҩu món cà ri khoai. Ngӑn và lá khoai lang xào tӓi hoһc
luӝc chҩm tѭѫng, ӣ mӝt sӕ nhà hàng, món rau khoai lang ÿѭӧc coi nhѭ ÿһc sҧn. Cӫ, lá và ngӑn
khoai lang còn là bài thuӕc chӳa nhuұn tràng rҩt tӕt.
VӅ lâu dài, diӋn tích cây khoai lang tiӃp tөc giҧm bӣi hiӋu quҧ kinh tӃ thҩp và thӏ trѭӡng
tiêu thө ngày càng giҧm.
II.1.3. Cây ăn qu̫:
Ӣ Ĉӗng Nai có rҩt nhiӅu loҥi cây ăn quҧ, nhѭng nhiӅu nhҩt và nәi tiӃng nhҩt vүn là
chôm chôm, sҫu riêng, bѭӣi, xoài, chuӕi... Các cây ăn quҧ khác có diӋn tích nhӓ chӫ yӃu tұn
dөng ÿҩt quanh nhà, quanh vѭӡn, không thành vѭӡn tұp trung lӟn.
Cây ăn quҧ Ĉӗng Nai cung ӭng quҧ tѭѫi cho thӏ trѭӡng trong nѭӟc là chӫ yӃu và xuҩt
khҭu mӝt phҫn, viӋc chӃ biӃn ÿӗ hӝp hoa quҧ chiӃm mӝt tӹ lӋ rҩt nhӓ.
Năm 1901, tәng diӋn tích trӗng cây ăn quҧ ӣ Biên Hòa là 864,2 ha. ĈӃn nay diӋn tích
cây ăn quҧ ӣ Ĉӗng Nai lên tӟi 14.460 ha. Trong tѭѫng lai diӋn tích cây ăn quҧ sӁ tăng trѭӣng
lӟn, bӣi thӏ trѭӡng tiêu thө trong nѭӟc và xuҩt khҭu lӟn, hiӋu quҧ kinh tӃ cao hѫn rҩt nhiӅu so
vӟi mӝt sӕ cây lѭѫng thӵc, cây công nghiӋp ngҳn ngày.
a) Cây s̯u riêng:
Sҫu riêng là mӝt loҥi quҧ ÿһc sҧn cӫa vùng xích ÿҥo và cұn xích ÿҥo Ĉông Nam Á, có
mùi vӏ ÿһc biӋt, ÿѭӧc nhiӅu ngѭӡi ѭa thích.
Ӣ Ĉӗng Nai, sҫu riêng ÿѭӧc trӗng nhiӅu ӣ Long Thành, Long Khánh, Xuân Lӝc, Thӕng
Nhҩt, Ĉӏnh Quán, song nәi tiӃng nhҩt là sҫu riêng Long Thành, Long Khánh, Xuân Lӝc. Tәng
diӋn tích trӗng sҫu riêng hiӋn nay là 800 ha.

5.5 Page 45

▲back to top


Sҫu riêng mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ rҩt cao cho các nhà vѭӡn, có thӇ tӟi 70 - 100 triӋu
ÿӗng/ha. NӃu tính theo trái thì không loҥi trái cây nào có giá trӏ kinh tӃ cao hѫn sҫu riêng. Vào
mùa thu hoҥch tӯ tháng 4 - 6 dѭѫng lӏch, sҫu riêng ÿѭӧc bày bán ӣ các chӧ lӟn nhӓ trong tӍnh,
nhҩt là dӑc Quӕc lӝ 51 hoһc Quӕc lӝ 1, ngoài ra mӝt lѭӧng lӟn ÿѭӧc chuyӇn ÿi tiêu thө ӣ Thành
phӕ Hӗ Chí Minh, Bà Rӏa - VNJng Tàu và các tӍnh lân cұn. Giá 1 kg sҫu riêng ÿҫu mùa vào
khoҧng tӯ 10.000 - 15.000 ÿ/kg, có khi lên tӟi 20.000 - 25.000 ÿ/kg. Trái nhӓ cӥ 1 kg, trái lӟn
có thӇ tӯ 3 - 4 kg. Sҫu riêng ӣ Ĉӗng Nai ÿѭӧc trӗng trên nhiӅu loҥi ÿҩt khác nhau, có tҫng canh
tác dày, ÿҩt ÿӓ bazan rҩt lý tѭӣng ÿӇ trӗng sҫu riêng vì cho năng suҩt cao.
Ngѭӡi ta trӗng sҫu riêng tӯ ÿҫu ÿӃn giӳa mùa mѭa, nӃu trӗng cuӕi mùa mѭa thì mùa
khô phҧi chӫ ÿӝng tѭӟi nѭӟc thѭӡng xuyên và che nҳng cho cây con suӕt mùa khô cho ÿӃn mùa
mѭa năm sau. Sau 4 năm trӗng thì sҫu riêng bҳt ÿҫu cho trái. Mұt ÿӝ trӗng sҫu riêng trên ÿҩt ÿӓ
bazan vào khoҧng 83 cây/ha. Trong nhӳng năm ÿҫu ngѭӡi ta thѭӡng trӗng sҫu riêng xen vӟi
các cây ngҳn ngày nhѭ bҳp, ÿұu hoһc mãng cҫu ta, ÿu ÿӫ...
Sҫu riêng ÿѭӧc trӗng bҵng nhiӅu phѭѫng pháp gieo hҥt, chiӃt, tháp, trong ÿó phѭѫng
pháp tháp mҳt cây con ÿѭӧc các nhà làm vѭӡn áp dөng rӝng rãi hѫn.
HiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai có nhiӅu giӕng sҫu riêng khác nhau: sҫu riêng khә qua xanh, khә
qua vàng, bí rӧ, sҫu riêng sӳa hҥt lép, cѫm vàng hҥt lép... Trong ÿó sҫu riêng cѫm vàng hҥt lép
cӫa Long Khánh, Nhѫn Trҥch là giӕng tӕt nhҩt, có chҩt lѭӧng thѫm ngon, năng suҩt cao và khҧ
năng chӕng chӏu sâu bӋnh tӕt.
Sҫu riêng ÿѭӧc chăm bón kӻ, ÿúng kӻ thuұt cho năng suҩt cao, chҩt lѭӧng tӕt. Trong
năm ÿҫu mӛi gӕc bón tӕi thiӇu 300 gr phân N, 150 gr P, 50 gr K; sang năm thӭ hai tăng lên
500, 200, 100 (theo thӭ tӵ trên). ĈӃn năm thӭ ba, tӹ lӋ này là 1000, 500, 500. Tӯ năm thӭ tѭ trӣ
ÿi (năm cho trái) tӹ lӋ phân bón phҧi là 1500, 700, 700. Cҫn lѭu ý không dùng KCl bón lҫn 2 vì
KCl làm giҧm chҩt lѭӧng sҫu riêng.
Sҫu riêng cҫn ÿѭӧc tѭӟi suӕt mùa khô, thông thѭӡng tӯ 7 - 20 ngày tѭӟi mӝt lҫn (tùy
loҥi ÿҩt và tuәi cây). Khi sҫu riêng trә bông phҧi tѭӟi ÿӫ ҭm (3 - 4 ngày /lҫn). NӃu thӯa hoһc
thiӃu nѭӟc trong giai ÿoҥn này sӁ làm cho hoa sҫu riêng rөng nhiӅu.
TӍa cành là biӋn pháp kӻ thuұt quan trӑng, giúp cho cây sҫu riêng có năng suҩt cao,
giҧm sâu bӋnh. Lâu nay các nhà vѭӡn ít quan tâm, chӍ nhӳng năm gҫn ÿây trung tâm KhuyӃn
nông tӍnh khuyӃn cáo... thì các nhà vѭӡn mӟi thӵc sӵ chú ý và nhӡ vұy năng suҩt sҫu riêng tăng
rõ rӋt.
Sҫu riêng bӏ nhiӅu loҥi sâu bӋnh phá hoҥi: mӕi, rҫy (phҩn trҳng); sâu ÿөc trái, bӑ xít dài,
bӋnh chӃt ngӑn, bӋnh mít thân xì mӫ, bӋnh thán thѭ, bӋnh thӕi rӉ, bӋnh mӕc hӗng... Các loҥi
bӋnh kӇ trên, hiӋn tҥi ÿӅu có thuӕc trӏ hiӋu quҧ.
Trong tѭѫng lai, cây sҫu riêng sӁ ÿѭӧc mӣ rӝng diӋn tích, bӣi hiӋu quҧ kinh tӃ rҩt cao,
thӏ trѭӡng tiêu thө trong nѭӟc và khҧ năng xuҩt khҭu sang các nѭӟc ASEAN vӟi sҧn lѭӧng lӟn.
b) Cây xoài:
Xoài là cây ăn trái nhiӋt ÿӟi, dӉ trӗng, ít kén ÿҩt, giá trӏ kinh tӃ cao. Trái xoài giàu
vitamin hѫn cҧ cam và quýt, ngoài ra còn có các muӕi khoáng vi lѭӧng nhѭ Ca, K, Cl, S...
Xoài có nguӗn gӕc tӯ Ҩn Ĉӝ, năm 1901 tӍnh Biên Hòa trӗng 60 ha. HiӋn nay ӣ Ĉӗng
Nai, xoài là mӝt loҥi cây ăn quҧ có diӋn tích 1060 ha. Ngѭӡi ta trӗng xoài thành vѭӡn lӟn tӯ 2 -
3 ha, có khi lӟn hѫn. Mӝt sӕ hӝ chӍ trӗng dăm bҧy cây trong vѭӡn ÿӇ lҩy trái ăn.
Xoài ÿѭӧc trӗng ӣ nhiӅu loҥi ÿҩt, nhѭng thích hӧp nhҩt là ÿҩt cát hay thӏt pha cát ӣ vùng
Long Thành, Thӕng Nhҩt, Xuân Lӝc, Long Khánh... Xoài là loҥi cây chӏu úng tӕt.

5.6 Page 46

▲back to top


Ӣ Ĉӗng Nai hiӋn nay có khoҧng 50 giӕng xoài khác nhau, ngoài ra còn có nhiӅu loài
xoài hoang dҥi (xoài mӫ, xoài hôi). Nhӳng năm gҫn ÿây mӝt sӕ giӕng xoài ÿѭӧc nhұp tӯ Thái
Lan, Ҩn Ĉӝ cho năng suҩt cao, phҭm chҩt ngon. Mӝt sӕ giӕng xoài ÿѭӧc trӗng nhiӅu ӣ Ĉӗng
Nai hiӋn nay là:
Xoài cát Hòa Lӝc: xuҩt xӭ tӯ Cái Bè tӍnh TiӅn Giang và Cái Mѫn (BӃn Tre). Giӕng này
trái to, trӑng lѭӧng tӯ 350 gr - 500 gr/trái, thӏt vàng, dày cѫm và ngӑt. Loҥi xoài này hiӋn nay
rҩt ÿѭӧc ѭa chuӝng trên thӏ trѭӡng.
Xoài thѫm: ÿѭӧc trӗng ÿҥi trà ӣ TiӅn Giang, Ĉӗng Tháp, Cҫn Thѫ. Riêng ӣ Ĉӗng Nai,
ngѭӡi ta cNJng bҳt ÿҫu trӗng nhiӅu ÿӇ thay thӃ các vѭӡn xoài mӫ, xoài hôi. Xoài thѫm trái nhӓ
hѫn xoài cát, vӓ trái xanh ÿұm (gӑi là thѫm ÿen) hay xanh nhҥt (gӑi là thѫm trҳng), giӕng này
cho năng suҩt cao và әn ÿӏnh hѫn xoài cát.
Xoài bѭӣi: là loҥi xoài hôi, xuҩt xӭ tӯ Cái Bè (TiӅn Giang). NӃu trӗng bҵng hӝt, sau 3 -
4 năm trӗng cây sӁ cho trái, nӃu trӗng bҵng phѭѫng pháp ghép, tháp cành thì cho trái sӟm hѫn.
Ngѭӡi ta trӗng xoài vào ÿҫu mùa mѭa, khoҧng tӯ tháng 5 - 7 dѭѫng lӏch. Xoài trӗng vӟi
khoҧng cách tӯ 8 - 9 mét, nӃu vùng ÿҩt tӕt có thӇ trӗng thѭa hѫn.
Trѭӟc ÿây, xoài ít ÿѭӧc ngѭӡi ta chăm sóc, nhҩt là tѭӟi nѭӟc, kӻ thuұt xӱ lý ra hoa. Gҫn
ÿây nhiӅu nhà vѭӡn ӣ Ĉӗng Nai hӑc kinh nghiӋm các nhà vѭӡn ӣ miӅn Tây trong viӋc xӱ lý
xoài ra hoa, cho trái vào thӡi ÿiӇm thích hӧp ÿӇ ÿҥt hiӋu quҧ kinh tӃ cao. Thӡi ÿiӇm xӱ lý hoa
vào cuӕi mùa mѭa (khoҧng tháng 9 - 10 dѭѫng lӏch), lúc lá có màu xanh thүm (ÿӑt già). Kinh
nghiӋm xӱ lý ra hoa là:
Xông khói: nhҵm cung cҩp cho lá cây mӝt lѭӧng Acetylen. Phѭѫng pháp này ít tӕn
kém, nhѭng hiӋu quҧ không cao, vì khó ÿiӅu khiӇn ÿѭӧc khói lên ÿӅu khҳp tán lá.
Phun Ethrel: (Ethphon) trӵc tiӃp vào các ÿҫu cành vӟi nӗng ÿӝ 500 pm ÿӇ ӭc chӃ sinh
trѭӣng, tҥo mҫm hoa. Cҫn thұn trӑng vì nӗng ÿӝ cao sӁ làm rөng lá.
Phun KN03: (nitrat natri) phun lên các lá ÿҫu cành (80 - 100 gr/8 lít nѭӟc) vào giai ÿoҥn
lá già có màu xanh ÿұm (bóp lá thҩy lá giòn). Phѭѫng pháp này chӍ có hiӋu quҧ ÿӕi vӟi mӝt sӕ
ít giӕng xoài.
ĈӇ tăng tӍ lӋ ÿұu trái, hҥn chӃ rөng trái non (xoài non tӯ 2 - 7 tuҫn sau khi trә bông
thѭӡng dӉ rөng trái), ngѭӡi ta áp dөng biӋn pháp tәng hӧp: phun thuӕc, tăng lѭӧng phân bón
sau năm trúng mùa, tѭӟi nѭӟc và phòng trӯ các loҥi sâu bӋnh. Ĉһc biӋt biӋn pháp tѭӟi nѭӟc là
rҩt quan trӑng vì xoài ra hoa và ÿұu trái vào mùa khô (tӯ tháng 11 - 12 dѭѫng lӏch) nên rҩt cҫn
nѭӟc ÿӇ nuôi bông và trái.
Xoài có nhiӅu sâu bӋnh nhѭng ít gây nguy hiӇm (chӃt cây): sâu cҩu cҫu xanh, sâu ăn lá,
ghҿ xoài, sâu ÿөc cành, xén tóc ÿөc thân, sâu ăn vӓ thân, rҫy bông xoài, sâu ÿөc trái, ruӗi ÿөc
trái, bӋnh thán thѭ... Các loҥi sâu bӋnh này ngày nay ÿӅu có thӇ phòng trӯ hiӋu quҧ. HiӋn nay
xoài là cây mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ khá cao, mӝt cây xoài có năng suҩt cao thu ÿѭӧc 14 giӓ
(khoҧng 500 kg trái/năm). Thӏ trѭӡng tiêu thө xoài rҩt lӟn, không nhӳng ӣ trong nѭӟc, xuҩt
khҭu và chӃ biӃn ÿӗ hӝp... Vì vұy cây xoài có triӇn vӑng ÿӭng vӳng và mӣ rӝng diӋn tích hѫn
nӳa trong thӡi gian tӟi.
c) Cây chôm chôm :
Chôm chôm là loҥi trái cây ÿһc sҧn cӫa các tӍnh Nam bӝ. Chôm chôm có vӏ ngӑt, cung
cҩp nhiӅu ÿѭӡng và các loҥi vitamin.

5.7 Page 47

▲back to top


Chôm chôm mӟi ÿѭӧc trӗng ӣ Ĉӗng Nai vào cuӕi thұp niên 20 cӫa thӃ kӹ XIX, trong
Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901 và Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1924 ÿӅu không nói ÿӃn cây chôm chôm.
HiӋn nay cây chôm chôm ÿѭӧc trӗng rӝng rãi ӣ các vùng ÿҩt khác nhau, nhҩt là vùng ÿҩt ÿӓ
bazan nhѭ: Long Khánh, Xuân Lӝc, Ĉӏnh Quán và vùng ÿҩt thӏt pha sét ӣ Long Thành, Nhѫn
Trҥch. Gҫn ÿây ӣ các huyӋn Thӕng Nhҩt, Vƭnh Cӱu, chôm chôm ÿѭӧc phát triӇn và cho năng
suҩt cao.
Theo kӃt quҧ ÿiӅu tra cӫa Trung tâm khuyӃn nông tӍnh Ĉӗng Nai, cây chôm chôm ӣ
Ĉӗng Nai hiӋn nay có 5 loҥi giӕng chӫ yӃu:
Chôm chôm Java: có nguӗn gӕc tӯ Indonesia, gӗm 2 loҥi: gai ngҳn và gai dài. Loҥi gai
ngҳn trái to, vӓ màu ÿӓ tѭѫi, ngӑt, nhiӅu nѭӟc và tróc. Loҥi gai dài có màu lӧt, trái hѫi dҽp và
phҭm chҩt kém hѫn.
Chôm chôm nhãn: (còn gӑi là chôm chôm cóc), trái tròn nhѭ trái nhãn nhѭng to hѫn
nhãn, hai bên hông có rҥch dӑc tӯ ÿӍnh ÿӃn ÿáy cӫa trái, vӓ trái dày, cӭng, gai rҩt ngҳn, có màu
xanh vàng hay ÿӓ khi chín, thӏt dày, nhiӅu nѭӟc và rҩt ngӑt, thѫm mùi nhãn, dӉ tróc, giá bán
loҥi này thѭӡng cao gҩp 3 - 4 lҫn chôm chôm xiêm.
Chôm chôm ta: có lӁ xuҩt xӭ tӯ chôm chôm rӯng ÿѭӧc thuҫn hóa, trái tròn và nhӓ. Vӓ
có màu vàng ÿӃn ÿӓ lӧt khi chín. Thӏt mӓng, có vӏ chua ngӑt, không tróc. HiӋn nay giӕng này
rҩt ít, vì không ÿѭӧc ѭa chuӝng trên thӏ trѭӡng.
Chôm chôm trái ráp: giӕng nhѭ chôm chôm Java gai ngҳn, nhѭng trái có rãnh dӑc hai
bên hông nhѭ hai trái ráp lҥi. Phҭm chҩt giӕng này rҩt ngon.
Chôm chôm trӗng tӕt nhҩt là ÿҫu mùa mѭa (khoҧng tháng 6 - 7 dѭѫng lӏch). Mұt ÿӝ
trӗng khoҧng 125 cây/ha. Trѭӟc ÿây ngѭӡi ta trӗng bҵng hӝt là chính, nhѭng do trӗng bҵng hӝt
thѭӡng hay cho trái chua, có thӇ tӯ 1/2 - 2/3 là cây ÿӵc không cho trái. Vì vұy ngày nay ngѭӡi
ta chuyӇn sang phѭѫng pháp tháp và chiӃt cành là chӫ yӃu, trong ÿó phѭѫng pháp tháp ÿѭӧc áp
dөng nhiӅu hѫn. Sau 3 năm trӗng (bҵng chiӃt cành và tháp), chôm chôm sӁ cho trái ÿҫu tiên và
әn ÿӏnh tӯ năm thӭ 6 trӣ ÿi.
Chôm chôm ÿѭӧc thu hoҥch bҳt ÿҫu tӯ tháng 5 âm lӏch ÿӃn tháng 7 âm lӏch (mùa thu
hoҥch rӝ). Chôm chôm ÿѭӧc bày bán hҫu hӃt ӣ các chӧ lӟn, nhӓ, dӑc các trөc lӝ chính, hiӋn nay
giá bán ÿҫu vө có thӇ tӯ 7000 - 9000 ÿ/kg, vào giӳa vө giá xuӕng chӍ còn tӯ 1500 - 2000 ÿ/kg.
HiӋu quҧ kinh tӃ cӫa cây chôm chôm vào loҥi khá, trung bình có thӇ thu ÿѭӧc lãi ròng
tӯ 10 - 15 triӋu ÿӗng/ha, cá biӋt có thӇ thu nhұp tӯ 30 - 50 triӋu ÿӗng/ha. Vì thӃ diӋn tích chôm
chôm nhӳng năm gҫn ÿây әn ÿӏnh khoҧng 2600 ha và có tăng chút ít. Trung tâm khuyӃn nông
và các nhà vѭӡn ÿang nӛ lӵc cҧi tҥo và thay thӃ các giӕng chôm chôm có năng suҩt thҩp, chҩt
lѭӧng kém bҵng các giӕng cây mӟi tӕt hѫn, mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao hѫn cho nhà vѭӡn.
d) Cây b˱ͧi:
Bѭӣi có tên khoa hӑc Citrus grandis. C. CNJng có ngѭӡi gӑi là Citrus Osbeck hay Citrus
decumana Mur - tùy theo cách ÿӏnh danh cӫa tӯng tác giҧ, không có sӵ phân biӋt. Bѭӣi có
nguӗn gӕc ӣ vùng Ĉông Nam Á và có mһt trên ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai khoҧng trên 200 năm
nay. Ĉӏa chí Biên Hòa năm 1901 ÿã ca ngӧi “Bѭӣi Biên Hòa nәi tiӃng toàn Nam KǤ”. DiӋn tích
trӗng bѭӣi hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai khoҧng 450 ha.
Vùng trӗng bѭӣi nhiӅu nhҩt và ngon nhҩt là Tân TriӅu, Cù Lao Phӕ, vì ӣ ÿây có ÿҩt phù
sa mӟi ven sông rҩt thích hӧp cho cây bѭӣi. Mӝt sӕ nѫi khác trong tӍnh tuy trӗng nhiӅu nhѭng
chҩt lѭӧng không bҵng. Các giӕng bѭӣi phә biӃn ӣ Ĉӗng Nai hiӋn nay gӗm: Bѭӣi ÿѭӡng núm:

5.8 Page 48

▲back to top


trái to, vӓ dày và có núm cao ӣ phҫn cuӕng, trӑng lѭӧng trung bình tӯ 1,5 - 2 kg/trái, có vӏ ngӑt
và nhiӅu nѭӟc.
Bѭӣi ÿѭӡng lá cam: trái có dҥng quҧ lê thҩp, vӓ mӓng, lá nhӓ giӕng lá cam, trӑng
lѭӧng tӯ 1,2 - 1,6 kg/trái. Tҥi hӝi thi cây có múi, giӕng bѭӣi này ÿҥt giҧi B toàn quӕc năm
1996.
Bѭӣi thanh: trái bҫu tròn, không có núm cao, có vӏ chua ngӑt và nhiӅu nѭӟc.
Bѭӣi әi: trái nhӓ, thѭӡng dѭӟi 1,2 kg/trái, vӓ mӓng, ngӑt vӯa, ráo, ít nѭӟc. Ĉһc biӋt
loҥi bѭӣi này càng ÿӇ lâu càng ngon (ÿӇ tӯ 1- 2 tháng, khi vӓ khô, ngâm nѭӟc ăn vүn tӕt).
Ngoài ra còn có bѭӣi xiêm vàng, bѭӣi cҧ Tѭ, bѭӣi da cóc... nhѭng diӋn tích trӗng rҩt ít.
Bѭӣi là loҥi trái cây mang tính khai vӏ, bә dѭӥng, lӑc máu. Vӓ bѭӣi (phҫn trҳng) rҩt
giàu sinh tӕ P rҩt cҫn ÿӇ bҧo vӋ thành mҥch máu. Lá bѭӣi dùng nҩu nѭӟc xông giҧi cҧm rҩt tӕt,
lá non trӏ sѭng khӟp, bong gân do té, ÿҫy hѫi do lҥnh. Hҥt bѭӣi dùng ÿӇ uӕng ngӯa sӓi thұn và
ÿӕt thҳp sáng thay ÿèn dҫu thӡi mӟi khai phá. Hoa bѭӣi dùng nҩu nѭӟc gӝi ÿҫu có mùi thѫm
hҩp dүn. Vì vұy trái bѭӣi là mӝt loҥi quҧ “cao cҩp” trong các dӏp lӉ, tӃt, thăm bӋnh và thăm
ngѭӡi thân... Do ÿó giá bѭӣi rҩt cao so vӟi các loҥi trái cây khác, nhҩt là bѭӣi Tân TriӅu. Trӗng
bѭӣi mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao, có thӇ ÿҥt tӯ 30 - 40 triӋu ÿӗng/ha/năm.
e) Cây chu͙i:
Chuӕi là loҥi cây ăn quҧ thông dөng nhҩt, mùa nào cNJng có, trӗng ӣ khҳp mӑi nѫi. Mӝt
sӕ vùng thuӝc các huyӋn Thӕng Nhҩt, Vƭnh Cӱu, Ĉӏnh Quán, Tân Phú, Xuân Lӝc... trӗng chuӕi
chuyên canh.
Chuӕi trӗng chӫ yӃu trên ÿҩt ÿӗi dӕc, vùng ÿҩt có lӣm chӣm ÿá bӑt (ÿá mu rùa). DiӋn
tích chuӕi toàn tӍnh hiӋn nay vào khoҧng 6076 ha, hҫu nhѭ әn ÿӏnh tӯ trѭӟc ÿӃn nay. Sҧn lѭӧng
hàng năm vào khoҧng 240.000 tҩn, hҫu hӃt ÿѭӧc tiêu thө tҥi Thành phӕ Hӗ Chí Minh dѭӟi dҥng
trái tѭѫi. Vào giӳa thұp niên 80, nhiӅu cѫ sӣ sҩy chuӕi bom (sҩy cҧ quҧ) xuҩt khҭu sang Liên
Xô (cNJ) và các nѭӟc Ĉông Âu. Tӯ khi Liên Xô tan rã, công nghiӋp sҩy chuӕi tàn lөi.
Ngѭӡi ta trӗng chuӕi quҧng canh theo kiӇu “làm chѫi, ăn thұt” hҫu nhѭ chҷng bón phân,
không tѭӟi nѭӟc, không làm cӓ
Vào cuӕi thұp niên 80, ÿҫu thұp niên 90, Công ty Pan Viet (Ĉài Loan)ï ÿã hӧp ÿӗng
trӗng hàng trăm ha chuӕi hѭѫng xuҩt khҭu tҥi Lâm trѭӡng HiӃu Liêm, vùng Gia KiӋm (Thӕng
Nhҩt), Vƭnh Cӱu... Vӟi phѭѫng pháp nhân giӕng bҵng cҩy mô, có ÿҫu tѭ thâm canh cҭn thұn
(bón phân, tѭӟi nѭӟc, làm cӓ...) cây chuӕi phát triӇn rҩt tӕt, ra trái ÿӗng ÿӅu, năng suҩt gҩp tӯ 5
- 10 lҫn so vӟi trӗng chuӕi bình thѭӡng. Tuy nhiên ngay tӯ ÿӧt thu hoҥch ÿҫu tiên, Công ty Pan
Viet bӏ thҩt bҥi do tình hình tài chính cӫa công ty thâm thӫng, các hӧp ÿӗng trӗng chuӕi có tính
chҩt công nghiӋp ӣ Ĉӗng Nai bӏ hӫy bӓ, vӕn ÿҫu tѭ ӭng trѭӟc cho ngѭӡi trӗng chuӕi công ty
không thu hӗi ÿѭӧc. HiӋn nay, các vѭӡn chuӕi này lҥi trӣ thành “chuӕi rӯng” nhѭ bao vѭӡn
chuӕi khác.
II.1.4. Cây th͹c pẖm:
Tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20, ӣ Ĉӗng Nai ngѭӡi ta trӗng nhiӅu loҥi rau, cây gia vӏ nhѭ: nghӋ, gӯng,
ӟt, dѭa leo, rau xà lách, cӫ cҧi trҳng... Riêng ӣ làng Tân Lҥi bҩy giӡ có mӝt ngѭӡi Hoa trӗng 1
ha: cà rӕt, ngò tây, chua me, các loҥi ÿұu thӵc phҭm, rau dӅn...
HiӋn nay cây thӵc phҭm, gia vӏ các loҥi ÿѭӧc trӗng vӟi diӋn tích 7.187 ha, ÿҥt sҧn lѭӧng
bình quân hàng năm khoҧng 75.358 tҩn.

5.9 Page 49

▲back to top


Cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa ÿô thӏ và các khu công nghiӋp mӟi, ÿã hình thành “vành ÿai
xanh” tҥi thành phӕ Biên Hòa, huyӋn Thӕng Nhҩt và Long Thành. Ĉһc biӋt thành phӕ Biên Hòa
có các vùng chuyên canh: trӗng hành ӣ xã Tân Hҥnh, rau muӕng ӣ phѭӡng Tân Mai, rau dҩp cá
ӣ phѭӡng Tam HiӋp, rau xà lách, cҧi ngӑt, rau thѫm, dѭa leo, dѭa gang... ӣ phѭӡng Tân Phong,
Tân TiӃn, Trҧng Dài, Long Bình, Tân Biên. Hàng năm các vùng này ÿã cung cҩp cho tӍnh và
thành phӕ Hӗ Chí Minh trên 250.000 tҩn rau, gia vӏ các loҥi. Phѭӡng Tam HiӋp, Tân Hҥnh có 4
hӝ chuyên canh trӗng chanh vӟi gҫn 200 gӕc.
Vѭӡn trӗng rau, cây gia vӏ... ӣ thành phӕ Biên Hòa phҫn lӟn ÿѭӧc cѫ giӟi hóa. NhiӅu
vѭӡn rau hiӋn nay vүn ÿѭӧc tѭӟi trӵc tiӃp bҵng phân tѭѫi. ViӋc trӯ sâu bҵng thuӕc hóa hӑc
chѭa ÿѭӧc kiӇm soát chһt chӁ vӅ loҥi thuӕc, nӗng ÿӝ, liӅu lѭӧng... Vì vұy thӍnh thoҧng vүn có
ngѭӡi ngӝ ÿӝc thӭc ăn do ăn phҧi rau có nӗng ÿӝ thuӕc trӯ sâu quá cao hoһc rau trӗng không
hӧp vӋ sinh. HiӋn nay tӍnh và thành phӕ Biên Hòa ÿang chӍ ÿҥo tӯng bѭӟc khҳc phөc tình trҥng
trên và triӇn khai thӵc hiӋn chѭѫng trình rau sҥch vào năm 2000.
II.1.5. Cây ki͋ng (cây c̫nh):
Không ai biӃt cө thӇ nghӅ trӗng cây kiӇng xuҩt hiӋn ӣ Ĉӗng Nai vào thӡi ÿiӇm nào, chӍ
biӃt hiӋn nay có nhӳng cây kiӇng vào khoҧng 200 năm tuәi. ĈiӇn hình ӣ Ĉӗng Nai sau ngày
giҧi phóng 30 - 4 - 1975 có vѭӡn kiӇng cӫa ông Tám Mӝng, vѭӡn kiӇng cӫa ông có tӟi hàng
trăm cây lӟn nhӓ, vӟi hàng chөc chӫng loҥi cây quý hiӃm. Các cây kiӇng cӫa ông ÿѭӧc xén, tӍa,
uӕn... theo các thӃ ÿӭng, kiӇu dáng khác nhau trông thұt ÿҽp mҳt và mӛi cây ÿӅu có lý lӏch hҷn
hoi, phҫn lӟn cây kiӇng cӫa ông có tuәi tӯ 50 ÿӃn 150 năm tuәi. Ông hiӃn cho Chính phӫ mӝt
sӕ cây quý hiӃm ÿӇ trѭng bày tҥi Lăng Bác Hӗ ӣ thӫ ÿô Hà Nӝi.
Nhӳng năm gҫn ÿây, nhҩt là tӯ khi ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vào Ĉӗng Nai, thì nhu cҫu chѫi
kiӇng tăng lên mӝt cách nhanh chóng. Phҫn lӟn các gia ÿình khá giҧ hay gia ÿình có ÿiӅu kiӋn
(có khuôn viên) ÿӅu trӗng hoһc ÿһt mӝt vài chұu kiӇng làm cҧnh. NghӅ trӗng cây kiӇng trӣ
thành mӝt trong nhӳng nghӅ khá phát ÿҥt. Hàng loҥt vѭӡn kiӇng ra ÿӡi vӟi nhӳng nghӋ nhân và
cҧ nhӳng ngѭӡi mӟi bѭӟc vào nghӅ vӟi mөc ÿích kinh doanh là chính. Nәi tiӃng hiӋn nay có
vѭӡn kiӇng Trҩn Biên ӣ khu quҧng trѭӡng tӍnh (thành phӕ Biên Hòa); vѭӡn kiӇng cӫa anh Sѫn
ӣ khu suӕi ĈӍa, huyӋn Thӕng Nhҩt; vѭӡn kiӇng Ĉӗng Tân cӫa anh Hoàng Nhѭ Vƭnh ӣ TӍnh ÿӝi
Ĉӗng Nai và hàng chөc vѭӡn kiӇng lӟn nhӓ nҵm rҧi rác dӑc xa lӝ Hà Nӝi, ÿѭӡng Ĉӗng Khӣi và
dӑc quӕc lӝ I... Chӫng loҥi cây kiӇng chӫ yӃu hiӋn nay có: cây thiên tuӃ, mai vàng, mai chӃ
thӫy, vҥn niên tùng, quӃ, tùng, bách, bҵng lăng, bông giҩy, cây xanh, trúc, tѭӡng vi, xѭѫng
rӗng, khӃ, bӗ ÿӅ, cҵn thăng...v.v không sao kӇ hӃt. Ngoài ra còn có các loҥi cӓ, bông hoa và
nghӅ làm hòn non bӝ...
Trong tѭѫng lai nghӅ cây kiӇng (bao gӗm cây, cӓ, bông hoa, hòn non bӝ) có thӇ phát
triӇn mҥnh nhӡ ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vào làm tăng “nhu cҫu xuҩt khҭu cây kiӇng tҥi chӛ”, nhu cҫu
tiêu dùng trong nѭӟc và xuҩt khҭu cây kiӇng nhӳng năm tӟi chҳc chҳn sӁ tăng lên.
II.2. Chăn nuôi:
Ĉӗng Nai là mӝt trong nhӳng tӍnh có nghӅ chăn nuôi phát triӇn tӯ rҩt sӟm, nhѭng
theo ROBERT M viӃt trong Ĉӏa chí Biên Hòa năm 1924 thì: chăn nuôi không thành ngành quan
trӑng làm giàu cho tӍnh Biên Hòa. TӍnh này có nhӳng ÿӗng cӓ tuyӋt hҧo, và nhӳng vùng ÿҩt cao
hѫn và khô hѫn - ӣ ÿó ÿàn gia súc có thӇ sӕng trong nhӳng ÿiӅu kiӋn rҩt tӕt.
Tӯ năm 1924 mӝt sӕ công ty, ÿӗn ÿiӅn cӫa ngѭӡi Âu có qui mô chăn nuôi tѭѫng ÿӕi
lӟn, trong ÿó ÿӗn ÿiӅn cao su Suzannah có 360 ÿҫu gia súc gӗm: 145 con bò ÿӵc kéo, 69 bò cái,
13 bò mӝng, 88 bò non thiӃn, 24 trâu ÿӵc và 14 con ngӵa.

5.10 Page 50

▲back to top


Ĉӗn ÿiӅn An Lӝc có 519 ÿҫu gia súc, ÿӗn ÿiӅn Xuân Lӝc có 454 con, ÿӗn ÿiӅn Nam KǤ
có 180 con, Công ty nông nghiӋp Thành Tuy hҥ có 156 bò và ngӵa, ÿӗn ÿiӅn Simonette có 114
con... (sách ÿã dүn).
Tӯ 1954 - 1975, mӝt sӕ nhà chăn nuôi nhұp giӕng heo mӟi tӯ các nѭӟc ôn ÿӟi và ÿѭӧc
Mӻ viӋn trӧ ÿӇ nuôi thӱ..
Năm 1963, ông NguyӉn Văn Phúc, chӫ trҥi heo Phát Ngân ӣ xã Ĉông Hòa, huyӋn Dƭ
An, tӍnh Biên Hòa (nay là Xí nghiӋp chăn nuôi heo thuӝc tӍnh Bình Dѭѫng) lҫn ÿҫu tiên nhұp
cӫa Mӻ 18 con heo Yorkshire gӗm: 6 ÿӵc, 12 cái.
Tӯ năm 1965, chính quyӅn Sài Gòn thӵc hiӋn chính sách “chҩn hѭng kinh tӃ" ÿѭӧc Mӻ
viӋn trӧ 500 con heo thuӝc các giӕng Yorkshire, Duroc, Landrace, nhѭng chӍ sӕng sót mӝt sӕ ít,
vì không thích hӧp vӟi khí hұu và thӭc ăn cӫa ta. Mӻ tiӃp tөc viӋn trӧ 500 con heo giӕng
Yorkshire, là giӕng có khҧ năng thích nghi cao hѫn.
Năm 1965, ra ÿӡi NghiӋp ÿoàn chăn nuôi miӅn Nam (Chӫ tӏch nghiӋp ÿoàn là ông Ba
Phát Ngân tӭc NguyӉn Văn Phúc).
NghiӋp ÿoàn chăn nuôi heo (chӫ tӏch: ông Lý Nam) lұp ra trên cѫ sӣ trҥi heo giӕng
Ĉông Phѭѫng ӣ xã Hӕ Nai.
Trҥi heo Phú Sѫn cӫa ông Ĉһng Văn Cân ӣ xã Hӕ Nai (nay là Xí nghiӋp chăn nuôi Phú
Sѫn). Ông Cân có Nhà máy sҧn xuҩt thӭc ăn gia súc Vitaga ӣ khu công nghiӋp Biên Hoà.
Ông Lê Văn Phòng mӣ trҥi gà công nghiӋp Ĉông An ӣ quұn Dƭ An, tӍnh Biên Hòa.
Năm 1968, trҥi này chuyӇn vӅ Tam Hòa (xã Tam HiӋp, quұn Ĉӭc Tu).
Thông qua các nghiӋp ÿoàn chăn nuôi ngѭӡi ta nhұp các giӕng heo Duroc, Landrace,
Yorkshire và thӭc ăn gia súc gӗm: cám, bӝt mì, bӝt cá, bӝt sӳa, bӝt thӏt, Premix... thu lãi lӟn: 1
con heo thӏt nһng 100 kg giá tѭѫng ÿѭѫng 1 lѭӧng vàng (theo thӡi giá lúc bҩy giӡ).
Có thӇ nói thӡi kǤ 1965 ÿӃn 1973 là giai ÿoҥn chăn nuôi hѭng thӏnh nhҩt cӫa Biên Hòa.
Ĉàn gia súc, gia cҫm chӫ yӃu năm 1971 - 1972 cӫa tӍnh Ĉӗng Nai:
Năm 1970 (con)
Năm 1971 (con)
Trâu
10.300
10.800
Bò
11.200
Heo
155.000
12.000
165.000
Gà
420.000
Vӏt
350.000
448.000
354.000
Giai ÿoҥn 1976 - 1986, do hұu quҧ chiӃn tranh và khӫng hoҧng thiӃu lѭѫng thӵc kéo dài
gҫn mѭӡi năm, nên chăn nuôi bӏ giҧm sút vӅ sӕ lѭӧng, riêng ÿàn giӕng gӕc vүn ÿѭӧc duy trì và
phát triӇn tӕt. TӍnh tiӃn hành xây dӵng trҥi giӕng cҩp I Ĉông Phѭѫng và trҥi heo giӕng Phú Sѫn
vӟi quy mô trên 1.000 con heo nái sinh sҧn. Năm 1978 - 1979, nhұp bә sung trên 300 heo ÿӵc,
cái giӕng Yorkshire tӯ Cuba vӅ trҥi heo Ĉông Phѭѫng, ÿӗng thӡi xây dӵng hӋ thӕng các trҥi
heo giӕng cҩp II có chӭc năng sҧn xuҩt heo giӕng ÿӇ cung cҩp cho nhân dân. Ĉây là giai ÿoҥn
bao cҩp nhѭng nó mang lҥi lӧi ích rҩt lӟn trong viӋc nhân rӝng và cҧi tҥo ÿàn giӕng trong nhân
dân.
Tӯ 1987 - 1996 do kinh tӃ phөc hӗi, chăn nuôi phát triӇn vӟi tӕc ÿӝ trên 10% năm.
Ĉàn gia súc, gia cҫm tӍnh Ĉӗng Nai tӯ 1976 ÿӃn 1996 (tҥi thӡi ÿiӇm kiӇm kê 1/10 hàng
năm cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai) nhѭ sau:

6 Pages 51-60

▲back to top


6.1 Page 51

▲back to top


ĈVT 1976 1980 1985 1990 1993 1995 1996
A. ĈÀN GIA SÚC
1. Trâu
2. Bò
3. Heo
4. Ngӵa
5. Dê
6. Ong
7.Thӓ
8. Bӗ câu
Con 5.814 7.672 11.912 14.334 18.012 12.388 10.470
Con 16.501 15.265 31.034 35.197 42.255 45.302 48.792
Con 62.840 88.717 133.611 150.604 244.328 378.600 424.682
Con 29 31 32
39
39
12
19
Con 1.526 1.786 1.539 1.879 1.784 2.575 2.786
Tә 16.380 30.726 29.780 28.930 32.824 33.031 27.000
Con 10.896 15.286 14.326 13.826 11.573 10.730 11.300
Con 17.826 14.262 15.362 12.786 16.166 11.470 12.500
B. ĈÀN GIA C̮M
1. Gà
1.000 425 537 1.138 1.987 2.006 3.403 4.251
2. Vӏt
1.000 158 132 258
425
360
360
426
3. Ngan, ngӛng 1.000 15
22
23
22
28
...
32
Sӣ nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn là cѫ quan quҧn lý nhà nѭӟc ngành chăn nuôi
Ĉӗng Nai. Trung tâm KhuyӃn nông là ÿѫn vӏ sӵ nghiӋp có nhiӋm vө chuyӇn giao kӻ thuұt chăn
nuôi tӟi ngѭӡi chăn nuôi. Nhӳng năm qua Trung tâm thӵc hiӋn nhiӅu chѭѫng trình, dӵ án nҥc
hóa giӕng heo, phát triӇn bò sӳa, bò thӏt, gà thҧ vѭӡn. ViӋc trӏ bӋnh cho gia súc, gia cҫm do Chi
cөc thú y cӫa tӍnh ÿҧm nhiӋm. Chi cөc thú y và Trung tâm khuyӃn nông có các trҥm ӣ các
huyӋn, thành phӕ và có hӋ thӕng cӝng tác viên ӣ tҩt cҧ các xã, phѭӡng. Năm 1996, dӏch lӣ mӗm
long móng ӣ trâu, bò, heo xuҩt hiӋn và ÿѭӧc dұp tҳt nhanh chóng.
II.2.1. Heo:
Tӯ trѭӟc tӟi nay nuôi heo là ngành chiӃm khoҧng 60 - 70% giá trӏ tәng sҧn lѭӧng ngành
chăn nuôi ӣ Ĉӗng Nai. Kӻ thuұt nuôi heo ngày càng có nhiӅu tiӃn bӝ, tӯ viӋc thiӃt kӃ chuӗng
trҥi ÿӃn thӭc ăn cho heo ÿӅu ÿѭӧc tính toán khoa hӑc. ViӋc nuôi heo bҵng hèm rѭӧu và thӭc ăn
tұn dөng các phө phҭm ngày nay ít áp dөng, chӍ còn ӣ mӝt sӕ vùng nông thôn, miӅn núi.
Theo báo cáo cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai, năm 1997 tәng ÿàn heo cӫa tӍnh có 456.767
con, nhiӅu gҩp 6 lҫn so vӟi năm 1976. Ĉӏa phѭѫng nuôi heo nhiӅu nhҩt là thành phӕ Biên Hòa
vӟi 124.343 con, huyӋn Thӕng Nhҩt 91.895 con, huyӋn Xuân Lӝc 72.223 con, ít nhҩt là huyӋn
Nhѫn Trҥch chӍ có 11.873 con, các huyӋn còn lҥi có khoҧng 20.000 con ÿӃn 35.000 con.
Heo ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu nuôi theo hӝ gia ÿình. Năm 1996 toàn tӍnh có 123.275 hӝ nuôi
heo, trong ÿó nuôi dѭӟi 5 con có 82.759 hӝ, nuôi dѭӟi 10 con có 13.304 hӝ, nuôi trên 10 con có
5.212 hӝ, cá biӋt có hӝ ӣ phѭӡng Tam Hòa thuӝc thành phӕ Biên Hòa nuôi 1.500 con heo các
loҥi. Toàn tӍnh chӍ có 2 doanh nghiӋp nhà nѭӟc chuyên nuôi heo là Xí nghiӋp nuôi heo Phú Sѫn
và Công ty chăn nuôi. Hai ÿѫn vӏ này nuôi 10.843 con, chiӃm 2,55% tәng ÿàn. Ngoài ra ӣ Biên
Hòa còn có mӝt sӕ tұp ÿoàn nuôi heo, gӗm mӝt sӕ hӝ góp vӕn, góp sӭc ÿӇ chung nhau chăn
nuôi theo kiӇu "công ty trách nhi͏m hͷu h̩n".
Nhӳng năm gҫn ÿây sӕ hӝ nuôi dѭӟi 5 con giҧm dҫn, sӕ hӝ nuôi tӯ 50 - 100 con tăng
lên. Ĉһc biӋt sӕ hӝ ÿҫu tѭ thành lұp các nông trҥi vӯa và nhӓ có quy mô tӯ 50-100 heo nái sinh
sҧn tӯ 200 - 300 con ÿang tăng lên. Các phѭӡng Tam Hòa, Tân Biên (thành phӕ Biên Hòa) nәi
tiӃng vӅ nuôi heo, nhiӅu hӝ nuôi tӯ 200 - 500 con, có hӝ nuôi 1.500 con.

6.2 Page 52

▲back to top


Chăn nuôi heo ӣ Ĉӗng Nai mang tính chҩt sҧn xuҩt hàng hóa cao, ngѭӡi ta ÿҫu tѭ thâm
canh, sӱ dөng các giӕng heo ngoҥi, lai ngoҥi, cho ăn thӭc ăn công nghiӋp là chính, có nhiӅu
nông trҥi ÿã áp dөng nuôi heo sinh sҧn trong chuӗng lӗng, giҧi quyӃt nѭӟc uӕng tӵ ÿӝng nên
năng suҩt chăn nuôi không ngӯng ÿѭӧc nâng cao. Giai ÿoҥn 1990 - 1996, tӕc ÿӝ tăng trung bình
hàng năm ÿҥt 19,31%.
Heo nuôi Ĉӗng Nai chӫ yӃu là các giӕng heo ngoҥi và lai ngoҥi (chiӃm trên 80%), còn
trên 10% là các giӕng heo nӝi (dân thѭӡng gӑi là heo mӑi).
Heo n͡i (heo mӑi): ӣ các vùng sâu, vùng xa, vùng ÿӗng bào dân tӝc ít ngѭӡi nuôi theo
phѭѫng thӭc cә ÿiӇn, chӫ yӃu chăn thҧ hoһc làm chuӗng ÿѫn giҧn bҵng tranh tre, nӭa lá. Ngѭӡi
ta nuôi heo mӑi ÿӇ tұn dөng các phө phӃ phҭm trong sinh hoҥt gia ÿình và các loҥi rau trong
vѭӡn. Heo nӝi nhӓ con, chұm lӟn, thѭӡng nuôi 1 năm tuәi chӍ ÿҥt trӑng lѭӧng tӕi ÿa 40 - 50
kg/1 con. Các giӕng heo này tҥp ăn, khҧ năng chӕng ÿӥ bӋnh tұt cao nên dӉ nuôi, phù hӧp vӟi
khu vӵc dân trí và kinh tӃ kém phát triӇn. Thӏt heo mӑi ngon, thѫm, tuy nhiên tӹ lӋ thӏt xҿ và tӹ
lӋ nҥc quá thҩp, không ÿáp ӭng ÿѭӧc nhu cҫu cӫa xã hӝi.
Gi͙ng heo ngo̩i: ÿiӇn hình nhҩt có 3 giӕng: Yorkshire, Duroc, Landrace là 3 giӕng heo
có năng suҩt và phҭm chҩt thӏt cao. Tuy nhiên khi nhұp vào Ĉӗng Nai trong nhӳng thұp kӹ qua,
khҧ năng thích nghi, sӭc lӟn cӫa các giӕng ӣ mӭc ÿӝ khác nhau.
Gi͙ng Duroc: Khҧ năng sinh trѭӣng cao, mau lӟn, tӹ lӋ nҥc ÿҥt trên 60%, sӭc chӕng
chӏu bӋnh tӕt nhѭng khҧ năng sinh sҧn kém. Con nái ÿҿ ít con, nuôi con dӣ. Giӕng thuҫn Duroc
hiӋn nay chӫ yӃu sӱ dөng con ÿӵc lai tҥo vӟi con cái các giӕng khác tҥo ѭu thӃ lai ÿӡi con.
Gi͙ng Landrace: là giӕng có năng suҩt cao, tӹ lӋ nҥc cao, khҧ năng sinh sҧn tӕt, nuôi
con khéo. Giӕng này ÿòi hӓi chăm sóc nuôi dѭӥng tӕt, khҧ năng thích nghi vӟi khí hұu, thӡi tiӃt
nóng ҭm kém. Do vұy tӹ lӋ gҫy mòn ӣ heo nái sinh sҧn cao (heo nái ÿҿ 2 - 3 lӭa thѭӡng gҫy
mòn và bӏ loҥi). Ӣ tӍnh Ĉӗng Nai cNJ (lúc chѭa tách tӍnh), giӕng heo này phù hӧp vӟi khu vӵc
Bà Rӏa - VNJng Tàu. HiӋn nay giӕng thuҫn Landrace ÿѭӧc nuôi ӣ các cѫ sӣ giӕng ÿӇ làm nguyên
liӋu lai tҥo là chính.
Gi͙ng Yorkshire: là giӕng có năng suҩt cao, phҭm chҩt quҫy thӏt tӕt, ÿҿ nhiӅu, nuôi con
khéo, là giӕng ngoҥi nhұp có khҧ năng thích nghi cao vӟi ÿiӅu kiӋn chăm sóc, nuôi dѭӥng và
thӡi tiӃt khí hұu ӣ Ĉӗng Nai. Giӕng Yorkshire ÿѭӧc nuôi rӝng rãi trong dân và trong các cѫ sӣ
giӕng quӕc doanh vӟi nhiӅu mӭc ÿӝ lai khác nhau. Giӕng Yorkshire là nӅn ÿӇ tҥo ra các giӕng
thѭѫng phҭm có năng suҩt cao.
Giӕng Yorkshire lai tҥo vӟi giӕng Landrace tҥo ra nái lai F1 Yorkshire và Landrace
(50% máu Y và 50% máu L). Trên cѫ sӣ ÿó ngѭӡi ta cho lai vӟi 1 giӕng ngoҥi khác nhѭ Duroc
ÿӇ tҥo ra heo lai thѭѫng phҭm 3 máu có năng suҩt cao và phҭm chҩt quҫy thӏt tӕt.
Trong 2 - 3 năm gҫn ÿây do nuôi heo công nghiӋp ӣ quy mô lӟn, bӋnh Ecoly trên heo
con ӣ lӭa tuәi tӯ 30 - 75 ngày ÿã xҭy ra nhiӅu. Ĉһc biӋt thѭӡng xuҩt hiӋn bӋnh phù ӣ heo con
ED (Edema disease) vӟi triӋu chӭng ÿiӇn hình là phù ÿҫu, mһt và có triӋu chӭng thҫn kinh.
BӋnh này phòng là chính, chѭa có thuӕc ÿһc hiӋu.
II.2.2. Trâu:
Ĉàn trâu Ĉӗng Nai phát triӇn khá әn ÿӏnh, tӕc ÿӝ tăng trѭӣng hàng năm không lӟn lҳm.
ĈӃn nay (1997) toàn tӍnh có khoҧng 10.500 con trâu các loҥi (sӕ liӋu cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng
Nai). Trâu nuôi nhiӅu ӣ các huyӋn Nhѫn Trҥch, Vƭnh Cӱu, Tân Phú, Xuân Lӝc, tұp trung nhiӅu
nhҩt ӣ khu vӵc hҥ lѭu sông Ĉӗng Nai.
Trâu ӣ Ĉӗng Nai có 2 giӕng chính:

6.3 Page 53

▲back to top


Trâu ngӕ: là loҥi trâu to con, sӯng doãng, vҥm vӥ, cә phát triӇn, khi trѭӣng thành ÿҥt
trӑng lѭӧng 600 kg/con. (Ӣ Ĉӗng Nai có ít, chӍ vào khoҧng vài trăm con).
Trâu gié (trâu ÿӗng bҵng): ӣ Ĉӗng Nai là chӫ yӃu. Giӕng trâu này có nguӗn gӕc tӯ ÿӗng
bҵng sông Hӗng. Trâu gié có tҫm vóc không lӟn, con ÿӵc trѭӣng thành có trӑng lѭӧng gҫn 500
kg/con.
Toàn tӍnh Ĉӗng Nai có 4.696 hӝ nuôi trâu (chiӃm 1,7% sӕ hӝ nông dân trong tӍnh): - Sӕ
hӝ nuôi dѭӟi 10 con chiӃm tӹ lӋ 94,56%
- Sӕ hӝ nuôi tӯ 11 con trӣ lên chiӃm tӹ lӋ 5,34%
Trâu chӫ yӃu nuôi theo phѭѫng thӭc cә truyӅn, chăn thҧ cho ăn cӓ tӵ nhiên ӣ các khu
vӵc ÿҩt trӕng, kênh mѭѫng, bӡ ruӝng... Quy mô ÿàn ӣ các hӝ gia ÿình còn nhӓ. NӃu ÿҫu tѭ
thích hӧp thì nuôi trâu cNJng ÿem lҥi lӧi nhuұn khá. Nuôi trâu chӫ yӃu ÿӇ cày kéo. Thӏt trâu ít
ÿѭӧc ѭa chuӝng, vì vұy trên thӏ trѭӡng không bày bán thӏt trâu, mһc dù hàng ngày lѭӧng trâu bӏ
giӃt mә không ít. Ngѭӡi bán thӏt trâu có kӻ thuұt khiӃn thӏt trâu giӕng nhѭ thӏt bò, nӃu không
tinh thì khó nhұn biӃt ÿѭӧc.
B͏nh trâu: Trâu là loҥi gia súc dӉ nuôi, chӏu kham khә, ít dӏch bӋnh. NӃu ÿѭӧc tiêm
chӫng tӕt các loҥi vaccin phòng bӋnh truyӅn nhiӉm thì ÿàn trâu phát triӇn rҩt an toàn. BӋnh
truyӅn nhiӉm chӫ yӃu cӫa trâu Ĉӗng Nai là bӋnh dӏch tҧ, tө huyӃt trùng. Còn các bӋnh ký sinh
trùng ÿѭӡng máu, ÿѭӡng ruӝt nhѭ tiêm mao trùng, sán lá gan...ít thҩy.
II.2.3. Bò:
Chăn nuôi bò ӣ Ĉӗng Nai rҩt phát triӇn, có ÿӏnh hѭӟng khá rõ là: ÿӇ sinh sҧn, ÿӇ lҩy
thӏt, ÿӇ lҩy sӭc kéo, nên ngѭӡi ta ÿҫu tѭ cao.
Năm 1997, Ĉӗng Nai có 52.081 con bò các loҥi, trong ÿó có 16.648 bò cày kéo, 890 bò
vҳt sӳa, 9.566 bê dѭӟi mӝt tuәi (sӕ liӋu thӕng kê 1997). HuyӋn Xuân Lӝc là ÿӏa phѭѫng nuôi
nhiӅu bò nhҩt vӟi 19.490 con, huyӋn Long Thành 9.418 con, Nhѫn Trҥch 4.655 con, Thӕng
Nhҩt 4.402 con, Vƭnh Cӱu 3.961 con, Biên Hòa 3.042 con, Tân Phú 3.014 con, Ĉӏnh Quán
1.603 con.
Thӏt bò rҩt ÿѭӧc ѭa chuӝng, cao giá hѫn thӏt heo, gà. Các món ăn tӯ thӏt bò quen thuӝc ӣ
ÿӏa phѭѫng là bò kho, bò xào hành, bò lúc lҳc khoai, bò tái chanh, bò nhúng giҩm, lҭu bò...
Bò ӣ Ĉӗng Nai có 2 giӕng chӫ yӃu:
Giӕng bò vàng ViӋt Nam: có trӑng lѭӧng nhӓ, bò cái trѭӣng thành chӍ ÿҥt 180 - 200
kg/con, con ÿӵc trѭӣng thành ÿҥt 320 - 350 kg/con (nông dân Nam bӝ thѭӡng gӑi là bò cóc).
Giӕng bò lai Sind (bò u hay bò bô): là giӕng lai giӳa bò vàng ViӋt Nam và bò Sind Ҩn
Ĉӝ. (Bò Sind Ҩn Ĉӝ ÿѭӧc nhұp nhiӅu vào nѭӟc ta vào khoҧng nhӳng năm 1920 - 1930). Do tұp
quán canh tác, ÿҫu tѭ cӫa nông dân Ĉӗng Nai nên giӕng bò lai Sind ÿѭӧc phә biӃn rӝng rãi.
Theo ÿiӅu tra cӫa ViӋn khoa hӑc nông nghiӋp miӅn Nam thì giӕng bò lai Sind cӫa Ĉӗng Nai
chiӃm tӹ lӋ 75% tәng ÿàn.
Giӕng bò lai có tҫm vóc lӟn. Bò cái trѭӣng thành có trӑng lѭӧng 300kg/con, bò ÿӵc
trѭӣng thành có trӑng lѭӧng trên 500kg/con, cày kéo khӓe, khҧ năng cho thӏt cao. Khҧ năng cho
sӳa bình quân ÿҥt 800 kg sӳa/1 chu kǤ. Ĉây là thӃ mҥnh cӫa bò Ĉӗng Nai, làm nӅn ÿӇ lai tҥo ra
các giӕng bò có khҧ năng sҧn xuҩt sӳa và thӏt cao.
Ĉàn bò Ĉӗng Nai ÿѭӧc nuôi vӟi quy mô lӟn hѫn chăn nuôi trâu. Nuôi theo phѭѫng thӭc
ÿҫu tѭ thӭc ăn kӃt hӧp chăn thҧ. Toàn tӍnh hiӋn nay có 10.568 hӝ nông dân nuôi bò tәng cӝng
48.792 con.

6.4 Page 54

▲back to top


- Sӕ hӝ nuôi dѭӟi 5 con chiӃm tӹ lӋ 81,72%
- Sӕ hӝ nuôi tӯ 6 - 10 con chiӃm tӹ lӋ 14,15%
- Sӕ hӝ nuôi tӯ 11 con trӣ lên chiӃm tӹ lӋ 4,13%
NӃu làm tӕt công tác cҧi tҥo giӕng áp dөng các biӋn pháp thâm canh, dӵ trӳ thӭc ăn
trong mùa khô tӕt thì chăn nuôi bò là nghӅ kinh doanh әn ÿӏnh ÿem lҥi lӧi nhuұn cao.
Bò sӳa: Giӕng bò sӳa ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu là giӕng lai F1, F2 giӳa các giӕng bò sӳa ôn
ÿӟi có năng suҩt cao nhѭ: bò Hà Lan thuҫn (Holstein Frie sian), bò Giѫzi (Jersey), bò nâu Thөy
Sƭ (Brown Swiss) vӟi giӕng bò cái lai Sind, trong ÿó công thӭc lai giӳa bò ÿӵc Hà Lan và bò
cái lai Sind phә biӃn nhҩt. Trong nhӳng năm qua ÿàn bò sӳa F1, F2 phát triӇn tӕt. Năng suҩt
sӳa bình quân ÿҥt 2.500 - 3000 kg/chu kǤ (chu kǤ vҳt sӳa tӯ 270 - 300 ngày. Năm 1980, ÿàn bò
sӳa Ĉӗng Nai mӟi có khoҧng 300 con.
HiӋn nay Ĉӗng Nai có khoҧng 1.500 con bò sӳa, nuôi tұp trung ӣ nông dân các xã: An
Phѭӟc, Tam Phѭӟc, Lӝc An thuӝc huyӋn Long Thành; các phѭӡng Trҧng Dài, Tân Phong, Tân
Mai, Thӕng Nhҩt thuӝc thành phӕ Biên Hòa; xã Bҳc Sѫn thuӝc huyӋn Thӕng Nhҩt. Nuôi bò sӳa
phҧi ÿҫu tѭ cao nên ít ngѭӡi nuôi và tӕc ÿӝ tăng trѭӣng ÿàn chұm. Hӝ nuôi nhiӅu nhҩt chӍ tӯ 15
- 20 con/hӝ, nuôi phә biӃn tӯ 3 - 5 con/hӝ. Xí nghiӋp bò sӳa An Phѭӟc là doanh nghiӋp nhà
nѭӟc duy nhҩt nuôi bò sӳa (thành lұp năm 1980), ÿӃn nay xí nghiӋp có tәng cӝng 200 con. Năm
1997, xí nghiӋp liên doanh vӟi Công ty Ĉҥi Thӫy, Ĉài Loan ÿӇ nuôi bò sӳa, chӃ biӃn sӳa bò và
xây dӵng làng nghӍ ngѫi, giҧi trí. Dӵ kiӃn liên doanh sӁ ÿѭa ÿàn bò sӳa cӫa tӍnh lên 5.000 con
(bҵng cách hӧp ÿӗng cung ӭng giӕng, kӻ thuұt, thӭc ăn...vӟi các hӝ chăn nuôi trong vùng) và
năng suҩt sӳa ÿҥt 5.000 lít/năm. Giai ÿoҥn 2 xí nghiӋp sӁ ÿѭa tәng ÿàn lên 10.000 con. Ngoài ra
xí nghiӋp sӁ chӃ biӃn sӳa bò thành các loҥi sҧn phҭm nhѭ sӳa triӋt trùng, kem...
II.2.4. Ngh͉ nuôi h˱˯u, nai:
NghӅ nuôi hѭѫu, nai mӟi ra ÿӡi ӣ Ĉӗng Nai năm 1987. Lúc bҩy giӡ ÿѭӧc tӍnh khuyӃn
khích, Lâm trѭӡng HiӃu Liêm ÿiӅu mӝt chiӃc xe tҧi ÿѭa 7 công nhân lâm trѭӡng ra tұn tӍnh
NghӋ Tƭnh (nay là tӍnh NghӋ An và Hà Tƭnh) mua 14 con hѭѫu sao vӅ nuôi thӱ, trong ÿó riêng
ông Nghiêm Xuân Tý mua 7 con. Ĉàn hѭѫu thích nghi nhanh vӟi môi trѭӡng mӟi.
Năm 1992, tình cӡ ông Tý mua ÿѭӧc mӝt con nai cái ӣ Mã Ĉà nuôi thӱ thҩy nai khoҿ
mҥnh, lӟn nhanh; ít lâu sau ông lên DakLak mua mӝt con nai ÿӵc. Sau mӝt năm, cһp nai này
sinh mӝt chú nai con.
ĈӃn nay ӣ Ĉӗng Nai có khoҧng trên 60 gia ÿình nuôi ÿѭӧc 500 - 600 con hѭѫu nai (40
gia ÿình ӣ HiӃu Liêm nuôi hѫn 100 con, có 2 hӝ gia ÿình ӣ xã Tam An, Long Thành nuôi
khoҧng 70 con).
Trҥi hѭѫu, nai cӫa ông Tý nay có 22 con, cuӕi năm 1994 ông chuyӇn trҥi vӅ xã Bҳc
Sѫn, huyӋn Thӕng Nhҩt (trҥi rӝng 2 ha). Mӝt sӕ gia ÿình ӣ gҫn cNJng nuôi, khiӃn sӕ hѭѫu, nai ӣ
ÿây lên tӟi 120 con. Hàng ngày khách qua ÿѭӡng ghé tham quan trҥi và mua nhung hѭѫu, nai
vӅ dùng.
Thӭc ăn cӫa hѭѫu, nai là các loҥi lá: lá ÿiӅu, trái ÿiӅu (ÿã lҩy hҥt), cӓ, lá mít...
Ngѭӡi ta nuôi hѭѫu, nai ÿӵc chӫ yӃu lҩy nhung (sҧn phҭm ÿѭӧc cҳt tӯ sӯng non mӟi
nhú). Nhung hѭѫu, nai rҩt bә, nhҩt là ÿӕi vӟi nhӳng ngѭӡi lӟn tuәi. Nhung nai lӟn hѫn nhung
hѭѫu, nhѭng không tӕt bҵng nhung hѭѫu, giá lҥi rҿ hѫn. Mӝt con nai ÿӵc tӯ 4 năm tuәi trӣ lên,
mӛi năm có thӇ cҳt ÿѭӧc mӝt lҫn nhung và mӛi lҫn cҳt ÿѭӧc 1,6 kg - 2 kg nhung/cһp, giá nhung

6.5 Page 55

▲back to top


nai tӯ 3,5 - 4 triӋu ÿӗng/kg. Mӝt con hѭѫu ÿӵc cNJng ӣ ÿӝ tuәi ҩy chӍ lҩy ÿѭӧc tӯ 600 - 800 gr
nhung/cһp/năm, giá khoҧng 6 triӋu ÿӗng/kg.
Mùa thu hoҥch nhung hѭѫu hàng năm tӯ tháng giêng ÿӃn cuӕi tháng 3 âm lӏch, còn
nhung nai ÿѭӧc cҳt tӯ tháng 4 ÿӃn tháng 6 âm lӏch. Theo kinh nghiӋm, cҳt nhung tӕt nhҩt là
nhung ÿҥt 48 - 52 ngày tuәi (tính tӯ ngày mӑc nhung), nӃu cҳt sӟm quá nhung có nhiӅu nѭӟc, ít
lѭӧng chҩt bә cҫn thiӃt, nӃu cҳt muӝn quá nhung sӁ thiӃu ÿҥm, thӯa can xi.
Cҳt nhung xong phҧi băng bó vӃt cҳt cho hѭѫu, nai nhѭ băng bó vӃt thѭѫng ÿӇ tránh
nhiӉm trùng.
Nhung sau khi cҳt xong ÿѭӧc ÿem ÿi ngâm rѭӧu 35 - 40° và ÿѭӧc bҧo quҧn ӣ nhiӋt ÿӝ
tӯ 25 - 35°C hoһc ÿem sҩy khô nguyên cҧ cһp nhung hoһc thái lát mӓng rӗi mӟi sҩy khô.
Khi sӱ dөng, ngѭӡi ta thѭӡng ngâm nhung vӟi rѭӧu, sau 3 tháng sӁ thành rѭӧu bә.
Ngѭӡi nào không uӕng ÿѭӧc rѭӧu thì xay nhӓ nhung khô thành bӝt, sau ÿó trӝn vào cháo hoһc
hҩp vào cѫm ÿӇ ăn.
Trong tѭѫng lai, nuôi hѭѫu nai có thӇ sӁ trӣ thành mӝt trong nhӳng nghӅ chăn nuôi
chính, bӣi nuôi hѭѫu nai dӉ nhѭ nuôi bò, ít bӋnh lҥi có hiӋu quҧ cao, ngoài ra còn thu hút khách
tham quan và góp phҫn bҧo vӋ ÿӝng vұt hoang dã.
II.2.5. Ng͹a:
Trѭӟc ÿây, nghӅ nuôi ngӵa ӣ Ĉӗng Nai khá phát triӇn, Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901 cho
biӃt, lúc này ӣ Biên Hòa có 300 con ngӵa. Dân cѭ chӍ nuôi ngӵa khi thiӃu ÿӗng cӓ tӵ nhiên.
Ngѭӡi ta mua ngӵa tӯ Bình Thuұn, Khánh Hòa, Phú Yên.
ĈӃn năm 1923, ÿàn ngӵa ӣ Biên Hòa tăng lên 450 con. Giá bán mӝt con ngӵa kéo thuҫn
thөc lúc bҩy giӡ tӯ 40 ÿӗng ÿӃn 50 ÿӗng, cao gҩp rѭӥi giá mӝt con trâu hoһc bò (giá mӝt con
trâu hoһc bò thӡi kǤ này 30 - 35 ÿӗng).
Trong thӡi kǤ này, viӋc nuôi ngӵa chӫ yӃu là các công ty ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi Âu, hӑ nuôi
ngӵa ÿӇ kéo cày và làm phѭѫng tiӋn ÿi lҥi.
Sau ngày 30 - 4 - 1975, ÿàn ngӵa ӣ Ĉӗng Nai giҧm ÿáng kӇ và chӍ còn khoҧng 30 con,
thӍnh thoҧng ngѭӡi ta mӟi thҩy mӝt vài con ngӵa kéo xe chҥy trong thành phӕ Biên Hòa và thӏ
trҩn Long Khánh. Tӯ năm 1996 trӣ lҥi ÿây, ÿàn ngӵa cӫa tӍnh chӍ còn 19 con (báo cáo cӫa Cөc
thӕng kê Ĉӗng Nai).
II.2.6. Dê:
Tӯ năm 1923 trӣ vӅ trѭӟc, dê ӣ Ĉӗng Nai rҩt ít, ÿôi khi ngѭӡi ta mӟi thҩy mӝt ÿàn tӯ 8
ÿӃn 10 con trong nhӳng gia ÿình khá giҧ, viӋc nuôi chúng ÿѭӧc coi nhѭ sӵ xa xӍ. Ngày nay ÿàn
dê ӣ Ĉӗng Nai khá nhiӅu, ѭӟc tính vào khoҧng ba ngàn con. Vùng nuôi nhiӅu dê là Ĉӏnh Quán,
Tân Phú, Thӕng Nhҩt, Xuân Lӝc, Vƭnh Cӱu. Có gia ÿình nuôi tӟi vài trăm con. Dê phàm ăn,
hҫu nhѭ lá gì nó cNJng ăn, vì vұy ngѭӡi nuôi dê phҧi canh chӯng các vѭӡn cây trӗng.
Dê thѭӡng mҳc bӋnh mөn rӝp trong mùa mѭa và bӋnh tiêu chҧy khi mҳc mѭa. Vì vұy,
khi trӡi chuyӇn mѭa ngѭӡi ta phҧi vӝi vã lùa dê vào chuӗng hoһc trú mѭa, chӡ ÿӃn khi mѭa ráo
hҷn, nѭӟc trên lá khô hӃt mӟi thҧ dê ra.
Thӏt dê là mӝt trong nhӳng món ăn ngon, bә, là ÿһc sҧn cӫa ÿӏa phѭѫng.
II.2.7. Gà:

6.6 Page 56

▲back to top


Gà là gia cҫm có khҧ năng sinh sҧn cao, chu kǤ sҧn xuҩt ngҳn, do vұy ÿàn gà hàng năm
có ÿӃn khoҧng 5.424.000 con, nhiӅu giӕng ÿѭӧc lai tҥo và nhұp vào Ĉӗng Nai.
Dӵa vào phѭѫng thӭc chăn nuôi, tӯ nhӳng năm 1960 trӣ lҥi ÿây ngѭӡi ta chia gà làm 2
loҥi: gà công nghi͏p và gà ta.
Gà công nghi͏p: là nhӳng giӕng gà chuyên sҧn xuҩt thӏt hoһc sҧn xuҩt trӭng, ÿѭӧc nuôi
tұp trung trong chuӗng vӟi qui mô lӟn bҵng thӭc ăn chӃ biӃn sҹn. Nguӗn gӕc xuҩt xӭ gà công
nghiӋp chӫ yӃu tӯ các nѭӟc Mӻ, Anh, Pháp, Hà Lan...
Các gi͙ng gà công nghi͏p chuyên th͓t nuôi nhiӅu hiӋn nay là gà Hubbard, gà 2AA, các
giӕng này có năng suҩt thӏt cao, thӡi gian nuôi ngҳn, gà nuôi 6 - 7 tuҫn ÿҥt trӑng lѭӧng 1,8 - 2
kg/con. Tiêu tӕn thӭc ăn tӯ 2 - 2,2/1kg tăng trӑng.
Gà công nghi͏p chuyên trͱng chӫ yӃu là giӕng gà Leghorn, khҧ năng ÿҿ trӭng cao
khoҧng 280 quҧ/năm, trӑng lѭӧng trӭng lӟn 58 - 60 gram/quҧ nhѭng sau này trӭng chuyӇn sang
màu trҳng không phù hӧp vӟi thӏ hiӃu, nên giӕng gà này ÿѭӧc thay thӃ bҵng các giӕng gà
Goldline, giӕng Isabrown; giӕng gà này có năng suҩt ÿҿ trӭng cao (trên 300 quҧ/năm), trӭng có
màu nâu, màu kem rҩt hӧp vӟi thӏ hiӃu tiêu dùng.
Gà ta (gà thҧ): chӫ yӃu là các giӕng gà ta vàng, gà tàu vàng và gҫn ÿây mӟi nhұp vào
mӝt sӕ giӕng tӯ Trung Quӕc, Hӗng Công... Gà ta thҧ vѭӡn là phѭѫng thӭc chăn nuôi truyӅn
thӕng cӫa nông dân ViӋt Nam nói chung. Ӣ nông thôn Ĉӗng Nai tҩt cҧ các gia ÿình ÿӅu có nuôi
gà. Trѭӟc ÿây ít ngѭӡi nuôi gà ta vӟi mөc ÿích kinh doanh. Nhӳng năm gҫn ÿây nhiӅu gia ÿình
ӣ nông thôn ÿҫu tѭ, kinh doanh nuôi gà thҧ chuyên thӏt và trӭng. NhiӅu hӝ nuôi tӯ 100 - 200
con, có hӝ nuôi nhiӅu lên ÿӃn 500 - 1.000 con. Năng suҩt gà chuyên trӭng khoҧng 120
quҧ/năm; gà thӏt nuôi 4 tháng ÿҥt trӑng lѭӧng 1,8 - 2 kg/1 con. Tiêu tӕn thӭc ăn khoҧng 3
kg/1kg tăng trӑng. Giӕng gà thҧ chӫ yӃu ÿѭӧc tuyӇn chӑn tӯ các giӕng gà tàu vàng, gҫn ÿây có
nhұp vӅ giӕng Tam Hoàng có nguӗn gӕc tӯ Trung Quӕc, giӕng gà BT1 do ViӋn khoa hӑc nông
nghiӋp miӅn Nam lai tҥo. Thӏt và trӭng cӫa gà ta ÿѭӧc ѭa chuӝng trên thӏ trѭӡng, vì có phҭm
chҩt cao hѫn các loҥi gà công nghiӋp, mһt khác gà ta ÿѭӧc dùng nhiӅu cho viӋc thӡ cúng vì
trӑng lѭӧng vӯa phҧi, da và chân màu vàng - theo truyӅn thӕng văn hóa lâu ÿӡi cӫa dân tӝc ViӋt
Nam.
II.2.8. V͓t:
Ĉàn vӏt ӣ Ĉӗng Nai hàng năm vào khoҧng 440.000 con. Vӏt ÿѭӧc nuôi nhiӅu ӣ các
huyӋn Long Thành, Nhѫn Trҥch và dӑc sông Ĉӗng Nai. Các hӝ gia ÿình ӣ Ĉӗng Nai nuôi vӏt
quy mô không lӟn nhѭ vùng ÿӗng bҵng sông Cӱu Long. Ngѭӡi ta nuôi vӏt theo phѭѫng thӭc tұp
trung kӃt hӧp chăn thҧ. Toàn tӍnh hiӋn có 426.000 con vӏt, bҵng khoҧng 10% ÿàn gà. Giӕng vӏt
ngoҥi và lai ngoҥi chiӃm tӹ lӋ 44% tәng ÿàn. Gҫn ÿây ngѭӡi ta nhұp vào mӝt sӕ giӕng vӏt siêu
thӏt nhѭ giӕng CV Super-M, giӕng vӏt siêu trӭng Khalicambel có nguӗn gӕc tӯ Anh Quӕc.
Vӏt thѭӡng mҳc các chӭng bӋnh cә ÿiӇn chӫ yӃu nhѭ: dӏch tҧ vӏt, tө huyӃt trùng, phó
thѭѫng hàn. NӃu thӵc hiӋn quy trình chích ngӯa tӕt, dùng kháng sinh phòng bӋnh, môi trѭӡng
chăn nuôi thông thoáng hӧp vӋ sinh thì ngăn chһn ÿѭӧc các loҥi dӏch bӋnh trên.
II.2.9. Ong m̵t:
Ĉӗng Nai thuӝc vùng khí hұu nhiӋt ÿӟi gió mùa, hҵng năm ít chӏu ҧnh hѭӣng cӫa gió
bão và mѭa lNJ, nhiӋt ÿӝ trung bình trong năm tӯ 25,4°C ÿӃn 27,2°C, ÿӝ ҭm không khí cao... Vì
vұy thҧm thӵc vұt ӣ ÿây rҩt phong phú, ÿa dҥng, phát triӇn quanh năm... là ÿiӅu kiӋn rҩt tӕt ÿӇ
phát triӇn ÿàn ong mұt. Trѭӟc ÿây ngѭӡi ta chӍ biӃt lҩy mұt ong tӯ nhӳng tә ong tӵ nhiên, dҫn
dҫn ngѭӡi ta biӃt nuôi ong ÿӇ lҩy mұt.

6.7 Page 57

▲back to top


Xѭa kia viӋc khai thác mұt ong ÿѫn giҧn: gác kèo ÿӕi vӟi loҥi ong khoái (tên khoa hӑc
là Apis Dorsata) hoһc nuôi ong trong bӑng cây, ÿӕi vӟi loҥi ong ruӗi (Apis Florea) hoһc ong nӝi
ÿӏa (Apis Cerena). Năm 1967, ông Quách Ĉҥi Cѭѫng - ngѭӡi Hoa (1) nhұp giӕng ong Ý tӯ Ĉài
Loan vào Biên Hòa - là ngѭӡi duy nhҩt nuôi ong chuyên nghiӋp cho ÿӃn ngày nay. Ngày nay
viӋc nuôi ong trong thùng vӟi cҫu di ÿӝng (kiӇu thùng Langstroth) "mang tính chҩt công
nghiӋp" ÿѭӧc phát triӇn rӝng rãi. Cҫu ong làm bҵng sáp có ÿөc lӛ sҹn ÿӇ ong làm tә ÿҿ trӭng.
Mӛi thùng ong có 10 cҫu.Tuy nhiên viӋc nuôi ong trong thùng vӟi cҫu di ÿӝng chӍ thӵc hiӋn
ÿѭӧc vӟi giӕng ong nӝi ÿӏa (Apis Cerena), còn nhӳng giӕng ong khác vүn phҧi khai thác theo
ÿiӅu kiӋn tӵ nhiên.
NghӅ nuôi ong trong thùng vӟi cҫu di ÿӝng ӣ Ĉӗng Nai xuҩt hiӋn tӯ thұp niên 60,
nhѭng ÿӃn thұp niên 70 và thұp niên 80 mӟi phát triӇn mҥnh. Trong thӡi kǤ này, quy mô nuôi
ong gia ÿình, hay còn gӑi là "nuôi ong tài tӱ" chӍ vào khoҧng 20 ÿӃn 50 ÿàn/trҥi vӟi năng suҩt
khai thác tӯ 10 - 15 kg mұt/ÿàn. Ngày nay nhӳng ngѭӡi nuôi ong chuyên nghiӋp ngày càng
nhiӅu, quy mô tӯ 500 ÿӃn 1000 ÿàn/trҥi và năng suҩt khai thác mұt ÿҥt tӯ 30 - 40 kg
mұt/ÿàn/năm, cá biӋt có trҥi năng suҩt ÿҥt 50 kg mұt/ÿàn/năm.
Vào mùa lҩy mұt trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai thѭӡng xuyên có trên 600 trҥi nuôi ong vӟi
khoҧng 150.000 ÿàn ong, thu hút hàng ngàn lao ÿӝng trӵc tiӃp làm nghӅ nuôi ong. Trong ÿó
400 trҥi cӫa nhӳng ngѭӡi nuôi ong chuyên nghiӋp tӍnh Ĉӗng Nai, trên 200 trҥi còn lҥi cӫa
nhӳng ngѭӡi nuôi ong các tӍnh phía Bҳc, tӍnh Bình Dѭѫng, Bình Phѭӟc, Lâm Ĉӗng, An Giang,
Kiên Giang... mang ÿӃn ÿánh mұt tӯ tháng 12 năm trѭӟc ÿӃn tháng 5 năm sau, sau ÿó hӑ nhә
trҥi vӅ quê nuôi dѭӥng ÿàn ong. Sҧn lѭӧng mұt ong hàng năm ӣ Ĉӗng Nai vào khoҧng 3000 tҩn
- 4000 tҩn, tӯ 40 ÿӃn 50 tҩn sáp ong, cùng mӝt sӕ sҧn phҭm khác tӯ ong, nhѭ sӳa ong chúa,
phҩn hoa... Vì vұy Ĉӗng Nai ÿѭӧc các chuyên gia trong nѭӟc và ngoài nѭӟc ÿánh giá là "rӕn
mұt” cӫa cҧ nѭӟc.
Năm 1977, UBND tӍnh thành lұp Trҥi ong mұt quӕc doanh do ông NguyӉn Duy Thҳng
làm trѭӣng trҥi. Năm 1983, Trҥi ong quӕc doanh ÿѭӧc ÿәi tên thành Công ty ong mұt Ĉӗng
Nai. Năm 1985, tӍnh thành lұp Hӝi nuôi ong Ĉӗng Nai do ông NguyӉn Duy Thҳng, giám ÿӕc
Công ty ong kiêm Chӫ tӏch Hӝi. Tôn chӍ mөc ÿích cӫa Hӝi là giúp nhau vӅ kӻ thuұt nuôi ong và
hӛ trӧ nhau vӅ vӕn, thӏ trѭӡng. Tháng 2 - 1996, Công ty ong mұt Ĉӗng Nai ÿҥi diӋn cho ViӋt
Nam gia nhұp tә chӭc "HiӋp hӝi các nѭӟc xuҩt khҭu mұt ong trên thӃ giӟi" (gӑi tҳt là I.H.E.O).
Năm 1997, Công ty ong mұt cӫa tӍnh (nay là Công ty cә phҫn ong mұt Ĉӗng Nai) xuҩt
khҭu gҫn 1.200 tҩn mұt ong và 50 tҩn sáp sang các nѭӟc Anh, Nhұt, Mӻ, Ĉài Loan, Pháp,
Canada, Trung Quӕc...ÿҥt giá trӏ kim ngҥch trên 1 triӋu USD. Chҩt lѭӧng mұt ong Ĉӗng Nai
ÿѭӧc hiӋp hӝi xuҩt nhұp khҭu mұt ong thӃ giӟi ÿánh giá cao, nhӡ hѭѫng vӏ ÿһc trѭng cӫa nguӗn
hoa vùng nhiӋt ÿӟi, cӝng vӟi bҧn chҩt tinh khiӃt và tӵ nhiên cӫa sҧn phҭm này.
Mұt ong là mӝt chҩt bә dѭӥng, ÿӗng thӡi là nguyên liӋu ÿӇ chӃ biӃn mӝt sӕ thuӕc chӳa
bӋnh có giá trӏ. Giá mӝt lít mұt ong nguyên chҩt hiӋn nay vào khoҧng 10.000 - 15.000 ÿ/lít. Giá
xuҩt khҭu xҩp xӍ 1 USD/kg. Sӳa ong chúa rҩt bә và có tác dөng cѭӡng dөc. Giá mӛi kg sӳa ong
chúa vào khoҧng 500.000 - 600.000 ÿ. Nó phҧi ÿѭӧc bҧo quҧn ӣ nhiӋt ÿӝ tӯ 0°C - 4°C.
Ngày nay nuôi ong mұt ӣ Ĉӗng Nai trӣ thành mӝt trong nhӳng nghӅ chính, mang lҥi lӧi
nhuұn khá, cung cҩp cho xã hӝi lѭӧng mұt ong quí giá, ÿӗng thӡi ÿàn ong phát triӇn sӁ giúp cho
mӝt sӕ cây trӗng tăng năng suҩt lên tӯ 10 - 15%. Trong tѭѫng lai, nghӅ nuôi ong tiӃp tөc phát
triӇn cҧ vӅ sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng ÿӇ ÿҥt tӯ 6.000 ÿӃn 10.000 tҩn mұt xuҩt khҭu.
II.2.10. M͡t s͙ con v̵t nuôi khác:
(1) ͦ xã Túc Tr˱ng, huy͏n Ĉ͓nh Quán.

6.8 Page 58

▲back to top


Vi͏c nuôi cͳu thӱ nghiӋm vào nhӳng năm trѭӟc 1923 không mang lҥi kӃt quҧ. Ngày
nay viӋc nuôi cá s̭u, trăn, r̷n, kh͑, cua ÿinh (ba ba)... ÿang gia tăng. Tuy nhiên nuôi nhӳng
con vұt này không dӉ, phҧi am hiӇu kӻ thuұt, vӕn lӟn và có thӏ trѭӡng tiêu thө әn ÿӏnh, vì vұy
sӕ ngѭӡi nuôi các con vұt này không nhiӅu. Thѭӡng thì mӝt sӕ ngѭӡi khá giҧ nuôi mӝt vài con
làm cҧnh, chӍ mӝt sӕ ít ngѭӡi lұp trҥi nuôi có tính chҩt kinh doanh. Năm 1992, mӝt nhà ÿҫu tѭ
Ĉài Loan lұp trҥi nuôi kh͑ ӣ huyӋn Long Thành, vӕn ÿҫu tѭ 300.000 USD.
Ngoài ra ӣ Ĉӗng Nai ngѭӡi ta còn nuôi chim bӗ câu, vӏt xiêm (ngan), ngӛng...nhѭng vӟi
sӕ lѭӧng không lӟn, phҫn lӟn nuôi làm cҧnh hoһc nuôi ÿӇ tӵ cҩp tӵ túc thӵc phҭm trong gia
ÿình. Mӝt sӕ ngѭӡi hiӋn ÿang phát triӇn nghӅ nuôi chim, cá cҧnh ÿӇ kinh doanh, tuy nhiên nghӅ
này không mҩy thành ÿҥt.

6.9 Page 59

▲back to top


6.10 Page 60

▲back to top


7 Pages 61-70

▲back to top


7.1 Page 61

▲back to top


CHѬѪNG II
LÂM NGHIӊP
I. RӮNG VÀ NGHӄ RӮNG ĈӖNG NAI TRONG LӎCH SӰ:
I.1. Thͥi khai phá:
Cách ÿây vào khoҧng 3 thӃ kӹ, phҫn lӟn ÿҩt ÿai Ĉӗng Nai ÿѭӧc bao phӫ bӣi quҫn thӇ
rӯng nhiӋt ÿӟi trҧi dài tӯ cӱa biӇn ÿi vӅ phía thѭӧng nguӗn sông Ĉӗng Nai. Năm 1820, Trӏnh
Hoài Ĉӭc ÿã miêu tҧ vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai “rͳng r̵m trùng ÿi͏p, cây c͙i cao lͣn,
ÿͱng th̻ng ch͕c trͥi, che kín m̿t ÿ̭t ÿ͡ vài trăm d̿m” và nói ÿӃn nguӗn lӧi cӫa rӯng vӅ gӛ và
các lâm sҧn do nghӅ khai thác gӛ và săn bҳn ÿѭa lҥi cho cѭ dân: “nh˱ ͧ tr̭n Biên Hòa rͳng cây
r̵m r̩p, chim muông tͭ t̵p, nhân dân b͙n ph˱˯ng ÿ͇n d͹ng l͉u ͧ, chuyên ngh͉ săn b̷n và ḽy
g͟ làm k͇ sinh nhai, thͫ rͳng thͫ m͡c ÿ͙n g͟ ÿóng ghe, làm than cͯi, ḽy d̯u rái, mây..., và
săn b̷n nhͷng h͝ báo tê t˱ͫng, h˱˯u nai, trâu rͳng, chim muông ÿ͋ ḽy th͓t, răng, sͳng, cánh,
lông và da thú ph˯i khô ÿem bán r̭t nhi͉u m͙i lͫi” (1[1])
Sách Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí năm 1865 - 1882 viӃt vӅ tӍnh Biên Hòa cNJng nói ÿӃn các
lâm thә sҧn cӫa tӍnh Biên Hòa nhѭ gӛ sao, dҫu, sӃn, gõ, dҫu rái tre mây các loҥi ÿӅu có sҹn
trong rӯng ӣ các huyӋn, ích lӧi rҩt nhiӅu. Các loài cây thuӕc nhѭ thә sâm, cӕt toái bә, sѫn dѭӧc,
ÿӛ trӑng, sa nhân, thә phөc linh, hұu phúc, ÿҥi phong tӱ, í dƭ... cùng các lâm sҧn nhѭ ngà voi,
sӯng tê, nhung hѭѫu... và các loҥi chim công, gà rӯng ӣ các huyӋn ÿӅu có.
Dѭӟi thӡi nhà NguyӉn, ӣ Biên Hòa, voi ÿѭӧc sӱ dөng làm voi trұn: ÿҫu thӃ kӹ XIX có
78 voi trұn, ÿӃn năm 1851 còn 6 con (2[2]).
Tӯ giӳa thӃ kӹ XVII, cѭ dân ÿӃn vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai ngày càng ÿông ÿúc,
ÿiӅu kiӋn tài nguyên thiên nhiên thuұn lӧi, nên dân cѭ ÿã khai thác nhiӅu lâm sҧn nhѭ gӛ sao,
dҫu, trҳc, gõ tre mây... ÿӇ làm nhà và chӃ biӃn các vұt dөng trong gia ÿình, cùng vӟi các loài
cây thuӕc và các sҧn phҭm chim thú rӯng... ÿѭӧc khai thác bán ÿi các nѫi ÿәi lҩy nhӳng thӭ cҫn
thiӃt cho cuӝc sӕng ӣ vùng ÿҩt mӟi.
I.2. Thͥi kǤ 1861 - 1945 (thͥi thu͡c Pháp):
Vӟi chính sách khai thác thuӝc ÿӏa, thӵc dân Pháp ÿã chú trӑng ÿӃn tӍnh Biên Hòa có tài
nguyên rӯng to lӟn, có thӇ khai thác ÿӇ ÿem lҥi sӵ giàu có cho chính quӕc (Ĉ͓a chí Biên Hòa
năm 1901).
Tài nguyên rӯng cӫa tӍnh ÿѭӧc mô tҧ thuӝc loҥi rӯng rҩt nhiӅu gӛ lӟn, gӛ quí và các loҥi
lâm sҧn khác. Giá trӏ rӯng Biên Hòa ÿѭӧc xӃp vào loҥi nhҩt cӫa ba tӍnh miӅn Ĉông hӗi ÿó. Ĉ͓a
chí Biên Hòa năm 1924 cho biӃt: tӍnh Biên Hòa có diӋn tích rӯng khoҧng 500.000 ha, trong ÿó
có 337.000 ha rӯng chѭa khai thác nҵm ӣ phía Ĉông và phía Bҳc cӫa tӍnh. NӃu tính cҧ tӍnh Bà
Rӏa thì diӋn tích rӯng khoҧng 800.000 ha, bao trùm phҫn lӟn diӋn tích phía Bҳc và Ĉông Bҳc
hai tӍnh Biên Hòa - Bà Rӏa.
Tҥp chí “Kinh t͇ Ĉông D˱˯ng” sӕ 30 - năm 1900 nói vӅ rӯng Nam KǤ, trong ÿó có nói
vӅ Biên Hòa nhѭ sau: “ngѭӡi ta thҩy mӝt rӯng lӟn dài theo ÿѭӡng sҳt tӯ Biên Hòa ÿi Tánh Linh
(1[1]) Gia Ĉӏnh Thành thông chí , Tr͓nh Hoài Ĉͱc, t̵p th˱ͫng, trang 17).
(2[2]) Thѭ mөc ÿӏa chí tәng quát Ĉӗng Nai, tұp I

7.2 Page 62

▲back to top


dài 240 km và tӯ hai bên ÿѭӡng sҳt vào 10 km, tӯ cây sӕ 17 ÿӃn Dҫu Giây rӯng có nhiӅu cây gӛ
tӕt, tӯ Dҫu Giây ÿӃn Xuân Lӝc toàn là tre, núi Chӭa Chan có rӯng cây gӛ thӭ phҭm”.
Ngay ӣ tӍnh lӏ Biên Hòa, vào ÿҫu thӃ kӹ XX vүn còn rӯng tӯ ngã ba Vѭӡn Mít (ngày
nay) ÿӃn Tân HiӋp, Bình Ĉa, Long Bình, Trҧng Dài ÿӃn Hӕ Nai nӕi thông vӟi rӯng Tây
Nguyên và rӯng Nam Trung KǤ, toàn cây cao lӟn và thú rӯng nhӣn nhѫ qua lҥi.
Các loài cây gӛ lӟn, gӛ quí nhѭ gӛ trҳc, cҭm lai, giáng hѭѫng, huǤnh ÿѭӡng, vҷp, xoay,
bình linh, bҵng lăng... và gӛ loài cây hӑ dҫu nhѭ sao, sӃn, dҫu, vên vên... có nhiӅu ӣ rӯng các
tәng Phѭӟc Vƭnh hҥ (nay là Vƭnh Cӱu), tәng Bình Lâm thѭӧng (Xuân Lӝc), Thành Tuy thѭӧng
(Long Thành), Thành Tuy hҥ (Nhѫn Trҥch), Chánh Mӻ hҥ (Tân Uyên) và các tәng Phѭӟc Vƭnh
trung, Phѭӟc Vƭnh thѭӧng (thành phӕ Biên Hòa). Ngoài ra nhiӅu lâm sҧn khác nhѭ tre và song
mây các loҥi có trӳ lѭӧng rҩt lӟn cùng vӟi các lâm sҧn nhѭ dӯa nѭӟc, lá buông, lá kè, cói, nhӵa
dҫu, cây dѭӧc liӋu, than cӫi... Mұt ong, sáp ong có nhiӅu ӣ các tәng Thѭӧng (Phѭӟc Thành,
Bình Tuy...).
Sҧn lѭӧng dҫu chai riêng ӣ Biên Hòa hàng năm có thӇ thu hoҥch khoҧng 135.000 lít
trích tӯ các cây nhѭ dҫu rái, chai, sӃn... tӍnh Bà Rӏa có thӇ thu hoҥch 30.000 lít, tӍnh Thӫ Dҫu
Mӝt có ÿӝ 20.000 lít. Dҫu trong dùng ÿӇ thҳp sáng, làm dҫu bóng và nhӵa chai ÿӇ trét ghe
thuyӅn (Ĉ͓a chí Biên Hòa 1924 cӫa Robert. M).
Công cuӝc khai thác thuӝc ÿӏa thӡi thuӝc Pháp bҳt ÿҫu bҵng viӋc ÿҭy mҥnh khҭn hoang
tӯ ÿҫu thӃ kӹ XX, chӫ yӃu khai phá rӯng ÿӇ trӗng cao su. Trên các vùng ÿҩt ÿӓ bazan dӑc các
vùng rӯng tӯ Bà Rӏa, Xuân Lӝc, Long Thành, Biên Hòa và Tân Phú theo lӝ 16 lên Tân Uyên,
Phѭӟc Hòa, lӝ 24 lên Trӏ An có các ÿӗn ÿiӅn cao su vӟi diӋn tích tӯ 1.000 - 2.000 ha trӣ lên.
Năm 1936, diӋn tích phá rӯng ÿӇ trӗng cao su ӣ Bà Rӏa và Biên Hòa ÿã lên tӟi 32.900 ha. Hàng
chөc ngàn hecta rӯng khác bӏ chһt hҥ ÿӇ khai thác gӛ và lâm sҧn, phҫn lӟn gӛ quí có phҭm chҩt
tӕt nhҩt cӫa rӯng Biên Hòa cung cҩp cho toàn Nam kǤ và xuҩt khҭu vӟi khӕi lѭӧng khai thác
năm 1923 ÿã lên tӟi 180.000 m3 (Niên giám th͙ng kê năm 1936).
ViӋc khai thác gӛ do nhiӅu doanh nghiӋp khác nhau thӵc hiӋn nhѭng phҧi kӇ ÿӃn “Công
ty Biên Hòa kӻ nghӋ và lâm nghiӋp” (BIF), thành lұp năm 1907, là công ty lӟn nhҩt tӍnh Biên
Hòa, ÿѭӧc quyӅn sӣ hӳu 30.000 ha rӯng ӣ các tәng Phѭӟc Vƭnh Hҥ (nay là Vƭnh Cӱu) và tәng
Phѭӟc Thành, Bình Tuy. Công ty trang bӏ nhiӅu xe máy khai thác, vұn chuyӇn gӛ tӯ rӯng vӅ
Nhà máy gӛ Tân Mai. Xѭӣng cѭa Nhà máy gӛ Tân Mai có nhiӅu thiӃt bӏ chӃ biӃn gӛ, xѭӣng
hҫm than, máy hѫi nѭӟc, máy phát ÿiӋn, ÿӝng cѫ ÿiӋn, ÿҫu máy toa xe vӟi mӝt hӋ thӕng ÿѭӡng
bӝ và ÿѭӡng sҳt nӕi liӅn vӟi các bãi gӛ tiӃn sâu vào rӯng.
Mӝt công ty khác là “Công ty Lâm nghiӋp Ĉông Dѭѫng” ӣ phía Ĉông cӫa tӍnh có các
xѭӣng cѭa vӟi công suҩt khoҧng 30 m3 gӛ/ngày, ÿһt tҥi Gia Huynh và Trҧng Táo, có hӋ thӕng
ÿѭӡng sҳt ÿӇ khai thác gӛ ӣ nhӳng khu rӯng sâu phía Nam sông Ĉӗng Nai.
Ngoài ra còn nhiӅu ÿѫn vӏ khai thác gӛ cӫa các tѭ sҧn Pháp, ngѭӡi bҧn xӭ và nhiӅu trҥi
cӫa tay tѭ nhân tұp trung ӣ tӍnh lӏ Biên Hòa, các hҫm than ÿӅu có ӣ các huyӋn (Ĉ͓a chí Biên
Hòa năm 1924).
Nҥn cháy rӯng thѭӡng xҧy ra hàng năm ӣ các vùng rӯng Long Thành và Biên Hòa.
Ngѭӡi ta thѭӡng tә chӭc nhӳng cuӝc săn voi, hә báo, gҩu, trâu rӯng, bò rӯng, nai, mӉn... ӣ
nhiӅu khu rӯng trong tӍnh. Trên ÿѭӡng tӯ Biên Hòa ÿi Bà Rӏa có nhiӅu voi ra phá hoҥi mùa
màng, và tê giác còn gһp ӣ Biên Hòa và Bà Rӏa năm 1934. Nhӳng cuӝc săn voi ӣ Bà Rӏa, săn
trâu rӯng ӣ vùng rӯng La Ngà và hѭѫu nai ӣ Long Thành và phía Bҳc thác Trӏ An thu ÿѭӧc
nhiӅu sҧn phҭm thú rӯng, chim muông, nhѭng cNJng do viӋc săn bҳn vӟi quy mô lӟn nhѭ vұy,
nên tài nguyên ÿӝng vұt rӯng giҧm nhanh chóng.

7.3 Page 63

▲back to top


Lâm nghiӋp thӡi bҩy giӡ do Sӣ thӫy lâm quҧn lý, bӕn trҥm kiӇm lâm: Trҥm kiӇm lâm ӣ
Bình Trѭӟc (tӍnh lӷ) có 02 ngѭӡi gác rӯng, Trҥm kiӇm lâm Trӏ An có 01 ngѭӡi, Trҥm kiӇm lâm
Gò Dҫu có 01 ngѭӡi và Trҥm kiӇm lâm Tân Uyên có 01 ngѭӡi gác rӯng. Các trҥm kiӇm lâm
làm nhiӋm vө giám sát, trông coi các khu rӯng bҧo vӋ Phѭӟc Tân (tәng Long Vƭnh thѭӧng)
8.500 ha, khu rӯng ӣ làng An Linh 1.800 ha và làng Thành Hѭng 680 ha (thuӝc tәng Chánh Mӻ
hҥ), khu rӯng Lý Lӏch (tәng Bình Tuy) 5.200 ha, khu rӯng Ĉҥi An (tәng Phѭӟc Vƭnh hҥ) 300
ha, khu rӯng Cҭm Ĉѭӡng (tәng An ViӉn) 2.900 ha, khu rӯng Ĉông Thành (tәng Phѭӟc Thành)
3.800 ha và khu rӯng các làng Bình Trѭӟc, Bӱu Long, Trҧng Bom thuӝc tәng Phѭӟc Vƭnh
thѭӧng, Phѭӟc Vƭnh trung 370 ha...
Tuy có các trҥm kiӇm lâm nhѭng nhà chӭc trách không ngăn chһn ÿѭӧc tình trҥng khai
thác tӵ do ÿã làm tәn hҥi nhiӅu diӋn tích rӯng, vì thӵc chҩt tә chӭc quҧn lý lâm nghiӋp là cѫ
quan ÿҩu thҫu bán "cúp", ÿánh thuӃ và cho phép chuyên chӣ lâm sҧn, bҧo vӋ ÿӝc quyӅn khai
thác gӛ cho nhӳng công ty ÿһc quyӅn cӫa Pháp. Các nhà tѭ bҧn ӣ thuӝc ÿӏa ÿѭӧc cҩp "rӯng
nhѭӧng" và giҩy phép ÿӕn cây, hӑ ra sӭc chһt phá thu vét lâm sҧn vӟi mөc ÿích khai thác ÿѭӧc
càng nhiӅu càng tӕt tài nguyên thuӝc ÿӏa và bóc lӝt nhân công bҧn xӭ, làm cho nhӳng vùng
rӯng gҫn các trөc ÿѭӡng giao thông không còn khai thác ÿѭӧc nӳa, hàng chөc ngàn hecta rӯng
khác bӏ kiӋt quӋ.
Do ÿó tài nguyên rӯng ÿã bӏ thu hҽp, nhiӅu diӋn tích rӯng còn lҥi giá trӏ rҩt thҩp vӅ gӛ
thѭѫng mҥi và không có khҧ năng cung cҩp gӛ lâu dài, trong lúc ÿó rӯng không ÿѭӧc chăm sóc
bҧo vӋ và trӗng lҥi, tuy có 1 trҥm nghiên cӭu vӅ rӯng là “Lâm viên Trҧng Bom” ÿѭӧc thành lұp
trên diӋn tích 316 ha (nay còn khoҧng 3 - 4 ha) trong 1 khu rӯng bҧo vӋ ӣ Trҧng Bom ÿѭӧc
phân chia thành các lô khai thác dӵa theo thiӃt kӃ ÿѭӧc vҥch ra ÿӇ theo dõi tăng trѭӣng cӫa
rӯng và cҧi tiӃn cách thӭc khai thác, có 1 vѭӡn ѭѫm tұp hӧp các giӕng cây rӯng ÿem trӗng
nhѭng viӋc này cNJng chӍ mӟi làm thí nghiӋm trong giai ÿoҥn nghiên cӭu ban ÿҫu.
I.3. Thͥi kǤ 1954 - 1975 (Kháng chi͇n ch͙ng MͿ:)
Trong kháng chiӃn ta kiӇm soát vùng rӯng núi, ÿӏch không thӵc hiӋn ÿѭӧc kӃ hoҥch
khai thác lâm sҧn. NhiӋm vө chӫ yӃu cӫa ngành lâm nghiӋp kháng chiӃn là bҧo vӋ rӯng, hѭӟng
dүn nhân dân, bӝ ÿӝi và các cѫ quan khai thác gӛ xây dӵng nhà cӱa, doanh trҥi phөc vө chiӃn
ÿҩu, thu tiӅn bán khoán lâm sҧn ÿӇ xây dӵng ngân sách kháng chiӃn. Công ty BIF cӫa Pháp nӝp
thuӃ cho cách mҥng ÿӇ có thӇ ÿѭӧc khai thác gӛ. Theo sӕ liӋu cӫa Lâm nghiӋp Nam Bӝ năm
1949, tiӅn bán khoán lâm sҧn ÿã chiӃm tӹ lӋ khá lӟn trong ngân sách cӫa các tӍnh: Biên Hòa
50%, Bà Rӏa 70%, góp phҫn vào cuӝc kháng chiӃn chӕng thӵc dân Pháp thҳng lӧi. Công ty BIF
cӫa tѭ bҧn Pháp nӝp thuӃ cho cách mҥng ÿӇ có thӇ khai thác gӛ.
Trong kháng chiӃn chӕng Mӻ, ӣ vùng kháng chiӃn cӫa ta các ÿѫn vӏ bҧo vӋ căn cӭ ÿã
tұp trung sӭc bҧo vӋ rӯng, chӕng ÿӏch phá rӯng và khai thác lâm sҧn. Các Ban Kinh - tài cӫa
các tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa, Long Khánh (cNJ) có bӝ phұn quҧn lý lâm nghiӋp hѭӟng dүn nhân
dân và các chӫ be vào rӯng lҩy lâm sҧn và thu thuӃ lâm sҧn. Các khu rӯng giáp ranh vӟi vùng
giҧi phóng và gҫn các trөc ÿѭӡng giao thông thuұn lӧi cho viӋc lҩy lâm sҧn ÿã bӏ dân chúng
khai thác trҳng ÿӇ lҩy gӛ, nhӳng vùng có dân di cѭ ÿӃn hӑ ÿã phá ÿi nhiӅu diӋn tích rӯng.
Ĉӏch ném bom ÿánh phá vào các vùng rӯng có căn cӭ kháng chiӃn cӫa ta (1). Ĉһc biӋt
trong thӡi kǤ chӕng Mӻ, rӯng bӏ tàn phá hӃt sӭc nghiêm trӑng có tính hӫy diӋt trên diӋn tích
hѫn 200.000 ha. Rӯng Mã Ĉà và rӯng Sác ӣ cӱa sông Ĉӗng Nai là ÿӕi tѭӧng chính bӏ rҧi chҩt
ÿӝc hóa hӑc tұp trung vào nhӳng năm 1967 - 1968.
(1) Nhѭ các khu rӯng ӣ Bҳc lӝ Trҧng Bom, Cây Gáo, Chӭa Chan, Gia Ray, Ĉông Tây lӝ 15 nhѭ Bình Sѫn, An ViӉn, Phѭӟc Thái, Khu
Lòng Chҧo, Cҭm Ĉѭӡng.

7.4 Page 64

▲back to top


Trong vùng tҥm chiӃm, chính quyӅn ngөy Sài Gòn thành lұp các ty lâm nghiӋp nhѭ: Ty
lâm nghiӋp Biên Hòa, Phѭӟc Tuy, Long Khánh và ÿһt các Trҥm kiӇm lâm ӣ Gia Tân, Xuân
Lӝc, Bà Rӏa... mӛi trҥm có 2 - 3 nhân viên kiӇm lâm. Hoҥt ÿӝng chӫ yӃu cӫa cѫ quan lâm
nghiӋp là cҩp giҩy thông hành chӣ gӛ và thu thuӃ lâm sҧn, làm thӫ tөc cho nhұp gӛ vào các trҥi
cѭa.
Lӵc lѭӧng khai thác gӛ dѭӟi chӃ ÿӝ Sài Gòn chӫ yӃu là các cai thҫu tѭ nhân vӟi các
phѭѫng tiӋn nhѭ xe REO cҫn cҭu, REO bàn... trên 200 chiӃc dùng trong khai thác và vұn
chuyӇn gӛ. Lѭӧng gӛ khai thác hàng năm tӯ 50.000 m3 - 70.000 m3/năm ÿѭa vӅ các trҥi cѭa ӣ
Biên Hòa, Hӕ Nai (có khoҧng 300 xѭӣng cѭa và xѭӣng mӝc). Các loҥi máy cѭa xҿ gӛ nhѭ cѭa
vòng ÿҭy CD3, CD4 khoҧng 350 - 400 cái, các loҥi cѭa mâm, cѭa vòng ÿӭng, máy bào, máy
khoan... làm ÿӗ mӝc ÿҥt trình ÿӝ cѫ giӟi hóa cao trong chӃ biӃn gӛ (Theo tài li͏u cͯa B͡ Nông
nghi͏p và phát tri͋n nông thôn: T͝ng k͇t kͽ ni͏m 50 năm ngành Lâm nghi͏p VN. (1945 -
1995).
ChӃ ÿӝ cNJ ít chú ý trӗng rӯng, chӫ yӃu nhҵm vào viӋc khai thác tài nguyên rӯng ÿӇ thu
lӧi trѭӟc mҳt, chӍ trӗng ÿѭӧc 310 ha cây teck (giá tӷ) ӣ Ĉӏnh Quán, 50 ha cây teck ӣ vùng núi
Chӭa Chan huyӋn Xuân Lӝc, hҥt giӕng do bà Trҫn LӋ Xuân - vӧ cӫa cӕ vҩn Ngô Ĉình Nhu
ÿem tӯ Thái Lan vӅ trӗng thӱ. KӃt quҧ cho thҩy cây teck phát triӇn tӕt; 20 ha muӗng ÿen ӣ
huyӋn Châu Thành và mӝt sӕ diӋn tích cây teck ӣ huyӋn Xuyên Mӝc (tӍnh Ĉӗng Nai cNJ), mӝt
sӕ loài cây trӗng thí nghiӋm ӣ Lâm viên Trҧng Bom mӑc tӕt.
I.4. Sau ngày gi̫i phóng 30 - 4 - 1975:
Tӯ sau ngày giҧi phóng, tӍnh ÿã xác ÿӏnh rӯng là mӝt trong nhӳng thӃ mҥnh cӫa Ĉӗng
Nai. NhiӅu chӫ trѭѫng và biӋn pháp ÿӇ quҧn lý, bҧo vӋ rӯng, trӗng rӯng, phөc hӗi lҥi rӯng bӏ
tàn phá trong chiӃn tranh, ÿӗng thӡi ÿҧm bҧo cung cҩp lâm sҧn cho nhu cҫu phát triӇn kinh tӃ
và ÿӡi sӕng nhân dân.
Tuy nhiên do nhu cҫu phát triӇn kinh tӃ và cӫi chҩt ÿӕt sau giҧi phóng tăng lên, phҧi mӣ
rӝng sҧn xuҩt nông nghiӋp trӗng cây lѭѫng thӵc thӵc phҭm, cây công nghiӋp, làm hӗ chӭa nѭӟc
cho các công trình thӫy lӧi, thӫy ÿiӋn và nhu cҫu gӛ, cӫi ngày càng lӟn... Mһt khác do ý thӭc và
tұp quán tùy tiӋn chһt phá rӯng khai thác lâm sҧn tӯ trѭӟc còn ҧnh hѭӣng lҥi, nҥn ÿói ÿe dӑa,
ÿӡi sӕng cӫa ÿҥi bӝ phұn nhân dân còn khó khăn... nên ÿã khai phá diӋn tích rӯng khá lӟn, làm
cho tài nguyên rӯng bӏ suy giҧm ÿáng kӇ.
Theo sӕ liӋu ÿiӅu tra tài nguyên rӯng Ĉӗng Nai năm 1983, trong vòng 6 - 7 năm sau giҧi
phóng (1975 - 1983) tài nguyên rӯng cӫa tӍnh ÿã giҧm sút vӟi tӕc ÿӝ nhanh, ÿӝ che phӫ rӯng tӯ
46,2% giҧm xuӕng chӍ còn 26,4% (theo Báo cáo k͇t qu̫ ÿi͉u tra tài nguyên rͳng Ĉ͛ng Nai
1983 cӫa ViӋn ÿiӅu tra qui hoҥch rӯng). ĈiӇn hình là khu rӯng sông Ray, chӍ sau chѭa ÿҫy 10
năm, Công ty nông trѭӡng cӫa tӍnh và nhân dân trong vùng ÿã phá trҳng hѫn 20.000 ha rӯng
bҵng lăng nguyên chӫng ÿӇ sҧn xuҩt lѭѫng thӵc cӭu ÿói.
Trong nhӳng năm gҫn ÿây, nhҩt là tӯ năm 1990 trӣ lҥi ÿây tình hình bҧo vӋ rӯng ÿã có
chuyӇn biӃn tích cӵc, diӋn tích rӯng bӏ phá, bӏ cháy ÿã giҧm ÿi rõ rӋt. Các vө phá rӯng và khai
thác lâm sҧn trái phép ÿã giҧm nhiӅu so vӟi trѭӟc, các diӋn tích rӯng tӵ nhiên ÿѭӧc quҧn lý bҧo
vӋ tӕt, chҩt lѭӧng rӯng ӣ mӝt sӕ nѫi có chiӅu hѭӟng ÿѭӧc nâng lên, rӯng trӗng phát triӇn
nhanh. ĈӃn năm 1990, cҧ tӍnh Ĉӗng Nai (cNJ) ÿã trӗng ÿѭӧc hѫn 70.000 ha rӯng tұp trung các
loҥi, trong ÿó trӗng ÿѭӧc hѫn 12.000 ha rӯng ÿѭӟc, cѫ bҧn phөc hӗi lҥi rӯng ngұp mһn vùng
cӱa sông Ĉӗng Nai.
II. HIӊN TRҤNG RӮNG VÀ ĈҨT LÂM NGHIӊP:

7.5 Page 65

▲back to top


Theo các tài liӋu cӫa Pháp ÿӇ lҥi, rӯng Ĉӗng Nai trѭӟc năm 1945 có ÿӝ che phӫ tӯ 65 -
70%. ĈӃn năm 1965, theo các tài liӋu cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn và căn cӭ trên bҧn ÿӗ Pictomap, ÿӝ
che phӫ cӫa rӯng Ĉӗng Nai trong rӯng miӅn Ĉông Nam Bӝ còn khoҧng 60% nhѭng rӯng ÿã bӏ
suy giҧm nhanh do hұu quҧ cӫa chҩt ÿӝc hóa hӑc Mӻ và khai thác lâm sҧn quá mӭc cӫa con
ngѭӡi.
Sau ngày giҧi phóng, diӉn biӃn cӫa rӯng vӅ diӋn tích và trӳ lѭӧng rӯng qua các sӕ liӋu
ÿiӅu tra và kiӇm kê rӯng nhѭ sau (s͙ li͏u: Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai - Vi͏n ĈTQHR và Chi cͭc
ki͋m lâm Ĉ͛ng Nai):
DiӋn tích
Năm tӵ nhiên
(ha)
DiӋn rӯng rӯng
tӵ nhiên
DiӋn
tích rӯng
trӗng
% so vӟi
ha diӋn tích ha
tӵ nhiên
Tәng diӋn tích
có rӯng
% so vӟi
diӋn tích
ha tӵ nhiên
Tәng
trӳ lѭӧng
Tre, lӗ ô
gӛ (m3) (triӋu
cây)
1976 757.802 350.424 46,2
350.424 46,2 26.632.500 185
1983 757.802 186.446 24,6 13.855 200.321 26,4 14.831.857 115
1995 586.640 113.644 19,4 32.984 146.628 25
9.106.500 106
Theo kӃt quҧ phúc tra rӯng tӵ nhiên, rӯng trӗng và ÿҩt lâm nghiӋp năm 1995 cho thҩy:
Ĉҩt qui hoҥch cho lâm nghiӋp: 190.385 ha (chiӃm 32,45% tәng diӋn tích tӵ nhiên cӫa tӍnh).
II.1. Di͏n tích ÿ̭t có rͳng:
146.628 ha, chiӃm 25% tәng diӋn tích tӵ nhiên. Trong ÿó:
+ Rӯng tӵ nhiên : 113.644 ha:
Rӯng giàu : 762 ha.
Rӯng trung bình: 4.194 ha.
Rӯng nghèo: 22.312 ha.
Rӯng phөc hӗi: 43.385 ha.
Rӯng giӕng: 42 ha.
Rӯng hӛn giao gӛ - tre lӗ ô: 23.500 ha.
Rӯng tre - lӗ ô: 19.050 ha.
Rӯng lá buông: 399 ha.
+ Rӯng trӗng: 32.984 ha.
II.2. Ĉ̭t ch˱a có rͳng:
43.575 ha, chiӃm 23% diӋn tích ÿҩt lâm nghiӋp.
Trong ÿó:
- Ĉҩt trӕng có khҧ năng sҧn xuҩt: 30.107 ha.
- Ĉҩt quy hoҥch khác và ÿҩt không có khҧ năng sҧn xuҩt: 13.650 ha.
II.3. Trͷ l˱ͫng rͳng:
- Gӛ: 9.106.500 m3.

7.6 Page 66

▲back to top


Tre, lӗ ô: 106 triӋu cây.
Trong ÿó:
Trӳ lѭӧng gӛ rӯng tӵ nhiên: 8.814.700 m3 (thҩp hѫn 6 triӋu m3 gӛ so vӟi trӳ lѭӧng rӯng
năm 1983).
Trӳ lѭӧng gӛ rӯng trӗng: 291.800 m3.
Vӟi vӕn rӯng nói trên thì diӋn tích và trӳ lѭӧng gӛ bình quân trên ÿҫu ngѭӡi cӫa tӍnh
ÿѭӧc xӃp vào loҥi thҩp, chӍ có 0,08 ha và 5 m3 gӛ/ngѭӡi (trong khi nhӳng chӍ tiêu tѭѫng ӭng
cӫa thӃ giӟi là 0,97 ha và 75 m3 gӛ/ngѭӡi.
Nhѭng trӳ lѭӧng gӛ rӯng tӵ nhiên hiӋn nay chӫ yӃu là cây gӛ có ÿѭӡng kính nhӓ chѭa
ÿӃn kǤ khai thác, phҫn lӟn là rӯng nghèo kiӋt, rӯng non phөc hӗi và rӯng hӛn giao gӛ - lӗ ô
chiӃm tӟi 80%.
II.4. Di͏n tích ÿ̭t có rͳng phân b͙ ͧ các huy͏n nh˱ sau:
STT Các huyӋn
1 Tân Phú
2 Ĉӏnh Quán
3 Vƭnh Cӱu
4 Xuân Lӝc
5 Long Thành
6 Nhѫn Trҥch
7 Thӕng Nhҩt
8 TP. Biên Hòa
9 Toàn tӍnh
Tәng diӋn tích
có rӯng (ha)
39.622
28.577
60.647
8.387
2.902
3.636
1.394
1.463
146.628
Rӯng tӵ nhiên
(ha)
37.459
22.140
52.994
1.051
113.644
Rӯng trӗng
(ha)
2.163
6.437
7.653
7.336
2.902
3.636
1.394
1.463
32.984
(Ngu͛n s͙ li͏u cͯa B͡ nông nghi͏p và phát tri͋n nông thôn, năm 1997)
II.5. Các lo̩i rͳng:
Theo ÿiӅu 7 cӫa Lu̵t b̫o v͏ và phát tri͋n rͳng ÿѭӧc Quӕc hӝi nѭӟc CHXHCN ViӋt
Nam thông qua ngày 12 - 8 - 1991 và ÿѭӧc Chӫ tӏch Hӝi ÿӗng Nhà nѭӟc ký lӋnh công bӕ ngày
19 - 8 - 1991 thì rӯng ÿѭӧc phân thành 3 loҥi: rӯng phòng hӝ, rӯng ÿһc dөng và rӯng sҧn xuҩt.
DiӋn tích và trӳ lѭӧng cӫa 3 loҥi rӯng ӣ Ĉӗng Nai có ÿӃn năm 1997:
Loҥi rӯng
Tәng diӋn
Rӯng tӵ nhiên
tích có rӯng
(ha)
DiӋn tích
(ha)
Trӳ lѭӧng
gӛ (m3)
Rӯng ÿһc dөng
Rӯng phòng hӝ
Rӯng sҧn xuҩt
Cӝng 3 loҥi rӯng
33.015
22.531
91.082
146.628
32.840
12.480
68.324
113.644
3.796.100
723.400
4.295.200
8.814.700
Rӯng trӗng
DiӋn tích Trӳ
(ha) lѭӧng gӛ
(m3)
175
17.200
10.051 70.300
22.758 204.300
32.984 291.800
II.5.1. Rͳng ÿ̿c dͭng:
Khu rӯng cҩm Nam Cát Tiên ÿѭӧc thành lұp theo QuyӃt ÿӏnh sӕ 360/TTg ngày 7 - 7 -
1978 cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ, nay là Vѭӡn quӕc gia Cát Tiên vӟi diӋn tích 37.674 ha, trong

7.7 Page 67

▲back to top


ÿó diӋn tích có rӯng là 33.015 ha nҵm trên ÿӏa bàn huyӋn Tân Phú ӣ vùng giáp ranh 3 tӍnh
Ĉӗng Nai, Bình Phѭӟc và Lâm Ĉӗng, là khu bҧo tӗn hӋ sinh thái ÿһc trѭng cӫa rӯng ҭm nhiӋt
ÿӟi Ĉông Nam Bӝ. Ban quҧn lý Vѭӡn quӕc gia Cát Tiên vӟi lӵc lѭӧng Hҥt kiӇm lâm Cát Tiên
80 ngѭӡi làm nhiӋm vө quҧn lý xây dӵng và bҧo vӋ rӯng. ĈӃn năm 1998, Vѭӡn quӕc gia Cát
Tiên ÿѭӧc chuyӇn sang Bӝ nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn quҧn lý, vӟi diӋn tích mӣ rӝng
ÿӃn 74.320 ha, trong ÿó Nam Cát Tiên Ĉӗng Nai 37.674 ha, Khu bҧo tӗn tê giác Cát Lӝc tӍnh
Lâm Ĉӗng 30.635 ha, Tây Cát Tiên Bình Phѭӟc 5.200 ha.
Ngoài ra còn có các khu rӯng văn hóa lӏch sӱ nhѭ rӯng “chiӃn khu Ĉ” có căn cӭ cӫa
Khu ӫy miӅn Ĉông ӣ HiӃu Liêm (huyӋn Vƭnh Cӱu) và các khu rӯng danh lam thҳng cҧnh hӗ
Trӏ An, rӯng cҧnh quan sinh thái ӣ Ĉӏnh Quán, các khu rӯng giӕng tӵ nhiên và rӯng giӕng
chuyӇn hóa gӗm các loài cây sao, dҫu, vên vên, giá tӏ (teck)... ӣ Mã Ĉà, Ĉӏnh Quán. Các vѭӡn
thӵc vұt ӣ Trҧng Bom và thành phӕ Biên Hòa, các khu rӯng bҧo vӋ các loài ÿӝng vұt quí hiӃm
trong ÿó có khu bҧo tӗn quҫn thӇ voi rӯng còn khoҧng 12 - 14 con ӣ rӯng Lâm trѭӡng Tân Phú
thuӝc huyӋn Ĉӏnh Quán... là nhӳng diӋn tích rӯng ÿang ÿѭӧc quy hoҥch xây dӵng thành rӯng
ÿһc dөng.
II.5.2. Rͳng phòng h͡:
Rӯng phòng hӝ hӗ thӫy ÿiӋn Trӏ An vӟi diӋn tích 42.980 ha ÿang ÿѭӧc bҧo vӋ khoanh
nuôi và trӗng thêm trên lѭu vӵc sông Ĉӗng Nai, sông La Ngà và các dҧi rӯng bҧo vӋ lòng hӗ
nҵm ӣ các huyӋn Xuân Lӝc (8 xã), huyӋn Tân Phú (6 xã), huyӋn Ĉӏnh Quán (8 xã), huyӋn
Thӕng Nhҩt (2 xã) và huyӋn Vƭnh Cӱu (trong 4 lâm trѭӡng Mã Ĉà, HiӃu Liêm, Vƭnh An, Lâm
trѭӡng nguyên liӋu giҩy Trӏ An). Ban quҧn lý rӯng phòng hӝ hӗ Trӏ An có nhiӋm vө tә chӭc
quҧn lý và triӇn khai kӃ hoҥch ÿҫu tѭ vӕn cho các ÿѫn vӏ quӕc doanh, tұp thӇ và hӝ dân ÿѭӧc
giao bҧo vӋ và trӗng rӯng phòng hӝ.
Rӯng phòng hӝ ÿҫu nguӗn cӫa mӝt sӕ sông suӕi khác nhѭ sông Ray, sông Lá Buông,
suӕi Hral, khu rӯng phòng hӝ hӗ sông Mây, hӗ Ĉa Tôn, rӯng phòng hӝ ÿӏa hình núi Chӭa
Chan, mӝt phҫn núi Mây Tào thuӝc huyӋn Xuân Lӝc, Núi Tѭӧng huyӋn Tân Phú và mӝt sӕ ÿӗi
núi ÿá có cây. Quҧn lý, bҧo vӋ các khu rӯng này do các hҥt KiӇm lâm Xuân Lӝc, Tân Phú là các
ÿѫn vӏ ÿѭӧc giao rӯng ÿҧm nhiӋm.
Rӯng phòng hӝ môi trѭӡng ӣ thành phӕ Biên Hòa, các vùng ÿông dân cѭ, các khu công
nghiӋp tұp trung và các dҧi rӯng phòng hӝ nông nghiӋp ÿang ÿѭӧc gây trӗng ÿӅu nҵm trong quy
hoҥch xây dӵng rӯng phòng hӝ. Các hҥt KiӇm lâm nѫi có rӯng phòng hӝ chӏu trách nhiӋm quҧn
lý, bҧo vӋ.
Rӯng Sác ӣ huyӋn Nhѫn Trҥch và Long Thành vӟi diӋn tích 3772 ha ÿang ÿѭӧc trӗng
thêm là rӯng phòng hӝ vùng cӱa sông Ĉӗng Nai có tác dөng phòng hӝ chҳn sóng, cӕ ÿӏnh ÿҩt,
cҧi thiӋn môi trѭӡng nѭӟc, khí hұu và cung cҩp lâm sҧn. Rӯng này do Lâm trѭӡng Long Thành
và hҥt KiӇm lâm Long Thành, Nhѫn Trҥch quҧn lý bҧo vӋ.
Rӯng Sác nѫi ÿây ÿã ÿi vào lӏch sӱ ÿҩu tranh giҧi phóng dân tӝc nhѭ mӝt huyӅn thoҥi
oai hùng vӟi nhӳng chiӃn sӻ ÿһc công rӯng Sác, là nѫi ҭn náu, ÿiӇm xuҩt kích cӫa các chiӃn sӻ
cách mҥng tiӃn ÿánh các cӭ ÿiӇm cӫa ÿӏch ӣ vùng lân cұn. Ngày nay nѫi ÿây ÿѭӧc tӍnh Ĉӗng
Nai cho xây dӵng tѭӧng ÿài các chiӃn sӻ ÿһc công rӯng Sác ÿӇ kӹ niӋm nhӳng chiӃn sӻ, ÿӗng
bào ÿã hy sinh vì sӵ nghiӋp giҧi phóng dân tӝc, ÿӗng thӡi nѫi ÿây cNJng là khu du lӏch lý tѭӣng
trong tѭѫng lai.
II.5.3. Rͳng s̫n xṷt:

7.8 Page 68

▲back to top


Rӯng sҧn xuҩt có diӋn tích 91.082 ha, trong ÿó có 68.324 ha rӯng tӵ nhiên và 22.758 ha
rӯng trӗng, ÿѭӧc giao cho các ÿѫn vӏ quӕc doanh lâm nghiӋp quҧn lý 83.804 ha và các ÿѫn vӏ
ngoài quӕc doanh (các tә chӭc tұp thӇ và hӝ gia ÿình) quҧn lý 7.278 ha, nhҵm kinh doanh lâm
nghiӋp, kӃt hӧp phòng hӝ bҧo vӋ môi trѭӡng, thӵc hiӋn kӃ hoҥch trӗng rӯng, khoanh nuôi phөc
hӗi rӯng, khai thác và chӃ biӃn lâm sҧn.
V͉ tr͛ng rͳng - phát tri͋n rͳng s̫n xṷt: ĈӃn năm 1995, trӗng ÿѭӧc 32.984 ha, trong
ÿó:
- Rӯng trӗng trên cҥn: 29.376 ha.
- Trӗng rӯng ngұp mһn: 3772 ha.
Các loҥi rӯng trӗng nhѭ sau:
- Rӯng trӗng nguyên liӋu giҩy: 17.286 ha (52%).
- Rӯng trӗng gӛ lӟn: 11.250 ha (34%).
- Rӯng ÿѭӟc: 3.772 ha (11,5%).
- Rӯng giӕng các loҥi: 340 ha (1%).
- Cây khác: 500 ha (1,5%).
Các lâm trѭӡng quӕc doanh thӵc hiӋn phѭѫng án nuôi dѭӥng rӯng tӵ nhiên và rӯng
trӗng, trӗng rӯng mӟi trên ÿҩt trӕng vӟi cѫ cҩu cây trӗng phù hӧp ÿiӅu kiӋn ÿҩt ÿai tӯng vùng
theo các phѭѫng thӭc chính:
+ Nuôi d˱ͩng, tái sinh rͳng:
- Nuôi dѭӥng rӯng tӵ nhiên ÿã qua khai thác, tҥo ÿiӅu kiӋn cho rӯng phát triӇn, phát
luӗng dây leo có hҥi và cây bөi chèn ép cây tái sinh, ÿҧm bҧo rӯng phөc hӗi, ÿѭӧc thӵc hiӋn
trên mӝt sӕ diӋn tích rӯng ӣ các lâm trѭӡng Mã Ĉà, HiӃu Liêm, Vƭnh An.
- Trӗng làm giàu rӯng theo rҥch rӝng 4 - 8 m, băng chӯa rӝng 8 - 12 m, bҵng cây sao,
dҫu vӟi mұt ÿӝ 208 - 240 cây/ha, cây cách cây 3 - 4 m trong mӝt hàng rҥch. Tӹ lӋ sӕng ÿҥt ÿѭӧc
40 - 60% nhѭ ӣ lâm trѭӡng Mã Ĉà.
- Trӗng bә sung sau khai thác bҵng loài cây sao, dҫu có mұt ÿӝ tӯ 100 - 150 cây/ha
trӗng theo ÿám và hai bên ÿѭӡng vұn xuҩt. Tӹ lӋ sӕng ÿҥt 80% ӣ các lâm trѭӡng có khai thác
rӯng tӵ nhiên.
+ Tr͛ng rͳng trên ÿ̭t tr͙ng:
- Trӗng cây sao, dҫu trên ÿҩt trӕng có mұt ÿӝ 416 - 660 cây/ha, cây cách cây 3 - 6 m
hoһc 4 - 6 m vӟi cây phө trӧ che bóng là cây Keo lá tràm, mұt ÿӝ 2500 - 3333 cây/ha, cây cách
cây 2x1,5 m hoһc 2x2 m theo phѭѫng thӭc cây phө trӧ trӗng trѭӟc 1 năm, sau ÿó ÿѭa cây sao,
dҫu vào trӗng theo mӝt hàng cây chính có 3 hàng cây phө trӧ. Tӹ lӋ sӕng ÿҥt tӯ 80 - 90% ӣ các
lâm trѭӡng Mã Ĉà, HiӃu Liêm, Tân Phú, Xuân Lӝc...
- Trӗng cây mӑc nhanh làm nguyên liӋu giҩy vӟi các loài cây keo lá tràm (Acacia auvit
lien riculiformis), keo tai tѭӧng (Acacia mangium), Bҥch ÿàn (Eucalyptus sp) trӗng thuҫn loҥi
vӟi mұt ÿӝ 2.500 – 3.000 cây/ha hoһc trӗng hӛn giao các loҥi keo vӟi bҥch ÿàn theo tӹ lӋ 2 - 3
hàng cây keo và 1 hàng cây bҥch ÿàn. Tӹ lӋ sӕng cao, ÿҥt 90%.
Bѭӟc ÿҫu thӵc hiӋn trӗng rӯng thâm canh nhҵm nâng cao năng suҩt rӯng trӗng, rút ngҳn
chu kǤ kinh doanh rӯng trӗng nguyên liӋu giҩy tӯ 10 năm xuӕng 6 - 7 năm. Ĉӕi vӟi rӯng gӛ
lӟn, ngoài cây sao, dҫu còn ÿѭa vào trӗng các loҥi cây khác nhѭ: bҵng lăng, huӹnh, gõ ÿӓ,
giáng hѭѫng... và các loҥi cây phát triӇn nhanh nhѭ teck, mò cua, lòng mӭc... theo các công

7.9 Page 69

▲back to top


thӭc trӗng khác nhau ÿã tҥo ÿѭӧc nhiӅu mô hình trӗng rӯng thuҫn loҥi và trӗng rӯng hӛn giao
nhiӅu loài cây, trӗng cây rӯng kӃt hӧp cây công nghiӋp lâu năm nhѭ ÿiӅu, cà phê... và cây ăn
trái nhѭ xoài, nhãn, mít...
Phong trào trӗng cây trong dân ngày càng phát triӇn sâu rӝng vӟi sӵ tham gia cӫa nhiӅu
thành phҫn kinh tӃ, thu hút các tҫng lӟp nhân dân, lӵc lѭӧng võ trang, cѫ quan trѭӡng hӑc, các
nhà chùa, nhà thӡ và ÿông ÿҧo các hӝ dân tham gia trӗng cây, trӗng rӯng phӫ xanh ÿҩt trӕng
ÿӗi trӑc ÿҥt kӃt quҧ to lӟn.
+ Giao ÿ̭t khoán rͳng:
Tӯ năm 1984, tӍnh ÿã có nhiӅu biӋn pháp kӃ hoҥch và chính sách khuyӃn khích các ÿѫn
vӏ tұp thӇ, hӝ gia ÿình công nhân viên và hӝ dân nhұn ÿҩt trӗng rӯng theo phѭѫng thӭc "tӵ
trӗng, tӵ hѭӣng".
TiӃp theo tӯ năm 1986 ÿӃn nay, ngành lâm nghiӋp ÿã ÿҭy mҥnh thӵc hiӋn chӫ trѭѫng
giao ÿҩt khoán rӯng ÿӃn các hӝ dân và gia ÿình công nhân viên theo QuyӃt ÿӏnh sӕ
1571/QĈ.UBT ngày 4 - 11 - 1986 cӫa UBND tӍnh Ĉӗng Nai (Ban hành quy ÿӏnh tҥm thӡi cho
các ÿѫn vӏ quӕc doanh lâm nghiӋp ÿѭӧc tә chӭc các hӝ dân, hӝ gia ÿình công nhân viên và các
ÿѫn vӏ tұp thӇ nhұn ÿҩt trӗng rӯng và nhұn rӯng ÿӇ chăm sóc bҧo vӋ cho ÿӃn khi thu hoҥch sҧn
phҭm).
Vӟi chӫ trѭѫng giao ÿҩt khoán rӯng, ÿã có nhiӅu hӝ dân và hӝ gia ÿình công nhân viên
nhұn ÿҩt nhұn rӯng ÿӇ trӗng rӯng và sҧn xuҩt kinh doanh lâm nghiӋp ÿem lҥi lӧi ích thiӃt thӵc
cho mӛi hӝ gia ÿình tҥo thêm công viӋc làm, có thêm thu nhұp nâng cao ÿӡi sӕng. Sҧn phҭm
cây trӗng ÿã giҧi quyӃt ÿѭӧc gӛ, cӫi chҩt ÿӕt tҥi chӛ và cung cҩp nguyên liӋu cho công nghiӋp
góp phҫn bҧo vӋ rӯng và ÿҭy nhanh tӕc ÿӝ trӗng rӯng.
Chѭѫng trình quӕc gia 327 vӅ trӗng rӯng phòng hӝ và trӗng rӯng phӫ xanh ÿҩt trӕng
ÿӗi trӑc ÿѭӧc thӵc thi tӯ năm 1993 ÿã giҧi quyӃt ÿѭӧc thêm viӋc làm әn ÿӏnh cho trên 12.000
hӝ dân và ÿӏnh cѭ trên 2.700 hӝ dân.
ĈӃn năm 1995, ÿã giao ÿҩt khoán rӯng cho dân ÿѭӧc 45.015 ha trong ÿó giao ÿҩt trӗng
rӯng là 6.016 ha và khoán rӯng ÿӇ chăm sóc bҧo vӋ là 38.999 ha.
Ĉҩt trӕng còn 43.757 ha, trong ÿó ÿҩt có khҧ năng trӗng rӯng là 30.107 ha nҵm trong
ÿҩt cӫa các lâm trѭӡng và trên ÿӏa bàn mӝt sӕ huyӋn ÿang ÿѭӧc tiӃp tөc giao cho các tұp thӇ và
hӝ dân ÿӇ trӗng rӯng.
Mӝt sӕ huyӋn ÿã cѫ bҧn phӫ xanh hӃt ÿҩt trӕng ÿӗi trӑc nhѭ huyӋn Long Thành, Thӕng
Nhҩt, Long Khánh và thành phӕ Biên Hòa.
NhiӅu nѫi ÿã có nhӳng hӝ dân trӗng rӯng giӓi, tҥo ÿѭӧc mô hình vѭӡn cây, vѭӡn rӯng,
trang trҥi lâm nghiӋp.
+ Mô hình tr͛ng rͳng cͯa dân:
Ông Ba Phát Ngân ӣ ҩp Sông Mây, xã Sông Trҫu (huyӋn Thӕng Nhҩt) là mӝt trong
nhӳng ngѭӡi ÿi ÿҫu trong viӋc nhұn ÿҩt trӗng rӯng. Năm 1985, tӯ mӝt vùng ÿҩt hoang bҥc màu
vӟi diӋn tích 200 ha ÿҩt trӕng ÿӗi trӑc sau hѫn 10 năm ÿҫu tѭ công sӭc trӗng cây lâm nghiӋp và
chăn nuôi ÿã hình thành mӝt trang trҥi rӯng vӟi 60 ha rӯng keo lá tràm và bҥch ÿàn ÿã cho tӍa
thѭa và khai thác sҧn phҭm. Gҫn 80 ha cây ÿiӅu tӯ 1 - 7 năm tuәi ÿã cho thu hoҥch hàng chөc
tҩn hҥt ÿiӅu mӛi năm. Vài hecta cây ăn trái nhѭ chôm chôm, sҫu riêng, mãng cҫu... ÿã ÿѭӧc vài
ba năm tuәi. ĈӃn năm 1994, ông ÿã cho trӗng thêm cây gӛ lӟn nhѭ sao, teck và phát triӇn thêm
chăn nuôi. Ĉàn bò tӯ 40 con ÿӃn nay ÿã tăng lên hѫn 70 con và ông còn nuôi 3000 con gà công
nghiӋp, trên ÿӗi cao ÿҩt dӕc trӗng cây lâm nghiӋp, nѫi trNJng thҩp ven ÿӗi trӗng cây ăn trái, làm

7.10 Page 70

▲back to top


ao hӗ nuôi cá và trӳ nѭӟc tѭӟi trong mùa khô, tҥo ra nhiӅu loҥi sҧn phҭm cây con có hiӋu quҧ
kinh tӃ trên ÿҩt rӯng.
NhiӅu hӝ khác thӵc hiӋn mô hình “rͳng - v˱ͥn - ao - chu͛ng” (RVAC): kӃt hӧp trӗng
rӯng, trӗng cây ăn trái, ÿào ao thҧ cá vӟi chăn nuôi gia súc hoһc chăn nuôi thuҫn hóa ÿӝng vұt
rӯng nhѭ hѭѫu, nai, cá sҩu... có thêm thu nhұp lҩy ngҳn nuôi dài, tҥo ÿiӅu kiӋn vӅ vӕn cNJng nhѭ
cҧi tҥo ÿҩt ÿai nhӡ có nguӗn phân bón tӯ chăn nuôi giúp cho các loài cây kӇ cҧ cây nông nghiӋp
và cây rӯng ÿӅu sinh trѭӣng và phát triӇn tӕt. ĈiӅu ÿó ÿã mӣ ra hѭӟng ÿi mӟi cho các hӝ dân
kinh doanh trӗng rӯng kӃt hӧp sҧn xuҩt nông nghiӋp theo quy mô tӯ nhӓ ÿӃn lӟn ӣ Ĉӗng Nai.
"T͇t tr͛ng cây nhͣ ˯n Bác" ÿѭӧc phát ÿӝng hàng năm vào ngày 19 - 5 mӣ ÿҫu cho
phong trào trӗng cây gây rӯng toàn tӍnh ÿã trӣ thành truyӅn thӕng tӕt ÿҽp. Nhân dân sôi nәi
tham gia trӗng rӯng, trӗng cây ÿѭӡng phӕ, nghƭa trang, trѭӡng hӑc, cѫ quan, doanh trҥi và các
nѫi công cӝng... Tӯ năm 1975 ÿӃn nay ÿã trӗng ÿѭӧc hàng chөc triӋu cây cho gӛ, cây bóng mát,
cây ăn trái... góp phҫn vào hӋ thӕng cây xanh ÿô thӏ và nông thôn.
Tuy nhiên viӋc giao ÿҩt giao rӯng cho các hӝ dân còn chұm, hiӋu quҧ chѭa cao, có
nhӳng hҥn chӃ vӅ vӕn ÿҫu tѭ phát triӇn rӯng cNJng nhѭ chѭa có chính sách cө thӇ trong khuyӃn
khích hӛ trӧ dân trӗng rӯng, nhҩt là ÿӕi vӟi nhӳng vùng ÿҩt xҩu, thѭa dân, ÿiӅu kiӋn gây trӗng
chăm sóc bҧo vӋ khó khăn. Mһt khác chѭa ÿҧm bҧo sӵ kӃt hӧp hài hòa giӳa lӧi ích cӫa hӝ dân
và xã hӝi nên ngѭӡi dân chѭa thӵc sӵ yên tâm bӓ vӕn và công sӭc ÿӇ trӗng rӯng. Chҩt lѭӧng
rӯng trӗng còn thҩp, sҧn lѭӧng bình quân cӫa rӯng trӗng nguyên liӋu giҩy mӟi ÿҥt 30 - 35
m3/ha. ViӋc bҧo vӋ rӯng ÿã có chuyӇn biӃn tích cӵc, nhѭng các vi phҥm chһt cây lҩy gӛ trái
phép, săn bҳt thú rӯng, phá rӯng làm rүy còn xҧy ra ӣ mӝt vài nѫi chѭa chһn ÿӭng ngay ÿѭӧc.
II.6. Khai thác lâm s̫n:
Tͳ năm 1976 - 1984: Khai thác tұn thu lâm sҧn ӣ các vùng khai hoang trӗng cao su, lҩy
ÿҩt sҧn xuҩt nông nghiӋp, mӣ các nông trѭӡng và dӑn lòng hӗ Trӏ An.
Tͳ năm 1985: Bҳt ÿҫu lҫn lѭӧt tә chӭc khai thác vào loҥi rӯng sҧn xuҩt thuӝc các lâm
trѭӡng quҧn lý theo quy hoҥch và kӃ hoҥch trên cѫ sӣ phѭѫng án ÿiӅu chӃ rӯng gӛ lӟn cӫa tӯng
lâm trѭӡng, xác ÿӏnh các ÿӕi tѭӧng rӯng ÿӫ tiêu chuҭn ÿѭa vào khai thác theo luân kǤ 20 năm.
ViӋc tә chӭc khai thác theo phѭѫng án thiӃt kӃ khai thác ÿҧm bҧo duy trì và phát triӇn
vӕn rӯng, thӵc hiӋn quy trình kӻ thuұt khai thác chӑn có ÿánh dҩu cây bài chһt là nhӳng cây
ÿӃn tuәi thành thөc, thѭӡng ÿӕi vӟi các loài cây dҫu, sao, chai... có ÿѭӡng kính trên 60 cm, loài
cây bҵng lăng và sӃn... tӯ 40 - 50 cm tùy tӯng nѫi và chһt nhӳng cây sâu bӋnh, cây cҧn trӣ tái
sinh. Trên thӵc tӃ ÿã thӕng kê ÿѭӧc sӕ cây chһt tӯ 15 - 20 cây/ha, thu sҧn lѭӧng 40 - 50 m3/ha.
Ĉӗng thӡi có ÿánh dҩu cây bài chӯa là nhӳng cây gieo giӕng và nhӳng cây có cҩp kính kӃ cұn
dӵ trӳ cho luân kǤ sau khoҧng 30 cây/ha.
Phѭѫng tiӋn dùng trong khai thác chӫ yӃu là các loҥi xe REO cҫn cҭu, REO bàn, là loҥi
xe chuyên dùng khai thác và vұn chuyӇn gӛ. ĈӃn năm 1980 còn 73 xe còn hoҥt ÿӝng ÿѭӧc, mӛi
xe có 1 tә 6 ngѭӡi ÿҧm nhiӋm cҧ khâu chһt hҥ, vұn xuҩt và vұn chuyӇn vӟi trӑng tҧi 20 - 25
m3/xe. Cѭa xăng dùng trong chһt hҥ có các loҥi cѭa Culox (cӫa Mӻ) và Echos (cӫa Nhұt) có
rѭӡng xích cѭa dài 0,6 - 1,2 m, mӛi công nhân có thӇ chһt hҥ 30 - 50 m3/ngày và 15 xte cӫi.
Máy kéo, máy ӫi dùng ÿӇ vұn xuҩt gӛ và làm ÿѭӡng, có các loҥi DH9, DH11 (cӫa Mӻ) và
Jonder (cӫa Nhұt), vұn chuyӇn thӫy qua sông Ĉӗng Nai có 3 phà và 4 canô.
Do ÿiӅu kiӋn ÿӏa hình thuұn lӧi cho cѫ giӟi hóa khai thác nên sҧn lѭӧng gӛ và lâm sҧn
khai thác hàng năm khá cao:

8 Pages 71-80

▲back to top


8.1 Page 71

▲back to top


Sҧn phҭm
- Gӛ tròn các loҥi
- Cӫi chҩt ÿӕt
- Tre giҩy
- Tre cây
- Song mây
- Lá buông
ĈVT 1976 - 1985 1986 - 1990 1991 - 1995 Tәng cӝng
m3 199.178 493.000 288.900 1.973.378
ste 1.660.485 1.929.200 397.800 3.987485
tҩn 81.319
20.650
3.498
105.467
cây 9.191.211 979.370 8.975.000 19.145.581
sӧi 10.010.917 -
5.412
10.016.329
kg 368.245 -
-
368.245
(Ngu͛n s͙ li͏u cͯa Sͧ NN&PTNT Ĉ͛ng Nai)
Sӕ liӋu trên ÿây mӟi chӍ tính trong khu vӵc quӕc doanh, chӫ yӃu do các lâm trѭӡng thӵc
hiӋn, tuy nhiên lѭӧng gӛ khai thác thӵc tӃ lӟn hѫn rҩt nhiӅu vì dân khai thác trӝm, các ngành
khai thác ngoài kӃ hoҥch trong nhӳng năm trѭӟc ÿây không thӕng kê ÿѭӧc. Riêng khu rӯng
bҵng lăng khoҧng 17.000 ha ӣ Sông Ray bӏ khai thác trҳng vào nhӳng năm 1975 - 1981 ÿӇ sҧn
xuҩt lѭѫng thӵc, nay khu vӵc này không hӅ tìm thҩy “dҩu vӃt cӫa rӯng già mӝt thӡi” chӍ mӟi
cách ÿây chѭa ÿҫy 20 năm. Hàng năm khӕi lѭӧng gӛ khai thác trái phép bӏ bҳt giӳ, xӱ phҥt
khoҧng trên 2.000 m3, riêng năm 1996 thu vӅ cho ngân sách trên 4 tӹ ÿӗng (nguӗn sӕ liӋu cӫa
Sӣ nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn Ĉӗng Nai năm 1997).
Khӕi lѭӧng lâm sҧn khai thác trong nhӳng năm qua vӅ cѫ bҧn ÿã ÿáp ӭng phҫn lӟn nhu
cҫu gӛ cho xây dӵng, công nghiӋp chӃ biӃn, cung ӭng cho kӃ hoҥch cӫa trung ѭѫng và ÿӏa
phѭѫng và mӝt sӕ phҫn cho xuҩt khҭu, song khai thác lҥm dөng vӕn rӯng là mӝt trong nhӳng
nguyên nhân chính làm cho tài nguyên rӯng suy giҧm nhanh chóng. Các loҥi gӛ quý hiӃm nhѭ
cҭm lai, gõ ÿӓ, giáng hѭѫng, trai, huӹnh... ít dҫn (nói ÿúng hѫn là cҥn kiӋt), còn lҥi phҫn nhiӅu
là gӛ thông thѭӡng, gӛ tҥp.
Tӯ năm 1992, sҧn lѭӧng khai thác gӛ tӯ rӯng tӵ nhiên ÿã giҧm tӯ 40.000 m3/năm xuӕng
dѭӟi 10.000 m3/năm vào năm 1995 - 1996, sҧn lѭӧng gӛ khai thác tӯ rӯng trӗng bình quân
10.000 m3/năm, chӫ yӃu là gӛ keo lá tràm, bҥch ÿàn, gӛ nhӓ và nguyên liӋu giҩy (chѭa kӇ lѭӧng
gӛ khai thác rӯng trӗng trong nhân dân).
ĈӇ bҧo vӋ và phát triӇn tài nguyên rӯng, ÿҧm bҧo an toàn vӅ môi trѭӡng sinh thái và sӵ
phát triӇn bӅn vӳng cӫa nӅn kinh tӃ, tӍnh ÿã có quyӃt ÿӏnh ÿóng cӱa rӯng tӵ nhiên trên phҥm vi
toàn tӍnh (QĈ sӕ 631/QĈ.UBT ngày 24 - 2 - 1997 do Chӫ tӏch Lê Hoàng Quân ký) gӗm rӯng
ÿһc dөng, rӯng phòng hӝ và các diӋn tích rӯng tӵ nhiên trên ÿӏa bàn tӍnh vӟi các giҧi pháp tăng
cѭӡng tә chӭc bҧo vӋ nghiêm ngһt rӯng tӵ nhiên còn lҥi, khoanh nuôi tái tҥo lҥi rӯng, ÿҭy mҥnh
trӗng rӯng ÿáp ӭng nhu cҫu gӛ cӫi tӯ rӯng trӗng và các biӋn pháp thay thӃ gӛ rӯng tӵ nhiên.
Riêng 5 tiӇu khu rӯng lӗ ô thuӝc loҥi rӯng sҧn xuҩt cӫa Lâm trѭӡng Vƭnh An vӟi diӋn
tích 5.688 ha ÿѭӧc phép khai thác theo qui trình khai thác ÿҧm bҧo tái sinh, cung cҩp nguyên
liӋu lӗ ô cho xѭӣng chӃ biӃn ÿNJa tre xuҩt khҭu cӫa lâm trѭӡng, vӯa giҧi quyӃt công viӋc làm
cho ÿӗng bào dân tӝc, vӯa giúp әn ÿӏnh sҧn xuҩt và ÿӡi sӕng dân cѭ trong vùng, hҥn chӃ viӋc
chһt phá rӯng.
II.7. Ch͇ bi͇n g͟ và lâm s̫n:
Ngành chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn tӯ sau ngày giҧi phóng trên cѫ sӣ tә chӭc lҥi các xѭӣng
cѭa và chӃ biӃn mӝc chӫ yӃu là lӵc lѭӧng chӃ biӃn tѭ nhân tұp trung ӣ vùng Hӕ Nai - Biên Hòa
quy gom lҥi thành các tә hӧp cѭa xҿ do ngành lâm nghiӋp quҧn lý. Ta cNJng hình thành lӵc
lѭӧng chӃ biӃn quӕc doanh, công tѭ hӧp doanh, xây dӵng các xѭӣng cѭa xҿ gӛ và sҧn xuҩt mӝc
ӣ các lâm trѭӡng.

8.2 Page 72

▲back to top


Theo báo cáo cӫa Sӣ NN&PTNT Ĉӗng Nai, ÿӃn cuӕi năm 1997 trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng
Nai có 63 doanh nghiӋp các loҥi có chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn khác. Trong ÿó có:
- 7 doanh nghiӋp nhà nѭӟc do tӍnh Ĉӗng Nai quҧn lý, (gӗm Công ty Tín Nghƭa, Công ty
tәng hӧp chӃ biӃn gӛ Tân Mai, Xí nghiӋp chӃ biӃn hàng xuҩt khҭu, Công ty chӃ biӃn lâm sҧn
Ĉӗng Nai, Công ty dӏch vө môi trѭӡng Biên Hòa, Lâm trѭӡng Vƭnh An, Lâm trѭӡng Long
Thành). Sҧn lѭӧng chӃ biӃn: 7900 m3 /năm gӛ rӯng trӗng và rӯng tӵ nhiên, 5000 tҩn/năm
nguyên liӋu khác (cao su, tre lӗ ô).
- 41 doanh nghiӋp ngoài quӕc doanh. Sҧn lѭӧng chӃ biӃn hàng năm: 3700 m3/năm gӛ
rӯng trӗng và rӯng tӵ nhiên, 3600 tҩn/năm tre lӗ ӗ, 200 tҩn/năm song mây.
- 11 doanh nghiӋp Nhà nѭӟc thuӝc bӝ, ngành trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai, (gӗm: Công ty lâm
nghiӋp La ngà, Công ty diêm Thӕng Nhҩt, Nhà máy gӛ Ĉӗng Nai, Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ xuҩt
khҭu An Bình, Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ Long Bình, Công ty sҧn xuҩt và nhұp khҭu lâm sҧn Sài
Gòn, Công ty phát triӇn ÿô thӏ Khu công nghiӋp, Công ty vұt tѭ và dӏch vө xuҩt nhұp khҭu
GAT (Bӝ Quӕc phòng), Xí nghiӋp xây dӵng và giao thông cӫa Công ty cao su Ĉӗng Nai, Công
ty giҩy Ĉӗng Nai, Công ty giҩy Tân Mai). Sҧn lѭӧng chӃ biӃn: 8.000 m3/năm gӛ rӯng tӵ nhiên,
25.000 m3/năm nguyên liӋu giҩy, 37.000 tҩn/năm tre lӗ ô.
- 4 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai, (gӗm: Xí nghiӋp sҧn
xuҩt ÿӗ gӛ xuҩt khҭu Liên Bang (Ĉài Loan), Công ty trách nhiӋm hӳu hҥn hàng mây gӛ xuҩt
khҭu Dona - Bocheng, Công ty liên doanh chӃ biӃn xuҩt khҭu Bihimex, Công ty liên doanh cҳt
dăm mҧnh gӛ xuҩt khҭu Wochimex - Ltd Hàn Quӕc). Sҧn lѭӧng chӃ biӃn: gӛ các loҥi 3000
m3/năm; song mây tre cói lá 500 tҩn/năm.
Ngoài ra còn có khoҧng 300 cѫ sӣ hӧp tác xã và hӝ cá thӇ sҧn xuҩt chӃ biӃn lâm sҧn,
chӫ yӃu là các mһt hàng: ÿӗ ÿan lát, hàng thӫ công mӻ nghӋ (khay mây, khay lá buông, giӓ
mây, rѭѫng mây, rѭѫng lá buông, bàn ghӃ mây, bàn ghӃ tre...) xuҩt ÿi các nѭӟc Ĉông Âu, Pháp,
Tây Ban Nha, Bӗ Ĉào Nha, Mӻ... qua các công ty xuҩt nhұp khҭu Ĉӗng Nai và Thành phӕ Hӗ
Chí Minh.
Tӯ năm 1990, do sҧn lѭӧng khai thác giҧm, các lâm trѭӡng ÿã chuyӇn mҥnh sang tұn
dөng gӛ nhӓ, thӵc hiӋn tiӃt kiӋm gӛ trong chӃ biӃn, tăng dҫn năng lӵc sҧn xuҩt ÿӗ mӝc, mӣ
rӝng các mһt hàng chӃ biӃn tӯ gӛ nhӓ, gӛ tҥp và bìa bҳp, sҧn xuҩt các hàng gӛ tұn dөng cho các
nhu cҫu cӫa dân.
Gҫn ÿây, các xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ ÿәi mӟi thiӃt bӏ theo hѭӟng chӃ biӃn các mһt hàng
xuҩt khҭu ÿӗ mӝc cao cҩp, ngѭng xuҩt khҭu gӛ xҿ, gӛ sѫ chӃ, mһt khác do lѭӧng gӛ rӯng tӵ
nhiên giҧm nên ÿã ÿѭa vào chӃ biӃn sӱ dөng gӛ cao su, gӛ rӯng trӗng, gӛ vѭӡn, chӃ biӃn tre lӗ
ô làm ÿNJa xuҩt khҭu, chӃ biӃn gӛ dăm tӯ gӛ rӯng trӗng nhѭ keo lá tràm, bҥch ÿàn ÿӇ cung cҩp
cho sҧn xuҩt bӝt giҩy và xuҩt khҭu.
Thӏ trѭӡng xuҩt khҭu các mһt hàng mӝc tӯ gӛ rӯng trӗng, gӛ cao su chӫ yӃu là các nѭӟc
Ĉài Loan, Hӗng Công, Singapore, Nhұt, Pháp, Hà Lan... ĈNJa tre xuҩt khҭu sang Ĉài Loan,
Singapore, Malaysia...
Sҧn lѭӧng chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn cӫa ngành lâm nghiӋp trong 2 năm 1995 - 1996:
STT Mһt hàng chӃ biӃn
1 Xҿ nӝi ÿӏa
2 Xҿ xuҩt khҭu
3 Mӝc nӝi ÿӏa
ĈVT
(m3) thành phҭm
-
-
Năm 1995
715
2.356
Năm 1996
694
2.199
36

8.3 Page 73

▲back to top


4 Mӝc xuҩt khҭu
5 ĈNJa thành phҭm
6 Tăm sѫ chӃ
7 Tăm thành phҭm
-
Bao
tҩn
Thùng
1.500
40.000
100
1.500
2.660
41.769
150
1.856
(Ngu͛n s͙ li͏u cͯa Sͧ NN&PTNN)
Trong nhӳng năm gҫn ÿây, hӋ thӕng các xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng
Nai (bao gӗm các doanh nghiӋp Nhà nѭӟc, ngoài quӕc doanh và doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ
nѭӟc ngoài) trong tình trҥng thiӃu nguyên liӋu nghiêm trӑng, do chӫ trѭѫng ÿóng cӱa rӯng cӫa
Chính phӫ, cӫa tӍnh, trong khi nguӗn gӛ rӯng trӗng còn hҥn chӃ, gӛ nhұp khҭu gһp nhiӅu khó
khăn, vì vұy nhiӅu xí nghiӋp phҧi ÿóng cӱa, mӝt sӕ doanh nghiӋp sҧn xuҩt cҫm chӯng, ÿӝi ngNJ
công nhân làm nghӅ rӯng và chӃ biӃn lâm sҧn mҩt viӋc làm vӟi sӕ lѭӧng lӟn.
III. TӘ CHӬC, QUҦN LÝ LÂM NGHIӊP Ӣ ĈӖNG NAI:
Tӯ cuӕi năm 1975, trên cѫ sӣ hӧp nhҩt các lӵc lѭӧng và tә chӭc làm công tác nông lâm
cӫa khu miӅn Ĉông và các tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa, Long Khánh cNJ ÿã thành lұp Ty lâm nghiӋp
Ĉӗng Nai, Công ty lâm sҧn tӍnh và 7 phòng lâm nghiӋp ӣ các huyӋn có rӯng, làm nhiӋm vө tә
chӭc quҧn lý kinh doanh khai thác chӃ biӃn lâm sҧn và bҧo vӋ rӯng.
ĈӃn năm 1980, thành lұp 7 lâm trѭӡng quӕc doanh, sau ÿó tăng lên 9 lâm trѭӡng (trong
ÿó phân cҩp huyӋn quҧn lý 5 lâm trѭӡng), 1 công ty lâm sҧn, 1 xí nghiӋp vұn chuyӇn lâm sҧn và
1 xí nghiӋp chӃ biӃn lâm sҧn vӟi ÿҫy ÿӫ trang bӏ kӻ thuұt, 3 Trҥm trӗng rӯng do huyӋn quҧn lý
là trҥm trӗng rӯng Thӕng Nhҩt, Vƭnh Cӱu, Long Ĉҩt. Các ÿѫn vӏ sӵ nghiӋp có: Ĉoàn ÿiӅu tra
quy hoҥch rӯng, Trҥm giӕng phөc vө trӗng rӯng, Trѭӡng công nhân kӻ thuұt lâm nghiӋp, Ban
quҧn lý rӯng cҩm Nam Cát Tiên.
HӋ thӕng lӵc lѭӧng kiӇm lâm có: Chi cөc kiӇm lâm tӍnh, ÿѭӧc thành lұp theo quyӃt ÿӏnh
sӕ 699 ngày 13 - 12 - 1967 cӫa Bӝ Lâm nghiӋp, ӣ các huyӋn có các hҥt kiӇm lâm kӃt hӧp vӟi
lӵc lѭӧng bҧo vӋ rӯng cӫa các ÿѫn vӏ ÿѭӧc giao rӯng và mҥng lѭӟi quҫn chúng bҧo vӋ rӯng tҥi
các xã có rӯng, làm nhiӋm vө quҧn lý bҧo vӋ rӯng trên ÿӏa bàn tӍnh.
HiӋn nay, ngành lâm nghiӋp có hӋ thӕng tә chӭc, quҧn lý nhѭ sau:
- Sӣ nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn: ÿѭӧc thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ
729/QĈ.UBT ngày 16 - 3 - 1996 cӫa UBND tӍnh Ĉӗng Nai tӯ Sӣ Nông lâm Ĉӗng Nai trên cѫ
sӣ hӧp nhҩt các Sӣ Nông nghiӋp, Lâm nghiӋp, Thӫy lӧi - là cѫ quan quҧn lý nhà nѭӟc cӫa tӍnh
vӅ lâm nghiӋp, nông nghiӋp và nông thôn.
- Chi cͭc ki͋m lâm: 116 ngѭӡi, có 09 Hҥt kiӇm lâm (có bҧng liӋt kê dѭӟi ÿây)
- Ban quҧn lý Vѭӡn quӕc gia Cát Tiên: 109 ngѭӡi, có Hҥt kiӇm lâm Cát Tiên.
- 8 lâm trѭӡng.
- 1 Ban quҧn lý rӯng phòng hӝ Trӏ An: 09 ngѭӡi.
- 1 Ban quҧn lý dӵ án lâm nghiӋp: 07 ngѭӡi.
III.1. Các h̩t ki͋m lâm:
Sӕ Các hҥt
Sӕ DiӋn tích quҧn lý
TT KiӇm lâm ngѭӡi
BVR (ha)
Ĉӏa bàn quҧn lý bҧo vӋ rӯng
1 Hҥt kiӇm lâm 19
72.790
Rӯng các lâm trѭӡng HiӃu Liêm, Mã

8.4 Page 74

▲back to top


Vƭnh Cӱu
2
Hҥt kiӇm lâm
Tân Phú
11
3
Hҥt kiӇm lâm
Ĉӏnh Quán
16
4
Hҥt kiӇm lâm
Xuân Lӝc
13
5
Hҥt kiӇm lâm
Long Thành
6
6
Hҥt kiӇm lâm
Nhѫn Trҥch
6
7
Hҥt kiӇm lâm
Thӕng Nhҩt
5
8
Hҥt kiӇm lâm
Biên Hòa
11
46.718
38.270
20.419
3.503
5.452
1.394
1.834
Ĉà, Vƭnh An, LT Nguyên liӋu giҩy
Trӏ An.
Rӯng LT600 và rӯng ngoài quӕc
doanh lâm nghiӋp cӫa huyӋn.
Rӯng LT Tân Phú, Công ty lâm
nghiӋp La Ngà và rӯng ngoài quӕc
doanh lâm nghiӋp.
Rӯng LT Xuân Lӝc và rӯng ngoài
quӕc doanh lâm nghiӋp.
Rӯng LT Long Thành.
Rӯng Sác, Nhѫn Trҥch.
Rӯng lâm trѭӡng nguyên liӋu giҩy
Trӏ An và rӯng trӗng ngoài quӕc
doanh.
Rӯng LT Biên Hòa, trҥm Long Bình.
III.2. Các lâm tr˱ͥng qu͙c doanh trên ÿ͓a bàn t͑nh:
Trên ÿӏa bàn tӍnh có 8 lâm trѭӡng quӕc doanh trӵc thuӝc Sӣ nông nghiӋp và phát triӇn
nông thôn, 01 lâm trѭӡng trӗng rӯng nguyên liӋu giҩy thuӝc Tәng công ty giҩy ViӋt Nam và 01
Công ty Lâm nghiӋp trӵc thuӝc Tәng công ty lâm sҧn thuӝc Bӝ nông nghiӋp và phát triӇn nông
thôn.
Qui mô và lao ÿӝng cӫa các lâm trѭӡng nhѭ sau:
DiӋn tích lâm trѭӡng Sӕ lao ÿӝng
STT Tên lâm trѭӡng
Cѫ quan
quҧn lý
quҧn lý (ha)
(ngѭӡi)
Tәng Rӯng tӵ Rӯng Bӝ máy Công
Ĉӏa ÿiӇm lâm
trѭӡng
diӋn tích nhiên trӗng quҧn lý nhân
01
Cty lâm nghiӋp Tәng Cty
La Ngà lâm sҧn
22.903
10.917
4500
35
300
Xã Thanh Sѫn
huyӋn Ĉӏnh Quán
L âm trѭӡng Tәng
02 nguyên liӋu công ty 6.256
giҩy Trӏ An giҩy VN
4431 20
80
Xã Trӏ An,
huyӋn Vƭnh Cӱu
03
LT. Mã Ĉà
Sӣ NN
và PTNT
26.966
21.366 1.465
32
298
Mã Ĉà thuӝc
huyӋn Vƭnh Cӱu
04 LT. HiӃu Liêm -
18.345 12.916 1.841
24
248
HiӃu Liêm,
huyӋn Vƭnh Cӱu
05 LT. Vƭnh An
-
21.735 18.712 428
30
298
Xã Phú Lý,
huyӋn Vƭnh Cӱu
06 LT.Tân Phú
-
13.317 11.169 1.025
30
319
Xã Phú Ngӑc,
huyӋn Ĉӏnh Quán
07 LT. Xuân Lӝc -
8.912 1.046 3.967 22 91 HuyӋn Xuân Lӝc
08 LT. 600
-
4.500 2.276 1.264 18
Xã Phú An,
huyӋn Tân Phú
09
LT. Long
Thành
-
6.339
4.501 16
60
Thӏ trҩn
Long Thành
10 LT. Biên Hòa -
642
642 14
Phѭӡng Tân
Phong, TP.Biên

8.5 Page 75

▲back to top


Tәng cӝng
Hòa
129.915 78.456 24.064 241 1.694
IV. TRIӆN VӐNG RӮNG VÀ LÂM NGHIӊP ĈӖNG NAI:
Rӯng Ĉӗng Nai có vӏ trí quan trӑng vӅ kinh tӃ và phòng hӝ bҧo vӋ môi trѭӡng, là mӝt
trong nhӳng vùng rӯng có vӕn tài nguyên rӯng phong phú, ÿa dҥng vӟi ѭu thӃ cӫa rӯng ҭm
nhiӋt ÿӟi có sinh khӕi lӟn và năng suҩt sinh hӑc cao.
Tuy tài nguyên rӯng ÿã suy giҧm, nhѭng tiӅm năng rӯng và ÿҩt rӯng cӫa tӍnh còn rҩt
lӟn, nӃu ÿѭӧc bҧo vӋ và khai thác hӧp lý thì tài nguyên rӯng Ĉӗng Nai sӁ ÿѭӧc phөc hӗi và
phát triӇn, ÿҧm bҧo ÿѭӧc yêu cҫu phòng hӝ bҧo vӋ môi trѭӡng sinh thái và khҧ năng cung cҩp
lâm sҧn ngày càng tăng cho nhu cҫu kinh tӃ - xã hӝi.
Theo quy hoҥch ÿӃn sau năm 2000: diӋn tích rӯng và ÿҩt lâm nghiӋp là 190.385 ha,
chiӃm 32,45% diӋn tích tӵ nhiên cӫa tӍnh, trong ÿó diӋn tích rӯng tӵ nhiên là 113.644 ha, rӯng
trӗng ÿã có là 32.984 ha - Phát triӇn rӯng và lâm nghiӋp cӫa tӍnh theo 3 mөc tiêu chiӃn lѭӧc:
- Mͭc tiêu môi tr˱ͥng:
Bҧo vӋ bҵng ÿѭӧc vӕn rӯng hiӋn có cӫa 3 loҥi rӯng, tăng thêm diӋn tích có rӯng và
nâng cao chҩt lѭӧng rӯng bҵng các giҧi pháp bҧo vӋ, khoanh nuôi rӯng tӵ nhiên và rӯng trӗng
ÿã có, tiӃp tөc trӗng rӯng phӫ xanh hӃt diӋn tích ÿҩt trӕng ÿӗi trӑc 30.000 ha vào năm 2005,
ÿѭa tәng diӋn tích có rӯng tӯ 146.628 ha lên 180.000 ha, ÿҥt ÿӝ che phӫ trên 30%. NӃu tính cҧ
cây lâu năm (cây công nghiӋp dài ngày và cây ăn trái) thì ÿӝ che phӫ sӁ ÿҥt trên 50% vào sau
năm 2005.
Ngoài ra còn phát triӇn trӗng cây phân tán, cây xanh ÿô thӏ và các khu công nghiӋp, góp
phҫn hình thành thҧm cây xanh trên ÿӏa bàn - là yӃu tӕ quan trӑng bҧo ÿҧm an toàn sinh thái,
làm nӅn tҧng tҥo nên môi trѭӡng sӕng và phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi bӅn vӳng trong thӃ kӹ mӟi.
- Mͭc tiêu kinh t͇:
Trӗng rӯng mӟi và chăm sóc nuôi dѭӥng rӯng sҧn xuҩt, ÿҧm bҧo trӳ lѭӧng rӯng tăng tӯ
63 m3/ha lên 100 m3/ha. Giҧi pháp chӫ yӃu là trӗng rӯng thâm canh, ÿa dҥng hóa cây trӗng, ӭng
dөng công nghӋ sinh hӑc trong trӗng rӯng nhѭ tuyӇn chӑn giӕng, tҥo cây con, thӵc hiӋn các
biӋn pháp kӻ thuұt nhҵm nâng cao năng suҩt và sҧn lѭӧng rӯng trӗng gӛ lӟn, ÿѭa năng suҩt
rӯng trӗng nguyên liӋu giҩy tӯ 5 m3/ha/năm lên 10 - 15 m3/ha/năm.
Theo báo cáo khҧo sát xây dӵng ĈӅ án ÿóng cӱa rӯng tӵ nhiên ӣ Ĉӗng Nai cӫa Bӝ nông
nghiӋp và phát triӇn nông thôn: ÿӃn năm 2005 nhu cҫu mӛi năm cҫn khoҧng 200.000 m3 gӛ và
40.000 site cӫi. ĈӇ ÿáp ӭng nhu cҫu ÿó, bҳt ÿҫu tӯ năm 1999 trӣ ÿi mӛi năm trӗng 2000 ha
rӯng tұp trung và ÿҭy mҥnh trӗng cây trong nhân dân, ÿӗng thӡi khuyӃn khích nhұp khҭu gӛ,
phát triӇn các công nghӋ chӃ biӃn tiӃt kiӋm gӛ, phát triӇn chӃ biӃn hàng mӝc tӯ gӛ rӯng trӗng
ÿӇ thay thӃ gӛ rӯng tӵ nhiên, dùng các chҩt liӋu khác thay thӃ cӫi chҩt ÿӕt và vұt liӋu xây dӵng
bҵng gӛ.
- Mͭc tiêu xã h͡i:
Thӵc hiӋn các chѭѫng trình phát triӇn lâm nghiӋp gҳn vӟi phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi
nông thôn vùng rӯng, tә chӭc giao ÿҩt lâu dài cho các hӝ dân ÿӇ sҧn xuҩt kinh doanh lâm -
nông nghiӋp, có chính sách khuyӃn khích hӛ trӧ cӫa Nhà nѭӟc giҧi quyӃt viӋc làm, tăng thu
nhұp nâng cao ÿӡi sӕng, xóa ÿói giҧm nghèo trong dân cѭ, nhҩt là nѫi có ÿӗng bào dân tӝc và

8.6 Page 76

▲back to top


dân di cѭ sӕng ӣ vùng rӯng là yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh bҧo vӋ rӯng và phát triӇn tài nguyên rӯng hiӋu
quҧ.
Vӟi các mөc tiêu ÿӏnh hѭӟng chiӃn lѭӧc ÿã ÿһt ra, cùng vӟi các chính sách phù hӧp, ÿҫu
tѭ thích ÿáng, thӵc hiӋn tӕt các chѭѫng trình dӵ án quӕc gia, tranh thӫ sӵ hӛ trӧ cӫa các tә chӭc
quӕc tӃ... sӁ mӣ ra triӇn vӑng phát triӇn rӯng và phát triӇn lâm nghiӋp Ĉӗng Nai trong tѭѫng lai,
ÿҧm bҧo phát huy vai trò bҧo tӗn thiên nhiên, phòng hӝ môi trѭӡng và phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi
cӫa tӍnh và khu vӵc trong thӡi kǤ công nghiӋp hóa - hiӋn ÿҥi hóa ÿҩt nѭӟc.

8.7 Page 77

▲back to top


8.8 Page 78

▲back to top


8.9 Page 79

▲back to top


CHѬѪNG III
NGѬ NGHIӊP
I. LѬӦC SӰ NGHӄ CÁ ĈӖNG NAI:
Vӟi lѭӧng mѭa trung bình hàng năm vào khoҧng 1700 mm, tӍnh Ĉӗng Nai có mҥng lѭӟi
thӫy văn khá dày vӟi tәng diӋn tích mһt nѭӟc tӵ nhiên trên 34.940 ha gӗm nhiӅu sông, su͙i,
r̩ch t̷t, ÿ̯m, ao, h͛, ru͡ng trNJng, bãi tri͉u, bãi c̩n (vùng Rӯng Sác, Nhѫn Trҥch). Ĉó là thӫy
vӵc quan trӑng, nѫi sinh sӕng cӫa nhiӅu loài thӫy sҧn... nѭӟc ngӑt, nѭӟc lӧ.
Tӯ thӃ kӹ thӭ XVII, cѭ dân ngѭӡi ViӋt vào khҭn hoang ÿҩt Ĉӗng Nai - Gia Ĉӏnh, trong
ÿó mӝt sӕ ít chuyên nghӅ chài lѭӟi. Hӑ ÿӏnh cѭ ӣ các thôn xóm ven sông, ven biӇn: Long Hҧi
(tәng Phѭӟc Hѭng), Phѭӟc Thҳng, Phѭӟc TӍnh (tәng An Phѭӟc), An Hòa, Phѭӟc Tân, Long
ĈiӅn (tәng Long Vƭnh), Phѭӟc Khánh (tәng Thành Tuy)..., vӟi ghe thuyӅn nhӓ hӑ chӍ có thӇ
ÿánh cá trong l͡ng (ven bӡ) và trên các sông rҥch. Sách Gia Ĉ͓nh thành thông chí ghi: "vùng
C͵a Ḽp (nay là xã Phѭӟc Hҧi, huyӋn Long Ĉҩt, tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu) dân mi͉n bi͋n ÿ͇n
nhóm làm ngh͉ chài l˱ͣi, là n˯i làm cá m̷m cͯa tr̭n h̩t Biên Hòa”.
HuyӅn thoҥi vùng ÿҩt phѭѫng Nam “lҳm cá, nhiӅu cѫm” là ÿiӅu có thӵc, song chӍ có ӣ
các tӍnh miӅn Tây lúc cѭ dân còn thѭa thӟt, môi trѭӡng tӵ nhiên còn nguyên vҽn. TӍnh Biên
Hòa không có huyӅn thoҥi này, song mӛi gia ÿình ӣ ven sông rҥch kiӃm con cá, con tôm cho
bӳa ăn không mҩy khó khăn.
Sách Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí ghi: tӍnh Biên Hòa ÿӡi nhà NguyӉn có các loҥi cá: cá tӕng
công, cá hanh, cá quҧ, cá rô, cá ÿao, cá sҩu, cá thu, tôm, cua, sam.
Sách Gia Ĉ͓nh thành thông chí có danh mөc thӫy sҧn dài hѫn. Thͯy s̫n bi͋n gӗm có:
cá voi, cá ÿao, cá xà, cá chim trҳng (ӣ cӱa biӇn Ĉӗng Tranh), cá bӧt, cá hӗng, cá thu, cá ngӯ,
mӵc, cá bài ÿàn, cá rӵa, cá bҽ, cá cѫm, cá bҥc má, cá chùy, cá sòng, cá ngӵa, cá lão ông, cá y
ÿái, cá kê tǤ, cá thӱ ÿҫu, sӭa, cá nóc (loҥi cá ÿӝc), tôm hùm, tôm bҥc, cua biӇn, rùa biӇn, ÿӗi
mӗi, vích (baba biӇn), sò huyӃt, ӕc linh, ӕc dӯa, nghêu, ӕc xà cӯ, sam. Cá sông gӗm có: cá ÿao,
cá hӗ sa (ăn gӓi ngon ÿӋ nhҩt), cá giang phҥm, cá giang kê tǤ, cá gáy, cá vѭӧc, bào ngѭ, cá
hanh, cá tra, cá dìa, cá úc, cá trê, cá bӕng, cá mè, cá ban tai, cá văn, cá phѭӡng, cá kiӅm, cá
chình, cá tiӅn, cá vuông, cá sҩu, tôm càng xanh, tôm trҳng, tôm thiӃt, hӃn (ngon thѭӧng hҥng),
ӕc tai tѭӧng, baba (cua ÿinh). Ao h͛ có: cá lóc, cá lóc bông, cá trê, chҥch, lѭѫn.
Thӡi thuӝc Pháp, Ĉ͓a chí Biên Hòa năm 1901 chӍ ghi: “ngh͉ cá sông ch͑ chi͇m hoàn
toàn ͧ h̩ l˱u t͑nh. Giá tr͓ ngh͉ này hàng năm kho̫ng 2.226 ÿ͛ng. 95 ng˱ͥi b̫n xͱ thu͡c các
làng Ph˱ͣc An, Ph˱ͣc Tân, Bình Quͣi (mӝt ҩp cӫa Phѭӟc An), Bình Trѭӟc, Nhӏ Hòa (mӝt ҩp
cӫa xã HiӋp Hòa sau này) mi͏t mài hành ngh͉ ͧ ÿó. Cá ÿánh b̷t ÿ˱ͫc là: cá g͙c, cá chép, cá
v˱ͫc, cá chͅm, cá b́, cá hanh, cá thu cháy, cá ÿ˱ͥng, cá mòi, cá ĺp, cá chìa vôi, cá tra, cá
mao ͇t, cá mao l͵a, cá lóc, cá trê, cá rô. Cá không xṷt c̫ng”.
Dân tӍnh Biên Hòa hӗi ÿó thѭӡng phҧi mua các loҥi cá khô, n˱ͣc m̷m, cNJng nhѭ m̷m
cá tӯ mi͉n Tây mang lên hoһc ӣ Bình Thu̵n, Bà R͓a chӣ vô.
Trong thӡi kǤ 1945 - 1954, do chiӃn tranh liên miên nên nghӅ cá tӍnh Biên Hòa suy
giҧm mҥnh. Thӡi nhà NguyӉn và thӡi thuӝc Pháp công cө ÿánh bҳt hoàn toàn thӫ công (ghe
lѭӟi...) nên sҧn lѭӧng tôm cá chҳc chҳn không ÿáng kӇ. Thӡi chӃ ÿӝ Sài Gòn ÿѭӧc Mӻ viӋn trӧ
nhiӅu mһt quân sӵ, kinh tӃ..., vì vұy các loҥi máy móc nghӅ cá (thӫy ÿӝng cѫ cӫa Mӻ, Nhұt,

8.10 Page 80

▲back to top


máy tìm cá sonar, các loҥi lѭӟi nilon...) ÿѭӧc ÿѭa vào ngày càng nhiӅu, nhҩt là tӯ năm 1965 khi
quân Mӻ và ÿӗng minh kéo vào cӭu nguy cho chӃ ÿӝ Sài Gòn ÿang ӣ bӡ vӵc sөp ÿә. Tӯ ÿó
ngh͉ cá Biên Hòa ÿ˱ͫc c˯ giͣi hóa d̯n.
Ĉ͓a ph˱˯ng chí Long Khánh năm 1968 viӃt vӅ nghӅ cá: “Ngoài các su͙i, t͑nh Long
Khánh có sông La Ngà ch̫y qua các xã qu̵n Ĉ͓nh Quán và xã B͇n Nôm qu̵n Ki͏m Tân là có
nhi͉u cá t̩i nhͷng n˯i n˱ͣc n̹m. S͙ thu ho̩ch hàng năm kho̫ng 50 ṱn cá, không ÿͯ cung
ͱng cho nhu c̯u ÿ͓a ph˱˯ng”.
Trong khi ÿó nghӅ cá tӍnh Biên Hòa có bѭӟc phát triӇn nhanh. Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên
Hòa năm 1974 cho biӃt:
- S͙ ng˱ phͯ: 174 ng˱ͥi
- S͙ tàu thuy͉n có ÿ͡ng c˯: 355 cái
- S͙ tàu thuy͉n không ÿ͡ng c˯: 155 cái
Sҧn lѭӧng ÿánh bҳt qua các năm
- Thӫy sҧn nѭӟc ngӑt
- Hҧi sҧn
1972
400 tҩn
6600 tҩn
1973
650 tҩn
7200 tҩn
Do chѭa có công nghiӋp chӃ biӃn thӫy sҧn nên phҫn lӟn ÿѭӧc bán sang m̩n ngay trên
bi͋n cho các tàu nѭӟc ngoài chuyên mua gom vӟi giá rҿ hѫn giá thӏ trѭӡng thӃ giӟi (ÿó cNJng là
tình trҥng chung cӫa ngành thӫy sҧn dѭӟi chӃ ÿӝ Sài Gòn), mӝt phҫn thӫy sҧn ÿѭӧc tiêu thө
trong tӍnh.
Năm 1976, tӍnh Ĉӗng Nai ÿѭӧc thành lұp, gӗm 3 tӍnh cNJ: Biên Hòa, Long Khánh - Bà
Rӏa, Tân Phú (theo cách phân chia cӫa ta), hay 3 tӍnh Biên Hòa, Long Khánh, Phѭӟc Tuy (theo
cách phân ÿӏnh cӫa chӃ ÿӝ cNJ). Thӡi kǤ này tӍnh có bӡ biӇn dài khoҧng 70 km, vӟi ngѭ trѭӡng
hàng ngàn km2, tiӃp giáp vӟi vùng biӇn Ninh Thuұn, Bình Thuұn giàu tôm, cá bұc nhҩt cҧ nѭӟc.
Mұt ÿӝ thӫy sҧn ӣ vùng biӇn Ĉӗng Nai có thӇ ÿҥt 4 tҩn/km2 (trong khi vùng biӇn các tӍnh miӅn
Trung chӍ ÿҥt 2 - 4 tҩn/km2).
Ngh͉ ÿánh b̷t, khai thác thͯy s̫n ӣ Ĉӗng Nai vài năm ÿҫu sau ngày giҧi phóng có sӵ
giҧm sút vӅ sӕ tàu thuyӅn, ngѭ dân và sҧn lѭӧng do nhiӅu nguyên nhân: máy móc, ngѭ cө hѭ
hӓng dҫn không ÿѭӧc thay thӃ, xăng dҫu khó khăn, nҥn vѭӧt biên ra nѭӟc ngoài gia tăng... Lӵc
lѭӧng ÿánh bҳt chӫ yӃu là các hӝ ngѭ dân cá thӇ, lӵc lѭӧng quӕc doanh ÿánh cá rҩt nhӓ bé.
Danh mөc
Ĉѫn vӏ
tính
1976
Tәng sӕ QD
-Ngѭ dân
ngѭӡi 9.443
-Tàu thuyӅn có ÿӝng cѫ cái 2.506 52
-Ghe có ÿӝng cѫ
cái 192
-Sҧn lѭӧng ÿánh bҳt
tҩn 32.702 920
1977
1978
Tәng sӕ
9.975
2.258
191
41.905
QD
68
1.325
Tәng sӕ
8.135
1.978
192
31.567
QD
62
1.100
S͙ li͏u: Cͭc Th͙ng kê Ĉ͛ng Nai
Tӯ Ĉҥi hӝi Ĉҧng bӝ tӍnh Ĉӗng Nai khóa III (năm 1980), nghӅ cá ÿѭӧc coi là thӃ mҥnh
thӭ tѭ cӫa tӍnh (sau công nghiӋp, nông nghiӋp, lâm nghiӋp). Các phѭѫng tiӋn khai thác, ÿánh
bҳt ÿѭӧc tăng cѭӡng, sҧn lѭӧng thӫy sҧn tăng lên nhanh chóng:

9 Pages 81-90

▲back to top


9.1 Page 81

▲back to top


Danh mөc
Tàu ghe có ÿӝng cѫ
Công suҩt
Ghe không gҳn máy
Sҧn lѭӧng ÿánh bҳt
Ĉѫn vӏ tính
Cái
CV
Cái
Tҩn
1981
1.032
13.568
2.100
8.000
1982
992
14.950
2.136
12.000
1983
1.050
15.800
2.100
12.700
1996
1.350
9.162
1.255
4.500
(S͙ li͏u: Ty thͯy s̫n Ĉ͛ng Nai năm 1983 và Cͭc Th͙ng kê qua các năm)
NghӅ nuôi thӫy sҧn trѭӟc ngày giҧi phóng không ÿáng kӇ, chӍ có vài bè cá ӣ rҥch Cát
(mӝt nhánh sông Ĉӗng Nai) thuӝc xã Bùi TiӃng. Năm 1977, toàn tӍnh mӟi có 75 ha nuôi tôm cá
cho sҧn lѭӧng 38 tҩn. Tӯ ÿó viӋc nuôi tôm, cá phát triӇn nhanh:
Danh mөc
- DiӋn tích nuôi thӫy sҧn.
Trong ÿó nuôi tôm nѭӟc lӧ
- Sҧn lѭӧng.
Trong ÿó: SL tôm nѭӟc lӧ
ĈV T
ha
ha
Tҩn
Tҩn
1983
964
534
90
60
1984
1.643
1.028
1.160
160
1995
26.904
579
4.870
22
1996
25.888
485
5.833
238
1997
25.960
546
6.615
262
(S͙ li͏u: Ty thͯy s̫n Ĉ͛ng Nai và Cͭc th͙ng kê Ĉ͛ng Nai qua các năm)
Thӫy sҧn nuôi nѭӟc ngӑt gӗm: cá chép, cá rô phi, cá tra, cá trê, cá lóc (lóc bông và lóc
ÿen) và tӯ năm 1976 có thêm cá mè trҳng,mè hoa, cá trҳm cӓ ÿѭa tӯ miӅn Bҳc vào. Bӕn năm
trӣ lҥi ÿây ngѭӡi ta nuôi thêm cá bӕng tѭӧng, mӝt loҥi cá nѭӟc ngӑt có giá trӏ thѭѫng mҥi rҩt
cao (cá có trӑng lѭӧng tӯ 0,4 - 0,5 kg/con, giá bán tӯ 80.000ÿ - 90.000ÿ/kg, cá có trӑng lѭӧng
tӯ 0,8 - 1 kg/con giá bán khoҧng 120.000 ÿ/kg); nhӳng ngѭӡi nuôi và ÿánh bҳt ÿѭӧc cá bӕng
tѭӧng nhѭng không bao giӡ dám ăn vì “quá lãng phí ÿӕi vӟi hӑ”, vì thӃ ngѭ dân nói vui “cá
bӕng tѭӧng là cá trung lѭu”.
Ӣ các huyӋn ven biӇn: Châu Thành, Long Ĉҩt, Xuyên Mӝc, Long Thành (sau này là
Nhѫn Trҥch) ngѭӡi ta nuôi tôm nѭӟc lӧ bҵng cách ÿҳp ÿê bao tӯng khoҧnh tӯ 1 - 2 ha (dân ÿӏa
phѭѫng gӑi là làm ÿùng). Nѭӟc thӫy triӅu lên mang theo tôm giӕng và thӭc ăn cҫn thiӃt vào các
khoҧnh bãi triӅu ÿó - dân trong nghӅ gӑi là ÿùng chìm. Cӭ khoҧng 2 - 3 tháng ngѭӡi ta thu
hoҥch mӝt lҫn. Nuôi tôm quҧng canh theo cách làm ÿùng chìm thì vӕn ÿҫu tѭ thҩp so vӟi làm
ÿùng nәi (ÿҳp bӡ cao hѫn mӭc triӅu cѭӡng, có cӕng lҩy tôm giӕng và thӭc ăn do nѭӟc biӇn
mang vào) và cho năng suҩt thҩp tӯ 50 - 200 kg/ha/năm. ĈӃn năm 1984, diӋn tích nuôi tôm
nѭӟc lӧ ÿҥt 1028 ha, thu sҧn lѭӧng 160 tҩn, bình quân 155 kg/ha/năm.
Tӯ cuӕi thұp niên 70 ÿӃn giӳa thұp niên 80, tӍnh Ĉӗng Nai tiӃn hành cҧi tҥo quan hӋ sҧn
xuҩt nghӅ cá (cҧ nghӅ nuôi và ÿánh bҳt thӫy sҧn), các tұp ÿoàn sҧn xuҩt nghӅ cá ÿѭӧc thành lұp,
lӵc lѭӧng quӕc doanh ÿѭӧc tăng cѭӡng, nhѭng công cuӝc xây dӵng hӧp tác hóa nghӅ cá chѭa
hoàn toàn dӵa trên nguyên tҳc tӵ nguyӋn, dân chӫ, cùng có lӧi..., nên nhanh chóng tan rã.
Ngѭӡi ta trӣ vӅ ÿánh bҳt, nuôi thӫy sҧn theo hӝ gia ÿình là chính. Lӵc lѭӧng quӕc doanh ÿánh
bҳt, nuôi thӫy sҧn suy yӃu dҫn do không cҥnh tranh nәi trong cѫ chӃ thӏ trѭӡng.
KӇ tӯ khi tách VNJng Tàu thành lұp ÿһc khu trӵc thuӝc Trung ѭѫng, Ĉӗng Nai không
còn Ty thӫy sҧn và lӵc lѭӧng quӕc doanh ÿánh bҳt, nuôi thӫy sҧn cNJng ÿѭӧc chuyӇn giao toàn
bӝ cho Ĉһc khu VNJng Tàu - Côn Ĉҧo. ĈӃn năm 1995, sau khi có hӗ thӫy ÿiӋn Trӏ An, tӍnh mӟi
quyӃt ÿӏnh thành lұp Công ty Thӫy sҧn Trӏ An (tiӅn thân tӯ Ban quҧn lý lòng hӗ Trӏ An). Năm
1996 thành lұp Chi cөc bҧo vӋ nguӗn lӧi thӫy sҧn tӍnh Ĉӗng Nai trӵc thuӝc Sӣ Nông nghiӋp và

9.2 Page 82

▲back to top


phát triӇn nông thôn - là cѫ quan quҧn lý nhà nѭӟc vӅ thӫy sҧn trên ÿӏa bàn tӍnh. HiӋn nay chi
cөc có 3 trҥm ÿһt tҥi 3 khu vӵc trӑng ÿiӇm: Nhѫn Trҥch, Long Thành, Vƭnh Cӱu.
II. NGHӄ CÁ HIӊN NAY:
Toàn tӍnh hiӋn có 4766 hӝ vӟi hѫn 10.800 lao ÿӝng tham gia khai thác, nuôi thӫy sҧn.
NghӅ khai thác, ÿánh bҳt thӫy sҧn trên các sông ngòi, hӗ, bàu, ÿұp lӟn là mӝt trong nhӳng nghӅ
ÿã có tӯ lâu ÿӡi. Ngoài ra nghӅ nuôi thӫy sҧn mӟi ÿѭӧc phát triӇn mҥnh vào nhӳng năm sau giҧi
phóng, chӫ yӃu tұn dөng các mһt nѭӟc ao, hӗ, mѭѫng, rҥch, ruӝng trNJng...
II.1. Ngh͉ ÿánh b̷t, khai thác thͯy s̫n:
Tӯ năm 1976 ÿӃn năm 1993, Ĉӗng Nai có các huyӋn tiӃp giáp biӇn nhѭ: Long Ĉҩt,
Châu Thành, Xuyên Mӝc, thì nghӅ khai thác thӫy sҧn cӫa tӍnh có bѭӟc phát triӇn khá mҥnh. Tӯ
năm 1993, sau khi chia tách tӍnh, Ĉӗng Nai không còn biӇn, vì thӃ nghӅ khai thác thӫy sҧn chӍ
còn trên các sông ngòi và hӗ chӭa nѭӟc lӟn, nhѭng có vai trò không kém phҫn quan trӑng trong
công cuӝc phát triӇn kinh tӃ cӫa tӍnh. Ngѭ dân các xã An Hòa, Long Hѭng và mӝt sӕ xã dӑc
sông Ĉӗng Nai ÿã tích lNJy ÿѭӧc nhiӅu kinh nghiӋm trong nghӅ ÿánh bҳt cá và câu tôm càng
xanh...
Sҧn lѭӧng ÿánh bҳt thӫy sҧn toàn tӍnh hiӋn nay ÿҥt 4600 tҩn, trong ÿó sҧn lѭӧng cá
3200 tҩn, tôm 220 tҩn và các thӫy sҧn khác 1150 tҩn. Thӫy sҧn khai thác hҫu hӃt tiêu thө trong
tӍnh dѭӟi dҥng tѭѫi sӕng, mӝt phҫn nhӓ ÿѭӧc bán vӅ Thành phӕ Hӗ Chí Minh (chӫ yӃu là tôm,
cá lóc, cá bӕng tѭӧng) ÿӇ chӃ biӃn xuҩt khҭu.
NghӅ ÿánh bҳt, khai thác cá trên ÿӏa bàn tӍnh hiӋn nay thu hút trên 5700 ngѭӡi, ÿóng
sӱa tàu thuyӅn 40 ngѭӡi và các dӏch vө thӫy sҧn khác 210 ngѭӡi. Hàng năm ngѭ dân bӓ vӕn
ÿҫu tѭ hàng trăm triӋu ÿӗng vào viӋc ÿánh bҳt và nuôi thӫy sҧn. Các ngân hàng thѭѫng mҥi nhà
nѭӟc ÿã cho bà con ngѭ dân vay hàng chөc tӹ ÿӗng vӕn ngҳn hҥn, trung hҥn ÿӇ tăng cѭӡng
năng lӵc sҧn xuҩt ÿӕi vӟi ngành nghӅ truyӅn thӕng có ѭu thӃ. Hҫu hӃt các hӝ ngѭ dân nghӅ cá
(nuôi và ÿánh bҳt thӫy sҧn) ÿӅu có hiӋu quҧ kinh tӃ khá.
Theo sӕ liӋu thӕng kê, năm 1996 tәng sӕ tàu thuyӅn tham gia ÿánh bҳt thӫy sҧn trên các
sông chính, hӗ chӭa có 1578 chiӃc, trong ÿó sӕ lѭӧng thuyӅn máy là 1138 chiӃc, vӟi tәng công
suҩt 8536 CV. Qua năm 1997, nghӅ khai thác thӫy sҧn ÿѭӧc tӍnh khuyӃn khích phát triӇn nên sӕ
lѭӧng tàu tham gia ÿánh bҳt thӫy sҧn toàn tӍnh ÿã tăng lên 2680 chiӃc, trong ÿó sӕ lѭӧng thuyӅn
máy có 1401 chiӃc, vӟi tәng công suҩt là 9508 CV. Song các tàu thuyӅn ÿánh bҳt thӫy sҧn cӫa
Ĉӗng Nai thuӝc loҥi nhӓ, công suҩt máy thӫy nhӓ, năng suҩt ÿánh bҳt thҩp (bình quân năng
suҩt ÿánh bҳt tӯ 300 kg/CV ÿӃn 320 kg/CV), sҧn lѭӧng khai thác hàng năm không lӟn.
Nhӳng năm gҫn ÿây, nghӅ ÿánh bҳt, khai thác thӫy sҧn nѭӟc lӧ vùng Nhѫn Trҥch giҧm
sút lӟn do bӏ ô nhiӉm cӫa chҩt thҧi công nghiӋp. Mӝt vùng sông nѭӟc mênh mông tӯ cҧng Gò
Dҫu ra tӟi gҫn cӱa biӇn hàng ngày không có bóng mӝt chiӃc ghe ÿánh bҳt cá, hàng ngàn ngѭ
dân ӣ ÿây phҧi bӓ nghӅ vì không thӇ nuôi sӕng hӑ và gia ÿình bҵng nghӅ ÿánh bҳt, khai thác
thӫy sҧn nhѭ trѭӟc ÿây.
Theo báo cáo cӫa Chi cөc bҧo vӋ nguӗn lӧi thӫy sҧn Ĉӗng Nai, ÿӃn cuӕi tháng 12 năm
1998, toàn tӍnh Ĉӗng Nai có 2.100 tàu thuyӅn ÿánh bҳt thӫy sҧn hoҥt ÿӝng trong 8 nghӅ khác
nhau, trong ÿó tàu thuyӅn có ÿӝng cѫ là 1.193 cái, không ÿӝng cѫ 1.017 cái, cө thӇ nhѭ sau:
Sӕ tàu thuyӅn
Ngành nghӅ
TT
Ĉ. vӏ
Tәng Thӫ Ĉӝng Lѭӟi Lѭӟi Lѭӟi Lѭӟi
sӕ công cѫ kéo vây rê vó
Câu
Tôm
Cӕ
ÿӏnh
Khác

9.3 Page 83

▲back to top


1 B.Hòa 456 50 406 438 - - - 03 04 09 02
2 V.Cӱu 166 65 101 30 - 34 51 05 46 -
-
3 Ĉ.Quán 386 24 362 -
- 180 73 27 99 - 07
4 T.Nhҩt 30 17 13 -
- 12 04 - 03 - 11
5 LThành 411 310 101 198 - 185 -
-
- 25 03
6 N.Trҥch 760 550 210 52 - 359 -
-
- 300 49
7 T.Phú
01 01 -
-
-
-
- 01 -
-
-
8 T.cӝng 2.210 1.017 1.193 718 - 770 128 36 152 334 72
Hình thӭc khai thác, ÿánh bҳt thӫy sҧn ӣ Ĉӗng Nai khá ÿa dҥng. ViӋc lӵa chӑn hình
thӭc ÿánh bҳt phө thuӝc vào mùa vө và cӥ loҥi ghe, tàu. Ngѭ cө thông dөng ÿѭӧc ngѭ dân
Ĉӗng Nai sӱ dөng là: lѭӟi kéo, lѭӟi vó, lѭӟi rê, câu và ÿăng ÿáy, có thӇ xӃp vào 5 hӑ:
- H͕ l˱ͣi kéo: chӫ yӃu là nghӅ cào và te. Ngh͉ cào dùng tàu thuyӅn kéo l˱ͣi d̩ng túi ÿ͋
lӑc nѭӟc thu cá; ngh͉ te dùng tàu thuyӅn ÿҭy lѭӟi. HiӋn nay do mұt ÿӝ thӫy sҧn trong các sông,
hӗ rҩt thҩp nên ngѭӡi ta “bi͇n t˱ͣng” hai nghӅ này (cào, te) thành ”cào, te ÿi͏n“. Tӭc là ӣ hai
mép ngѭ cө ngѭӡi ta gҳn thêm vào 2 ÿiӋn cӵc mҥnh (bình ÿiӋn acquy 120A). Ĉây là hình thӭc
ÿánh bҳt cá có tính hӫy diӋt bӏ nghiêm cҩm, nhѭng vì cuӝc sӕng khó khăn nên nhiӅu ngѭӡi vүn
lén lút hoҥt ÿӝng (vùng Nhѫn Trҥch và Long Thành hiӋn nay có khoҧng 300 ghe thuyӅn sӱ
dөng hình thӭc ÿánh bҳt kiӇu này).
- H͕ l˱ͣi vây: gӗm l˱ͣi vây rút ch͑ và l˱ͣi rùng. Ngh͉ l˱ͣi vây rút ch͑ thѭӡng ÿánh bҳt
xa bӡ vào ban ÿêm h˯n l˱ͣi rùng. Các nghӅ này dùng l˱ͣi quây b͕c ÿ͋ b̷t ÿàn cá trong vòng
vây cͯa l˱ͣi (lѭӟi thѭӡng rҩt dài). Tӯ khi không còn biӇn thì hӑ lѭӟi vây chӍ còn mӝt sӕ ít sӱ
dөng ÿӇ ÿánh bҳt cá trên sông Ĉӗng Nai và hӗ Trӏ An.
- H͕ l˱ͣi rê: gӗm l˱ͣi quàng, l˱ͣi cán và l˱ͣi tôm. Ngѭӡi ta dùng lѭӟi chҳn ngang
ÿѭӡng ÿi cӫa cá ÿӇ bҳt. Hӑ lѭӟi rê hiӋn nay khá phә biӃn ӣ Ĉӗng Nai
-H͕ vó: gӗm mành chài và mành ÿèn, trѭӟc ÿây khá phát triӇn. NghӅ mành chài dùng
các vұt “chà" ÿһt ӣ biӇn tҥo bóng râm ÿӇ dүn dө cá ÿӃn trú ngө mà dùng lѭӟi vây ÿӇ ÿánh bҳt.
NghӅ này hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai không còn vì không còn biӇn. NghӅ mành ÿèn thì dùng ánh
sáng (ÿèn manchon thҳp bҵng dҫu, ÿèn ӕng thҳp bҵng bình accu...) ÿӇ dүn dө mӵc hoһc các loài
cá thích ánh sáng... ÿӃn tұp trung rӗi kéo lѭӟi ÿã bӫa sҹn nhѭ cҩt vó... NghӅ mành ÿèn hiӋn
ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu ӣ hӗ Trӏ An ÿӇ ÿánh bҳt các loҥi cá con nhѭ cá sѫn, cá bӕng... làm thӭc ăn
cho cá bè.
- H͕ ÿáy: là ngѭ cө cӕ ÿӏnh gӗm dàn lѭӟi ÿan nhѭ cái túi ÿһt trên sông, ven bӡ biӇn ÿӇ
bҳt thӫy sҧn. Hàng năm cách ÿánh bҳt thө ÿӝng này bҳt ÿѭӧc khoҧng 300 - 400 tҩn. Hӑ ÿáy
hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai hҫu nhѭ không còn vì mұt ÿӝ thӫy sҧn quá thҩp, nên ÿánh bҳt bҵng hình
thӭc này không hiӋu quҧ.
Ngoài các hình thӭc ÿánh bҳt thӫy sҧn truyӅn thӕng chӫ yӃu kӇ trên, nhӳng năm gҫn
ÿây xuҩt hiӋn mӝt sӕ hình thӭc ÿánh bҳt thӫy sҧn trái phép mang tính hӫy diӋt nhѭ: ÿánh mìn,
rà ÿiӋn, thҧ các loҥi thuӕc hóa chҩt ÿӝc xuӕng nѭӟc, ÿánh bҳt cá các cӥ (kӇ cҧ cá con), ÿánh bҳt
cҧ vӅ mùa cá ÿҿ... Mһc dù Chi cөc bҧo vӋ nguӗn lӧi thӫy sҧn dùng nhiӅu biӋn pháp xӱ lý hành
chính, nhѭng vүn không thӇ ngăn chһn mӝt cách triӋt ÿӇ tình trҥng ÿánh bҳt thӫy sҧn trái phép
kӇ trên.
II.2. Nuôi thͯy s̫n:

9.4 Page 84

▲back to top


TӍnh Ĉӗng Nai sau khi chia tách các huyӋn Châu Thành, Long Ĉҩt và Xuyên Mӝc vӅ
tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu (tháng 8 năm 1993) tuy không còn biӇn, nhѭng 70.000 ha mһt nѭӟc
hiӋn tҥi (bao gӗm diӋn tích ao, hӗ, sông, rҥch...) và lӵc lѭӧng lao ÿӝng nuôi thӫy sҧn khoҧng
4850 ngѭӡi cho phép tӍnh Ĉӗng Nai có thӇ phát triӇn mҥnh nghӅ nuôi thӫy sҧn trӣ thành mӝt
trong nhӳng nghӅ chính, mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao. Câu ngҥn ngӳ truyӅn miӋng tӯ bao ÿӡi
"Muӕn giҫu thì nuôi cá, muӕn khá thì nuôi heo, muӕn nghèo thì nuôi vӏt”, tuy ngày nay không
hoàn toàn ÿúng vӟi thӵc tӃ, nhѭng dù sao nó cNJng phҧn ánh nghӅ nuôi cá vүn là nghӅ mang lҥi
hiӋu quҧ kinh tӃ cao, có thӇ làm giàu.
Nhân dân ӣ phѭӡng Tân Mai và phѭӡng Long Bình Tân (TP Biên Hòa) vүn tiӃp tөc
nghӅ truyӅn thӕng nuôi cá bè trên sông Ĉӗng Nai, nguӗn lӧi thu ÿѭӧc hàng năm khá lӟn. Riêng
hai huyӋn Long Thành và Nhѫn Trҥch là nѫi hӝi tө nhiӅu sông, rҥch nhѭ suӕi Cҧ, sông Buông,
sông Nhҥn, sông Lòng Tàu, sông Thӏ Vãi, sông Ĉӗng Nai, sông Ĉӗng Môn, sông Ĉӗng Tranh,
sông Ông Kèo vӟi hàng trăm rҥch, tҳc chҵng chӏt là mӝt mҥng lѭӟi giao thông quan trӑng, ÿӗng
thӡi là tiӅm năng nguӗn lӧi thӫy sҧn ÿáng kӇ. Nhӳng ÿһc sҧn nәi tiӃng ӣ vùng này có thӇ kӇ ÿӃn
tôm, bong bóng cá ÿѭӡng, cá chӁm là nhӳng mһt hàng xuҩt khҭu có giá trӏ, ÿem lҥi nguӗn lӧi
kinh tӃ lӟn cho ngѭ dân.
Nuôi thӫy sҧn ӣ Ĉӗng Nai bao gӗm nuôi thӫy sҧn nѭӟc ngӑt và nuôi trӗng thӫy sҧn
nѭӟc lӧ.
II.2.1. Nuôi thͯy s̫n n˱ͣc ng͕t:
Tuy ÿã có tӯ lâu ӣ Ĉӗng Nai, nhѭng trѭӟc ÿây chӍ khai thác, tұn dөng nhӳng diӋn tích
mһt nѭӟc nhӓ (ao, hӗ, ÿҫm) và thѭӡng ÿҥt năng suҩt rҩt thҩp, nói ÿúng hѫn là mӟi chӍ dӯng ӣ
mӭc thҧ cá chӭ chѭa phҧi nuôi cá (ÿúng theo nghƭa cӫa nó).
a) Ngh͉ nuôi th̫ cá trên các h͛ chͱa lͣn:
Ĉӗng Nai hiӋn có 7 hӗ chӭa nѭӟc có tәng diӋn tích 33.920 ha mһt nѭӟc tӵ nhiên. Bình
quân mӛi hӗ chӭa có diӋn tích mһt nѭӟc tӯ 100 ha trӣ lên, trong ÿó diӋn tích có khҧ năng nuôi
các loҥi thӫy sҧn có hiӋu quҧ là 24.410 ha. Riêng hӗ thӫy ÿiӋn Trӏ An nҵm trên ÿӏa bàn giáp
ranh 3 huyӋn Vƭnh Cӱu, Ĉӏnh Quán và Thӕng Nhҩt có diӋn tích mһt nѭӟc 23.500 ha giӳ vӏ trí
quan trӑng trong viӋc phát triӇn nuôi thӫy sҧn cӫa tӍnh trong hiӋn tҥi và trong tѭѫng lai. UBND
tӍnh Ĉӗng Nai ÿã quyӃt ÿӏnh giao hӗ Trӏ An cho Công ty thӫy sҧn Ĉӗng Nai quҧn lý và tә chӭc
sҧn xuҩt kinh doanh thӫy sҧn, 6 hӗ còn lҥi do Công ty thӫy nông Ĉӗng Nai và các huyӋn quҧn
lý ÿӇ khai thác thӫy nông kӃt hӧp vӟi nuôi thӫy sҧn.
Theo sӕ liӋu cӫa Sӣ nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn, sӕ lѭӧng cá ÿѭӧc thҧ xuӕng
các hӗ chӭa mӛi năm tӯ 8 ÿӃn 9 triӋu con. Trong ÿó, riêng hӗ Trӏ An thҧ khoҧng 5 triӋu cá con
các loҥi, chӫ yӃu là cá mè, cá trҳm cӓ, cá trôi, cá chép có kích thѭӟc tӯ 6 ÿӃn 8 cm. Cá ÿѭӧc
nuôi thҧ trong các hӗ chӭa có mӭc tăng trѭӣng tѭѫng ÿӕi nhanh và tăng trӑng khá. Sau mӝt
năm mӛi con cá thҧ ÿҥt trӑng lѭӧng trung bình tӯ 1,5 ÿӃn 2 kg. Nhӳng nhà chuyên môn còn
tính ÿѭӧc: năng suҩt bình quân thu hoҥch tӯ hӗ chӭa Trӏ An ÿҥt tӯ 40 kg ÿӃn 100 kg/ha. Các hӗ
chӭa còn lҥi ÿҥt tӯ 100kg ÿӃn 200 kg/ha. Riêng hӗ chӭa sông Thao (huyӋn Thӕng Nhҩt) có thӇ
ÿҥt năng suҩt tӟi 1500 kg/ha.
b) Ngh͉ nuôi th̫ cá trên bàu, h͛, ÿ̵p nh͗:
Tuy diӋn tích nuôi thҧ cá ӣ khu vӵc có diӋn tích nhӓ hѫn (dѭӟi 100 ha), nhѭng năng
suҩt thu hoҥch ӣ các hӗ, bàu, ÿұp này có thӇ ÿҥt tӯ 400 ÿӃn 600 kg/ha. Xã Phú Thanh (huyӋn
Tân Phú) có 52 hӝ tham gia tә nuôi cá, vӟi diӋn tích mһt nѭӟc ÿҫm khoҧng 200 ha. Ngѭӡi ÿҫu
tiên năm 1993 nuôi cá ӣ ÿây là các ông Phҥm ThӃ, Phҥm Văn Phúc và mӝt vài hӝ gia ÿình khác
lên rӯng lҩy mun, lӗ ô kӃt thành ÿăng, chia mһt hӗ thành tӯng ô nhӓ ÿӇ chia nhau sҧn xuҩt.

9.5 Page 85

▲back to top


Năm 1994, mӛi gia ÿình chӍ ÿҫu tѭ 5 triӋu ÿӗng, cuӕi năm thu 27 triӋu ÿӗng. Năm 1997, ông
Phúc nuôi 1,8 ha cá các loҥi, thu lãi trên 50 triӋu ÿӗng. Ӣ xã Bàu Cá, huyӋn Thӕng Nhҩt gҫn
trăm hӝ dân góp vӕn cә phҫn ÿӇ nuôi cá trên bàu khoҧng 70 ha, mӛi năm thu ÿѭӧc lӧi nhuұn
khoҧng 4-5 triӋu ÿӗng/hӝ
c) Ngh͉ nuôi cá bè:
NghӅ nuôi cá bè ӣ Ĉӗng Nai ÿã có tӯ lâu. Trѭӟc năm 1975, tҥi xã Bùi TiӃng (nay là
phѭӡng Tân Mai) mӟi xuҩt hiӋn mӝt vài bè nuôi cá chép, cá lóc bông vӟi quy mô nhӓ. Năm
1989, nghӅ nuôi cá bè thұt sӵ trӣ thành mӝt nghӅ mӟi, có sӭc thu hút lӟn ÿӕi vӟi ngѭӡi nuôi cá
Ĉӗng Nai. HiӋn nay nghӅ nuôi cá bè hình thành ӣ hai vùng lӟn: Làng cá bè Tân Mai nuôi chӫ
yӃu cá chép; vùng cá bè La Ngà và lòng hӗ Trӏ An nuôi chӫ yӃu cá lóc bông và cá lóc ÿen,
ngoài ra còn có mӝt sӕ bè nuôi cá bӕng tѭӧng, cá sҩu...
Năm 1991, khu vӵc La Ngà - Trӏ An có 300 bè nuôi cá, ÿӃn năm 1996 tăng lên 720 bè
và năm 1997 sӕ lѭӧng bè nuôi cá ӣ khu vӵc này ÿã tӟi 825 bè. Ӣ hҥ lѭu sông Ĉӗng Nai có làng
cá bè Tân Mai hiӋn nay có khoҧng 210 bè nuôi cá. Tính chung trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai hiӋn
nay có khoҧng 1.035 bè nuôi cá. Nhӳng ngѭӡi nuôi cá bè trên lòng hӗ Trӏ An - La Ngà chӫ yӃu
là kiӅu dân Cămpuchia, hӑ ÿӃn Ĉӗng Nai ÿӇ lánh nҥn thӡi chiӃn tranh biên giӟi Tây Nam, sau
khi có hӗ Trӏ An, hӑ nhanh chóng chuyӇn sang nghӅ nuôi cá bè mӝt trong nhӳng nghӅ truyӅn
thӕng cӫa hӑ ӣ BiӇn Hӗ.
Nuôi cá bè là hình thӭc nuôi thâm canh: nuôi vӟi mұt ÿӝ cao, chӫ ÿӝng cho ăn nên cá
lӟn nhanh. Sҧn lѭӧng nuôi bình quân ÿҥt 700 kg/bè. NhiӅu bè nuôi dѭӥng tӕt có thӇ ÿҥt 1.000
kg/bè (mӛi bè tӯ 8 - 12m3). Năm 1997, tәng sҧn lѭӧng cá bè ÿҥt hѫn 725 tҩn, không chӍ ÿáp
ӭng nhu cҫu thӵc phҭm cho nhân dân trong tӍnh, mà còn bán cho thành phӕ Hӗ Chí Minh và
xuҩt khҭu.
NghӅ nuôi cá bè hiӋn tҥi ÿang gһp khó khăn. Vùng La Ngà do không ÿѭӧc quy hoҥch cө
thӇ nên sӕ lѭӧng bè cá phát triӇn quá lӟn làm ô nhiӉm nguӗn nѭӟc hӗ thӫy ÿiӋn Trӏ An (nhҩt là
vӅ mùa khô), cá nuôi dӉ nhiӉm bӋnh. Còn vùng cá bè Tân Mai do nguӗn nѭӟc thҧi ӣ Khu công
nghiӋp Biên Hòa làm ô nhiӉm môi sinh khiӃn nguӗn thӭc ăn tӵ nhiên bӏ cҥn kiӋt, ngѭӡi nuôi
phҧi tăng sӱ dөng thӭc ăn chӃ biӃn, làm giҧm hiӋu quҧ kinh tӃ.
d) Ngh͉ nuôi cá ao, ÿ̯m, m˱˯ng, r̩ch, ru͡ng trNJng:
DiӋn tích mһt nѭӟc nuôi thҧ cá trong ao, ÿҫm, mѭѫng, rҥch... trên ÿӏa bàn toàn tӍnh hiӋn
nay trên 960 ha. Ӣ nhiӅu ÿӏa phѭѫng trong tӍnh, bà con tұn dөng ao, ÿҫm, mѭѫng, rҥch, trNJng
ÿӇ thҧ cá theo hình thӭc quҧng canh cҧi tiӃn và bán thâm canh. Hình thӭc nuôi thҧ trên ÿây có
ÿҫu tѭ và chăm sóc tӕt, do ÿó cho sҧn lѭӧng thu hӑach hàng năm trung bình ÿҥt tӯ 1200 kg ÿӃn
1300 kg/ ha mһt nѭӟc. Mӛi năm cung cҩp sҧn lѭӧng không dѭӟi 1200 tҩn cá các loҥi phөc vө
nhu cҫu tiêu thө trong và ngoài tӍnh. Thӫy sҧn nuôi trong các ao, ÿҫm, rҥch chӫ yӃu là cá tra, cá
trê vàng, cá rô phi, cá chép, cá mè, các loҥi cá trҳng... Năm 1980 - 1981 rӝ lên phong trào nuôi
cá trê phi, hӗi ÿó “nhà nhà, ngѭӡi ngѭӡi nuôi cá trê phi”. Ngay nӝi ô thành phӕ Biên Hòa hӉ
nhà nào có khoҧng 3 - 4 m2 ÿҩt ÿӅu có thӇ ÿào ao thҧ cá trê phi. Lúc bҩy giӡ mӝt sӕ ngѭӡi làm
nghӅ sҧn xuҩt cá giӕng trê phi phҩt lên làm giàu nhanh chóng. Ngoài ra còn “sҧn sinh” mӝt ÿӝi
quân ÿông ÿҧo chuyên khai thác trùn chӍ ÿӇ bán cho nhӳng ngѭӡi nuôi cá trê phi cNJng phҩt lên
khá nhanh. ChӍ sau vài năm, phong trào nuôi cá trê phi lҳng xuӕng do có tin ÿӗn “ăn cá trê phi
sӁ bӏ bӋnh cùi”.
e) Ngh͉ s̫n xṷt cá gi͙ng:
Do nhu cҫu thúc ÿҭy nghӅ nuôi thӫy sҧn nѭӟc ngӑt trên ÿӏa bàn tӍnh ngày càng phát
triӇn, tӍnh ÿã thành lұp 3 cѫ sӣ quӕc doanh sҧn xuҩt ѭѫng cá giӕng: trҥi Bàu Cá, trҥi sông Mây,

9.6 Page 86

▲back to top


trҥi Long Bình Tân ÿӇ cung cҩp giӕng cá thҧ ӣ lòng hӗ Trӏ An và phong trào nuôi thҧ cá trong
dân. Các công trình nghiên cӭu thӭc ăn cho cá, phѭѫng pháp cho cá ÿҿ nhân tҥo, ѭѫng cá bӝt...
ӣ hai cѫ sӣ sҧn xuҩt cá giӕng quӕc doanh nói trên ÿã thành công và ÿѭa vào áp dөng rӝng rãi
trong các cѫ sӣ nhân giӕng cá trên ÿӏa bàn.
HiӋn nay, tӍnh Ĉӗng Nai có 34 cѫ sӣ ѭѫng nuôi cá giӕng, vӟi tәng diӋn tích 40,8 ha.
Ngoài 2 cѫ sӣ quӕc doanh ÿang hoҥt ÿӝng là Trҥi cá giӕng Bàu Cá và Trҥi cá giӕng sông Mây,
vӟi diӋn tích ѭѫng nuôi rӝng 4,8 ha (Trҥi cá giӕng Bàu Cá do Công ty Thӫy sҧn Ĉӗng Nai quҧn
lý và Trҥi cá giӕng sông Mây do Công ty khai thác công trình thӫy lӧi Ĉӗng Nai quҧn lý, riêng
Trҥi cá giӕng Long Bình Tân trѭӟc ÿây ÿã giҧi thӇ tӯ khi tӍnh không còn biӇn), 32 cѫ sӣ còn lҥi
do tѭ nhân quҧn lý vӟi diӋn tích ѭѫng nuôi 36 ha, nhiӅu nhҩt ӣ phѭӡng Tân Vҥn (TP. Biên
Hòa).
Các trҥi cá giӕng và các cѫ sӣ ѭѫng nuôi cá cӫa tӍnh hàng năm sҧn xuҩt ÿѭӧc 5 triӋu cá
bӝt, 37 triӋu cá ѭѫng nѭӟc ngӑt vӟi 29 loҥi giӕng cá các loҥi cung cҩp cho nhu cҫu nuôi thҧ cá
ÿang phát triӇn mҥnh trong dân chúng. Tuy nhiên, so vӟi nhu cҫu thӵc tӃ, sӕ lѭӧng cá giӕng sҧn
xuҩt hàng năm trong tӍnh vүn còn thiӃu, nên mӝt lѭӧng giӕng không nhӓ vүn phҧi mua ӣ TP.
Hӗ Chí Minh và các tӍnh miӅn Tây.
II.2.2. Nuôi thͯy s̫n n˱ͣc lͫ:
Thӫy sҧn nѭӟc lӧ là thӭc ăn giàu chҩt ÿҥm, dӉ tiêu, nên có giá trӏ cao trên thӏ trѭӡng
quӕc tӃ. VӅ mһt kinh tӃ, nuôi thӫy sҧn nѭӟc lӧ ÿòi hӓi vӕn lӟn (nuôi bán thâm canh), nhѭng
mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao.
Chӫ trѭѫng cӫa tӍnh là mӣ rӝng diӋn tích nuôi tôm, cá nѭӟc lӧ ӣ hai huyӋn Long Thành
và Nhѫn Trҥch, nhҵm tăng sҧn lѭӧng và giá trӏ nuôi trӗng. Ngành nông nghiӋp và phát triӇn
nông thôn ÿã phӕi hӧp vӟi hai huyӋn nói trên, bѭӟc ÿҫu vұn ÿӝng mӣ rӝng diӋn tích nuôi trӗng
thӫy sҧn tӯ 600 ha năm 1995 lên 700 ha năm 1996, trong ÿó có 600 ha nuôi tôm. Tuy nhiên
diӋn tích nuôi tôm cá nѭӟc lӧ ӣ khu vӵc huyӋn Nhѫn Trҥch tӯ năm 1996 trӣ lҥi ÿây tăng giҧm
thҩt thѭӡng do ҧnh hѭӣng cӫa tình trҥng ô nhiӉm môi trѭӡng. Mһt khác hình thӭc nuôi phә biӃn
quҧng canh thô sѫ, nên sҧn lѭӧng ÿҥt chѭa cao. Theo báo cáo cӫa Sӣ Nông nghiӋp và phát triӇn
nông thôn: tәng diӋn tích nuôi tôm cá trên mһt nѭӟc lӧ trên ÿӏa bàn cӫa năm 1997 giҧm xuӕng
còn 482 ha, nhѭng nhӡ áp dөng hình thӭc quҧng canh cҧi tiӃn và nӱa thâm canh nên nuôi trӗng
ÿҥt ÿѭӧc 242 tҩn tôm và 145 tҩn cá, trong ÿó chӫ yӃu là các loài tôm cá có giá trӏ kinh tӃ cao
nhѭ tôm sú, tôm thҿ, tôm sҳt...
III. HѬӞNG PHÁT TRIӆN CӪA NGÀNH THӪY SҦN ĈӖNG NAI:
Chӫ trѭѫng cӫa tӍnh Ĉӗng Nai tӯ nay ÿӃn năm 2000, tұp trung phát triӇn nuôi trӗng
thӫy sҧn trên diӋn tích mһt nѭӟc có khҧ năng khai thác ӣ lòng hӗ Trӏ An, ven sông Ĉӗng Nai,
theo hѭӟng chuyӇn mҥnh tӯ phѭѫng thӭc nuôi quҧng canh sang bán thâm canh và thâm canh,
gҳn vӟi viӋc bҧo vӋ môi sinh, môi trѭӡng ӣ vùng nѭӟc lӧ trên ÿӏa bàn huyӋn Nhѫn Trҥch, Long
Thành. Ĉӗng thӡi tұn dөng mһt nѭӟc ao hӗ ÿӇ nuôi thҧ cá quy mô hӝ gia ÿình ӣ ÿӏa bàn nông
thôn.
VӅ lâu dài, ÿӇ tҥo ÿiӅu kiӋn cho nghӅ cá Ĉӗng Nai (ÿánh bҳt và nuôi trӗng thӫy sҧn) có
bѭӟc phát triӇn mҥnh hѫn, ÿòi hӓi phҧi tiӃn hành quy hoҥch, tăng cѭӡng ÿҫu tѭ, tә chӭc lӵc
lѭӧng nuôi trӗng, bҧo vӋ tӕt nguӗn lӧi và ÿánh bҳt thӫy sҧn nhҵm tұn dөng tӕi ÿa diӋn tích mһt
nѭӟc ÿӇ nuôi tôm, cá, thâm canh tăng năng suҩt, mӣ rӝng thӏ trѭӡng tiêu thө gҳn vӟi tә chӭc
chӃ biӃn tҥi chӛ.

9.7 Page 87

▲back to top


Vӟi tiӅm năng còn lӟn, trong nhӳng năm tӟi, nghӅ cá Ĉӗng Nai (gӗm ÿánh bҳt, nuôi
thӫy sҧn) sӁ có thӇ phát triӇn mҥnh hѫn và có nhӳng ÿóng góp xӭng ÿáng hѫn vào sӵ nghiӋp
phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi cӫa tӍnh, ÿѭa nghӅ truyӅn thӕng lâu ÿӡi này trӣ thành mӝt trong
nhӳng ngành kinh tӃ quan trӑng cӫa Ĉӗng Nai.

9.8 Page 88

▲back to top


9.9 Page 89

▲back to top


9.10 Page 90

▲back to top


CHѬѪNG IV
CÔNG NGHIӊP – TIӆU THӪ
CÔNG NGHIӊP
Ngành công nghi͏p - ti͋u thͯ công nghi͏p Ĉ͛ng Nai hình thành và phát
tri͋n khá sͣm, ngay tͳ thͥi ng˱ͥi c͝ ÿã có ngh͉ thͯ công làm ra các công cͭ
nh˱ ÿ͛ ÿá, ÿ͛ ÿ͛ng, ÿ͛ s̷t, g͙m, g̩ch nung..., trong ÿó m͡t s͙ s̫n pẖm có
niên ÿ̩i hàng ngàn năm.
Tͳ khi Pháp ÿánh chi͇m Nam B͡, nh̭t là tͳ khi chính quy͉n Sài Gòn ra
s̷c l͏nh thành l̵p Khu kͿ ngh͏ Biên Hòa năm 1963 thì ngành công nghi͏p -
ti͋u thͯ công nghi͏p Ĉ͛ng Nai có b˱ͣc phát tri͋n mͣi c̫ v͉ l˱ͫng và ch̭t. Ĉ͇n
năm 1975, ngành công nghi͏p Ĉ͛ng Nai (bao g͛m c̫ ti͋u thͯ công nghi͏p)
ÿͱng hàng thͱ 2 ͧ mi͉n Nam (sau Thành ph͙ H͛ Chí Minh).
Tͳ ngày mi͉n Nam hoàn toàn gi̫i phóng 30 - 4 - 1975 ÿ͇n nay, sau 21
năm (1975 - 1996) khôi phͭc và phát tri͋n, ngành công nghi͏p t͑nh Ĉ͛ng Nai
tͳ ch͟ l͏ thu͡c vào n˱ͣc ngoài v͉ nguyên li͏u, chuyên gia, cán b͡ kͿ thu̵t -
nay ÿã trͧ thành m͡t trong nhͷng ngành kinh t͇ phát tri͋n cͯa t͑nh và ÿͱng thͱ
4 trong c̫ n˱ͣc (sau Thành ph͙ H͛ Chí Minh, Thͯ ÿô Hà N͡i và t͑nh Bà R͓a -
VNJng Tàu):
Ĉѫn vӏ tính: Tͽ ÿ͛ng
ĈӎA PHѬѪNG
Toàn quӕc
Hà Nӝi
T.P Hӗ Chí Minh
Bà Rӏa - VNJng Tàu
Ĉӗng Nai
1993
20.412
1290
5.722
3.342
619
1994
1995
23.214
1.707
6.539
3.679
711
26.584
1.892
7.544
4.022
819
(S͙ li͏u: T͝ng cͭc th͙ng kê năm 1996)
Ngành công nghi͏p Ĉ͛ng Nai (bao g͛m công nghi͏p và ti͋u thͯ công
nghi͏p) tăng tr˱ͧng hàng năm khá cao và chi͇m tͽ tr͕ng ngày càng lͣn trong
c˯ c̭u kinh t͇ cͯa t͑nh qua các năm: năm 1990 tͽ tr͕ng ngành công nghi͏p mͣi
chi͇m 20,6% GDP trong c˯ c̭u kinh t͇ cͯa t͑nh, năm 1996 chi͇m 43,4%, năm
1998 chi͇m tͣi 48,0%
Năm 1996, toàn t͑nh có 6.924 c˯ sͧ s̫n xṷt công nghi͏p, trong ÿó
công nghi͏p qu͙c doanh trung ˱˯ng (QDTW) có 41 c˯ sͧ; công nghi͏p qu͙c
doanh ÿ͓a ph˱˯ng (QDĈP) 30 c˯ sͧ; kinh t͇ t̵p th͋ (HTX ti͋u thͯ công

10 Pages 91-100

▲back to top


10.1 Page 91

▲back to top


nghi͏p) 6 c˯ sͧ; kinh t͇ t˱ nhân 290 doanh nghi͏p; kinh t͇ h͟n hͫp (g͛m các
công ty c͝ ph̯n, công ty trách nhi͏m hͷu h̩n) 40 c˯ sͧ; kinh t͇ cá th͋ (các
doanh nghi͏p nh͗) 6.440 c˯ sͧ; doanh nghi͏p công nghi͏p có v͙n ÿ̯u t˱ n˱ͣc
ngoài (DNĈTNN) ÿã ÿi vào ho̩t ÿ͡ng là 77 c˯ sͧ.
Ĉ͇n năm 1998 có 7.131 c˯ sͧ s̫n xṷt công nghi͏p ÿang ho̩t ÿ͡ng,
trong ÿó 39 doanh nghi͏p nhà n˱ͣc (DNNN) do trung ˱˯ng qu̫n lý, 25 DNNN
do ÿ͓a ph˱˯ng qu̫n lý, 5 c˯ sͧ kinh t͇ t̵p th͋, 247 doanh nghi͏p t˱ nhân, 47
c˯ sͧ kinh t͇ h͟n hͫp, 6650 doanh nghi͏p nh͗, 118 doanh nghi͏p có v͙n ÿ̯u t˱
n˱ͣc ngoài ÿã ÿi vào ho̩t ÿ͡ng.
Trong nhͷng năm ÿ̯u cͯa th̵p niên 90, ÿ̯u t˱ n˱ͣc ngoài vào Ĉ͛ng
Nai luôn ÿͱng thͱ 3 toàn qu͙c c̫ v͉ s͙ d͹ án và t͝ng v͙n ÿ̯u t˱ (sau Thành
ph͙ H͛ Chí Minh và Thͯ ÿô Hà N͡i), nh˱ng ÿ͇n năm 1997 và 1998 ÿ̯u t˱
n˱ͣc ngoài vào Ĉ͛ng Nai b̷t ÿ̯u gi̫m sút so vͣi m͡t s͙ t͑nh.
L͹c l˱ͫng lao ÿ͡ng trong ngành công nghi͏p tăng nhanh chóng, nh̭t là
tͳ khi có Lu̵t ÿ̯u t˱ n˱ͣc ngoài vào Vi͏t Nam: năm 1996 t͝ng s͙ lao ÿ͡ng
trong ngành công nghi͏p là 106.106 ng˱ͥi, năm 1997 là 114.607 ng˱ͥi, năm
1998 có 121.426 ng˱ͥi.
I. TIӆU - THӪ CÔNG NGHIӊP:
I.1. L˱ͫc s͵ phát tri͋n ti͋u - thͯ công nghi͏p:
Nhӳng công cө bҵng ÿá ÿѭӧc ghi nhұn qua khҧo cә nhѭ: lѭӥi rìu sҳc bén, mNJi lao nhӑn
ÿѭӧc lҳp cán tre gӛ chӭng tӓ con ngѭӡi ӣ Ĉӗng Nai thӡi bҩy giӡ ÿã là nhӳng thӧ thӫ công
thành thҥo kӻ thuұt ghè, ÿӁo, mài dNJa.
Nhӳng chiӃc nӗi, lu, tô, chén ÿƭa... bҵng gӕm nung cӫa nhiӅu di chӍ khҧo cә chӭng tӓ
nghӅ gӕm thӫ công xuҩt hiӋn ӣ Ĉӗng Nai rҩt sӟm.
Các di chӍ Phѭӟc Tân, Trҧng Bom, Võ Dõng, Sông Ray, Núi Gӕm chӭng tӓ sӵ xuҩt
hiӋn cӫa các cѫ sӣ chӃ tác ÿá. Nhӳng khuôn, mүu ÿúc thu thұp ÿѭӧc tuy còn rҩt ÿѫn sѫ nhѭng
là nhӳng yӃu tӕ làm xuҩt hiӋn văn minh kim khí... Các di tích ÿӗng thau mà tiêu biӇu là di tích
Dӕc Chùa nhѭ: rìu ÿӗng, qua ÿӗng (Long Giao), giáo mác, chuông nhҥc ÿӗng... chӭng tӓ nghӅ
ÿúc ÿӗng thau phát triӇn hѫn trѭӟc vӅ sӕ lѭӧng, vӅ hình loҥi và kӻ thuұt.
Các di tích ÿӗ sҳt mà tiêu biӇu là di tích Suӕi Chӗn vӟi sӵ có mһt cӫa hàng trăm khuôn
ÿúc, các sҧn phҭm sҳt rèn nhѭ: lѭӥi rìu sҳt, dao, kiӃm sҳt, cuӕc, lѭӥi cày, lѭӥi mai tìm ÿѭӧc ӣ
Long Giao, mӝ chum Phú Hòa, Hàng Gòn cho biӃt nghӅ ÿúc gang và nghӅ rèn sҳt ÿã xuҩt hiӋn
khá sӟm... HiӋn nay còn nhiӅu nghӋ nhân dân tӝc Xtiêng thành thҥo viӋc rèn sҳt.
NghӅ ÿan lát cӫa dân bҧn ÿӏa xuҩt hiӋn vӟi nhӳng chiӃc gùi, rә rá, nón ÿӝi ÿҫu, quҥt ÿӇ
dùng trong lúc trӡi oi bӭc... NghӅ mӝc ra ÿӡi cùng lúc vӟi sӵ có mһt cӫa các công cө bҵng sҳt
ÿӇ làm ra ÿӗ dùng trong gia ÿình: giѭӡng, tӫ, bàn, ghӃ...
Sӵ phát hiӋn di tích cӫa mӝt sӕ ngôi ÿӅn dӵng bҵng gӛ, gҥch ӣ vùng Long Thành, Nhѫn
Trҥch... là nhӳng chӭng tích vӅ sӵ ra ÿӡi cӫa nghӅ làm gҥch ngói trên ÿҩt Ĉӗng Nai cách ÿây
hàng ngàn năm..
Ngѭӡi cә Ĉӗng Nai biӃt trӗng lúa làm cây lѭѫng thӵc chính tӯ rҩt sӟm, nhѭng hӑ chӍ
dùng chày tay giã gҥo, chӍ tӯ khi ngѭӡi ViӋt vào khҭn hoang mӟi ÿem theo nghӅ xay xát tiӇu

10.2 Page 92

▲back to top


công nghiӋp, sau ÿó mӣ ra nghӅ trӗng mía và sҧn xuҩt ÿѭӡng mía tiӇu công nghiӋp.
Mӝt sӕ nghӅ tiӇu - thӫ công nghiӋp mӟi du nhұp vào Ĉӗng Nai tӯ sau năm 1954 nhѭ
nghӅ gò, hàn, chӃ biӃn lѭѫng thӵc, thӵc phҭm, chӃ tác các sҧn phҭm tӯ gӛ... tҥo thành mӝt hӋ
thӕng nghӅ tiӇu thӫ công nghiӋp cӫa tӍnh Ĉӗng Nai ngày nay.
Các sҧn phҭm tiӇu - thӫ công nghiӋp cӫa tӍnh Ĉӗng Nai mang sҳc thái riêng, ÿӝc ÿáo
cӫa ÿӏa phѭѫng ÿѭӧc bán trong nѭӟc và nhiӅu nѭӟc trên thӃ giӟi: Sҧn phҭm sҳt rèn BӃn Gӛ
vang tiӃng mӝt thӡi; sҧn phҭm ÿӗ ÿӗng Nhӏ Hòa mang tính nghӋ thuұt cao; sҧn phҭm gang ÿúc
Bình Thҥnh ÿáp ӭng nhu cҫu sҧn xuҩt và phө kiӋn cho nhiӅu sҧn phҭm công nghiӋp; sҧn phҭm
gò hàn ÿa dҥng và phong phú vӅ kiӇu dáng, mүu mã ÿáp ӭng nhu cҫu tiêu dùng cӫa nhân dân
trong tӍnh và các tӍnh lân cұn; các sҧn phҭm gӕm mӻ nghӋ và lu, hNJ... vùng Tân Vҥn, Bӱu Hòa
nәi tiӃng tӯ xѭa ÿӃn nay vӅ chҩt lѭӧng tӕt, kiӇu dáng ÿҽp, màu sҳc trang nhã...; gҥch, ngói
Ĉӗng Nai nәi tiӃng cҧ miӅn Nam; các sҧn phҭm chӃ biӃn tӯ gӛ, ÿan lát mây, tre, lá ÿѭӧc xuҩt
khҭu ra thӃ giӟi vӟi sӕ lѭӧng khá lӟn so vӟi các tӍnh khác trong nѭӟc...
I.2. Nhͷng ngh͉ ti͋u thͯ công truy͉n th͙ng cͯa Ĉ͛ng Nai:
I.2.1. Ngh͉ g͙m:
Nhӳng di vұt gӕm thu thұp ÿѭӧc ӣ Cҫu Sҳt, Cái Vҥn, Bình Ĉa, Suӕi Ĉá... rҩt ÿa dҥng vӅ
chӫng loҥi, hoàn thiӋn vӅ kӻ, mӻ thuұt và có niên ÿҥi ѭӟc ÿӝ 4.000 năm. Các di vұt gӕm nhѭ:
chum, lu, vò, hNJ, bình, nӗi, tách, tô, chén, bát, ÿƭa... ӣ Phѭӟc Tân, Phѭӟc Thái, Phѭӟc Thӑ, BӃn
Gӛ, Hóa An, Tân Thành có loҥi mang màu sҳc bҧn ÿӏa, có loҥi mang màu sҳc văn hóa Chămpa,
có loҥi thuӝc văn hóa Trung Hoa... xuҩt hiӋn tӯ thӃ kӹ thӭ XVII khi nhӳng ngѭӡi Hoa ÿѭӧc
chúa NguyӉn cho cѭ trú chính trӏ ӣ Biên Hòa Ĉӗng Nai. Khi nhӳng ngѭӡi ViӋt tӯ các tӍnh phía
Bҳc và vùng NgNJ Quҧng ÿӃn Ĉӗng Nai khai hoang mӣ làng, lұp ҩp, hӑ mang theo nghӅ gӕm.
Phҫn lӟn các di vұt gӕm tìm thҩy ÿӅu là gӕm thô mӓng, chҩt liӋu chính là ÿҩt sét, mһt
ngoài có lӟp men áo mӏn màu xám, màu vàng, màu vàng xám, mһt ngoài ÿѭӧc miӃt láng có vӁ
hoa văn màu ÿen hoһc nâu nhҥt; trang trí hoa văn gӗm các hoa văn thѭӡng, hoa văn chҧi, hoa
văn khҳc vҥch... Kӻ thuұt phә biӃn nhҩt là làm bҵng tay vuӕt nһn kӃt hӧp vӟi bàn xoay, hòn kê
lăn thӯng, khҳc vҥch hoһc ÿә rót vào khuôn thҥch cao. NhiӋt ÿӝ nung khoҧng 500 - 1000oC.
Khu lò gӕm cӫa ngѭӡi ViӋt dӑc theo rҥch Lò Gӕm trên Cù Lao Phӕ, hӑ sҧn xuҩt ra
chum, lu ÿӵng nѭӟc, nӗi nҩu cѫm, ҩm ÿun nѭӟc uӕng, bát ÿƭa, bình tích, chén... Khu lò gӕm
cӫa ngѭӡi Hoa sҧn xuҩt các sҧn phҭm: vò, hNJ, bình, lӑ, tô, dƭa, chén, siêu... Khu lò gӕm cӫa
ngѭӡi Chăm còn gӑi là lò gӕm xóm RUK làm: ghè, lu, trã, trách, om... hiӋn nay ӣ xã HiӋp Hòa
còn dҩu vӃt.
Tҩt cҧ dòng gӕm ViӋt, Chăm, Hoa hòa trӝn tҥo thành gӕm Ĉӗng Nai và hình thành
nhӳng làng gӕm Tân Vҥn, Bӱu Hòa, Cù Lao Phӕ, Hóa An, bӃn ÿò Trҥm cho ÿӃn ngày nay. Sҧn
phҭm gӕm Trҩn Biên vang tiӃng mӝt thӡi. Sau sӵ kiӋn năm 1776, các chӫ lò gӕm ÿӅu rӡi khӓi
Cù Lao Phӕ. Các chӫ lò gӕm cӫa ngѭӡi Chăm di chuyӇn vӅ miӅn Tây, còn các chӫ lò ngѭӡi
ViӋt, ngѭӡi Hoa chuyӇn vӅ các làng gӕm Tân Vҥn, Tân Bҧn, Hóa An và Sài Gòn... tiӃp tөc làm
nghӅ.
Dѭӟi thӡi Pháp thuӝc vào nhӳng năm 90 cӫa thӃ kӹ XIX, các chӫ lò gӕm ngѭӡi Hoa tұp
trung ӣ vùng Cây Mai (Chӧ Lӟn) hình thành dòng gӕm Cây Mai. Nhӳng thӧ lành nghӅ ÿӅu tӯ
Tân Vҥn, Tân Bҧn xuӕng làm nên sҧn phҭm vүn mang dáng dҩp cӫa gӕm Biên Hòa. Ӣ Biên
Hòa - Ĉӗng Nai, các chӫ lò gӕm ngѭӡi ViӋt tiӃp tөc sҧn xuҩt, mһt hàng ngày càng ÿa dҥng hѫn
nên gӕm Tân Vҥn, Bӱu Hòa vүn tiêu biӇu cho dòng gӕm Biên Hòa. HiӋn còn lѭu truyӅn câu
chuyӋn dân gian: thӡi bҩy giӡ có ông Bùi Thoҥi Tѭӡng - mӝt nhà nho hay chӳ không chӏu tiӃn
thân bҵng con ÿѭӡng khoa cӱ mà thích ngao du sѫn thӫy, tìm hiӇu ÿӡi sӕng cӫa nhân dân. Mӝt

10.3 Page 93

▲back to top


lҫn ghé thăm và ӣ lҥi ăn TӃt nguyên ÿán tҥi nhà bҥn cNJ là chӫ lò gҥch ӣ làng Tân Vҥn, ông ÿã
cao hӭng tһng bҥn ÿôi liӉn:
M˱ͫn nӗi không trҧ ÿòi l̩i trách
B͋ ҩm ÿ͉n siêu cãi l͡n om
Ta thҩy ÿôi liӉn này nhҳc ÿӃn sáu loҥi sҧn phҭm gӕm: n͛i, trách, trã, ̭m, siêu, om
chӭng tӓ nghӅ gӕm lúc bҩy giӡ rҩt hѭng thӏnh.
Năm 1903, Trѭӡng bá nghӋ Biên Hòa ra ÿӡi, hàng năm ÿã ÿào tҥo ra hàng chөc thӧ
gӕm lành nghӅ. Gӕm Biên Hòa có nghӋ thuұt cao ngoài chӭc năng sӱ dөng, ÿó là mӝt trong
nhӳng thành tӵu văn hóa cӫa ÿӏa phѭѫng. Trѭӡng Bá nghӋ Biên Hòa ÿã ÿѭa các sҧn phҭm gӕm
Biên Hòa ÿi dӵ các cuӝc ÿҩu xҧo quӕc tӃ ӣ Pháp, Nhұt Bҧn, Indonesia, Thái Lan... giành ÿѭӧc
nhiӅu giҧi thѭӣng mӻ thuұt quӕc tӃ, ÿҥt huy chѭѫng vàng và bҵng danh dӵ.
Gӕm Biên Hòa rҩt da dҥng gӗm: bình, tѭӧng, phù ÿiêu, chұu, ÿôn, lân, voi, ÿèn lӗng,
ÿƭa trang trí... Ĉһc biӋt là tӯ nhӳng phù ÿiêu ghép thành bӭc tranh nӝi dung lӏch sӱ hoһc lӉ hӝi
dân gian rҩt công phu, các hӑa tiӃt chҥm khҳc rҩt khéo léo; nhӳng viên gҥch gӕm trә thӫng tҥo
thành các ô cӱa sә, gҥch gӕm bông lót các bұc thӅm tam cҩp... Tӯ năm 1930 ÿӃn nay, gӕm Biên
Hòa ÿã xuҩt khҭu ÿi nhiӅu nѭӟc châu Âu, châu Á và Bҳc Mӻ... ÿѭӧc các giӟi mӻ thuұt rҩt ѭa
thích.
Gӕm Biên Hòa có sӵ kӃt hӧp hài hòa giӳa Ĉông và Tây, giӳa cNJ và mӟi; nhӳng bàn tay
ÿiêu luyӋn cӫa các nghӋ nhân tҥo nên bҧn sҳc riêng biӋt cӫa gӕm ÿӏa phѭѫng vӟi vҿ ÿҽp ÿӝc
ÿáo vӅ hình dáng, màu men và nghӋ thuұt trang trí. Tӯ men màu xanh lөc truyӅn thӕng, vӟi kӻ
thuұt pha chӃ tinh xҧo, cӝng vӟi nghӋ thuұt ÿӕt lò sӱ dөng nhiӋt ÿӝ cao thҩp khác nhau, các
nghӋ nhân ÿã tҥo ra màu men xanh con két giӕng men xanh cӫa ÿҥo Hӗi, làm cho các nhà
nghiên cӭu nѭӟc ngoài nhѭ: Nhұt, Mӻ, Ĉài Loan không khӓi ngҥc nhiên.
I.2.2. Ngh͉ s̫n xṷt g̩ch ngói:
NghӅ sҧn xuҩt gҥch ngói là mӝt nghӅ thӫ công truyӅn thӕng lâu ÿӡi cӫa ÿӏa phѭѫng. Các
di tích khai quұt ÿѭӧc ӣ gò Chiêu Lѭu, gò Ông Tùng ӣ Long Thành, Nhѫn Trҥch phát hiӋn kiӃn
trúc các ngôi nhà ÿѭӧc dӵng bҵng gҥch gӛ ÿѫn sѫ; di tích khai quұt ÿѭӧc ӣ Cây Gáo (Vƭnh
Cӱu) có kiӃn trúc ÿѫn giҧn, qui mô nhӓ, tѭӡng gҥch nung, cӝt gӛ, mái che bҵng các vұt liӋu
nhҽ, có niên ÿҥi vào khoҧng thӃ kӹ thӭ II sau Công nguyên; các di tích khai quұt ӣ Ĉӗng Bѫ,
Rҥch Ĉông (huyӋn Vƭnh Cӱu), Nam Cát Tiên (huyӋn Tân Phú) phát hiӋn nhӳng kiӃn trúc nhà ӣ
bҵng tѭӡng gҥch bao quanh, nӅn lát gҥch, cӝt gӛ, có niên ÿҥi vào khoҧng thӃ kӹ thӭ VII...
chӭng tӓ nghӅ làm gҥch ngói nung ӣ Ĉӗng Nai ÿã ra ÿӡi tӯ rҩt sӟm...
Các nhà khҧo cә còn tìm thҩy các di tích nӅn ÿҩt bӏ nung ÿӓ, mӝt sӕ gҥch hoa văn là
nhӳng sҧn phҭm gҥch Chămpa ӣ BӃn Gӛ, Gò Bѭӡng (Long Thành), Cҫu Hang (Biên Hòa), và
mӝt sӕ lѭӧng lӟn các loҥi ngói (âm dѭѫng) cӫa ngѭӡi Khѫme phӓng theo loҥi ngói cӫa ngѭӡi
Trung Quӕc, ngói diӅm, ngói chóp nhӑn... Ngѭӡi ta suy ÿoán là ngѭӡi Khѫme sҧn xuҩt ngói lӧp
nhà vào khoҧng thӃ kӹ thӭ IX và X sau Công nguyên.
Qua các di chӍ này, ngѭӡi ta thҩy sҧn phҭm gҥch ngói sҧn xuҩt trên ÿҩt Ĉӗng Nai rҩt ÿa
dҥng do nhiӅu dân tӝc sҧn xuҩt: ngѭӡi bҧn ÿӏa, ngѭӡi Chăm, ngѭӡi Khѫme.
Tӯ thӃ kӹ 17, ngѭӡi ViӋt, ngѭӡi Hoa ÿӃn Biên Hòa - Ĉӗng Nai khai hoang mӣ làng, lұp
ҩp, có mӝt sӕ mӣ lò sҧn xuҩt gҥch ngói ÿӇ phөc vө cho công viӋc xây dӵng nhà cӱa, ÿӅn chùa.
Sҧn phҭm gҥch ngói cӫa ngѭӡi ViӋt gӗm: gҥch ÿinh, gҥch ӕng, gҥch vuông, ngói mNJi, ngói bҧn,
ngói liӋt... Sҧn phҭm gҥch ngói cӫa ngѭӡi Hoa gӗm: gҥch chӍ, gҥch tàu, ngói âm dѭѫng.
Nguyên liӋu làm gҥch ngói là ÿҩt sét ÿѭӧc khai thác dӑc bӡ sông Ĉӗng Nai, ngѭӡi ta

10.4 Page 94

▲back to top


ÿem ngâm ӫ, nhào luyӋn và tҥo hình (hoàn toàn bҵng thӫ công) thành gҥch, ngói mӝc. Gҥch,
ngói mӝc ÿѭӧc phѫi khô bҵng khí trӡi, sau ÿó ÿѭӧc xӃp vào lò ÿӇ nung. Lò nung gҥch ngói
thѭӡng hình vuông, hình chӳ nhұt (ngѭӡi ta thѭӡng gӑi là lò bҫu); chҩt ÿӕt là cӫi, ngày nay mӝt
sӕ nѫi dùng than ÿá thay cӫi. Ngѭӡi thӧ ÿӕt lò lành nghӅ ÿiӅu chӍnh nhiӋt ÿӝ bҵng trӵc giác mà
không có bҩt cӭ mӝt thiӃt bӏ ÿo nhiӋt ÿӝ nào. Ông NguyӉn Văn Trҳng, Ĉào Văn Thành, NguyӉn
Thành Nghiêm ӣ xã An Hòa; ông Năm Mân, ông Sáu Lâu, ông Tuӗng, ông Thông ӣ Tân Vҥn...
là nhӳng ngѭӡi thӧ nәi tiӃng mӝt thӡi cӫa nghӅ làm gҥch ngói thӫ công ӣ Ĉӗng Nai.
Năm 1900, có 17 lò gҥch ngói thӫ công chӫ yӃu ӣ Tân Vҥn, An Hòa, Hóa An, ÿӃn năm
1924 có 27 lò, năm 1945 có 97 lò, năm 1976 có 206 lò, năm 1996 có 431 cѫ sӣ lӟn nhӓ tұp
trung nhҩt ӣ các ÿӏa phѭѫng Tân Vҥn, Long Bình Tân, An Hòa.
Năm 1976, các lò gҥch thӫ công ÿã sҧn xuҩt ÿѭӧc 16.148 ngàn viên gҥch và 4.692 ngàn
viên ngói các loҥi; năm 1985 sҧn xuҩt ÿѭӧc 46.930 ngàn viên gҥch và 3.653 ngàn viên ngói;
năm 1990 sҧn xuҩt ÿѭӧc 124.104 ngàn viên gҥch và 5.842 ngàn viên ngói; năm 1996 sҧn xuҩt
ÿѭӧc 473.140 ngàn viên gҥch và 7.015 ngàn viên ngói các loҥi.
Do kiӃn trúc ngày mӝt thay ÿәi, nhiӅu loҥi vұt liӋu xây dӵng mӟi ra ÿӡi nhѭ tôn thiӃc,
tҩm lӧp fibrociment, ngói nhӵa...,ÿһc biӋt do nguӗn gӛ ngày càng khan hiӃm, nên các loҥi ngói
nung âm dѭѫng, ngói bҧn, ngói mNJi, ngói tây...ngày càng ít ÿѭӧc sӱ dөng, vì vұy ngày nay
ngѭӡi ta tұp trung sҧn xuҩt các loҥi gҥch: gҥch ÿinh, gҥch thҿ, gҥch ӕng, gҥch vuông (gҥch tàu),
gҥch bông... theo quy chuҭn thӕng nhҩt.
Nhu cҫu xây dӵng cѫ bҧn ngày càng tăng, ÿòi hӓi tính ÿӗng nhҩt và chҩt lѭӧng gҥch
ngói ngày càng cao, vì vұy các lò gҥch thӫ công ngày nay ÿѭӧc ÿҫu tѭ trang bӏ mӝt sӕ máy móc
cѫ khí bán tӵ ÿӝng ӣ các khâu luyӋn, dұp, cҳt, tҥo hình sҧn phҭm. Tuy nhiên do viӋc ÿӕt lò gҥch
ngói bҵng cӫi bӏ ô nhiӉm, nên Nhà nѭӟc khuyӃn cáo các chӫ lò chuyӇn sang ÿӕt bҵng than ÿá,
dҫu, ÿӗng thӡi ÿang có kӃ hoҥch chuyӇn các lò gҥch ngói, gӕm sӭ ra khӓi thành phӕ Biên Hòa.
I.2.3. Ngh͉ khai thác và ch͇ tác ÿá:
a) Ngh͉ ch͇ tác ÿá ͧ Tân L̩i (nay thuӝc phѭӡng Bӱu Long, thành phӕ Biên Hòa)
Trong sӕ 3000 di thҫn ngѭӡi Hoa ÿӃn cѭ trú ӣ Ĉӗng Nai năm 1679 có mӝt sӕ ngѭӡi Hҽ
vӕn có nghӅ chӃ tác ÿá. Ĉҫu tiên có tám gia ÿình thuӝc các hӑ Lѭu, Ĉһng, Phҥm vӅ làng Tân
Lҥi mӣ hҫm khai thác ÿá. Thӡi ÿiӇm phát triӇn nhҩt lên ÿӃn 40 cѫ sӣ. Công cө sҧn xuҩt cӫa
nhӳng ngѭӡi làm ÿá lúc bҩy giӡ chӍ có búa tҥ, xà beng, chét lӟn ÿӇ khai thác ÿá; búa trung; búa
nhӓ và ÿөc lӟn nhӓ các loҥi ÿӇ chӃ tác ÿá thành các sҧn phҭm mӻ thuұt...
HiӋn nay ҩp Tân Lҥi, phѭӡng Bӱu Long, thành phӕ Biên Hòa còn có miӃu thӡ ông tә
cӫa nghӅ ÿá, gӑi là Tә sѭ miӃu. Hàng năm vào ngày 13 tháng 6 âm lӏch là ngày giӛ tә, các gia
ÿình và nghӋ nhân nghӅ chӃ tác ÿá dӵ rҩt ÿông. MiӃu này ÿѭӧc ngѭӡi ta biӃt ÿӃn dѭӟi cái tên
chùa Bà Thiên Hұu.
Trҧi qua 300 năm nghӅ làm ÿá, các nghӋ nhân ӣ Tân Lҥi (Bӱu Long) ÿã sáng tҥo ra
nhiӅu sҧn phҭm gia dөng: cӕi xay, cӕi ÿá và các sҧn phҭm xây dӵng nhѭ: ÿá tҧng, ÿá kê, cӝt ÿá;
sҧn phҭm trang trí nhѭ: ÿӍnh ÿá, voi, sҩu, lân, rùa, ÿèn lӗng, bia mӝ...
Hӗ Long Ҭn, mӝt hӗ nhân tҥo cӫa khu du lӏch Bӱu Long ngày nay là kӃt quҧ hàng trăm
năm khai thác ÿá cӫa dân Tân Lҥi. Hӗ giӕng nhѭ mӝt vӏnh Hҥ Long thu nhӓ. Ngày nay Khu du
lӏch Bӱu Long ÿã ÿѭӧc Nhà nѭӟc công nhұn là “Khu văn hóa qu͙c gia". Các nghӋ nhân có
tiӃng vӅ nghӅ làm ÿá có ông Ĉһng Văn Lӧi, Lѭu Chí DNJng, Phҥm Văn Phúc, NguyӉn Thành
Tiên, Phҥm Văn Sѫn, Lѭu Ngӑc Lan...
ĈӇ bҧo vӋ Khu văn hóa quӕc gia Bӱu Long, năm 1996 Nhà nѭӟc cҩm khai thác ÿá núi

10.5 Page 95

▲back to top


Bӱu Long, vì vұy các cѫ sӣ chӃ tác ÿá phҧi mua ÿá nѫi khác vұn chuyӇn vӅ hӃt sӭc khó khăn,
chi phí lӟn, hiӋu quҧ kinh tӃ kém, do ÿó hӑ lҫn lѭӧt bӓ nghӅ. Ӣ Tân Lҥi - Bӱu Long hiӋn chӍ
còn 19 cѫ sӣ hoҥt ÿӝng. Ông Ĉһng Tѭ Thông và ông Lѭu Quang Minh là nhӳng nghӋ nhân chӃ
tác ÿá lâu ÿӡi cho biӃt: vì thiӃu nguyên liӋu nên nhiӅu nghӋ nhân phҧi ÿi Ĉà Nҹng, Nha Trang,
Quy Nhѫn, Bà Rӏa - VNJng Tàu ÿӇ tiӃp tөc làm nghӅ. Gia ÿình ông Minh có 10 anh em ÿӅu làm
nghӅ chӃ tác ÿá, nay mӝt sӕ phҧi chuyӇn vӅ Bà Rӏa - VNJng Tàu ÿӇ tiӃp tөc giӳ nghӅ truyӅn
thӕng cӫa gia ÿình.
NghӅ chӃ tác ÿá ӣ Ĉӗng Nai ÿang mai mӝt dҫn, tѭѫng lai không xa nghӅ này có thӇ sӁ
biӃn mҩt.
b) Ngh͉ khai thác ÿá xây d͹ng:
Trѭӟc năm 1865, các hҫm ÿá ӣ các làng: Tân Lҥi, Bҥch Khôi, Bӱu Long, Bình ĈiӅn,
Bình Thҥnh khai thác chӫ yӃu ÿá hӝc ÿӇ xây tѭӡng rào. Năm 1868, ngѭӡi ta mӣ thêm các hҫm
ÿá ӣ Bình Trӏ, Hóa An, Bình Ý, Tân Phong... tҩt cҧ là 86 hҫm làm ÿá dăm, ÿá mi phөc vө cho
công viӋc mӣ mang ÿѭӡng sá giao thông. Con ÿѭӡng ÿѭӧc rҧi ÿá ÿҫu tiên là ÿѭӡng tӯ BӃn
Nghé ÿi An ĈiӅn.
Tӯ năm 1880, các nhà thҫu ngѭӡi Âu, ngѭӡi Hoa trúng thҫu xây dӵng các tuyӃn ÿѭӡng
lӟn nhӓ thuӝc xӭ Nam KǤ. ĈӇ có ÿá làm ÿѭӡng, các nhà thҫu ÿã liên hӋ vӟi các chӫ hҫm ÿá ký
hӧp ÿӗng cung cҩp sҧn phҭm. Le Faucheur (Lѫ Phô-sѫ) là ngѭӡi Pháp ÿҫu tiên làm chӫ mӝt
hҫm ÿá ӣ Biên Hòa chuyên bán ÿá cho các nhà thҫu làm ÿѭӡng.
Biên Hòa xѭa có nghӅ làm ÿá ong truyӅn thӕng ӣ các làng Bình Ĉa, Tân Phong, Bình
Ý... Vӟi chiӃc chӓi thép (lѭӥi thuәng bҽt sҳc), ngѭӡi thӧ sҳn các tҧng latêrít mӅm ӣ dѭӟi lӟp ÿҩt
mһt thành khӕi theo ý muӕn (khӕi lұp phѭѫng, khӕi trө tròn, cӝt vuông, ÿӇ xây mӗ mҧ, xây nhà,
tѭӡng rào, lát bӃn ÿò... (có cӝt tròn cao trên 2 mét, có phiӃn hình chӳ nhұt kích thѭӟc tӟi 2m x
0,2m x 0,2m). Các tҧng ÿá ong sau khi ÿѭӧc ÿào lên tiӃp xúc vӟi mѭa nҳng sӁ trӣ nên rҳn chҳc.
Ĉá ong Biên Hòa góp phҫn xây dӵng cҧng Cù Lao Phӕ, nhiӅu lăng mӝ ӣ núi Sam, núi Sұp (An
Giang) và trҧi ÿѭӡng cái quan tӍnh Rҥch Giá cNJ... Ngày nay ÿá ong ít ÿѭӧc sӱ dөng do có nhiӅu
vұt liӋu xây dӵng tӕt hѫn và thông dөng hѫn nhѭ: xi măng, sҳt thép, gҥch, ÿá cao cҩp...
Do nhu cҫu vӅ sҧn phҭm ÿá ngày càng nhiӅu nên sӕ lao ÿӝng làm nghӅ ÿá cNJng ngày
mӝt tăng, sӕ hҫm ÿá cӫa Biên Hòa cNJng ngày càng nhiӅu. Năm 1900 có 150 hҫm, năm 1925 có
180 hҫm, năm 1945 có 210 hҫm, năm 1976 có 225 hҫm. Năm 1996 có 6 cѫ sӣ khai thác ÿá
quӕc doanh và 123 cѫ sӣ khai thác tѭ nhân. Tҩt cҧ các hҫm ÿá ӣ Ĉӗng Nai ÿӅu lӝ thiên. Trѭӟc
ÿây viӋc khai thác ÿá hoàn toàn bҵng thӫ công, vӅ sau ngѭӡi ta dùng chҩt nә ÿӇ bҳn ÿá, rӗi
dùng búa sҳt hoһc các máy móc khác làm ra ÿá hӝc, ÿá dăm, ÿá vөn... phөc vө làm ÿѭӡng, ÿә
bê tông, móng nhà...
Năm 1976, cҧ tӍnh ÿã khai thác ÿѭӧc 43.015 m3 ÿá các loҥi; năm 1985, khai thác ÿѭӧc
175.000 m3; năm 1990, khai thác ÿѭӧc 354.673 m3, trong ÿó có 10.905 m3 do tѭ nhân khai thác;
năm 1996, khai thác ÿѭӧc 1.468.000m3 ÿá các loҥi, trong ÿó tѭ nhân khai thác là 32.000 m3, còn
lҥi là do các doanh nghiӋp nhà nѭӟc.
I.2.4. Ngh͉ rèn kim lo̩i:
Mӝt trong nhӳng ngành nghӅ thӫ công gҫn gNJi nhҩt vӟi nghӅ nông là nghӅ rèn kim loҥi.
Các nông cө mà nông dân dùng ÿӇ sҧn xuҩt nhѭ rìu, dao, cày, cuӕc, liӅm hái... ÿӅu do nghӅ rèn
cung cҩp. Các di vұt khҧo cә ÿã chӭng tӓ nghӅ rèn sҳt cӫa ÿҩt Ĉӗng Nai ÿã có tӯ thӡi kǤ tiӅn sӱ
cách nay hѫn 2000 năm. Dân tӝc bҧn ÿӏa nәi tiӃng vӅ nghӅ này là ngѭӡi Xtiêng, nhiӅu công cө
vұt dөng cӫa hӑ khá tinh xҧo, ÿҥt trình ÿӝ khá cao.

10.6 Page 96

▲back to top


ĈӃn ÿҫu thӃ kӹ XVII trong sӕ ngѭӡi ViӋt ÿӃn ÿҩt Ĉӗng Nai có mӝt sӕ ngѭӡi ÿem theo
nghӅ rèn ӣ quê hѭѫng cNJ vào mӣ các cѫ sӣ sҧn xuҩt nông cө bҵng sҳt cung cҩp cho nhân dân
bҧn xӭ. Năm 1679, trong ÿoàn di thҫn ngѭӡi Hoa có mӝt sӕ ngѭӡi vӕn là nhӳng thӧ rèn nәi
tiӃng ӣ vùng Hҽ tӍnh Quҧng Ĉông Trung Quӕc vӅ ӣ Bàn Lân, BӃn Gӛ là nѫi có nguӗn quһng
sҳt nguyên liӋu mӣ lò rèn sҧn xuҩt nông cө. Các thӧ rèn ngѭӡi Hoa kӃt hӧp vӟi sӕ thӧ rèn ngѭӡi
ViӋt hình thành hӋ thӕng lò rèn ӣ BӃn Gӛ nәi tiӃng mӝt thӡi, hiӋn nay còn lѭu lҥi nhiӅu vӃt tích.
Các bô lão ӣ ÿây cho biӃt lúc ÿҫu có khoҧng 12 cѫ sӣ sau tăng lên hѫn 20 cѫ sӣ, trong ÿó có
nhӳng cѫ sӣ lӟn chuyên sҧn xuҩt vNJ khí cho tә chӭc Thiên Ĉӏa hӝi cӫa ngѭӡi Hoa ÿӇ phҧn
Thanh phөc Minh. Các cѫ sӣ trên hoҥt ÿӝng cho ÿӃn trѭӟc Cách mҥng Tháng 8 năm 1945. HiӋn
nay, toàn xã An Hòa còn có 5 cѫ sӣ rèn hoҥt ÿӝng, trong ÿó ông Phan Tҩn BiӇn ÿã ba ÿӡi làm
thӧ rèn
Các công cө cӫa các lò rèn thӫ công trѭӟc ÿây thѭӡng chӍ có: bӉ thәi lӱa bҵng tay (là bӉ
ÿӭng có 2 thùng bҵng gӛ trong ÿó có 2 cҫn thәi do mӝt ngѭӡi thӧ phө trách), kӅm lӟn, kӅm nhӓ
ÿӇ cһp sҳt khi nung hoһc khi cҫn ÿӁo gӑt, chét ÿӇ chһt sҳt, ÿe, búa lӟn, búa nhӓ ÿӇ tán sҳt, chұu
nѭӟc ÿӇ làm nguӝi sҳt sau khi nung (ngѭӡi ta thѭӡng gӑi là tôi sҳt), mӛi lò rèn ít nhҩt có 2 công
nhân).
Ngày nay, các lò rèn ÿѭӧc trang bӏ mӝt sӕ máy móc cѫ ÿiӋn ÿѫn giҧn nhѭ: dùng bánh xe
quay hoһc môtѫ ÿiӋn gҳn cánh quҥt ÿӇ thәi lӱa thay cho bӉ thӫ công; có máy mài ÿiӋn, và mӝt
sӕ công cө cҧi tiӃn khác... giúp cho ngѭӡi thӧ ÿӥ vҩt vҧ hѫn. Nguyên liӋu ngày nay ngѭӡi ta lӵa
chӑn và sӱ dөng nhӳng phӃ liӋu có sҹn theo yêu cҫu (không phҧi nung luyӋn nhѭ xa xѭa).
Các cѫ sӣ rèn cӫa tӍnh Biên Hòa xѭa và tӍnh Ĉӗng Nai ngày nay qua các thӡi kǤ:
Năm 1703 1808 1832 1863 1900 1924 1945 1957 1976 1980 1985 1990 1996
Sӕ cѫ
sӣ
34
42
61
63
60
66
93 102 113 121 128 130 107
Sau ngày giҧi phóng, Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai cho xây dӵng nhà máy cѫ khí cӫa
tӍnh, các huyӋn Tân Phú, Xuân Lӝc, Long Thành... ÿӅu xây dӵng xí nghiӋp cѫ khí cӫa huyӋn,
ÿӗng thӡi khuyӃn khích tѭ nhân ÿҫu tѭ mӣ cѫ sӣ cѫ khí.
Năm 1976, toàn tӍnh ÿã sҧn xuҩt 69.130 công cө cҫm tay; năm 1980, sҧn xuҩt 135.021
cái; năm 1985, sҧn xuҩt 170.600 cái; năm 1990, sҧn xuҩt 389.000 cái; năm 1995, sҧn xuҩt
260.710 cái; năm 1996, sҧn xuҩt 265.000 cái.
Ngày nay nghӅ rèn kim loҥi ÿang giҧm nhanh chóng vì không thӇ cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi
nhӳng sҧn phҭm bҵng kim loҥi do các nhà máy công nghiӋp hiӋn ÿҥi trong nѭӟc sҧn xuҩt và
hàng nhұp khҭu...
I.2.5. Ngh͉ ÿúc ÿ͛ng, gang:
Các di chӍ khҧo cә Suӕi Chӗn, Núi Gӕm, Hàng Gòn, Cái Vҥn có các di vұt qua ÿӗng,
rìu lѭӥi mác, mNJi lao, lѭӥi cày ÿúc, chuông, lөc lҥc... chӭng tӓ nghӅ ÿúc ÿӗng xuҩt hiӋn trên ÿҩt
Ĉӗng Nai tӯ rҩt sӟm.
ĈӃn thӃ kӹ thӭ XIX ӣ tӍnh Biên Hòa (cNJ) nghӅ ÿúc xuҩt hiӋn 2 dòng chính: ÿúc ÿӗng
Nhӏ Hòa và ÿúc gang Bình Thҥnh.
a) Ngh͉ ÿúc ÿ͛ng ͧ làng Nh͓ Hòa (nay là xã HiӋp Hòa, TP. Biên Hòa)
Các cѫ sӣ ÿúc ӣ ÿây dùng khuôn ÿúc bҵng ÿҩt sét, sa thҥch chӫ yӃu làm ra các sҧn phҭm
bҵng ÿӗng (có thӡi gian cNJng ÿúc thêm sҧn phҭm bҵng gang nhѭng là thӭ yӃu).
Ông NguyӉn Văn Tâm mӝt chӫ cѫ sӣ ÿúc ÿӗng loҥi lӟn ӣ Biên Hòa trѭӟc giҧi phóng và

10.7 Page 97

▲back to top


gia ÿình ông Ĉào Văn Luông ӣ làng Tam Hòa (nay thuӝc xã HiӋp Hòa) cho biӃt: nghӅ ÿúc ÿӗng
ӣ Nhӏ Hòa ÿӃn nay vүn chѭa biӃt nguӗn gӕc tӯ ÿâu, chӍ nghe ngѭӡi ta truyӅn lҥi rҵng: cách ÿây
khoҧng 170 năm (tӭc là vào năm 1825) ӣ làng Nhӏ Hòa có 5 nghӋ nhân gӗm cө Bҧy Trang,
Năm Thѭӡng, Ba Minh, Hai Khoát và Uy Trung mӣ 5 cѫ sӣ ÿúc ÿӗng: nӗi ÿӗng, ҩm ÿӗng,
chuông, chiêng, lөc lҥc... Ĉó có thӇ là các lò thәi ÿӗng ÿҫu tiên ӣ Biên Hòa; dҫn dҫn có thêm
các cѫ sӣ mӟi ӣ các làng Tam Hòa, Tân Bҧn, Bình Trѭӟc, Tân Thành... Năm 1860 Biên Hòa ÿã
có 13 cѫ sӣ sҧn xuҩt, năm 1900 có 21 cѫ sӣ, năm 1924 có 24 cѫ sӣ.
Dӵa vào các nghӅ truyӅn thӕng cӫa ÿӏa phѭѫng, năm 1903 nhà cҫm quyӅn Pháp ӣ Biên
Hòa mӣ trѭӡng Bá nghӋ ӣ Biên Hòa, trѭӡng có nhiӅu ban, trong ÿó hai ban chính là ban ÿúc và
ban gӕm. Mөc ÿích cӫa nhà trѭӡng là ÿào tҥo nhӳng ngѭӡi thӧ lành nghӅ, thӡi gian ÿào tҥo ban
ÿҫu là 6 năm. Hàng năm nhà trѭӡng ÿã ÿào tҥo hàng chөc thӧ ÿúc lành nghӅ. Các sҧn phҭm ÿúc
ÿӗng ӣ Biên Hòa có tính mӻ thuұt cao: ngoài các sҧn phҭm dùng trong gia ÿình nhѭ nӗi ÿӗng,
sanh ÿӗng, ҩm, bát, ÿƭa ÿӗng 2 lӛ... còn có các sҧn phҭm dùng vào thӡ cúng ӣ các ÿình, chùa,
nhà thӡ nhѭ: chuông, chiêng, ÿӍnh hѭѫng, giá nӃn... Tӯ khi trѭӡng Bá nghӋ Biên Hòa ÿѭa mӝt
sӕ sҧn phҭm nghӅ ÿúc ÿӗng Biên Hòa ÿi dӵ các cuӝc triӇn lãm mӻ thuұt ӣ Pháp, Nhұt Bҧn, Thái
Lan, Indonesia... nghӅ ÿúc ÿӗng Nhӏ Hòa càng nәi tiӃng. Năm 1937, trѭӡng cӱ hai nghӋ nhân
(trong ÿó ông NguyӉn Quang Thѭӡng, ngѭӡi Cù Lao Phӕ) mang sҧn phҭm ÿi dӵ hӝi chӧ triӇn
lãm ӣ Pari, sҧn phҭm ÿѭӧc giҧi ÿһc biӋt. Mӝt sӕ nghӋ nhân nәi tiӃng nhѭ: ông Ba Trѭӡng, ông
Bҧy ThӃ, ông Hai Quân, ông Ĉào Văn Lѭѫng ӣ Tam Hòa, ông Võ Văn Cang ӣ Tân Bҧn, ông
NguyӉn Văn Tâm ӣ Bình Trѭӟc, ông Võ Văn Hoãn ӣ Tân Thành và ông NguyӉn Văn Răn,
Trѭӡng mӻ nghӋ thӵc hành Biên Hòa sau này ÿã tҥo ra nhiӅu sҧn phҭm mӻ thuұt có giá trӏ,
trong ÿó có bӭc tѭӧng bán thân cӫa Ĉӭc Khәng Tӱ (hiӋn nay trѭӡng Mӻ thuұt trang trí Biên
Hòa còn lѭu giӳ).
NghӅ ÿúc ÿӗng Biên Hòa là mӝt nghӅ truyӅn thӕng lâu ÿӡi, ÿã tҥo ra nhiӅu sҧn phҭm
gia dөng, và nghӋ thuұt - nhҩt là các sҧn phҭm nghӋ thuұt cӫa trѭӡng Bá nghӋ sau khi ra ÿӡi ÿã
có tiӃng vang. HiӋn nay, hҫu hӃt các cѫ sӣ ÿúc ÿӗng ÿã ngѭng hoҥt ÿӝng do thiӃu nguyên liӋu
và nhu cҫu sҧn phҭm nghӋ thuұt bҵng ÿӗng không lӟn. Long Thành còn cѫ sӣ ÿúc khá nәi
tiӃng, thӧ ÿúc HuӃ.
b) Ngh͉ ÿúc gang ͧ Bình Th̩nh:
Trѭӟc ÿây lѭӥi cày, lѭӥi mai, nӗi gang... do các cѫ sӣ ÿúc gang ӣ làng Bình Thҥnh, tәng
Phѭӟc Vƭnh Hҥ (nay là xã Thҥnh Phú, huyӋn Vƭnh Cӱu) làm ra. NghӅ ÿúc gang Bình Thҥnh do
ông tә làng nghӅ hӑ Ĉào truyӅn lҥi. Ngày nay hàng năm cӭ ÿӃn ngày 02 tháng 02 âm lӏch, các
nghӋ nhân nghӅ này tұp trung vӅ nhà thӡ tә cӫa ông Ĉào Văn Tham ÿӇ cúng giӛ. Bà Bӗn, vӧ
ông Ĉào Văn Tham kӇ lҥi: “Ngày xѭa ông tә dòng hӑ Ĉào do nhà nghèo phҧi ÿi tha phѭѫng
cҫu thӵc, phiêu bҥt ÿӃn nѭӟc Xiêm (Thái Lan ngày nay), tҥi ÿây ông ÿã hӑc ÿѭӧc nghӅ ÿúc
gang. Năm 1838, ông trӣ vӅ quê hѭѫng, sau hai năm chuҭn bӏ ÿӏa ÿiӇm và các phѭѫng tiӋn sҧn
xuҩt, ông mӣ lò ÿúc gang và truyӅn nghӅ cho ÿӋ tӱ. Ban ÿҫu ông chӍ có 1 ÿôi bӉ thәi lӱa, 1 lò
nҩu gang, mӝt sӕ khuôn ÿҩt sét; nhiên liӋu dùng ÿӇ ÿӕt lò nҩu gang là than gӛ. Sҧn phҭm làm ra
gӗm lѭӥi cày, lѭӥi mai, nӗi gang, chҧo gang... Công viӋc sҧn xuҩt và làm ăn ngày mӝt tiӃn
triӇn, có thӡi kǤ nghӅ ÿúc gang lên tӟi 30 lò ӣ các làng Bình Thҥnh, Tân Phong, Bình Thành,
Bình Lӧi, Bình Ý.”
Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, kӻ thuұt sҧn xuҩt cӫa các lò ÿúc gang ӣ các nѫi ngày
càng tiӃn bӝ. ĈӇ nâng cao năng suҩt lao ÿӝng và chҩt lѭӧng sҧn phҭm, mӝt sӕ chӫ lò ӣ các xã
Thҥnh Phú, phѭӡng Tân Phong vӅ Sài Gòn ÿӇ hӑc thêm kӻ thuұt. Hӑ ÿã cҧi tiӃn, xây dӵng lҥi
các lò thәi gang theo kӻ thuұt mӟi ÿӇ có thӇ sҧn xuҩt ra ÿѭӧc các phө tùng gang cho các cѫ sӣ
công nghiӋp.

10.8 Page 98

▲back to top


Công cө sҧn xuҩt cӫa các lò nҩu gang hiӋn nay ÿã ÿѭӧc cҧi tiӃn: dùng quҥt ÿiӋn thay
cho các bӉ thӫ công; lò nҩu gang ÿѭӧc xây bҵng gҥch chӏu lӱa có vӓ bӑc bҵng thép; dùng than
ÿá thay cho than gӛ ÿӇ ÿѭa nhiӋt ÿӝ tӯ 8000C lên 10000C; dùng máy mài, máy dNJa, máy gӑt
ÿiӋn thay cho làm thӫ công trѭӟc ÿây... Nhӡ vұy mà năng suҩt lao ÿӝng trong các lò gang tăng
lên, chҩt lѭӧng các sҧn phҭm tӕt hѫn.
HiӋn nay toàn tӍnh có 16 lò gang ÿang hoҥt ÿӝng, trong ÿó riêng ҩp Bình Thҥnh, xã
Thҥnh Phú, huyӋn Vƭnh Cӱu có 7 lò. Các cѫ sӣ ÿúc gang chӫ yӃu sҧn xuҩt ra các phө tùng cho
các cѫ sӣ chӃ tҥo máy. Cѫ sӣ cӫa ông NguyӉn Quang Hùng ӣ xã Thҥnh Phú, huyӋn Vƭnh Cӱu
gia công cho các khách hàng ӣ Chӧ Lӟn; cѫ sӣ cӫa ông NguyӉn Văn Minh hӧp ÿӗng sҧn xuҩt
phө tùng cho nhà máy VIKYNO (kӻ nghӋ nông cѫ). Tәng sӕ công nhân và nghӋ nhân cӫa 16 lò
ÿúc gang là 218 ngѭӡi, trong ÿó có 3 nghӋ nhân nәi tiӃng là ông Ba Ĉen, ông Tѭ Già và ông
Hùng.
I.2.6. Ngh͉ gò tôn:
NghӅ gò tôn bҳt nguӗn tӯ nghӅ gò dát ÿӗng cӫa các làng nghӅ ӣ tӍnh Hҧi Dѭѫng và mӝt
sӕ ӣ các tӍnh ÿӗng bҵng sông Hӗng mang vào Biên Hòa năm 1954 theo dân di cѭ.
ChӍ vӟi nhӳng công cө ÿѫn giҧn nhѭ kéo cҳt sҳt, búa sҳt ÿӇ ÿұp dát tôn, mӓ hàn thiӃc và
mӝt sӕ dөng cө nhӓ khác... vӟi bàn tay khéo léo, ÿiêu luyӋn nhӳng ngѭӡi thӧ ÿã biӃn nhӳng
tҩm tôn thiӃc thành nhӳng sҧn phҭm theo ý muӕn nhѭ: chұu, xô xách nѭӟc, thùng gánh nѭӟc,
gáo múc, nӗi nҩu rѭӧu, máng xӕi và mӝt sӕ sҧn phҭm gia dөng tinh xҧo khác.
HiӋn nay, toàn tӍnh Ĉӗng Nai có 167 cѫ sӣ gò tôn vӟi 342 lao ÿӝng, nѫi có nhiӅu cѫ sӣ
nhҩt là phѭӡng Hӕ Nai vӟi 93 cѫ sӣ và 189 lao ÿӝng.
Hàng năm nhӳng ngѭӡi thӧ gò ÿã sҧn xuҩt và cung cҩp cho thӏ trѭӡng hàng chөc ngàn
sҧn phҭm các loҥi. HiӋn nay, có mӝt sӕ cѫ sӣ ÿã sҧn xuҩt ra các sҧn phҭm xuҩt khҭu.
I.2.7. Ngh͉ hàn c͵a s̷t:
NghӅ hàn cӱa sҳt ra ÿӡi và phát triӇn chӍ vào khoҧng 30 năm trӣ lҥi ÿây. Khi nhu cҫu
phөc vө cho xây dӵng cѫ bҧn và sӱa chӳa nhà cӫa nhân dân tăng lên. Năm 1974, tӍnh Biên Hòa
mӟi có 10 cѫ sӣ; năm 1976, tӍnh Ĉӗng Nai có 14 cѫ sӣ chӫ yӃu là ӣ Biên Hòa,VNJng Tàu, Long
Khánh, Gia KiӋm và Ĉӏnh Quán; năm 1985, có 21 cѫ sӣ. Ĉһc biӋt tӯ năm 1988 trӣ lҥi ÿây nhu
cҫu xây dӵng nhà xѭӣng, trө sӣ làm viӋc và nhà cӱa cӫa nhân dân ngày tăng cao, mһt khác do
gӛ rӯng ngày càng cҥn kiӋt - nhҩt là tӯ khi có chӫ trѭѫng ÿóng cӱa rӯng tӵ nhiên, vì vұy các cѫ
sӣ hàn cӱa sҳt và khung cӱa các loҥi phát triӇn rҩt nhanh. Năm 1996, toàn tӍnh có tӟi 376 cѫ sӣ,
riêng thành phӕ Biên Hòa có gҫn 200 cѫ sӣ.
Công cө cӫa nghӅ nҫy trѭӟc ÿây rҩt ÿѫn giҧn, chӍ có cѭa sҳt và kéo cӝng lӵc ÿӇ cҳt sҳt,
cҳt nhôm; búa ÿӇ dұp tán tôn; mӓ hàn và que hàn ÿӇ hàn nӕi ráp các thanh sҳt lҥi vӟi nhau,
khoan sҳt ÿӇ khoan lӛ bҳt vít. Sҧn phҭm thӡi kǤ này cNJng ÿѫn giҧn, ÿѫn ÿiӋu, chӫ yӃu là khung
cӱa các loҥi... Càng vӅ sau yêu cҫu ÿòi hӓi chҩt lѭӧng ngày càng cao, ÿa dҥng và mang tính kӻ -
mӻ thuұt tinh xҧo, vì vұy buӝc ngѭӡi thӧ thӫ công phҧi ÿҫu tѭ trang bӏ thêm mӝt sӕ máy móc,
thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi nhѭ: máy cҳt sҳt, máy mài, máy khoan, máy ÿánh bóng... Sҧn phҭm nghӅ gò
hàn thӡi kǤ này ÿa dҥng hѫn, phong phú hѫn vӅ chӫng loҥi và mүu mã. Ngoài sҧn phҭm chính
là cӱa sҳt, cӱa nhôm còn có các sҧn phҭm nhѭ bàn ghӃ, tӫ hӗ sѫ, tӫ gia dөng và các vұt dөng
gia dөng bҵng sҳt, nhôm khác...
I.2.8. Ngh͉ m͡c:
a) Ngh͉ c˱a x̓:

10.9 Page 99

▲back to top


Công cө cӫa thӧ là cѭa xҿ, cѭa tay, rìu... Năm 1698, toàn dinh Trҩn Biên có 7 xѭӣng
cѭa xҿ sҧn xuҩt ra các loҥi gӛ thành khí tӯ nhӳng cây gӛ tròn ÿӇ phөc vө cho công viӋc làm
nhà, bҳc cҫu và ÿóng ÿӗ dùng ӣ các làng Tân Uyên, Tam An, Bình Hòa, Phѭӟc ThiӅn. Năm
1808, trҩn Biên Hòa có 18 cѫ sӣ cѭa xҿ vӟi sӕ thӧ làm viӋc trên 46 ngѭӡi thuӝc các tәng Phѭӟc
Vƭnh, Chánh Mӻ, Bình Chánh, Long Vƭnh, Thành Tuy Hҥ.
Theo cuӕn Ĉ͓a chí Biên Hòa (năm 1900): toàn tӍnh có 34 trҥi cѭa xҿ, vӟi sӕ thӧ cҧ
ngѭӡi ViӋt, ngѭӡi Hoa là 80 ngѭӡi ӣ các làng Tân Ĉӏnh, Tân Vҥn, An Chӳ, Tân Hӝi, Tân Uyên,
Long Bình, Tân TriӅu Ĉông, Tam An, Xuân Hòa, Bình Phú, Bình Phѭӟc, Bình Hòa, Thӟi Sѫn,
Phú Mӻ, Phѭӟc ThiӅn, Phѭӟc Long, Tuy Long.
Theo cuӕn Ĉ̿c kh̫o v͉ t͑nh Biên Hòa cӫa Robert M. xuҩt bҧn năm 1924: tӍnh Biên Hòa
có 45 trҥi cѭa xҿ vӟi 106 thӧ chuyên môn làm viӋc ӣ các làng Tân Tӏch, Tân Lѭѫng, An Chӳ,
Tân Vҥn, Tân Hӝi, Tân Uyên, Long Bình, Bình Phú, Bình Ĉӗng, Tam An, Phѭӟc Tân, Xuân
Hòa, BӃn Gӛ, Bình Trѭӟc, Bình Hòa, Tân TriӅu Ĉông, Bình Thҧo, Thӟi Sѫn, Phѭӟc Lӝc,
Phѭӟc ThiӅn, Tuy Long, Phú Mӻ, Phѭӟc Hòa...
Năm 1968, theo thӕng kê cӫa tòa hành chánh 2 tӍnh Biên Hòa và Long Khánh, sӕ trҥi
cѭa cӫa tӍnh Biên Hòa là 101 trҥi, vӟi 242 công nhân ÿang sҧn xuҩt; tӍnh Long Khánh có 23 trҥi
cѭa hoҥt ÿӝng, vӟi 68 thӧ chuyên môn xҿ gӛ tròn thành gӛ thành khí các loҥi.
Năm 1976, theo sӕ liӋu thӕng kê tӍnh Ĉӗng Nai lúc bҩy giӡ có 214 cѫ sӣ cѭa xҿ tѭ
nhân, vӟi 2.402 công nhân sҧn xuҩt ra gӛ thành khí các loҥi là 5.016 m3; năm 1985 có 238 cѫ sӣ
vӟi 2.578 công nhân, sҧn xuҩt 9.300 m3 gӛ thành khí; năm 1995 có 283 cѫ sӣ vӟi 2.621 công
nhân, sҧn xuҩt 18.172 m3 gӛ thành khí.
Tӯ thұp niên 50 vӅ trѭӟc, hҫu hӃt các trҥi cѭa tѭ nhân ÿӅu dùng cѭa líu (lѭӥi cѭa dài
khoҧng 1,2 - 1,5m do 2 ngѭӡi kéo) và cѭa tay, dҫn dҫn ngѭӡi ta chuyӇn sang sӱ dөng các loҥi
cѭa máy và công cө bҵng máy khác thay cho thӫ công nhѭ: cѭa mâm (cѭa CD4), cѭa dƭa,
khoan, bào... Riêng phѭӡng Tân Hòa cuӕi năm 1985 có 61 cѫ sӣ cѭa lӟn dùng loҥi máy cѭa CD
vӟi 1.224 công nhân.
Năm 1996 thӵc hiӋn chӫ trѭѫng cӫa Chính phӫ, Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai ra
QuyӃt ÿӏnh sӕ 31/QĈ.UBT ÿóng cӱa rӯng tӵ nhiên và thӵc thi các quy ÿӏnh nghiêm ngһt ÿӇ
quҧn lý và bҧo vӋ rӯng... Vì vұy nguӗn gӛ khan hiӃm dҫn, theo ÿó các cѫ sӣ chӃ biӃn gӛ giҧm
nhanh chóng. Theo báo cáo cӫa Sӣ Nông nghiӋp và phát triӇn nông thôn Ĉӗng Nai: năm 1996
toàn tӍnh chӍ còn 67 cѫ sӣ chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn. HiӋn nay, các cѫ sӣ này tiӃp tөc giҧm do
nguӗn gӛ rӯng tӵ nhiên không còn, gӛ rӯng trӗng không ÿáng kӇ...
b) Ngh͉ ÿóng và s͵a chͷa tàu thuy͉n:
Do viӋc vұn chuyӇn ÿѭӡng bӝ vào nhӳng năm cuӕi thӃ kӹ thӭ XVIII còn nhiӅu khó
khăn, nên nhӳng ngѭӡi ViӋt, ngѭӡi Hoa khi mӟi ÿӃn lұp nghiӋp ÿã nghƭ ngay ÿӃn viӋc vұn
chuyӇn ÿѭӡng sông, nhҩt là khi hình thành Nông Nҥi ÿҥi phӕ thì nhu cҫu vұn chuyӇn bҵng
ÿѭӡng thӫy càng lӟn, nghӅ ÿóng mӟi và sӱa chӳa tàu thuyӅn ra ÿӡi tӯ ÿây. “ͦ ngã ba sông Nhà
Bè thu͡c huy͏n Ph˱ͣc Long tͭc g͕i là ph˱ͥng Th˱˯ng Ĉà, tr˱ͣc kia tàu thuy͉n ͧ ph˱˯ng B̷c
ÿ͇n buôn bán, phàm thuy͉n b͓ nát, ph̫i ÿ˱ͫc s͵a chͷa ho̿c ÿóng thuy͉n mͣi, ṱt do ch͟ này“
(3[1]). “LNJy cNJ trao tr̫o ͧ huy͏n Long Thành năm Canh Tṷt (1790) ÿ̯u ÿͥi Trung H˱ng ÿ̷p
thành lNJy, ÿóng tàu thuy͉n...“ (4[2]). Ngѭӡi ta mӣ cѫ sӣ ÿóng ghe, thuyӅn ӣ BӃn Gӛ, Phѭӟc
ThiӅn; dҫn dҫn do nhu cҫu ngày càng tăng hӑ mӣ thêm cѫ sӣ mӟi ӣ Tân Ba, Tân TriӅu Ĉông.
ĈӃn năm 1900, tҥi 4 ÿӏa phѭѫng này ÿã có 8 cѫ sӣ, hàng năm ÿã sӱa chӳa và ÿóng mӟi hàng
(3[1]) Ĉҥi Nam nhҩt thӕng chí, t̵p V, tr 71, nxb Thu̵n Hóa, 1992
(4[2]) sͯd, t.V, tr.63

10.10 Page 100

▲back to top


trăm chiӃc ghe thuyӅn, xuӗng các loҥi.
Công viӋc ÿóng mӟi và sӱa chӳa tàu thuyӅn tӯ trѭӟc tӟi nay hҫu hӃt bҵng thӫ công.
Dөng cө nghӅ ÿóng và sӱa chӳa tàu thuyӅn chӫ yӃu có cѭa xҿ, cѭa tay, bào, soi, ÿөc, tràng,
khoan, búa ÿinh... Gӛ dùng ÿӇ ÿóng tàu thuyӅn chӫ yӃu là gӛ sao cӵc bӅn trong môi trѭӡng
nѭӟc.
Năm 1945, tӍnh Biên Hòa có 20 cѫ sӣ ÿóng mӟi và sӱa chӳa tàu thuyӅn ӣ rҧi rác các xã
ven sông Ĉӗng Nai.
Năm 1976, tӍnh Ĉӗng Nai ÿѭӧc thành lұp, thӡi kǤ ÿҫu tӍnh có ngѭ trѭӡng rӝng lӟn vӟi
bӡ biӇn dài trên 70 km, nên nhu cҫu ÿóng mӟi và sӱa chӳa tàu thuyӅn ÿánh cá rҩt lӟn. ĈӇ ÿáp
ӭng ÿѭӧc các yêu cҫu ÿó toàn tӍnh có 67 cѫ sӣ ÿóng mӟi và sӱa chӳa tàu thuyӅn ghe xuӗng tұp
trung chӫ yӃu ӣ Bình Châu, Phѭӟc Bӱu, Long Hҧi, Phѭӟc TӍnh, Phѭӟc Hҧi, Phѭӟc LӉ, VNJng
Tàu... Sau khi các huyӋn có biӇn nhѭ Xuyên Mӝc, Long Ĉҩt, Châu Thành và VNJng Tàu cҳt vӅ
tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu thì Ĉӗng Nai chӍ còn 25 cѫ sӣ sӱa chӳa và ÿóng mӟi ghe thuyӅn ӣ các
xã ven sông Ĉӗng Nai thuӝc huyӋn Long Thành, Nhѫn Trҥch.
c) Ngh͉ ÿóng ÿ͛ gia dͭng và ti͏n ÿ͛ g͟:
Năm 1808, toàn trҩn Biên Hòa có 93 cѫ sӣ chuyên ÿóng ÿӗ mӝc gia dөng ӣ các làng
Tân Ĉӏnh, Tân Vҥn, Tân Hӝi, Tân Uyên, An Chӳ, Long Bình, Tam An, Xuân Hòa, Bình Trѭӟc,
Bình Phú, Bình Hòa, Thӟi Sѫn, Phú Mӻ, Phѭӟc ThiӅn, Phѭӟc Lӝc, Phѭӟc Long, Tuy Long, An
Lӝc, HiӋp Hѭng.
Năm 1901, toàn tӍnh Biên Hòa có 180 cѫ sӣ làm ÿӗ mӝc ӣ các làng Tân Lѭѫng, Tân Ba,
Tân Tӏch, An Chӳ, Tân Vҥn, Tân Bҧn, Tân Uyên, Tân Hӝi, BӃn Gӛ, Long Bình, Bình Phú,
Bình Ĉông, Bình Hòa, Bình Trѭӟc, Tân Mai, Thӟi Sѫn, Bình Thҧo, Bình Thҥnh, Tam An,
Phѭӟc Tân, Phѭӟc Hòa, Phѭӟc ThiӅn, Phѭӟc Lӝc, Tuy Long, Ĉҥi Phѭӟc, An ViӉn, An Lӝc,
Bình Tuy... Năm 1925, tӍnh Biên Hòa có 186 cѫ sӣ, năm 1945 có 202 cѫ sӣ.
Sau năm 1954 mӝt sӕ thӧ mӝc nәi tiӃng ӣ vùng ÿӗng bҵng sông Hӗng di cѭ vào Nam,
hӑ mӣ các trҥi mӝc tұp trung nhҩt ӣ khu Hӕ Nai và khu Gia KiӋm, Gia Tân... tiӃp tөc nghӅ
truyӅn thӕng.
Năm 1976, tӍnh Ĉӗng Nai có 497 cѫ sӣ mӝc tѭ nhân sҧn xuҩt bàn ghӃ, giѭӡng tӫ và các
ÿӗ dùng gia dөng khác bҵng gӛ vӟi 2.007 lao ÿӝng; năm 1985 có 564 cѫ sӣ vӟi 2.281 lao ÿӝng,
dùng hӃt 4. 112 m3 gӛ thành khí các loҥi.
Theo sӕ liӋu cӫa Cөc Thӕng kê, năm 1995 tӍnh Ĉӗng Nai có 723 cѫ sӣ mӝc tѭ nhân sҧn
xuҩt các ÿӗ mӝc gia dөng vӟi 2.982 lao ÿӝng, sӕ gӛ dùng ÿӇ sҧn xuҩt trên 6.587 m3. Riêng
phѭӡng Tân Hòa có 402 cѫ sӣ, vӟi 1.610 lao ÿӝng. Tӯ năm 1995 tӟi nay do thiӃu nguyên liӋu
nên chӍ còn lҥi 100 cѫ sӣ hoҥt ÿӝng cҫm chӯng. Ngoài các cѫ sӣ mӝc tѭ nhân còn có 4 xí
nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài cNJng sҧn xuҩt ra các ÿӗ mӝc gia dөng, nguyên liӋu là gӛ cao
su, bҥch ÿàn, thông, sҧn phҭm cӫa hӑ chӫ yӃu xuҩt khҭu.
I.2.9. Ngh͉ s˯n mài, kh̫m trai:
NghӅ sѫn mài, khҧm trai là mӝt nghӅ mӟi du nhұp tӯ tӍnh Bình Dѭѫng năm 1980, ÿӃn
năm 1982 có 8 cѫ sӣ ӣ các phѭӡng cӫa thành phӕ Biên Hòa, sҧn phҭm sѫn mài, khҧm trai chӫ
yӃu xuҩt khҭu, thӏ trѭӡng nӝi ÿӏa tiêu thө mӝt khӕi lѭӧng không lӟn lҳm do sӭc mua cӫa dân
chúng trong nѭӟc còn thҩp.
Các nghӋ nhân thѭӡng dùng loҥi sѫn ÿһc biӋt gӑi là sѫn ta (sѫn sӕng) có nguӗn gӕc tӯ
tӍnh Phú Thӑ ÿӇ gҳn nhӳng miӃng gӛ nhӓ tҥo thành nhӳng vұt dөng gia ÿình có tính mӻ thuұt

11 Pages 101-110

▲back to top


11.1 Page 101

▲back to top


cao. Ngѭӡi ta vӁ nhӳng bӭc tranh lên trên các vұt phҭm, sau ÿó gҳn nhӳng miӃng vӓ trai thích
hӧp vào hình vӁ ÿӇ tҥo thành các sҧn phҭm nghӋ thuұt rӗi phӫ lên bӅ mһt mӝt lӟp sѫn ta rӗi ӫ,
mài cho hình vӁ nәi lên có màu sҳc ÿһc biӋt.
I.2.10. Ngh͉ ch̩m kh̷c:
NghӅ chҥm khҳc là nghӅ mӝc cao cҩp, ÿòi hӓi nghӋ nhân phҧi có kiӃn thӭc vӅ mӻ thuұt.
Nguyên liӋu chính ÿӇ tҥo nên sҧn phҭm chҥm khҳc là các loҥi gӛ cҭm lai, gõ ÿӓ, gõ mұt, gө,
giáng hѭѫng, huǤnh ÿѭӡng... Vӟi bàn tay khéo léo, các nghӋ nhân ÿã tҥo nên sҧn phҭm ÿiêu
khҳc nhѭ:tѭӧng Phұt Quan âm, tѭӧng ÿӭc Thánh Quan; các bӭc hoành phi, nhӳng bӭc lèo cӫa
các tӫ, bàn, ghӃ theo tích ngNJ dѫi, nho sóc. Ĉây là mӝt nghӅ xuҩt xӭ tӯ tӍnh Nam Ĉӏnh ÿѭӧc
ÿѭa vào tӍnh Ĉӗng Nai tӯ năm 1954 trӣ ÿi. ĈӃn năm 1985, toàn tӍnh có 11 cѫ sӣ vӟi 48 lao
ÿӝng, riêng phѭӡng Tân Hòa, thành phӕ Biên Hòa có 5 cѫ sӣ vӟi 24 lao ÿӝng. Sҧn phҭm cӫa
các cѫ sӣ này phҫn lӟn ÿѭӧc bán cho Công ty Bihimex và các công ty xuҩt khҭu.
HiӋn nay các cѫ sӣ này ÿang gһp nhiӅu khó khăn vì thiӃu gӛ tӕt (tӕt nhҩt là mít rӯng) ÿӇ
sҧn xuҩt, cҫn ÿѭӧc sӵ quan tâm giúp ÿӥ cӫa Nhà nѭӟc ÿӇ các cѫ sӣ tiӃp tөc sҧn xuҩt duy trì mӝt
nghӅ truyӅn thӕng in ÿұm dҩu ҩn văn hóa dân tӝc.
I.2.11. Ngh͉ d͏t nhu͡m:
Các di chӍ khҧo cә lѭu vӵc sông Ĉӗng Nai ÿã phát hiӋn hàng trăm dӑi se chӍ dӋt vҧi
cách ÿây gҫn 4.000 năm. Ngѭӡi bҧn ÿӏa là dân tӝc Mҥ, Châu Ro, Xtiêng, K’ho ÿӅu biӃt dӋt vҧi,
chӫ yӃu là ÿӇ tӵ túc trong gia ÿình. Nhӳng chiӃc khung ÿѫn giҧn ÿѫn sѫ do bàn tay khéo léo
cӫa ngѭӡi phө nӳ dӋt thành nhӳng tҩm vҧi thә cҭm có hoa văn rҩt ÿҽp. Nguyên liӋu ÿӇ dӋt vҧi
là bông, vӓ cây có sӧi có sҹn trong rӯng tӵ nhiên. Các loҥi màu ÿѭӧc chiӃt tӯ vӓ cây, lá, quҧ, cӫ
trong rӯng.
NghӅ dӋt thә cҭm hiӋn nay còn hѫn 50 lao ÿӝng ngѭӡi Mҥ hoҥt ÿӝng ӣ ҩp HiӋp Nghƭa,
thӏ trҩn Ĉӏnh Quán. Chӏ em dӋt gia công cho thành phӕ Hӗ Chí Minh và cho thӏ xã Bҧo Lӝc,
tӍnh Lâm Ĉӗng. Thә cҭm là sҧn phҭm mӻ thuұt cӫa ÿӗng bào dân tӝc Mҥ. Ông trѭӣng ҩp HiӋp
Nghƭa, thӏ trҩn Ĉӏnh Quán và bà tә trѭӣng phө nӳ kiêm tә trѭӣng dӋt cӫa ҩp cho biӃt: hiӋn nay
trên thӏ trѭӡng có rҩt nhiӅu loҥi chӍ màu, nӃu phát triӇn nghӅ dӋt thә cҭm chӏ em phө nӳ khӓi
phҧi trӗng bông hoһc tìm các loҥi cây có màu ÿӇ nhuӝm nhѭng cҫn ÿѭӧc sӵ quan tâm cӫa Nhà
nѭӟc và các ngành liên quan giúp ÿӥ vӅ tiӅn vӕn và khâu tiêu thө sҧn phҭm. NӃu làm ÿѭӧc ÿiӅu
này thì 15.000 chӏ em phө nӳ tӯ 15 tuәi trӣ lên cӫa các dân tӝc thiӇu sӕ ӣ vùng Ĉӏnh Quán, Tân
Phú có công ăn viӋc làm, ÿӗng thӡi giӳ gìn bҧn sҳc văn hóa và phát huy ÿѭӧc nghӅ truyӅn
thӕng lâu ÿӡi, giӳ bҧn sҳc văn hoá các dân tӝc tӍnh Ĉӗng Nai.
Sau năm 1954, mӝt sӕ dân ӣ tӍnh Quҧng Nam và Ĉà Nҹng vào Biên Hòa ÿem theo nghӅ
dӋt, hӑ lұp thành xóm dӋt ӣ xã Tam HiӋp, quұn Ĉӭc Tu (nay là cѫ sӣ dӋt Tam Hòa). Lúc ÿҫu
công cө dӋt là các khung cӱi gӛ dӋt tay, vӅ sau máy dӋt chҥy ÿiӋn thay thӃ.
Năm 1977, Hӧp tác xã dӋt Tân Phú ra ÿӡi vӟi 46 hӝ xã viên gӗm 203 lao ÿӝng và 326
máy dӋt các loҥi; sҧn phҭm chӫ yӃu là vҧi thô. Năm 1976 dӋt ÿѭӧc 163.000 m2, năm 1985 dӋt
ÿѭӧc 205.000 m2. ĈӃn nay, do sҧn phҭm cӫa cѫ sӣ không cҥnh tranh ÿѭӧc trên thӏ trѭӡng, hàng
Ӄ ҭm, nhiӅu hӝ phҧi bán máy chuyӇn ÿi làm nghӅ khác, hiӋn nay Cѫ sӣ dӋt Tam Hòa chӍ còn lҥi
20 hӝ vӟi 82 lao ÿӝng, 141 máy dӋt chӫ yӃu làm gia công vҧi mùng, vҧi thô.
Làng dӋt Tân Mai gӗm thӧ dӋt tӯ vùng ÿӗng bҵng sông Hӗng di cѭ vào lұp nên vӟi 202
hӝ, 710 lao ÿӝng, 485 máy dӋt cӥ lӟn, sҧn phҭm chӫ yӃu là vҧi mùng. Năm 1976 sҧn xuҩt
195.000 m2, năm 1985 sҧn xuҩt 615.000m2. ĈӃn nay do sҧn phҭm làm ra tiêu thө khó khăn nên
làng dӋt chӍ còn lҥi 35 hӝ vӟi 178 lao ÿӝng, 109 máy hoҥt ÿӝng, trong ÿó có mӝt hӝ vӟi 6 máy

11.2 Page 102

▲back to top


chuyӇn sang dӋt lѭӟi, các hӝ còn lҥi sҧn xuҩt cҫm chӯng theo thӡi vө và chӫ yӃu làm gia công.
I.2.12. Ngh͉ ÿan lát (mây, tre, lá):
Trѭӟc ÿây nghӅ ÿan lát các dөng cө mây, tre, lá thӵc hiӋn ӣ tӯng gia ÿình ÿáp ӭng yêu
cҫu tӵ cҩp, tӵ túc. Khi kinh tӃ phát triӇn kéo theo sӵ phân công lҥi lao ÿӝng xã hӝi thì nghӅ ÿan
lát mӟi trӣ thành ngành nghӅ sҧn xuҩt hàng hóa.
Ӣ các làng Phѭӟc Tân, Vƭnh Phѭӟc ngѭӡi ta chuyên ÿan các loҥi nhѭ: rә, rá, thúng,
mӫng, dҫn, sàng ÿem ÿi các chӧ làng ÿӇ bán. HiӋn nay ӣ xã Phѭӟc Tân (Long Thành) ngѭӡi ta
vүn còn tiӃp tөc nghӅ ÿan này vào nhӳng lúc nông nhàn ÿӇ dùng trong gia ÿình và ÿem bán. Ӣ
các làng Phѭӟc Lӝc, Vƭnh Phѭӟc, Tân Long có nghӅ làm nón lá buông. Nón ÿѭӧc khâu theo
khuôn hình chóp làm sҹn tӯ 13 ÿӃn 17 vành tùy theo lӟn nhӓ. Hàng năm riêng làng Phѭӟc Tân
ÿã làm ra hàng chөc ngàn chiӃc nón.
Ngày nay do thiӃu nguyên liӋu và thӏ hiӃu tiêu dùng giҧm nên ÿҥi bӝ phұn ÿã bӓ nghӅ.
Sau hiӋp ÿӏnh Genève 1954 mӝt sӕ ngѭӡi vӕn là dân ӣ các làng ÿӗng bҵng sông Hӗng
chuyên ÿan cót nan di cѭ vào Nam, hӑ lұp thành làng ÿan cót tұp trung ӣ xã Hӕ Nai 2 (nay là
hai phѭӡng Tân Biên và Tân Hòa) vӟi gҫn 400 lao ÿӝng, hàng năm sҧn xuҩt ra hàng trăm ngàn
thѭӟc (mét) cót các loҥi ÿӇ cung cҩp cho nhân dân thѭng nhà, quây lúa... Năm 1990 mӝt cѫ sӣ
làm cót ép (gӗm nhiӅu lá cót dán ép vӟi nhau bҵng keo dán ván ép) ÿӇ ÿóng trҫn nhà, làm vách
nhà, giá trӏ tѭѫng ÿѭѫng vӟi gӛ dán (ván ép) cӫa nhà máy gӛ Tân Mai.
Nhӳng năm ÿҫu thұp niên 80, các công ty xuҩt khҭu cӫa tӍnh mӣ ÿѭӧc thӏ trѭӡng hàng
hóa mây, tre ÿan thuӝc các nѭӟc Ĉông Âu và Liên Xô cNJ, mӝt sӕ ngѭӡi ӣ Biên Hòa tә chӭc ra
các cѫ sӣ ÿan lát xuҩt khҭu. Các sҧn phҭm bҵng tre, mây, lá gӗm: mNJ (nón), khay, ÿƭa, hӝp, giӓ
xách... HiӋn nay ӣ thành phӕ Biên Hòa còn 2 cѫ sӣ ӣ phѭӡng Tam Hòa và phѭӡng Quang Vinh,
mӛi cѫ sӣ có tӯ 60 ÿӃn 100 lao ÿӝng, hàng năm xuҩt khҭu ra thӏ trѭӡng thӃ giӟi mӝt khӕi lѭӧng
hàng ÿan lát mây, tre, lá rҩt lӟn thu vӅ cho tӍnh hàng chөc ngàn ÿô la Mӻ (USD).
Có 13 cѫ sӣ sҧn xuҩt các sҧn phҭm bҵng song mây xuҩt khҭu gӗm: bàn ghӃ và các sҧn
phҭm tiêu dùng khác; năm 1991 xuҩt khҭu 1.704 tҩn sҧn phҭm song mây các loҥi.
I.2.13. Ngh͉ ch͇ bi͇n l˱˯ng th͹c th͹c pẖm:
NghӅ chӃ biӃn lѭѫng thӵc thӵc phҭm là mӝt trong nhӳng nghӅ truyӅn thӕng sӱ dөng
nguyên liӋu sҹn có trong ÿӏa phѭѫng nhѭ: làm ÿѭӡng mía thӫ công, xay xát, chӃ biӃn tinh bӝt,
làm miӃn...
a) Ngh͉ ch͇ bi͇n ÿ˱ͥng mía thͯ công:
Cө Thái Văn Liêm và cө HuǤnh Văn Trӏ, là hai thӧ nәi tiӃng vӅ nghӅ làm ÿѭӡng mía
truyӅn kӇ lҥi: năm 1723, lҫn ÿҫu tiên ngѭӡi nông dân cӫa các làng Tân TriӅu Ĉông, Tân TriӅu
Tây, Thҥnh Phѭӟc, Bình Lӧi, Bình Ninh, Bình Phú thuӝc tәng Phѭӟc Vƭnh gӕc miӅn Trung
trӗng mía, năm sau hӑ dӵng lán ép mía làm ÿѭӡng. Thӡi ÿó, ngѭӡi ta ép mía trên che bҵng 2
trөc gô ÿӭng, dùng trâu hoһc bò kéo. Mía thu hoҥch vӅ bóc sҥch lá cho vào che ép lҩy nѭӟc;
nѭӟc mía ÿѭӧc hӭng vào chҧo (gӑi là nѭӟc chè). Trѭӟc khi nҩu ngѭӡi ta cho vào mӝt lѭӧng vôi
thích hӧp ÿӇ lóng cһn và trung hòa nѭӟc chè. Quá trình nҩu ÿѭӡng ÿѭӧc chuyӇn tiӃp qua 6 chҧo
ÿӇ vӟt cho hӃt bӑt và chҩt bҭn. Khi kӃt thúc, ngѭӡi ta ÿә mұt ÿã nҩu vào các khuôn ÿӇ làm ra
ÿѭӡng tán. Ngѭӡi thӧ nҩu ÿѭӡng hӃt sӭc cҭn thұn ÿӇ thu ÿѭӧc ÿѭӡng tán có màu nâu sáng, mӏn.
Tӯ năm 1865 ÿӃn năm 1942, nhӳng ngѭӡi thӧ làm ÿѭӡng ӣ làng Tân TriӅu Ĉông (cù lao Tân
TriӅu) chӃ biӃn thêm loҥi ÿѭӡng phèn chҩt lѭӧng cao có thӇ cҥnh tranh vӟi loҥi ÿѭӡng phèn cӫa
các hiӋu thuӕc bҳc.

11.3 Page 103

▲back to top


Bã mía dùng làm chҩt ÿӕt ÿӇ nҩu ÿѭӡng, nӃu thiӃu ngѭӡi ta dùng thêm rѫm rác hoһc
cӫi.
Các làng Thuұn Tùng, Phú Lý, Cao Cang (tәng Bình Tuy) cNJng trӗng mía làm ÿѭӡng,
nhѭng ӣ ÿây ngѭӡi ta không làm ÿѭӡng tán nhѭ vùng Tân TriӅu - Bình Lӧi mà làm ra ÿѭӡng
thҿ, mӛi thҿ ÿѭӡng ÿen 2 kg hoһc mӛi hNJ ÿѭӡng nâu 2 kg. Ngày nay ngѭӡi ta ÿã dùng mô tѫ ÿӇ
ép mía thay cho các bӝ che trâu bò kéo. Trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai, ngoài nhӳng lò ÿѭӡng thӫ
công ngày nay còn có ba nhà máy lӟn: Nhà máy ÿѭӡng La Ngà, Công ty ÿѭӡng Biên Hòa và
Nhà máy ÿѭӡng Trӏ An (ÿi vào hoҥt ÿӝng tháng 11 - 1998)
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê nghӅ ÿѭӡng thӫ công cӫa tӍnh Ĉӗng Nai:
Năm
Sӕ lò ÿѭӡng (cái) Sҧn lѭӧng ÿѭӡng (tҩn)
1865
30
1900
42
1925
68
1945
93
1976
124
1985
126
1995
119
877
1.362
1.508
2.023
2.616
3.358
5.620
b) Ngh͉ xay xát lúa:
Tӯ xѭa ngѭӡi bҧn ÿӏa thѭӡng sӱ dөng chày tay ÿӇ giã gҥo. Khi ngѭӡi ViӋt vào Ĉӗng
Nai khai hoang lұp nghiӋp ÿem theo nghӅ ÿóng cӕi xay ÿӇ chà vӓ lúa, dùng chày ÿҥp ÿӇ giã
gҥo.
Cӕi xay gӗm 2 thӟt, thӟt dѭӟi cӕ ÿӏnh, thӟt trên xoay xung quanh trөc cӫa thӟt dѭӟi.
Dăm cӕi xay ÿѭӧc làm bҵng các loҥi gӛ rәi, bҵng lăng, me, cau... (có nѫi ngѭӡi ta dùng ÿҩt sét
nêm dăm cӕi) xӃp thành hình tròn, ngoài ÿѭӧc bӑc vӓ ÿan bҵng cây lӗ ô (nӭa). Lúa sau khi xay
sҧy hӃt vӓ (trҩu), bӓ vào cӕi giã bҵng tay hoһc cӕi giã bҵng chân (cӕi chày mә). Cӕi giã bҵng
chân gӗm mӝt thân chày dài khoҧng 3 - 3,2 mét, phía ÿҫu có mӓ chày, dѭӟi là cӕi ÿá ÿӇ ÿә gҥo
vào hӭng chày, phía cuӕi là bàn ÿӇ ÿӥ thân chày và làm chӛ ÿӭng ÿӇ nhún chày giã gҥo. Ӣ nѫi
gҫn suӕi, ngѭӡi ta lӧi dөng sӭc nѭӟc ÿӇ thay lao ÿӝng cӫa con ngѭӡi.
Khi nӅn kinh tӃ phát triӇn, xã hӝi có sӵ phân công lao ÿӝng rõ rӋt, sӵ trao ÿәi trong nӝi
bӝ cӫa tӯng vùng và giӳa các vùng vӟi nhau rӝng rãi hѫn thì mӝt sӕ ngѭӡi chuyӇn sang xay giã
gҥo chuyên nghiӋp ÿӇ bán (gӑi là hàng sáo), nghӅ xay xát ra ÿӡi. Hình thӭc xay giã này ÿѭӧc áp
dөng cho ÿӃn năm 1956 khi nhӳng chiӃc máy ÿҫu tiên xuҩt hiӋn ӣ Bình Trѭӟc, Long Thành,
Xuân Lӝc và Ĉӏnh Quán. Loҥi máy xay xát này rҩt tiӋn, giҧm ÿѭӧc sӭc lao ÿӝng nên nhanh
chóng thay thӃ kiӇu xay giã gҥo thӫ công.
Năm 1976, toàn tӍnh Ĉӗng Nai có 347 cѫ sӣ xay xát bҵng máy ӣ các ÿӏa phѭѫng Biên
Hòa, Hӕ Nai, Phѭѫng Lâm, Ĉӏnh Quán, Túc Trѭng, Gia Tân, Gia KiӋm, Xuân Lӝc, ngã ba Ông
Ĉӗn, Căn cӭ 4, Dҫu Giây, Trҧng Bom, Bình Thҥnh, Long Thành, Phѭӟc Thái, Phѭӟc ThiӅn,
Ĉҥi Phѭӟc, Phѭӟc LӉ, Bình Giã, Long ĈiӅn, Phѭӟc Thҥnh, Xuyên Mӝc.
Năm 1995, có 571 cѫ sӣ ӣ rҧi rác các thӏ trҩn, thӏ tӭ trong tӍnh ÿӇ phөc vө xay xát cho
nhân dân ÿӏa phѭѫng, chӍ riêng hai huyӋn Long Thành và Thӕng Nhҩt hàng năm xay xát 88.589
tҩn.
Các cѫ sӣ xay xát ӣ Ĉӗng Nai thuӝc loҥi nhӓ so vӟi vùng ÿӗng bҵng sông Cӱu Long;
thѭӡng công suҩt tӯ 5 - 10 tҩn lúa/ngày.

11.4 Page 104

▲back to top


c) Ngh͉ s̫n xṷt tinh b͡t, mi͇n sͫi:
NghӅ sҧn xuҩt tinh bӝt và miӃn sӧi là mӝt nghӅ ÿѭӧc truyӅn tӯ các tӍnh trung du Bҳc Bӝ
vào Nam sau năm 1954. Nguyên liӋu chính là các loҥi cây lѭѫng thӵc có bӝt ngoài lúa và bҳp
(ngô) nhѭ: khoai mǤ (sҳn), dong riӅng và cây có bӝt khác (sҧn lѭӧng hàng năm cӫa tӍnh khoҧng
tӯ 160.000 - 200.000 tҩn khoai mǤ và 12.000 - 15.000 tҩn chҩt bӝt khác). HuyӋn Thӕng Nhҩt là
ÿӏa phѭѫng có truyӅn thӕng sҧn xuҩt tinh bӝt lӟn nhҩt tӍnh Ĉӗng Nai.
Nguyên liӋu ÿѭa vӅ (chӫ yӃu là cӫ mǤ và dong riӅng), ngѭӡi ta dùng dao lӝt vӓ, rӱa
sҥch rӗi dùng tay chà tӯng cӫ mǤ vào tҩm sҳt ÿөc lӛ, bӝt chà ÿѭӧc cho vào lu nѭӟc, sau ÿó vӟt
sѫ bã rӗi dùng vҧi lӑc giӳ lҥi tinh bӝt ÿem phѫi khô. Bình quân mӛi ngѭӡi lao ÿӝng cұt lӵc chӍ
chà ÿѭӧc khoҧng 1000 kg cӫ mǤ tѭѫi, tӭc là khoҧng 250 - 300 kg tinh bӝt. HiӋn nay mӝt sӕ hӝ
gia ÿình ӣ xã Tân Biên (huyӋn Thӕng Nhҩt) ngѭӡi ta ÿã sӱ dөng máy cѫ khí vào các công ÿoҥn
chӃ biӃn, vì vұy năng suҩt lao ÿӝng có thӇ gҩp 10 lҫn làm bҵng thӫ công. Ngoài ra Công ty cә
phҫn hӳu hҥn Vedan xây dӵng nhà máy chӃ biӃn tinh bӝt hoàn toàn tӵ ÿӝng, khép kín. Mӛi
ngày nhà máy này có thӇ chӃ biӃn ÿѭӧc 400 tҩn tinh bӝt mǤ khô làm nguyên liӋu cho chӃ biӃn
bӝt ngӑt.
Toàn tӍnh hiӋn có 1.310 hӝ sҧn xuҩt tinh bӝt thӫ công vӟi 3.687 lao ÿӝng. Ҩp Trà Cә, xã
Bình Minh (huyӋn Thӕng Nhҩt) và phѭӡng Hӕ Nai (thành phӕ Biên Hòa) làm tinh bӝt nhiӅu
nhҩt. Riêng phѭӡng Hӕ Nai có 241 cѫ sӣ vӟi 722 lao ÿӝng, trong ÿó có 129 cѫ sӣ sҧn xuҩt tinh
bӝt, 112 cѫ sӣ làm miӃn sӧi. Hàng năm toàn tӍnh sҧn xuҩt ÿѭӧc tӯ 11.500 tҩn - 12.000 tҩn tinh
bӝt các loҥi, riêng huyӋn Thӕng Nhҩt sҧn xuҩt ÿѭӧc 3.510 tҩn tinh bӝt mǤ và 2.100 tҩn miӃn
dong. Phѭӡng Hӕ Nai sҧn xuҩt ra hai loҥi sҧn phҭm tinh bӝt và miӃn sӧi vӟi giá trӏ sҧn lѭӧng
hàng năm là 4,5 tӹ ÿӗng.
II. CÔNG NGHIӊP:
II.1. L˱ͫc s͵ phát tri͋n công nghi͏p t͑nh Ĉ͛ng Nai:
Năm 1870, ông Kresser lұp mӝt Xѭӣng ÿѭӡng ӣ Biên Hòa, là chi nhánh Công ty lӑc
ÿѭӡng Hӗng Kông. Ĉây là cѫ sӣ công nghiӋp hiӋn ÿҥi ÿҫu tiên ӣ tӍnh Biên Hòa thӡi bҩy giӡ.
ĈӃn năm 1871, do thiӃu nguyên liӋu, không thu lãi nhѭ mong muӕn, nên các cә ÿông rút vӕn,
khiӃn ông Kresser sau ÿó phҧi tháo gӥ máy móc mang ÿi.
Năm 1880, nhà tѭ bҧn Lancelot mӣ Nhà máy ÿѭӡng Lҥc An (tәng Chánh Mӻ Hҥ),
nhѭng bӏ lӛ vӕn liên tiӃp 4 năm, nhà máy còn bӏ cháy nên viӋc kinh doanh ÿѭӡng mía chҩm
dӭt.
Năm 1897, nhà tѭ sҧn Blondel ÿѭӧc chính quyӅn tӍnh Biên Hòa cho phép khai thác gӛ ӣ
mӝt sӕ khu vӵc thuӝc Trҧng Bom, Xuân Lӝc ÿӇ chӃ biӃn gӛ tròn thành gӛ xây dӵng, ÿã mӣ mӝt
trҥi cѭa thӫ công ӣ làng Tân Mai.
Trѭӟc năm 1900, mӝt nhà tѭ sҧn Pháp là Pelleau xây dӵng mӝt xѭӣng sҧn xuҩt sѫn và
vécni chӍ hoҥt ÿӝng mӝt thӡi gian thì ngѭng.
Năm 1907, Công ty kӻ nghӋ và lâm nghiӋp Biên Hòa ÿѭӧc thành lұp và xây dӵng Hãng
cѭa Tân Mai (BIF) trang bӏ máy móc hiӋn ÿҥi thӡi bҩy giӡ - ÿó là nhà máy công nghiӋp cӥ lӟn,
ÿҫu tiên ÿѭӧc xây dӵng ӣ Biên Hòa.
Tӯ năm 1920 ÿӃn năm 1930, các nhà tѭ sҧn Pháp xây dӵng ba xí nghiӋp sѫ chӃ mӫ cao
su cӥ nhӓ tҥi các ÿӗn ÿiӅn cao su An Lӝc, Hàng Gòn, Cҭm Mӻ.
Sau năm 1954, dân sӕ ӣ tӍnh Biên Hòa tăng lên rҩt nhanh. Vì vұy năm 1956 chính
quyӅn Sài Gòn ÿã cho xây dӵng Trҥm biӃn ÿiӋn ӣ Bӱu Hòa lӟn hѫn, thay thӃ cho trҥm ÿiӋn cNJ

11.5 Page 105

▲back to top


ÿӗng thӡi mӣ rӝng Nhà máy nѭӟc Biên Hòa công suҩt mӛi ngày cung ӭng hѫn 10.000m3 nѭӟc
sҥch cho dân. Ӣ xã Hóa An có Trҥm bѫm Hóa An mӛi ngày bѫm hѫn 300.000m3 nѭӟc sông
Ĉӗng Nai cho Nhà máy nѭӟc Thӫ Ĉӭc xӱ lý ÿӇ cung ӭng cho thành phӕ Sài Gòn - Chӧ Lӟn.
Năm 1958, Toà hành chính Long Khánh xây dӵng cѫ sӣ phát ÿiӋn diesel Xuân Lӝc vӟi
công suҩt 8,0MW ÿӇ phөc vө cho khu vӵc tӍnh lӷ Long Khánh. Sau ÿó hӑ cho xây dӵng 2 cѫ sӣ
phát ÿiӋn diesel nhӓ vӟi công suҩt 3,6MW ӣ KiӋm Tân và Ĉӏnh Quán ÿӇ phөc vө cho các công
sӣ và nhân dân ӣ các quұn.
Cuӕi thұp niên 50 cӫa thӃ kӹ XX, công nghiӋp ӣ tӍnh Biên Hòa bҳt ÿҫu khӣi ÿӝng qua
viӋc xây dӵng Nhà máy giҩy Ĉӗng Nai COGIDO ӣ ҩp An Hҧo, xã Tam HiӋp và nhà máy giҩy
Tân Mai COGIVINA, cҥnh Nhà máy cѭa Tân Mai.
Khi xa lӝ Sài Gòn - Biên Hòa làm xong (1961), mӝt sӕ xí nghiӋp công nghiӋp khác tiӃp
tөc ÿѭӧc ÿһt ӣ Bình Ĉa, An Hҧo, trên vùng căn cӭ du kích Bình Ĉa (hӗi kháng chiӃn chӕng
Pháp). Tháng 6 - 1961 chính quyӅn Sài Gòn lұp ra Ӫy ban nghiên cӭu thuӝc Trung tâm khuӃch
trѭѫng kӻ nghӋ SONADEZI (Société nationale pour le développement des zônes industrielles)
thuӝc Bӝ kinh tӃ. ĈӃn 21 - 5 - 1963 ra sҳc lӋnh sӕ 49/KT v/v thành lұp Khu kӻ nghӋ Biên Hòa.
TiӃp theo ngày 12 - 8 - 1963 ra sҳc lӋnh sӕ 82/KT cho phép trѭng thu 511 ha ÿҩt ÿӗi ӣ hai xã
Tam HiӋp và Long Bình ÿӇ lұp Khu kӻ nghӋ Biên Hòa vӟi các mӭc bӗi thѭӡng ruӝng ÿҩt 0,2 –
6 ÿ/m2; mӗ mҧ tӯ 500 ÿ - 3.000 ÿ/mӝ; giӃng nѭӟc theo hiӋn trҥng và tùy loҥi; hoa màu ÿѭӧc bӗi
thѭӡng theo mӭc tӯ 100%, 60%, 40%...
Khu kӻ nghӋ Biên Hòa cách thành phӕ Sài Gòn 20 km, phía Ĉông giáp xa lӝ Sài Gòn -
Biên Hòa, phía Tây giáp Rҥch Cát và nhánh sông Ĉӗng Nai, phía Bҳc giáp Quӕc lӝ 15, phía
Nam giáp sông Ĉӗng Nai.
Chính quyӅn Sài Gòn lұp Khu kӻ nghӋ Biên Hòa ӣ ÿây vì nhiӅu lý do:
- Xây dӵng Khu kӻ nghӋ ӣ ÿây làm cho công nghiӋp phát triӇn ÿӅu khҳp, khҳc phөc sӵ
mҩt cân ÿӕi giӳa Sài Gòn và các ÿӏa phѭѫng có tác dөng hѭӟng dүn kӻ thuұt cho Biên Hòa.
- Góp phҫn giҧi quyӃt công ăn viӋc làm cho dân quұn Ĉӭc Tu (hѫn 300 ngàn), trong sӕ
này có nhiӅu thӧ thӫ công, công nhân không chuyên nghiӋp ÿang làm trong các lò gҥch, lò
gӕm, hҫm ÿá... Xã Hӕ Nai có 75 ngàn dân di cѭ, mӝt sӕ biӃt kӻ thuұt chút ít nhѭng thiӃu ÿҩt
cày cҩy, trӗng trӑt và nguӗn lâm sҧn cҥn dҫn. Xây dӵng khu kӻ nghӋ tҩt phҧi xây thêm nhӳng
công trình phúc lӧi xã hӝi: quán ăn, nhà thѭѫng, trѭӡng hӑc... cho gia ÿình công nhân, tҥo thêm
công ăn viӋc làm.
- Ĉҩt ÿai ӣ ÿây là ÿҩt ÿӗi, nӅn ÿá cӭng khiӃn nhà tѭ bҧn ít tӕn kém trong viӋc xây dӵng
nhà máy. Khu kӻ nghӋ Biên Hòa nҵm trên các trөc lӝ giao thông huyӃt mҥch: Sài Gòn - miӅn
Trung, Sài Gòn - Ĉà Lҥt, Sài Gòn - VNJng Tàu; ÿѭӡng xe lӱa chӍ cách khu kӻ nghӋ 3 km có thӇ
dӉ dàng nӕi vào ÿây. Sông Ĉӗng Nai quanh năm lѭu thông các sà lan, tàu chӣ hàng trăm tҩn...
Nhѭ vұy, cѭӟc phí sӁ hҥ so vӟi các ÿӏa phѭѫng khác.
- Gҫn Sài Gòn, khu kӻ nghӋ dӉ dàng nhanh chóng ÿѭӧc cung cҩp tín dөng, thӏ trѭӡng
dҥy nghӅ, các nhà kӻ thuұt, công nhân giӓi...
Nhà máy giҩy Ĉӗng Nai COGIDO là mӝt trong sӕ vài ÿѫn vӏ công nghiӋp ra ÿӡi năm
1959 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên Hòa (trѭӟc khi có sҳc lӋnh thành lұp khu kӻ nghӋ Biên Hòa).
Theo luұn văn ”Khu kͿ ngh͏ Biên Hòa” cӫa Ip A Sám thì nѫi ÿây (tӯ năm 1959 ÿӃn khi
bҧn luұn văn hoàn thành, 1973) ÿã có 42 nhà máy, xí nghiӋp xây dӵng trên diӋn tích
1.229.515m2, tәng vӕn 7.470 triӋu ÿӗng, giá trӏ máy móc 2.591 triӋu ÿӗng, vӟi 6.355 công
nhân, mӛi năm ÿҥt thѭѫng vө trên 8.403 triӋu ÿӗng. Máy móc thiӃt bӏ khá tӕi tân nhұp tӯ Nhұt,

11.6 Page 106

▲back to top


Tây Ĉӭc, Ĉài Loan, Pháp... phө tùng thay thӃ giá phҧi chăng, thӡi gian giao hàng nhanh. Các xí
nghiӋp nói chung có quy mô vӯa và nhӓ, các nhân viên ráp máy ÿѭӧc huҩn luyӋn thuұn lӧi.
D˱ͣi ÿây là tên các doanh nghi͏p thu͡c Khu kͿ ngh͏ Biên Hòa năm 1974:
1- Công ty giҩy và hóa phҭm Ĉӗng Nai COGIDO, xây dӵng cuӕi năm 1959 trên diӋn
tích 261.670m2, năng lӵc sҧn xuҩt 14.000 tҩn giҩy/năm.
2- ViӋt Nam kӻ nghӋ cán sҳt Công ty VICASA, xây dӵng tháng 6 năm 1966 trên diӋn
tích 76.088m2, năng lӵc sҧn xuҩt 8.000 tҩn thép/năm.
3- ViӋt Nam Công ty chӃ tҥo bình ÿiӋn VABCO, xây dӵng tháng 9 năm 1963 trên diӋn
tích 25.000m2, có thӇ làm 11.500 ҳc qui ô tô, 4.560 ҳc qui xe ba bánh.
4- Công ty ViӋt Nam kӻ nghӋ nông cѫ VYKYNO, xây dӵng tháng 7 năm 1967 trên diӋn
tích 56.150m2, mӛi năm có thӇ ráp 1.500 máy cày tay, 3.000 máy kéo, 1.200 máy bѫm, 600
thuӹ ÿӝng cѫ và sҧn xuҩt phө tùng rӡi các máy kӇ trên theo bҵng sáng chӃ cӫa hãng KUBOTA.
5- Xí nghiӋp ÿѭӡng Biên Hòa xây cҩt trên diӋn tích 193,919m2, lúc ÿҫu lҳp máy cNJ cӫa
Nhà máy ÿѭӡng HiӋp Hòa, cuӕi năm 1967, thì lҳp ÿһt máy mӟi. Mӛi năm có sҧn lѭӧng 26.000
tҩn ÿѭӡng RE, 1 triӋu lít cӗn, 600.000 lít rѭӧu rhum, 20.000 lít rѭӧu bә quinquina.
6- Xí nghiӋp sҧn xuҩt hóa phҭm VICACO, xây dӵng trên diӋn tích 30.000m2, mӛi năm
làm ra 4.200 tҩn soude caustique, 3.765 tҩn HCl (axít clohydric), 188 tҩn clorine lӓng, 279 tҩn
sodium (dùng cho các ngành: giҩy, xà bông, tѫ sӧi, cao su...).
7- Công ty dӋt sӧi Ĉӗng Nai DOFITEX, xây dӵng tháng 8 - 1962 trên mһt bҵng
31.239m2, có thӇ làm ra mӛi năm 690.000 bao ÿѭӡng, 735.140 bao cát, 233 tҩn chӍ sӧi.
8- Công ty Chánh HiӋp sҧn xuҩt các loҥi thuӕc trӯ sâu.
9- Công ty ӕng thuӹ tinh sҧn xuҩt 1.200 tҩn ӕng thuӹ tinh/năm.
10- Công ty ViӋt Nam kӻ thuұt xây cҩt, mӛi năm sҧn xuҩt 2.000 tҩn trө bê tông 8.40 và
1.000 tҩn trө 10.40.
11- Xí nghiӋp COTYTINA sҧn xuҩt bình nhӵa, nҳp hút.
12- Xí nghiӋp COVITON sҧn xuҩt hѫn 6.100 tҩn tôn mҥ kӁm/năm.
13- Công ty Cӱu Nam sҧn xuҩt 17,1 triӋu viên gҥch bêtông ép/năm.
14- Công ty Duy Tân DOTACO sҧn xuҩt các loҥi vӓ, ruӝt xe (chӫ yӃu vӓ ruӝt xe ÿҥp).
15- Ĉҥi Á kim khí Công ty sҧn xuҩt tôn sӕ 30: khoҧng 3.800 tҩn/năm.
16- ETERNIT (tên cNJ SOVINAC: Société vietnamienne de l’amiante ciment: Công ty
ViӋt Nam tҩm lӧp xi măng amiăng) sҧn xuҩt mӛi năm 75.000 tҩn tҩm lӧp fibro - ciment.
17- Công ty gҥch ngói Ĉӗng Nai sҧn xuҩt các loҥi gҥch ngói.
18- Công ty kӻ nghӋ lҥnh Nam Long sҧn xuҩt nѭӟc ÿá.
19- Công ty gҥch GAVINA sҧn xuҩt gҥch 3 triӋu viên/năm.
20- Công ty Nam Hҧi sҧn xuҩt nѭӟc ÿá.
21- Công ty NAMYCO sҧn xuҩt 1.150 tҩn soude caustique.
22- Công ty kӻ nghӋ dӋt Nam Cѭӡng chuyên dӋt vҧi satin 300.000m/năm.
23- Xí nghiӋp NABOCO sҧn xuҩt bӝt ngӑt.
24- Xí nghiӋp NguyӉn ChӍ sҧn xuҩt 3 triӋu viên gҥch/năm.

11.7 Page 107

▲back to top


25- Xí nghiӋp Phѭӟc Hӳu sҧn xuҩt 3 triӋu viên gҥch, ngói/năm.
26- Xí nghiӋp in Phѭѫng Nam.
27- Xí nghiӋp SADAKIM sҧn xuҩt thép thanh, dây kӁm, sҳt tròn.
28- Xí nghiӋp SOVI làm carton dӧn sóng bao bì.
29- Xí nghiӋp VINABLOC sҧn xuҩt 1,8 triӋu viên gҥch bloc/năm.
30- ViӋt Nam tân hóa phҭm Công ty Net sҧn xuҩt 1.468 tҩn bӝt giһt và alkylbenzo acid
910 tҩn/năm.
31- Công ty thӫy tinh VINAGLASS sҧn xuҩt kính cӱa 1.200 tҩn/năm.
32- Xí nghiӋp VITAGA chӃ biӃn khoҧng 1.000 tҩn thӭc ăn gia súc/năm.
33- Xí nghiӋp SOVIGAZ sҧn xuҩt ôxy, khí ÿá hàn.
34- Công ty Thanh Thanh sҧn xuҩt gҥch men.
35- Xí nghiӋp VINAPPRO chuyên lҳp ráp thӫy ÿӝng cѫ (các chi tiӃt máy nhұp tӯ Nhұt).
36- Xí nghiӋp Thành Mӻ (THAMYCO) chuyên sҧn xuҩt dây ÿiӋn.
37- Xí nghiӋp COTYLEN sҧn xuҩt chӍ len, chӍ hóa hӑc.
38- Công ty Phѭӧng Hoàng sҧn xuҩt tôn thҷng, tôn dӧn sóng.
39- Xí nghiӋp CORONEL sҧn xuҩt cà phê bӝt.
40- Xí nghiӋp NAVICO sҧn xuҩt 1 triӋu viên gҥch, ngói/năm.
41- Xí nghiӋp CMICO sҧn xuҩt silicate.
42- Xí nghiӋp COGIDO chuyên giһt quҫn áo.
Tính ÿӃn năm 1974, tӍnh Biên Hòa có các cѫ sӣ công nghiӋp nhӓ khác:
- 60 máy xay ÿá (làm ÿѭӡng, xây dӵng).
- 122 lò gҥch máy nhӓ.
- 119 máy xay xát lúa.
- 83 trҥi cѭa máy.
- 11 lò ÿúc gang nhӓ
- 12 nhà in tѭ nhân.
(Ngu͛n: Ĉ͓a ph˱˯ng chí Biên Hòa, 1974).
TӍnh Long Khánh có ít cѫ sӣ công nghiӋp nhӓ:
- 15 cѫ sӣ xay xát lúa
- 12 cѫ sӣ xay bӝt và cà phê.
- 3 nhà máy ÿèn nhӓ.
- 1 hãng nѭӟc ÿá.
- 1 hãng cà rem.
- 12 trҥi cѭa máy.
(Ngu͛n: Ĉ͓a ph˱˯ng chí Long Khánh, 1968).
Năm 1974, công nghiӋp cӫa hai tӍnh Biên Hòa và Long Khánh phát triӇn nhiӅu lҫn so

11.8 Page 108

▲back to top


vӟi trѭӟc năm 1954. Lҫn ÿҫu tiên mӝt khu kӻ nghӋ nhiӅu ngành có quy mô lӟn nhҩt miӅn Nam
ra ÿӡi, các máy móc thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi sҧn xuҩt nhiӅu mһt hàng ÿáp ӭng phҫn nào nhu cҫu xã hӝi,
bҧo ÿҧm cung ӭng mӝt phҫn hұu cҫn cho quân ÿӝi Sài Gòn, mӛi năm có thӇ tiӃt kiӋm khoҧng
18 triӋu ÿôla Mӻ, nhѭng quan trӑng hѫn nó giúp thay ÿәi cѫ cҩu kinh tӃ trong tӍnh và giҧi quyӃt
công ăn viӋc làm cho dân chúng...
Nhìn chung công nghiӋp Ĉӗng Nai trѭӟc ngày giҧi phóng 30 - 4 - 1975 ÿã phát triӇn,
nhѭng phҫn lӟn các doanh nghiӋp có quy mô vӯa và nhӓ (tӯ 50 - 100 công nhân ) và tұp trung
chӫ yӃu tҥi Biên Hòa (72 trong 86 nhà máy, xí nghiӋp cӫa toàn tӍnh tұp trung ӣ Biên Hòa). Máy
móc thiӃt bӏ thuӝc nhiӅu nѭӟc: Mӻ, Nhұt, Tây Ĉӭc, Ĉài Loan... ÿã lҳp ÿһt tӯ hàng chөc năm vӅ
trѭӟc. Nguyên liӋu, vұt tѭ, phө tùng và kӻ thuұt ÿӅu phө thuӝc vào nѭӟc ngoài.
Sau ngày 30 - 4 - 1975, tình hình kinh tӃ nói chung và công nghiӋp tӍnh Ĉӗng Nai nói
riêng rѫi vào khӫng hoҧng trҫm trӑng do chuyên gia, cán bӝ kӻ thuұt nѭӟc ngoài rút hӃt, nguӗn
nguyên liӋu không ÿѭӧc nѭӟc ngoài cung cҩp. Khi tiӃp quҧn Khu công nghiӋp Biên Hòa chӍ có
30 nhà máy, xí nghiӋp hoҥt ÿӝng cҫm chӯng, 12 nhà máy, xí nghiӋp ngѭng hoҥt ÿӝng. Có
10.500 công nhân trong sӕ 13.000 công nhân cӫa nhà máy, xí nghiӋp làm viӋc, sӕ còn lҥi bӓ
viӋc hoһc chuyӇn sang nghӅ khác.
Ĉҫu năm 1976 Trung ѭѫng tiӃn hành phân cҩp quҧn lý công nghiӋp cho các bӝ và ÿӏa
phѭѫng, trong ÿó Trung ѭѫng quҧn lý 40 nhà máy, xí nghiӋp gӗm: 02 cѫ sӣ sҧn xuҩt kim loҥi
(luyӋn kim), 10 cѫ sӣ sҧn xuҩt sӱa chӳa máy móc, thiӃt bӏ và sҧn xuҩt sҧn phҭm bҵng kim loҥi,
6 xí nghiӋp hóa chҩt; 15 nhà máy xí nghiӋp sҧn xuҩt vұt liӋu xây dӵng và chӃ biӃn gӛ, 02 xí
nghiӋp dӋt da may mһc, 04 nhà máy, xí nghiӋp chӃ biӃn lѭѫng thӵc thӵc phҭm, 01 cѫ sӣ sҧn
xuҩt phân phӕi ÿiӋn. Ĉӏa phѭѫng quҧn lý 46 nhà máy, xí nghiӋp gӗm: 10 xí nghiӋp sӱa chӳa
máy móc thiӃt bӏ và sҧn xuҩt sҧn phҭm bҵng kim loҥi, 04 xí nghiӋp hóa chҩt, 05 xí nghiӋp chӃ
biӃn lѭѫng thӵc, thӵc phҭm, 08 cѫ sӣ sҧn xuҩt vұt liӋu xây dӵng, 04 cѫ sӣ sҧn xuҩt sành sӭ thӫy
tinh, 07 cѫ sӣ chӃ biӃn gӛ lâm sҧn, 02 xí nghiӋp dӋt da may mһc, 3 cѫ sӣ sҧn xuҩt ÿiӋn diesel,
02 xí nghiӋp khoan cҩp nѭӟc, 01 xí nghiӋp in.
Ĉӗng thӡi trong năm 1976, tӍnh cNJng thành lұp Ty Công nghiӋp Ĉӗng Nai (sau ÿәi
thành Sӣ Công nghiӋp Ĉӗng Nai hoҥt ÿӝng cho ÿӃn ngày nay) ÿӇ quҧn lý Nhà nѭӟc ÿӕi vӟi
ngành công nghiӋp trên ÿӏa bàn tӍnh.
Tӯ năm 1975 -1996, tình hình kinh tӃ tӍnh Ĉӗng Nai nói chung và công nghiӋp nói riêng
trҧi qua hai thӡi kǤ có tính bѭӟc ngoһt quan trӑng, ÿó là:
- Thͥi kǤ 1976 - 1985: Qu̫n lý công nghi͏p nói riêng và qu̫n lý kinh t͇ nói chung thͥi
kǤ này áp dͭng c˯ ch͇ t̵p trung, quan liêu, bao c̭p. Tͱc là các c˯ sͧ kinh t͇ m͕i thành ph̯n
s̫n xṷt cái gì, s͙ l˱ͫng bao nhiêu, giá c̫ nh˱ th͇ nào, bán ͧ ÿâu, bán cho ai... ÿ͉u theo k͇
ho̩ch v̩ch s̽n cͯa Nhà n˱ͣc, các doanh nghi͏p ch͑ ÿ˱ͫc h˱ͧng mͱc lãi ÿ͓nh mͱc khi xây
d͹ng k͇ ho̩ch. N͇u doanh nghi͏p b͓ l͟ Nhà n˱ͣc ch͓u, lãi Nhà n˱ͣc thu... Ĉ͇n năm 1981, th͹c
hi͏n chính sách mͧ r͡ng quy͉n t͹ chͯ m͡t ph̯n trong s̫n xṷt cho các doanh nghi͏p (th͹c
hi͏n k͇ ho̩ch 3 ph̯n A, B, C).
Mͭc tiêu c˯ b̫n cͯa công nghi͏p thͥi kǤ này là nhanh chóng khôi phͭc và và ͝n ÿ͓nh
s̫n xṷt; ͝n ÿ͓nh ÿͥi s͙ng và vi͏c làm cho công nhân; tăng c˱ͥng ÿ͡i ngNJ cán b͡ qu̫n lý, cán
b͡ kͿ thu̵t và ÿ͡i ngNJ công nhân cho các doanh nghi͏p; T̵p trung m͕i ti͉m năng s̽n có ÿ͋
duy trì nh͓p ÿ͡ s̫n xṷt, ÿ͛ng thͥi xây d͹ng m͡t s͙ c˯ sͧ s̫n xṷt mͣi, v̵n ÿ͡ng thành l̵p các
ÿ˯n v͓ kinh t͇ t̵p th͋ (hͫp tác xã và t͝ hͫp tác)
ĈӃn 31 - 12 - 1980 trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai ÿã khôi phөc và ÿi vào hoҥt ÿӝng әn ÿӏnh
39 xí nghiӋp quӕc doanh (XNQD) do Trung ѭѫng quҧn lý; 46 XNQD cNJ do ÿӏa phѭѫng quҧn

11.9 Page 109

▲back to top


lý. Ĉӗng thӡi tӍnh còn xây dӵng mӟi ÿѭӧc 29 XNQD (gӗm 3 xí nghiӋp cѫ khí, 14 xí nghiӋp sҧn
xuҩt vұt liӋu xây dӵng, 12 xí nghiӋp chӃ biӃn lѭѫng thӵc thӵc phҭm); vұn ÿӝng thành lұp 60
hӧp tác xã tiӇu thӫ công nghiӋp vӟi 4.624 lao ÿӝng; 376 tә hӧp sҧn xuҩt và 4.051 cѫ sӣ sҧn xuҩt
tiӇu thӫ công nghiӋp vӟi 4.862 lao ÿӝng...
Sau 10 năm khôi phөc và phát triӇn kinh tӃ (1975 - 1985), công nghiӋp trên ÿӏa bàn
Ĉӗng Nai ÿã có bѭӟc phát triӇn khá nhanh:
Ĉӝi ngNJ công nhân sҧn xuҩt, cán bӝ quҧn lý, cán bӝ khoa hӑc kӻ thuұt ÿѭӧc bә sung và
phát triӇn nhanh: năm 1976 ngành công nghiӋp trên ÿӏa bàn mӟi có 4.710 cán bӝ công nhân
viên, ÿӃn năm 1980 có 17.519, năm 1983 có 19.953 ngѭӡi, năm 1985 có 22.879 ngѭӡi.
Thành phҫn kinh tӃ công nghiӋp quӕc doanh và công tѭ hӧp doanh năm 1980 chiӃm tӹ
trӑng 45,7% trong tәng sҧn lѭӧng công nghiӋp ÿӏa phѭѫng, năm 1983 chiӃm 49%, năm 1985
chiӃm 54,9%.
Ngành cѫ khí phát triӇn khá, trong ÿó sҧn phҭm phөc vө nông nghiӋp tăng nhanh: nông
cө cҫm tay năm 1976 sҧn xuҩt 69.000 cái, năm 1980 sҧn xuҩt 78.000 cái, năm 1983 là 189.000
cái, năm 1985 là 201.000 cái. Sҧn phҭm chӫ yӃu cӫa cѫ khí phөc vө nông nghiӋp gӗm: bình xӏt
thuӕc trӯ sâu, máy bѫm nѭӟc, máy tuӕt lúa, sӱa chӳa máy móc nông nghiӋp.
Công nghiӋp sҧn xuҩt hàng tiêu dùng năm 1976 ÿҥt giá trӏ sҧn lѭӧng 319.117 ngàn
ÿӗng, năm 1980 ÿҥt 1.317.972 ngàn ÿӗng, năm 1983 ÿҥt 3.468.917 ngàn ÿӗng, năm 1985 ÿҥt
4.074.369 ngàn ÿӗng.
Công nghiӋp sҧn xuҩt hàng xuҩt khҭu bѭӟc ÿҫu ÿѭӧc mӣ ra: quҥt trҫn xuҩt khҭu năm
1982 ÿѭӧc 3.215 chiӃc, năm 1983 xuҩt ÿѭӧc 6.885, năm 1984 xuҩt ÿѭӧc 10.099 chiӃc, năm
1985 xuҩt ÿѭӧc 12.410 chiӃc; ván sàn năm 1976 xuҩt 1.108 tҩn, năm 1980 xuҩt 2.013 tҩn, năm
1984 xuҩt 3.435 tҩn. Thӏ trѭӡng xuҩt khҭu các mһt hàng này chӫ yӃu sang Liên Xô cNJ.
- Thͥi kǤ 1986 - 1996: là thӡi kǤ thӵc hiӋn ÿѭӡng lӕi ÿәi mӟi do Ĉҥi hӝi Ĉҧng toàn
quӕc lҫn thӭ VI khӣi xѭӟng. Nghӏ quyӃt cӫa Ĉҥi hӝi tӍnh Ĉҧng bӝ Ĉӗng Nai lҫn thӭ IV xác
ÿӏnh nhiӋm vө cӫa ÿӏa phѭѫng: chuyӇn ÿәi tӯ cѫ chӃ quҧn lý cNJ sang cѫ chӃ quҧn lý mӟi, xoá
bӓ bao cҩp, tiӃn hành rà soát, sҳp xӃp lҥi các cѫ sӣ sҧn xuҩt, mӣ rӝng quyӅn tӵ chӫ sҧn xuҩt
kinh doanh và hҥch toán kinh tӃ ÿҫy ÿӫ cho các doanh nghiӋp...
KӃt quҧ thӵc hiӋn trong thӡi kǤ này vӅ giá trӏ tәng sҧn lѭӧng công nghiӋp trên ÿӏa bàn
(tính theo giá cӕ ÿӏnh 1989): năm 1985 ÿҥt 325.794 triӋu ÿӗng (trong ÿó công nghiӋp quӕc
doanh trung ѭѫng 202.331 triӋu ÿӗng, công nghiӋp quӕc doanh ÿӏa phѭѫng 96.412 triӋu ÿӗng,
công nghiӋp ngoài quӕc doanh 47.051 triӋu ÿӗng. Năm 1996, ngành công nghiӋp Ĉӗng Nai ÿã
thu hút 105.106 lao ÿӝng trӵc tiӃp sҧn xuҩt và ÿã tҥo ra giá trӏ tәng sҧn lѭӧng 3.338.614 triӋu
ÿӗng (tính theo giá thӵc tӃ). Ngành công nghiӋp Ĉӗng Nai hiӋn nay cung cҩp cho xã hӝi và
xuҩt khҭu nhiӅu sҧn phҭm hàng hóa vӟi nhiӅu chӫng loҥi (xem bҧng thӕng kê các mһt hàng chӫ
yӃu cӫa ngành công nghiӋp Ĉӗng Nai qua các năm ӣ phҫn phө lөc).
II.2. Nhͷng ngành công nghi͏p chͯ y͇u:
II.2.1. Ngành s̫n xṷt và phân ph͙i ÿi͏n, n˱ͣc:
Sông suӕi Ĉӗng Nai có tәng lѭu lѭӧng là 23 tӹ m3/năm và nguӗn nѭӟc ngҫm khá lӟn ÿӫ
ÿӇ bә sung cho nhu cҫu sҧn xuҩt và sinh hoҥt cӫa dân cѭ hiӋn nay và lâu dài. Do nguӗn nѭӟc
sông suӕi dӗi dào lҥi lҳm thác nhiӅu ghӅnh nên Ĉӗng Nai có nguӗn thӫy năng lӟn, có thӇ ÿҥt
công suҩt khoҧng 582 ngàn kW trong ÿó sông Ĉӗng Nai 580,6 kW.
a) S̫n xṷt và phân ph͙i ÿi͏n:

11.10 Page 110

▲back to top


Khi tiӃp quҧn (1975) toàn tӍnh Ĉӗng Nai có 3 cѫ sӣ sҧn xuҩt ÿiӋn diesel nhӓ ӣ Long
Khánh, KiӋm Tân và Ĉӏnh Quán vӟi công suҩt là 15,2 MW; ÿӃn năm 1989 có mӝt nhà máy
thӫy ÿiӋn lӟn vӟi công suҩt 400 MW và mӝt sӕ máy phát ÿiӋn cӫa các cѫ sӣ sҧn xuҩt - dӏch vө
vӟi tәng công suҩt trên ÿӏa bàn là 429,8MW. Bên cҥnh ÿó còn có nguӗn ÿiӋn ÿѭӧc bә sung tӯ
các nѫi khác qua ÿѭӡng dây 500 kV. Tӯ năm 1976 - 1980 hàng năm ngành ÿiӋn lӵc cӫa tӍnh
sҧn xuҩt ra 2,4 triӋu kWh ÿiӋn, tӯ năm 1981 - 1990 hàng năm sҧn xuҩt ra 4,1 triӋu kWh ÿiӋn,
năm 1991 sҧn xuҩt ra 1.785 triӋu kWh, năm 1996 sҧn xuҩt ra 1856 triӋu kWh
ĈӃn năm 1996 tӍnh Ĉӗng Nai ÿã xây dӵng ÿѭӧc 113,3 km ÿѭӡng dây 35 kV; 748,7 km
ÿѭӡng dây 15 kV; 549,3 km ÿѭӡng dây hҥ thӃ; 1.331 trҥm biӃn áp vӟi 225.525 kVA; gҫn 90%
sӕ xã vùng nông thôn có ÿiӋn và trên 40% sӕ hӝ nông dân có ÿiӋn.
Nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An là mӝt nhà máy sҧn xuҩt ÿiӋn năng cӥ lӟn cӫa nѭӟc ta. Xây
dӵng ngày 02 - 12 -1987 theo quyӃt ÿӏnh sӕ 998/NL/TCCB cӫa Bӝ Năng lѭӧng. Ngѭӡi ta theo
dõi, nghiên cӭu nguӗn thӫy năng sông Ĉӗng Nai và thӫy ÿiӋn Trӏ An tӯ năm 1913 - 1973.
Trong vòng 60 năm ÿó ÿã có rҩt nhiӅu công ty ÿiӋn lӵc cӫa Pháp, Nhұt, Ĉài Loan ÿӃn nghiên
cӭu ÿӇ xây dӵng mӝt nhà máy thӫy ÿiӋn nhѭng chѭa thӵc hiӋn ÿѭӧc. Tӯ năm 1976 - 1978 vӟi
sӵ giúp ÿӥ cӫa chuyên gia Liên Xô, Bӝ thӫy lӧi ÿã cӱ ÿoàn cán bӝ kӻ thuұt nghiên cӭu công
trình mӝt cách toàn diӋn, quy mô lӟn, ÿӇ lұp luұn chӭng kinh tӃ kӻ thuұt cӫa công trình.
Công suҩt thiӃt kӃ: 400.000 kW(4 tә máy).
Mӭc nѭӟc hӗ tӕi ÿa ӣ cӕt 62.
Sҧn lѭӧng ÿiӋn sҧn xuҩt hàng năm: 1.760 triӋu kWh.
Lѭu lѭӧng tӕi ÿa là 888 m3/s
ChiӅu dài cӫa tuyӃn áp lӵc: 15 km.
Dung tích hӗ chӭa nѭӟc: 2.760 triӋu m3.
Dung tích nѭӟc hӳu ích: 2.550 triӋu m3.
Khҧ năng xҧ lNJ là 18.700 m3/s.
Khi mӟi bҳt ÿҫu vұn hành, nhà máy có 96 cán bӝ công nhân viên. ĈӃn năm 1996, nhà
máy có 265 cán bӝ công nhân viên và ÿã sҧn xuҩt ra tәng giá trӏ sҧn lѭӧng ÿiӋn (tính theo giá cӕ
ÿӏnh 1994) là 883.309 triӋu ÿӗng.
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ mӕc thӡi gian ÿáng ghi nhӟ:
Tháng 9 - 1983, Nhà nѭӟc duyӋt luұn chӭng kinh tӃ kӻ thuұt.
Ngày 30 - 4 - 1984, khӣi công xây dӵng móng ÿұp tràn.
Ngày 10 - 5 - 1985, ÿә mҿ bê tông ÿҫu tiên xây dӵng ÿұp tràn.
Ngày 12 - 01 - 1987, hàn khҭu ngăn sông Ĉӗng Nai.
Ngày 01 - 01 - 1988, (lúc 6 giӡ 45 phút) chҥy không tҧi tә máy sӕ 01, ÿӃn 19 - 2 tҥm
ngѭng do phát hiӋn rò rӍ ӣ ÿѭӡng ӕng áp lӵc. ĈӃn 27 - 4 tә máy sӕ 1 chҥy có tҧi trӣ lҥi và hòa
ÿiӋn vào lѭӟi ÿiӋn quӕc gia.
Ngày 7 - 11 - 1988, tә máy sӕ 2 phát ÿiӋn lên lѭӟi diӋn quӕc gia.
Ngày 4 - 4 - 1988 (lúc 18 giӡ) tә máy sӕ 3 chҥy không tҧi. ĈӃn 9 - 4 - 1988 (lúc 19 giӡ
45 phút) tә máy sӕ 3 phát ÿiӋn lên lѭӟi ÿiӋn quӕc gia.
Ngày 13 - 9 - 1989, tә máy sӕ 4 (tә máy cuӕi cùng) phát ÿiӋn.

12 Pages 111-120

▲back to top


12.1 Page 111

▲back to top


Lӵc lѭӧng lao ÿӝng huy ÿӝng ÿӇ xây dӵng công trình:
Thѭӡng xuyên tӯ 3.000 - 4.000 lao ÿӝng.
Thӡi kǤ cao ÿiӇm ÿӃn 100.000 lao ÿӝng.
200 chuyên gia.
180 cán bӝ kӻ thuұt.
Tәng sӕ ngày công sӱ dөng cho công trình: 3.850.000 ngày công. Ĉã ÿào ÿҳp 20.640
ngàn m3 ÿҩt ÿá, ÿә 558.999 m3 bê tông. Sӱ dөng hӃt 73.000 tҩn kӃt cҩu thép và thiӃt bӏ công
trình. Hàng năm ÿã hòa vào màng lѭӟi ÿiӋn quӕc gia 1,7 tӹ kWh ÿiӋn.
Ngoài Nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An, hiӋn nay trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai còn có các tә máy
phát ÿiӋn chҥy bҵng dҫu diesel, trong ÿó tә máy phát ÿiӋn ӣ Khu công nghiӋp AMATA có công
suҩt 40 MW, Khu công nghiӋp LOTECO 3,2 MW, Khu công nghiӋp Vedan 3 MW và nhiӅu
doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài ÿӅu lҳp ÿһt máy phát ÿiӋn dӵ phòng.
b) C̭p n˱ͣc:
Năm 1996, tӍnh Ĉӗng Nai có hai Nhà máy nѭӟc ӣ Biên Hòa và Long Khánh vӟi tәng
công suҩt 36.000m3/ngày. Sҧn lѭӧng nѭӟc sҧn xuҩt hàng năm trên dѭӟi 10 triӋu m3. HӋ thӕng
dүn nѭӟc cӫa thành phӕ Biên Hòa có chiӅu dài ÿѭӡng ӕng là 74,9 km, ÿѭa nѭӟc máy ÿӃn hҫu
hӃt các vùng dân cѭ cӫa nӝi, ngoҥi thành.
Hoҥt ÿӝng trong lƭnh vӵc này cho ÿӃn nay có Công ty c̭p n˱ͣc Biên Hòa thành lұp tӯ
nhӳng năm 1920, sau năm 1954 xây mӟi vӟi công suҩt 7.000m3/ngày. Năm 1956, nhà máy
ÿѭӧc mӣ rӝng thêm ÿҥt công suҩt là 16.000m3/ngày. Năm 1991, nhà máy ÿѭӧc bә sung thêm
thiӃt bӏ máy móc ÿѭa công suҩt lên 36.000m3/ngày.
Ngày 14 - 10 - 1992, Công ty Khoan cҩp nѭӟc Ĉӗng Nai thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ
1470/QĈ.UBT cӫa Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu là 3.908.575.969 ÿӗng
và sӕ cán bӝ công nhân viên là 127 ngѭӡi.
Năm 1995 sáp nhұp Xí nghiӋp cҩp thoát nѭӟc Long Khánh vào công ty và ÿәi tên là
Công ty Xây dӵng cҩp nѭӟc Ĉӗng Nai. Năm 1996 vӕn kinh doanh cӫa công ty là
31.015.370.953 ÿӗng, 243 cán bӝ công nhân viên, ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ tәng sҧn lѭӧng (tính
theo giá cӕ ÿӏnh) 16.890 triӋu ÿӗng. Nhà nѭӟc ÿã xây dӵng thêm Nhà máy nѭӟc Long Bình
công suҩt 15.000m3/ngày, Nhà máy nѭӟc Nhѫn Trҥch công suҩt 5.000m3/ngày và ÿang xây
dӵng Nhà máy nѭӟc cӥ lӟn ThiӋn Tân công suҩt 100.000m3/ngày, ÿѭa khҧ năng cung cҩp nѭӟc
cӫa tӍnh Ĉӗng Nai ÿӃn năm 2000 là 325.000m3/ngày, trong ÿó cung cҩp cho các khu công
nghiӋp mӟi xây dӵng tӯ 100.000 ÿӃn 120.000m3/ngày.
II.2.2. Ngành s̫n xṷt kim lo̩i:
Ngành công nghiӋp sҧn xuҩt kim loҥi (luyӋn kim) ӣ Ĉӗng Nai năm 1996 có 2 cѫ sӣ
quӕc doanh do trung ѭѫng quҧn lý là: Nhà máy luyӋn cán thép Biên Hòa VICASA và Công ty
cѫ khí SADAKIM vӟi tәng sӕ cán bӝ công nhân viên 943 ngѭӡi. Trong 21 năm (1975 - 1996),
2 cѫ sӣ trên ÿã cung cҩp cho thӏ trѭӡng 704.894 tҩn thép các loҥi, riêng năm 1996 ÿã sҧn xuҩt
63.078 tҩn thép các loҥi. Ngoài 2 cѫ sӣ quӕc doanh trên còn có 8 cѫ sӣ sҧn xuҩt kim loҥi nhӓ
vӟi 36 lao ÿӝng. Năm 1996 toàn ngành ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng (tính theo giá cӕ ÿӏnh
1994) là 193.255 triӋu ÿӗng.
Nhà máy luy͏n cán thép Biên Hòa VICASA xây dӵng năm 1967 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên
Hòa là mӝt nhà máy ÿѭӧc trang bӏ thiӃt bӏ máy móc khá hiӋn ÿҥi thӡi bҩy giӡ, công suҩt luyӋn
cán thép các loҥi 100.000 tҩn/năm. Sҧn phҭm cӫa nhà máy là thép tròn các loҥi tӯ 6 ly và ÿӃn

12.2 Page 112

▲back to top


18 ly; nguyên liӋu chính cӫa nhà máy là sҳt vөn phӃ liӋu cӫa quân sӵ nhѭ xác các xe, tàu bӏ hѭ
hӓng...
Khi ta tiӃp quҧn năm 1975, nhà máy vүn ÿang hoҥt ÿӝng vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên
là 1.189 ngѭӡi. ĈӇ có ÿӫ nguyên liӋu duy trì sҧn xuҩt thѭӡng xuyên nhà máy phҧi sӱ dөng trên
2.000 lao ÿӝng thu gom sҳt phӃ thҧi; nhѭng nguӗn này giҧm dҫn, nên năm 1980 nhà máy chӍ
sҧn xuҩt ÿѭӧc trên 8.000 tҩn thép. Năm 1981 sáp nhұp Xí nghiӋp VIGESCO vào nhà máy. Năm
1996, nhà máy có tәng sӕ vӕn là 141.856,8 triӋu ÿӗng, vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 707
ngѭӡi, trong năm ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994) 85.976,2
triӋu ÿӗng.
II.2.3. Ngành s̫n xṷt các s̫n pẖm kim lo̩i:
a) Ngành s̫n xṷt các s̫n pẖm b̹ng kim lo̩i (trӯ máy móc thiӃt bӏ):
Ĉҫu năm 1976 toàn tӍnh có 10 ÿѫn vӏ công nghiӋp quӕc doanh, công tѭ hӧp doanh và
216 cѫ sӣ tiӇu thӫ công nghiӋp thuӝc ngành sҧn xuҩt các sҧn phҭm kim loҥi vӟi 2.071 lao ÿӝng;
năm 1996 có 668 cѫ sӣ vӟi 2.892 lao ÿӝng trong ÿó: doanh nghiӋp nhà nѭӟc là 184 lao ÿӝng,
hӧp tác xã cѫ khí 45 lao ÿӝng, 11 doanh nghiӋp tѭ nhân vӟi 302 lao ÿӝng, 650 cѫ sӣ sҧn xuҩt
nhӓ cá thӇ vӟi 1.301 lao ÿӝng, 5 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi sӕ lao ÿӝng là
1.060 ngѭӡi.
Năm 1995, các doanh nghiӋp nhà nѭӟc sҧn xuҩt ra 16.922 triӋu ÿӗng; giá trӏ sҧn lѭӧng
(tính theo giá cӕ ÿӏnh 89); ngoài quӕc doanh sҧn xuҩt ra 12.062 triӋu ÿӗng; các doanh nghiӋp có
vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài sҧn xuҩt ra 20.664 triӋu ÿӗng.
Tiêu biӇu cӫa ngành sҧn xuҩt sҧn phҭm bҵng kim loҥi có Nhà máy c˯ khí Ĉ͛ng Nai.
Nhà máy cѫ khí Ĉӗng Nai thành lұp ngày 05 - 05 - 1976 theo quyӃt ÿӏnh sӕ 102/QĈ.TCCN cӫa
Uӹ ban nhân dân cách mҥng tӍnh Ĉӗng Nai, sӕ vӕn ban ÿҫu là 1.000.000 ÿӗng và 60 cán bӝ
công nhân viên. Trang bӏ cӫa nhà máy chӫ yӃu là mӝt sӕ máy móc thiӃt bӏ sҧn xuҩt nông cө
cҫm tay (cuӕc, xҿng, dao, liӅm) máy tuӕt lúa, thiӃt bӏ chӃ biӃn lѭѫng thӵc thӵc phҭm, phө tùng
máy dӋt... ĈӃn năm 1996, nhà máy có sӕ vӕn là 2.010.348.586 ÿӗng, vӟi 140 cán bӝ công nhân
viên. Sҧn phҭm cӫa nhà máy hiӋn nay gӗm: chӃ tҥo các sҧn phҭm cѫ khí, chӃ biӃn lѭѫng thӵc
thӵc phҭm, các thiӃt bӏ áp lӵc, bình nén khí, bӗn lên men, bao bì kim loҥi, các khuôn mүu, dөng
cө cҳt gӑt... Năm 1996, nhà máy sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng là 11.900 triӋu ÿӗng (tính theo giá
cӕ ÿӏnh năm 1994).
HiӋn nay máy móc, thiӃt bӏ, công nghӋ cӫa Nhà máy cѫ khí Ĉӗng Nai quá cNJ và lҥc
hұu. Tәng bí thѭ Ĉӛ Mѭӡi khi vӅ thăm nhà máy năm 1998 nhұn xét: “Ĉây ch͑ là m͡t lò rèn,
ch˱a th͋ g͕i là m͡t nhà máy công nghi͏p”.
b) Ngành s̫n xṷt máy móc thi͇t b͓ (trӯ máy móc thiӃt bӏ ÿiӋn):
Công nghiӋp sҧn xuҩt máy móc thiӃt bӏ trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai gӗm có 3 nhà máy:
ViӋt Nam kӻ nghӋ nông cѫ (VIKYNO) thành lұp 1967, Cѫ khí thӵc phҭm thành lұp 1968, ViӋt
Nam kӻ nghӋ ÿӝng cѫ công ty (VINAPPRO), thành lұp 1969. ĈӃn năm 1996, cҧ 3 nhà máy có
sӕ cán bӝ công nhân viên là 867 ngѭӡi.
Năm 1980, toàn ngành ÿҥt 8.131 triӋu ÿӗng giá trӏ tәng sҧn lѭӧng (tính theo giá cӕ ÿӏnh
năm 1989), năm 1985 ÿҥt 12.789 triӋu ÿӗng, năm 1990 ÿҥt 19.615 triӋu ÿӗng; năm 1995 ÿҥt
22.033 triӋu ÿӗng; năm 1996 ÿҥt 23.373 triӋu ÿӗng. Năm 1980 sҧn xuҩt ÿѭӧc 796 máy bѫm
nѭӟc, 2.880 ÿӝng cѫ ÿiӋn; năm 1985 sҧn xuҩt 700 máy bѫm nѭӟc, 2.550 ÿӝng cѫ ÿiӋn; năm
1991 sҧn xuҩt 1.017 máy bѫm nѭӟc, 4.771 ÿӝng cѫ ÿiӋn; năm 1995 sҧn xuҩt 510 máy bѫm
nѭӟc, 5.020 ÿӝng cѫ ÿiӋn; năm 1996 sҧn xuҩt 800 máy bѫm nѭӟc, 6000 ÿӝng cѫ ÿiӋn.

12.3 Page 113

▲back to top


Dѭӟi ÿây là thông tin cӫa doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành này:
- Công ty ch͇ t̩o ÿ͡ng c˯ (tên giao dӏch: VINAPPRO; tên cNJ là ViӋt Nam kӻ nghӋ ÿӝng
cѫ Công ty) thành lұp năm 1969 tҥi khu kӻ nghӋ Biên Hòa, vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu 500 triӋu ÿӗng
(tiӅn chӃ ÿӝ Sài Gòn), sӕ cán bӝ công nhân viên 220 ngѭӡi. Máy móc thiӃt bӏ cӫa công ty do
Nhұt Bҧn sҧn xuҩt. Sҧn phҭm ban ÿҫu cӫa nhà máy bao gӗm các loҥi nhѭ sau:
- Lҳp ráp các ÿӝng cѫ Diesel 4 - 22 mã lӵc.
- Máy thӫy: 2-3TTG, 2-3 SMGG.
- Máy kéo: N14, N16, TS60, TS 155.
- Máy cày tay: YC7, YZ8, YZ12.
- Máy tuӕt lúa: DD 900.
- Máy sҩy CD 25A.
- Máy xay xát các loҥi.
Trong thӡi kǤ mӣ cӱa, hàng nhұp lұu cӫa nѭӟc ngoài tràn vào thӏ trѭӡng trong nѭӟc, giá
cҧ hҥ hѫn nhiӅu, nên sҧn phҭm cӫa nhà máy tiêu thө khó khăn. ĈӇ có thӇ tӗn tҥi và phát triӇn,
mӝt mһt nhà máy ÿҫu tѭ thêm máy móc thiӃt bӏ ÿӇ tăng chҩt lѭӧng, hҥ giá thành sҧn phҭm, mһt
khác phҧi tìm mӑi cách xuҩt khҭu. HiӋn nay máy móc, thiӃt bӏ, công nghӋ cӫa VINAPPRO
thuӝc loҥi tiên tiӃn so vӟi các nѭӟc trong khu vӵc, các công ÿoҥn ÿӅu ÿѭӧc tӵ ÿӝng hóa. Năm
1991, nhà máy xuҩt khҭu lô hàng ÿҫu tiên trӏ giá 20.000 USD ÿӇ thăm dò thӏ trѭӡng các nѭӟc
trong khu vӵc; năm 1992 kim ngҥch xuҩt khҭu ÿҥt 70.000 USD; các năm kӃ tiӃp sҧn phҭm cӫa
nhà máy ÿã thâm nhұp vào thӏ trѭӡng các nѭӟc Ĉông Nam Á; hàng năm nhà máy ÿã xuҩt khҭu
trӵc tiӃp hàng ngàn máy nә loҥi 6 - 15 mã lӵc, các máy nông nghiӋp và các loҥi phө tùng khác
vӟi doanh thu trên 200.000 USD.
Năm 1996, Công ty VINAPPRO ÿã có sӕ vӕn là 9.843,6 triӋu, vӟi 460 cán bӝ công
nhân viên, trong ÿó công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 288 ngѭӡi. Sҧn phҭm chӫ yӃu cӫa nhà máy
gӗm các loҥi:
- Ĉӝng cѫ diesel kiӇu Yanmar tӯ 6 - 15 mã lӵc.
- Ĉӝng cѫ diesel kiӇu TF các loҥi.
- Máy xay xát tӯ 500 - 2000 kg lúa/giӡ.
- Máy bѫm các loҥi tӯ 2” - 6”.
- Ru lô cao su các loҥi tӯ 2” - 6”.
Năm 1996 nhà máy ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là 33.709 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh 1994).
II.2.4. Ngành s̫n xṷt máy móc và thi͇t b͓ ÿi͏n, ÿi͏n t͵:
Ngành công nghiӋp sҧn xuҩt máy móc thiӃt bӏ ÿiӋn và ÿiӋn tӱ là ngành công nghiӋp mNJi
nhӑn cӫa Ĉӗng Nai. Năm 1976, toàn tӍnh có 6 xí nghiӋp quӕc doanh vӟi khoҧng 860 công
nhân. Năm 1996, có tҩt cҧ 17 cѫ sӣ sҧn xuҩt vӟi 4.498 lao ÿӝng, trong ÿó có 9 xí nghiӋp quӕc
doanh vӟi 2.258 lao ÿӝng, 8 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi 2.240 lao ÿӝng. Năm
1996 ÿã sҧn xuҩt 52.478 km dây dүn ÿiӋn các loҥi, 5.010 ÿӝng cѫ ÿiӋn, 45.833 bình ҳc quy các
loҥi, 26.100 quҥt ÿiӋn dân dөng các loҥi, 48.000 radio cassette, 119.960 chiӃc ti vi các loҥi - vӟi
trӏ giá sҧn lѭӧng cӫa năm 1996 là 865.631 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh) trong ÿó: các nhà
máy quӕc doanh sҧn xuҩt ra 681.047 triӋu ÿӗng; các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài

12.4 Page 114

▲back to top


183.584 triӋu ÿӗng.
VӅ ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài tính ÿӃn tháng 10 năm 1996 toàn ngành có 12 dӵ án, trong ÿó có
8 dӵ án ÿã hoàn thành khâu xây dӵng ÿi vào sҧn xuҩt.
Sҧn phҭm kӻ thuұt ÿiӋn và ÿiӋn tӱ hiӋn nay có mһt khҳp ÿҩt nѭӟc, cҥnh tranh vӟi hàng
nhұp khҭu và ÿang vѭѫn lên ÿӇ có thӇ xuҩt khҭu ra nѭӟc ngoài.
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành này:
- Xí nghi͏p dây ÿ͛ng Long Biên (VIDICO) là mӝt trong 4 xí nghiӋp sҧn xuҩt dây cáp
dүn ÿiӋn trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai thành lұp năm 1967, vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên lúc ÿҫu
là 88 ngѭӡi, năm 1996 có 175 ngѭӡi. Sҧn phҭm cӫa nhà máy lúc ÿҫu gӗm: dây dүn ÿiӋn dân
dөng, dây ÿiӋn thoҥi, dây cáp ÿӗng. Năm 1996, Xí nghiӋp dây ÿӗng Long Biên trӵc thuӝc Công
ty dây cáp ÿiӋn ViӋt Nam Cadivi. Sҧn phҭm cӫa xí nghiӋp hiӋn nay gӗm: dây ÿiӋn dân dөng,
dây ÿiӋn tӯ, dây cáp bӑc, dây cáp ÿӗng, dây cáp nhôm. Năm 1996, xí nghiӋp ÿã sҧn xuҩt ra giá
trӏ sҧn lѭӧng là 65.454 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh).
- Công ty ÿi͏n t͵ Biên Hòa Viettronics (tên cNJ là Xí nghiӋp ÿiӋn tӱ Sanyo Biên Hòa)
thành lұp năm 1971 vӟi 138 cán bӝ công nhân viên. Trang thiӃt bӏ ban ÿҫu cӫa công ty ÿӅu cӫa
Nhұt Bҧn vӟi mөc ÿích là lҳp ráp các sҧn phҭm nhѭ: ti vi trҳng ÿen, radio cassette. Năm 1980,
công ty ÿã sҧn xuҩt ÿѭӧc 16.000 tivi các loҥi, 45.000 radio cassette. ĈӇ có thӇ ÿáp ӭng thӏ hiӃu
tiêu dùng cӫa thӏ trѭӡng trong nѭӟc, công ty ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ thêm các máy móc thiӃt bӏ mӟi
tiên tiӃn, hiӋn ÿҥi. Sҧn phҭm cӫa công ty hiӋn nay gӗm: ti vi màu các loҥi, radio cassette. Năm
1996 công ty có 344 lao ÿӝng, vӟi sӕ vӕn kinh doanh 83.300 triӋu ÿӗng, giá trӏ sҧn lѭӧng năm
ÿҥt 200.000 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh 1994).
- Nhà máy qu͙c doanh ÿi͏n c˯ Ĉ͛ng Nai thành lұp ngày 08 - 04 - 1976 vӟi sӕ vӕn ban
ÿҫu 2.500.000 ÿӗng và sӕ cán bӝ công nhân viên là 78 ngѭӡi. Máy móc thiӃt bӏ cӫa nhà máy
phҫn lӟn tӵ chӃ. Nhӳng năm gҫn ÿây nhà máy có nhұp mӝt sӕ thiӃt bӏ cӫa Ĉài Loan,Trung
Quӕc ÿӇ sҧn xuҩt quҥt ÿiӋn các loҥi ÿҥt chҩt lѭӧng tӕt hѫn.
Năm 1996 tәng vӕn kinh doanh cӫa nhà máy là 2.300 triӋu ÿӗng, vӟi sӕ cán bӝ công
nhân viên là 148 ngѭӡi. Sҧn phҭm cӫa nhà máy hiӋn nay gӗm: quҥt ÿiӋn các loҥi, chҩn lѭu ÿèn
ӕng, sӱa chӳa ÿӝng cѫ ÿiӋn, gia công cѫ khí, thi công các công trình ÿiӋn. Trong 21 năm hoҥt
ÿӝng (1975 - 1996) nhà máy ÿã cung cҩp cho thӏ trѭӡng 327.638 quҥt ÿiӋn các loҥi; riêng năm
1996 là 26.100 chiӃc, giá trӏ sҧn lѭӧng là 13.805 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
II.2.5. Ngành công nghi͏p hóa ch̭t và s̫n xṷt s̫n pẖm tͳ cao su:
Ngành công nghiӋp hóa chҩt và sҧn phҭm tӯ cao su là ngành công nghiӋp tҥo ra giá trӏ
sҧn lѭӧng lӟn thӭ 4 trong các ngành sҧn xuҩt công nghiӋp ӣ Ĉӗng Nai. HiӋn nay (1996) trên ÿӏa
bàn tӍnh Ĉӗng Nai có 65 cѫ sӣ sҧn xuҩt hóa chҩt và các sҧn phҭm tӯ cao su vӟi tәng sӕ cán bӝ
công nhân viên 2.680 ngѭӡi, trong ÿó: có 8 nhà máy quӕc doanh vӟi 1.659 cán bӝ công nhân
viên; 6 doanh nghiӋp tѭ nhân vӟi 119 lao ÿӝng; 39 cѫ sӣ sҧn xuҩt cá thӇ vӟi 80 lao ÿӝng; 12
doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi sӕ lao ÿӝng là 822 ngѭӡi. Trong năm 1996, ngành
công nghiӋp hóa chҩt và các sҧn phҭm tӯ cao su ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng là 712.449 triӋu
ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994), chiӃm 7,4% tәng giá trӏ sҧn lѭӧng cӫa toàn ngành công
nghiӋp. Ĉây là ngành công nghiӋp ÿѭӧc các nhà ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài chú ý. Tӯ năm 1991 ÿӃn
năm 1996 ÿã có 21 dӵ án ÿѭӧc cҩp giҩy phép ÿҫu tѭ vào tӍnh Ĉӗng Nai vӟi sӕ vӕn là 248.451
ngàn USD, trong ÿó ÿã có 12 dӵ án hoàn thành xây dӵng ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt; trong năm
1996 ÿã sҧn xuҩt ra 220.446 triӋu ÿӗng giá trӏ sҧn lѭӧng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
Dѭӟi ÿây là mӝt mӝt sӕ doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành này:

12.5 Page 115

▲back to top


- Nhà máy hóa ch̭t Biên Hòa (VICACO): sӕ vӕn ban ÿҫu là 20 triӋu ÿӗng (tiӅn Sài
Gòn) và 108 cán bӝ công nhân viên. Sҧn phҭm cӫa nhà máy gӗm: xút (NaOH), axít (HCl), Clo
lӓng (Cl2), Silicát natri (Na2SiO3). HiӋn nay nhà máy là ÿѫn vӏ phө thuӝc hҥch toán báo sә trӵc
thuӝc Công ty hóa chҩt cѫ bҧn miӅn Nam vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 264 ngѭӡi, trong ÿó
công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 210 ngѭӡi. Năm 1996 nhà máy ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ tәng sҧn
lѭӧng là 24.500 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994). Nhà máy hóa chҩt Biên Hòa là
mӝt trong nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm môi trѭӡng khá nghiêm trӑng, các cѫ quan chӭc năng ÿang
cùng lãnh ÿҥo nhà máy tìm giҧi pháp khҳc phөc.
- Nhà máy s˯n Ĉ͛ng Nai (tên cNJ là Nhà máy ép dҫu thӵc vұt Tam Hòa) thành lұp tháng
6 năm 1975 vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 76 ngѭӡi. Sҧn phҭm ban ÿҫu gӗm: ép gia công dҫu
ÿұu phӝng, ép dҫu hҥt cao su, nҩu xà bông cөc.
Năm 1984 nhà máy ÿәi tên là Nhà máy chӃ biӃn thӵc phҭm Ĉӗng Nai vӟi tәng sӕ vӕn là
736 triӋu ÿӗng và 90 cán bӝ công nhân viên. ĈӇ có thӇ sҧn xuҩt ÿѭӧc sҧn phҭm mӟi, nhà máy
ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ thêm hӋ thӕng thiӃt bӏ chѭng cҩt. Sҧn phҭm cӫa nhà máy sҧn xuҩt ra trong
thӡi kǤ này gӗm: ép dҫu hҥt cao su, ép gia công dҫu ÿұu phӝng, cӗn, rѭӧu cao ÿӝ, rѭӧu chanh,
rѭӧu cam, nѭӟc tѭѫng...
Tháng 10 năm 1987 nhà máy thay ÿәi sҧn phҭm chính tӯ chӃ biӃn thӵc phҭm sang sҧn
xuҩt sѫn các loҥi, ÿӗng thӡi ÿәi tên thành Nhà máy Sѫn Ĉӗng Nai theo quyӃt ÿӏnh
722/QĈ.UBT cӫa Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai, tәng vӕn kinh doanh là 27.127 triӋu ÿӗng,
cán bӝ công nhân viên 99 ngѭӡi. ĈӇ phù hӧp vӟi nhiӋm vө mӟi, nhà máy ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ hӋ
thӕng máy móc thiӃt bӏ mӟi và hӧp ÿӗng hӧp tác sҧn xuҩt vӟi hãng sѫn cӫa Anh quӕc ÿӇ có thӇ
sҧn xuҩt sѫn cao cҩp và sѫn nѭӟc, gӗm có:
Sѫn nѭӟc hiӋu DONASA
Sѫn tәng hӧp ALKYD
Sѫn tàu biӇn và giàn khoan dҫu khí
Sѫn cách nhiӋt (sѫn Insulter).
Năm 1996, nhà máy ÿã sҧn xuҩt ÿҥt giá trӏ tәng sҧn lѭӧng 80.078,7 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
Trong cѫ chӃ thӏ trѭӡng, chҩt lѭӧng sҧn phҭm cӫa nhà máy có thӇ cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi
các loҥi sѫn nhұp ngoҥi. Riêng loҥi sѫn nѭӟc DONASA ÿã chiӃm thӏ phҫn ÿáng kӇ trên thӏ
trѭӡng ViӋt Nam.
II.2.6. Ngành công nghi͏p khai thác ÿá, ÿ̭t, cát, s͗i:
Công tác thăm dò ÿӏa chҩt khoáng sҧn cho biӃt ӣ Ĉӗng Nai có tiӅm năng khoáng sҧn rҩt
lӟn. Sau ÿây là trӳ lѭӧng cӫa mӝt sӕ mӓ:
Tên mӓ
Trӳ lѭӧng
1. Ĉá Sóc Lu
100 triӋu m3
2. Sông Trҫu
10,3 triӋu tҩn
3. Ĉá Vƭnh Tân
09 triӋu tҩn
4. Ĉá Bình Hòa
6,7 triӋu m3
5. Ĉá Hóa An
06 triӋu m3

12.6 Page 116

▲back to top


6. Ĉá Tân Bҧn
5,5 triӋu m3
7. Ĉá Tân An
3,7 triӋu m3
8. Cao lanh Tân Phong
290 ngàn tҩn
9. Ĉҩt sét ThiӋn Tân
20 triӋu m3
10. Ĉҩt sét Hóa An
01 triӋu m3
11. Than bùn Phú Bình
30 ngàn tҩn
12. Cát sông Ĉӗng Nai
63 triӋu m3
HiӋn nay trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai có 129 cѫ sӣ khai thác ÿá, ÿҩt, cát vӟi sӕ lao ÿӝng
là 1.734 ngѭӡi. Trong ÿó: xí nghiӋp quӕc doanh 6 cѫ sӣ vӟi 1.412 lao ÿӝng, 3 công ty trách
nhiӋm hӳu hҥn vӟi 46 lao ÿӝng; 120 cѫ sӣ khai thác cá thӇ vӟi 276 lao ÿӝng. Sҧn phҭm cӫa
ngành khai thác ÿá, ÿҩt, cát sӓi gӗm: ÿá hӝc, ÿá dăm, ÿá vөn, cát, ÿҩt sét, kaolin... ÿӇ cung cҩp
cho các công trình
Tҩt cҧ các cѫ sӣ khai thác ÿӅu dùng thuӕc nә ÿӇ bҳn ÿá, nhѭng máy móc cӫa các cѫ sӣ
khai thác khác nhau. Các cѫ sӣ khai thác quӕc doanh ngѭӡi ta dùng máy khoan ÿӇ khoan lӛ
nhӗi thuӕc nә phá ÿá, sau ÿó dùng máy xay, máy sàng, máy nghiӅn ÿӇ sҧn xuҩt ra ÿá dăm, ÿá 1
x 2, ÿá 4 x 6, ÿá vөn...
Các hҫm ÿá cá thӇ ngѭӡi ta dùng các loҥi búa ÿӇ ÿөc lӛ nhӗi thuӕc nә, sau ÿó dùng búa
ÿұp nhӓ thành sҧn phҭm theo ý muӕn.
Do nguӗn tài nguyên cӫa ÿӏa phѭѫng khá dӗi dào nên năm 1996 các cѫ sӣ khai thác
trong tӍnh ÿã khai thác ÿѭӧc 645.229m3 cát, 416.867m3 ÿҩt, trong ÿó có 200.018 m3 ÿҩt sét;
90.173 m3 sӓi ÿӓ, 1.468.000m3 ÿá, vӟi giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là 115.4215 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh 1994).Tuy nhiên do khai thác quá mӭc nên trӳ lѭӧng cát trên sông Ĉӗng Nai ÿã cҥn
kiӋt. Theo dӵ tính cӫa các nhà chuyên môn nӃu ÿã khai thác nhѭ hiӋn nay thì chӍ khoҧng 3 - 5
năm nӳa cát sông Ĉӗng Nai sӁ hӃt.
Dѭӟi ÿây là thông tin vӅ mӝt sӕ doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành sҧn xuҩt VLXD:
- Công ty khai thác ÿá và v̵t li͏u xây d͹ng Hóa An (tên cNJ là Xí nghiӋp khai thác ÿá
Hóa An) thành lұp năm 1979 trên tәng diӋn tích mһt bҵng là 28 ha thuӝc ÿӏa phұn xã Hóa An,
sӕ vӕn ban ÿҫu là 1.858 triӋu ÿӗng vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 228 ngѭӡi, sҧn phҭm cӫa xí
nghiӋp sҧn xuҩt ra lúc ÿҫu gӗm có: ÿá hӝc, ÿá dăm, ÿá vөn cung cҩp cho các công trình xây
dӵng cѫ bҧn.
Năm 1996 vӕn kinh doanh cӫa công ty là 3.852 triӋu ÿӗng, vӟi 493 cán bӝ công nhân
viên. Công ty ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ thêm máy móc thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi ÿӇ phөc vө cho các khâu khai
thác, sҧn xuҩt ra sҧn phҭm ÿҥt chҩt lѭӧng cao và giҧm thiӇu ô nhiӉm môi trѭӡng (bөi và tiӃng
ӗn). Năng lӵc sҧn xuҩt hiӋn nay cӫa công ty là 560.000m3 ÿá các loҥi /năm. Năm 1996 công ty
ÿã khai thác ÿѭӧc 420.000 m3 ÿá các loҥi, ÿҥt giá trӏ tәng sҧn lѭӧng 34.290 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
- Công ty xây d͹ng và s̫n xṷt v̵t li͏u xây d͹ng Biên Hòa (tên cNJ là Xí nghiӋp sҧn xuҩt
vұt liӋu xây dӵng Biên Hòa) thành lұp ngày 10 tháng 3 năm 1998 trên cѫ sӣ sáp nhұp các ÿѫn
vӏ:
Xí nghiӋp khai thác ÿҩt thành phӕ Biên Hòa.
Xí nghiӋp khai thác cát thành phӕ Biên Hòa.
Xí nghiӋp quӕc doanh khai thác ÿá Tân Thành.

12.7 Page 117

▲back to top


ĈӃn năm 1991, sáp nhұp thêm Xí nghiӋp quӕc doanh gҥch ngói Biên Hòa.
Sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh cӫa công ty khi mӟi thành lұp là 1.042 triӋu ÿӗng, vӟi 135
cán bӝ công nhân viên. Sҧn phҭm ban ÿҫu cӫa công ty gӗm: ÿҩt sét cung cҩp cho các lò gҥch
ngói, sҧn xuҩt gҥch ngói, kao lin ÿӇ bán cho các cѫ sӣ sҧn xuҩt ÿӗ gӕm, ÿҩt san mһt bҵng, ÿҩt
sӓi ÿӓ, cát, ÿá xây dӵng các loҥi...
Năm 1996 công ty có sӕ vӕn kinh doanh 55.639 triӋu ÿӗng, vӟi 539 cán bӝ công nhân
viên. Công ty sҧn xuҩt thêm bê tông tѭѫi, nhұn thҫu xây dӵng các công trình dân dөng, các
công trình giao thông, ÿҥi lý tiêu thө vұt liӋu xây dӵng nѭӟc ngoài sҧn xuҩt. KӃt quҧ năm 1996,
công ty ÿã sҧn xuҩt 824.429m3 ÿá các loҥi, 299.252m3 cát xây dӵng, 216.789m3 ÿҩt san mһt
bҵng, 200.018m3 ÿҩt sét phөc vө cho các lò gӕm lò gҥch, 90.173m3 ÿá sӓi, giá trӏ tәng sҧn
lѭӧng 61.395 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
II.2.7. Ngành s̫n xṷt v̵t li͏u xây d͹ng:
Ĉӗng Nai có nguӗn nguyên liӋu rҩt dӗi dào, nên ngành sҧn xuҩt vұt liӋu xây dӵng là
ngành sҧn xuҩt mNJi nhӑn cӫa tӍnh. HiӋn nay (năm 1996) ngoài 10 cѫ sӣ quӕc doanh vӟi 2.894
lao ÿӝng, còn có 5 công ty trách nhiӋm hӳu hҥn, 156 doanh nghiӋp tѭ nhân vӟi 3.542 lao ÿӝng,
346 cѫ sӣ sҧn xuҩt nhӓ cá thӇ vӟi 1.659 lao ÿӝng và 4 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài
vӟi 565 lao ÿӝng.
Trong năm 1996 ngành vұt liӋu xây dӵng tӍnh Ĉӗng Nai ÿã sҧn xuҩt ra 530.141 ngàn
viên gҥch các loҥi, 13.941 ngàn viên ngói, 6.987 trө bê tông, 1.500 tҩn xi măng, 3.216m3 ÿá ӕp
lát, 6.339 ngàn m2 tҩm lӧp fibrociment, 27.442m2 gҥch men các loҥi, 4.193 tҩn kính xây dӵng
và mӝt sӕ vұt liӋu xây dӵng khác vӟi giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là 541.437 triӋu ÿӗng (tính theo giá
cӕ ÿӏnh năm 1994). Sҧn phҭm vұt liӋu xây dӵng Ĉӗng Nai ÿѭӧc bán rӝng rãi trên thӏ trѭӡng các
tӍnh Nam Bӝ và Bình Thuұn. Các doanh nghiӋp nhà nѭӟc ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ máy móc, thiӃt bӏ
cѫ giӟi hóa, tӵ ÿӝng hóa các dây chuyӅn sҧn xuҩt. Các doanh nghiӋp nhӓ cNJng ÿҫu tѭ trang bӏ
thêm mӝt sӕ máy móc thiӃt bӏ bán tӵ ÿӝng mӝt sӕ khâu sҧn xuҩt. Riêng hai nhà máy sҧn xuҩt
lӟn ÿã ÿҫu tѭ trang bӏ hӋ thӕng lò nung tuynen mӟi, hӋ thӕng dây chuyӅn sҧn xuҩt tӵ ÿӝng hoàn
toàn, ÿó là Nhà máy gҥch men Thanh Thanh vӟi công suҩt 2 triӋu m2/năm và Nhà máy gҥch
ngói Ĉӗng Nai vӟi công suҩt 10 triӋu sҧn phҭm/ năm.
Gҥch men Thanh Thanh và gҥch Ĉӗng Nai cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi hàng nhұp tӯ Trung
Quӕc và Nhұt Bҧn.
Năm 1996 Công ty Tín Nghƭa tӍnh Ĉӗng Nai ÿҫu tѭ xây dӵng mӝt nhà máy sҧn xuҩt ÿá
ӕp lát hoa cѭѫng. Máy móc, thiӃt bӏ nhұp cӫa Italia. Nguӗn ÿá hoa cѭѫng ÿѭӧc khai thác tҥi
Xuân Hòa (huyӋn Xuân Lӝc) và tӍnh Bình Ĉӏnh vұn chuyӇn vӅ nhà máy bҵng ÿѭӡng bӝ. HiӋn
công ty ÿang có kӃ hoҥch khai thác mӓ ÿá hoa cѭѫng tҥi ÿҧo Phú Quӕc (tӍnh Bà Rӏa - VNJng
Tàu). Trong ÿó chҩt lѭӧng ÿá hoa cѭѫng cӫa mӓ ÿá tӍnh Bình Ĉӏnh tӕt hѫn cҧ. Giá bán thành
phҭm hiӋn nay vào khoҧng tӯ 500.000 - 1.000.000 ÿ/m2 tùy loҥi.
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành này:
- Công ty g̩ch men Thanh Thanh (tên cNJ là Nhà máy g̩ch men sͱ Thanh Thanh) thành
lұp năm 1970 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên Hòa. Ngày 01 tháng 07 năm 1976 Nhà nѭӟc ra quyӃt ÿӏnh
ÿәi thành ÿѫn vӏ kinh tӃ quӕc doanh vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu là 193,5 triӋu ÿӗng và sӕ cán bӝ công
nhân viên chӭc là 105 ngѭӡi, trong ÿó có 74 công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt, sҧn phҭm cӫa nhà
máy chӍ có mӝt loҥi gҥch men ӕp tѭӡng cӥ 10x10.
Ӣ thӡi kǤ mӣ cӱa, hàng gҥch men nhұp khҭu nhiӅu và nhiӅu doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu
tѭ nѭӟc ngoài vào ViӋt Nam sҧn xuҩt gҥch men vӟi chҩt lѭӧng tӕt, mүu mã ÿa dҥng. ĈӇ cҥnh

12.8 Page 118

▲back to top


tranh và tӗn tҥi, công ty vay hàng trăm tӹ ÿӗng ÿҫu tѭ ÿәi mӟi thiӃt bӏ và công nghӋ, ÿѭa năng
lӵc sҧn xuҩt cӫa nhà máy (công ty) tӯ 300.000 m2/năm lên 2 triӋu m2/năm, tҥo nên bѭӟc nhҧy
vӑt vӅ chҩt lѭӧng và mүu mã, cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi sҧn phҭm nhұp tӯ nѭӟc ngoài và sҧn phҭm
cӫa các xí nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài ӣ ViӋt Nam. Tәng sӕ cán bӝ công nhân viên cӫa
công ty hiӋn nay là 480 ngѭӡi, trong ÿó công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 425 ngѭӡi. Năm 1996,
nhà máy sҧn xuҩt 1,1 triӋu m2 gҥch men, năm 1997 sҧn xuҩt 1,75 triӋu m2 gҥch men các loҥi,
gӗm: loҥi 30 x 30 và loҥi 10x 10
- Công ty ṱm lͫp - v̵t li͏u xây d͹ng Ĉ͛ng Nai tên cNJ là Nhà máy Amiant - ciment Biên
Hòa (ETERNIT) thành lұp năm 1964 do tѭ sҧn Pháp ÿҫu tѭ. Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975,
chӫ bӓ vӅ nѭӟc. Nhà nѭӟc ta ÿã tiӃp quҧn cҩp vӕn cho nhà máy tiӃp tөc hoҥt ÿӝng. Năm 1977
sӕ vӕn ban ÿҫu cӫa nhà máy là 1.714,9 ngàn ÿӗng, tәng sӕ cán bӝ công nhân viên 378 ngѭӡi.
Sҧn phҭm chính cӫa nhà máy là: tҩm lӧp (ngói) fibrociment, ӕng nѭӟc và ngói sҳp nóc.
Nhà máy quan tâm ÿӃn viӋc ÿҫu tѭ ÿәi mӟi thiӃt bӏ, cҧi tiӃn mүu mã. Năm 1996 nhà
máy có vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 36.914,8 triӋu ÿӗng vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 633
ngѭӡi, trong ÿó công nhân sҧn xuҩt trӵc tiӃp là 516 ngѭӡi. Sҧn phҭm hiӋn nay cӫa nhà máy
gӗm: tҩm lӧp fibrociment, ӕng thoát nѭӟc, ngói sҳp nóc, tҩm phҷng, hoa gió, gҥch, chұu cҧnh,.
Năm 1980 nhà máy sҧn xuҩt 1.184 ngàn m2 ngói tôn ciment; năm 1985 sҧn xuҩt 1.764 ngàn m2;
năm 1991 sҧn xuҩt 2050 ngàn m2; năm 1995 sҧn xuҩt 5.672 ngàn m2; năm 1996 sҧn xuҩt 6.339
ngàn m2. Giá trӏ tәng sҧn lѭӧng năm 1996 ÿҥt 119.275 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm
1994)
II.2.8. Ngành công nghi͏p s̫n xṷt gi̭y và s̫n pẖm tͳ gi̭y:
Ngành công nghiӋp sҧn xuҩt giҩy và sҧn phҭm tӯ giҩy hiӋn nay có 3 cѫ sӣ quӕc doanh
vӟi 2.373 lao ÿӝng, 8 cѫ sӣ ngoài quӕc doanh vӟi 856 lao ÿӝng. Doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ
nѭӟc ngoài có Công ty Dong Yang ViӋt Nam sҧn xuҩt các loҥi bao bì văn phòng phҭm vӟi sӕ
lao ÿӝng là 1.696 ngѭӡi. Trong năm 1996 ngành công nghiӋp giҩy tӍnh Ĉӗng Nai ÿã sҧn xuҩt
47.439 tҩn giҩy các loҥi, 6.602 tҩn thùng hӝp giҩy và mӝt sӕ sҧn phҭm tӯ giҩy khác vӟi giá trӏ
tәng sҧn lѭӧng 384.201 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994)
Dѭӟi ÿây là thông tin vӅ mӝt sӕ doanh nghiӋp sҧn xuҩt giҩy tiêu biӇu:
- Công ty gi̭y Tân Mai (COGIVINA, tên cNJ là Công ty kӻ nghӋ giҩy ViӋt Nam) thành
lұp ngày 14 tháng 10 năm 1958 vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu là 283,5 triӋu ÿӗng. Ĉҫu năm 1962, nhà
máy chính thӭc ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt vӟi sӕ cán bӝ công nhân lúc ÿҫu là 280 ngѭӡi, sҧn
phҭm là giҩy các loҥi.
Theo thiӃt kӃ ban ÿҫu, nguӗn nguyên liӋu cho Công ty kӻ nghӋ giҩy Tân Mai ÿѭӧc nhұp
khҭu dѭӟi dҥng bӝt. Lúc này các nhà thiӃt kӃ chѭa tính ÿӃn viӋc khai thác nguӗn nguyên liӋu tҥi
chӛ dӗi dào cӫa Ĉӗng Nai và các vùng lân cұn.
Sau ngày 30 - 4 - 1975, ÿӇ có nguyên liӋu cho nhà máy hoҥt ÿӝng (thay thӃ nguyên liӋu
nhұp), nhà nѭӟc ÿã ÿҫu tѭ, xây dӵng thêm phân xѭӣng sҧn xuҩt bӝt giҩy và thành lұp Lâm
trѭӡng nguyên liӋu giҩy trên ÿҩt Ĉӗng Nai. Thӡi kǤ mӣ cӱa, giҩy ngoҥi nhұp vào nhiӅu, giá cҧ
lҥi hҥ hѫn, sҧn phҭm giҩy các loҥi cӫa công ty không thӇ cҥnh tranh nên sҧn phҭm sҧn xuҩt ra
không tiêu thө ÿѭӧc, hàng tӗn kho nhiӅu, thiӃu vӕn sҧn xuҩt.
ĈӇ cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi hàng giҩy ngoҥi nhұp mӝt mһt nhà máy ÿã vay thêm vӕn ÿӇ
nhұp thêm thiӃt bӏ, nâng cao chҩt lѭӧng sҧn phҭm, hҥ giá thành; mһt khác phҧi nhӡ ÿӃn chính
sách bҧo hӝ mұu dӏch cӫa chính phӫ: tăng thuӃ nhұp khҭu ÿӕi vӟi mһt hàng giҩy các loҥi, giҧm
thuӃ ÿӕi vӟi các sҧn phҭm giҩy sҧn xuҩt trong nѭӟc. Nhӡ vұy mà nhà máy ÿã giҧi quyӃt ÿѭӧc
khâu tiêu thө sҧn phҭm và không ngӯng phát triӇn. Năm 1996, tәng vӕn kinh doanh cӫa nhà

12.9 Page 119

▲back to top


máy là 276.033,6 triӋu ÿӗng vӟi 1.179 cán bӝ công nhân viên, ÿҥt giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là
246.758 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
- Nhà máy bao bì Biên Hòa (tên cNJ là Nhà máy SOVI) thành lâp năm 1978 theo quyӃt
ÿӏnh cӫa Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai sӕ 1.378/QĈ.UBT. Vӕn ban ÿҫu là 2.270 triӋu ÿӗng
và 72 cán bӝ công nhân viên, trong ÿó có 64 công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt. Sҧn phҭm là bao bì
carton vӟi năng lӵc sҧn xuҩt là 500 tҩn sҧn phҭm/năm.
Năm 1996, nhà máy ÿҫu tѭ thêm máy in 3 màu, trang bӏ lҥi và hiӋn ÿҥi hóa mӝt sӕ thiӃt
bӏ và công nghӋ, nhӡ ÿó nâng cao chҩt lѭӧng sҧn phҭm. Năng lӵc sҧn xuҩt hiӋn nay cӫa nhà
máy vào khoҧng 8.000 tҩn bao bì carton và 2000 tҩn/năm giҩy bìa hӝp.
Trong năm 1996 ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là 23.962,8 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
II.2.9. Ngành công nghi͏p d͏t nhu͡m:
Năm 1985 trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai có 205 cѫ sӣ nhuӝm vӟi 2.028 lao ÿӝng; trong
ÿó: quӕc doanh 2 cѫ sӣ vӟi 1.115 lao ÿӝng, 01 hӧp tác xã vӟi 203 lao ÿӝng, 202 cѫ sӣ vӟi 260
lao ÿӝng.
Năm 1996 chӍ còn lҥi mӝt nhà máy quӕc doanh vӟi 480 lao ÿӝng và 55 cѫ sӣ dӋt cá thӇ
vӟi 260 lao ÿӝng. ĈӃn nay (1998) trên ÿӏa bàn tӍnh ÿã có 11 dӵ án ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vào ngành
này vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 189.750.018 USD; trong ÿó có 6 dӵ án ÿã ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt
vӟi sӕ vӕn là 71.865.888 USD, thu hút 2.771 lao ÿӝng. Trong năm 1996, các doanh nghiӋp trên
ÿã sҧn xuҩt 2.618.000 mét vҧi mӝc và mӝt sӕ lӟn sҧn phҭm nhѭ: khăn tҳm, hàng len các loҥi ÿӇ
cung cҩp cho thӏ trѭӡng.
Mӝt sӕ doanh nghiӋp tiêu biӇu trong ngành này:
- Nhà máy len Biên Hòa (COTYLEN) thành lұp năm 1973 vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên
ban ÿҫu là 83 ngѭӡi, sҧn xuҩt chӍ len xuҩt khҭu. Sau khi tiӃp quҧn, nhà máy ÿѭӧc ÿҫu tѭ trang
bӏ thêm mӝt sӕ máy dӋt kim ÿӇ dӋt áo len các loҥi. ĈӃn thӡi kǤ mӣ cӱa nhà máy gһp khó khăn
vӅ thӏ trѭӡng tiêu thө; nhѭng nhà máy ÿã liên doanh, liên kӃt tìm kiӃm thӏ trѭӡng tiêu thө mӟi
ÿӇ tӗn tҥi và phát triӇn. Năm 1996, nhà máy có sӕ cán bӝ công nhân viên là 480 ngѭӡi vӟi tәng
sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 15.258 triӋu ÿӗng; sҧn phҭm cӫa nhà máy sҧn xuҩt ra gӗm: chӍ
len, áo len dӋt, áo len ÿan các loҥi ÿӇ xuҩt khҭu và tiêu thө trong nѭӟc. Năm 1996, nhà máy ÿã
sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng là 13.370 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
- Nhà máy d͏t Th͙ng Nh̭t là mӝt cѫ sӣ quӕc doanh ÿѭӧc thành lұp sau năm 1975 trên
cѫ sӣ xѭӣng dӋt cӫa tѭ sҧn bӓ chҥy thuӝc tӍnh Ĉӗng Nai vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên trên dѭӟi
800 ngѭӡi; hàng năm ÿã sҧn xuҩt cung cҩp cho quӕc phòng và thӏ trѭӡng trên 2 triӋu mét vҧi,
500 ngàn mét vҧi mùng. Nhѭng trѭӟc sӵ cҥnh tranh cӫa kinh tӃ thӏ trѭӡng nhà máy ÿành phҧi
bán cho Công ty liên doanh Donabochang cӫa Ĉài Loan.
II.2.10. Ngành ch͇ bi͇n l˱˯ng th͹c th͹c pẖm:
TӍnh Ĉӗng Nai hiӋn có 2.765 cѫ sӣ (1996) chӃ biӃn nông sҧn thӵc phҭm vӟi 20.217 lao
ÿӝng trong ÿó: 13 cѫ sӣ quӕc doanh vӟi 8.912 lao ÿӝng; 35 doanh nghiӋp tѭ nhân và công ty
trách nhiӋm hӳu hҥn vӟi 372 lao ÿӝng; 2.737 cѫ sӣ sҧn xuҩt nhӓ vӟi 7.740 lao ÿӝng. Sӕ lao
ÿӝng làm viӋc trong các cѫ sӣ sҧn xuҩt chӃ biӃn lѭѫng thӵc, thӵc phҭm ÿӗ uӕng chiӃm 28,5%
tәng lao ÿӝng làm viӋc trong toàn ngành công nghiӋp trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai. Trong năm
1996 sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn lѭӧng là 3.167.426 triӋu ÿӗng, chiӃm 33,3% tәng giá trӏ sҧn lѭӧng
toàn ngành công nghiӋp trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai.

12.10 Page 120

▲back to top


HiӋn nay ngành công nghiӋp này ÿang ÿѭӧc nhiӅu nhà ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài chú ý. Tính tӯ
năm 1990 - 1996 ÿã có 16 dӵ án ÿҫu tѭ vào lãnh vӵc này vӟi sӕ vӕn là 374.650 ngàn USD,
chiӃm 16,2% tәng vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài ÿăng ký vào ngành công nghiӋp ӣ tӍnh Ĉӗng Nai. Ĉã
có 10 dӵ án ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt thu hút 3.193 lao ÿӝng; năm 1996 sҧn xuҩt ra giá trӏ sҧn
lѭӧng 1.982.090 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm tiêu biӇu:
- Công ty ÿ˱ͥng Biên Hòa (tên cNJ là Xí nghiӋp DOFITEX Công ty dӋt sӧi Ĉӗng Nai).
Công ty Dofitex thành lұp năm 1962 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên Hòa, sӕ công nhân lúc ÿҫu là
267 ngѭӡi, sҧn phҭm chính cӫa công ty là: chӍ, sӧi, vҧi, ÿay, bao ÿay v.v... Năm 1967, lұp thêm
phân xѭӣng tinh luyӋn ÿѭӡng thô.
Năm 1971, nhà máy thay máy móc mӟi và ÿѭa vào hoҥt ÿӝng dây chuyӅn tinh luyӋn
ÿѭӡng thô thành ÿѭӡng RE có công suҩt 60.000 tҩn/năm.
Sau năm 1975 nhà máy ÿәi tên là Nhà máy ÿѭӡng Biên Hòa, sau ÿó ÿәi tên thành Công
ty ÿѭӡng Biên Hòa cho ÿӃn ngày nay. Ĉҫu năm 1977 nhà máy có sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là
15.234 triӋu ÿӗng, vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 693 ngѭӡi, sҧn phҭm chӫ yӃu là ÿѭӡng kӃt
tinh trҳng. Phân xѭӣng chӍ, sӧi, vҧi ÿay, bao ÿay ÿѭӧc chuyӇn sang dӋt bao PE phөc vө cho nhu
cҫu bao bì ÿӵng ÿѭӡng cӫa công ty.
Công ty ÿѭӡng Biên Hòa chӫ ÿӝng ÿҫu tѭ ÿәi mӟi máy móc, thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi, nâng cao
chҩt lѭӧng sҧn phҭm. Nhӡ vұy sҧn phҭm cӫa công ty có thӇ cҥnh tranh ÿѭӧc vӟi hàng nhұp và
không ngӯng phát triӇn.Tәng tài sҧn cӫa công ty hiӋn nay là: 68.400 triӋu ÿӗng (chѭa tính giá
trӏ tài sҧn trên 200 tӹ ÿӗng Nhà máy ÿѭӡng thô cӫa công ty ÿҫu tѭ xây dӵng tҥi tӍnh Tây Ninh)
và 1.400 cán bӝ công nhân viên, trong ÿó công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 1.065 ngѭӡi. Sҧn
phҭm chính cӫa công ty gӗm: ÿѭӡng trҳng kӃt tinh RE, bánh, kҽo, mҥch nha, rѭӧu tiêu thө
trong nѭӟc. Năm 1996 ÿҥt giá trӏ sҧn lѭӧng 512.848 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm
1994).
- Công ty ch͇ bi͇n th͹c pẖm xṷt kẖu Ĉ͛ng Nai (tên viӃt tҳt là Công ty
DONAFOODS)
TiӅn thân cӫa Công ty DONAFOODS là Xí nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm xuҩt khҭu Ĉӗng
Nai ÿѭӧc thành lұp năm 1992, do ông NguyӉn Thái Hӑc làm giám ÿӕc. Sҧn phҭm duy nhҩt cӫa
công ty lúc mӟi thành lұp là chӃ biӃn nhân hҥt ÿiӅu xuҩt khҭu. Kӻ thuұt chӃ biӃn nhân hҥt ÿiӅu
chӫ yӃu bҵng thӫ công kӃt hӧp vӟi mӝt sӕ công ÿoҥn bán cѫ khí: ÿҫu tiên hҥt ÿiӅu thô ÿѭӧc xӱ
lý nhiӋt bҵng phѭѫng pháp chao dҫu làm cho vӓ hҥt ÿiӅu mӅm ra trѭӟc khi tách vӓ bҵng máy cѫ
khí ÿҥp chân, sau ÿó nhân hҥt ÿiӅu ÿѭӧc qua các công ÿoҥn sҩy, bóc vӓ lөa, phân loҥi, khӱ
trùng và ÿem ÿóng gói bҵng thùng thiӃc hoһc bao nilon hút hӃt không khí và bѫm vào mӝt
lѭӧng nhӓ khí nitѫ ÿӇ chӕng ҭm, mӕc...
HiӋn nay Công ty DONAFOODS có mӝt cѫ sӣ trung tâm ÿһt tҥi thành phӕ Biên Hòa
và 4 phân xѭӣng sѫ chӃ hҥt ÿiӅu ÿһt tҥi các huyӋn Long Thành, Nhѫn Trҥch, Long Khánh.
Tәng tài sҧn cӫa công ty hiӋn nay khoҧng 12 tӹ ÿӗng, vӟi 5.500 cán bӝ và nhân viên, trong ÿó
có gҫn 3.500 ngѭӡi nhұn gia công bóc vӓ lөa tҥi nhà. Sҧn phҭm nhân hҥt ÿiӅu chӃ biӃn cӫa
Công ty DONAFOOD chӫ yӃu xuҩt khҭu (80 - 85% sҧn lѭӧng), tiêu thө nӝi ÿӏa chӍ vào khoҧng
15 - 20% sҧn lѭӧng dѭӟi dҥng bánh kҽo và nhân rang.
Năm 1995, công ty chӃ biӃn ÿѭӧc 1.970 tҩn nhân ÿiӅu; năm 1996 chӃ biӃn và xuҩt khҭu
ÿѭӧc 3.569 tҩn nhân ÿiӅu, ÿҥt kim ngҥch 17,5 triӋu USD; năm 1997 chӃ biӃn và xuҩt khҭu
4.300 tҩn nhân ÿiӅu, thu mua và sѫ chӃ (sҩy) 5.054 tҩn bҳp và sҧn xuҩt 7,5 tҩn bánh kҽo tӯ nhân
hҥt ÿiӅu, ÿҥt kim ngҥch xuҩt khҭu gҫn 20 triӋu USD. Thӏ trѭӡng xuҩt khҭu nhân hҥt diӅu chӫ

13 Pages 121-130

▲back to top


13.1 Page 121

▲back to top


yӃu là Trung Quӕc, Ĉài Loan, Hӗng Kông, gҫn ÿây mӣ thêm ÿѭӧc sang các nѭӟc châu Âu, Mӻ,
Nhұt Bҧn. Các sҧn phҭm chӃ biӃn tӯ nhân hҥt ÿiӅu cӫa Công ty DONAFOODS ÿã tӯng ÿҥt 3
huy chѭѫng vàng và 3 bҵng khen tҥi Hӝi chӧ nông nghiӋp quӕc tӃ tә chӭc tҥi Cҫn Thѫ vào các
năm 1993, 1994, 1995.
- Nhà máy cà phê Biên Hòa (tên cNJ là Nhà máy cà phê CORONEL)
Nhà máy ÿѭӧc xây dӵng năm 1973 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên Hòa (nay là Khu công nghiӋp
Biên Hòa II), chӫ ÿҫu tѭ là ngѭӡi Pháp. Tӯ năm 1975 ÿӃn năm 1978 nhà máy ngѭng hoҥt ÿӝng
do thiӃu phө tùng máy móc, thiӃt bӏ, sau ÿó ta nghiên cӭu phөc hӗi và chuyӇn sang sҧn xuҩt cà
phê hòa tan ÿӇ xuҩt khҭu sang thӏ trѭӡng Liên Xô cNJ.
Nhà máy cà phê Biên Hòa có sӕ vӕn ban ÿҫu là 40 triӋu ÿӗng và 42 cán bӝ công nhân
viên, hiӋn nay giá trӏ tài sҧn cӫa nhà máy 5,643 tӹ ÿӗng và 108 cán bӝ công nhân viên. Sҧn
phҭm cӫa nhà máy gӗm có cà phê hòa tan, cà phê rang xay và các loҥi bánh kҽo có hѭѫng liӋu
cà phê. Sҧn phҭm cà phê hòa tan chӫ yӃu xuҩt khҭu sang các nѭӟc Ĉông Âu, còn cà phê rang
xay và bánh kҽo chӫ yӃu tiêu thө trong nѭӟc. Năm 1996, nhà máy sҧn xuҩt 650 tҩn cà phê
thành phҭm các loҥi, ÿҥt giá trӏ sҧn xuҩt 27.219 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh 1994).
II.2.11. Ngành ch͇ bi͇n g͟ và lâm s̫n:
Theo tài liӋu kiӇm kê rӯng năm 1990, rӯng Ĉӗng Nai có trӳ lѭӧng 4,6 triӋu m3 vӟi
nhiӅu loҥi gӛ quí nhѭ: cҭm lai, gõ, sao, mun, gө, giáng hѭѫng, huǤnh ÿѭӡng, sӃn, căm xe... có
55 triӋu cây tre nӭa lӗ ô,11 loҥi song mây, ÿó là nhӳng nguyên liӋu phөc vө cho ngành công
nghiӋp chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn phát triӇn.
HiӋn nay (1996) ngành chӃ biӃn gӛ và lâm sҧn tӍnh Ĉӗng Nai có 1.203 cѫ sӣ sҧn xuҩt
lӟn nhӓ vӟi 6.881 lao ÿӝng, trong ÿó: quӕc doanh có 8 nhà máy, xí nghiӋp vӟi 2.151 lao ÿӝng;
2 hӧp tác xã ÿan lát vӟi 120 lao ÿӝng; 25 doanh nghiӋp tѭ nhân và công ty trách nhiӋm hӳu hҥn
vӟi 884 lao ÿӝng, 1.060 cѫ sӣ sҧn xuҩt nhӓ vӟi 2.116 lao ÿӝng; 8 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ
nѭӟc ngoài vӟi 1.610 lao ÿӝng.
Trong nhӳng năm gҫn ÿây hҫu hӃt các cѫ sӣ chӃ biӃn và gӛ lâm sҧn ÿӅu ÿã ÿҫu tѭ trang
bӏ thêm máy móc thiӃt bӏ và công nghӋ sҧn xuҩt mӟi. Mӝt sӕ cѫ sӣ ÿã cҧi tiӃn phѭѫng thӭc sҧn
xuҩt, nhanh chóng ÿӏnh hình sҧn phҭm mӟi nhѭ: ÿӗ gӛ cao cҩp và ván ép formica ÿӇ giҧm bӟt
khӕi lѭӧng gӛ sӱ dөng. Mӝt sӕ cѫ sӣ ÿã sӱ dөng gӛ cao su, gӛ rӯng trӗng tҭm thuӕc chӕng mӑt,
tăng thêm giá trӏ sӱ dөng ÿӇ làm giѭӡng, tӫ, bàn ghӃ...
Mӝt sӕ ÿѫn vӏ có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài nhѭ: doanh nghiӋp Luks - Lavi có công suҩt
10.000m3 ván ép/năm; Jye Uei có công suҩt 10.000m3 sҧn phҭm gӛ/năm; Vinaplyco - Sawmill
có công suҩt 1.000 sҧn phҭm gӛ/năm; Dona - Bochang RTW có công suҩt 300 tҩn sҧn phҭm gӛ
sҩy /năm; Dathaco có công suҩt 500 tҩn ÿNJa tre/năm... tҥo thành năng lӵc sҧn xuҩt lӟn cӫa
ngành trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai.
Tӯ khi Nhà nѭӟc có lӋnh ÿóng cӱa rӯng và áp dөng nhӳng biӋn pháp nghiêm ngһt ÿӇ
bҧo vӋ rӯng, mӝt sӕ ÿѫn vӏ ÿã chuyӇn sang sӱ dөng gӛ cao su, gӛ bҥch ÿàn ÿӇ thay thӃ các loҥi
gӛ rӯng; song sҧn lѭӧng gӛ rӯng trӗng không nhiӅu. Mӝt vài doanh nghiӋp nhà nѭӟc ÿã có kӃ
hoҥch nhұp khҭu gӛ tӯ các nѭӟc Ĉông Nam Á, nhѭng viӋc nhұp gӛ gһp nhiӅu khó khăn nên
hiӋn nay nhiӅu cѫ sӣ chӃ biӃn gӛ loҥi nhӓ ÿang ÿӭng trѭӟc nguy cѫ phá sҧn phҧi ÿóng cӱa,
chuyӇn sang nghӅ khác.
- Công ty t͝ng hͫp ch͇ bi͇n g͟ Tân Mai là nhà máy công nghiӋp ÿҫu tiên trên ÿҩt Ĉӗng
Nai (tên cNJ là Hãng cѭa BIF Tân Mai), thành lұp năm 1907 xây dӵng trên khuôn viên rӝng 27
ha ӣ ҩp Tân Mai.

13.2 Page 122

▲back to top


Năm 1912, Hãng cѭa BIF Tân Mai chính thӭc ÿi vào hoҥt ÿӝng là mӝt cѫ sӣ công
nghiӋp vào cӥ lӟn ӣ Ĉông Dѭѫng vӟi trang thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi lúc bҩy giӡ nhѭ: cѭa ÿƭa, cѭa mâm,
máy bào, máy ép, xe nâng, vұn tҧi... Ban ÿҫu nhà máy có 300 công nhân viên kӇ cҧ công nhân
khai thác gӛ, trong ÿó sӕ công nhân trӵc tiӃp hoҥt ÿӝng trong nhà máy là 100 ngѭӡi.
Năm 1934, sӕ lѭӧng công nhân trӵc tiӃp làm viӋc trong nhà máy tăng lên 500 ngѭӡi
cùng vӟi 300 công nhân khai thác vұn chuyӇn gӛ, ÿѭa tәng sӕ công nhân do Công ty BIF quҧn
lý lên 800 ngѭӡi. Hàng năm công ty ÿã khai thác ÿѭӧc 11.000 m3 gӛ các loҥi và 47.000 stère
cӫi.
ĈӇ vұn chuyӇn gӛ tӯ rӯng vӅ nhà máy ngѭӡi ta ÿã xây dӵng tuyӃn ÿѭӡng sҳt chuyên
dùng tӯ Nhà máy cѭa Tân Mai ÿӃn BӃn Nôm dài 50km qua ga Hӕ Nai; riêng ÿoҥn ÿѭӡng sҳt
công ty trӵc tiӃp quҧn lý là 37km. Phѭѫng tiӋn chuyên dùng gӗm 2 ÿҫu máy, 4 toa xe chuyên
vұn chuyӇn gӛ, cӫi tӯ BӃn Nôm vӅ Nhà máy gӛ Tân Mai. Năm 1976 sau khi tiӃp quҧn, tәng tài
sҧn cӫa nhà máy là 4.883 triӋu ÿӗng, vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên 267 ngѭӡi, sҧn phҭm cӫa
nhà máy sҧn xuҩt ra 2.172m3 gӛ dán và 6.780m3 gӛ thành khí.
Năm 1985, nhà máy ÿәi tên là Nhà máy tәng hӧp chӃ biӃn gӛ Tân Mai vӟi sӕ vӕn là
6.800 triӋu ÿӗng và sӕ cán bӝ công nhân viên là 280 ngѭӡi (có 230 công nhân trӵc tiӃp sҧn
xuҩt). Sҧn phҭm cӫa nhà máy thӡi kǤ này gӗm: ván ép các loҥi, gӛ xҿ xây dӵng, hàng mӝc dân
dөng. KӃt quҧ năm 1985, nhà máy ÿã sҧn xuҩt ÿѭӧc 3.082m3 gӛ dán, 6.843m3 gӛ thành khí,
2.919m3 gӛ hàng mӝc các loҥi.
Năm 1995, nhà máy mang tên mӟi là Công ty tәng hӧp chӃ biӃn gӛ Tân Mai vӟi tәng sӕ
vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 12.069 triӋu ÿӗng và sӕ cán bӝ công nhân viên là 470 ngѭӡi (công
nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 400 ngѭӡi). Trong năm 1996, công ty ÿã sҧn xuҩt ra giá trӏ tәng sҧn
lѭӧng là 38.962 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994). Sҧn phҭm cӫa công ty gӗm: ván
ép, ván Formica, okal, hàng mӝc xuҩt khҭu. Do nguӗn nguyên liӋu khó khăn, nên công ty ÿã có
phѭѫng án chuyӇn sang sҧn xuҩt các sҧn phҭm nhӵa xây dӵng và tiӃp tөc duy trì mһt hàng ván
Okal, tӯ nguyên liӋu là dăm bào gӛ rӯng trӗng, các mһt hàng khác.
Xí nghi͏p ch͇ bi͇n g͟ xṷt kẖu Long Bình (tên cNJ là Xí nghiӋp tҭm gӛ Vigota) xây
dӵng năm 1973 chӍ có 2 lò ngâm tҭm gӛ và 4 căn phòng cҩp 4 ÿӇ làm viӋc, nhà ăn, nhà kho trên
diӋn tích 44.790 m2 vӟi sӕ cán bӝ công nhân viên là 9 ngѭӡi.
Năm 1978, xí nghiӋp xây dӵng thêm 2 phân xѭӣng xҿ gӛ và tiӃn hành sҧn xuҩt theo kӃ
hoҥch nhà nѭӟc giao: gia công ngâm tҭm gӛ tà vҽt, trө ÿiӋn, xҿ gӛ xây dӵng.
HiӋn nay (1996) xí nghiӋp có tәng sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 4.734,3 triӋu ÿӗng vӟi
sӕ cán bӝ công nhân viên là 406 ngѭӡi, trong ÿó có 388 công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt.
Do khó khăn vӅ nguyên liӋu, xí nghiӋp ÿã dùng gӛ cao su ÿӇ sҧn xuҩt ra sҧn phҭm xuҩt
khҭu gӗm: ván ghép tinh chӃ, hàng mӝc hoàn chӍnh, hàng mӝc chi tiӃt. HiӋn tҥi xí nghiӋp ÿang
rѫi vào tình trҥng hӃt sӭc khó khăn, vӅ lâu dài không có khҧ năng tӗn tҥi.
II.2.12. Ngành thu͡c da, s̫n xṷt va li, túi xách và gi̯y dép:
Ngành công nghiӋp sҧn xuҩt da, giҫy tӍnh Ĉӗng Nai là mӝt trong nhӳng ngành thu hút
lao ÿӝng lӟn nhҩt so vӟi các ngành công nghiӋp khác.
HiӋn nay (1996) trên ÿӏa bҧn tӍnh Ĉӗng Nai có 79 cѫ sӣ sҧn xuҩt ra các sҧn phҭm tӯ da
nhѭ: vali, túi xách, giҫy dép vӟi sӕ lao ÿӝng là 24.230 ngѭӡi. Trong ÿó có mӝt sӕ cѫ sӣ quӕc
doanh là Công ty cao su màu vӟi sӕ công nhân viên là 645 ngѭӡi, doanh nghiӋp tѭ nhân Tuҩn
Hҧi 300 lao ÿӝng, 67 cѫ sӣ sҧn xuҩt nhӓ cá thӇ vӟi 225 lao ÿӝng. 10 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu
tѭ nѭӟc ngoài và liên doanh thu hút 23.060 lao ÿӝng. Nhӳng doanh nghiӋp tѭѫng ÿӕi lӟn nhѭ:

13.3 Page 123

▲back to top


Công ty trách nhiӋm hӳu hҥn Bình Tiên, Công ty Taekwang vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ 34.465 ngàn
USD; Công ty giày Lҥc Cѭӡng 4.126 ngàn USD; Công ty Changshin 22.000 ngàn USD; Công
ty Pouchen ViӋt Nam 7.409 ngàn USD; Công ty Sing Tak - Ind 9.700 ngàn USD; Công ty giày
ViӋt Vinh 16.095 ngàn USD.
Trong năm 1996 ngành công nghiӋp sҧn xuҩt da giày tӍnh Ĉӗng Nai ÿã sҧn xuҩt ÿѭӧc
6.822 ngàn ÿôi ÿӃ giày các loҥi, 6.004 ngàn ÿôi giày thӇ thao và 850 ngàn ÿôi dép các loҥi vӟi
giá trӏ tәng sҧn lѭӧng sҧn xuҩt trong năm là 1.247.195 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm
1994). Kim ngҥch xuҩt khҭu hiӋn nay cӫa ngành công nghiӋp sҧn xuҩt giày da chiӃm tӹ trӑng
20,3% tәng kim ngҥch xuҩt khҭu trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai.
- Công ty cao su màu Ĉ͛ng Nai thành lұp ngày 09 - 01 - 1990 theo quyӃt ÿӏnh sӕ
29/QĈ.UBT cӫa Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai (trên cѫ sӣ Xí nghiӋp chӃ biӃn cao su Biên
Hòa cNJ) vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu là 742,2 triӋûu ÿӗng và sӕ công nhân viên là 100 ngѭӡi. Sҧn phҭm
ban ÿҫu là: dép xӕp simili, dép xӕp quai cao su, ÿӃ hài xuҩt khҭu.
HiӋn nay (1996) công ty có vӕn kinh doanh 10.621 triӋu ÿӗng vӟi 645 cán bӝ công
nhân viên, trong ÿó có 580 công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt. Trong năm 1996 Công ty cao su màu
ÿã sҧn xuҩt 408.318 ÿôi giày thӇ thao, 267.557 ÿôi dép các loҥi; vӟi giá trӏ tәng sҧn lѭӧng là
34.370,3 triӋu ÿӗng (tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
II.2.13. Ngành công nghi͏p may m̿c:
Ngành công nghiӋp sҧn xuҩt trang phөc (may mһc) tӍnh Ĉӗng Nai hiӋn nay (1996) có
1.618 cѫ sӣ vӟi sӕ lao ÿӝng là 9.933 ngѭӡi, trong ÿó, 3 công ty may quӕc doanh vӟi sӕ cán bӝ
công nhân viên là 4.323 ngѭӡi; 7 doanh nghiӋp tѭ nhân và công ty trách nhiӋm hӳu hҥn vӟi 450
lao ÿӝng; 1.602 cѫ sӣ sҧn xuҩt nhӓ vӟi 2.560 lao ÿӝng; 6 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc
ngoài vӟi 2.610 lao ÿӝng. Nhӳng doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài tѭѫng ÿӕi lӟn nhѭ:
Công ty quӕc tӃ Vƭ Hҧo có vӕn ÿҫu tѭ là 2 triӋu USD; Công ty Buttel - Inter 4.126 ngàn USD;
Công ty Ladies Born 1.750 ngàn USD.
Sҧn phҭm may mһc trѭӟc ÿây chӫ yӃu xuҩt sang thӏ trѭӡng Liên Xô cNJ và các nѭӟc
Ĉông Âu. Tӯ khi các nѭӟc này bӏ khӫng hoҧng kinh tӃ chính trӏ thì viӋc xuҩt khҭu sang các
nѭӟc này gһp khó khăn, sҧn xuҩt bӏ giҧm sút. Nhӳng năm gҫn ÿây ngành may mһc Ĉӗng Nai
tìm ÿѭӧc thӏ trѭӡng mӟi ӣ các nѭӟc khӕi EC, ÿӗng thӡi thu hút ÿѭӧc vӕn nѭӟc ngoài ÿҫu tѭ vào
lƭnh vӵc này, nên ngành may mһc cӫa tӍnh ÿang trên ÿà phát triӇn mҥnh. Năm 1996, ÿã sҧn xuҩt
ÿѭӧc 7.663 ngàn quҫn áo may sҹn các loҥi, ÿҥt giá trӏ sҧn lѭӧng 281.486 triӋu ÿӗng (tính theo
giá cӕ ÿӏnh năm 1994), trong ÿó các doanh nghiӋp nhà nѭӟc sҧn xuҩt 2.573 ngàn sҧn phҭm,
ngoài quӕc doanh 538 sҧn phҭm, các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài 4,552 sҧn phҭm.
Dѭӟi ÿây là thông tin vӅ mӝt sӕ doanh nghiӋp lӟn ngành may mһc:
- Công ty may Ĉ͛ng Nai (tên giao dӏch thѭѫng mҥi Donagemex, tên cNJ là Công ty quӕc
tӃ y trang IMG, thành lұp ngày 01 - 11 - 1973 tҥi Khu kӻ nghӋ Biên Hòa, nay là Khu công
nghiӋp Biên Hòa).
Công ty sҧn xuҩt quӕc tӃ y trang là mӝt Công ty cә phҫn vӟi sӕ vӕn ban ÿҫu là 210 triӋu
ÿӗng chia làm 21.000 cә phҫn; mӛi cә phҫn mӋnh giá là 10.000 ÿӗng (tiӅn chӃ ÿӝ Sài Gòn cNJ).
Tӯ năm 1973 ÿӃn năm 1975, nhà máy ÿang trong thӡi kǤ lҳp ÿһt máy móc thiӃt bӏ, ÿào tҥo công
nhân chѭa chính thӭc ÿi vào hoҥt ÿӝng. Sau ngày giҧi phóng 30 - 4 - 1975, các chӫ sӣ hӳu công
ty bӓ ra nѭӟc ngoài. Năm 1978, nhà máy chính thӭc ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt vӟi sӕ cán bӝ
công nhân viên lúc ÿҫu là 240 ngѭӡi (trong ÿó 208 công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt). HiӋn nay
Công ty may Ĉӗng Nai có sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 12.868,3 triӋu ÿӗng vӟi sӕ cán bӝ
công nhân viên là 1.618 ngѭӡi trong ÿó công nhân trӵc tiӃp sҧn xuҩt là 1.350 ngѭӡi. Năm 1996,

13.4 Page 124

▲back to top


công ty ÿã sҧn xuҩt ra: 940 ngàn quҫn áo xuҩt khҭu vӟi giá trӏ sҧn lѭӧng là 29.238 triӋu ÿӗng
(tính theo giá cӕ ÿӏnh năm 1994).
- Công ty may Ĉ͛ng Ti͇n, thành lұp năm 1986 ÿӏa ÿiӇm tҥi sӕ 10 ÿѭӡng 5, phѭӡng Tân
TiӃn, thành phӕ Biên Hòa. HiӋn nay (1996) công ty có 7 xí nghiӋp may và mӝt phân xѭӣng
thêu vi tính nhiӅu ÿҫu, tәng sӕ máy các loҥi là 1.288 chiӃc. Trong ÿó có 4 xí nghiӋp may áo
Jacket, mӝt xí nghiӋp may áo sѫ mi và các loҥi áo khác, mӝt xí nghiӋp may quҫn tây cao cҩp
ÿiӅu khiӇn bҵng máy vi tính, mӝt xí nghiӋp may trang phөc phө nӳ, mӝt phân xѭӣng thêu vi
tính 20 ÿҫu công suҩt 700 mNJi/ phút/ ÿҫu làm viӋc theo chѭѫng trình lҳp sҹn trên computer.
Sҧn phҭm cӫa công ty chӫ yӃu xuҩt khҭu ra nѭӟc ngoài gӗm thӏ trѭӡng châu Âu, Nhұt
Bҧn và các nѭӟc khác. Tӯ năm 1992 trӣ lҥi ÿây công ty xuҩt khҭu trӵc tiӃp vӟi các khách hàng:
HabitӁ, Dolphin, Sunting, Vande - Sport, Saman, Brandt, Chujhing, Itochu, Hawaatd, Kempel.
HiӋn nay (1996) công ty có tәng sӕ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 26.995 triӋu ÿӗng vӟi
1.500 cán bӝ công nhân viên và ÿã xuҩt khҭu 715.306 quҫn áo các loҥi.
III. CÔNG CUӜC CÔNG NGHIӊP HÓA, HIӊN ĈҤI HÓA Ӣ ĈӖNG NAI:
III.1. Quy ho̩ch phát tri͋n công nghi͏p Ĉ͛ng Nai ÿ͇n năm 2010:
Theo quy hoҥch tәng thӇ vӅ phát triӇn kinh tӃ xã hӝi tӍnh Ĉӗng Nai thӡi kǤ 1996 - 2010,
mөc tiêu phát triӇn công nghiӋp bình quân ӣ giai ÿoҥn 1996 - 2000 là 24%; ӣ giai ÿoҥn 2001 -
2010 là 18%. Giá trӏ GDP cӫa ngành công nghiӋp ÿӃn năm 2000 sӁ ÿҥt 5.406 tӹ ÿӗng và ÿӃn
năm 2010 sӁ ÿҥt 28.294 tӹ ÿӗng. Mӭc tăng trѭӣng cӫa mӝt sӕ ngành công nghiӋp chӫ yӃu:
- Ngành công nghiӋp sӱ dөng nguyên liӋu tҥi chӛ tăng ӣ giai ÿoҥn 1996 - 2000 là 15%
và ӣ giai ÿoҥn 2001 - 2010 là 17,7%. (Trong ÿó ngành chӃ biӃn nông lâm sҧn tăng ӣ giai ÿoҥn
1996 - 2000 là 11,8% và ӣ giai ÿoҥn 2001 - 2010 là 11,6%; ngành sӱ dөng khoáng sҧn ӣ giai
ÿoҥn 1996 - 2000 tăng 38,5% và ӣ giai ÿoҥn 2001 - 2010 khoҧng 29,8%).
Phѭѫng hѭӟng cө thӇ là: ˱u tiên phát tri͋n các ngành có ngu͛n nguyên li͏u t̩i ch͟ nh˱:
ch͇ bi͇n nông s̫n, th͹c pẖm (cà phê, h̩t ÿi͉u, thu͙c lá, thͱc ăn gia súc), ch͇ bi͇n cao su, s̫n
xṷt v̵t li͏u xây d͹ng, s̫n xṷt ÿ͛ dùng gia ÿình, g͙m sͱ, s͵a chͷa máy móc, ch͇ t̩o c˯ khí,
may m̿c và da giày. Phát tri͋n các ngành công nghi͏p mͣi có kͿ thu̵t cao nh˱: ch͇ t̩o, l̷p
ráp c˯ khí (ô tô, xe máy, ÿi͏n, ÿi͏n t͵) và s̫n xṷt các s̫n pẖm c˯ khí khác. V͉ công nghi͏p
nh́, phát tri͋n các ngành: ÿ͛ nh͹a, ÿ͛ gia dͭng khác
Trên cѫ sӣ ÿӏnh hѭӟng phát triӇn công nghiӋp nói riêng và kinh tӃ - xã hӝi nói chung
ÿӃn năm 2010, tӍnh Ĉӗng Nai ÿӏnh hѭӟng phát triӇn các ngành dӏch vө và hҥ tҫng kӻ thuұt nhѭ
sau:
- V͉ ÿ̭t xây d͹ng: ÿ͇n năm 2000 Ĉ͛ng Nai qui ho̩ch phát tri͋n các khu công nghi͏p là
1.675 ha và ÿ͇n năm 2010 là 14.000 ha,
- V͉ kh̫ năng c̭p n˱ͣc: năm 2000 kh̫ năng cung c̭p n˱ͣc ͧ t͑nh Ĉ͛ng Nai ÿ̩t 325
ngàn m3/ngày, trong ÿó cung c̭p cho các khu công nghi͏p mͣi xây d͹ng là 120 ngàn m3/ngày;
ÿ͇n năm 2010 kh̫ năng cung c̭p nâng lên 860 ngàn m3/ngày, trong ÿó cung c̭p cho các khu
công nghi͏p mͣi là 500 ngàn m3/ngày.
- V͉ kh̫ năng c̭p ÿi͏n: Theo tính toán cͯa ngành ÿi͏n ÿ͇n năm 2000 có th͋ cung ͱng
cho t͑nh Ĉ͛ng Nai kho̫ng 2,1 tͽ kwh, xây d͹ng thêm Nhà máy nhi͏t ÿi͏n Long Bình 214 MW
có kh̫ năng cung c̭p cho Khu công nghi͏p Long Bình và các vùng phͭ c̵n kho̫ng 1,2 tͽ kWh
tͳ ÿó kh̫ năng cung c̭p ÿi͏n cho các khu công nghi͏p mͣi xây kho̫ng 2 - 2,6 tͽ kWh. Ĉ͇n
năm 2010 kh̫ năng ngành ÿi͏n cung c̭p cho t͑nh Ĉ͛ng Nai 13,3 tͽ kWh, trong ÿó dành cho

13.5 Page 125

▲back to top


các khu công nghi͏p mͣi kho̫ng 11 tͽ kWh.
- V͉ kh̫ năng v̵n t̫i: ÿ͇n năm 2010 kh͙i l˱ͫng hàng hóa cͯa Ĉ͛ng Nai có th͋ lên ÿ͇n
30 tri͏u ṱn. Nhà n˱ͣc có k͇ ho̩ch nâng c̭p ÿ˱ͥng 51, xây d͹ng ÿ˱ͥng cao t͙c thành ph͙ H͛
Chí Minh - VNJng Tàu do ÿó vi͏c v̵n chuy͋n nguyên li͏u tͳ các n˯i v͉ các khu công nghi͏p và
v̵n chuy͋n s̫n pẖm tͳ các khu công nghi͏p ÿi các n˯i tiêu thͭ r̭t thu̵n ti͏n.
- V͉ lao ÿ͡ng: theo d͹ báo dân s͙ lao ÿ͡ng thì Ĉ͛ng Nai có kh̫ năng cung ͱng lao
ÿ͡ng cho công nghi͏p vào năm 2000 là 195.000 ng˱ͥi, trong ÿó cho các khu công nghi͏p
90.000 ng˱ͥi. Ĉ͇n năm 2010 s͙ lao ÿ͡ng dành cho công nghi͏p là 600.000 ng˱ͥi, trong ÿó
dành cho các khu công nghi͏p là 540.000 ng˱ͥi.
III.2. Ĉ̯u t˱ n˱ͣc ngoài vào ngành công nghi͏p:
Vӟi vӏ thӃ "thiên thͥi ÿ͓a lͫi nhân hòa”, Ĉӗng Nai trӣ thành ÿӏa danh hҩp dүn ÿӕi vӟi
các nhà ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài và trong nѭӟc.
Tính ÿӃn cuӕi tháng 11 năm 1997, trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai có 222 dӵ án ÿҫu tѭ cӫa
nѭӟc ngoài ÿѭӧc cҩp giҩy phép vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 4.120 triӋûu USD, trong ÿó ÿҫu tѭ vào
ngành công nghiӋp có 208 dӵ án vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 3.907 triӋu USD, chiӃm 94,8% tәng sӕ
vӕn ÿҫu tѭ. Hình thӭc ÿҫu tѭ là: liên doanh, 100% vӕn nѭӟc ngoài, hӧp ÿӗng hӧp tác kinh
doanh. Ĉã có 22 nѭӟc ÿҫu tѭ ӣ Ĉӗng Nai gӗm: Hàn Quӕc, Ĉài Loan, Hӗng Kông, Thái Lan,
Malaysia, Singapore, Pháp, Anh, Nga, Thөy Sƭ, Trung Quӕc, Ukraina, Canada, Mӻ, BӍ, Ĉӭc,
Nhұt, Hà Lan, Úc, Indonesia, Na Uy, Newzealand. Trong ÿó: Ĉài Loan có 36 dӵ án vӟi sӕ vӕn
ÿҫu tѭ là 719 triӋu USD, Hàn Quӕc có 34 dӵ án vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 740 triӋu USD, Nhұt Bҧn
có 24 dӵ án vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ lӯ 435,7 triӋu USD, Mӻ có 6 dӵ án vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 235,5
triӋu USD.
Ĉӗng Nai ÿã có dӵ kiӃn phân bә phát triӇn các khu công nghiӋp nhѭ sau:
Các khu công nghiӋp
T͝ng s͙
1- Khu công nghiӋp Biên Hòa 1
2-Khu công nghiӋp Biên Hòa 2
3- Khu công nghiӋp Suӕi Chùa
4- Khu công nghiӋp Tam Phѭӟc
5- Khu công nghiӋp An Phѭӟc
6- Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch
7- Khu công nghiӋp Gò Dҫu
8- Khu công nghiӋp Hӕ Nai
9- Khu công nghiӋp Sông Mây
10- Khu công nghiӋp Long Khánh
11- Khu công nghiӋp Xuân Lӝc
12- Khu công nghiӋp Vƭnh Cӱu
(Thҥnh Phú)
Khҧ năng
phát triӇn
(ha)
8.172
382
400
760
380
800
2.700
330
570
850
150
100
250
Dӵ kiӃn phát triӇn
Năm 2000
(ha)
Năm 2010
(ha)
1.828
382
376
250
1ô
100
100
200
100
100
50
-
50
8.172
382
400
760
380
800
2.700
330
570
850
150
100
250

13.6 Page 126

▲back to top


13- Khu công nghiӋp Tân Phú
100
14- Khu công nghiӋp Ĉӏnh Quán
100
(La Ngà)
15- Khu công nghiӋp kӻ thuұt cao
300
-
100
20
100
-
300
III.3. S͹ hình thành và ÿ̯u t˱ n˱ͣc ngoài vào các khu công nghi͏p:
Luұn chӭng Phát triӇn các khu công nghiӋp cӫa tӍnh Ĉӗng Nai ghi rõ: "Các khu vӵc và
ÿӏa ÿiӇm lӵa chӑn ÿӇ bӕ trí công nghiӋp cNJng nhѭ các khu công nghiӋp phҧi phù hӧp vӟi ÿiӅu
kiӋn tӵ nhiên, xã hӝi, môi trѭӡng ÿӇ phát triӇn bӅn vӳng trong mӝt thӡi gian dài”
Các tiêu chuҭn ÿӇ lӵa chӑn xây dӵng khu công nghiӋp gӗm:
- Có khҧ năng xây dӵng kӃt cҩu hҥ tҫng thuұn lӧi, ÿҧm bҧo hiӋu quҧ, phát triӇn bӅn
vӳng lâu dài, có ÿӫ ÿҩt mӣ rӝng và liên kӃt thành tә hӧp công nghiӋp lӟn.
- Có khҧ năng cung cҩp nguyên liӋu trong nѭӟc hoһc nhұp tӯ nѭӟc ngoài tѭѫng ÿӕi
thuұn lӧi. Các khu công nghiӋp ÿѭӧc bӕ trí ӣ nhӳng khu vӵc có cӵ ly vұn tҧi thích hӧp thuұn
tiӋn cho vұn chuyӇn, bҧo quҧn nguyên liӋu và tiêu thө sҧn phҭm.
- Có khҧ năng ÿáp ӭng nhu cҫu vӅ lao ÿӝng, vӅ sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng vӟi chi phí tiӅn
lѭѫng thích hӧp.
- TiӃt kiӋm tӕi ÿa ÿҩt nông nghiӋp trong viӋc sӱ dөng ÿҩt ÿӇ xây dӵng các khu công
nghiӋp và kӃt cҩu hҥ tҫng tѭѫng ӭng.
- KӃt hӧp chһt chӁ giӳa quy hoҥch phát triӇn các khu công nghiӋp vӟi quy hoҥch ÿô thӏ,
phân bә dân cѭ, hình thành mҥng lѭӟi ÿô thӏ hóa hài hòa rӝng thoáng.
- Ĉӕi vӟi viӋc xây dӵng các khu công nghiӋp cҫn ÿҧm bҧo ngay tӯ lúc ÿҫu các ÿiӅu kiӋn
kӃt cҩu hҥ tҫng ÿӇ phát huy nhanh hiӋu quҧ ÿҫu tѭ.
ĈӇ quҧn lý các khu công nghiӋp trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai, năm 1995 Chính phӫ ÿã có
QuyӃt ÿӏnh thành lұp Ban quҧn lý các khu công nghiӋp Ĉӗng Nai, do ông NguyӉn Khanh làm
Trѭӣng ban. Ban quҧn lý các khu công nghiӋp Ĉӗng Nai trӵc thuӝc Chính phӫ, Ban có nhiӋm
vө thay mһt Chính phӫ và tӍnh Ĉӗng Nai quҧn lý nhà nѭӟc trên tҩt cҧ các lƭnh vӵc trong các
khu công nghiӋp, kӇ cҧ viӋc cҩp và rút giҩy phép ÿҫu tѭ (loҥi B, C) cho các nhà ÿҫu tѭ trong và
ngoài nѭӟc vào các khu công nghiӋp...
III.3.1. Khu công nghi͏p Biên Hòa 1(thành ph͙ Biên Hòa):
Khu công nghiӋp Biên Hòa 1 hình thành trên cѫ sӣ Khu kӻ nghӋ Biên Hòa cNJ (1963)
nhѭng diӋn tích quy hoҥch hҽp hѫn (382/511 ha). HiӋn nay Khu công nghiӋp Biên Hòa 1 có tҩt
cҧ 62 cѫ sӣ sҧn xuҩt công nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng vӟi sӕ lao ÿӝng là 21.237 ngѭӡi, trong ÿó có
36 nhà máy, xí nghiӋp quӕc doanh do trung ѭѫng quҧn lý vӟi 15.890 lao ÿӝng; 8 nhà máy, xí
nghiӋp quӕc doanh do ÿӏa phѭѫng quҧn lý vӟi 3.079 lao ÿӝng; 7 doanh nghiӋp tѭ nhân vӟi 193
lao ÿӝng; 11 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi tәng sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 89.833 ngàn
USD và 2.075 lao ÿӝng. Ngoài các cѫ sӣ trên còn có 3 cѫ sӣ có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi sӕ
vӕn là 41.877 ngàn USD ÿang trong giai ÿoҥn xây dӵng
Khu công nghiӋp Biên Hòa 1 xây dӵng cách ÿây ÿã trên 35 năm nên cѫ sӣ hҥ tҫng ÿã
xuӕng cҩp: nhiӅu ÿoҥn ÿѭӡng giao thông trong khu ÿã hѭ hӓng hoһc bӏ sөt lӣ, mӝt sӕ cӕng rãnh
tiêu thoát nѭӟc ÿã bӏ tҳc nghӁn cҫn tu sӱa, hӋ thӕng xӱ lý chҩt thҧi chung cho cҧ khu chѭa có...
Theo chӍ ÿҥo cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ, Ban quҧn lý các khu công nghiӋp tӍnh Ĉӗng
Nai ÿã có phѭѫng án sӱa chӳa và nâng cҩp cѫ sӣ hҥ tҫng Khu công nghiӋp Biên Hòa 1 và ÿã

13.7 Page 127

▲back to top


ÿѭӧc Bӝ trѭӣng Bӝ xây dӵng phê duyӋt. Ngoài ra còn có 798 hӝ dân cҫn di chuyӇn ra khӓi khu
công nghiӋp. HiӋn ÿang tiӃn hành tính toán ÿӏnh giá lҥi tài sҧn cӕ ÿӏnh, hӋ thӕng giao thông,
cӕng rãnh thoát nѭӟc trong khu công nghiӋp này và giá ÿӅn bù cho dân ÿӇ hoàn chӍnh hӗ sѫ dӵ
án khҧ thi trình Chính phӫ phê duyӋt.
Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng kӻ thuұt Khu công nghiӋp Biên Hòa do
Công ty SONADEZI ÿҧm nhұn.
III.3.2. Khu công nghi͏p Biên Hòa 2 (thành ph͙ Biên Hòa):
Khu công nghiӋp Biên Hòa 2 thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 742/TTg ngày 14 - 11 - 1995
cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ có diӋn tích 400 ha. Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng
kӻ thuұt KCN Biên Hòa 2 do Công ty SONADEZI.
Tính ÿӃn 30 - 09 - 1997, Khu công nghiӋp Biên Hòa 2 ÿã có 93 dӵ án ÿҫu tѭ ÿѭӧc cҩp
giҩy phép vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 1.015 triӋu USD, diӋn tích cҩp cho các dӵ án ÿҫu tѭ là 210 ha
và sӕ lao ÿӝng sӱ dөng là: 22.993 ngѭӡi. Trong ÿó: có 83 dӵ án có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài, (12
dӵ án liên doanh, 71 dӵ án 100% vӕn nѭӟc ngoài); vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 967 triӋûu USD; 10
dӵ án vӕn ÿҫu tѭ trong nѭӟc (6 dӵ án quӕc doanh và 4 dӵ án doanh nghiӋp tѭ nhân) vӟi sӕ vӕn
ÿҫu tѭ theo ÿăng ký là 33 triӋu USD.
52 dӵ án ÿã ÿi vào sҧn xuҩt vӟi sӕ vӕn 678 triӋu USD (45 dӵ án vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài
(5 dӵ án liên doanh, 40 dӵ án 100% vӕn nѭӟc ngoài) có vӕn ÿҫu tѭ ÿăng ký là 672 triӋu USD; 7
dӵ án vӕn ÿҫu tѭ trong nѭӟc vӟi vӕn ÿҫu tѭ ÿăng ký là 26 triӋu USD). Sӕ lao ÿӝng cӫa 52 dӵ án
là 22.852 ngѭӡi. Trong ÿó có mӝt sӕ doҥnh nghiêp có vӕn ÿҫu tѭ lӟn và sӱ dөng nhiӅu lao ÿӝng
là: Công ty TAEKWANG VINA, 100% vӕn nѭӟc ngoài, sҧn xuҩt giày thӇ thao xuҩt khҭu vӟi
sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 34.465 ngàn USD thu hút 9.509 lao ÿӝng. Công ty CP VN LIVERTOOK
100% vӕn nѭӟc ngoài, sҧn xuҩt thӭc ăn gia súc vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 22.013 ngàn USD, thu hút
529 lao ÿӝng. Công ty FUJITSU, 100% vӕn nѭӟc ngoài lҳp ráp, bҧng mҥch ÿiӋn tӱ vӟi sӕ vӕn
ÿҫu tѭ là 78.232 ngàn USD, thu hút 942 lao ÿӝng.
Trong sӕ các dӵ án ÿҫu tѭ vӕn trong nѭӟc có Nhà máy thuӕc lá Ĉӗng Nai có vӕn ÿҫu tѭ
theo ÿăng ký là 4.348 ngàn USD. Vӕn sҧn xuҩt kinh doanh là 65.417 triӋu ÿӗng ViӋt Nam vӟi
sӕ lao ÿӝng là 452 ngѭӡi, năm 1996 sҧn xuҩt ÿѭӧc 42.684 ngàn bao thuӕc các loҥi.
ĈӇ cung cҩp ÿiӋn nѭӟc cho khu công nghiӋp, Công ty SONADEZI ÿã lҳp ÿһt xong trҥm
hҥ thӃ (110 KV/22 KV) 40 MVA ÿҧm bҧo ÿiӋn cho các doanh nghiӋp sҧn xuҩt; có mӝt trҥm
cung cҩp nѭӟc vӟi công suҩt 5.000m3/ngày; ÿã xây dӵng xong 80% ÿѭӡng giao thông, lҳp ÿһt
hӋ thӕng thông tin hiӋn ÿҥi so vӟi khu vӵc, mӝt hӋ thӕng cung cҩp ÿiӋn, cҩp - thoát nѭӟc, cùng
vӟi hӋ thӕng xӱ lý chҩt thҧi lӓng... hoàn chӍnh và các dӵ án ÿҫu tѭ ÿã “lҩp ÿҫy” trên 95% diӋn
tích - Khu công nghiӋp Biên Hòa 2 ÿã trӣ thành mӝt trong nhӳng khu công nghiӋp thành công
nhҩt ViӋt Nam.
Tәng sӕ vӕn ÿҫu tѭ ÿӇ xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng cho khu công nghiӋp tính ÿӃn hӃt quí 3
năm 1997 là 200 tӹ ÿӗng ViӋt Nam.
III.3.3. Khu công nghi͏p AMATA (thành ph͙ Biên Hòa):
Khu công nghiӋp AMATA (Suӕi Chùa) thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 278/TTg ngày 5 -
5 - 1995 cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ có diӋn tích 160 ha. Quҧn lý, xây dӵng và kinh doanh dӏch
vө hҥ tҫng Khu công nghiӋp AMATA do Công ty liên doanh Banpakong - SONADEZI.
Tính ÿӃn ngày 30 - 09 - 1997 Khu công nghiӋp AMATA có 6 dӵ án ÿѭӧc cҩp giҩy phép
ÿҫu tѭ vӟi sӕ vӕn là 210 triӋu USD (trong ÿó: có 2 dӵ án liên doanh, 4 dӵ án 100% vӕn nѭӟc

13.8 Page 128

▲back to top


ngoài thu hút 440 lao ÿӝng).
Ba dӵ án ÿã ÿi vào hoҥt ÿӝng: Công ty liên doanh phát triӇn Khu công nghiӋp Long
Bình vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 46.072 ngàn USD kinh doanh xây dӵng hҥ tҫng khu công nghiӋp.
Công ty Quadrille vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 2.741 ngàn USD làm ÿӗ lót phө nӳ. Công ty Kao - ViӋt
Nam vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 39.500 ngàn USD sҧn xuҩt mӻ phҭm, thu hút 383 lao ÿӝng.
Hai dӵ án chѭa xây dӵng: Công ty bao bì kӻ thuұt cao Riches VN vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ 5
triӋu USD; Công ty VN VIACOL vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 7 triӋu USD.
VӅ xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng Khu công nghiӋp AMATA:
Mӝt dӵ án xây dӵng nhà máy nhiӋt ÿiӋn công suҩt 40 MW trên khuôn viên 100.000 m2
vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 110 triӋu USD, ÿҧm bҧo cung cҩp ÿӫ ÿiӋn cho sҧn xuҩt toàn khu ngay cҧ
khi lѭӟi ÿiӋn Quӕc gia có sӵ cӕ. HiӋn nay ÿã lҳp ÿһt xong 2 trҥm biӃn áp 110 KV/15KV loҥi
nhӓ 2.600 KVA ÿã ÿѭa vào vұn hành và ÿang lҳp ÿһt trҥm biӃn áp 110KV/22 KV loҥi 40
MVA; ÿang trình duyӋt thiӃt kӃ xây dӵng Nhà máy xӱ lý nѭӟc thҧi. HiӋn có mӝt trҥm cҩp nѭӟc
công suҩt 2.000m3/ngày, tӍnh Ĉӗng Nai ÿã có dӵ án xây dӵng Nhà máy nѭӟc ThiӋn Tân cung
cҩp nѭӟc cho Khu công nghiӋp AMATA và các khu công nghiӋp khác; ÿã xây dӵng xong hӋ
thӕng cӕng rãnh thoát nѭӟc, ÿѭӡng giao thông kiên cӕ (bҵng bê tông cӕt thép 2 lӟp dày 40 cm,
có thӇ 50 năm sӱ dөng không hѭ hӓng).
Khu công nghiӋp AMATA có cѫ sӣ hҥ tҫng hiӋn ÿҥi, trình ÿӝ quҧn lý tiên tiӃn so vӟi cҧ
nѭӟc và khu vӵc, chҳc chҳn sӁ thu hút ÿѭӧc nhiӅu dӵ án ÿҫu tѭ trong và ngoài nѭӟc, góp phҫn
ÿѭa công nghiӋp Ĉӗng Nai nói riêng và kinh tӃ cҧ nѭӟc nói chung phát triӇn mҥnh trong nhӳng
năm tӟi.
III.3.4. Khu công nghi͏p LOTECO (thành ph͙ Biên Hòa):
Khu công nghiӋp LOTECO thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 613/TTg ngày 6 - 9 - 1996 cӫa
Thӫ tѭӟng Chính phӫ có diӋn tích 100 ha. ĈӃn năm 1998 khu công nghiӋp này ÿѭӧc Chính phӫ
chuyӇn thành Khu chӃ xuҩt LOTECO. Quy chӃ hoҥt ÿӝng cӫa khu chӃ xuҩt (KCX) có thӇ ÿѭӧc
hiӇu mӝt cách nôm na nhѭ là “m͡t qu͙c gia khác thu͡c lãnh th͝ Vi͏t Nam”. Nhѭ vұy viӋc ra
vào KCX phҧi có giҩy phép xuҩt nhұp cҧnh, hàng hóa tӯ ngoài vào KCX (kӇ cҧ hàng hóa nӝi
ÿӏa ViӋt Nam) ÿӅu ÿѭӧc coi là hàng nhұp khҭu, ngѭӧc lҥi hàng hóa tӯ trong KCX ra khӓi hàng
rào coi nhѭ hàng xuҩt khҭu (kӇ cҧ hàng hóa ÿѭӧc ÿem ra bán tҥi thӏ trѭӡng ViӋt Nam). Quҧn lý
xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng Khu công nghiӋp LOTECO do mӝt công ty liên doanh
giӳa Công ty X 28 (Bӝ Quӕc phòng) vӟi Công ty Nissho Iwai Nhұt Bҧn. HiӋn nay Công ty LD
LOTECO Long Bình bҳt ÿҫu hoҥt ÿӝng vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 41 triӋu USD, vӕn ÿҫu tѭ thӵc hiӋn
12,5 triӋu USD.
Tính ÿӃn ngày 30 - 9 - 1997 có 5 dӵ án ÿѭӧc cҩp giҩy phép ÿҫu tѭ vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là
61 triӋu USD. Hai dӵ án ÿang xây dӵng là Công ty Harada Industries VN kinh doanh sҧn xuҩt
ăng ten có sӕ vӕn ÿҫu tѭ 6 triӋu USD; Công ty ToKin Electronics sҧn xuҩt linh kiӋn ÿiӋn tӱ vӟi
sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 6 triӋu USD. Hai dӵ án chѭa xây dӵng là Công ty Mitshuiba Motoen VN sҧn
xuҩt phө tùng xe máy vӟi sӕ vӕn ÿăng ký 4.908 ngàn USD; Công ty Shirasaki Corporation sҧn
xuҩt phө tùng máy tính vӟi sӕ vӕn ÿăng ký 2.650 ngàn USD.
III.3.5. Khu công nghi͏p Gò D̯u (huy͏n Nh˯n Tr̩ch):
Khu công nghiӋp Gò Dҫu thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 662/TTg ngày 18 - 10 - 1995 cӫa
Thӫ tѭӟng Chính phӫ có diӋn tích 330 ha (không kӇ Công ty công nghiӋp Vedan ViӋt Nam nҵm
ngoài khu công nghiӋp). Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng kӻ thuұt KCN Gò
Dҫu do Công ty Sonadezi ÿҧm nhiӋm.

13.9 Page 129

▲back to top


Tính ÿӃn ngày 30 - 9 - 1997, Khu công nghiӋp Gò Dҫu có 14 dӵ án ÿҫu tѭ ÿѭӧc cҩp
giҩy phép vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 387 triӋu USD trong ÿó có 4 dӵ án liên doanh vӟi sӕ vӕn 154
triӋu USD, 8 dӵ án 100% vӕn nѭӟc ngoài vӟi sӕ vӕn 217 triӋu USD; 2 dӵ án vӕn trong nѭӟc
vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ 16 triӋu USD.
5 dӵ án ÿã ÿi vào hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 73 triӋu USD thu hút 621 lao
ÿӝng vào làm viӋc (2 doanh nghiӋp ÿҫu tѭ bҵng vӕn trong nѭӟc là Nhà máy Super Phôtphat
Long Thành, cѫ sӣ kinh doanh xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng cӫa Công ty Sonadezi); 6 dӵ án ÿang
tiӃn hành xây dӵng trong ÿó có 4 dӵ án liên doanh và 2 dӵ án 100% vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vӟi
sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 183 triӋu USD; 3 dӵ án chѭa xây dӵng vӟi vӕn ÿăng ký là 132 triӋu USD.
VӅ cѫ sӣ hҥ tҫng: ÿã lҳp ÿһt và cho vұn hành trҥm biӃn áp 110 KV/22KV loҥi 40 MVA
ÿӇ cung cҩp ÿiӋn cho khu công nghiӋp; hiӋn ÿang sӱ dөng nѭӟc ngҫm, dӵ kiӃn yêu cҫu Nhà
máy nѭӟc Phú Mӻ cung cҩp bә sung nѭӟc cho các năm sau. Ĉang xây dӵng hӋ thӕng giao
thông trong khu công nghiӋp và hӋ thӕng cӕng rãnh ÿӇ thoát nѭӟc mѭa và tiêu nѭӟc thҧi. Tәng
sӕ vӕn ÿҫu tѭ ÿӇ xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng ÿӃn nay ÿã thӵc hiӋn là 90 tӹ ÿӗng; thông tin trong khu
công nghiӋp ÿҧm bҧo tӕt.
III.3.6. Khu công nghi͏p Nh˯n Tr̩ch I (huy͏n Nh˯n Tr̩ch):
Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch I thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 715/TTg ngày 30 - 06 -
1997 cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ vӟi diӋn tích là 248 ha.Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө
hҥ tҫng kӻ thuұt KCN Nhѫn Trҥch I do Công ty xây dӵng và phát triӇn hҥ tҫng khu công nghiӋp
cӫa Bӝ xây dӵng.
Tính ÿӃn ngày 30 - 09 - 1997 có 11 dӵ án ÿҫu tѭ ÿѭӧc cҩp giҩy phép xây dӵng vӟi sӕ
vӕn ÿăng ký là 271 triӋu USD (trong ÿó có 3 dӵ án liên doanh vӟi sӕ vӕn là 82,9 triӋu USD; 6
dӵ án 100% vӕn nѭӟc ngoài vӟi sӕ theo ÿăng ký là 149,1 triӋu USD; 2 ÿӅ án vӕn ÿҫu tѭ trong
nѭӟc vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 39 triӋu USD). Ĉã có 6 dӵ án ÿã ÿi vào hoҥt ÿӝng, trong ÿó có 2 dӵ
án ÿҫu tѭ bҵng vӕn trong nѭӟc: Công ty phát triӇn ÿô thӏ và khu công nghiӋp, nhà máy gҥch
Nhѫn Trҥch. Trong các ÿѫn vӏ có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài, có Công ty liên doanh vӓ xe
YOKOHAMA VN có sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 55 triӋu USD, thu hút 2.730 lao ÿӝng vào làm viӋc.
Mӝt dӵ án ÿang tiӃn hành xây dӵng cѫ sӣ vұt chҩt và lҳp ÿһt thiӃt bӏ vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là
4 triӋu USD ÿã thu hút 1.121 lao ÿӝng.
Bӕn dӵ án ÿang chuҭn bӏ ÿiӅu kiӋn cҫn thiӃt tiӃn hành xây dӵng cѫ sӣ vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ
theo ÿăng ký là 163 triӋu USD.
VӅ cѫ sӣ hҥ tҫng: ÿã lҳp ÿһt và cho vұn hành trҥm biӃn áp 110 KV/22KV loҥi 16 MVA
ÿӇ ÿҧm bҧo ÿiӋn cho sҧn xuҩt; xây dӵng xong ÿӧt 1 nhà máy nѭӟc công suҩt 4.500m3/ngày;
ÿҧm bҧo thông tin phөc vө cho các doanh nghiӋp hoҥt ÿӝng.
Xây dӵng xong khoҧng 80% hӋ thӕng ÿѭӡng giao thông và hӋ thӕng cӕng rãnh thoát
nѭӟc và tiêu nѭӟc thҧi. Tәng sӕ vӕn ÿҫu tѭ xây dӵng 16 cѫ sӣ hҥ tҫng ÿã thӵc hiӋn là 37.650
triӋu ÿӗng ViӋt Nam.
III.3.7. Khu công nghi͏p Nh˯n Tr̩ch II (huy͏n Nh˯n Tr̩ch):
Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch II thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 462/TTg ngày 2 - 7 - 1997
cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ vӟi diӋn tích 600 ha. Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ
tҫng kӻ thuұt do Công ty xây dӵng sӕ 2 Ĉӗng Nai ÿҧm nhұn.
Tính ÿӃn ngày 30 - 09 - 1997 có 11 dӵ án ÿҫu tѭ ÿѭӧc cҩp giҩy phép vӟi sӕ vӕn ÿăng ký
là 889 triӋu USD (trong ÿó có dӵ án liên doanh Công ty CHRYSLER giӳa Mӻ và ViӋt Nam

13.10 Page 130

▲back to top


chuyên lҳp ráp xe ô tô vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ là 662.474 ngàn USD và mӝt dӵ án vӕn trong nѭӟc 35
triӋu USD). Ĉã có 3 dӵ án ÿi vào hoҥt ÿӝng vӟi sӕ vӕn 479 triӋu USD, thu hút 3.221 lao ÿӝng
vào làm viӋc (trong ÿó có Công ty Hualon Corporation VN chuyên dӋt sӧi nhuӝm, chӫ ÿҫu tѭ là
ngѭӡi Malaysia vӟi sӕ vӕn là 427.201 ngàn USD - là dӵ án ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài vào Ĉӗng Nai
lӟn nhҩt). Bӕn dӵ án ÿang chuҭn bӏ xây dӵng vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 419 triӋu USD.
Hҥ tҫng kӻ thuұt cӫa khu công nghiӋp ÿang tiӃn hành lұp thӫ tөc cҩp ÿҩt và xây dӵng
thiӃt kӃ chi tiӃt.
III.3.8. Khu công nghi͏p Nh˯n Tr̩ch III (huy͏n Nh˯n Tr̩ch):
Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch III thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 464/TTg ngày 2 - 7 -
1997 vӟi diӋn tích là 320 ha. Quҧn lý, xây dӵng và kinh doanh các dӏch vө hҥ tҫng kӻ thuұt do
Công ty Tín Nghƭa ÿҧm nhұn.
Tính ÿӃn ngày 30 - 9 - 1997, ÿã có 4 dӵ án ÿҫu tѭ vào Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch III
ÿѭӧc cҩp giҩy phép, vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 269.403 ngàn USD (trong ÿó có 3 dӵ án có vӕn ÿҫu
tѭ nѭӟc ngoài vӟi sӕ vӕn ÿҫu tѭ 233.820 ngàn USD và mӝt dӵ án ÿҫu tѭ trong nѭӟc vӟi sӕ vӕn
35.583 ngàn USD). HiӋn nay các dӵ án ÿang chuҭn bӏ xây dӵng.
Cѫ sӣ hҥ tҫng Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch III hiӋn ÿang làm thӫ tөc xin cҩp ÿҩt và lұp
bҧn thiӃt kӃ chi tiӃt ÿӇ trình cѫ quan có thҭm quyӅn phê duyӋt.
III.3.9. Khu công nghi͏p H͙ Nai (huy͏n Th͙ng Nh̭t):
ĈӃn cuӕi năm 1997, Khu công nghiӋp Hӕ Nai ÿã có 16 dӵ án ÿѭӧc cҩp giҩy phép ÿҫu tѭ
vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 67.596 ngàn USD, có 12 dӵ án ÿi vào hoҥt ÿӝng vӟi 500 lao ÿӝng làm
viӋc. ViӋc quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng kӻ thuұt Khu công nghiӋp Hӕ Nai
do Công ty Cao su Ĉӗng Nai ÿҧm nhұn.
III.3.10. Khu công nghi͏p Sông Mây (huy͏n Th͙ng Nh̭t):
ĈӃn cuӕi năm 1997, Khu công nghiӋp Sông Mây ÿã có 7 dӵ án ÿѭӧc cҩp giҩy phép ÿҫu
tѭ vӟi sӕ vӕn ÿăng ký là 50.881 ngàn USD, ÿã có 5 dӵ án ÿi vào hoҥt ÿӝng thu hút 3.301 lao
ÿӝng.
Quҧn lý xây dӵng và kinh doanh dӏch vө hҥ tҫng kӻ thuұt do Công ty liên doanh giӳa
Công ty Thái Bình Dѭѫng (Bӝ nӝi vө) vӟi Công ty TNHH Trѭӡng Thuұn (Sӣ Công an Ĉӗng
Nai).

14 Pages 131-140

▲back to top


14.1 Page 131

▲back to top


14.2 Page 132

▲back to top


14.3 Page 133

▲back to top


CHѬѪNG V
THѬѪNG MҤI – DU LӎCH
I. THѬѪNG MҤI ĈӖNG NAI:
I.1. Thͥi các chúa Nguy͍n và tri͉u Nguy͍n:
Sách Biên Hòa - Ĉ͛ng Nai 300 năm hình thành và phát tri͋n (1) cho biӃt: "Trѭӟc kia
(vào thӡi tiӅn sӱ và sѫ sӱ), có lӁ hӑ (cѭ dân cә ÿҥi Ĉӗng Nai) cNJng tӯng giao lѭu, trao ÿәi hàng
hóa trong vùng khi bӃn cҧng Cҫn Giӡ phát triӇn và mҩt thӃ chӫ ÿӝng khi Phù Nam phát triӇn
cҧng thӏ Óc Eo ӣ miӅn Tây Nam bӝ”. Nhѭng ngành thѭѫng mҥi thӵc sӵ chӍ phát triӇn tӯ thӡi
khai phá nghƭa là tӯ thӃ kӹ XVIII trӣ ÿi.
Phҧi trҧi nhiӅu năm tháng ÿә mӗ hôi và xѭѫng máu ÿӇ tӯng bѭӟc biӃn vùng ÿҩt hoang
hóa mênh mông phѭѫng Nam xa xôi thành xóm làng trù phú, ÿӗng ruӝng tӕt tѭѫi, mùa màng
bӝi thu. Ĉҩt rӝng ngѭӡi thѭa, lúa gҥo dӗi dào ÿѭӧc ÿѭa ra vùng NgNJ Quҧng trao ÿәi, mua bán.
Sách Phͯ biên t̩p lͭc cӫa Lê Quí Ĉôn ghi lҥi: "Nhͷng lúc bình th˱ͥng ng˱ͥi ta chuyên chͧ
thóc g̩o ra bán t̩i thành Phú Xuân ÿ͋ ÿ͝i chác hay mua s̷m nhͷng hàng vóc, nhi͍u, trͳu...
cͯa ng˱ͥi Tàu ÿem v͉ may m̿c, nên qu̯n áo cͯa h͕ (nhà giàu - ng˱ͥi vi͇t chú) toàn là hàng
hóa màu t˱˯i ÿ́p, ít khi h͕ dùng nhͷng áo qu̯n v̫i tr̷ng th˱ͥng”.
Mӝt thѭѫng lái ӣ Bӕ Chánh là trùm Châm buôn hѫn mӝt chөc chuyӃn thóc gҥo ӣ Ĉӗng
Nai - Gia Ĉӏnh kӇ lҥi vӟi Lê Quí Ĉôn: "Khi ÿ͇n ÿ͓a giͣi Gia Ĉ͓nh, xͱ VNJng Tàu là xͱ h̫i ÿ̫o
có c˱ dân thì thu bu͛m ngh͑ ng˯i m͡t chút, h͗i thăm n˯i nào ÿ˱ͫc mùa, n˯i nào m̭t mùa, bi͇t
rõ n˯i nào ÿ˱ͫc mùa mͣi ÿ͇n... Khi ÿã m̿c c̫ thành giá thì ng˱ͥi bán t͹ sai ng˱ͥi nhà chuy͋n
thóc xu͙ng thuy͉n cho. Còn ÿ͛ng ti͉n x˱a thì m͡t ti͉n (60 ÿ͛ng) ÿong ÿ˱ͫc 16 ÿ̭u thóc. Cͱ
l˱ͥng theo bát ÿ˱ͫc g̩t b̹ng mi͏ng mà dân gian ÿ͓a ph˱˯ng th˱ͥng dùng thì 3 bát ̭y ngang
vͣi 30 bát cͯa Nhà n˱ͣc. M͡t quan ti͉n ÿong ÿ˱ͫc 300 bát ÿ͛ng cͯa nhà n˱ͣc (tͱc bát ÿ͓nh
chu̱n). Giá r̓ nh˱ v̵y, các n˯i khác ch˱a tͳng có. ͦ ÿó g̩o r̭t tr̷ng và m͉m, cá tôm to và
béo không th͋ ăn h͇t, nên dân th˱ͥng lu͡c chín ph˯i khô ÿ͋ bán”.
Ngѭӡi dân vùng NgNJ Quҧng thӡi bҩy giӡ sӕng nhӡ nguӗn thóc gҥo xӭ Ĉӗng Nai - Gia
Ĉӏnh là chӫ yӃu. Ngày trѭӟc, viӋc buôn bán vӟi Ĉӗng Nai ÿѭӧc lѭu thông thì tҥi kinh thành Phú
Xuân giá gҥo mӝt hӝc 10 thăng chӍ có 3 tiӅn ÿӗng mà có thӇ ÿҫy ÿӫ cho mӝt ngѭӡi ăn trong
mӝt tháng, cho nên nhân dân ӣ Thuұn Hóa chѭa hӅ phҧi lѭu tâm chú ý ÿӃn viӋc làm nghӅ nông .
Ngày nay thành Qui Nhѫn bӏ loҥn lҥc (ý nói khӣi nghƭa Tây Sѫn - ngѭӡi viӃt chú), thành Gia
Ĉӏnh bӏ núi cách sông ngăn nên nhân dân ӣ nѫi ÿây lҩy viӋc thiӃu ăn làm ÿiӅu lo lҳng lӟn” (2)
Nhóm di thҫn ngѭӡi Hoa do Trҫn Thѭӧng Xuyên cҫm ÿҫu có mӝt sӕ thѭѫng nhân hào
phú, hӑ ÿã mӣ Nông Nҥi ÿҥi phӕ: "ͦ phía Tây Cù Lao Ph͙ thu͡c ÿ͓a ph̵n huy͏n Ph˱ͣc
Chánh, h͛i b̷t ÿ̯u khai thác, Tr̯n Th˱ͫng Xuyên chiêu t̵p ng˱ͥi buôn Trung Qu͙c, xây d͹ng
ph͙ xá, nhà ngói t˱ͥng vôi, l̯u cao quán lͣn liên ti͇p 5 d̿m, mͧ ba ÿ˱ͥng ph͙: ÿ˱ͥng ph͙ lͣn
xây lát ÿá tr̷ng, ÿ˱ͥng ph͙ ngang lát ÿá ong, ÿ˱ͥng ph͙ nh͗ lát ÿá xanh, ÿ˱ͥng sá b̹ng
ph̻ng, khách buôn tͭ h͕p, tàu bi͋n thuy͉n sông ÿ̵u xen san sát, th͹c là m͡t ÿô h͡i lͣn”
(1) Nhà xuҩt bҧn Ĉӗng Nai, năm 1998.
(2) Dүn theo HuǤnh Lӭa: sÿd các trang 79, 84, 86

14.4 Page 134

▲back to top


Tӯ cuӕi thӃ kӹ XVII ÿӃn cuӕi thӃ kӹ XVIII kinh tӃ vùng Ĉӗng Nai - Gia Ĉӏnh phát triӇn
mҥnh, vì vұy Cù Lao Phӕ trӣ thành cҧng buôn bán và giao dӏch quӕc tӃ phӗn thӏnh. Cҧng thӏ
buôn bán trao ÿәi vӟi nѭӟc ngoài nhѭ: Trung Hoa, Chà Và, Xiêm La, Nhұt Bҧn và thѭѫng
khách châu Âu các mһt hàng gҥo, bҳp, ÿѭӡng, lâm sҧn quý, ngà voi, lông chim công, chim trƭ...
ÿәi lҩy hàng tiêu dùng nhѭ vҧi, dөng cө gia ÿình, dөng cө sҧn xuҩt, dөng cө sinh hoҥt, vұt liӋu
xây dӵng...
Khi tàu thuyӅn buôn cһp bӃn Cù Lao Phӕ thҧ neo xong xuôi, chӫ hàng gһp chӫ mua
hàng trao danh mөc hàng hóa trên tàu (cҫn bán) và các mһt hàng nông sҧn cҫn mua. Hai bên
thӓa thuұn giá cҧ xong thì lӵc lѭӧng bӕc xӃp bҳt tay ngay vào viӋc. Chҷng bao lâu viӋc mua bán
hoàn tҩt, tàu thuyӅn trѭѫng buӗm ra ÿi và hҽn ngày trӣ lҥi.
Lúa g̩o là nông sҧn hàng hóa chӫ yӃu vùng Biên Hòa ÿѭӧc xuҩt ÿi các nѫi vӟi sӕ lѭӧng
không ít. HuyӋn Phѭӟc Chánh nәi tiӃng vӅ trӗng mía trҳng mӛi năm bán cho các thѭѫng thuyӅn
hѫn 600.000 cân ÿ˱ͥng cát - chѭa kӇ ÿ˱ͥng phèn, ÿ˱ͥng ph͝i. Nguӗn Ĉӗng Môn cùng thӫ
Quang Hóa thuӝc huyӋn Phѭӟc Long có các loҥi gӛ tӕt: sao, tr̷c, d̯u, giáng h˱˯ng, gõ ÿӇ tu
sӱa tàu thuyӅn. Làng BӃn Gӛ ӣ huyӋn Long Thành có mӓ quһng sҳt, dân thiӃt trѭӡng lãnh trѭng
mӣ lò ÿào ṋu gang s̷t, ÿúc các v̵t pẖm nhѭ lѭӥi cày, chҧo, rèn liӅm cuӕc... ÿӇ bán cho dân
bҧn xӭ và các tàu buôn.
Trҩn Biên Hòa có nhiӅu mӓ ÿá ong dùng xây vách tѭӡng, sân hè, cӯ sông và phҫn mӝ
kiên cӕ không thua gì ÿá núi. Muӕi trҳng sҧn xuҩt ӣ VNJng Dѭѫng thuӝc huyӋn Phѭӟc An giá rҩt
rҿ, 100 cân (cân ta bҵng gҫn 0,5 kg) giá 1 tiӅn kӁm. Các loҥi v̫i, lãnh, là nѫi nào cNJng có, duy
ӣ huyӋn Phѭӟc An có thӭ lãnh ÿen mӅm láng là tӕt ÿӋ nhҩt trong cҧ nѭӟc. R˱ͫu ӣ Thҥch Than
(Biên Hòa) ngon hѫn nhiӅu nѫi khác, thuӣ ҩy ghe tàu th˱ͥng mua nhiӅu chӣ vӅ kinh ÿô làm
quà tһng, hҧo danh là r˱ͫu Nông N̩i. Gi̭y b̫n ӣ huyӋn Phѭӟc An, thu͙c lào ӣ huyӋn Long
Thành, lá buông ӣ huyӋn Phѭӟc Bình, v͗ gai và ÿu͙c nh͹a trám ӣ huyӋn Long Khánh, sáp và
m̵t ong ӣ các sóc ngѭӡi dân tӝc, ÿ͏m bu͛m ӣ các huyӋn Nghƭa An và Long Khánh... Ĉó là
chѭa kӇ ÿӃn các mһt hàng thӫ công mӻ nghӋ: ÿ͛ vàng b̩c, ÿ͛ g͙m, chi͇u... các lâm sҧn khác:
nhung h˱˯u, sͳng tê, tr̯m h˱˯ng, kǤ nam, d˱ͫc li͏u, ngà voi...” tӯ các sóc ngѭӡi dân tӝc hay
tӯ Chân Lҥp ÿem xuӕng. Ngѭӡi ta phӓng ÿoán ÿó là mӝt sӕ mһt hàng mà vùng Ĉӗng Nai - Gia
Ĉӏnh tӯng xuҩt cҧng qua ÿҥi phӕ Nông Nҥi ÿӇ ÿәi lҩy các hàng nhұp cҧng: t˯ lͭa, v̫i vóc, d˱ͫc
pẖm, nhang ÿèn, gi̭y, ti͉n, vàng mã, g̩ch ngói và ÿá c͡t ÿ͉n chùa...
ViӋc buôn bán ӣ Cù Lao Phӕ cӫa ngѭӡi Hoa ÿѭӧc tә chӭc theo qui mô lӟn, chһt chӁ.
Sách Gia Ĉ͓nh Thành thông chí viӃt: "X˱a nay thuy͉n buôn ÿ͇n h̩ neo xong là lên bͥ thuê ph͙
ͧ, r͛i ÿ͇n nhà chͯ mua hàng, t̩i ÿây kê khai nhͷng hàng hóa trong thuy͉n và khuân c̭t lên,
th˱˯ng l˱ͫng giá c̫, chͯ mua hàng ÿ͓nh giá mua bao ṱt c̫ hàng hóa t͙t x̭u không b͗ sót l̩i
thͱ gì. Ĉ͇n ngày tr˱˯ng bu͛m trͧ v͉ g͕i là h͛i ÿ˱ͥng. Chͯ thuy͉n có yêu c̯u mua giúp v̵t gì
thì ng˱ͥi chͯ buôn ̭y cNJng chi͇u y ˱ͣc ÿ˯n mua giùm chͧ ÿ͇n tr˱ͣc kǤ giao h́n, hai bên chͯ
khách chi͇u tính hóa ÿ˯n thanh toán r͛i cùng nhau ÿàn ca vui ch˯i, ÿã ÿ˱ͫc n˱ͣc ng͕t t̷m
r͵a s̩ch sͅ, l̩i không lo sͫ trùng hà ăn lͯng ván thuy͉n, khi v͉ l̩i chͧ ÿ̯y thͱ hàng khác r̭t
thu̵n lͫi”.
Cҧng Cù Lao Phӕ sӣ dƭ hoҥt ÿӝng tҩp nұp vì ngoài sӕ thѭѫng nhân buôn bán lӟn, ngѭӡi
Hoa còn có chân rӃt ӣ các chӧ, các hàng xóm xa xôi. Trӏnh Hoài Ĉӭc chӍ ghi vài chӧ lӟn có
tiӃng: chͫ B͇n Cá cNJng gӑi là chӧ Bình Thҧo "ӣ tәng Phѭӟc Vinh, thѭӡng khách tө hӝi, tiӋn cҧ
ÿѭӡng thӫy và ÿѭӡng lөc,ngoҥi hóa, thә sҧn cùng gia hào mӻ vӏ ӣ sông núi không thiӃu vұt gì,
là mӝt chӧ ӣ miӅn núi rҩt ÿông ÿҧo”; chͫ Băng B͡t “ ӣ tәng Bình Chánh nhà cӱa trù mұt, ghe
thuyӅn ÿi ÿӃn nѫi, có nhiӅu sҧn vұt ӣ núi rӯng và thôn dã”; chͫ Bà R͓a cNJng là chӧ Long Thҥnh
"nhà cӱa liӅn lҥc, giao thông cҧ ÿѭӡng thӫy và ÿѭӡng bӝ, là mӝt chӧ lӟn nѫi miӅn biӇn”; chͫ

14.5 Page 135

▲back to top


Bình An “thuӝc huyӋn Bình An... ghe thuyӅn sông biӇn ÿӃn ÿұu nӕi ÿuôi nhau, ngѭӡi ӣ ÿҩy
chuҭn bӏ ÿò dài hoһc vҳn, ÿi theo dòng nѭӟc bán ÿӗ hoa quҧ thӵc vұt”
Sách Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí cho biӃt thêm mӝt sӕ chӧ: chͫ Ĉ͛ng Nai "ӣ phía Nam hҥ
lѭu sông Phѭӟc Long"; chͫ Tân Uyên "tөc gӑi chӧ Ĉӗn Sӭ, buôn bán tҩp nұp, có sӣ tuҫn Bình
Lӧi ӣ ÿây”; chͫ Tân Ba "tөc gӑi chӧ Ĉӗng Bҧn” (tên nôm là Ĉӗng Ván); chͫ Bình Long "tөc
gӑi chӧ Lò Giҩy... lҥi có tên chӧ Ĉӗn, quán xá ÿông ÿúc”; chͫ Tân Lân "tөc gӑi chӧ Bàn Lân,
quán xá trù mұt”; chͫ Phú C˱ͥng "tөc gӑi chӧ Dҫu Mӝt... ghe thuyӅn tҩp nұp”; chͫ Bình Nhan
Th˱ͫng "tөc gӑi chӧ Cây Me”; chͫ Linh Chi͋u Ĉông "tөc gӑi chӧ Thӫ Ĉӭc”, chͫ Giao Quí
"tөc gӑi chӧ Thӫ Thiên"; quán Bình Th͕ "tөc gӑi quán Bình Ĉӗng chӧ hӑp buәi trѭa”; quán
Bình Ĉán "tөc gӑi chӧ Quán Mít chӧ quán bé nhӓ, có bán ÿӗ ÿiӇm tâm”; chͫ Tân T͓ch tөc gӑi
chӧ Cây Da; chͫ Thi͏t T˱ͫng có tên nӳa là chӧ Lò Sҳt (huyӋn Long Thành); chͫ Ph˱ͣc Thành
ӣ thôn Phѭӟc Thành (huyӋn Long Thành) “buôn bán tҩp nұp cҧ ÿӏa phѭѫng ÿѭӧc nhӡ”...
Kinh tӃ vùng Gia Ĉӏnh - Ĉӗng Nai phát triӇn, các sҧn phҭm hàng hóa dӗi dào ÿòi hӓi
mӣ nhiӅu chӧ. Chҳc chҳn còn mӝt sӕ chӧ xóm, chӧ làng khác chѭa ÿѭӧc ÿѭa vào sách Ĉ̩i Nam
nh̭t th͙ng chí. Ĉó là nguӗn cung ӭng hàng hóa cho cҧng Cù Lao Phӕ suӕt mӝt thӃ kӹ, và cNJng
là nѫi tiêu thө hàng nhұp cҧng. Vào cuӕi thӃ kӹ XVIII, do nhiӅu nguyên nhân lӏch sӱ và kinh tӃ,
Nông Nҥi ÿҥi phӕ tiêu ÿiӅu, tàn lөi nhѭӡng vӏ trí cҧng xuҩt nhұp khҭu lӟn nhҩt vùng Ĉӗng Nai -
Gia Ĉӏnh cho Sài Gòn - Chӧ Lӟn.
I.2. Thͥi kǤ 1861 - 1975 (thͥi kǤ ch͙ng Pháp và MͿ)
Khi quân Pháp ÿánh chiӃm Biên Hòa cuӕi năm 1861 thì dân 75 thôn làng ӣ các huyӋn
Long Thành, Bình An, Nghƭa An gҫn nѫi chúng ÿóng ÿã bӓ ÿi. Chҳc chҳn nhiӅu chӧ không hӑp
trong thӡi gian dài do tình hình bҩt әn. Thӵc hiӋn xong công cuӝc bình ÿӏnh, mҩy năm sau nhà
cҫm quyӅn tӍnh Biên Hòa tiӃn hành thu thuӃ môn bài, thuӃ chӧ và qua ÿó chúng ta hiӇu phҫn
nào tình hình buôn bán thӡi ÿó.
Cuӕn sách Ĉ̭t Nam KǤ thu͡c Pháp năm 1878 cӫa Phòng canh nông và kӻ nghӋ Nam kǤ
(xuҩt bҧn năm này) cho biӃt ÿã thu thuӃ môn bài cӫa 1005 hӝ kinh doanh ӣ Biên Hòa, trong ÿó:
3 hӝ nӝp thuӃ hҥng 1 tӟi 1000 fr/năm
2 hӝ nӝp thuӃ hҥng 2 tӟi 600 fr/năm
55 hӝ nӝp thuӃ hҥng 3 tӟi 400 fr/năm
2 hӝ nӝp thuӃ hҥng 4 tӟi 200 fr/năm
8 hӝ nӝp thuӃ hҥng 5 tӟi 100 fr/năm
528 hӝ nӝp thuӃ hҥng 6 tӟi 50 fr/năm
336 hӝ nӝp thuӃ hҥng 7 tӟi 25 fr/năm
71 hӝ nӝp thuӃ hҥng 8 tӟi 12,5 fr/năm
Ngѭӡi ta có thӇ thҩy sӕ hӝ kinh doanh lӟn nӝp thuӃ môn bài tӯ hҥng 1 ÿӃn hҥng 3 có 60
hӝ (gҫn 6%), các hӝ kinh doanh loҥi vӯa nӝp thuӃ tӯ hҥng 4 - 5 có 10 hӝ (gҫn 1%), sӕ hӝ buôn
bán dӏch vө nhӓ chiӃm phҫn rҩt lӟn (hѫn 93%). Tuy không ghi rõ các hӝ này là ai song ngѭӡi ta
suy ÿoán - mà không sӧ lҫm - sӕ 7% hӝ nӝp thuӃ môn bài tӯ 100 fr/năm trӣ lên chӫ yӃu là
thѭѫng nhân ngѭӡi Hoa vӕn thҥo nghӅ buôn bán tӯ xѭa.
Sách Ĉ͓a chí t͑nh Biên Hòa năm 1901 cho biӃt tӍnh Biên Hòa hӗi ÿó có 16 tәng thì 8
tәng không có chӧ là: Bình Lâm thѭӧng, Thành Tuy thѭӧng, An ViӉn, Bình Tuy, Phѭӟc Thành,
Tұp Phѭӟc, Thuұn Lӧi, Bình Cách.

14.6 Page 136

▲back to top


Tәng Chánh Mӻ trung có chӧ Ĉӗng Ván (Tân Ba) thuӃ trѭng 690 ÿӗng, chӧ Thӫ Ĉӗn
Sӭ (Tân Uyên) thuӃ trѭng 800 ÿӗng.
Tәng Phѭӟc Vƭnh thѭӧng có chӧ Dinh (làng Bình Trѭӟc) thuӃ trѭng 800ÿ, chӧ Mӟi
(làng Nhӏ Hòa) thuӃ trѭng 175 ÿӗng.
Tәng Phѭӟc Vƭnh trung có chӧ Lò Gҥch (làng Bӱu Long) thuӃ trѭng 170ÿ, chӧ Cҭm
Vinh (làng Tân TriӅu Tây) không thu thuӃ trѭng vì quá nhӓ.
Tәng Phѭӟc Vƭnh hҥ có chӧ BӃn Cá (làng Bình Thҧo) thuӃ trѭng 721 ÿӗng, chӧ Cây
Ĉào (làng Bình Thҥnh) thuӃ trѭng 20ÿ, chӧ Dӓ Sa (làng Bình Lӧi) thuӃ trѭng 13 ÿ.
Tәng Long Vƭnh thѭӧng có chӧ BӃn Gӛ (làng An Hòa) thuӃ trѭng 534ÿ.
Tәng Thành Tuy hҥ có chӧ Mӟi (làng Phѭӟc Long), chӧ rҥch Giӗng (làng Phѭӟc Lý),
chӧ Ĉӗng Môn (làng Phѭӟc ThiӅn) ÿӅu có thuӃ trѭng 150ÿ.
Tәng Chánh Mӻ thѭӧng có chӧ Ĉӗn (làng Bình Long) thuӃ trѭng 420ÿ.
Tәng Chánh Mӻ hҥ có chӧ Cây Da (huyӋn Tân Tӏch) thuӃ trѭng 13ÿ, chӧ Bӕ Mua (làng
Phѭӟc Vƭnh) mӟi lұp năm 1899 chѭa thu thuӃ trѭng .
ThuӃ trѭng phҧn ánh mӭc ÿӝ hoҥt ÿӝng buôn bán trao ÿәi cӫa làng, cӫa tәng. Ngѭӡi ta
có thӇ xӃp loҥi tӯ cao ÿӃn thҩp vai trò các chӧ nhѭ sau: chӧ Dinh ӣ tӍnh lӷ Biên Hòa, chӧ Thӫ
Ĉӗn Sӭ, chӧ BӃn Cá, chӧ Ĉӗng Ván, chӧ BӃn Gӛ, chӧ Ĉӗn, chӧ Mӟi (Nhӏ Hòa), chӧ Mӟi
(Phѭӟc Long), chӧ Rҥch Giӗng, chӧ Ĉӗng Môn, chӧ Cây Ĉào, chӧ Cây Da, chӧ Dӓ Sa, chӧ
Cҭm Vinh, chӧ Bӕ Mua... Có thӇ nhà chӭc trách hӗi ÿó lѭӧc bӓ không ghi mӝt sӕ chӧ làng, chӧ
xóm, chӧ chӗm hәm quá nhӓ. Vào khoҧng nhӳng năm 20, chӧ ÿѭӧc lұp ӣ vùng ÿӗn ÿiӅn cao
su, trѭӟc tiên là chӧ Dҫu Giây.
Năm 1901, có 1155 ngѭӡi ViӋt, 272 ngѭӡi Hoa ÿóng thuӃ môn bài 190 ngѭӡi bán diêm,
thuӕc lá, thuӕc lào, 128 ngѭӡi bán gӛ cӫi, 79 ngѭӡi buôn bán trҫu không, 78 ngѭӡi bán hàng
xén, 75 chӫ tiӋm ăn, 92 ngѭӡi bán cá và nѭӟc mҳm... Nhӳng ngѭӡi buôn bán nhӓ không ÿóng
môn bài ӣ khҳp chӧ cùng quê còn ÿông ÿҧo hѫn nhiӅu lҫn.
TӍnh Biên Hòa thӡi bҩy giӡ xuҩt cҧng chӫ yӃu nông lâm thә sҧn và hàng thӫ công:
thuӕc lá, song, mây, dҫu chai, nhӵa, dҫu phӑng, gӛ, cӫi, than cӫi, gӛ xây dӵng, ÿӗ gӛ tiӋn,
ÿѭӡng, chiӃu, lu hNJ, bình cҳm hoa, chén ăn cѫm, gҥch ngói, ÿá ong, ÿá móng nhà, lѭӥi cày,
chuông, chiêng, nӗi ÿӗng, cӕi xay, cà phê, trҫu cau, măng cөt, dӭa... và mӝt sӕ năm sau là cao
su sѫ chӃ. TӍnh nhұp cҧng: dҫu lӱa, vҧi, sӧi, trà tàu, giҩy, pháo, diêm, nhang thҳp, gҥo, cá khô,
cá tѭѫi, nѭӟc mҳm...
Các thѭѫng nhân lӟn ӣ tӍnh Biên Hòa phҫn lӟn là ngѭӡi Hoa, có quan hӋ chһt chӁ vӟi
các ÿҥi gia ӣ Chӧ Lӟn. Hӑ là nhӳng mҳt xích trung gian cӫa guӗng máy thѭѫng mҥi có tә chӭc
chһt chӁ cӫa ngѭӡi Hoa ӣ Nam KǤ, mӛi sáng thѭӡng tө hӝi ӣ mӝt sӕ quán ÿӇ trò chuyӋn, trao
ÿәi ÿӏnh giá mua bán hàng hóa tӯng ngày. NӃp sinh hoҥt này duy trì ÿӃn sau ngày giҧi phóng
(30 - 4 - 1975).
Cuӝc chiӃn tranh thӃ giӟi thӭ hai (1939 - 1945) bùng nә, quân Nhұt kéo vào Ĉông
Dѭѫng cuӕi năm 1940. Tӯ ÿó viӋc buôn bán giӳa nѭӟc ta vӟi nѭӟc Pháp và các nѭӟc khác dҫn
dҫn bӏ ÿình trӋ. NhiӅu mһt hàng cҫn thiӃt cho ÿӡi sӕng hàng ngày nhѭ v̫i vóc, d̯u l͵a, thu͙c
men... trӣ nên khan hiӃm, ÿҳt ÿӓ ӣ thӏ trѭӡng Biên Hòa - Ĉӗng Nai - mӝt vùng ÿҩt vӕn nәi tiӃng
“ làm ch˯i ăn th̵t” vào lúc này không có d̯u l͵a th̷p sáng ban ÿêm phҧi ÿi ngӫ sӟm, thi͇u v̫i
nên mӝt sӕ phҧi mһc áo quҫn bao bӕ...

14.7 Page 137

▲back to top


Cuӕi năm 1945 quân Pháp trӣ lҥi chiӃm tӍnh lӷ Biên Hòa rӗi lҫn lѭӧt chiӃm các quұn lӷ,
các trөc ÿѭӡng giao thông quan trӑng. Có mӝt giai ÿoҥn ngҳn chúng ta ÿӅ ra chͯ tr˱˯ng bao
vây kinh t͇ ÿ͓ch (không bán lѭѫng thӵc, thӵc phҭm... cho giһc) nhѭng sӟm loҥi bӓ. Ĉӏch tiӃn
hành phong t͗a kinh t͇ kháng chi͇n vӟi ý ÿӏnh cҳt ÿӭt viӋc tiӃp tӃ cӫa ta. NhiӅu mһt hàng ta
cҫn, ÿӏch cҩm bán ra vùng căn cӭ, vùng ÿӝc lұp: thóc g̩o, thu͙c men và dͭng cͭ y t͇, văn
phòng pẖm, hóa ch̭t làm vNJ khí, kim lo̩i (ÿӗng, gang, thép)... nhѭng chúng tung các mһt
hàng xa xӍ: r˱ͫu, thu͙c lá th˯m, ÿ͛ h͡p... hòng làm tha hóa, lung lҥc cán bӝ, chiӃn sƭ, nhân dân
vùng căn cӭ. Chúng ta ra sӭc ngăn chһn hàng xa xӍ, mһt khác tә chӭc các ÿ˱ͥng dây ti͇p li͏u
ÿӇ mua các thӭ cҫn thiӃt cho công cuӝc kháng chiӃn. Sau trұn bão lөt Nhâm Thìn (tháng 10 -
1952) nhiӅu cán bӝ, chiӃn sƭ phҧi hy sinh trong khi tiӃp tӃ gҥo cho vùng căn cӭ. Chúng ta cNJng
có mӝt sӕ hàng hóa nông lâm sҧn, hàng thӫ công bán vào vùng tҥm chiӃm nhѭng sӕ lѭӧng
không lӟn.
Sau hiӋp ÿӏnh Genève tháng 7 - 1954 quân ÿӝi Pháp rút khӓi miӅn Nam ViӋt Nam, ÿӃ
quӕc Mӻ nhҧy vào thay thӃ. Là nѭӟc có nӅn kinh tӃ phát triӇn bұc nhҩt thӃ giӟi, Mӻ ÿã viӋn trӧ
cҧ quân sӵ lүn kinh tӃ, hòng giúp chӃ ÿӝ Sài Gòn ÿӭng vӳng tiӃn tӟi thӵc hiӋn tham vӑng tiêu
diӋt các lӵc lѭӧng cách mҥng miӅn Nam, biӃn ÿây thành tiӅn ÿӗn ngăn chһn phong trào giҧi
phóng dân tӝc vùng Ĉông Nam Á.
ViӋn trӧ Mӻ mang ÿӃn vҿ phӗn vinh vӟi nhiӅu mһt hàng tiêu dùng xa xӍ mӟi mҿ hҩp
dүn, khiӃn các ÿô thӏ, thӏ trҩn vùng Biên Hòa - Long Khánh thay ÿәi khá nhanh, trӣ thành cái
"tͯ ki͇ng l͡ng l̳y" cӫa chӫ nghƭa tѭ bҧn. Song hàng Mӻ tràn vào bóp chӃt dҫn mӝt sӕ ngành
nghӅ thӫ công: dӋt may, chӃ biӃn lѭѫng thӵc - thӵc phҭm... nhѭ nhұn xét cӫa Phan Quang Ĉán
viӃt trên báo Thͥi lu̵n ngày 18 - 7 - 1957: "H˯n 80% hàng nh̵p c̫ng là nhͷng thͱ hàng tiêu
thͭ, nhi͉u nh̭t là th͹c pẖm, các thͱ gi̫i khát, thu͙c lá, hàng v̫i và xe h˯i. Hàng hóa ÿ͋
trang b͓ kinh t͇ tăng gia s̫n xṷt chi͇m m͡t ph̯n r̭t nh͗. Nh˱ th͇ nghƭa là vi͏n trͫ MͿ ÿài th͕
h̯u h͇t t͝ng s͙ nh̵p c̫ng ÿã khuy͇n khích tiêu xài h˯n khuy͇n khích làm ăn... Trong ba năm
qua, dân chúng Vi͏t Nam ÿã b͓ cám d͟ vào m͡t ÿͥi s͙ng xa hoa, tiêu xài quá mͱc s̫n xṷt.
Ngày nay h͕ sa sút và kinh t͇ lͭn b̩i là lͅ dƭ nhiên”. Tình trҥng trên kéo dài tӟi ngày miӅn
Nam hoàn toàn giҧi phóng.
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Long Khánh năm 1967 cho biӃt Long Khánh bán ÿi các nѫi:
13.336 tҩn cao su, 3.500 m3 gӛ, 5.000 tҩn than cӫi, 13.000 stes cӫi, 18.000 tҩn hoa màu, 250 tҩn
thuӕc lá nguyên liӋu, 150 tҩn cà phê; tӍnh mua vào: 18.900 tҩn gҥo, 1.200 tҩn tҩm cho chăn
nuôi, 7.200 thùng sӳa hӝp, 720 tҩn ÿѭӡng cát, 420.000 chai bia và nѭӟc ngӑt, 2,71 triӋu lít
xăng, 3 triӋu lít dҫu kӻ nghӋ, 80.000 bao xi măng, 9,3 triӋu bao thuӕc lá ÿiӃu...
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa các năm 1963, 1972, 1974 không ghi sӕ liӋu nào, nhѭng
chҳc chҳn các mһt hàng cao su, gӛ cӫi sút giҧm mҥnh kӇ tӯ TӃt Mұu Thân 1968. Khu kӻ nghӋ
Biên Hòa chính thӭc thành lұp tӯ năm 1963 bán mӝt sӕ hàng công nghiӋp : gi̭y, tôn và thép
xây d͹ng, hóa ch̭t, g̩ch ngói, dây ÿi͏n, v͗ ru͡t xe ÿ̩p, máy nông ng˱... vӟi sӕ lѭӧng không
lӟn lҳm. Hai tӍnh mua vào: g̩o, n˱ͣc gi̫i khát và th͹c pẖm công nghi͏p, v̫i, xăng nhͣt,
thu͙c men, xi măng, ÿ͛ ÿi͏n t͵, thu͙c lá ÿi͇u...
Vào thӡi ÿiӇm trên, tӍnh Long Khánh có 392 tiӋm buôn bán gҥo, 250 tiӋm tҥp hóa, 8
trҥm bán xăng nhӟt, 18 tiӋm thuӕc ÿông y, tây y, 50 quán ăn uӕng, 70 quҫy bán thӏt, 4 tiӋm kim
hoàn, 8 tiӋm bán vұt liӋu xây dӵng... TӍnh Biên Hòa không có sӕ liӋu thӕng kê vӅ các cѫ sӣ
buôn bán song chҳc chҳn nhiӅu hѫn Long Khánh.
Tӯ giӳa năm 1965 ÿӃn ÿҫu năm 1973, quân Mӻ và ÿӗng minh kéo vào miӅn Nam rҩt
ÿông. Tәng kho hұu cҫn Long Bình lӟn nhҩt miӅn Nam ÿѭӧc lұp. Ngѭӡi dân Biên Hòa và Long
Khánh thҩy giai ÿoҥn này bӝ mһt kinh tӃ có vҿ phӗn vinh lҥ thѭӡng. Nhà lҫu kiӇu dáng hiӋn ÿҥi

14.8 Page 138

▲back to top


mӑc lên nhѭ nҩm sau cѫn mѭa rào, tiӋm quán mӣ ra nhan nhҧn, hàng hóa ÿӫ loҥi ÿҫy ҳp trong
các tӫ hàng sáng choang rӵc ánh ÿèn, xe gҳn máy và xe du lӏch ÿӡi mӟi lăn bánh nӕi ÿuôi nhau
trên các ÿѭӡng phӕ nhҧ khói mù mӏt... Hàng P.X tӯ các kho cӫa Mӻ ào ҥt tuôn ra thӏ trѭӡng,
nhiӅu ngѭӡi phҩt lên rҩt nhanh, tâm lý tiêu xài lan rӝng trong nhiӅu tҫng lӟp dân chúng. Thӡi
ÿҥi vàng son lóe lên rӗi lөi tàn nhanh khi quân ÿӝi nѭӟc ngoài rút hӃt vào ÿҫu năm 1973 theo
hiӋp ÿӏnh Paris 27 - 1 - 1973.
Cuӝc kháng chiӃn chӕng Mӻ cӭu nѭӟc là công cuӝc ÿҩu tranh lâu dài, ta mӣ nhiӅu c͵a
kẖu dӑc các quӕc lӝ 1, 15, 20 ÿӇ mua l˱˯ng th͹c, th͹c pẖm và các mһt hàng cҫn thiӃt khác
nhѭ thu͙c men, dͭng cͭ y t͇, xăng nhͣt... Ngoài các cѫ sӣ cӫa ta, các ÿoàn h̵u c̯n (cӫa TӍnh,
cӫa Khu, cӫa MiӅn) còn móc nӕi vӟi nhiӅu nhà buôn lӟn và nhӓ ÿӇ mua phөc vө kháng chiӃn.
Vì lӧi nhuұn ÿã khiӃn các nhà buôn tѭ bҧn dám bán các mһt hàng quӕc cҩm (nhѭ vNJ khí, quân
trang, quân dөng...) cho cách mҥng. Buôn bán vӟi ViӋt cӝng thu siêu lӧi nhuұn - miӉn là kín
ÿáo - khiӃn mӝt sӕ quan chӭc cҧ hành chánh và quân sӵ cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn ӣ hai tӍnh Biên
Hòa và Long Khánh dung túng cho ngѭӡi thân quen hoһc tay chân ÿѭa tӯng ÿoàn xe chӣ gҥo,
xăng dҫu, nhu yӃu phҭm... tӟi các ÿiӇm hҽn cӫa ÿӕi phѭѫng. Chͫ trͥi tӵ phát mӣ ӣ nhiӅu ÿӏa
ÿiӇm, tӯ quan ÿӃn lính ÿua nhau ăn cҳp ÿӗ quân nhu bán ra ngoài.
Nhìn chung, trѭӟc ngày giҧi phóng hoҥt ÿӝng thѭѫng nghiӋp ӣ hai tӍnh Biên Hòa, Long
Khánh tѭѫng ÿӕi phát triӇn và tұp trung ӣ các ÿô thӏ, thӏ trҩn, thӏ tӭ dӑc các trөc ÿѭӡng giao
thông quan trӑng. Còn các vùng nông thôn, các ÿӗn ÿiӅn, vùng ÿӗng bào dân tӝc... thì sӕ tiӋm,
quán ít do sӭc mua cӫa dân cѭ thҩp. Trên thѭѫng trѭӡng, sӵ cҥnh tranh diӉn ra khӕc liӋt và liên
tөc .
I.3. Tͳ ngày gi̫i phóng (30 - 4 - 1975) tͣi nay:
Thӡi kǤ ÿҫu sau ngày giҧi phóng, thѭѫng nghiӋp tѭ bҧn tѭ doanh vүn chiӃm lƭnh trұn
ÿӏa lѭu thông phân phӕi vì chѭa có mһt thѭѫng nghiӋp quӕc doanh và hӧp tác xã mua bán. Hoҥt
ÿӝng thѭѫng nghiӋp lúc này chӫ yӃu là bán lҿ hàng tӗn kho và ÿӗ cNJ. Các nhà buôn lӟn tranh
chҩp vӟi ta bҵng các thӫ ÿoҥn quen thuӝc: ÿҫu cѫ tích trӳ, ép giá, nâng giá... TӍnh ӫy và
UBNDCM lâm thӡi các tӍnh Biên Hòa và Bà Rӏa - Long Khánh lãnh ÿҥo các ngành thѭѫng
nghiӋp, tài chính, công an... và các ÿoàn thӇ tiӃn hành chi͇n d͓ch xóa b͗ t˱ s̫n m̩i b̫n, kiӇm
tra các hàng hóa vҳng chӫ, hàng thӃ chҩp... lҫn ÿҫu vào tháng 9 năm 1975 và lҫn thӭ nhì vào
cuӕi năm 1976. KӃt quҧ, ӣ Ĉӗng Nai ÿã kiӇm kê hàng hóa cӫa 175 hӝ tѭ sҧn mҥi bҧn và bӑn ÿҥi
gian thѭѫng, chuyӇn 132 hӝ tѭ bҧn thѭѫng nghiӋp tѭ doanh sang hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt.
Năm 1976, Ty th˱˯ng nghi͏p Ĉ͛ng Nai ÿѭӧc thành lұp vӟi 5 công ty kinh doanh cҩp
tӍnh, Phòng thѭѫng nghiӋp thành phӕ Biên Hòa cùng các huyӋn. Thѭѫng nghiӋp quӕc doanh
hình thành và phát triӇn mҥnh. Cuӕi năm 1978 thêm 11 công ty thѭѫng nghiӋp huyӋn, 103 cӱa
hàng và trҥm thu mua vӟi hѫn 3.000 cán bӝ, nhân viên. Cuӕi năm 1984 toàn tӍnh có 9 công ty
chuyên doanh cӫa tӍnh, 18 công ty cҩp thành phӕ, huyӋn, 503 cӱa hàng, quҫy hàng vӟi trên
5.600 cán bӝ, nhân viên.
Tháng 4 năm 1977, thӵc hiӋn chӍ thӏ 100/CP cӫa Chính phӫ, thành lұp Ban c̫i t̩o công
th˱˯ng nghi͏p t˱ b̫n t˱ doanh cӫa tӍnh, thành phӕ Biên Hòa và các huyӋn. Ĉҫu năm 1978, ta
ÿã tiӃn hành kê khai ÿăng ký kinh doanh, ÿình chӍ các hӝ tѭ bҧn tѭ doanh buôn bán và chuyӇn
các hӝ tiӇu thѭѫng kinh doanh theo tӯng ngành hàng
HӋ thӕng các hͫp tác xã mua bán, hͫp tác xã tiêu thͭ nhanh chóng mӣ rӝng ÿӃn các xã
phѭӡng, cѫ quan, xí nghiӋp. Cuӕi năm 1976 cҧ tӍnh mӟi có 3 HTXMB, ÿӃn năm 1984 ÿã có
120 cái. NhiӅu trҥm thu mua ÿҥi lý cho ngành thѭѫng nghiӋp quӕc doanh nҳm nguӗn hàng và
trao ÿәi sҧn phҭm hàng hóa hai chiӅu vӟi nông dân. Năm 1981 Nhà nѭӟc ký hӧp ÿӗng thu mua

14.9 Page 139

▲back to top


nông sҧn ӣ 52% diӋn tích gieo trӗng lúa và cây công nghiӋp toàn tӍnh. ĈӃn năm 1985, thѭѫng
nghiӋp quӕc doanh và HTXMB thu mua lѭӧng lѭѫng thӵc gҩp 21 lҫn năm 1978, thӏt heo gҩp
42,4 lҫn, cá biӇn gҩp 6 lҫn, ÿұu nành gҩp 4 lҫn, cà phê gҩp 12,6 lҫn, mía gҩp 52,8 lҫn... Qua các
hӧp ÿӗng gia công vӟi các cѫ sӣ tiӇu thӫ công, thѭѫng nghiӋp quӕc doanh nҳm 50% sҧn lѭӧng
hàng thӫ công mӻ nghӋ: ÿӗ gӛ, gӕm sӭ, ÿan lát... (Báo cáo tәng kӃt 10 năm kinh tӃ - xã hӝi tӍnh
Ĉӗng Nai 1975 - 1985, cӫa Ban kinh tӃ TӍnh ӫy Ĉӗng Nai).
Nhìn chung thѭѫng nghiӋp XHCN trong thӡi gian ÿҫu ÿҧm nhұn phҫn lӟn khâu bán
buôn và khoҧng 50% bán lҿ hàng hóa và dӏch vө. Tuy nhiên viӋc mua, bán trong thӡi kǤ này
mang nһng tính bao cҩp, mӋnh lӋnh. Ngѭӡi ta ví cѫ chӃ kinh doanh thӡi này là "mua nh˱ c˱ͣp,
bán nh˱ cho". Tҩt cҧ các tә chӭc kinh tӃ, cá nhân sҧn xuҩt kinh doanh ÿӅu phҧi mua, bán vӟi sӕ
lѭӧng, giá cҧ và ÿӏa chӍ do Nhà nѭӟc quy ÿӏnh.
Ĉѫn vӏ tính: Tri͏u ÿ͛ng
Năm
1976
1980
1985
1990
1991
1992
1993
1994
1995
Tәng mӭc
250.210
883.542
14.105.208
462,2
657,8
835,1
1.412,7
1.690,8
2.936,2
Tәng mӭc bán lҿ
T/ÿ: TNQD
Tӹ trӑng
(%)
66.641
26,63
173.263
19,61
5.315.083
37,68
44,7
1,3
80,9
7,5
28,8
7,4
58,5
8,3
22,7
5,0
01,4
0,5
Thӵc hiӋn ÿѭӡng lӕi ÿәi mӟi tӯ Ĉҥi hӝi Ĉҧng lҫn thӭ 6 (năm 1986), tình hình kinh tӃ xã
hӝi ӣ Ĉӗng Nai - cNJng nhѭ cҧ nѭӟc - có nhiӅu thay ÿәi. Cѫ chӃ thӏ trѭӡng tác ÿӝng mҥnh mӁ
ÿӃn hoҥt ÿӝng thѭѫng nghiӋp toàn tӍnh, hàng loҥt HTXMB trѭӟc ÿây ÿѭӧc lұp vӝi vàng, không
tuân theo nguyên tҳc tӵ nguyӋn, bình ÿҷng cùng có lӧi, dân chӫ, công khai ÿӅu bӏ tan rã.
Thѭѫng nghiӋp quӕc doanh ÿѭӧc bao cҩp trong mӝt nӅn kinh tӃ kӃ hoҥch hóa tұp trung cao ÿӝ,
viӋc quҧn lý ÿiӅu hành kém năng ÿӝng do thiӃu hiӇu biӃt, thái ÿӝ cӱa quyӅn "mua nh˱ c˱ͣp,
bán nh˱ cho”... khiӃn khi bѭӟc vào giai ÿoҥn ÿәi mӟi nhiӅu cӱa hàng, công ty thѭѫng nghiӋp
quӕc doanh giҧm sút doanh sӕ mua bán hoһc ÿóng cӱa do thua lӛ kéo dài. Ngѭӧc lҥi thӏ trѭӡng
trong và ngoài nѭӟc ÿѭӧc khai thông hàng hóa ngày càng ÿa dҥng dӗi dào, cѫ chӃ thoáng khѫi
dұy các tiӅm năng - ÿã khuyӃn khích mҥng lѭӟi thѭѫng nghiӋp - dӏch vө ngoài quӕc doanh phát
triӇn nhѭ thӕng kê dѭӟi ÿây:
Năm
1990
1991
1992
S͙ h͡ kinh doanh
th˱˯ng nghi͏p và
d͓ch vͭ (h͡)
15.848
16.457
20.628
So vͣi năm 1985
(%)
136,3
141,6
177,5
T͙c ÿ͡ phát tri͋n
năm sau so năm
tr˱ͣc
103,8
125,3

14.10 Page 140

▲back to top


1993
1994
1995
22.022
27.861
33.588
189,5
239,7
188,9
106,8
126,5
120,6
Vӕn kinh doanh cӫa tӯng hӝ không lӟn nhѭng sӕ hӝ làm thѭѫng nghiӋp - dӏch vө ngày
càng tăng, trҧi rӝng khҳp tӯ thành thӏ, thӏ trҩn, thӏ tӭ ÿӃn vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn...
hӑ nhҥy bén trong buôn bán nên giӳ vai trò quan trӑng, chi phӕi phҫn lӟn trong bán lҿ hàng hóa
- dӏch vө tiêu dùng (chiӃm khoҧng 70% ÿӃn 80% tәng mӭc bán lҿ).
ViӋc mua bán, trao ÿәi hàng hóa ӣ Ĉӗng Nai chӫ yӃu diӉn ra tҥi các chӧ lӟn nhӓ, sӕ còn
lҥi mua bán tҥi các cӱa hàng nҵm rҧi rác trong thành phӕ, thӏ trҩn, thӏ tӭ, mһt tiӅn các con
ÿѭӡng chính... Tuy chѭa có sӕ liӋu thӕng kê chính xác, nhѭng chҳc chҳn doanh sӕ buôn bán
hàng năm qua các chӧ không dѭӟi 80% tәng doanh sӕ bán lҿ trên ÿӏa bàn tӍnh. Các chӧ lӟn nhѭ
chӧ Biên Hòa, chӧ Long Khánh, chӧ Tân Mai, và các chӧ trung tâm các huyӋn thӏ... có doanh
sӕ mua bán không thҩp hѫn 1 tӹ/ngày. ĈӃn nay trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai có tͣi 197 chͫ lͣn
nh͗:
Tên ÿӏa phѭѫng
TT
Toàn tӍnh
1 Biên Hòa
2 Vƭnh Cӱu
3 Thӕng Nhҩt
4 Long Khánh
5 Xuân Lӝc
6 Ĉӏnh Quán
7 Tân Phú
8 Long Thành
9 Nhѫn Trҥch
Sӕ xã
(phѭӡng)
163
26
10
25
18
21
14
18
19
12
Sӕ chӧ
Tәng sӕ
Chӧ có nhà
lӗng
197
69
37
14
9
4
29
17
20
6
31
6
21
6
15
7
18
4
17
5
Ĉó là chѭa kӇ sӕ chͫ ch͛m h͝m, chͫ t̩m - chӍ hӑp mӝt buәi hoһc mӝt vài giӡ - ӣ cәng
mӝt sӕ xí nghiӋp lӟn, cҥnh ngã 3, ngã 4 ÿѭӡng lӝ..., nӃu thӕng kê ÿӫ chҳc không ít. Phҫn lӟn
các chӧ ÿѭӧc hình thành tӵ phát theo nhu cҫu cӫa dân cѭ (hӉ ÿâu ÿông dân cѭ, nhiӅu hàng hóa
thì ӣ ÿó chҳc chҳn sӁ có chӧ "mӑc ra"), vì vұy các ÿiӅu kiӋn vӅ môi trѭӡng, vӋ sinh thӵc phҭm,
phòng cháy chӳa cháy, trұt tӵ, an ninh cӫa các chӧ không ÿҧm bҧo, quҧn lý thu chi và lӋ phí
chӧ không thӕng nhҩt. Mӝt sӕ chӧ không có ngѭӡi hӑp (chӧ Tân Phú), nhiӅu chӧ bӓ trӕng mӝt
sӕ quҫy, sҥp (chӧ Tân Phong bӓ trӕng 400 m2, chӧ Tân Mai bӓ trӕng lӗng chӧ, chӧ Tam Hòa
chӍ kinh doanh 1/3 lӗng chӧ A, chӧ Phѭѫng Lâm chӍ kinh doanh 177/242 sҥp, chӧ Phѭӟc Thái
còn 100/368 sҥp không sӱ dөng... Cѫ sӣ vұt chҩt cӫa hҫu hӃt các chӧ ÿӅu xuӕng cҩp nghiêm
trӑng.
Nhӳng năm gҫn ÿây, các chӧ ӣ Ĉӗng Nai ÿang ÿѭӧc qui hoҥch cҧi tҥo và tӯng bѭӟc
ÿѭa vào quҧn lý có nӅ nӃp: chӧ Biên Hòa ÿã sӱa chӳa sҳp xӃp khu vӵc kinh doanh hàng tѭѫi
sӕng, chӧ Tân HiӋp ÿѭӧc xây mӟi khang trang, sҥch ÿҽp... thӇ hiӋn văn minh thѭѫng nghiӋp.
Vài năm gҫn ÿây ӣ thành phӕ Biên Hòa xuҩt hiӋn hai siêu th͓ Tinimart cӫa công ty Tín Nghƭa ӣ
ÿҫu cҫu Hóa An và siêu thӏ Cora liên doanh giӳa công ty Donimex vӟi Bourbon (Pháp) nҵm

15 Pages 141-150

▲back to top


15.1 Page 141

▲back to top


bên ngã 3 xa lӝ Hà Nӝi và ÿѭӡng Quӕc lӝ 51 ÿi VNJng Tàu. Siêu thӏ Cora hiӋn nay thuӝc loҥi
qui mô lӟn và vӟi phѭѫng thӭc bán hàng hiӋn ÿҥi, văn minh, lӏch sӵ. Ĉó là dҩu hiӋu cӫa
phѭѫng thӭc kinh doanh mӟi theo trào lѭu chung cӫa thӃ giӟi. Doanh sӕ bán lҿ cӫa Cora bình
quân ÿҥt tӯ 1,5 - 2 tӹ ÿӗng/ngày, cá biӋt trong tháng ÿҫu khai trѭѫng doanh sӕ bán lên tӟi 7 - 8
tӹ ÿӗng/ngày. Tuy nhiên siêu thӏ Tinimart cӫa Công ty Tín Nghƭa kinh doanh thua lӛ (do thiӃu
kinh nghiӋm tә chӭc, quҧn lý...) nên buӝc phҧi giҧi thӇ vào cuӕi tháng 12 - 1999.
Do sҧn xuҩt phát triӇn, lѭu thông hàng hóa thông thoáng, có sӵ cҥnh tranh ráo riӃt giӳa
các thành phҫn kinh tӃ khác nhau nên hoҥt ÿӝng buôn bán trên thӏ trѭӡng Ĉӗng Nai diӉn ra sôi
ÿӝng, giá cҧ әn ÿӏnh dҫn. Ngѭӡi tiêu dùng thoҧi mái chӑn mua theo nhu cҫu sӣ thích và tùy túi
tiӅn cӫa mình, cҫn gì mua nҩy, cҫn bao nhiêu mua bҩy nhiêu, thoát cҧnh mua chen chúc, mua
bán hàng bҵng sә và tem phiӃu ÿӏnh lѭӧng ít ӓi nhѭ thӡi kǤ bao cҩp tӯ năm 1985 trӣ vӅ trѭӟc.
ĈӇ ÿáp ӭng nhu cҫu mua bán trao ÿәi hàng hóa ngày càng tăng và văn minh, hiӋn ÿҥi...,
tӍnh ÿang có kӃ hoҥch sҳp xӃp lҥi và ÿҫu tѭ chӍnh trang cѫ sӣ vұt chҩt các chӧ trong toàn tӍnh,
cӫng cӕ lҥi công tác quҧn lý, thu lӋ phí chӧ... thӕng nhҩt, ÿҧm bҧo các ÿiӅu kiӋn vӋ sinh, phòng
cháy, chӳa cháy, an ninh và trұt tӵ an toàn... cho chӫ hàng và khách hàng.
Ho̩t ÿ͡ng ngo̩i th˱˯ng tӯ ngày giҧi phóng tӟi nay ÿѭӧc ÿәi mӟi và mӣ rӝng tӯng
bѭӟc. Dѭӟi thӡi bao cҩp viӋc xuҩt nhұp khҭu (XNK) cӫa ÿӏa phѭѫng thӵc hiӋn chӫ yӃu bҵng
hình thͱc ͯy thác qua mӝt sӕ tәng công ty XNK trung ѭѫng. Lúc ÿó thӏ trѭӡng XNK cӫa Ĉӗng
Nai - cNJng nhѭ cҧ nѭӟc ta - chӫ yӃu là Liên Xô (cNJ) và các nѭӟc Ĉông Âu.
Tӯ khi thӵc hiӋn ÿѭӡng lӕi ÿәi mӟi, nhҩt là tӯ năm 1990 trӣ ÿi kinh doanh xuҩt nhұp
khҭu ngày càng ÿѭӧc mӣ rӝng cҧ vӅ thӏ trѭӡng và chӫng loҥi hàng hóa xuҩt - nhұp. NӃu nhѭ tӯ
năm 1975 ÿӃn 1990 chӍ có Công ty xuҩt nhұp khҭu (XNK) Ĉӗng Nai trӵc tiӃp XNK vӟi thӏ
trѭӡng quӕc tӃ, thì hiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai ÿã có 22 doanh nghiӋp thuӝc mӑi thành phҫn kinh tӃ
trong nѭӟc và trên 100 doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ cӫa nѭӟc ngoài trӵc tiӃp xuҩt nhұp khҭu (do
có vӕn, thӏ trѭӡng, trình ÿӝ quҧn lý).
Mһt hàng xuҩt khҭu tӯ chӛ chӍ là mӝt sӕ mһt hàng nông sҧn thô, nay tӹ trӑng hàng chӃ
biӃn và hàng công nghiӋp ngày càng tăng. Tӯ năm 1990 trӣ vӅ trѭӟc hàng nông - thӫy sҧn cӫa
tӍnh xuҩt khҭu chiӃm trên 75% tәng kim ngҥch xuҩt khҭu thì năm 1997 các mһt hàng này chӍ
còn chiӃm dѭӟi 17% và tӹ trӑng hàng công nghiӋp xuҩt khҭu ÿã và ÿang tăng lên nhanh chóng
(chiӃm trên 87%). Các mһt hàng công nghiӋp xuҩt khҭu mӟi gӗm: hàng mӝc tinh chӃ, ván ép,
giày dép, hàng may mһc, gӕm sӭ, bӝt ngӑt, ti vi, linh kiӋn ÿiӋn tӱ, bҧn mҥch vi tính, gҥch ngói,
xe máy, ô tô... cӫa các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ cӫa nѭӟc ngoài ngày càng tăng nhanh. Năm
1998 tәng kim ngҥch XNK trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai ÿҥt 1864 triӋu USD, trong ÿó kim ngҥch
xuҩt khҭu 862,6 triӋu USD (trong ÿó kim ngҥch xuҩt khҭu cӫa các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ
nѭӟc ngoài chiӃm tӹ trӑng 86,03%), kim ngҥch nhұp khҭu 983,5 triӋu USD (trong ÿó kim
ngҥch nhұp khҭu cӫa các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài chiӃm tӹ trӑng 90,2%).
Dѭӟi ÿây là bҧng thӕng kê các mһt hàng xuҩt khҭu cӫa các doanh nghi͏p ÿ͓a ph˱˯ng
Ĉ͛ng Nai trӵc tiӃp xuҩt khҭu qua các năm:
TT
Mһt hàng XNK
ĈVT
1990
1995
I
Kim ngҥch xuҩt khҭu
1000 USD
22.111
82.582
1
Cà phê
tҩn
10.072
9.200
2
Ĉұu phӝng
tҩn
2.720
1.200
3
Cao su sѫ chӃ
tҩn
1.673
12.350
4
Mұt ong
tҩn
-
250
1997
92.000
21.850
1.000
5.000
1.100

15.2 Page 142

▲back to top


5
Hàng mӝc
1000 USD
-
10.415
16.000
6
Gӕm mӻ nghӋ
1000 USD
825
4.121
5.000
7
ĈNJa tre
bao
-
75.200
80.000
8
Giày dép
1000 ÿôi
-
5.214
550
9
Hàng may mһc
1000 USD
-
3.618
650
10
Bҳp
tҩn
3.109
5.000
2.800
11
Ĉá granit
m3
-
950
422
12
Hҥt ÿiӅu nhân
tҩn
515
1.970
4.500
13
Dѭӧc liӋu
1000 USD
-
36
-
14
Giҩy vàng mã
1000 USD
-
1.824
2.000
Năm 1992 trӣ vӅ trѭӟc, các mһt hàng tiêu dùng ÿѭӧc nhұp khҭu nhiӅu là bӝt ngӑt, xe
máy, vҧi các loҥi, ÿѭӡng, sҳt thép, phân bón, thuӕc chӳa bӋnh... Tӯ năm 1995 ÿӃn nay, các mһt
hàng này ÿѭӧc nhұp rҩt ít, thұm chí mһt hàng bӝt ngӑt, sҳt thép, xe máy... không hӅ ÿѭӧc nhұp
khҭu vì ÿã ÿѭӧc sҧn xuҩt trong nѭӟc vѭӧt nhu cҫu.
Nhӡ sҧn xuҩt trong nѭӟc ÿã "thay thӃ" ÿѭӧc mӝt sӕ hàng nhұp khҭu, nên cán cân mұu
dӏch cӫa Ĉӗng Nai ngày càng ÿѭӧc cҧi thiӋn: kim ngҥch xuҩt khҭu năm 1993 bҵng 61,9% nhұp
khҭu, ÿӃn năm 1995 kim ngҥch xuҩt khҭu vѭӧt kim ngҥch nhұp khҭu 28,8%. Tuy vұy ÿӃn năm
1998 kim ngҥch nhұp khҭu lҥi cao hѫn xuҩt khҭu vì kim ngҥch nhұp khҭu chӫ yӃu là nhұp vұt
tѭ, nguyên liӋu cho sҧn xuҩt (chӫ yӃu do các doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài thӵc
hiӋn).
Trong tѭѫng lai gҫn, ngoҥi thѭѫng Ĉӗng Nai có thӇ tăng trѭӣng nhanh nhӡ ÿҫu tѭ cӫa
nѭӟc ngoài (hiӋn ÿӭng thͱ 3 cҧ nѭӟc). Các mһt hàng công nghiӋp chҩt lѭӧng cao vӟi nhãn hiӋu
Made in ViӋt Nam sҧn xuҩt ӣ Ĉӗng Nai sӁ ÿѭӧc bày bán ӣ nhiӅu nѭӟc trên thӃ giӟi.
II. DU LӎCH:
Ĉӗng Nai có tiӅm năng lӟn vӅ du lӏch vӟi nhiӅu cҧnh quan thiên nhiên và di tích lӏch sӱ
văn hóa tӯ lâu ÿã mӡi gӑi du khách thұp phѭѫng:
Nhà Bè n˱ͣc ch̫y phân hai
Ai v͉ Gia Ĉ͓nh, Ĉ͛ng Nai thì v͉ (5[1])
...
Ĉ͇n ÿây thì ͧ l̩i ÿây
Chͳng nào bén r͍ xanh cây mͣi v͉ (6[2])
Vӟi con ngѭӡi mӃn khách nhѭ vұy, cùng vӟi vӏ trí ÿӏa lý thuұn lӧi nҵm trong khu kinh
tӃ ÿӝng lӵc phía Nam, có dòng sông Ĉӗng Nai hiӅn hòa thuұn ÿѭӡng lên ngѭӧc vӅ xuôi, vӟi khí
hұu thӡi tiӃt ôn hòa, ÿa sinh thái, giàu sҧn vұt - quà tһng ѭu ÿãi cӫa thiên nhiên - Ĉӗng Nai trӣ
thành nhӏp cҫu giao lѭu kinh tӃ - văn hóa giӳa các vùng trong nѭӟc và là ÿiӇm hҽn thú vӏ cho
du khách gҫn xa.
II.1. Tuy͇n du l͓ch sông Ĉ͛ng Nai:
5[1] ) Có b̫n ghi là "chia hai"
6[2] ) Nhi͉u b̫n chép "mͣi v͉"

15.3 Page 143

▲back to top


Sông Ĉӗng Nai là dòng sông dài nhҩt Nam bӝ (610 km), nѭӟc trong xanh gҫn nhѭ
quanh năm, chҧy ÿiӅu hòa qua nhiӅu vùng ÿҩt phì nhiêu, trù phú.
Phía Bҳc tӯ Biên Hòa theo ÿѭӡng sông có thӇ tӟi hӗ Trӏ An, sông Bé; phía Nam có thӇ
dùng tàu hoһc ghe tӟi sông Nhà Bè thông ra sông Lòng Tàu, sông Ĉӗng Tranh ra vӏnh Gành
Rái.
Sông Ĉӗng Nai có nhiӅu cù lao có thӇ mӣ ÿiӇm du lӏch nhѭ Cù Lao Mӻ Quӟi (tӍnh Bình
Dѭѫng), Cù Lao Phӕ (thành phӕ Biên Hòa), cù lao Ba Xang (thành phӕ Hӗ Chí Minh) và cù lao
Ông Còn (huyӋn Nhѫn Trҥch) trong ÿó ÿҽp và thuұn lӧi nhҩt là cù lao Phӕ (xã HiӋp Hòa ngày
nay).
Cù Lao Phӕ là mӝt ÿҧo phù sa, ÿӏa hình tѭѫng ÿӕi thҩp so vӟi toàn vùng, rӝng khoҧng
660 ha. Khҳp cù lao ruӝng vѭӡn xanh tӕt, trái ngӑt, cây lành, là khu thӏ tӭ cә hѫn 300 năm cӫa
xӭ Ĉàng Trong. Cù Lao Phӕ là thѭѫng cҧng Nông Nҥi ÿҥi phӕ cӫa thӃ kӹ 17, có các nghӅ
truyӅn thӕng nәi tiӃng nhѭ dӋt chiӃu, ÿúc ÿӗng, nҩu ÿѭӡng, trӗng dâu, dӋt lөa, làm gӕm, mӝc
v.v... Nѫi ÿây có nhiӅu di tích văn hóa lӏch sӱ lâu ÿӡi nhѭ chùa Ĉҥi Giác, chùa Ông, chùa Thӫ
Huӗng, khu mӝ và ÿӅn thӡ danh tѭӟng NguyӉn Hӳu Cҧnh, ÿình Bình Tӱ v.v... Cù Lao Phӕ nhѭ
mӝt công viên cây xanh nҵm giӳa thành phӕ Biên Hòa và các khu công nghiӋp, hoàn toàn phù
hӧp ÿӇ tҥo ra mӝt trung tâm du lӏch sinh thái ÿa năng, ÿiӇm xuҩt phát cӫa nhӳng du khách
muӕn tìm hiӇu vӅ ÿҩt nѭӟc con ngѭӡi ViӋt Nam nói chung, vҿ ÿҽp thiên nhiên và nhân văn, lӏch
sӱ Ĉӗng Nai nói riêng. Hàng ngày, nhҩt là ngày rҵm, lӉ, tӃt... dòng ngѭӡi tӭ xӭ vӅ ÿây tham
quan, dâng hѭѫng tҥi các chùa miӉu cә.
Trong tѭѫng lai gҫn Cù Lao Phӕ sӁ ÿѭӧc chӍnh trang, xây dӵng thành khu du lӏch, khu
vui chѫi, nghӍ ngѫi, giҧi trí hҩp dүn. Qui hoҥch tәng thӇ ÿã ÿѭӧc thông qua, mӝt dӵ án khҧ thi
ÿã ÿѭӧc duyӋt vӟi dӵ toán ÿӧt ÿҫu khoҧng 12 tӹ ÿӗng, bao gӗm mӝt trung tâm ÿiӅu hành, mӝt
công viên cә tích, công viên rӯng, cә loa thành, khu hӗ nѭӟc, khu TDTT (có cҧ thӇ thao dѭӟi
nѭӟc), núi lӱa - sѫn môn, lăng ViӋt Nam, khu biӇu diӉn văn hóa nghӋ thuұt, nhà hàng - khách
sҥn, cӱa hàng bán ÿӗ lѭu niӋm... HiӋn nay tӍnh ÿang tìm ÿӕi tác liên doanh, gӑi vӕn ÿҫu tѭ v.v...
ÿӇ xây dӵng.
Sau Cù Lao Phӕ, phҧi kӇ ÿӃn núi Bӱu Long, hӗ Long Ҭn. Cùng vӟi núi Châu Thӟi
(thuӝc tӍnh Bình Dѭѫng), núi Bӱu Long - hӗ Long Ҭn - núi Châu Thӟi làm thành cөm thҳng
cҧnh quen thuӝc cӫa miӅn Ĉông Nam bӝ, ÿһc biӋt nhân dân Thành phӕ Hӗ Chí Minh rҩt thѭӡng
du ngoҥn nѫi ÿây. Theo ÿӏa lý Ĉông phѭѫng, Bӱu Long là ÿҩt rӗng giҩu mình (Long Ҭn), trái
châu là núi Bình ĈiӋn có Bӱu Long cә tӵ, núi Long Ҭn là nѫi rӗng ҭn và ÿuôi rӗng cuӝn vӅ núi
Châu Thӟi.
Khu du lӏch Bӱu Long rӝng 85 ha vӟi hӗ Long Ҭn rӝng khoҧng 18.500 m2 chӛ sâu nhҩt
22 mét (do kӃt quҧ viӋc khai thác ÿá hàng trăm năm ÿӃn nay tҥo thành) chӍ cҫn sӱa sang, tu bә
nhӓ là có thӇ phù hӧp vӟi quy hoҥch chung kӃt nӕi vùng núi Châu Thӟi vӟi Trung tâm du lӏch
Cù Lao Phӕ sӁ tҥo nên mӝt quҫn thӇ du lӏch phong phú và hҩp dүn cho toàn vùng và có sӭc thu
hút nhiӅu khách du lӏch. Tӯ nhiӅu năm trѭӟc cho ÿӃn ngày nay, vào nhӳng ngày chӫ nhұt, ngày
rҵm, nam thanh, nӳ tú tӯ miӅn Tây Nam bӝ, Sài Gòn - Chӧ Lӟn nѭӡm nѭӧp kéo vӅ tҥo nên
không khí tѭng bӯng lӉ hӝi mang tính văn hóa dân tӝc .
II.2. Tuy͇n du l͓ch h͛ Sông Mây, h͛ Tr͓ An:
HuyӋn Thӕng Nhҩt có hӗ Sông Mây rӝng 300 ha, hӗ Suӕi Dҫu rӝng 100 ha có nhiӅu
phong cҧnh ÿҽp, kӃt hӧp vӟi sân golf và câu lҥc bӝ sân golf tҥo nên cөm du lӏch mang tên Câu
lҥc bӝ làng thôn Sông Mây, có thӇ thu hút nhiӅu khách quӕc tӃ ÿӃn vui chѫi giҧi trí cuӕi tuҫn.

15.4 Page 144

▲back to top


Tҥi huyӋn Vƭnh Cӱu có cөm du lӏch hӗ Trӏ An rӝng trên 32.000 ha, ÿѭӧc tҥo lұp tӯ năm
1987 sau khi ngăn sông Ĉӗng Nai ÿӇ xây dӵng Nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An, vӟi hѫn 70 gò ÿӗi
biӃn thành ÿҧo nәi, trong ÿó có nhiӅu ÿҧo có cҧnh quan kǤ thú. Ĉáng kӇ là ÿҧo Ĉӗng Trѭӡng,
ÿҧo Ó liӅn kӅ nhѭ ÿôi bҥn tâm giao, có cҧnh quan thѫ mӝng, không khí trong lành, có khu nhà
nghӍ, khu vui chѫi trên ÿҧo, dѭӟi nѭӟc... thú vӏ.
Ĉi ngѭӧc lên bӡ Bҳc hӗ là các khu rӯng tӵ nhiên và rӯng trӗng cӫa các lâm trѭӡng nhà
nѭӟc. Tҥi ÿây có di tích chiӃn khu Ĉ - căn cӭ cách mҥng nәi tiӃng thӡi kǤ kháng chiӃn chӕng
Pháp, chӕng Mӻ. Di tích chiӃn khu Ĉ có các ÿӏa danh: sân bay Rang Rang, căn cӭ Chu LӉ, YӃn
Dѫi, ÿӗi máy bay, cҫu 12 cӕng... Chӕt cҫu Ĉakim sӁ trӣ thành khu bҧo tàng chiӃn khu miӅn
Ĉông kӃt nӕi vӟi làng thôn Golf Club trong mӝt công viên rӯng 500 ha, sӁ là ÿiӇm du lӏch hҩp
dүn cho du khách trong và ngoài nѭӟc.
II.3. Tuy͇n du l͓ch phía Ĉông Nam:
Dӑc Quӕc lӝ I, cách thành phӕ Hӗ Chí Minh 70 km là miӅn trung du vӟi các vѭӡn cây
ăn quҧ, cây công nghiӋp xanh tѭѫi thuӝc hai huyӋn Long Khánh và Xuân Lӝc. Nѫi ÿây có
nhiӅu thҳng cҧnh nhѭ: Trung tâm văn hóa Suӕi Tre, núi Chӭa Chan... và nhiӅu di tích văn hóa -
lӏch sӱ: khu mӝ cә Hàng Gòn, cөm di tích chiӃn thҳng Xuân Lӝc.
Trung tâm văn hóa Su͙i Tre thuӝc Công ty cao su Ĉӗng Nai. Xѭa kia, ÿây là khu nhà
nghӍ cuӕi tuҫn cӫa chӫ ÿӗn ÿiӅn ngѭӡi Pháp, có nhiӅu cây cә thө, thҧm cӓ, không khí trong mát
phҧng phҩt hѭѫng vӏ mѫ màng cӫa thành phӕ Ĉà Lҥt. Hӗ bѫi còn khá tӕt, 6 biӋt thӵ và nhiӅu
bãi rӝng mát thích hӧp vӟi viӋc nghӍ ngѫi, cҳm trҥi. Hӗ Suӕi Tre tuy nhӓ (mùa mѭa 5 ha, mùa
khô 3 ha) song có khí hұu vùng trung du gӧi nhӟ nhӳng kӹ niӋm sâu thҷm cho du khách.
Khu công viên Hòa Bình là biӇu tѭӧng cӫa làng quê ViӋt Nam thu nhӓ. Tӯ mӝt vѭӡn
cây ăn trái sѫ sài cӫa tѭӟng chӃ ÿӝ Sài Gòn cNJ Lê Văn Tӷ. Vӟi khӕi óc ÿҫy sáng tҥo và bàn tay
nghӋ thuұt tinh sҧo, các nghӋ nhân ViӋt Nam ÿã tҥo nên mӝt quҫn thӇ gӗm hàng ngàn viên ÿá,
hàng trăm lóng gӛ và các vұt liӋu gia công kӻ càng, sҳp xӃp khéo léo, công phu hài hòa tѭѫi
ÿҽp tҥo nên các vѭӡn cây ăn trái, bãi cӓ xanh tѭѫi, hoa kiӇng ÿӫ loҥi, ao sen, nhà nghӍ mát, nhà
thӫy tҥ, chuӗng thú quí hiӃm. Câu lҥc bӝ, nhà hàng, khu giҧi trí có nӝi thҩt tӯ tѭӡng xây ÿá rӱa,
ÿá mài ÿӃn vì kéo gӛ, tӯng cái bàn, cái ghӃ ÿӅu ÿѭӧc các tác giҧ mang hӃt khҧ năng, nhiӋt tình
và sӵ rung cҧm cӫa trí tѭӣng tѭӧng gӣi vào tӯng nét hoa văn sҳc sҧo, khiӃn du khách thêm
trӑng nghӋ thuұt cә truyӅn ViӋt Nam.
H͛ núi Le nҵm cách ngã ba Ông Ĉӗn 1 km giӳa mӝt vùng ÿӗi thoai thoҧi, thҧm cây
xanh mát xa xa ҭn hiӋn ngӑn núi Chӭa Chan tҥo nên phong cҧnh sѫn thӫy hӳu tình. Ĉѭӡng
xuӕng hӗ khá dӕc và nhiӅu tҧng ÿá mӗ côi hҩp dүn, cNJng dӉ làm du khách lҥc ÿѭӡng khi ÿi
xuӕng bãi tҳm. Cҥnh hӗ là dҧi ÿá hoa cѭѫng khá ÿҽp, tô ÿiӇm thêm cҧnh quan thiên nhiên cӫa
lòng hӗ.
Núi Chͱa Chan cao 837 mét là ngӑn núi hiӃm hoi cӫa ÿӗng bҵng Nam bӝ, ngày xѭa
tӯng nәi danh vӟi tên Ma Thiên Lãnh thâm u kǤ bí. Trên ÿӍnh có mӝt hӗ nѭӟc thiên nhiên là
nguӗn cӫa 4 dòng suӕi: suӕi Gia Ui (phía Ĉông), suӕi Gia Miên (phía Tây), suӕi Gia Liêu (phía
Nam) và suӕi Gia Lào (phía Bҳc). Ӣ ÿӝ cao 660 mét có chùa Gia Lào tên chӳ là Bӱu Quang
Tӵ, nҵm trên thӃ núi hàm rӗng, ÿѭӡng lên chùa cheo leo kӃt bҵng nhӳng bұc ÿá ÿӁo sѫ sài, dӑc
theo cҫu thang, trên vách núi là các lán bҵng tre lá, gӛ san sát nhѭ chӗng lên nhau vӯa làm hàng
quán vӯa căng hàng dãy võng nilon tҥo chӛ nghӍ cho ngѭӡi hành hѭѫng.
Di tích khu m͡ c͝ Hàng Gòn tӑa lҥc trên ÿӝ cao 250 mét phía Tây tӍnh lӝ 764 (Long
Khánh ÿi Bà Rӏa) nҵm cách lӝ 100 mét. Ĉây là lăng mӝ Dolmen kiӃn trúc bҵng nhӳng phiӃn ÿá
hoa cѭѫng ÿӁo công phu nһng gӗm nhiӅu tҩm kӃt nӕi bҵng nhӳng rãnh mӝng ÿѫn giҧn nhѭng

15.5 Page 145

▲back to top


vӳng chҳc, vùi trong lòng ÿҩt. Mӝ cә Hàng Gòn có tên là mҧ Ông Ĉá, mӝ cӵ thҥch Hàng Gòn
ÿѭӧc mӝt kӻ sѭ ngѭӡi Pháp (ông Jean Bouchot) tình cӡ khám phá năm 1927 khi thӵc hiӋn công
trình mӣ lӝ 2 (nay là tӍnh lӝ 764). Mӝ có kích thѭӟc 1,2m x 2,7m x1,6m là ngôi mӝ Dolmen lӟn
nhҩt Á châu, năm 1928 ÿѭӧc Trѭӡng ViӉn Ĉông Bác Cә xӃp hҥng và ghi vào danh mөc di tích
lӏch sӱ Ĉông Dѭѫng. Nhà khҧo cә hӑc Ĉông phѭѫng H.Pamentier qua 3 lҫn nghiên cӭu tҥi hiӋn
trѭӡng ÿã phác thҧo dӵng lҥi toàn cҧnh mӝ vӟi hai hàng trҥc ÿá. Tuәi cӫa ngôi mӝ ÿѭӧc xác
ÿӏnh là 2000 năm.
Cͭm di tích chi͇n th̷ng Xuân L͡c (cách TP. Hӗ Chí Minh khoҧng 80 km) gӗm Tòa
hành chánh tӍnh Long Khánh cNJ, ngã ba Dҫu Giây, ngã ba Tân Phong ÿã ÿѭӧc Bӝ văn hóa -
thông tin xӃp loҥi di tích lӏch sӱ hiӋn ÿҥi ghi dҩu chiӃn thҳng giҧi phóng Xuân Lӝc - mӣ ÿѭӡng
cho chiӃn dӏch Hӗ Chí Minh - giҧi phóng Sài Gòn.
II.4. Tuy͇n du l͓ch phía Ĉông và Ĉông B̷c:
Quҫn thӇ ÿá Ba chӗng (huyӋn Ĉӏnh Quán) gӗm nhӳng khӕi ÿá hoa cѭѫng ÿã bӏ bào mòn
nһng nhiӅu tҩn, tinh nghӏch xӃp chӗng chon von lên nhau nhѭng cân bҵng bӅn vӟi thӡi gian.
Dѭӟi chân ÿá Ba chӗng là chùa ThiӋn Chѫn, có tѭӧng Phұt bà Quan ThӃ Âm cao 4 mét, trên
ÿӍnh cao cӫa ÿá Ba chӗng là tѭӧng Ĉӭc Thích Ca Mâu Ni ngӗi trҫm tѭ trѭӟc mӝt vùng rӝng
lӟn, cҧnh ÿҽp nhѭ tranh vӁ. Ĉá Ba chӗng còn là mӝt tӑa ÿӝ khҧo cә hӑc vӅ nӅn văn hóa Ĉӗng
Nai xѭa.
Ngѭӧc lên phía Bҳc, có rͳng Cát Tiên và su͙i n˱ͣc nóng Thác Mai. Thác Mai thuӝc
tiӇu khu lâm sinh phân trѭӡng 3 thuӝc Lâm trѭӡng Tân Phú (tӯ km 112 quӕc lӝ 20 ÿi vào) có
nhiӅu thҳng cҧnh thiên nhiên, mӻ lӋ. Ӣ ÿây có rҩt nhiӅu mai vàng rӵc rӥ vӅ mùa xuân nên ngѭӡi
ta ÿһt tên cho nó là Thác Mai. Thác Mai có hӗ nѭӟc nóng nhiӋt ÿӝ trung bình tӯ 50 - 60 0C
ÿѭӧc ViӋn Pasteur kiӇm ÿӏnh cho biӃt rҩt tӕt cho sӭc khӓe, có dòng suӕi trong xanh trôi lӳng lӡ
rҩt thѫ mӝng.
Rӯng cҩm Cát Tiên hiӋn nay thuӝc Công viên quӕc gia Cát Tiên nҵm trên ÿӏa phұn 3
tӍnh: Ĉӗng Nai, Lâm Ĉӗng và Bình Phѭӟc trong ÿó Ĉӗng Nai quҧn lý 38.600 ha chiӃm 45%
tәng diӋn tích rӯng cҩm Cát Tiên . Nѫi ÿây tӗn tҥi bӝ thӵc vұt và ÿӝng vұt cӫa rӯng nhiӋt ÿӟi
Ĉông Dѭѫng cӵc kǤ quí giá, là mӝt phòng thí nghiӋm thiên nhiên ÿang hҩp dүn nhiӅu các nhà
khoa hӑc và bҧo tӗn thiên nhiên quӕc tӃ. Thӵc vұt có 636 loài, thuӝc 411 chi, cӫa 192 hӑ thӵc
vұt, trong ÿó có nhiӅu loҥi lan quí hiӃm. Thiên nhiên rӯng Cát Tiên ÿiӇm tô sinh cҧnh tӵ nhiên:
sinh cҧnh rӯng xanh, sinh cҧnh rӯng hӛn giao, sinh cҧnh tre, sinh cҧnh ÿҫm lҫy ngұp nѭӟc mùa
mѭa, sinh cҧnh trҧng cӓ v.v... VӅ ÿӝng vұt, rӯng Cát Tiên có 208 loài chim, 57 loài thú, 10 loài
bò sát, 121 loài côn trùng và nhiӅu loài sinh vұt thuӝc hӑ tôm cá; trong ÿó nhiӅu loҥi ÿӝng vұt
quý hiӃm nhѭ: hә, báo hoa mai, báo gҩm, chó sói ÿӓ, voӑc ngNJ sҳc, sóc bay. Có nhӳng loài
ÿang có nguy cѫ tuyӋt chӫng nhѭ: tê giác 1 sӯng, bò Koupel, bò tót, cҫy bay, gҩu chó, hҥc cә
trҳng, trƭ sao, cò quҳm xanh, công xanh v.v...
Ĉa dҥng vӅ chӫng loҥi ÿӝng thӵc vұt, trong ÿó nhiӅu loҥi quý hiӃm, rӯng quӕc gia Cát
Tiên là mӝt ÿӏa ÿiӇm du lӏch sinh thái ÿӝc ÿáo. Nѫi ÿây có nhӳng cây cә thө hàng trăm năm
tuәi, nhӳng cҧnh quan Bàu Chim, Bàu Sҩu, Bàu Rau Muӕng, Rӯng Phong Lan, Rӯng Bҵng
Lăng, Suӕi Tiên, Thác Trӡi v.v... cӵc kǤ hҩp dүn các nhà nghiên cӭu khoa hӑc, các hiӋp hӝi bҧo
tӗn thiên nhiên, hӑc sinh, sinh viên cҳm trҥi và khách du lӏch thích phiêu lѭu mҥo hiӇm ӣ nhӳng
vùng rӯng nguyên sinh vӟi bҧn nhҥc hòa tҩu vô tұn cӫa muôn ngàn chim trӡi, muông thú v.v...
II.5. Tuy͇n du l͓ch phía Nam:
Nҵm giӳa tam giác kinh tӃ trӑng ÿiӇm, theo Quӕc lӝ 51 tӯ km sӕ 47 là cөm các khu
công nghiӋp:

15.6 Page 146

▲back to top


- Khu công nghiӋp dӕc 47 (1.200ha) có các nhà máy công nghiӋp chӃ biӃn nông sҧn và
vұt liӋu xây dӵng.
- Khu công nghiӋp Thành Tuy Hҥ (còn gӑi là Khu công nghiӋp Nhѫn Trҥch, rӝng 2,500
ha) có các ngành công nghiӋp tәng hӧp và kӻ thuұt cao.
- Khu công nghiӋp Gò Dҫu Phѭӟc Thái (450 ha) có các ngành công nghiӋp hóa chҩt,
hóa thӵc phҭm.
Ngoài nhӳng cҧnh quan nhân tҥo do các khu công nghiӋp mӟi này tҥo nên, nѫi ÿây còn
có nhӳng cҧnh ÿҽp thiên nhiên nhѭ thác An ViӉn, sông Nhҥn, ÿұp nѭӟc Long An, rӯng dâu
Long An, rӯng ÿѭӟc Phѭӟc Thái, Thành Tuy Hҥ, cù lao Ông Còn, cù lao Ba Xe (cҥnh cù lao Ba
Xang thành phӕ Hӗ Chí Minh) và mӝt phҫn rӯng Sác.
Di tích văn hóa có ÿình An Hòa (xây dӵng khoҧng năm 1792) vӟi kiӃn trúc tiêu biӇu
cӫa ngôi ÿình ViӋt Nam, xây dӵng chӗng lên nӅn cNJ cӫa mӝt kiӃn trúc tôn giáo Bà la môn.
Làng c͝ B͇n G͟ vӟi nhӳng ngôi nhà, ÿình chùa còn giӳ ÿѭӧc nét kiӃn trúc cә xѭa, ÿѭӡng làng
quê ngoҵn ngoèo lѭӧn quanh nhӳng bӡ ao, ruӝng lúa. Mӝt làng nghӍ ngѫi, vui chѫi, giҧi trí liên
doanh giӳa Xí nghiӋp bò sӳa An Phѭӟc và Công ty Ĉҥi Thӫy (Ĉài Loan) tҥi khu vӵc Xí nghiӋp
bò sӳa An Phѭӟc. NӃu ÿѭӧc tӍnh Ĉӗng Nai và chính phӫ chҩp thuұn, nѫi ÿây sӁ xây dӵng mӝt
sân Golf mi ni, mӝt làng nghӍ ngѫi vӟi vài ba trăm giѭӡng, mӝt khu thӇ thao gӗm sân ten - nít,
sân bóng chuyӅn, hӗ bѫi, mӝt công viên cây xanh, nhà hàng trѭӡng hӑc, bӋnh viӋn, trҥi nuôi bò
sӳa, cѫ sӣ chӃ biӃn sӳa bò v.v... , ÿó là ÿiӇm nghӍ ngѫi, giҧi trí cuӕi tuҫn lý tѭӣng cho công
nhân viên chӭc các khu công nghiӋp lân cұn sau nhӳng ngày làm viӋc căng thҷng, vҩt vҧ v.v...
Các cҧnh ÿҽp ӣ ÿây tuy chѭa phҧi là thҳng cҧnh, nhѭng có lӧi thӃ nҵm kӅ các khu dân
cѭ . Vӟi ÿà ÿô thӏ hóa nhanh cӫa khu kinh tӃ ÿӝng lӵc phía Nam, chính nhӳng khoҧng xanh
thiên nhiên quý giá này ÿѭa vào khai thác du lӏch, an dѭӥng sӁ rҩt hiӋu quҧ, nhҩt là khi liên kӃt
vӟi các cөm du lӏch trong và ngoài tӍnh.
TuyӃn sông Ĉӗng Nai tӯ cҫu Ĉӗng Nai ÿӃn cù lao Ông Còn, Thành Tuy Hҥ nhìn trên
tәng thӇ sӁ có ý nghƭa rҩt lӟn vӅ du lӏch. Bӡ sông Ĉӗng Nai sӁ là khu dân cѭ, khu lâm viên vӟi
các sân Golf lӟn, khu sinh hoҥt nghӍ ngѫi, giҧi trí, câu lҥc bӝ thanh thiӃu niên, công viên văn
hóa dân tӝc ViӋt Nam tiêu biӇu cӫa các ÿӏa phѭѫng và các thӡi kǤ lӏch sӱ. Nhѭ vұy, làng cә
BӃn Gӛ, cù lao Ba Xe, khu vӵc núi Ĉҩt và ven sông Ĉӗng Nai kéo dài ÿӃn cҧng Long Bình Tân
cNJng rҩt phát triӇn theo chiӅu hѭӟng ÿó, cùng vӟi Thӫ Dҫu Mӝt, thӏ trҩn Lái Thiêu và trung tâm
giҧi trí lӟn ӣ Cù Lao Phӕ hình thành vùng du lӏch trӑng ÿiӇm trong tam giác du lӏch phía Nam,
II.6. Các ÿi͋m vui ch˯i, gi̫i trí:
VӅ tiӅm năng du lӏch, ngoài các quҫn thӇ du lӏch nhѭ ÿã nêu trên phҧi kӇ ÿӃn các ÿiӇm
vui chѫi giҧi trí có sӭc hҩp dүn ÿáng kӇ ÿӕi vӟi các dҥng dã ngoҥi, picnic, du lӏch sinh thái... tҥi
các cөm công viên văn hóa Biên Hùng, Nhà văn hóa thiӃu nhi tӍnh, Trung tâm hӝi chӧ triӇn lãm
(nҵm tҥi Trung tâm văn hóa thӇ dөc thӇ thao cӫa tӍnh) và các trung tâm văn hóa ӣ các huyӋn và
mӝt sӕ xã, thӏ trҩn trong tӍnh.
Công viên văn hóa Biên Hùng nҵm ngay tҥi ngã năm Biên Hùng hӝi tө các con ÿѭӡng
lӟn: Quӕc lӝ I, ÿѭӡng Hѭng Ĉҥo Vѭѫng và ÿѭӡng 30 - 4 (ÿѭӡng Trӏnh Hoài Ĉӭc cNJ). Nѫi ÿây
vѭӡn hoa xinh tѭѫi chen lүn rӯng cây bҥch ÿàn soi mình xuӕng hӗ rӝng. Trên mһt hӗ, nhӳng
căn nhà nәi thҩp thoáng bóng du thuyӅn thiên nga chѫi vѫi tҥo cҧm giác thѭ thái trong lòng du
khách.
Tӯ Công viên văn hóa Biên Hùng ÿi theo ÿѭӡng 30/4 chӯng 400 mét là tӟi khu vui chѫi
giҧi trí cӫa thiӃu nhi. Nhà văn hóa thiӃu nhi tӍnh vӟi nhiӅu trò chѫi: ÿu quay,cҫu bұp bênh, vNJ

15.7 Page 147

▲back to top


cҫu, sân rӝng dành cho tә chӭc các trò chѫi vui khӓe cӫa thiӃu nhi, nhiӅu phòng rӝng dành cho
tә chӭc hӑc tұp và trình diӉn văn nghӋ, vѭӡn thú vӟi chim quý hiӃm dѭӟi tàng cây râm mát
ÿѭӧc tô ÿiӇm bҵng vѭӡn cây cҧnh xanh tѭѫi v.v... không nhӳng tҥo không khí thѭ thái trong
lành cho thiӃu nhi sau nhӳng giӡ miӋt mài sách vӣ mà còn góp phҫn tăng hiӇu biӃt trӵc quan
sinh ÿӝng cho các em vӅ các bài giҧng hàng ngày trên lӟp hӑc v.v...
Có thӇ nói: tiӅm năng du lӏch và vui chѫi giҧi trí ӣ Ĉӗng Nai có nhiӅu ÿiӅu kiӋn mӣ
mang phát triӇn. Ĉón tiӃp khách du lӏch là hàng loҥt hàng quán giҧi khát, ăn uӕng, dӏch vө dӑc
tuyӃn Quӕc lӝ I, tӟi nӝi ô Biên Hòa và gҫn các quҫn thӇ du lӏch có khá nhiӅu ÿѫn vӏ nhѭ Công
ty du lӏch Ĉӗng Nai, Công ty thѭѫng mҥi và du lӏch Biên Hòa, Trung tâm du lӏch Mã Ĉà, Công
viên Hòa Bình, Trung tâm Văn hóa Suӕi Tre v.v... Tәng sӕ phòng ngӫ trên 250 phòng, trong ÿó
có gҫn 100 phòng ÿҥt tiêu chuҭn quӕc tӃ.
Vӟi nhӳng ÿiӅu kiӋn và khҧ năng hiӋn có, tuy còn nhiӅu khó khăn, bӅ bӝn v.v... nhѭng
hàng năm Ĉӗng Nai ÿã ÿón tiӃp mӝt lѭӧng du khách không nhӓ.
Dѭӟi ÿây là bҧng tәng hӧp lѭӧng du khách ÿӃn Ĉӗng Nai qua mӝt sӕ năm:
Ĉѫn vӏ tính: S͙ l˱ͫt khách
Tәng khách lӳ hành
Khách qu͙c t͇
Khách trong n˱ͣc
1990
79.900
300
236.863
1995
356.578
3.299
79.600
1997
378.523
9.981
553.279
Trong tѭѫng lai, vӟi ÿӏnh hѭӟng khai thác cҧnh quan thiên nhiên, tôn tҥo di tích lӏch sӱ,
văn hóa, lұp khu bҧo tӗn sinh hӑc vùng Cát Tiên, ÿҫu tѭ xây dӵng các tuyӃn ÿiӇm du lӏch ÿã
ÿѭӧc khҧo sát, ÿһc biӋt là Trung tâm du lӏch Cù Lao Phӕ, xây dӵng các khu nhà nghӍ ngѫi
khách sҥn v.v... phөc vө nhu cҫu ăn, nghӍ, vui chѫi, giҧi trí v.v... cho du khách - chҳc chҳn hoҥt
ÿӝng du lӏch Ĉӗng Nai sӁ trӣ thành "ngành công nghi͏p không khói”, mang lҥi nguӗn thu nhұp
không nhӓ cho tӍnh Ĉӗng Nai.

15.8 Page 148

▲back to top


15.9 Page 149

▲back to top


15.10 Page 150

▲back to top


CHѬѪNG VI
GIAO THÔNG VҰN TҦI
Ĉ͛ng Nai là m͡t t͑nh trung du, ÿ͛i núi th̭p chi͇m 2/3 di͏n tích ÿ̭t t͹
nhiên, ÿ͡ d͙c tͳ 25 ÿ͡ trͧ xu͙ng r̭t thu̵n ti͏n cho vi͏c phát tri͋n giao thông
ÿ˱ͥng b͡. T͑nh Ĉ͛ng Nai có sông Ĉ͛ng Nai - là con sông lͣn - ch̫y tͳ Ĉông
B̷c t͑nh ch̩y vòng vèo tͳ huy͏n Tân Phú qua Ĉ͓nh Quán, Th͙ng Nh̭t, Vƭnh
C͵u, Biên Hòa, Long Thành, Nh˯n Tr̩ch r͛i ÿ͝ ra bi͋n - thu̵n lͫi cho phát
tri͋n giao thông thͯy, nh̭t là ÿo̩n tͳ b͇n V͓nh trͧ ra bi͋n không có gh͉nh
thác, lòng sông r͡ng và sâu, thuy͉n bè lͣn, nh͗ có th͋ ÿi l̩i ÿ˱ͫc, riêng ÿo̩n
sông tͳ b͇n V͓nh ng˱ͫc lên Ĉông B̷c cͯa t͑nh có nhi͉u gh͉nh thác, l̩i b͓ ch̿n
bͧi ÿ̵p thͯy ÿi͏n Tr͓ An nên không th͋ ÿi l̩i b̹ng ÿ˱ͥng thͯy ÿ˱ͫc. Vì v̵y
vi͏c phát tri͋n giao thông ÿ˱ͥng b͡ ͧ Ĉ͛ng Nai r̭t quan tr͕ng.
I. LѬӦC SӰ GIAO THÔNG - VҰN TҦI ĈӖNG NAI:
I.1. Thͥi các chúa Nguy͍n và tri͉u Nguy͍n:
Thuӣ xѭa dân cѭ bҧn ÿӏa ÿi lҥi trên nhӳng con ÿѭӡng mòn, hӑ vұn chuyӇn nông, lâm
sҧn hoàn toàn bҵng sӭc ngѭӡi. Khi ngѭӡi ViӋt, ngѭӡi Hoa nhұp cѭ vào Ĉӗng Nai, mӝt sӕ ít lái
buôn dùng ngӵa thӗ chuyên chӣ hàng theo ÿѭӡng mòn vào các ҩp cӫa ngѭӡi bҧn ÿӏa ÿӇ trao ÿәi
lҩy nông sҧn, lâm sҧn ÿem vӅ bán lҥi.
Lúc ÿҫu dân cѭ còn thѭa thӟt, ÿѭӡng bӝ còn hҥn chӃ thì giao thông ÿѭӡng thӫy là chính,
hӑ tұn dөng sông Ĉӗng Nai tӯ bӃn Vӏnh trӣ ra biӇn ÿӇ mӣ các tuyӃn ÿѭӡng ÿi lҥi, vұn chuyӇn
bҵng ghe thuyӅn. Năm 1668 Nông Nҥi ÿҥi phӕ ÿѭӧc thành lұp thì viӋc ÿi lҥi, vұn chuyӇn hàng
hóa bҵng ghe thuyӅn ÿѭӡng thӫy càng phát triӇn mҥnh. Giao thông ÿѭӡng thӫy trên sông Ĉӗng
Nai lúc bҩy giӡ có 2 tuyӃn chính:
TuyӃn thӭ nhҩt tӯ Cҧng Cù Lao Phӕ ÿi Tân Uyên, Bình Ninh ÿӇ mua bán trao ÿәi hàng
hóa vӟi tәng Bình An và tәng Phѭӟc Chánh.
TuyӃn thӭ nhì tӯ Cҧng Cù Lao Phӕ ÿi Tam An, BӃn Gӛ, BӃn Kҽo ÿӇ mua bán trao ÿәi
hàng hóa vӟi các tәng Long Thành và Phѭӟc An (nay là Bà Rӏa).
Cҧng thӏ Cù Lao Phӕ là trung tâm ÿҫu mӕi vұn tҧi hàng hóa cӫa ÿӏa phѭѫng. Dӑc theo
bӡ sông dài khoҧng 5 dһm, phía Bҳc ghӅnh ÿá có vӵc sâu làm chӛ cho tàu biӇn ÿӃn ÿұu thҧ neo.
Năm 1748 chúa NguyӉn cho mӣ thiên lý cù (là ÿѭӡng quӕc lӝ ÿҫu tiên ӣ phía Nam) nӕi
liӅn kinh ÿô HuӃ vӟi phӫ Gia Ĉӏnh.
Năm 1808, vua Gia Long nhà NguyӉn ÿәi dinh Trҩn Biên thành trҩn Biên Hòa, thăng
huyӋn Phѭӟc Long thành phӫ Phѭӟc Long, thăng 4 tәng trӵc thuӝc thành 4 huyӋn Bình An,
Phѭӟc Chánh, Long Thành, Phѭӟc An - và bҳt ÿҫu tӯ ÿây ngѭӡi ta mӣ các con ÿѭӡng tӯ trҩn lӷ
vӅ phӫ lӷ, huyӋn lӷ, ÿѭӡng ÿҩt rӝng tӯ 3 - 4 mét, nhӳng nѫi qua suӕi có bҳc cҫu gӛ lát ván cho
xe bò, xe ngӵa chӣ khách và hàng hóa qua lҥi:
TuyӃn thӭ nhҩt: tӯ Búng (huyӋn lӷ Bình An) vӅ trҩn lӷ Biên Hòa qua bӃn ÿò Hóa An.

16 Pages 151-160

▲back to top


16.1 Page 151

▲back to top


TuyӃn thӭ hai: tӯ Bình Ninh (phӫ lӷ Phѭӟc Long) qua BӃn Cá (huyӋn lӷ Phѭӟc Chánh)
vӅ trҩn lӷ Biên Hòa.
TuyӃn thӭ ba: tӯ An ĈiӅn (huyӋn lӷ Phѭӟc An) qua huyӋn lӷ Long Thành vӅ trҩn lӷ
Biên Hòa
Tӯ năm 1827, nhà nѭӟc bҳt ÿҫu mӣ các tuyӃn ÿѭӡng tӯ các huyӋn lӷ vӅ trung tâm các
tәng. CNJng trong thӡi gian này nhà NguyӉn cho sӱa chӳa và mӣ rӝng ÿѭӡng thiên lý tӯ kinh ÿô
HuӃ ÿӃn Gia Ĉӏnh thành. Ĉѭӡng nӅn ÿҩt mӝt sӕ ÿoҥn có rҧi sҥn, nhӳng nѫi qua suӕi có bҳc cҫu
gӛ nhѭng xe ngӵa, xe bò chӍ ÿi lҥi ÿѭӧc mӝt sӕ ÿoҥn tӯ BӃn Nghé qua Thӫ Ĉӭc, Bình Trѭӟc,
Phѭӟc Lӝc ÿӃn An ĈiӅn, còn tӯ An ĈiӅn qua Xuyên Mӝc, qua Bình Thuұn trӣ ra ÿi lҥi khó
khăn nên chӍ dành cho ngӵa trҥm và ngѭӡi ÿi bӝ.
I.2. Giai ÿo̩n 1861 - 1945 (Thͥi thu͡c Pháp):
Năm 1863, ÿѭӡng thiên lý tӯ Gia Ĉӏnh ÿi Biên Hòa, Bà Rӏa là ÿѭӡng ÿҩt chӍ có xe
ngӵa, xe bò ÿi lҥi ÿѭӧc, luôn luôn bӏ nghƭa quân chӕng Pháp uy hiӃp chһn ÿánh nên lúc ÿҫu nhà
cҫm quyӅn phҧi dùng pháo hҥm ÿӇ vұn chuyӇn hàng hóa thѭ tӯ bҵng ÿѭӡng thӫy tӯ BӃn Nghé
ÿӃn bӃn Bình Trѭӟc hoһc ÿi Bà Rӏa.
Tӯ năm 1865 trӣ ÿi, công cuӝc bình ÿӏnh Biên Hòa, Bà Rӏa cӫa Pháp cѫ bҧn hoàn
thành. Tháng 7 năm 1872, Công ty LARRIEU & ROQUE mӣ vұn tҧi hành khách và hàng hóa
ÿѭӡng thӫy tӯ Sài Gòn ÿi Biên Hòa, Bà Rӏa. Năm 1878, hӑ hoàn thành viӋc sӱa ÿoҥn ÿѭӡng tӯ
Sài Gòn ÿӃn bӃn ÿò Hóa An qua Thӫ Ĉӭc và núi Châu Thӟi rӝng 7,5 mét, lòng ÿѭӡng rҧi ÿá
rӝng 5 mét cho xe ngӵa, xe thә mӝ, xe bò ÿi lҥi vұn chuyӇn hàng hóa thѭ tín, hành khách.
ĈӇ tiӃp tөc cӫng cӕ vai trò thӕng trӏ, nhà cҫm quyӅn ÿã gҩp rút sӱa sang tuyӃn ÿѭӡng
Biên Hòa ÿi Bà Rӏa, xây dӵng các tӍnh lӝ Biên Hòa ÿi Thӫ Dҫu Mӝt, Biên Hòa ÿi Bù Ĉӕp,
Rҥch Ĉông ÿi Võ Dõng qua Trӏ An...
Năm 1896, nhà cҫm quyӅn cho khҧo sát ÿѭӡng Quӕc lӝ I và tuyӃn ÿѭӡng sҳt Bҳc -
Nam. Năm 1898, ngѭӡi ta làm xong ÿoҥn ÿѭӡng bӝ tӯ bӃn ÿò Bình Trѭӟc ÿi Bà Rӏa vұn
chuyӇn hàng hóa, hành khách; trên tuyӃn ÿѭӡng này lѭu thông các loҥi xe ngӵa, xe bò, ӣ các
huyӋn lӷ, ÿã xuҩt hiӋn nhӳng chiӃc xe kéo tay (poussee - pousse) ÿҫu tiên.
ĈӇ mӣ rӝng thêm các tuyӃn vұn chuyӇn ÿѭӡng sông, ngѭӡi ta cho ÿào kênh Bà Ký năm
1898, rӝng 9 mét, sâu 2,5 mét, nӕi liӅn sông Ĉӗng Môn vӟi rҥch Bà Ký là chi lѭu cӫa sông Thӏ
Vãi, kênh Bousigon tӯ quұn lӷ Long Thành ÿӃn rҥch Ĉӗng Môn, kênh nhӓ Ông Kèo.
Nhân dân hai bên bӡ sông Ĉӗng Nai qua lҥi bҵng các bӃn ÿò: Cát Lái, Tam An, BӃn Gӛ,
Hóa An, Tân Uyên, ThiӋn Tân, Tân Tӏch, Bà Miêu, ÿò Kho, ÿò An Hҧo...
Ĉӏa chí Biên Hòa xuҩt bҧn năm 1901 cӫa BSEI cho biӃt mҥng lѭӟi ÿѭӡng bӝ cӫa tӍnh
Biên Hòa trong thӡi kǤ này có chiӅu dài là 399,2 km; trong ÿó: quӕc lӝ 52,1 km, tӍnh lӝ 100,3
km, hѭѫng lӝ là 246,8 km. Tәng sӕ chiӅu dài các cҫu là 1.832m; trong ÿó cҫu sҳt là 213 mét,
cҫu gӛ 1.619 mét. Ĉѭӡng cán ÿá 156,7 km, ÿѭӡng ÿҩt là 242,5 km.
Các tuyӃn ÿѭӡng giao thông quan trӑng thӡi kǤ này gӗm có:
Ĉѭӡng Rҥch Ĉông ÿӃn Võ Dõng qua Trӏ An dài 41km.
TuyӃn ÿѭӡng tӯ tӍnh lӷ ÿӃn núi Chӭa Chan dài 75km
Ĉѭӡng Phѭӟc ThiӅn ÿi Cát Lái dài 21km
Ĉѭӡng Tân Uyên ÿӃn Phѭӟc Hòa dài 26km.

16.2 Page 152

▲back to top


Năm 1897, toàn quyӅn Pháp ӣ Ĉông Dѭѫng Pôn Ĉume báo cáo vӅ Bӝ thuӝc ÿӏa Pháp
ÿӅ nghӏ xây dӵng tҥi Ĉông Dѭѫng mӝt hӋ thӕng ÿѭӡng bӝ, ÿѭӡng sҳt, kênh ÿào, bӃn Cҧng... ÿӇ
phөc vө cho chính sách khai thác thuӝc ÿӏa. KӃ hoҥch này ÿѭӧc chính thӭc phê duyӋt, ngѭӡi ta
bҳt tay vào xây dӵng.
Năm 1898, Quӕc lӝ I và ÿѭӡng sҳt xuyên Ĉông Dѭѫng bҳt ÿҫu khӣi công. Ngѭӡi ta
ÿӗng thӡi mӣ nhiӅu công trѭӡng làm ÿѭӡng tӯ Sài Gòn tiӃn ra phía Bҳc và tӯ Nha Trang vӅ
hѭӟng Nam. Trong phҥm vi tӍnh Biên Hòa, Quӕc lӝ I và ÿѭӡng sҳt chҥy cһp kè nhau.
Cҫu bӃn Cá thuӝc xã Tân Bình, huyӋn Vƭnh Cӱu, Ĉӗng Nai xây dӵng năm 1938.
Năm 1903, hai cҫu Gành và Rҥch Cát bҳc xong thì ngày 14 - 1 - 1904 ÿoҥn ÿѭӡng sҳt
Sài Gòn - Xuân Lӝc dài 71 km thông xe. Tàu chӧ Sài Gòn - Biên Hòa mӛi ngày hai chuyӃn bҳt
ÿҫu hoҥt ÿӝng. TuyӃn ÿѭӡng sҳt Sài Gòn - Nha Trang dài hѫn 400 km hoàn thành ngày 16 - 7 -
1913. Ĉoҥn ÿѭӡng sҳt xuyên Ĉông Dѭѫng băng ngang tӍnh Biên Hòa dài 87,5 km có 12 ga:
Biên Hòa, Hӕ Nai, Long Lҥc, Trҧng Bom, Bàu Cá, Dҫu Giây, An Lӝc, Xuân Lӝc, Bҧo Chánh,
Gia Ray, Trҧng Táo, Gia Huynh.
Quӕc lӝ I trong phҥm vi tӍnh Biên Hòa dài 102,2 km. Ĉoҥn Sài Gòn - ngã ba Ông Ĉӗn
dài 105 km làm xong năm 1909, tӟi năm 1916 nӕi dài tӟi Phan ThiӃt.
Ngay ÿҫu thӃ kӹ 20, ngѭӡi ta làm Quӕc lӝ 15 trên cѫ sӣ sӱa sang mӣ rӝng thiên lý cù, tӯ
ngã ba Vѭӡn Mít tӟi VNJng Tàu. Hàng chөc năm sau, Quӕc lӝ 20 ÿѭӧc mӣ tӯ ngã ba Dҫu Giây
lên Ĉà Lҥt.
Ĉѭӡng bӝ ÿѭӧc mӣ mang nên năm 1904 ӣ tӍnh lӷ Biên Hòa xuҩt hiӋn hai chiӃc ô tô ÿҫu
tiên: chiӃc thӭ nhҩt cӫa Tòa bӕ Biên Hòa, chiӃc kia cӫa viên bang trѭӣng ngѭӡi Hoa rҩt giàu
có. Năm 1906, bҳt ÿҫu có xe ÿò chӣ thѭ và khách chҥy các tuyӃn Sài Gòn - Biên Hòa - VNJng
Tàu . Xe ô tô tҧi có mһt muӝn hѫn, trѭӟc hӃt là cӫa hãng BIF và các ÿӗn ÿiӅn cao su trong tӍnh.
VӅ ÿѭӡng thӫy ngoài các tuyӃn ÿѭӡng sông sҹn có, ÿӇ phөc vө cho chính sách khai thác
thuӝc ÿӏa, nhà cҫm quyӅn ÿã tiӃn hành ÿào thêm các kênh ÿӇ vұn chuyӇn gӛ: kênh Xuân Hòa -
Tân HuӋ tӯ sông Ĉӗng Nai ÿӃn ÿҫm lҫy Bàu Sҩu, kênh Bà Ký nӕi liӅn sông Ĉông Môn vӟi rҥch
Bà Ký chi lѭu cӫa sông Thӏ Vãi (Khi nѭӟc cѭӡng lòng kênh sâu 3 mét, thuyӅn ba lá, thuyӅn
buӗm có thӇ vұn chuyӇn hàng hóa tӯ biӇn vào sông Thӏ Vãi qua kênh Bà Ký ÿӃn chӧ Phѭӟc
ThiӅn rӗi chuyӇn tiӃp vӅ Biên Hòa). Vào thӡi gian này (1901) có 2.650 chiӃc ghe thuyӅn các
loҥi, hoҥt ÿӝng trên các tuyӃn ÿѭӡng sông, kênh, rҥch kӇ cҧ sӕ ÿò ngang ÿi lҥi trên sông Ĉӗng
Nai.
Ĉҫu nhӳng năm 1920, Pháp xây dӵng Sân bay Biên Hòa là mӝt trong vài sân bay ÿҫu
tiên ӣ ViӋt Nam lúc bҩy giӡ. Ĉѭӡng băng dài 600 m bҵng ÿҩt ÿӓ cho máy bay cҩt cánh và hҥ
cánh. Sân bay có xѭӣng sӱa chӳa máy bay cho cҧ Sân bay Biên Hòa và Sân bay Tân Sѫn Nhҩt.
Ӣ sông Ĉӗng Nai, quãng gҫn chӧ Biên Hòa có vài chiӃc thӫy phi cѫ ÿұu thѭӡng trӵc .
Theo cuӕn Ĉ͓a chí Biên Hòa cӫa Robert M xuҩt bҧn năm 1924, "M̩ng l˱ͣi giao thông
ÿ˱ͥng sá cͯa t͑nh Biên Hòa có chi͉u dài là 713,5 km, trong ÿó qu͙c l͡ là 151,6 km, t͑nh l͡
287,8 km, h˱˯ng l͡ 274,1 km, ÿ˱ͥng r̫i nh͹a là 161,8 km, ÿ˱ͥng cán ÿá là 405,7 km, ÿ˱ͥng
ÿ̭t là 146 km. T͝ng chi͉u dài các c̯u là 3541 mét, trong ÿó c̯u s̷t là 931 mét, c̯u g͟ là 2610
mét.”
Trong các tӍnh lӝ có TӍnh lӝ 01 tӯ Biên Hòa ÿi Bù Ĉӕp dài 135 km, TӍnh lӝ sӕ 12 Biên
Hòa ÿi Võ Ĉҳc dài 81 km, TӍnh lӝ sӕ 17 Dҫu Giây ÿi Cát Lái dài 57,1km, TӍnh lӝ 19 tӯ Phѭӟc
Lý ÿi Phѭӟc ThiӅn dài 32,3 km...

16.3 Page 153

▲back to top


Tӯ năm 1926, trӣ ÿi ÿӇ phөc vө cho viӋc ÿҭy mҥnh công cuӝc khai thác thuӝc ÿӏa, nhiӅu
tuyӃn ÿѭӡng ÿѭӧc nâng cҩp và xây dӵng mӟi, nhҩt là các tuyӃn ÿѭӡng cӫa các ÿӗn ÿiӅn cao su,
các tuyӃn ÿѭӡng phөc vө cho viӋc khai thác rӯng. Năm 1927, Quӕc lӝ 20 ÿѭӧc ÿѭa vào khai
thác.
Vào thӡi gian này ngoài các xe vұn tҧi nhà binh, xe công vө, còn có 146 xe vұn tҧi loҥi
lӟn vұn chuyӇn gӛ tӯ cӱa rӯng vӅ các cѫ sӣ chӃ biӃn, 238 xe vұn tҧi hàng hóa, 122 xe ca, 30 xe
lô, 34 xe ngӵa chuyên chӣ hành khách hoҥt ÿӝng . Ӣ tӍnh lӷ, huyӋn lӷ và các vùng phө cұn xuҩt
hiӋn xe xích lô thay dҫn xe kéo tay trѭӟc ÿây.
Ngoài tuyӃn ÿѭӡng sҳt Bҳc Nam vӟi chiӅu dài 87,5 km qua 12 ga thuӝc ÿӏa phұn tӍnh,
còn có tuyӃn ÿѭӡng sҳt chuyên dùng (vұn chuyӇn gӛ) cӫa Nhà máy cѭa BIF dài 50km tӯ bӃn
Nôm vӅ Tân Mai, riêng ÿoҥn ÿѭӡng nhà máy quҧn lý dài 37km, vӟi 2 ÿҫu máy, 4 toa xe chӣ gӛ
vӅ nhà máy.
Trên các sông, kênh, rҥch trong tӍnh có 2.713 ghe thuyӅn hoҥt ÿӝng. Hàng tuҫn có 2
chuyӃn tàu khách cӫa Hãng vұn tҧi ÿѭӡng sông chҥy tӯ Sài Gòn ÿi Biên Hòa: chuyӃn thӭ nhҩt
chҥy tӯ Sài Gòn lúc 22 giӡ tӕi thӭ tѭ vӅ Biên Hòa sáng thӭ năm ÿӃn 21 giӡ tӕi thӭ năm tàu lҥi
chҥy vӅ Sài Gòn. ChuyӃn thӭ hai chҥy tӯ Sài Gòn lúc 22 giӡ tӕi thӭ bҧy vӅ Biên Hòa sáng chӫ
nhұt ÿӃn 21 giӡ tӕi chӫ nhұt tàu chҥy trӣ vӅ Sài Gòn. Tӯ Biên Hòa ÿi Tân Uyên có tàu ÿò loҥi
nhӓ chӣ khách hàng ngày.
Theo sӕ liӋu cӫa Vi͏t Nam niên giám th͙ng kê do chính quyӅn Sài Gòn xuҩt bҧn thì năm
1946: mҥng lѭӟi giao thông tӍnh Biên Hòa có chiӅu dài là 936,6 km, trong ÿó quӕc lӝ là 227,1
km, tӍnh lӝ 308,8 km, hѭѫng lӝ 400,7 km. Ĉѭӡng nhӵa là 241 km, ÿѭӡng rҧi ÿá và cҩp phӕi
494,3 km, ÿѭӡng ÿҩt 201,3 km, tәng sӕ chiӅu dài các cҫu là 4.777 mét, trong ÿó cҫu sҳt và bê
tông 3.762 mét, cҫu gӛ 1.015 mét.
Phѭѫng tiӋn giao thông ÿѭӡng bӝ có 170 xe vұn tҧi loҥi lӟn, 262 xe vұn tҧi loҥi trung;
132 xe ca, xe lô; 27 xe ngӵa, hàng trăm xe xích lô, xe ba gác và 97 xe gҳn máy. Trong thӡi gian
này do nhiӅu ÿӗn, bót, tháp canh ÿӏch ÿѭӧc xây dӵng, khӕi lѭӧng hàng hóa, dөng cө quân sӵ
tăng lên nên sӕ lѭӧng xe vұn tҧi nhà binh tăng nhiӅu so vӟi trѭӟc ÿây.
Ngoài các ÿoàn xe lӱa vұn tҧi hàng hóa và hành khách ÿi lҥi, trong thӡi gian này còn có
nhӳng ÿoàn tàu chӣ quân sӵ, dөng cө chiӃn tranh và quân lính.
Vұn tҧi ÿѭӡng thӫy giҧm ÿi do chiӃn sӵ ngày càng tăng. Các tàu tuҫn tiӉu cӫa ÿӏch hoҥt
ÿӝng liên tөc, chúng khám xét hҥch hӓi gҳt gao nên phҫn ÿông sӕ khách ÿi ÿѭӡng thӫy chuyӇn
sang ÿi xe ÿò. Lѭӧng hàng vұn chuyӇn ÿѭӡng sông giҧm nhiӅu.
I.3 Giai ÿo̩n 1954 - 1975 (Thͥi kǤ ch͙ng MͿ):
Năm 1957, chính quyӅn Sài Gòn cҳt khu Bù Ĉăng - Bù Ĉӕp, khu Ĉӗng Xoài - Phú
Giáo thành lұp tӍnh Phѭӟc Long; diӋn tích còn lҥi cӫa tӍnh Biên Hòa cNJ chia làm 2 tӍnh: Biên
Hòa mӟi và Long Khánh. ĈӇ tăng cѭӡng phөc vө chiӃn tranh, hӑ ÿã làm mӟi ÿѭӡng Mã Ĉà -
Rang Rang, ÿѭӡng Trҫn LӋ Xuân và các tuyӃn ÿѭӡng nӕi liӅn các căn cӭ quân sӵ vӟi các ÿӗn
bӕt ÿӇ tiӃp tӃ dӉ dàng cho các nѫi này.
Theo Vi͏t Nam niên giám th͙ng kê cͯa Vi͏t Nam c͡ng hòa (chính quy͉n Sài Gòn), năm
1960 màng lѭӟi giao thông cӫa 2 tӍnh mӟi Biên Hòa và Long Khánh có chiӅu dài 1.234,3 km,
trong ÿó: ÿѭӡng nhӵa 287,1 km, ÿѭӡng rҧi ÿá và cҩp phӕi 510,2 km, ÿѭӡng ÿҩt 446,0 km.
Phѭѫng tiӋn vұn tҧi ÿѭӡng bӝ có 186 xe vұn tҧi loҥi lӟn, 831 xe vұn tҧi loҥi trung và nhӓ, 297
xe ca, xe khách, 456 xe lam, 235 xe lô, 28 xe ngӵa, 617 xe bò, xe ba gác, 1.416 xe xích lô,
11.604 xe gҳn máy.

16.4 Page 154

▲back to top


Do chiӃn tranh, tuyӃn ÿѭӡng sҳt chuyên dùng cӫa Nhà máy cѭa Tân Mai BIF ngѭng
không hoҥt ÿӝng; tuyӃn ÿѭӡng sҳt Bҳc - Nam ÿoҥn chҥy qua 2 tӍnh Biên Hòa - Long Khánh vүn
hoҥt ÿӝng thѭӡng xuyên tӟi TӃt Mұu Thân, sau ÿó chӍ còn ÿoҥn Sài Gòn - Biên Hòa hoҥt ÿӝng.
Phѭѫng tiӋn vұn tҧi ÿѭӡng thӫy có ÿәi thay quan trӑng: hѫn 50% sӕ ghe thuyӅn ÿѭӧc
gҳn máy thay thӃ cho các thuyӅn buӗm và chèo tay trѭӟc ÿây.
ĈӇ tăng cѭӡng ÿánh phá vùng giҧi phóng, Sân bay Biên Hòa ÿѭӧc mӣ rӝng và nâng cҩp
thành sân bay quân sӵ hiӋn ÿҥi sӕ 1 cӫa Mӻ, ÿӗng thӡi chúng còn xây dӵng thêm mӝt hӋ thӕng
sân bay dã chiӃn (khoҧng 16 cái) trên ÿӏa bàn 2 tӍnh Biên Hòa và Long Khánh, nhѭ các sân bay:
Xuân Lӝc, Cҭm Mӻ, Rang Rang, Bình Sѫn, khu quân sӵ dӕc 47...
Theo các cuӕn ÿӏa phѭѫng chí cӫa 2 tӍnh Biên Hòa, Long Khánh xuҩt bҧn năm 1968 và
1974 màng lѭӟi giao thông cӫa 2 tӍnh có chiӅu dài là 1.416,6 km, trong ÿó: ÿѭӡng nhӵa là:
392,0 km; ÿѭӡng rҧi ÿá cҩp phӕi 700,7 km; ÿѭӡng ÿҩt là 323,9km. Phѭѫng tiӋn vұn tҧi có 2001
xe ô tô tҧi các loҥi; 3.916 xe lam; 274 xe ÿò, xe lô; 661 xe bò, xe ba gác; 22 xe ngӵa, 1.443 xe
xích lô, xe lôi, 28.100 xe gҳn máy các loҥi.
Do nhu cҫu quân sӵ và sӵ ÿi lҥi cӫa nhân dân, khӕi lѭӧng vұn chuyӇn trên tҩt cҧ các
tuyӃn ÿѭӡng bӝ, ÿѭӡng sҳt, ÿѭӡng sông trong thӡi gian này ÿӅu tăng lên rҩt nhiӅu.
I.4. Tͳ năm 1975 ÿ͇n nay:
Theo báo cáo cӫa Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai năm 1976, màng lѭӟi giao thông ÿѭӡng bӝ
cӫa tӍnh sau ngày giҧi phóng 30 - 4 - 1975 có chiӅu dài 1.592,7 km, trong ÿó: quӕc lӝ 290,2 km,
tӍnh lӝ 326,1 km, hѭѫng lӝ 976,4 km, ÿѭӡng giao thông nông thôn ô tô có thӇ ÿi lҥi ÿѭӧc
1.272,7 km, trong ÿó: ÿѭӡng nhӵa 570,6 km, ÿѭӡng rҧi ÿá 149,2 km, ÿѭӡng ÿҩt 546,6 km. Giao
thông ÿѭӡng thӫy có tәng chiӅu dài 274 km, vӟi 3 tàu kéo, 15 sà lan, 36 thuyӅn máy, 216 ghe
thuyӅn làm nhiӋm vө vұn tҧi hàng hóa và hành khách ÿi lҥi trên sông.
Phѭѫng tiӋn vұn tҧi có: 2.987 xe vұn tҧi các loҥi, 241 xe ba gác máy, 722 xe bò, xe ba
gác ÿҥp chân; có 1.566 xe ca, 5.216 xe lam, 24 xe ngӵa, 1.773 xe lôi, xe xích lô, 128 xe Honda
ôm chuyên chӣ hành khách. Ngoài ra còn có 172 xe du lӏch, 33.488 xe gҳn máy và hàng trăm
ngàn xe ÿҥp là nhӳng phѭѫng tiӋn ÿi lҥi hàng ngày cӫa cá nhân.
Trong 21 năm (tӯ năm 1976 ÿӃn năm 1996) xây dӵng và phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi, lƭnh
vӵc giao thông - vұn tҧi là mӝt trong nhӳng ngành ÿѭӧc tӍnh ѭu tiên ÿҫu tѭ phát triӇn. NhiӅu
tuyӃn ÿѭӡng ÿѭӧc sӱa chӳa nâng cҩp hoһc xây dӵng mӟi nhѭ: ÿѭӡng 600, ÿѭӡng Phú Lӝc - Tà
Lài, ÿѭӡng Phú HiӋp - Cao Cang - Suӕi Nho qua Lâm trѭӡng Tân Phú, ÿѭӡng Xuân Phú - Xuân
Bҳc, ÿѭӡng Suӕi Cát - Lâm San, ÿѭӡng Bùi Chu - Vƭnh An, ÿѭӡng Long Thành - Cҭm Ĉѭӡng,
ÿѭӡng 25 B, ÿѭӡng vào các vùng kinh tӃ mӟi... Nhӡ vұy mà hӋ thӕng giao thông cӫa tӍnh ÿѭӧc
mӣ rӝng nhanh chóng.
Theo báo cáo cӫa Sӣ Giao thông Vұn tҧi, tính ÿӃn nay (năm 1998) mҥng lѭӟi giao thông
ÿѭӡng bӝ tӍnh Ĉӗng Nai có chiӅu dài là 3.724 km, có 173 cҫu cӕng lӟn nhӓ, vӟi tәng chiӅu dài
3.971,06 mét, trong ÿó:
- Ĉѭӡng quӕc lӝ có 4 tuyӃn dài 240 km vӟi tiêu chuҭn tӯ cҩp I ÿӃn cҩp III.
- Ĉѭӡng tӍnh lӝ có 18 tuyӃn dài 316,9 km, trong ÿó mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa 190,4 km,
ÿá dăm cҩp phӕi 126,5 km.
- Ĉѭӡng nӝi bӝ nông Lâm trѭӡng dài 162,571 km, trong ÿó ÿѭӡng bê tông 64,05 km,
còn lҥi là ÿѭӡng ÿá dăm cҩp phӕi.

16.5 Page 155

▲back to top


- Ĉѭӡng nӝi bӝ các khu công nghiӋp dài 49,525 km, trong ÿó ÿѭӡng bê tông nhӵa
nóng, bê tông xi măng cӕt thép 46,158 km, còn lҥi là ÿá dăm cҩp phӕi.
- Ĉѭӡng hѭѫng lӝ (huyӋn lӝ) có 254 tuyӃn dài 884,345 km, trong ÿó bê tông nhӵa
nóng, bê tông cӕt thép dài 163 km, ÿá dăm cҩp phӕi 434,5 km, còn lҥi là ÿѭӡng ÿҩt.
- Ĉѭӡng giao thông nông thôn có 755 tuyӃn dài 2.071 km, trong ÿó bê tông nhӵa nóng
65 km, ÿá dăm cҩp phӕi 189 km, còn lҥi là ÿѭӡng ÿҩt.
Ĉѭӡng sҳt Bҳc - Nam ÿoҥn chҥy qua tӍnh dài 87,5 km, vӟi 12 ga. Ngoài ra trên ÿӏa bàn
tӍnh còn có Sân bay quân sӵ Biên Hòa và nhiӅu sân bay dã chiӃn do chiӃn tranh ÿӇ lҥi.
VӅ vұn tҧi:
- Có 17.766 phѭѫng tiӋn vұn tҧi ÿѭӡng bӝ các loҥi, trong ÿó 9.529 xe tҧi, 4.272 xe
khách vӟi 81.171 ghӃ, 3.014 xe du lӏch và 551 xe tӵ chӃ, 2.140 xe bò và xe ba gác; 2.582 xe
xích lô và xe lôi... chuyên chӣ hành khách; ngoài ra còn có 137.179 xe gҳn máy các loҥi và gҫn
mӝt triӋu xe ÿҥp là nhӳng phѭѫng tiӋn lѭu thông cá nhân...
- Có 296 phѭѫng tiӋn vұn tҧi ÿѭӡng thӫy, trong ÿó các DNNN quҧn lý 51 phѭѫng tiӋn,
ngoài quӕc doanh 245 phѭѫng tiӋn. Có tәng sӕ 29 ÿҫu kéo, 27 xà lan, 136 tàu và ghe tӵ hành
(trong ÿó có 4 tàu, sӕ còn lҥi là ghe tӵ hành), 66 tàu chӣ khách...
- Có 13 bӃn xe khách lӟn nhӓ: bӃn xe Tam Hòa, bӃn xe Phú Cѭӡng, bӃn xe Phѭѫng
Lâm, bӃn xe Xuân Lӝc, bӃn xe Vƭnh An, bӃn xe Long Thành... Ngoài ra còn hàng trăm bӃn xe
xích lô, bӃn xe Honda ôm tҥi các chӧ, các ngã ba, ngã tѭ, thӏ trҩn, thӏ tӭ... phөc vө cho ÿi lҥi cӫa
dân cѭ.
Vӟi màng lѭӟi giao thông và các phѭѫng tiӋn vұn tҧi nêu trên hàng năm ÿã vұn chuyӇn
hàng triӋu tҩn hàng hóa các loҥi, và hàng triӋu lѭӧt hành khách ÿӃn các vùng trong tӍnh, trong
nѭӟc... ÿáp ӭng ÿѭӧc yêu cҫu vұn tҧi hàng hóa và ÿi lҥi cӫa nhân dân (xem sӕ liӋu trong phҫn
phө lөc).
II. CÁC TUYӂN GIAO THÔNG CHÍNH
II.1. Các tuy͇n qu͙c l͡:
II.1.1. Ĉ˱ͥng s̷t B̷c Nam:
TuyӃn ÿѭӡng sҳt thӕng nhҩt Bҳc Nam ÿoҥn chҥy qua tӍnh Ĉӗng Nai dài 87,5 km vӟi 12
ga - bҳt ÿҫu tӯ ga Gia Huynh tҥi ÿiӇm giáp ranh 2 xã Xuân Thành và Xuân Hòa, thuӝc huyӋn
Xuân Lӝc, chҥy dӑc theo hѭӟng Quӕc lӝ I qua Xuân Lӝc, Long Khánh, Thӕng Nhҩt và thành
phӕ Biên Hòa, kӃt thúc ÿoҥn qua Ĉӗng Nai tҥi Cҫu Hang, xã Hóa An, thành phӕ Biên Hòa.
Trѭӟc mҳt ÿӃn năm 2000, Chính phӫ chӫ yӃu tұp trung sӱa chӳa, nâng cҩp tuyӃn
ÿѭӡng sҳt Bҳc Nam, các năm kӃ tiӃp sӁ nҳn tuyӃn qua Khu công nghiӋp Long Bình ÿӇ tránh
vào trung tâm thành phӕ Biên Hòa, ÿoҥn này dài 8,5km và mӣ tiӃp ÿӃn ga An Bình thành phӕ
Hӗ Chí Minh dài 14,5km. Mӣ thêm nhánh Biên Hòa ÿi Bà Rӏa - VNJng Tàu.
II.1.2. Qu͙c l͡ 1:
Quӕc lӝ 1 là ÿѭӡng huyӃt mҥch xuyên ViӋt tӯ Hӳu Nghӏ quan ÿӃn Cà Mau, ÿoҥn chҥy
qua tӍnh Ĉӗng Nai có chiӅu dài 102 km giӳ mӝt vai trò rҩt quan trӑng trong mӕi quan hӋ trӵc
tiӃp gҳn bó giӳa các vùng Trung Bӝ, Tây Nguyên vӟi vùng kinh tӃ trӑng ÿiӇm phía Nam. Ĉoҥn
Quӕc lӝ 1 chҥy qua Ĉӗng Nai bҳt ÿҫu tӯ xã Xuân Hòa (xѭa là khu rӯng Lá, nay thuӝc huyӋn
Xuân Lӝc) ÿӃn ngã ba Sһt dài 92 km thì chia làm hai ngҧ:

16.6 Page 156

▲back to top


- Quӕc lӝ 1 cNJ tӯ ngã ba Sһt ÿi qua giӳa thành phӕ Biên Hòa ÿӃn Cҫu Hang dài 14 km
250 mét, mһt ÿѭӡng cNJ rӝng tӯ 7m - 12m, sӁ mӣ rӝng 15 mét, hè phӕ mӛi bên 3 mét, trҧi bê
tông nhӵa. Quӕc lӝ 1 cNJ vѭӧt sông Ĉӗng Nai bҵng cҫu rҥch Cát (124 m) và cҫu GhӅnh (225 m).
- ĈӇ giҧm lѭu lѭӧng xe cӝ qua hai cҫu trên, ÿҫu thұp niên 70 chӃ ÿӝ cNJ mӣ ÿoҥn xa lӝ
tӯ ngã ba Vѭӡn Mít ÿӃn cҫu Hang nӕi vào Quӕc lӝ 1 cNJ (ta ÿһt tên ÿoҥn này là Qu͙c l͡ 1K) .
Ĉoҥn này dài khoҧng 5km, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa 12m, sӁ mӣ rӝng ra 15m, mӛi bên lӅ rӝng 3
m. Quӕc lӝ 1K vѭӧt sông Ĉӗng Nai bҵng cҫu Hóa An (cҫu Mӟi), dài 802 m, rӝng 9m. Quân ÿӝi
Sài Gòn phá sұp mӝt nhӏp cҫu năm 1975, ta bҳc nhӏp cҫu tҥm bҵng thép, năm 1986 nhӏp này bӏ
gãy, Bӝ GTVT cho ÿúc nhӏp cҫu bê tông thay thӃ năm 1987).
- Xa lӝ Biên Hòa (nay là Quӕc lӝ 1A) tӯ ngã ba Sһt ÿӃn cҫu Ĉӗng Nai dài 10km, mһt
ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 24m, mӛi bên lӅ 3m, ӣ giӳa có d̫i phân cách lu͛ng xe b̹ng bê tông.
Xa lӝ làm tӯ năm 1957 ÿӃn năm 1961. Cҫu Ĉӗng Nai bҵng bê tông cӕt thép dài 837m, rӝng
12m, thông xe năm 1961; ÿѭӧc sӱa chӳa gia cӕ năm 1994 ÿӇ tăng tҧi trӑng.
II.1.3. Qu͙c l͡ 20:
Quӕc lӝ 20 ÿѭӧc xây dӵng tӯ năm 1920 bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Dҫu Giây ÿӃn chӧ Ĉà Lҥt dài
230 km. Ĉoҥn tӯ ngã ba Dҫu Giây ÿӃn Madagui giáp ÿӏa giӟi tӍnh Lâm Ĉӗng dài 75,4km, kӃt
cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 mét, qua 4 cҫu có tәng chiӅu dài 341 mét, trong ÿó có cҫu
La Ngà dài trên 200 mét và 38 cӕng vӟi tәng chiӅu dài 504 mét.
Ĉoҥn Quӕc lӝ 20 qua tӍnh Ĉӗng Nai giӳ vai trò quan trӑng trong quan hӋ trӵc tiӃp giӳa
các huyӋn phía Bҳc cӫa tӍnh vӟi vùng Nam Tây Nguyên giàu có, gҳn vӟi khu trung tâm cӫa
vùng kinh tӃ trӑng ÿiӇm phía Nam sӁ ÿѭӧc cҧi tҥo mӣ rӝng theo tiêu chuҭn ÿѭӡng cҩp I - II
ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 15 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7, mét hành lang bҧo vӋ mӛi
bên 20 mét.
Trong tѭѫng lai nhu cҫu giao lѭu giӳa khu vӵc cҧng biӇn phía Ĉông (VNJng Tàu, TP. Hӗ
Chí Minh) vӟi vùng Nam Tây Nguyên rҩt lӟn. ĈӇ rút ngҳn khoҧng cách vұn chuyӇn và giҧm
bӟt lѭӧng xe lѭu thông trên Quӕc lӝ 1, sӁ mӣ Quӕc lӝ 20 kéo dài (TӍnh lӝ 25) tӯ ngã ba Dҫu
Giây qua khu vӵc sân bay quӕc tӃ (theo quy hoҥch sӁ xây dӵng ӣ xã Lӝc An) qua huyӋn Nhѫn
Trҥch vѭӧt sông Ĉӗng Nai tӟi ÿҫu phà Cát Lái Nhѫn Trҥch, dài 49 km, theo tiêu chuҭn ÿѭӡng
cҩp I - II ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng kӃt cҩu bҵng bê tông nhӵa rӝng 15 mét.
II.1.4. Qu͙c l͡ 51:
Quӕc lӝ 51 bҳt ÿҫu tӯ ngã ba ÿi VNJng Tàu (Quӕc lӝ1) - trѭӟc ÿây bҳt ÿҫu tӯ ngã ba
Vѭӡn Mít - thuӝc ÿӏa bàn thành phӕ Biên Hòa ÿӃn Bѭu ÿiӋn Bãi Trѭӟc thành phӕ VNJng Tàu dài
95 km, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 - 10m. Ĉѭӡng ÿѭӧc nâng cҩp tӯ năm 1965
trong ÿó làm mӟi hѫn 5km tӯ ngã ba ÿi VNJng Tàu ÿӃn xã Phѭӟc Tân (gҫn cәng 11 Long Bình),
ÿoҥn còn lҥi là cҧi tҥo và mӣ rӝng Quӕc lӝ 15 cNJ. Ĉoҥn ÿi trong tӍnh Ĉӗng Nai tӯ ngã ba ÿi
VNJng Tàu ÿӃn cuӕi xã Phѭӟc Thái giáp giӟi huyӋn Tân Thành, tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu dài
42km qua 10 cҫu vӟi tәng chiӅu dài 190 mét và 21 cӕng vӟi tәng chiӅu dài 481 mét.
Ĉoҥn Quӕc lӝ 51 ÿi qua tӍnh Ĉӗng Nai có vai trò rҩt quan trӑng trong mӕi quan hӋ trӵc
tiӃp gҳn bó giӳa các trung tâm kinh tӃ lӟn cӫa ÿӏa bàn kinh tӃ trӑng ÿiӇm phía Nam. Có thӇ xem
Quӕc lӝ 51 là trөc xѭѫng sӕng giao thông ÿӕi ngoҥi cӫa tӍnh Ĉӗng Nai cNJng nhѭ ÿӏa bàn kinh tӃ
trӑng ÿiӇm phía Nam; do ÿó tuyӃn ÿѭӡng Quӕc lӝ 51 sӁ ÿѭӧc cҧi tҥo mӣ rӝng theo tiêu chuҭn
ÿѭӡng cҩp I - II ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 24 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét, hành
lang bҧo vӋ mӛi bên rӝng 20 mét.

16.7 Page 157

▲back to top


II.1.5. Qu͙c l͡ 56 (tên cNJ là ĈT 763, sau ÿó ÿ͝i thành T͑nh l͡ 2)
Tӯ năm 1995 trӣ vӅ trѭӟc, tuyӃn ÿѭӡng này là tӍnh lӝ (nҵm trong nӝi bӝ mӝt tӍnh và do
tӍnh quҧn lý), ÿӃn năm 1995 sau khi thành lұp tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu thì con ÿѭӡng này trӣ
thành quӕc lӝ và do Bӝ Giao thông vұn tҧi quҧn lý.
Quӕc lӝ 56 bҳt nguӗn tӯ ngã ba Tân Phong (Quӕc lӝ I) ÿӃn thӏ xã Bà Rӏa dài 52 km làm
tӯ năm 1910. Ĉoҥn tӯ ngã ba Tân Phong ÿӃn ҩp Cây Da Xuân Mӻ (huyӋn Long Khánh) giáp
ranh giӟi tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu dài 18 km, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 6 mét, chҩt
lѭӧng tӕt ÿѭӧc Bӝ giao thông vұn tҧi công nhұn là Quӕc lӝ 56. Ĉây là tuyӃn ÿѭӡng ngoҥi vi
vùng kinh tӃ trӑng ÿiӇm nӕi liӅn hai tӍnh Ĉӗng Nai, Bà Rӏa - VNJng Tàu, sӁ ÿѭӧc cҧi tҥo theo
tiêu chuҭn ÿѭӡng cҩp I - II ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 15 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7
mét.
II.2. Các tuy͇n t͑nh l͡:
II.2.1. T͑nh l͡ 764 (h͏ Sông Ray):
Làm năm 1981 bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Suӕi Cát (Quӕc lӝ I) ÿӃn suӕi Gia Óet ranh giӟi tӍnh
Bà Rӏa - VNJng Tàu, dài 29,9 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng 6 mét. TuyӃn ÿѭӡng ÿi qua 7 cҫu vӟi
tәng chiӅu dài 81 mét và 6 cӕng vӟi tәng chiӅu dài là 70 mét. TuyӃn ÿѭӡng này nҵm trên huyӋn
Xuân Lӝc sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét tính tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.2.2. T͑nh l͡ 765 (h͏ Sông Ray):
Làm năm 1924 bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Cҭm Mӻ (TL.2) ÿӃn cҫu TH.6 (cҫu Sông Ray) dài
18,650 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng 6 mét. TuyӃn ÿѭӡng ÿi qua cҫu sông Ray dài 25 mét. TuyӃn
ÿѭӡng này nӕi liên TӍnh lӝ 2 tӯ ngã ba Cҭm Mӻ vӟi khu vӵc Sông Ray nên sӁ ÿѭӧc nâng cҩp
thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi
tӓa 7 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
II.2.3. T͑nh l͡ 766 (TL.333):
Làm năm 1917, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Ông Ĉӗn ÿӃn cҫu Gia Huynh (ranh giӟi cӫa huyӋn
Xuân Lӝc vӟi huyӋn Ĉӭc Linh, tӍnh Bình Thuұn), dài 12,98 km, ÿѭӡng nhӵa, mһt ÿѭӡng rӝng 6
mét, trong ÿó có 4,98 km ÿѭӡng ÿá và ÿi qua cҫu Gia Ui dài 6 mét. Theo quy hoҥch, tuyӃn
ÿѭӡng này sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét tính tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.2.4. T͑nh l͡ 767 (H͙ Nai 4 - Tr͓ An):
Làm năm 1983, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Bùi Chu, xã Bҳc Sѫn, huyӋn Thӕng Nhҩt ÿӃn trҥm
thuӃ ÿѭӡng chiӃn khu Ĉ, Lâm trѭӡng Mã Ĉà, dài 22 km, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 mét ÿi
qua 7 cҫu vӟi tәng chiӅu dài 497 mét và 10 cӕng vӟi tәng chiӅu dài là 150 mét, ÿây là tuyӃn
ÿѭӡng chiӃn lѭӧc nӕi Khu du lӏch Trӏ An vӟi Quӕc lӝ I sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III
ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt bҵng bê tông nhӵa rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét, lӝ giӟi mӛi
bên 20 mét.
II.2.5. T͑nh l͡ 768 (TL.24):
Ĉѭӡng này ÿã có tӯ xѭa, nhѭng không rõ năm nào, năm 1984 tӍnh ÿҫu tѭ nâng cҩp.
Ĉѭӡng này bҳt ÿҫu tӯ ÿҫu cҫu Hóa An ÿӃn ngã ba thӏ trҩn Vƭnh An (TL.767) dài 40,4 km, mһt
ÿѭӡng rӝng 6 mét, trong ÿó có 24,5 km ÿѭӡng nhӵa, 18,9 km ÿѭӡng ÿá và sӓi ÿi qua 19 cҫu bê

16.8 Page 158

▲back to top


tông cӕt thép vӟi tәng chiӅu dài cҫu là 350,44 mét và tәng chiӅu dài cӕng là 308 mét. Ĉoҥn tӯ
ÿҫu cҫu Hóa An ÿӃn cҫu Rҥch Ĉông dài 15km (trên tuyӃn ÿѭӡng bao Biên Hòa) nâng cҩp thành
ÿѭӡng cҩp I - II ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 15 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét.
Ĉoҥn tӯ cҫu Rҥch Ĉông ÿӃn ngã ba Cây Gáo thӏ trҩn Vƭnh An nâng cҩp thành ÿѭӡng
nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét, lӝ
giӟi mӛi bên 20 mét.
Ngoài ra TӍnh lӝ 768 còn có mӝt ÿoҥn tӯ ngã ba cѭ xá thӫy ÿiӋn Trӏ An (TL 767) qua
xã Cây Gáo, huyӋn Thӕng Nhҩt ÿӃn ngã ba Phú Cѭӡng dài khoҧng 15 km bӏ ngұp do chҥy
trong lòng hӗ Trӏ An. TӍnh ÿang có kӃ hoҥch khôi phөc ÿoҥn ÿѭӡng này theo tiêu chuҭn ÿѭӡng
cҩp III ÿӗng bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8 mét, hành lang bҧo vӋ mӛi bên rӝng 20 mét.
II.2.6. Ĉ˱ͥng bao thành ph͙ Biên Hòa:
Vӟi tӕc ÿӝ ÿô thӏ hóa hiӋn nay, trong tѭѫng lai thành phӕ Biên Hòa sӁ là mӝt thành phӕ
ÿông dân, tӕc ÿӝ lѭu thông trên các tuyӃn ÿѭӡng qua trung tâm thành phӕ sӁ bӏ ҧnh hѭӣng. ĈӇ
tҥo ÿiӅu kiӋn giao thông thông suӕt giӳa các trung tâm công nghiӋp cӫa tӍnh cNJng nhѭ các khu
công nghiӋp cӫa ÿӏa bàn kinh tӃ trӑng ÿiӇm phía Nam mà không ÿi qua trung tâm thành phӕ và
huyӋn lӷ, tӍnh chӫ trѭѫng mӣ ÿѭӡng bao thành phӕ Biên Hòa và các thӏ trҩn. TuyӃn này chӫ
yӃu là lҩy TӍnh lӝ 24 (768) làm cѫ sӣ bҳt ÿҫu tӯ ÿҫu cҫu Hóa An ÿӃn khu du lӏch Bӱu Long rӁ
thành hai nhánh. Mӝt nhánh rӁ trái (làm mӟi) vѭӧt sông Ĉӗng Nai bҵng cҫu bê tông cӕt thép
dài 800 mét sang huyӋn Tân Uyên nӕi vào TӍnh lӝ 16 sang Quӕc lӝ 13 tӯ Tây Nguyên xuӕng.
Nhánh còn lҥi theo ÿѭӡng TӍnh lӝ 24 qua xã Thҥnh Phú ÿӃn cҫu Rҥch Ĉông mӣ ÿѭӡng mӟi
ÿӃn ÿӏa phұn xã Bҳc Sѫn huyӋn Thӕng Nhҩt, theo TӍnh lӝ 767 qua Quӕc lӝ I mӟi (ÿѭӡng tránh
trung tâm thành phӕ Biên Hòa). TuyӃn này dài 39km, ÿoҥn mӣ mӟi tӯ cҫu Rҥch Ĉông ÿӃn
Quӕc lӝ I mӟi dài khoҧng 24 km, xây dӵng theo tiêu chuҭn ÿѭӡng cҩp I - II ÿӗng bҵng, mһt
ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 15 mét, hành lang bҧo vӋ mӛi bên rӝng 20 mét.
II.2.7. T͑nh l͡ 25 (ĈT 769):
Làm năm 1926, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Dҫu Giây cҳt Quӕc lӝ 51 tҥi thӏ trҩn Long Thành qua
xã Phѭӟc ThiӅn ÿӃn bӃn phà Cát Lái dài 52,8km trong ÿó có 22,4 km ÿѭӡng nhӵa, 30,4 km
ÿѭӡng ÿá sӓi ÿӓ. TuyӃn ÿѭӡng này hiӋn xuӕng cҩp nghiêm trӑng, có ÿoҥn hѭ hӓng nһng, không
lѭu thông ÿѭӧc nhѭ ӣ xã Long Ĉӭc, xã Bình Sѫn huyӋn Long Thành. TuyӃn ÿѭӡng ÿi qua 8
cҫu có tәng chiӅu dài 176 mét và 26 cӕng vӟi tәng chiӅu dài 240 mét. Ĉây là tuyӃn ÿѭӡng
chính nӕi trung tâm kinh tӃ ngã ba Dҫu Giây vӟi các trung tâm công nghiӋp cҩp quӕc gia, nâng
cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, mһt ÿѭӡng rӝng
8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
Ngoài ra nhҵm tҥo ÿiӅu kiӋn giao lѭu nhanh chóng giӳa các khu công nghiӋp cӫa ÿӏa
bàn kinh tӃ trӑng ÿiӇm phía Nam, chӫ yӃu là Khu công nghiӋp Tam Phѭӟc (dӕc 47) và Khu
công nghiӋp An Phѭӟc vӟi các trung tâm kinh tӃ phía Ĉông và vùng Nam Tây Nguyên, cҫn mӣ
rӝng tuyӃn ÿѭӡng tӯ TӍnh lӝ 769, khu vӵc xã lӝ 25, huyӋn Thӕng Nhҩt qua Khu du lӏch thác An
ViӉn nӕi vӟi Quӕc lӝ 51 tҥi ngã ba Thái Lan dài 10km, xây dӵng thành ÿѭӡng cҩp III ÿӗng
bҵng, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
II.2.8. T͑nh l͡ 16:
Làm năm 1917, tӯ Tân Vҥn qua Tân Ba, Tân Uyên, Ĉӗng Xoài ÿӃn Bù Ĉăng. Trong
phҥm vi tӍnh Ĉӗng Nai tӯ ngã ba Tân Vҥn ÿӃn cҫu Ông TiӃp (ranh giӟi tӍnh Bình Dѭѫng) dài
8km ÿѭӡng nhӵa, mһt ÿѭӡng rӝng 6 mét, trên tuyӃn ÿѭӡng có 4 cҫu là : cҫu Tân Vҥn, cҫu Thӫ
Huӗng, cҫu Rҥch Sӓi, cҫu Cái Buông vӟi tәng chiӅu dài là 129,2 mét. Ĉây là mӝt tuyӃn ÿѭӡng

16.9 Page 159

▲back to top


quan trӑng nҵm trong hӋ thӕng ÿѭӡng bao thành phӕ Biên Hòa, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng
cҩp II thành phӕ, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 15 mét, hè phӕ và ÿѭӡng thô sѫ 19x2
mét, dӵ trӳ mӛi bên 3 mét tәng cӝng chӍ giӟi ÿӓ (lӝ giӟi) là 55 - 65 mét.
II.2.9. T͑nh l͡ 15:
Trѭӟc ÿây ÿѭӡng 15 là quӕc lӝ, nó bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Vѭӡn Mít (gһp QL IK) ÿӃn ngã ba
Tam HiӋp (gһp QL IA) xuyên qua Khu công nghiӋp Long Bình ÿӃn Bѭu ÿiӋn VNJng Tàu, là
ÿѭӡng nhӵa rӝng 8 mét, làm xong năm 1910. Tӯ khi có khu tәng kho Long Bình và xây dӵng
Quӕc lӝ 51 thì con ÿѭӡng này ÿѭӧc chia làm 2 ÿѭӡng là Quӕc lӝ 51 và TӍnh lӝ 15. TӍnh lӝ 15
ngày nay là ÿoҥn bҳt nguӗn tӯ ngã ba Vѭӡn Mít ÿӃn ngã ba Tam HiӋp (gһp xa lӝ Biên Hòa) dài
5,2 km, mһt ÿѭӡng 10,5 km, mӛi bên lӅ rӝng tӯ 2 - 5 mét, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa. Riêng ÿoҥn
tӯ ngã ba Tam HiӋp qua Khu công nghiӋp Long Bình ÿӃn QL 51 trӣ thành ÿѭӡng nӝi bӝ Khu
công nghiӋp Long Bình dài khoҧng trên 5km ÿѭӡng nhӵa, mһt ÿѭӡng rӝng 6 mét ӣ ÿoҥn cuӕi
gҫn cәng 11, mһt ÿѭӡng xuӕng cҩp nһng xe ô tô ÿi lҥi khó khăn.
TӍnh lӝ 15 là trөc ÿѭӡng chính cӫa thành phӕ Biên Hòa nên trong các giӡ cao ÿiӇm lѭu
lѭӧng xe rҩt lӟn. ĈӇ giҧi quyӃt giao thông thông suӕt trong các giӡ cao ÿiӇm, tӍnh kiӃn nghӏ xây
dӵng thành ÿѭӡng tiêu chuҭn cҩp I - II thành phӕ, mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 15 mét, hè phӕ
và ÿѭӡng xe thô sѫ 12x2 mét, dӵ trӳ mӛi bên 3 mét, tәng cӝng chӍ giӟi ÿӓ (lӝ giӟi) là 55 - 65
mét.
II.2.10. Ĉ˱ͥng Ĉ͛ng Khͧi (Biên Hòa):
Làm năm 1980, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Quӕc lӝ IA (xa lӝ Biên Hòa) ÿӃn ÿѭӡng bao thành
phӕ Biên Hòa (TӍnh lӝ 24) dài 14 km, trên tuyӃn có cҫu Ĉӗng Khӣi dài 20 mét. HiӋn nay toàn
tuyӃn có 5 km mӟi nâng cҩp thành ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 15 mét, mӛi bên lӅ 5 - 15 mét,
chҩt lѭӧng tӕt; 6,8 km ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 6,8 mét; 2,2 km ÿѭӡng sӓi ÿӓ, mһt ÿѭӡng rӝng
6 mét.
Ĉѭӡng Ĉӗng Khӣi là trөc ÿѭӡng chính nӕi thành phӕ Biên Hòa vӟi huyӋn Vƭnh Cӱu,
theo quy hoҥch ÿӃn năm 2010 sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng cҩp II thành phӕ, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê
tông nhӵa rӝng 15 mét, hè phӕ và ÿѭӡng thô sѫ 19x2 mét, tәng cӝng chӍ giӟi ÿӓ (lӝ giӟi) là 55 -
65 mét.
II.2.11. Ĉ˱ͥng Sóc Lu - Tr͓ An:
Làm năm 1984, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba khai thác ÿá QL.20 (ӣ xã Quang Trung huyӋn Thӕng
Nhҩt) ÿӃn cѭ xá thӫy ÿiӋn Trӏ An nӕi vӟi TӍnh lӝ 767 tҥi thӏ trҩn Vƭnh An dài 19 km, mһt
ÿѭӡng rҧi sӓi ÿӓ, rӝng 5 - 6 mét, quy hoҥch nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có
kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, mһt ÿѭӡng rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi
tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3. Các tuy͇n huy͏n l͡ (ÿ˱ͥng do huy͏n qu̫n lý):
II.3.1. Ĉ˱ͥng Tr̫ng Bom - Cây Gáo:
Làm năm 1958 bҳt ÿҫu tӯ kilômét 1849 + 200 Quӕc lӝ I ӣ thӏ trҩn Trҧng Bom qua xã
Sông Trҫu nӕi vӟi TӍnh lӝ 24 ÿang bӏ ngұp nѭӟc ӣ xã Cây Gáo, huyӋn Thӕng Nhҩt, dài 18 km
ÿѭӡng sӓi ÿӓ, mһt ÿѭӡng rӝng 4 - 5 mét, trên tuyӃn ÿѭӡng có 3 cҫu vӟi tәng chiӅu dài 42 mét,
nâng cҩp thành ÿѭӡng cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi
mӛi bên rӝng 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.2. Ĉ˱ͥng Phú S˯n - Tân Cang:

16.10 Page 160

▲back to top


Làm năm 1958, bҳt ÿҫu tӯ Quӕc lӝ I tҥi xã Bҳc Sѫn, huyӋn Thӕng Nhҩt qua trҥi heo Phú
Sѫn, qua xã Giang ĈiӅn sang khu quân sӵ dӕc 47 (Trѭӡng sƭ quan lөc quân 2) nӕi vào TӍnh lӝ
25, dài 22 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 4 - 5 mét, trên tuyӃn ÿѭӡng này có cҫu qua sông Lá
Buông nhѭng bӏ sұp không qua lҥi ÿѭӧc.
Mӝt phҫn tuyӃn ÿѭӡng này xây dӵng thành ÿѭӡng bao quanh thành phӕ Biên Hòa, ÿoҥn
còn lҥi dài 17 km nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.3. Ĉ˱ͥng Tr̫ng Bom - Tam Ph˱ͣc:
Làm năm 1933, bҳt ÿҫu tӯ thӏ trҩn Trҧng Bom qua xã Ĉӗi 61, xã An ViӉn (huyӋn hӕng
Nhҩt) sang xã Tam Phѭӟc (huyӋn Long Thành) ÿӃn ngã ba Thái Lan trên Quӕc lӝ 51 dài 19 km,
mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 4 - 6 mét. Trên tuyӃn ÿѭӡng này có 2 cҫu: cҫu Suӕi Tre và cҫu Sông
Buông vӟi tәng chiӅu dài là 62 mét . TuyӃn ÿѭӡng này sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III
ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi
tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng .
II.3.4. Ĉ˱ͥng10 (ÿ˱ͥng 320 cNJ):
Làm năm 1926, bҳt dҫu tӯ ngã ba cәng gӛ (TL.25) thuӝc ÿӏa phұn huyӋn Long Thành
do Nông trѭӡng cao su Bình Sѫn quҧn lý qua Nông trѭӡng cao su Cҭm Ĉѭӡng ÿӃn TӍnh lӝ 2
thuӝc xã Xuân Ĉѭӡng huyӋn Long Khánh, dài 30 km. Mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 5 - 6 mét, có
ÿoҥn bӏ hѭ hӓng nһng, có ÿoҥn nông trѭӡng cao su ÿã láng nhӵa dài khoҧng 5 km. Xây dӵng
nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét,
lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.5. Ĉ˱ͥng16:
Làm năm 1977, bҳt ÿҫu tӯ ngã ba Xuân HiӋp qua Xuân Thӑ, Xuân Bҳc (huyӋn Xuân
Lӝc) qua xã Suӕi Nho ÿӃn ngã ba ҩp Cây xăng xã Phú Túc (huyӋn Ĉӏnh Quán), dài 29 km. Mһt
ÿѭӡng cҩp phӕi sӓi ÿӓ, rӝng 5 - 6 mét có ÿoҥn ÿã rҧi nhӵa . SӁ xây dӵng nâng cҩp thành ÿѭӡng
nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20
mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.6. Ĉ˱ͥng Ph˱ͣc Thái - C̱m MͿ:
Làm năm 1957, bҳt ÿҫu tӯ Quӕc lӝ 51, xã Phѭӟc Thái qua ÿӏa phұn tӍnh Bà Rӏa - VNJng
Tàu ÿӃn TӍnh lӝ 2 tҥi xã Xuân Mӻ, huyӋn Long Khánh, dài 27 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ có ÿoҥn bӏ
hѭ hӓng, ô tô ÿi lҥi khó khăn. TuyӃn ÿѭӡng này kӃt hӧp vӟi hӋ thӕng ÿѭӡng Sông Ray là mҥng
lѭӟi ÿѭӡng chiӃn lѭӧc cӫa tӍnh. Ĉѭӡng Phѭӟc Thái - Cҭm Mӻ ÿӃn khu vӵc hӗ Suӕi Cҧ có mӝt
nhánh ÿi theo ÿѭӡng Suӕi Quít nӕi vào lӝ 10 (HuyӋn lӝ 10), cҧ 2 nhánh có chiӅu dài 53km, dӵ
kiӃn nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa rӝng 8
mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
II.3.7. Ĉ˱ͥng 19 (ÿ˱ͥng bao Khu công nghi͏p Nh˯n Tr̩ch):
Ĉѭӡng 19 bҳt ÿҫu tӯ TӍnh lӝ 25 tҥi xã Phѭӟc ThiӅn ÿi vòng vӅ phía Nam Khu công
nghiӋp Nhѫn Trҥch ÿӃn TӍnh lӝ 25 tҥi xã Ĉҥi Phѭӟc, dài 34 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 5 - 6
mét, ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa,
rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng. KiӃn nghӏ nӕi ÿѭӡng
19 qua trung tâm xã Tam An ÿӃn HuyӋn lӝ 2 nâng cҩp theo tiêu chuҭn ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng
bҵng .

17 Pages 161-170

▲back to top


17.1 Page 161

▲back to top


II.3.8. Ĉ˱ͥng Xuân H˱ng - Tà Lú (ÿ˱ͥng 330 cNJ):
Làm năm 1930, bҳt ÿҫu tӯ Quӕc lӝ I tҥi xã Xuân Hѭng qua ranh giӟi tӍnh Bà Rӏa - VNJng
Tàu ÿӃn TӍnh lӝ 765 (hӋ Sông Ray). Ĉѭӡng cҩp phӕi sӓi ÿӓ, dài 17km, ÿã hѭ hӓng nһng. ĈӇ
ÿҧm bҧo giao thông thông suӕt cӫa vùng này sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng,
có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 15 mét.
II.3.9. Ĉ˱ͥng Su͙i Tre - Bình L͡c:
Làm năm 1930, bҳt ÿҫu tӯ cua Heo (Q L.I) xã Suӕi Tre, huyӋn Long Khánh ÿӃn Quӕc
lӝ 20 tҥi xã Quang Trung, huyӋn Thӕng Nhҩt dài 13 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng 4 - 5 mét, sӁ
nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét,
lӝ giӟi mӛi bên 15 mét.
II.3.10. Ĉ˱ͥng Xuân Vinh - Bình L͡c:
Bҳt ÿҫu tӯ cua Heo tҥi thӏ trҩn Long Khánh qua xã Xuân Vinh, Xuân Bình, huyӋn Long
Khánh ÿӃn Quӕc lӝ 20 tҥi xã Gia KiӋm huyӋn Thӕng Nhҩt dài 17 km. Mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 5
- 6 mét, sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa,
rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 15 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.11. Ĉ˱ͥng Xuân Vinh - Gia Ray:
Bҳt ÿҫu tӯ ÿѭӡng NguyӉn Văn Bé, thӏ trҩn Long Khánh qua xã Xuân Vinh, khu Bàu
Cӕi, cҳt huyӋn lӝ qua ga Gia Ray nӕi vào TӍnh lӝ 766, ÿѭӡng ÿҩt dài 18 km. KiӃn nghӏ nâng
cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ
giӟi mӛi bên 15 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét.
II.3.11. Ĉ˱ͥng Phú Ng͕c - Ĉ͓nh Quán:
Bҳt ÿҫu tӯ kilômét 105 Quӕc lӝ 20, là ÿѭӡng sӓi ÿӓ vѭӧt qua sông La Ngà nӕi vào
huyӋn lӝ 16, chiӅu dài khoҧng 18 km. Dӵ kiӃn nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng,
có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét
kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.13. Ĉ˱ͥng Thanh Tùng - Ĉ͓nh Quán:
Bҳt ÿҫu tӯ kilômét 112 Quӕc lӝ 20, huyӋn Ĉӏnh Quán qua Lâm trѭӡng Tân Phú ÿӃn
sông La Ngà (ranh giӟi tӍnh Bình Thuұn), dài 15 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 4 - 5 mét, sҽ ÿѭӧc
nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét,
lӝ giӟi mӛi bên 15 mét. TuyӃn ÿѭӡng này có thӇ nӕi vào TӍnh lӝ 766 ӣ huyӋn Ĉӭc Linh.
II.3.14. Ĉ˱ͥng Cao Cang - Ĉ͓nh Quán:
Bҳt ÿҫu tӯ Quӕc lӝ 20 ӣ thӏ trҩn Ĉӏnh Quán qua Nông trѭӡng Cao Cang, vѭӧt sông La
Ngà qua huyӋn Ĉӭc Linh, tӍnh Bình Thuұn nӕi vào TӍnh lӝ 766. Mһt ÿѭӡng cҩp phӕi sӓi ÿӓ dài
12 km, rӝng 6 mét nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.15. Ĉ˱ͥng Tà Lài - Ĉ͓nh Quán:
Bҳt ÿҫu tӯ bӡ sông Ĉӗng Nai tҥi xã Tà Lài ÿi qua kilômét 125 Quӕc lӝ 20 ÿӃn xã Trà
Cә dài 29 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng 6 mét. Ĉѭӡng Tà Lài (lӝ 333 cNJ) có thӇ xây dӵng thành
ÿѭӡng liên tӍnh theo quy hoҥch phát triӇn giao thông cӫa tӍnh Ĉӗng Nai, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét

17.2 Page 162

▲back to top


và xây dӵng kéo dài thêm 7 km sӁ nӕi vào ÿѭӡng Cao Cang vѭӧt sông La Ngà qua tӍnh Bình
Thuұn.
II.3.16. Ĉ˱ͥng Núi T˱ͫng - Tân Phú:
Bҳt ÿҫu tӯ ÿѭӡng Tà Lài qua xã Núi Tѭӧng ÿӃn ÿѭӡng 600A, chiӅu dài 10km, ÿѭӡng
sӓi ÿӓ, mһt ÿѭӡng rӝng 6 - 7 mét qua 2 cҫu bê tông mӟi xây dӵng năm 1994, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp
thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, lӝ giӟi
mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.3.17. Ĉ˱ͥng 600A - Tân Phú:
Làm năm 1981, bҳt ÿҫu tӯ ngã 3 kilômét 142 Quӕc lӝ 20 qua Lâm trѭӡng 600 lên khu
rӯng cҩm Nam Cát Tiên ÿӃn sông Ĉӗng Nai, dài 18 km. Mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ rӝng 6 - 7 mét, trên
tuyӃn ÿѭӡng có 3 cҫu sҳt nhӓ. Theo qui hoҥch phát triӇn giao thông vұn tҧi tӍnh Ĉӗng Nai, sӁ
nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét,
lӝ giӟi mӛi bên 20 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng và kiӃn nghӏ mӣ ÿѭӡng 600B,
nhҵm rút ngҳn khoҧng cách tӯ ÿѭӡng Núi Tѭӧng xuӕng Quӕc lӝ 20; vӟi chiӅu dài 12 km theo
tiêu chuҭn ÿѭӡng nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng.
II.3.18. Ĉ˱ͥng 323 (ÿ˱ͥng Tr̯n L͏ Xuân cNJ):
Là ÿѭӡng Trҫn LӋ Xuân cNJ làm năm 1956, bҳt ÿҫu tӯ xã Tà Lài sang Lâm trѭӡng La
Ngà, Lâm trѭӡng Vƭnh An ÿӃn kilômét 96 Quӕc lӝ 20 xã Phú Túc huyӋn Ĉӏnh Quán. Sau khi
xây dӵng trҥm thӫy ÿiӋn Trӏ An, mӝt sӕ ÿoҥn bӏ ngұp dѭӟi lòng hӗ Trӏ An, chӍ còn lҥi ÿoҥn
ÿѭӡng tӯ Quӕc lӝ 20 ÿӃn hӗ Trӏ An dài 4km và ÿoҥn tӯ xã Tà Lài ÿӃn xã Phú Lý trên bӡ hӗ Trӏ
An, dài 25 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng 6 mét nhѭng ÿã xuӕng cҩp nghiêm trӑng, ô tô không lѭu
thông ÿѭӧc .
Theo quy hoҥch phát triӇn giao thông vұn tҧi cӫa tӍnh Ĉӗng Nai, trong thӡi gian tӟi sӁ
nâng cҩp tuyӃn ÿѭӡng 323 tӯ xã Tà Lài ÿӃn bӡ hӗ Trӏ An thuӝc xã Phú Lý, dài 25km thành
ÿѭӡng cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7
mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
II. 3.19 Ĉ˱ͥng Vƭnh An ÿi Ĉ͛ng Phú:
TuyӃn ÿѭӡng này bҳt ÿҫu tӯ ÿѭӡng 323 ӣ khu rӯng cҩm Nam Cát Tiên qua Lâm trѭӡng
Vƭnh An ÿi Ĉӗng Phú, tӍnh Bình Phѭӟc nӕi vào Quӕc lӝ 14 tӯ Tây Nguyên, xuӕng chiӅu dài
khoҧng 30 km, ÿây là con ÿѭӡng quan trӑng phía Bҳc tӍnh Ĉӗng Nai, sӁ nâng cҩp thành ÿѭӡng
nhӵa cҩp III ÿӗng bҵng, kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7m, lӝ
giӟi mӛi bên 15 mét.
II.3.20. Ĉ˱ͥng 107 (Lâm tr˱ͥng La Ngà):
Ĉѭӡng 107 bҳt ÿҫu tӯ kilômét 107 Quӕc lӝ 20 thuӝc huyӋn Ĉӏnh Quán ÿӃn sông Ĉӗng
Nai (phà 107) và mӝt ÿoҥn ÿi cұp sông Ĉӗng Nai tәng chiӅu dài 18 km, mһt ÿѭӡng sӓi ÿӓ, rӝng
5 - 6 mét do Công ty lâm nghiӋp La Ngà quҧn lý, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp III
và kéo thêm 6 km nӕi vӟi ÿѭӡng 323 tҥi Tà Lài, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông nhӵa, rӝng 8
mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
II.3.21. Các tuy͇n ÿ˱ͥng qua Lâm tr˱ͥng Mã Ĉà:
Các tuyӃn giao thông qua Lâm trѭӡng Mã Ĉà có chiӅu dài 44,7 km gӗm:

17.3 Page 163

▲back to top


- Ĉѭӡng chiӃn khu Ĉ bҳt ÿҫu tӯ ngã 3 trҥm thuӃ TӍnh lӝ 767 ÿӃn Ban quҧn lý Lâm
trѭӡng Mã Ĉà, dài 2,2 km, ÿѭӡng nhӵa rӝng 8 mét ÿi qua cҫu chiӃn khu Ĉ, có chiӅu dài 250
mét.
- Ĉѭӡng 322 tӯ Ban quҧn lý Lâm trѭӡng Mã Ĉà ÿӃn Sân bay Rang Rang dài 32km,
ÿѭӡng sӓi ÿӓ, mһt ÿѭӡng rӝng 6 mét, làm khoҧng thӡi gian năm 1956.
- Ĉѭӡng Bà Hào - Phú Lý bҳt ÿҫu tӯ ngã ba ÿұp Bà Hào ÿӃn ngã ba trѭӟc UBND xã
Phú Lý, dài 10,5km, ÿѭӡng sӓi ÿӓ, mһt ÿѭӡng rӝng 6 mét do Lâm trѭӡng Mã Ĉà xây dӵng.
Các tuyӃn ÿѭӡng này có thӇ phát triӇn thành ÿѭӡng liên tӍnh góp phҫn giҧi tӓa lѭӧng xe
lѭu thông trên Quӕc lӝ 20. Ĉây là tuyӃn ÿѭӡng nҵm trong chiӃn lѭӧc phòng thӫ cӫa tӍnh Ĉӗng
Nai nhҵm ÿҧm bҧo giao thông thông suӕt khi Quӕc lӝ 20 bӏ ách tách do thiên tai ÿӏch hӑa. Theo
quy hoҥch phát triӇn giao thông trong thӡi gian tӟi sӁ tiӃn hành nâng cҩp:
- TuyӃn ÿѭӡng chiӃn khu Ĉ bao gӗm cҧ ÿѭӡng vào Nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An có chiӅu
dài 17 km, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét kӇ tӯ lӅ ÿѭӡng.
- TuyӃn ÿѭӡng tӯ Ban quҧn lý Lâm trѭӡng Mã Ĉà ÿӃn ngã 3 trѭӟc UBND xã Phú Lý
dài 23,7 km, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng cҩp III ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt ÿѭӡng bê tông
nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 7 mét, lӝ giӟi mӛi bên 20 mét.
- Ĉoҥn ÿѭӡng tӯ ngã ba ÿұp Bà Hào ÿӃn Sân bay Rang Rang giáp ranh giӟi tӍnh Bình
Phѭӟc, dài 21 km, sӁ ÿѭӧc nâng cҩp thành ÿѭӡng nhӵa cҩp IV ÿӗng bҵng, có kӃt cҩu mһt
ÿѭӡng thҩm ngұp nhӵa, rӝng 8 mét, phҥm vi giҧi tӓa 5 mét tính tӯ lӅ ÿѭӡng.
II.4. Giao thông v̵n t̫i ÿ˱ͥng thͯy:
TӍnh Ĉӗng Nai tѭѫng ÿӕi có nhiӅu sông ngòi nhѭng có nhiӅu gӅnh thác nên viӋc giao
thông vұn tҧi ÿѭӡng thӫy có khó khăn, trӯ ÿoҥn hҥ lѭu sông Ĉӗng Nai tӯ bӃn Vӏnh trӣ ra biӇn
và khu vӵc lòng hӗ Trӏ An. Toàn tӍnh có trên 480 km ÿѭӡng sông và mӝt hӋ thӕng cҧng lӟn nhӓ
phөc vө cho bӕc dӥ hàng hóa và vұn chuyӇn hành khách dӑc sông.
C̫ng Ĉ͛ng Nai thuӝc xã Long Bình Tân là mӝt trong nhӳng cҧng lӟn trên sông Ĉӗng
Nai, diӋn tích bӃn hiӋn nay là 47.000 m2 và vӟi 2 cҫu tàu có diӋn tích 1.105 m2. Cҧng có thӇ
tiӃp nhұn tàu vұn tҧi nhӓ hѫn 3.000 tҩn (hiӋn nay tàu 2.000 tҩn ÿã vào ÿѭӧc, năng lӵc cӫa cҧng
có thӇ ÿҥt 460.000 tҩn/năm). Mһc dù cҧng nҵm cҥnh Quӕc lӝ I, nhѭng ÿѭӡng vào cҧng chӍ mӟi
có mӝt con ÿѭӡng nhӓ duy nhҩt.
Trong thӡi gian tӟi cùng vӟi viӋc xây dӵng các cҧng mӟi, sӁ nâng cҩp và mӣ rӝng Cҧng
Ĉӗng Nai ÿӇ có thӇ tiӃp nhұn ÿѭӧc các loҥi tàu có trӑng tҧi 5.000 - 7.000 tҩn, năng lӵc thông
qua cҧng ÿҥt 1,5 - 2 triӋu tҩn/năm. Xây dӵng màng lѭӟi ÿѭӡng sҳt nӕi liӅn vӟi cҧng, tăng thêm
sӕ trang thiӃt bӏ cho cҧng khi mӣ rӝng, cө thӇ sӁ ÿҫu tѭ thêm:
Mӝt cҫu chuyên dùng bӕc xӃp container, ba tàu kéo 1000 mã lӵc, hai cҫu ô tô 40 tҩn,
tám xe nâng hàng 5 - 10 tҩn, 15 xe ô tô loҥi 10 tҩn, xây dӵng thêm cҫu cҧng, kho bãi và nҥo vét
cӱa luӗng cho tàu 5.000 - 7.000 tҩn ra vào, xây dӵng cҫu bӃn liӅn bӡ 300 mét và bӃn ghe,
thuyӅn 50 mét, ÿһt 6 phao neo (3 cҫu nәi), nҥo vét cӱa luӗng cho tàu trên 7.000 tҩn có thӇ cұp
bӃn, xây dӵng 7000 m2 nhà kho, xây dӵng 12.000 m2 ÿѭӡng lѭu thông trong cҧng và bãi ÿӛ xe,
xây dӵng hӋ thӕng cҩp thoát nѭӟc, xây dӵng hӋ thӕng cung cҩp ÿiӋn và chiӃu sáng, san lҳp tҥo
bãi và trang bӏ các tiӋn nghi khác cho nhu cҫu cӫa mӝt cҧng tàu...

17.4 Page 164

▲back to top


C̫ng Gò D̯u A (Nh˯n Tr̩ch) quy hoҥch xây dӵng 3 cҫu tàu, năng lӵc bӕc xӃp 10.000
tҩn. HiӋn nay ÿã xây xong 2 cҫu tàu, dài 350 mét, năng lӵc mӛi cҫu 5.000 tҩn. Năng lӵc tәng
cӝng cӫa cҧng là 1.133.000 tҩn/ năm.
C̫ng Gò D̯u B (Nh˯n Tr̩ch) quy hoҥch 8 bӃn cҫu tàu (6 bӃn container và 2 bӃn tәng
hӧp). Năng lӵc thiӃt kӃ 10 triӋu tҩn hàng hóa/năm. HiӋn nay cҧng này mӟi xây dӵng ÿѭӧc bӃn
tәng hӧp sӕ 2.
Ngoài 3 cҧng chính trên, tӍnh còn dӵ kiӃn xây dӵng Cҧng Phѭӟc An, Phú Hӳu (huyӋn
Nhѫn Trҥch). Ngoài ra, hiӋn nay còn có các cҧng chuyên dùng: Cҧng phӕt phát 3.000 tҩn (nhà
máy phӕt phát Long Thành), Cҧng Vedan 12.000 tҩn, Cҧng ga khí ÿӕt 6.500 tҩn, Cҧng dăm gӛ
3.000 tҩn, Cҧng lӓng cӫa công ty vұt tѭ tәng hӧp tӍnh, Cҧng lӓng cӫa công ty Tín Nghƭa, Cҧng
thӭc ăn gia súc 300 tҩn, Cҧng COGIDO...
III. ĈӎNH HѬӞNG GIAO THÔNG - VҰN TҦI ĈӂN NĂM 2010:
Ĉӗng Nai là mӝt tӍnh nҵm trong vùng kinh tӃ trӑng ÿiӇm cӫa cҧ nѭӟc, sҧn lѭӧng hàng
hóa tăng nhanh, nhҩt là sҧn xuҩt công nghiӋp; nhu cҫu vӅ lao ÿӝng cho sҧn xuҩt, trong thӡi gian
tӟi sӁ có mӭc tăng dân sӕ vӅ cѫ hӑc cao. Theo dӵ báo cӫa Cөc thӕng kê và Sӣ giao thông vұn
tҧi ÿӃn năm 2010 dân sӕ tӍnh Ĉӗng Nai sӁ là 2.816.125 ngѭӡi. Khӕi lѭӧng hàng hóa vұn chuyӇn
là 43.501.508 tҩn, trong ÿó:
- Nhu cҫu vұn chuyӇn nông sҧn, trӗng trӑt, chăn nuôi: 2.523.000 tҩn
- Nhu cҫu vұn chuyӇn lѭѫng thӵc thӵc phҭm: 2.535.238 tҩn
- Nhu cҫu vұn chuyӇn công nghӋ phҭm: 16.313.066 tҩn
- Nhu cҫu vұn chuyӇn phөc vө sҧn xuҩt: 496.700 tҩn
- Nhu cҫu vұn chuyӇn sҧn phҭm lâm nghiӋp: 3.531.000 tҩn
- Nhu cҫu vұn chuyӇn sҧn phҭm hàng hóa công nghiӋp: 14.482.460 tҩn
Trong sӕ khӕi lѭӧng hàng hóa cҫn vұn chuyӇn trong thӡi gian tӟi thì 80% là do phѭѫng
tiӋn vұn tҧi ÿѭӡng bӝ ÿҧm nhұn.
Theo quy hoҥch tәng thӇ cӫa tӍnh Ĉӗng Nai ÿӃn năm 2010 ÿѭӧc Chính phӫ phê duyӋt
tҥi QuyӃt ÿӏnh sӕ 880/TTg ngày 23 tháng 11 năm 1996 thì mҥng lѭӟi giao thông dӵa trên màng
lѭӟi giao thông hiӋn có, căn cӭ ÿһc ÿiӇm kinh tӃ, dân cѭ và hàng hóa tӯng vùng ÿӇ xây dӵng
màng lѭӟi giao thông liên hoàn nhҵm ÿҧm bҧo nhu cҫu ÿi lҥi, vұn chuyӇn hàng hóa trong nӝi
tӍnh và ra ngoài tӍnh có hiӋu quҧ, phҧi ÿҧm bҧo mӻ quan và an toàn.
Phѭѫng hѭӟng mөc tiêu quy hoҥch xây dӵng và nâng cҩp hӋ thӕng giao thông cӫa tӍnh
nhѭ sau:
III.1. V͉ ÿ˱ͥng b͡:
Quӕc lӝ ÿѭӡng nhӵa ÿҥt tiêu chuҭn cҩp II trӣ lên; tӍnh lӝ ÿѭӡng nhӵa ÿҥt cҩp III trӣ lên,
huyӋn lӝ ÿѭӡng nhӵa ÿҥt cҩp IV là phә biӃn; ÿѭӡng xã tùy ÿiӅu kiӋn tӯng xã sӁ rҧi nhӵa. Các
ÿѭӡng tӍnh, ÿѭӡng huyӋn, ÿѭӡng xã cҫn nâng tҧi trӑng tӯ 5 ÿӃn 8 tҩn hiӋn tҥi lên 10 ÿӃn 15 tҩn
trong nhӳng năm tӟi vӟi kӃt cҩu ÿá tráng nhӵa.
Xây dӵng ÿѭӡng cao tӕc Biên Hòa - VNJng Tàu tӯ ngã ba VNJng Tàu ÿi dӑc theo Quӕc lӝ
51 và ÿѭӡng cao tӕc Thành phӕ Hӗ Chí Minh - VNJng Tàu, tӯ Thӫ Thiêm xuӕng Cát Lái qua
Long Thành nӕi vào ÿѭӡng cao tӕc tӯ Biên Hòa xuӕng. Tәng chiӅu dài là 78km. Nâng cҩp
Quӕc lӝ I, Quӕc lӝ 51, Quӕc lӝ 20 và các ÿѭӡng tӍnh lӝ. Mӣ rӝng ÿѭӡng bao quanh thành phӕ

17.5 Page 165

▲back to top


Biên Hòa (ÿѭӡng cҩp III), xây mӟi và nâng cҩp mӝt sӕ ÿѭӡng nӝi ô Biên Hòa, nҳn lҥi mӝt sӕ
tuyӃn ÿѭӡng, ÿoҥn ÿѭӡng... tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho viӋc giao thông thông suӕt. Nâng cҩp
mӝt sӕ tuyӃn ÿѭӡng huyӋn nhѭ: ÿѭӡng Sóc Lu - Trӏ An, Trҧng Bom - Cây Gáo, Trҧng Bom -
Tam Phѭӟc, huyӋn lӝ 10 (ÿѭӡng 320 cNJ). Phát triӇn mҥnh hӋ thӕng giao thông nông thôn thông
suӕt ÿӃn các thôn, ҩp.
III.2. V͉ ÿ˱ͥng thͯy:
Ngoài viӋc nâng cҩp, mӣ rӝng, xây dӵng thêm kho bãi tҥi các bӃn cҧng hiӋn có, cҫn xây
dӵng thêm các bӃn phөc vө nhu cҫu ngày càng tăng cӫa vұn tҧi ÿѭӡng sông và trong lòng hӗ
Trӏ An.
- Nâng cҩp, mӣ rӝng Cҧng Ĉӗng Nai ÿӇ có thӇ tiӃp nhұn các loҥi tàu có trӑng tҧi 3000
ÿӃn 5000 DWT, năng lӵc thông qua cҧng ÿҥt 325.000 tҩn/năm, xây dӵng màng lѭӟi giao thông
ÿѭӡng bӝ, ÿѭӡng sҳt nӕi liӅn cҧng vӟi ÿѭӡng quӕc gia.
- Xây dӵng Cҧng Gò Dҫu, chiӅu dài tuyӃn khoҧng 1500 - 2000 mét, có thӇ tiӃp nhұn
tàu 15.000 DWT, năng lӵc thông qua ÿҥt 2 - 3 triӋu tҩn/năm.
- Xây dӵng Cҧng Phѭӟc An vӟi chiӅu dài tuyӃn 3,2 km, có thӇ tiӃp nhұn tàu 15.000
DWT, năng lӵc thông qua cҧng ÿҥt 10 triӋu tҩn/năm.
TiӃp tөc khҧo sát xây dӵng Cҧng Phú Hӳu (Nhѫn Trҥch)
Ngoài các cҧng trên sӁ xây dӵng các bӃn sông tҥi các huyӋn nhѭ sau: TP Biên Hòa 4
bӃn, huyӋn Long Thành 3 bӃn, huyӋn Vƭnh Cӱu 6 bӃn, huyӋn Thӕng Nhҩt 1 bӃn, huyӋn Ĉӏnh
Quán 5 bӃn, huyӋn Tân Phú 2 bӃn.
III.3. V͉ ÿ˱ͥng s̷t:
Trѭӟc mҳt ÿӃn năm 2000 chӫ yӃu tұp trung nâng cҩp tuyӃn ÿѭӡng sҳt Thӕng Nhҩt, giҧi
quyӃt sӟm nhӳng ÿoҥn hҥn chӃ tӕc ÿӝ chҥy tàu nhѭ: Trҧng Bom, Dҫu Giây, các cҫu chӫ yӃu,
các ÿoҥn kém chҩt lѭӧng, các ga cNJ chѭa ÿӫ trang thiӃt bӏ. Sau năm 2000 sӁ xây dӵng tuyӃn
ÿѭӡng sҳt Biên Hòa - Bà Rӏa - VNJng Tàu.
III.4. V͉ ÿ˱ͥng hàng không:
Dӵ kiӃn xây dӵng Sân bay Bình Sѫn (Long Thành) ÿҥt tiêu chuҭn quӕc tӃ. Ngoài ra, cҫn
quy hoҥch xây dӵng lҥi các sân bay dã chiӃn làm tӯ trѭӟc năm 1975 nhѭ: Sân bay Rang Rang,
Sân bay khu quân sӵ dӕc 47, Sân bay Cҭm Mӻ, Sân bay Gia Ray... ÿӇ phөc vө phát triӇn kinh tӃ
và du lӏch.

17.6 Page 166

▲back to top


17.7 Page 167

▲back to top


17.8 Page 168

▲back to top


CHѬѪNG VII
THÔNG TIN LIÊN LҤC
I. LѬӦC SӰ THÔNG TIN - LIÊN LҤC
I.1. Thông tin liên l̩c tͳ th͇ kͽ 17 ÿ͇n 1861:
Thông tin liên lҥc là nhu cҫu thiӃt yӃu cӫa con ngѭӡi. Vì vұy nó hình thành và phát
triӇn cùng vӟi sӵ hình thành phát triӇn cӫa con ngѭӡi và xã hӝi loài ngѭӡi. Ӣ mӛi giai ÿoҥn lӏch
sӱ nhҩt ÿӏnh con ngѭӡi ÿӅu có nhӳng phѭѫng thӭc ÿӇ thông tin liên lҥc vӟi nhau. Xã hӝi càng
phát triӇn thì nhu cҫu thông tin liên lҥc càng cao và do ÿó phѭѫng tiӋn thông tin - liên lҥc càng
hiӋn ÿҥi. Thӡi xa xѭa, ngѭӡi ta dùng tiӃng hú, tiӃng tù và, tiӃng chiêng, tiӃng mõ, tiӃng trӕng,...
tӯ viӋc dùng sӭc ngѭӡi, sӭc ngӵa, chim bӗ câu,... ÿӇ thông tin liên lҥc vӟi nhau, ÿӃn nhӳng
phѭѫng tiӋn viӉn thông hiӋn ÿҥi nhѭ ngày nay là cҧ mӝt quá trình phát triӇn lâu dài. Lӏch sӱ
phát triӇn thông tin - liên lҥc cӫa vùng Trҩn Biên xѭa mà mӝt phҫn là tӍnh Ĉӗng Nai ngày nay
cNJng không ngoài dòng chҧy ÿó.
Ngay tӯ khi nhӳng ngѭӡi ÿҫu tiên ÿӃn khai phá và sinh sӕng trên mҧnh ÿҩt này thì nhiӅu
hình thӭc thông tin - liên lҥc dân gian ÿã xuҩt hiӋn. Cho ÿӃn năm 1698, khi NguyӉn Hӳu Cҧnh
thành lұp huyӋn Phѭӟc Long ÿһt dinh Trҩn Biên - tiӅn thân cӫa tӍnh Biên Hòa sau này và tӍnh
Ĉӗng Nai ngày nay - trên mҧnh ÿҩt này vүn chѭa có hӋ thӕng thông tin - liên lҥc cӫa triӅu ÿình
mà chӍ là nhӳng hình thӭc thông tin - liên lҥc dân gian.
Năm 1802, vua Gia Long mӟi cho tiӃn hành ÿo ÿҥc lҥi các ÿѭӡng cái quan tӯ Thăng
Long ÿӃn NghӋ An và ÿӃn năm 1806 mӟi ÿһt các trҥm thuӝc các tӍnh Phú Yên, Khánh Hòa,
Bình Thuұn... trên thiên lý cNJ (ÿѭӡng bӝ lӟn tӯ kinh ÿô HuӃ tӟi Gia Ĉӏnh thành) - cӭ khoҧng
4.000 trѭӧng (hѫn 17 km) ÿһt mӝt nhà trҥm.
Trong phҥm vi tӍnh Biên Hòa, ÿҫu ÿӡi Gia Long ÿһt b͙n trҥm: Thuұn Biên (ӣ giáp giӟi
hai tӍnh Bình Thuұn - Biên Hòa), Xích Lam, Mô Xoài (Bà Rӏa) và Nhà Bè. Năm Minh Mҥng
thӭ ba (1822) ÿәi thành năm trҥm: Thu̵n Biên, Biên Th͓nh (ӣ thôn Tân An, huyӋn Phѭӟc An,
cách trҥm Thuұn Biên 20 dһm), tr̩m sông Biên Long (ӣ thôn Long Hѭѫng, huyӋn Phѭӟc An,
cách trҥm Biên Thӏnh 19 dһm), tr̩m sông Biên L͡c (ӣ thôn Trѭӡng Lӝc, huyӋn Long Thành
ÿӃn tӍnh thành Biên Hòa 20 dһm), tr̩m sông Biên L͍ (ӣ thôn Phѭӟc LӉ, huyӋn Phѭӟc An) (1).
TӍnh Biên Hòa có 30 lính trҥm thay nhau túc trӵc ngày ÿêm. Khi có chiӃu chӍ, công văn
cӫa triӅu ÿình gӣi vào Gia Ĉӏnh hoһc tҩu sӟ các tӍnh gӣi ra HuӃ, lính trҥm phҧi chҥy ngӵa hӓa
tӕc. Thѭӡng thѭӡng tin tӭc tӯ HuӃ gӣi ÿi chӍ bӕn, năm ngày sau ÿã tӟi tay tәng trҩn Gia Ĉӏnh.
Trҥm nào trӉ nҧi, giao chuyӇn chұm thì bӏ phҥt nһng. Trong thӡi kǤ lӏch sӱ ÿó, phѭѫng tiӋn
thông tin liên lҥc thӫ công thô sѫ này ÿã có tác dөng bҧo ÿҧm viӋc chӍ ÿҥo thông suӕt tӯ trung
ѭѫng ÿӃn các ÿӏa phѭѫng xa xôi.
I.2. Thông tin liên l̩c tͳ 1861 - 1945:
Do vӏ trí quan trӑng cӫa Biên Hòa ÿӕi vӟi Sài Gòn và miӅn Ĉông Nam bӝ nên chӍ sau
mӝt tháng chiӃm Biên Hòa, thӵc dân Pháp ÿã cho xây dӵng ÿѭӡng dây ÿiӋn tín Sài Gòn - Biên
Hòa. Pháp ÿã ÿѭa ÿoàn chuyên gia gӗm 10 ngѭӡi do Waterbled làm trѭӣng ÿoàn tӯ Pháp sang
ÿӇ khҧo sát thiӃt kӃ và xây dӵng ÿѭӡng dây. Ĉoàn ÿӃn Sài Gòn ngày 11 - 1 - 1862, ÿӃn 27 - 3 -
(1) Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí; Nhà xuҩt bҧn Thuұn Hóa; 1997; trang 88 - 89

17.9 Page 169

▲back to top


1862 ÿѭӡng dây ÿã ÿѭӧc hoàn thành và ÿѭa vào sӱ dөng (ÿѭӡng dây dài 28 km). Vào khoҧng
thӡi gian này (1862), phòng ÿiӋn tín Biên Hòa ÿѭӧc thành lұp. Lúc ÿҫu nhân viên cӫa phòng
ÿiӋn tín là ngѭӡi Pháp, sau này là ngѭӡi ViӋt do Pháp ÿào tҥo. ĈӃn ngày 24 - 4 - 1862, ÿѭӡng
dây ÿiӋn tín Sài Gòn - Bà Rӏa qua Biên Hòa ÿѭӧc xây dӵng dài hѫn 100 km. Ĉѭӡng dây ÿiӋn
tín Sài Gòn - Biên Hòa qua sông Ĉӗng Nai ӣ tӍnh lӷ Biên Hòa là 2 dây cáp dài 700m. ĈӃn năm
1864, ӣ Nam KǤ ÿã có 15 trҥm ÿiӋn tín ÿѭӧc chia làm 4 cҩp:
- Cҩp bұc nhҩt gӗm: Sài Gòn, Biên Hòa, Mӻ Tho, Bà Rӏa - do mӝt tham tá chӫ trì.
- Cҩp bұc hai gӗm: VNJng Tàu, Long Thành, Trҧng Bàng, Gò Ĉen, Tân An, ThiӋn KiӅu.
- Cҩp bұc ba gӗm: Hҧi ÿăng (VNJng Tàu), Chӧ Lӟn.
- Cҩp bұc bӕn gӗm: Thӫ Dҫu Mӝt, Tây Ninh, Cҫn Giuӝc.
Giá cѭӟc ÿiӋn tín rҩt ÿҳt, lúc ÿҫu là 5,5 fr cho 20 tiӃng, ÿӃn năm 1865 hҥ xuӕng còn 2 fr
cho 20 tiӃng.
Nhѭ vұy ÿiӋn tín ÿã ÿѭӧc xây dӵng ӣ Biên Hòa khá sӟm. Khi ÿó ÿѭӡng dây Biên Hòa -
Thӫ Dҫu Mӝt ÿã mӣ ÿiӋn tín tѭ nhân. Năm 1874, nhà bѭu chính ÿҫu tiên ÿѭӧc xây dӵng tҥi Sài
Gòn và sau ÿó ÿѭӧc xây dӵng ӣ các tӍnh. Nhѭ vұy vӅ thông tin - liên lҥc, thӡi kǤ này có hai hӋ
thӕng ÿiӋn tín và bѭu chính riêng. ĈӃn 15 - 4 - 1878, Pháp ÿã ký quyӃt ÿӏnh thӕng nhҩt 2 cѫ sӣ
ÿiӋn tín và bѭu chính thành cѫ sӣ bѭu ÿiӋn. Bѭu ÿiӋn ÿҫu tiên cӫa Biên Hòa ÿѭӧc thành lұp vào
năm 1878, chính là Bѭu ÿiӋn phѭӡng QuyӃt Thҳng hiӋn nay.
ĈiӋn thoҥi cNJng có ӣ Sài Gòn khá sӟm. Năm 1878, tҥi Sài Gòn ÿã có 4 máy ÿiӋn thoҥi
hiӋu Bell ÿһt tҥi Dinh Thӕng ÿӕc và Sӣ ÿiӋn tín Sài Gòn ÿӇ liên lҥc vӟi nhau. ĈӃn năm 1894, hӋ
thӕng ÿiӋn thoҥi công cӝng ÿѭӧc xây dӵng ӣ Sài Gòn, sau ÿó ÿӃn các tӍnh.
ĈӇ chuyӇn công văn, thѭ tӯ tӯ Phӫ thӕng ÿӕc Nam KǤ (còn gӑi là Soái phӫ) ÿi Biên
Hòa, Bà Rӏa, VNJng Tàu và ngѭӧc lҥi, hӗi ÿҫu ngѭӡi Pháp dùng pháo hҥm. Sau khi bình ÿӏnh
xong, an ninh tѭѫng ÿӕi bҧo ÿҧm, hӑ dùng xe ngӵa trҥm ÿӇ chuyӇn. Khoҧng năm 1907, xe ÿò
chӣ khách kiêm chӣ thѭ tín, bѭu kiӋn tuyӃn Sài Gòn - Biên Hòa - Bà Rӏa - VNJng Tàu ÿѭӧc mӣ.
HӋ thӕng bѭu ÿiӋn bao gӗm cҧ bѭu chính, ÿiӋn tín, ÿiӋn thoҥi tiӃp tөc phát triӇn ӣ Nam
KǤ nói chung và Biên Hòa nói riêng cho ÿӃn Cách mҥng tháng Tám năm 1945. Ĉây là bѭӟc
phát triӇn vӅ chҩt vӅ thông tin - liên lҥc trên mҧnh ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai.
I.3. Thông tin liên l̩c trong hai cu͡c kháng chi͇n (1945 - 1975):
Ngày 23 - 9 - 1945, quân Pháp nә súng tҩn công Nam bӝ và ngày 24 - 10 - 1945 Pháp
ÿã chiӃm lҥi Biên Hòa. Mҧnh ÿҩt Biên Hòa bѭӟc vào cuӝc kháng chiӃn chӕng thӵc dân Pháp.
Tӯ ÿây ngoài hӋ thӕng thông tin - liên lҥc cӫa Pháp, ÿã hình thành hӋ thӕng thông tin - liên lҥc
phөc vө cho cuӝc kháng chiӃn. Ban ÿҫu là thông tin liên lҥc nhân dân ÿӇ nҳm thông tin tӯ vùng
tҥm chiӃm ra chiӃn khu (1).
Tháng 10 - 1946, Chi ÿӝi 10 cӫa Biên Hòa ÿѭӧc thành lұp, ban liên lҥc cӫa Chi ÿӝi 10
do nӳ ÿӗng chí Loan làm trѭӣng ban có nhiӋm vө mang công văn, chӍ thӏ, sách báo cӫa tӍnh vӅ
các huyӋn và nhұn báo cáo tӯ huyӋn vӅ tӍnh. Ĉây có thӇ coi là tә chӭc thông tin - liên lҥc ÿҫu
tiên phөc vө cho kháng chiӃn ӣ Biên Hòa.
Năm 1947, thӵc hiӋn chӍ thӏ cӫa Uӹ ban kháng chiӃn hành chính Nam bӝ, tӍnh Biên Hòa
thành lұp Ty giao thông liên lҥc do ÿӗng chí NguyӉn Văn Thăng làm Trѭӣng ty. NhiӋm vө
chính cӫa Ty giao thông liên lҥc là xây dӵng các ÿѭӡng dây liên lҥc tӯ chiӃn khu Ĉ ÿӃn các
(1) Phҫn bѭu ÿiӋn thông tin liên lҥc trích L͓ch s͵ B˱u ÿi͏n t͑nh Ĉ͛ng Nai; Nxb. Ĉӗng Nai.

17.10 Page 170

▲back to top


huyӋn và các xã. ChӍ trong mӝt thӡi gian ngҳn Ty giao thông liên lҥc Biên Hòa ÿã xây dӵng
ÿѭӧc ÿѭӡng dây liên lҥc tӯ chiӃn khu Ĉ ÿӃn các căn cӭ Bình Ĉa, Phѭӟc An, Xuân Lӝc và
ÿѭӡng dây tӯ Biên Hòa ÿӃn Long Thành, Bà Rӏa. Ngoài ra còn xây dӵng ÿѭӧc mӝt trҥm liên lҥc
ӣ Bình Chánh ÿӇ nӕi thông tin - liên lҥc vӟi Thӫ Dҫu Mӝt.
HӋ thӕng thông tin - liên lҥc ÿѭӧc tә chӭc thành 2 bӝ phұn thoát ly và không thoát ly.
Bӝ phұn thoát ly gӗm nhӳng ngѭӡi hoҥt ÿӝng thoát ly gia ÿình, ÿѭӧc bӕ trí ӣ các căn cӭ và
chiӃn khu. Bӝ phұn không thoát ly ÿѭӧc bӕ trí ӣ các gia ÿình là cѫ sӣ mұt ӣ vùng ÿӏch tҥm
chiӃm nhѭ cѫ sӣ Trҫn Bùi, nhiӅu công nhân hãng BIF, nhiӅu nông dân và ngѭӡi buôn bán...
tham gia.
NhiӋm vө chính cӫa các ÿѭӡng dây là chuyӇn công văn, thѭ tín báo chí và ÿѭa ÿón cán
bӝ. Phѭѫng thӭc liên lҥc chӫ yӃu bҵng các hӝp thѭ bí mұt. Tháng 4 - 1947, ngành giao thông
liên lҥc tӍnh Biên Hòa ÿã hoàn thành nhiӋm vө quan trӑng là ÿón ÿӗng chí Lê Duҭn vào Nam
bӝ ÿӇ chӍ ÿҥo phong trào cách mҥng ӣ miӅn Nam. NhiӅu ÿoàn cán bӝ quan trӑng, trong ÿó có
ÿoàn cán bӝ Campuchia do ÿӗng chí Sѫn Ngӑc Minh cҫm ÿҫu, tӯng ÿѭӧc ngành giao liên Biên
Hòa ÿѭa ÿón an toàn khi qua ÿây. Hoҥt ÿӝng cӫa các chiӃn sӻ trên mһt trұn giao thông liên lҥc
khi ÿó rҩt gian khә, vì phѭѫng tiӋn chӫ yӃu chӍ bҵng ÿôi chân và tҩm lòng nhiӋt tình cách mҥng.
Hӑ phҧi thѭӡng xuyên băng rӯng, vѭӧt qua sông suӕi và ÿӗn bót giһc vӟi biӃt bao hiӇm nguy.
Sau cuӝc chӕng càn tháng 2 - 1948, Chi ÿӝi 10 ÿã thu ÿѭӧc hàng chөc máy vô tuyӃn
ÿiӋn cӫa ÿӏch. Tӯ sӕ máy này ta ÿã xây dӵng tә chӭc thông tin vô tuyӃn ÿiӋn ÿҫu tiên ӣ Biên
Hòa phөc vө cho công tác lãnh ÿҥo chӍ ÿҥo, ÿһc biӋt là cho lãnh ÿҥo chӍ huy các trұn chiӃn ÿҩu.
Chính tә chӭc thông tin vô tuyӃn ÿiӋn này ÿã phөc vө yêu cҫu lãnh ÿҥo chӍ huy trұn ÿánh ӣ La
Ngà giành thҳng lӧi lӟn. Tӯ ÿó hӋ thӕng thông tin bҵng vô tuyӃn ÿiӋn hình thành và phát triӇn
bҵng sӕ máy thu ÿѭӧc cӫa ÿӏch, sӕ máy do Trung ѭѫng cҩp và cҧ sӕ máy do cán bӝ cӫa ta tӵ lҳp
ráp. ĈӃn năm 1950, ÿã xây dӵng ÿѭӧc tәng ÿài cӫa TӍnh ӫy Biên Hòa do anh NguyӉn Bá Trao
làm ÿài trѭӣng.
Tháng 5 - 1951, tӍnh Biên Hòa và Thӫ Dҫu Mӝt sáp nhұp thành tӍnh Thӫ Biên, Ty giao
thông liên lҥc cӫa 2 tӍnh nhұp thành Ty giao thông liên lҥc Thӫ - Biên do NguyӉn Văn Thăng
làm Trѭӣng ty và NguyӉn Văn Út làm Phó ty. Văn phòng ty ÿóng ӣ rӯng Bàu, sông Rҳn, thuӝc
xã Chánh Hòa, huyӋn Tân Uyên. Ĉài Biên Hòa cNJng ÿѭӧc nhұp vӟi ÿài Thӫ Dҫu Mӝt thành ÿài
Thӫ - Biên do anh Phan Văn Long làm ÿài trѭӣng. Khi ÿó ÿài chӍ có 1 máy thu phát vô tuyӃn
ÿiӋn tҫn sӕ thҥch anh, lҳp trong mӝt thùng nhôm, mӝt bình ҳc quy 12 vôn và mӝt máy biӃn thӃ
vӟi khoҧng năm, bҧy cán bӝ nhân viên. Ĉài ÿóng tҥi suӕi Sâu, thuӝc xã Mӻ Lӝc, Tân Uyên.
Tháng 5 - 1952, tiӇu ÿoàn vұn tҧi 320 ÿѭӧc thành lұp, làm nhiӋm vө nhұn hàng viӋn trӧ
cӫa Trung ѭѫng tӯ Cҧng Bình Châu chuyӇn vӅ chiӃn khu Ĉ và ÿón ÿѭa cán bӝ chiӃn sӻ tӯ Bҳc
vào Nam. TiӇu ÿoàn do ÿӗng chí NguyӉn Văn Lung làm tiӇu ÿoàn trѭӣng. Qua 2 năm hoҥt
ÿӝng, vӟi “chân ÿӗng, vai sҳt” tiӇu ÿoàn 320 ÿã chuyӇn hàng chөc tҩn hàng chiӃn lѭӧc phөc vө
cho chiӃn trѭӡng miӅn Ĉông và ÿѭa ÿón hàng chөc ÿoàn cán bӝ tӯ miӅn Bҳc vào chiӃn khu Ĉ,
góp phҫn nӕi liӅn mҥch máu giao thông tӯ Trung ѭѫng vӟi miӅn Ĉông Nam bӝ.
Sau khi hiӋp ÿӏnh Genève 1954 ÿѭӧc ký kӃt, phҫn lӟn lӵc lѭӧng thông tin liên lҥc tұp
kӃt ra Bҳc. Tháng 10 - 1954, liên tӍnh miӅn Ĉông ÿѭӧc thành lұp. ĈӇ bҧo ÿҧm thông tin liên lҥc
phөc vө cho sӵ lãnh ÿҥo cӫa liên tӍnh miӅn Ĉông, ban giao liên cӫa liên tӍnh ÿѭӧc thành lұp do
ÿӗng chí HuǤnh ViӋt Thҳng làm trѭӣng ban.
Do ÿһc ÿiӇm tình hình lúc bҩy giӡ, hӋ thӕng giao liên ÿѭӧc tә chӭc bҵng hai hӋ: Công
khai và bҩt hӧp pháp. HӋ công khai, phҫn ÿông là phө nӳ, có khҧ năng hoҥt ÿӝng che mҳt ÿӏch,
ÿi lҥi công khai bҵng mӑi phѭѫng tiӋn. HӋ bҩt hӧp pháp, chӫ yӃu là nam giӟi, làm nhiӋm vө
chuyӇn tài liӋu và ÿѭa ÿón cán bӝ bҵng ÿѭӡng dây bí mұt.

18 Pages 171-180

▲back to top


18.1 Page 171

▲back to top


ĈӃn năm 1958, do ÿӏch lùng bҳt ráo riӃt nên hӋ giao liên công khai gһp nhiӅu khó khăn,
do ÿó hoҥt ÿӝng chӫ yӃu bҵng ÿѭӡng dây giao liên bí mұt. Hình thӭc thông tin liên lҥc chӫ yӃu
vүn là các hӝp thѭ bí mұt. Trong cuӝc chiӃn tranh nhân dân, Ĉҧng ta tұn dөng ph˱˯ng ti͏n giao
liên nhân dân r̭t hi͏u qu̫. Nhân dân Ĉӗng Nai ÿã sáng tҥo nhiӅu cách che mҳt ÿӏch, góp phҫn
thông tin liên lҥc thông suӕt tӯ tӍnh xuӕng ÿӃn cѫ sӣ và ngѭӧc lҥi, tuy có lúc chӏu nhiӅu hy sinh
tәn thҩt.
Tháng 7 - 1957, tә chӭc vô tuyӃn ÿiӋn cӫa miӅn Ĉông Nam bӝ ÿѭӧc xây dӵng lҥi do
ÿӗng chí Sáu Kèn và Tѭ Hӭa phө trách.
ĈӃn tháng 12 - 1962, Khu ӫy miӅn Ĉông quyӃt ÿӏnh thành lұp Ban thông tin khu do
ÿӗng chí Phan Công Nhѫn làm Trѭӣng ban. Sau ÿó Ban thông tin khu ÿѭӧc ÿәi thành Ban giao
- bѭu - vұn. Ngoài nhiӋm vө bҧo ÿҧm thông tin liên lҥc giӳa Khu ӫy vӟi Trung ѭѫng, Trung
ѭѫng Cөc và các căn cӭ, lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn phҧi ÿҧm nhұn viӋc chuyӇn hàng chiӃn lѭӧc
theo ÿѭӡng mòn Hӗ Chí Minh (cҧ trên bӝ và trên biӇn) vӅ chiӃn khu Ĉ.
CNJng trong thӡi kǤ này phân xã khu (KIG) ÿѭӧc thành lұp ÿӇ nhұn thông tin tӯ Thông
tҩn xã giҧi phóng (LPA) phөc vө cho yêu cҫu lãnh ÿҥo. Trѭӡng ÿiӋn báo khu ÿѭӧc thành lұp,
do ÿӗng chí Tѭ Tѭӟc làm hiӋu trѭӣng, ÿào tҥo ÿiӋn báo viên cho các ÿài vô tuyӃn ÿiӋn. Mӛi
khóa ÿã ÿào tҥo ÿѭӧc tӯ 20 ÿӃn 24 hӑc viên.
Tӯ khi ÿѭӧc thành lұp ÿӃn ÿҫu năm 1968, lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn khu, trong ÿó có
lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn Biên Hòa ngày càng lӟn mҥnh, chҷng nhӳng bҧo ÿҧm mҥch máu
giao thông liên lҥc thông suӕt mà còn là sӧi dây nӕi liӅn giӳa tiӅn tuyӃn và hұu phѭѫng, góp
phҫn khai thông ÿѭӡng mòn Hӗ Chí Minh, con ÿѭӡng nӕi liӅn hұu phѭѫng lӟn miӅn Bҳc vӟi
tiӅn tuyӃn lӟn miӅn Nam, con ÿѭӡng dүn ÿӃn ÿҥi thҳng mùa xuân năm 1975, giҧi phóng miӅn
Nam, thӕng nhҩt Tә quӕc. Cuӕi năm 1967, Khu miӅn Ĉông giҧi thӇ. Cán bӝ chiӃn sƭ giao bѭu
vұn cӫa Khu ÿѭӧc tăng cѭӡng cho các tӍnh, các phân khu ÿӇ phөc vө cuӝc tiӃn công nәi dұy
xuân 1968.
Giӳa năm 1968, Ban cán sӵ T7 ÿѭӧc thành lұp. Do ÿó Ban giao - bѭu - vұn cӫa T7 ÿѭӧc
thành lұp. ĈӃn năm 1971 lҥi giҧi thӇ T7, thành lұp phân khu Bà Rӏa và phân khu Thӫ Biên. Vì
vұy lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn T7 ÿѭӧc tách ra và nhұp vӟi lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn phân khu
4, phân khu 5 thành lӵc lѭӧng giao - bѭu - vұn cӫa phân khu Thӫ Biên và phân khu Bà Rӏa.
ĈӃn tháng 9 - 1972, khu Ĉông Nam bӝ ÿѭӧc thành lұp lҥi gӗm các tӍnh Biên Hòa, Bà Rӏa, Long
Khánh, Tây Ninh và Thӫ Dҫu Mӝt. Do ÿó Ban giao - bѭu - vұn cӫa khu lҥi ÿѭӧc thành lұp và
ÿӗng chí Tѭ Long ÿѭӧc cӱ làm trѭӣng ban.
Trong giai ÿoҥn tӯ 1968 ÿӃn 1972, l͹c l˱ͫng giao thông, b˱u v̵n cӫa khu có 11 trҥm
vӟi 116 cán bӝ công nhân viên, ÿѭӧc trang bӏ 7 xe Honda, 25 xe ÿҥp, 1 xuӗng, 30 khҭu AK, 30
khҭu CKC, 2 khҭu B40, 3 khҭu AR15, 6 súng trѭӡng tӵ ÿӝng và 4 khҭu Carbin.
V͉ t͝ chͱc có các tiӇu ban chính trӏ, giao thông và bѭu chính, hұu cҫn và văn phòng
ban. Các ÿ˯n v͓ tr͹c thu͡c g͛m: tә phát hành, ÿӝi cѫ giӟi hӓa tӕc, ÿӝi công binh, bӋnh xá và
ÿӝi sҧn xuҩt tӵ túc. ĈӃn cuӕi năm 1973 lӵc lѭӧng làm công tác giao - bѭu - vұn cӫa khu ÿã lên
tӟi 359 ngѭӡi. Ngoài ra còn hѫn 400 ngѭӡi hoҥt ÿӝng ӣ các huyӋn.
V͉ thông tin ÿi͏n ÿài, ngoài hӋ thӕng vô tuyӃn ÿiӋn, ÿã xây dӵng ÿѭӧc mҥng lѭӟi ÿѭӡng
dây ÿiӋn thoҥi vӟi hàng trăm km ÿѭӡng dây gӗm: 5 tәng ÿài và 43 máy lҿ. Ngoài cөm ÿài mұt,
còn có tә nhұn tin tӯ Thông tҩn xã ViӋt Nam, Thông tҩn xã Giҧi phóng phөc vө cho các cѫ
quan và cán bӝ lãnh ÿҥo. HӋ thӕng ÿiӋn ÿài ÿã bҧo ÿҧm liên lҥc thѭӡng xuyên vӟi 18 ÿӕi tѭӧng,
thӵc hiӋn trung bình tӯ 1100 ÿӃn 1200 cuӝc liên lҥc trong 1 tháng và thu phát khoҧng 35.000
bӭc ÿiӋn trong mӝt năm. HӋ thӕng thông tin liên lҥc Khu Ĉông Nam bӝ ÿã góp phҫn quan trӑng

18.2 Page 172

▲back to top


vào viӋc bҧo ÿҧm thông tin liên lҥc phөc vө cho yêu cҫu lãnh ÿҥo chӍ huy trên chiӃn trѭӡng
miӅn Ĉông trong chiӃn dӏch Hӗ Chí Minh lӏch sӱ.
Thӵc dân Pháp và ÿӃ quӕc Mӻ, trong 30 năm chiӃn tranh (1945 - 1975), chӫ yӃu tұp
trung phát triӇn hӋ thӕng thông tin liên lҥc phөc vө cho chiӃn tranh xâm lѭӧc, còn hӋ thӕng
thông tin liên lҥc dân sӵ ít quan tâm ÿҫu tѭ phát triӇn.
Sau 30 - 4 - 1975, hӋ thӕng thông tin dân sӵ ta tiӃp quҧn ӣ Biên Hòa, Bà Rӏa, Long
Khánh, VNJng Tàu và Tân Phú chӍ có 9 nhà bѭu ÿiӋn và bѭu cөc gӗm: Ty bѭu ÿiӋn Biên Hòa,
Ty bѭu ÿiӋn Bà Rӏa, Bѭu ÿiӋn VNJng Tàu, Bѭu ÿiӋn Long Khánh và các bѭu cөc Ĉӭc Tu (Biên
Hòa), Công Thanh (Vƭnh Cӱu), Hӕ Nai, Long Hҧi và Long Thành. Cѫ sӣ cӫa các nhà bѭu ÿiӋn
và bѭu cөc nhӓ bé, trong ÿó các bѭu cөc Ĉӭc Tu, Công Thanh và Hӕ Nai là nhà thuê cӫa dân.
V͉ ÿi͏n tho̩i, chӍ có Biên Hòa và VNJng Tàu có tәng ÿài tӵ ÿӝng còn ÿӅu là bán tӵ ÿӝng. Ӣ
Biên Hòa có mӝt tәng ÿài tӵ ÿӝng ngang dӑc kiӇu RPC100/2000 và mӝt tәng ÿài cӝng ÿiӋn vӟi
tәng dung lѭӧng là 300 sӕ, ÿã khai thác 258 sӕ. Ӣ VNJng Tàu cNJng có mӝt tәng ÿài tӵ ÿӝng
ngang dӑc kiӇu RPC100/2000 và mӝt tәng ÿài cӝng ÿiӋn kiӇu OKI vӟi tәng dung lѭӧng 250 sӕ
ÿã khai thác gҫn hӃt. Ӣ Khu kӻ nghӋ Biên Hòa có mӝt tәng ÿài cӝng ÿiӋn kiӇu OKI dung lѭӧng
100 sӕ ÿһt tҥi Sonadezi, ÿã khai thác 80 sӕ. Ӣ Bà Rӏa có mӝt tәng ÿài cӝng ÿiӋn kiӇu OKI dung
lѭӧng 100 sӕ ÿã khai thác 80 sӕ. Riêng Long Khánh có mӝt tәng ÿài cӝng ÿiӋn dung lѭӧng 80
sӕ nhѭng ÿã bӏ hӓng nһng khi ta tҩn công vào Xuân Lӝc.
Nhѭ vұy trѭӟc giҧi phóng, cҧ Biên Hòa, Bà Rӏa, Long Khánh và VNJng Tàu cNJng chӍ có
trên 700 máy ÿiӋn thoҥi. M̩ng cáp n͡i h̩t chӍ có khoҧng 50 km ÿѭӡng dây. Biên Hòa khi ÿó
cNJng chӍ có 2 trөc ÿѭӡng chính là Trӏnh Hoài Ĉӭc (nay là ÿѭӡng 30 - 4) và NguyӉn Hӳu Cҧnh
(nay là ÿѭӡng Cách mҥng tháng Tám) có ÿѭӡng dây ÿiӋn thoҥi. Trung tâm viӉn thông miӅn
Ĉông thuӝc Bӝ nӝi vө cNJ, ÿһt tҥi nhà sӕ 14 ÿѭӡng Lê Văn DuyӋt (Biên Hòa) ÿѭӧc trang bӏ máy
vô tuyӃn ÿiӋn tѭѫng ÿӕi hiӋn ÿҥi, có thӇ liên lҥc trӵc tiӃp vӟi Hoa KǤ, các căn cӭ quân sӵ, ÿài
liên lҥc tàu biӇn ÿһt tҥi núi Nhӓ và ÿài viӉn thông ÿһt tҥi núi Lӟn có thӇ liên lҥc vӟi Cam Ranh,
Cҫn Thѫ và Tân Sѫn Nhҩt.
I.4. Thông tin liên l̩c giai ÿo̩n 1976 - 1996:
Ngày 1 - 1 - 1976, Ty bѭu ÿiӋn Ĉӗng Nai ÿѭӧc thành lұp do ÿӗng chí Giang Thanh Trà
làm Trѭӣng ty, ÿӃn ngày 31 - 12 - 1976, ÿәi tên thành Bѭu ÿiӋn Ĉӗng Nai và hoҥt ÿӝng cho ÿӃn
ngày nay. Ĉҫu năm 1980, ÿӗng chí Giang Thanh Trà ÿѭӧc ÿiӅu ÿӝng vӅ làm Phó trѭӣng ban
kinh tӃ - kӃ hoҥch TӍnh ӫy, do ÿó, tháng 4 - 1980, ÿӗng chí Lê Hoàng ViӋt, Phó giám ÿӕc Bѭu
ÿiӋn tӍnh ÿѭӧc ÿӅ bҥt giӳ chӭc Giám ÿӕc. Năm 1983, Tәng cөc Bѭu ÿiӋn ÿiӅu ÿӝng ÿӗng chí
NguyӉn Văn Thuyên vӅ làm Giám ÿӕc thay ÿӗng chí NguyӉn Hoàng ViӋt nghӍ hѭu. ĈӃn năm
1989, ÿӗng chí Phҥm Chѭѫng ÿѭӧc Tәng cөc Bѭu ÿiӋn ÿӅ bҥt giӳ chӭc giám ÿӕc Bѭu ÿiӋn
Ĉӗng Nai cho ÿӃn ngày nay.
ĈӃn năm 1985, toàn tӍnh ÿã có 37 bѭu ÿiӋn và bѭu cөc không kӇ cӫa VNJng Tàu, Duyên
Hҧi (vì ÿã tách vӅ thành phӕ Hӗ Chí Minh và ÿһc khu VNJng Tàu - Côn Ĉҧo) gӗm: Trung tâm
bѭu ÿiӋn tӍnh, bѭu ÿiӋn các huyӋn và thành phӕ Biên Hòa và 27 bѭu cөc khu vӵc. Bình quân
4,5 xã có mӝt bѭu cөc phөc vө trung bình khoҧng 40.000 dân.
H͏ th͙ng ÿ˱ͥng th˱ ÿѭӧc mӣ rӝng và tӯng bѭӟc nâng cao chҩt lѭӧng, bҧo ÿҧm tҩt cҧ
các huyӋn và 1/2 sӕ xã có thѭ, báo tӯ tӍnh ÿӃn trong ngày. Ngoài các dӏch vө thѭ báo, bѭu phҭm
còn có thêm dӏch vө bѭu kiӋn, thѭ chuyӇn tiӅn, ÿiӋn báo trong nѭӟc.
M̩ng l˱ͣi vi͍n thông tӯng bѭӟc mӣ rӝng và nâng cҩp. Ngay tӯ năm 1976, Ty thành lұp
trung tâm ÿiӋn báo ÿiӋn thoҥi, phòng bѭu chính ÿһc biӋt (KT1), xây dӵng tuyӃn viba 24 kênh
Biên Hòa - thành phӕ Hӗ Chí Minh, bҧo ÿҧm thông tin liên lҥc thông suӕt vӟi Trung ѭѫng,

18.3 Page 173

▲back to top


thành phӕ Hӗ Chí Minh, các tӍnh và các huyӋn. Nhӳng năm ÿó Ty ÿã tiӃn hành xây dӵng các
mҥng ÿѭӡng dây nӝi hҥt, ÿѭӡng dây tӯ tӍnh ÿӃn các huyӋn. Các bѭu ÿiӋn huyӋn ÿӅu ÿѭӧc trang
bӏ tәng ÿài tӯ thҥch tӯ 60 ÿӃn 100 sӕ. Trung tâm bѭu ÿiӋn tӍnh ÿѭӧc trang bӏ tәng ÿài ATZ 600
sӕ. Nhӡ ÿó ÿӃn năm 1985, hӋ thӕng ÿiӋn thoҥi ÿã bҧo ÿҧm liên lҥc vӟi tҩt cҧ các huyӋn và mӝt
sӕ phѭӡng, xã trong tӍnh.
Tӯ năm 1986, ÿҩt nѭӟc bѭӟc vào thӡi kǤ ÿәi mӟi, lƭnh vӵc bѭu ÿiӋn phát triӇn mҥnh và
tӯng bѭӟc ÿѭӧc hiӋn ÿҥi hóa.
M̩ng l˱ͣi b˱u ÿi͏n và b˱u cͭc tiӃp tөc phát triӇn, ÿӃn năm 1996 toàn tӍnh ÿã có 8 bѭu
ÿiӋn huyӋn và 60 bѭu cөc khu vӵc, bình quân 2,5 xã phѭӡng, thӏ trҩn có mӝt bѭu cөc; mұt ÿӝ
phөc vө cӫa mӛi bѭu cөc khoҧng 28.800 dân. Các bѭu cөc huyӋn ÿѭӧc trang bӏ thêm máy fax,
máy in cѭӟc thay tem, cân ÿiӋn tӱ. Mҥng lѭӟi ÿѭӡng thѭ ÿѭӧc mӣ rӝng và tăng sӕ tuyӃn sӱ
dөng xe chuyên dùng nên viӋc chuyӇn thѭ báo, bѭu kiӋn, bѭu phҭm nhanh chóng và an toàn
hѫn.
M̩ng l˱ͣi vi͍n thông phát triӇn mҥnh, ÿһc biӋt tӯ tháng 12 - 1992 toàn bӝ tәng ÿài cӫa
tӍnh ÿã ÿѭӧc thay bҵng tәng ÿài ÿiӋn tӱ kӻ thuұt sӕ. Mҥng truyӅn dүn cNJng ÿѭӧc chuyӇn tӯ viba
băng hҽp sang viba băng rӝng và ÿһc biӋt ÿã ÿѭa vào sӱ dөng các ÿѭӡng cáp quang. Ĉây là
bѭӟc phát triӇn vӅ chҩt cӫa mҥng lѭӟi viӉn thông Ĉӗng Nai.
II. THÔNG TIN - LIÊN LҤC HIӊN NAY:
II.1. H͏ th͙ng b˱u ÿi͏n và b˱u cͭc:
ĈӃn tháng 12 - 1996, hӋ thӕng bѭu ÿiӋn và bѭu cөc tӍnh Ĉӗng Nai gӗm:
II.1.1. B˱u ÿi͏n t͑nh:
Là cѫ quan quҧn lý chuyên ngành vӅ bѭu ÿiӋn, trө sӣ ÿһt tҥi sӕ 14 Lê Văn DuyӋt (1),
phѭӡng Hòa Bình, thành phӕ Biên Hòa. Bѭu ÿiӋn Ĉӗng Nai là ÿѫn vӏ trӵc thuӝc Tәng công ty
bѭu chính viӉn thông ViӋt Nam. Tәng sӕ lao ÿӝng toàn ngành hiӋn có 852 cán bӝ nhân viên,
trong ÿó có 111 ngѭӡi có trình ÿӝ ÿҥi hӑc, 47 trung cҩp và công nhân viên kӻ thuұt các loҥi.
Trong ÿó sӕ cán bӝ và nhân viên làm viӋc thѭӡng xuyên tҥi văn phòng Bѭu ÿiӋn tӍnh là 74
ngѭӡi, sӕ còn lҥi làm viӋc tҥi các công ty trӵc thuӝc, các bѭu ÿiӋn huyӋn và bѭu cөc khu vӵc.
II.1.2. Công ty b˱u chính và phát hành báo chí:
Là ÿѫn vӏ kinh doanh các dӏch vө vӅ bѭu chính và phát hành báo chí phөc vө khách
hàng trong nѭӟc và quӕc tӃ. Trө sӣ cӫa công ty ÿóng tҥi ngã ba Vѭӡn Mít, thuӝc phѭӡng Trung
DNJng, Biên Hòa, Ĉӗng Nai. Công ty có sӕ nhân viên làm viӋc thѭӡng xuyên 121 ngѭӡi. Công
ty ÿѭӧc trang bӏ các thiӃt bӏ bѭu chính hiӋn ÿҥi, vұn chuyӇn bҵng xe chuyên dùng... nhanh
chóng, an toàn.
II.1.3. Công ty Ĉi͏n báo ÿi͏n tho̩i:
Là ÿѫn vӏ kinh doanh các dӏch vө vӅ ÿiӋn báo, ÿiӋn thoҥi. Trө sӣ cӫa công ty ÿһt tҥi ngã
ba Vѭӡn Mít, phѭӡng Trung DNJng, Biên Hòa. Trө sӣ cӫa công ty là ÿài chӫ (HOST), là nѫi
chuyӇn tiӃp các cuӝc gӑi, cung cҩp các thiӃt bӏ và dӏch vө kӻ thuұt vӅ viӉn thông cho hӋ thӕng
các tәng ÿài con tҥi các bѭu ÿiӋn huyӋn và bѭu cөc khu vӵc, sӕ nhân viên làm viӋc thѭӡng
xuyên tҥi công ty (tҥi Tәng ÿài HOST) là 209 ngѭӡi.
(1) Nay là ÿѭӡng NguyӉn Văn Trӏ.

18.4 Page 174

▲back to top


II.1.4. B˱u ÿi͏n huy͏n:
Ngoҥi trӯ thành phӕ Biên Hòa có Trung tâm bѭu chính viӉn thông cӫa tӍnh, các huyӋn
còn lҥi bao gӗm: Thӕng Nhҩt, Long Khánh, Xuân Lӝc, Ĉӏnh Quán, Tân Phú, Vƭnh Cӱu, Long
Thành, Nhѫn Trҥch ÿӅu có bѭu ÿiӋn huyӋn là trung tâm bѭu chính viӉn thông cӫa huyӋn ÿóng
tҥi thӏ trҩn cӫa huyӋn, sӕ nhân viên làm viӋc tҥi bѭu ÿiӋn huyӋn phө thuӝc vào sӕ lѭӧng các
dӏch vө và sӕ bѭu cөc cҩp dѭӟi, thông thѭӡng có tӯ 50 - 70 ngѭӡi. Bѭu ÿiӋn huyӋn Nhѫn Trҥch
có nhân viên ít nhҩt (22 ngѭӡi) và bѭu ÿiӋn ÿông nhân viên nhҩt là Thӕng Nhҩt (76 ngѭӡi).
Riêng Bѭu ÿiӋn Long Bình là ÿѫn vӏ tѭѫng ÿѭѫng cҩp huyӋn, phөc vө trӵc tiӃp cho 2 Khu công
nghiӋp lӟn cӫa tӍnh là Khu công nghiӋp Biên Hòa 1 và khu công nghiӋp Biên Hòa 2, trө sӣ
ÿóng tҥi ngã ba xa lӝ Hà Nӝi và Quӕc lӝ 51 thuӝc phѭӡng Long Bình Tân, thành phӕ Biên Hòa,
sӕ nhân viên là 87 ngѭӡi.
II.1.5. B˱u cͭc khu v͹c:
Tùy theo dân sӕ và nhu cҫu vӅ dӏch vө bѭu chính viӉn thông ӣ mӛi huyӋn và thành phӕ
ÿӇ có thӇ tә chӭc thành các bѭu cөc khu vӵc. Bѭu cөc khu vӵc thӵc chҩt là chi nhánh cӫa bѭu
ÿiӋn huyӋn, sӕ nhân viên làm viӋc tҥi mӛi bѭu cөc thông thѭӡng khoҧng 2 ÿӃn 3 ngѭӡi. Trө sӣ
các bѭu cөc thѭӡng ÿһt tҥi trung tâm xã, thӏ trҩn hoһc tҥi các chӧ, vӟi mөc ÿích tҥo thuұn lӧi
cho khách hàng giao dӏch.
Dѭӟi thӡi Pháp thuӝc, viӋc chuyӇn công văn, thѭ tӯ tӯ Phӫ thӕng ÿӕc Nam KǤ (còn gӑi
là Soái phӫ) ÿi Biên Hòa, Bà Rӏa, VNJng Tàu và ngѭӧc lҥi, lúc ÿҫu ngѭӡi Pháp dùng pháo hҥm,
khi an ninh tѭѫng ÿӕi bҧo ÿҧm, hӑ dùng xe ngӵa trҥm ÿӇ chuyӇn. Khoҧng năm 1907, xe ÿò chӣ
khách kiêm chӣ thѭ tín, bѭu kiӋn tuyӃn Sài Gòn - Biên Hòa - Bà Rӏa - VNJng Tàu ÿѭӧc mӣ.
HiӋn nay mҥng lѭӟi bѭu cөc tӓa ÿӅu khҳp tӍnh:
+ Thành ph͙ Biên Hòa có các bѭu cөc: QuyӃt Thҳng, Chӧ Ĉӗn, Tân Vҥn, Quang Vinh,
Hóa An, Tam HiӋp, Hӕ Nai, Tân Hòa, Tân TiӃn, Bӱu Long, Hòa Hѭng.
+ Huy͏n Th͙ng Nh̭t có các bѭu cөc: Hӕ Nai 3, Bҳc Sѫn, Ĉӗi 61, Lӝ 25, Sông Thao,
Dҫu Giây, Hѭng Lӝc, Bàu Hàm 1, Gia KiӋm, Ninh Phát, Ĉӭc Long, Cây Gáo.
+ Huy͏n Long Khánh gӗm các bѭu cөc: Xuân Ĉѭӡng, Xuân Bình, Bình Lӝc, Cҭm Mӻ,
Long Giao, Xuân QuӃ, Xuân Tân, Suӕi Tre, Xuân Ĉӏnh.
+ Huy͏n Xuân L͡c có các bѭu cөc: Suӕi Cát, Xuân Trѭӡng 1, Xuân Trѭӡng 2, Xuân
Hòa, Xuân Thӑ, Xuân Bҳc, Xuân Thành, Xuân Hѭng, Sông Ray.
+ Huy͏n Long Thành có các bѭu cөc: Phѭӟc Tân, Tam Phѭӟc, Long Ĉӭc, Bình Sѫn,
Cҭm Ĉѭӡng, Long Phѭӟc.
+ Huy͏n Vƭnh C͵u có các bѭu cөc: Tân Bình, Thҥnh Phú, ThiӋn Tân, Vƭnh Tân, HiӃu
Liêm, Phú Lý.
+ Huy͏n Ĉ͓nh Quán có các bѭu cөc: La Ngà, Phú Túc, Phú Cѭӡng.
+ Hͭy͏n Tân Phú có các bѭu cөc: Phú Lӝc, Phú Lâm, Phú Bình.
+ Huy͏n Nh˯n Tr̩ch có các bѭu cөc: Ĉҥi Phѭӟc, Phú Thanh, Vƭnh Thanh.
Nhѭ vұy trong toàn tӍnh có 74 bѭu ÿiӋn và bѭu cөc trong ÿó có 63 bѭu cөc khu vӵc
phөc vө cho các vùng nông thôn. Bình quân hѫn 2 xã có 1 bѭu cөc. Tҩt cҧ các xã, phѭӡng, thӏ
trҩn ÿӅu có bѭu tá làm nhiӋm vө chuyӇn phát thѭ báo. Bѭu tá không phҧi là nhân viên trong
biên chӃ, hӑ chӍ ÿѭӧc hѭӣng phө cҩp hàng tháng, mӭc phө cҩp tùy thuӝc vào sӕ dân trong xã.

18.5 Page 175

▲back to top


Mӭc thҩp nhҩt là 120.000 ÿ, cao nhҩt là 180.000 ÿ/tháng. Phѭѫng tiӋn ÿi lҥi cӫa các bѭu tá
thѭӡng là xe ÿҥp, xe gҳn máy hoһc ÿi bӝ.
II.2. M̩ng ÿ˱ͥng th˱:
Mҥng ÿѭӡng thѭ ÿѭӧc tә chӭc theo 3 cҩp, bҵng ô tô chuyên dùng cӫa Trung tâm bѭu
chính tӍnh qua các tuyӃn sau:
II.2.1. Ĉ˱ͥng th˱ c̭p 1 (liên t͑nh):
Tӯ thành phӕ Biên Hòa ÿӃn thành phӕ Hӗ Chí Minh, ngày 2 chuyӃn bҵng xe chuyên
dùng cӫa Trung tâm bѭu chính khu vӵc 2.
II.2.2. Ĉ˱ͥng th˱ c̭p 2 (n͡i t͑nh):
Tә chӭc kӃt hӧp vӟi ÿѭӡng thѭ cҩp 1 trên các tuyӃn sau:
+ TuyӃn: Thành phӕ Hӗ Chí Minh - Long Bình - Tam Phѭӟc - Long Thành - Long
Phѭӟc.
+ TuyӃn: Thành phӕ Hӗ Chí Minh - Biên Hòa - Thӕng Nhҩt - Phú Túc - La Ngà - Ĉӏnh
Quán - Tân Phú.
+ TuyӃn: Biên Hòa - Tân TiӃn - Hòa Hѭng - Phѭӟc Tân - Tam Phѭӟc - Long Thành -
Nhѫn Trҥch - Tân Vҥn - Chӧ Ĉӗn - Tân Hҥnh - Bӱu Long - Vƭnh Tân - Thҥnh Phú - Quang
Vinh - QuyӃt Thҳng.
+ TuyӃn: Biên Hòa - Tam HiӋp - Long Bình - Hóa An - Thҥnh Phú.
+ TuyӃn Biên Hòa - Hӕ Nai - Hӕ Nai 3 - ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu - Thӕng Nhҩt - Sông
Thao - Dҫu Giây - Suӕi Tre - Long Khánh - Xuân Ĉӏnh - Suӕi Cát - Xuân Lӝc.
II.2.3. Ĉ˱ͥng th˱ c̭p 3:
Ngày 1 chuyӃn tӯ bѭu ÿiӋn các huyӋn và bѭu cөc vӅ các xã, kӇ cҧ các xã thuӝc vùng
sâu, vùng xa. Tҥi mӛi xã có mӝt bѭu tá ÿӇ chuyӇn thѭ ÿӃn tay khách hàng.
Nhѭ vұy mӛi ngày có tӯ 1 ÿӃn 2 chuyӃn chuyӇn thѭ báo bѭu kiӋn, bѭu phҭm ÿӃn các
tuyӃn và các xã nên viӋc chuyӇn phát bҧo ÿҧm nhanh chóng hѫn. Tѭѫng lai lƭnh vӵc này sӁ
ÿѭӧc cѫ giӟi hóa, tӵ ÿӝng hóa, ÿiӋn tӱ hóa, vi tính hóa nhҵm ÿҥt mөc tiêu cao nhҩt vӅ tӕc ÿӝ -
tiêu chuҭn - tin hӑc và an toàn.
II.3. M̩ng vi͍n thông:
VӅ mҥng chuyӇn mҥch, toàn tӍnh hiӋn có 29 tәng ÿài ÿiӋn tӱ các loҥi vӟi tәng dung
lѭӧng 40.816 sӕ. Trong ÿó có 14 tәng ÿài LINCA - UT do Italia sҧn xuҩt vӟi tәng dung lѭӧng
33.000 sӕ, 13 tәng ÿài STAREX do Hàn Quӕc sҧn xuҩt vӟi tәng dung lѭӧng 7.752 sӕ và 2 tәng
ÿài PANASONIC do Nhұt sҧn xuҩt vӟi tәng dung lѭӧng 64 sӕ. HiӋn ÿã khai thác 30.086 sӕ,
(30.086 máy ÿiӋn thoҥi), trong ÿó có 446 máy ÿiӋn thoҥi di ÿӝng, ÿҥt tӹ lӋ 1,5 máy/100 dân.
Trong 30.086 máy ÿiӋn thoҥi thì cѫ quan nhà nѭӟc 3.140 máy, doanh nghiӋp nhà nѭӟc
1.562 máy, doanh nghiӋp tѭ nhân 1.202 máy, doanh nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài 662 máy,
các tә chӭc kinh tӃ - xã hӝi khác 1.455 máy, hӝ gia ÿình 20.719 máy. Sӕ ÿiӋn thoҥi thuӝc khu
vӵc thành phӕ là 17.712 máy, thuӝc các huyӋn - xã vùng nông thôn là 12.324 máy.
HӋ thӕng tәng ÿài ÿѭӧc bӕ trí nhѭ sau:
+ 1 tәng ÿài chӫ ÿһt tҥi Trung tâm ÿiӋn báo ÿiӋn thoҥi tӍnh.

18.6 Page 176

▲back to top


+ 8 tәng ÿài ÿһt tҥi bѭu ÿiӋn các huyӋn: Thӕng Nhҩt, Long Khánh, Xuân Lӝc, Vƭnh
Cӱu, Ĉӏnh Quán, Tân Phú, Long Thành, Nhѫn Trҥch và 1 tәng ÿài ÿһt tҥi Bѭu ÿiӋn Long Bình.
+ 19 tәng ÿài ÿһt tҥi các bѭu cөc: Hӕ Nai, Suӕi Chùa, QuyӃt Thҳng, Tam HiӋp, Chӧ
Ĉӗn, Long Bình, Xuân Hѭng, Bҧo Bình, Long Giao, Xuân Bҳc, Thҥnh Phú, Ĉҥi Phѭӟc, Phѭӟc
Thái, Bҳc Sѫn, Gia KiӋm, Hѭng Lӝc, Phú Bình, La Ngà, Phú Túc.
Nhѭ vұy ngoài 8 tәng ÿài huyӋn, còn có 13 tәng ÿài ӣ các xã vùng nông thôn.
Trѭӟc năm 1992, viӋc truyӅn dүn các cuӝc ÿàm thoҥi chӫ yӃu qua dây trҫn, vi ba, tҧi ít
kênh. Ngày nay ÿѭӧc thay bҵng 2 loҥi cáp sӧi quang và viba thӃ hӋ mӟi nhiӅu kênh.
+ VӅ viba hiӋn ÿang sӱ dөng các loҥi AWA 1504 - 4MB/S, 1080 - 8 MB/S, 1816 - 16
MB/S, DM1000 - 16 MB/S, CTR - 210 - 8MB/S, SIS - 34MB/S.
+ Mҥng cáp quang ÿѭӧc ÿѭa vào khai thác tӯ năm 1992 trong nӝi ô thành phӕ Biên Hòa
sӱ dөng mҥng cáp quang 34MB/s. Tӯ thành phӕ Biên Hòa ÿӃn Thӕng Nhҩt và Long Khánh sӱ
dөng tuyӃn cáp quang Bҳc - Nam trên Quӕc lӝ 1. Tӯ Biên Hòa ÿӃn dӕc 47, Phѭӟc Tân và Long
Thành sӱ dөng tuyӃn cáp quang thành phӕ Hӗ Chí Minh - Bà Rӏa - VNJng Tàu.
Toàn bӝ mҥng truyӅn dүn có 4.443 kênh, trong ÿó có 1.320 kênh liên tӍnh và 3.213 kênh
nӝi tӍnh ÿѭӧc chia làm 2 cҩp:
+ C̭p 1 (liên tӍnh): Biên Hòa - Thành phӕ Hӗ Chí Minh sӱ dөng tuyӃn cáp quang Bҳc -
Nam vӟi 1230 kênh. Tҩt cҧ các cuӝc gӑi liên tӍnh và quӕc tӃ ÿӅu qua tәng ÿài thành phӕ Hӗ Chí
Minh và ÿѭӧc chuyӇn tiӃp ÿӃn nѫi gӑi.
+ C̭p 2 (nӝi tӍnh): Biên Hòa - các bѭu ÿiӋn huyӋn - các bѭu cөc khu vӵc, kӃt hӧp sӱ
dөng tuyӃn cáp quang Bҳc - Nam, tuyӃn cáp quang thành phӕ Hӗ Chí Minh - Bà Rӏa - VNJng
Tàu và bҵng các tuyӃn viba.
- TruyӅn dүn ngoҥi vi: Toàn tӍnh Ĉӗng Nai ÿã ÿѭa lên mҥng lѭӟi gҫn 2.000km cáp,
dung lѭӧng 20 ÿôi ÿӃn 60 ÿôi. Xây dӵng ÿѭӧc hӋ thӕng cáp ngҫm ӣ trung tâm Biên Hòa, thӏ
trҩn Long Khánh, Thӕng Nhҩt, Long Thành, các khu công nghiӋp... tҥo vҿ mӻ quan cho ÿô thӏ
và chҩt lѭӧng thông thoҥi ÿѭӧc nâng lên.
II.4. Các d͓ch vͭ b˱u chính - vi͍n thông:
II.4.1. V͉ b˱u chính có các d͓ch vͭ:
+ Phát hành báo chí. HiӋn nay có quan hӋ chuyӇn phát cho hҫu hӃt các tӡ báo, tҥp chí
trong nѭӟc và mӝt sӕ báo tҥp chí nѭӟc ngoài.
+ D͓ch vͭ chuy͋n ti͉n (ÿiӋn chuyӇn tiӅn, thѭ chuyӇn tiӅn): chuyӇn tiӅn nhanh cho tҩt cҧ
các khách hàng ӣ bҩt cӭ nѫi nào trên ÿҩt nѭӟc ViӋt Nam. Ngoài ra Bѭu ÿiӋn tӍnh còn là chi
nhánh cӫa Trung tâm chuyӇn tiӅn thuӝc Công ty bѭu chính liên tӍnh và quӕc tӃ. HiӋn tҥi dӏch vө
này có quan hӋ chuyӇn tiӅn vӟi bѭu chính các nѭӟc Mӻ, Pháp, Nhұt, BӍ, Latvia, Malaysia,
Singapore, Czech và các dӏch vө chuyӇn tiӅn trong nѭӟc nhanh, an toàn.
+ Chuy͋n b˱u pẖm, b˱u ki͏n.
+ D͓ch vͭ chuy͋n phát nhanh EMS, PCN, DHL, CPN, FEREX và ABE.
II.4.2. V͉ vi͍n thông có các d͓ch vͭ:
+ Ĉi͏n tho̩i (cӕ ÿӏnh và di ÿӝng). HiӋn nay, trӯ huyӋn Ĉӏnh Quán, còn tҩt cҧ các huyӋn
ÿӅu ÿѭӧc phӫ sóng ÿiӋn thoҥi di ÿӝng. Tuy nhiên nói nhѭ vұy không có nghƭa là ӣ bҩt cӭ vӏ trí

18.7 Page 177

▲back to top


nào trong các huyӋn ÿѭӧc phӫ sóng ÿӅu có thӇ liên lҥc ÿѭӧc bҵng ÿiӋn thoҥi di ÿӝng, mà viӋc
phӫ sóng chӍ có tính cөc bӝ.
+ Ĉi͏n báo (MOOSE, TELETIP).
+ FASIMILE (FAX).
+ TELEX.
+ Nh̷n tin (PAGING). Khác vӟi ÿiӋn thoҥi di ÿӝng, máy nhҳn tin có thӇ nhұn ÿѭӧc tin
ӣ bҩt cӭ vӏ trí nào trên trái ÿҩt. Tuy nhiên máy nhҳn tin không thӇ ÿӕi thoҥi trӵc tiӃp vӟi ngѭӡi
nhҳn tin, muӕn ÿӕi thoҥi phҧi nhӡ ÿӃn ÿiӋn thoҥi.
+ Các d͓ch vͭ ÿi͏n tho̩i ÿ̿c bi͏t : 113 (cӭu nҥn), 114 (cӭu hӓa), 115 (cҩp cӭu y tӃ),
116 (giҧi ÿáp ÿiӋn thoҥi), 119 (báo sӱa ÿiӋn thoҥi), 107 (ÿăng ký gӑi trong nѭӟc), 110 (ÿăng ký
quӕc tӃ).
+ Các d͓ch vͭ t͝ng ÿài LINEA UT 100: Mã khóa gӑi liên tӍnh, chuyӇn tiӃp cuӝc gӑi tҥm
thӡi, truy tìm cuӝc gӑi phá rӕi, báo chӡ cuӝc gӑi, ÿàm thoҥi trung gian, ÿiӋn thoҥi tay ba, quay
sӕ tҳt, thuê bao vҳng nhà, thuê bao không muӕn gӑi tӟi, thiӃt lұp ÿѭӡng dây nóng.
Vӟi hӋ thӕng mҥng viӉn thông, mҥng truyӅn dүn và hӋ thӕng dӏch vө... hiӋn ÿҥi, ÿa dҥng
nên hiӋn nay thông tin ÿѭӧc chuyӇn tҧi mӝt cách nhanh chóng, chính xác ÿӃn bҩt cӭ nѫi nào
trong nѭӟc hay quӕc tӃ.
Sҳp tӟi mҥng viӉn thông sӁ tӯng bѭӟc tӵ ÿӝng hóa, tin hӑc hóa bҵng kӻ thuұt sӕ, quang
hӑc theo công nghӋ tiên tiӃn ÿӇ có dung lѭӧng lӟn, tӕc ÿӝ cao. Nâng sӕ lѭӧng tәng ÿài chӫ hiӋn
nay (01 cái) lên tӯ 2 ÿӃn 3 tәng ÿài HOST, xây dӵng thêm các tәng ÿài con tҥi các khu công
nghiӋp mӟi, khu kinh tӃ trӑng ÿiӇm, khu dân cѭ tұp trung. ChuyӇn mҥng liên kӃt IDN sang
mҥng sӕ ÿa dӏch vө ISDN băng hҽp và băng rӝng B.ISDN, tiӃn tӟi tә hӧp mҥng thông tin ÿӇ
thӵc hiӋn mҥng thông tin cá nhân PCN vào nhӳng thұp niên tӟi.
Trѭӟc mҳt, ngành bѭu ÿiӋn ÿang và sӁ triӇn khai các dӏch vө mӟi nhѭ quҧng cáo qua
bѭu ÿiӋn; mua hàng qua bѭu ÿiӋn; thanh toán tài chính qua bѭu ÿiӋn; ÿҥi lý thu cѭӟc phí cho
các tә chӭc; thѭ ÿiӋn tӱ; truyӅn tin báo tұn nhà; ÿiӋn thoҥi dùng thҿ (card phone); ÿiӋn thoҥi
thҩy hình (video phone); facsimile; lѭu trӳ và chuyӇn tiӃp bӭc fax; hӝp thѭ thoҥi; truyӅn sӕ liӋu;
Internet; hӝi nghӏ truyӅn hình; cáp truyӅn hình; truyӅn thông ÿa phѭѫng...
CHѬѪNG VIII
TÀI CHÍNH TIӄN Tӊ
I. THUӂ - TÀI CHÍNH:
I.1. Thӡi khҭn hoang tӟi triӅu NguyӉn:
Năm 1698, Chѭӣng cѫ NguyӉn Hӳu Cҧnh vào kinh lѭӧc vùng ÿҩt phѭѫng Nam, ÿһt phӫ
Gia Ĉӏnh (hiӇu là cҧ Nam kǤ) gӗm hai huyӋn Tân Bình (sau Thành phӕ Hӗ Chí Minh, Tây
Ninh...) và huyӋn Phѭӟc Long (sau thành tӍnh Biên Hòa rӝng lӟn) và hӋ thӕng hành chính (các
tәng, các làng, xã). Phӫ Gia Ĉӏnh vào thӡi ÿiӇm này ÿã có 40.000 hӝ làm ăn sinh sӕng. Ӣ vùng
ÿҩt mӟi, viӋc tә chӭc hành chánh chѭa chһt chӁ, Nhà nѭӟc thu thuӃ dӵa trên sӵ tӵ khai (diӋn

18.8 Page 178

▲back to top


tích, hҥng ruӝng ÿҩt...) cӫa các hӝ, không có quan chӭc nho lҥi nào ÿi xác minh tҥi chӛ nên viӋc
khai man ҭn lұu thuӃ khá phә biӃn.
Sách Phͯ biên t̩p lͭc (vi͇t năm 1776) cͯa Lê Quí Ĉôn vi͇t: Huy͏n Ph˱ͣc Long và các
thu͡c s͙ ng˱ͥi 5532 ng˱ͥi, trͳ các s̷c lính và cùng ÿào (ng˱ͥi quá nghèo tr͙n thu͇), còn n͡p
thu͇ 4820 ng˱ͥi, thu ti͉n 10.233 quan 2 ti͉n 52 ÿ͛ng, g̩o 113 bao 22 th˱ng 5 cáp 3 th˱ͫc...
Thu͇ ÿò c͵a T̷c Khái 120 quan... Chͫ và ÿò Ĉ͛ng Nai thu͇ 60 quan.
Năm 1836, vua Minh Mҥng phái Trѭѫng Ĉăng QuӃ cҫm ÿҫu mӝt phái ÿoàn vào Nam kǤ
lұp ÿӏa bҥ, tӯ tháng 2 âm lӏch ÿӃn ngày 10 tháng 5 âm lӏch thì làm xong ÿӏa bҥ hai tӍnh Biên
Hòa và Gia Ĉӏnh. Sách Ĉ̩i Nam th͹c lͭc cho biӃt mӭc thuӃ hӗi ҩy ÿѭӧc ҩn ÿӏnh nhѭ sau:
- 1 mүu th̫o ÿi͉n ÿóng 26 thăng thóc, 3 tiӅn thұp vұt.
- 1 mүu s˯n ÿi͉n ÿóng 23 thăng thóc, 3 tiӅn thұp vұt.
- 1 mүu dâu mía ÿóng 2 quan tiӅn (1 quan = 600 tiӅn)
- 1 mүu cau ÿóng 1 quan 4 tiӅn
- 1 mүu tre, dͳa nѭӟc ÿóng 4 tiӅn.
- 1 mүu h͛ tiêu ÿóng 30 cân hӗ tiêu (khoҧng 15 kg).
- 1 mүu ru͡ng mu͙i ÿóng 7 phѭѫng muӕi.
Ngѭӡi ta ѭӟc tính tӍnh Biên Hòa hӗi ÿó thu khoҧng 275.000 thăng thóc và 33.045 tiӅn
thұp vұt, thuӃ ruӝng... ÿó là chѭa kӇ thuӃ ÿҩt.
Ngѭӡi dân ÿinh hàng năm còn phҧi nӝp nhiӅu loҥi thuӃ: thu͇ sai d˱ (thu͇ thân), ti͉n ti͇t
li͏u (n͡p d͓p T͇t), ti͉n th˱ͥng tân (l͍ c˯m mͣi), ti͉n c˱ͣc m͍ (ÿ͋ chͧ lúa)... Cӭ sáu năm mӝt
lҫn duyӋt tuyӇn lӟn, ba năm mӝt lҫn duyӋt tuyӇn nhӓ, quan lҥi xuӕng cѫ sӣ làm viӋc khoán thuӃ
cho tӯng thôn xã theo dân sӕ. Nhѭ vұy các khoҧn thuӃ má cӫa dân Biên Hòa ÿóng không phҧi
nhӓ. Nhân viên thu thuӃ ӣ làng, xã gӑi là t˱ͣng th̯n l̩i.
1.2. Thͥi kǤ 1861 – 1954 (thͥi thu͡c Pháp):
Sách Ĉ̭t Nam kǤ thu͡c Pháp năm 1878 (La Cochinchine Francaise) cӫa Phòng canh
nông và kӻ nghӋ Nam kǤ (Nxb. Challamel Frères, Paris) cho biӃt:
Ngh͓ ÿ͓nh ngày 3 – 10 – 1865 ̭n ÿ͓nh mͱc thu͇ hàng năm:
- H̩ng nh̭t (tr͛ng mía, tr̯u, dâu t̹m...): 10 fr/ha.
- H̩ng nhì (dͳa, cau, cây ăn qu̫...): 06 fr/ha.
- H̩ng ba (ÿ̵u, c̫i, ÿ̭t th͝ c˱...): 04 fr/ha.
- H̩ng t˱ (dͳa n˱ͣc...): 02 fr/ha
Ngh͓ ÿ͓nh ngày 5 – 11 – 1 1873 ̭n ÿ͓nh:
- Ru͡ng h̩ng nh̭t 11 fr/ha
- Ru͡ng h̩ng nhì 9,8 fr/ha.
- Thu͇ thân h̩ng nh̭t 2 fr/ha ng˱ͥi + thu͇ lính 10 fr.
- Thu͇ thân h̩ng nhì 1 fr/ng˱ͥi.
- Ti͉n thay cho ÿi làm xâu 0,3 fr/ng˱ͥi/ngày.
Ngh͓ ÿ͓nh ngày 9 – 9 – 1875 ÿi͉u ch͑nh l̩i thu͇ ru͡ng ÿ̭t có ba h̩ng: 0p60/ha,
0p40/ha, 0p20/ha (piatre: ÿӗng Ĉông Dѭѫng), giҧm gҫn 5 lҫn so vӟi trѭӟc.

18.9 Page 179

▲back to top


Thu͇ môn bài ͧ Biên Hòa ÿánh vào các h͡ buôn bán, ngh͉ thͯ công.
- H̩ng 1 (tͣi 1000fr/năm): 3 h͡.
- H̩ng 2 (tͣi 600fr/năm): 2 h͡.
- H̩ng 3 (tͣi 400fr/năm): 55 h͡.
- H̩ng 4 (tͣi 200fr/năm): 2 h͡.
- H̩ng 5 (tͣi 100fr/năm): 8 h͡.
- H̩ng 6 (tͣi 50fr/năm): 528 h͡.
- H̩ng 7 (tͣi 25fr/năm): 336 h͡.
- H̩ng 8 (tͣi 12,5fr/năm):71 h͡
T͝ng s͙ thu͇ môn bài thu ÿ˱ͫc 37.118,75 fr cͯa 1005 h͡ kinh doanh (t͑ giá lúc này 1
ÿ͛ng (piastre) = 3,8 fr, sau còn 2,65 fr).
Cuӕn sách Ĉҩt Nam kǤ thuӝc Pháp không cho biӃt tәng sӕ thu chi cӫa ngân sách tӍnh
Biên Hòa là bao nhiêu nhѭng chҳc con sӕ không nhӓ.
Ĉ͓a chí t͑nh Biên Hòa (năm 1901) ghi rõ: “Công quͿ hàng năm thu 289.476 ÿ͛ng b̩c
và chi ra 172.705 ÿ͛ng”. Nhân sӵ hành chính cҩp tӍnh phө trách tài chính thӡi kǤ này gӗm mӝt
thu phát ngân và mӝt nhân viên thuӃ quan. Ӣ các làng, h˱˯ng b͡ giӳ sә thuӃ ÿinh, ÿiӅn, và sә
chi thu cӫa làng; xã tr˱ͧng và h˱˯ng chͱc phӕi hӧp thu thuӃ.
Trong cuӝc chiӃn tranh thӃ giӟi thӭ nhҩt (1914-1918), nhà cҫm quyӅn tӍnh Biên Hòa bҳt
dân mua 73.624 fr công trái ÿӇ góp giúp nѭӟc Pháp chӕng Ĉӭc dѭӟi khҭu hiӋu lӯa bӏp “Rӗng
Nam phun bҥc ÿánh ÿә Ĉӭc tһc” (dүn theo Hào khí Ĉ͛ng Nai, tұp I, tr.375, Thѭ viӋn Ĉӗng Nai,
1991).
Cuӕn Biên Hòa nhͷng khái ni͏m ÿ͓a lý năm 1930 cӫa Ch.Goupillon cho biӃt toàn bӝ
ngân sách cӫa tӍnh ÿҥt 576.000 ÿӗng Ĉông Dѭѫng (cuӕi năm 1929 nә ra cuӝc khӫng hoҧng
kinh tӃ thӃ giӟi rҩt trҫm trӑng). ViӋc thu các loҥi thuӃ và quan thuӃ (hҧi quan) ӣ tӍnh do mӝt cò
– mi (ӫy viên), mӝt phͭ tá thu phát ngân và mӝt sӕ nhân viên, còn ӣ cҩp làng xã vүn nhѭ cNJ.
ThuӃ thân năm 1902 là 2,5 ÿӗng/ngѭӡi/năm (tѭѫng ÿѭѫng giá 1 tҥ gҥo ÿѭѫng thӡi) thì
sau năm 1930 sӱa thành hai hҥng: hӳu sҧn ÿóng 4,5 ÿӗng và vô sҧn 2,5 ÿӗng. NhiӅu ngѭӡi cӕ
ÿóng hҥn hӳu sҧn mong có thӇ giao dӏch làm ăn dӉ dàng hѫn. M͡t s͙ dân nghèo không có ti͉n
ÿóng thu͇ không dám ÿi chͫ, khi lính v͉ làng ph̫i tr͙n tránh ÿ͋ kh͗i b͓ tù (khi bӏ xét giҩy thuӃ
thân).
Cách mҥng Tháng Tám 1945 thành công, Chính phӫ ViӋt Nam Dân chӫ Cӝng hòa tuyên
bӕ xóa bӓ mӑi chӃ ÿӝ thuӃ khóa bҩt công cӫa thӵc dân Pháp. Ӣ tӍnh Biên Hòa, nhân dân mӟi
hѭӣng ÿӝc lұp tӵ do khoҧng hai tháng thì thӵc dân Pháp - ÿѭӧc quân Anh mang danh nghƭa
Ĉӗng minh giúp sӭc – quay trӣ lҥi chiӃm ÿóng tӍnh lӷ Biên Hòa.
Trong vùng ÿӏch kiӇm soát, chúng vүn tiӃn hành thu các loҥi thuӃ tr͹c thu, thu͇ gián thu
nhѭ cNJ. Song phҥm vi vùng chiӃm ÿóng không lӟn nên nguӗn thu cho ngân sách nhӓ mà viӋc
chi tiêu cho chiӃn tranh rҩt tӕn kém nên ngân sách luôn luôn bӝi chi. Theo phúc trình sӕ 31-
TTT/M/1 ngày 20-4-1956 cӫa Tәng Thanh tra hành chính và tài chính vӅ kӃt quҧ cuӝc thanh tra
tӍnh Biên Hòa tӯ ngày 13 ÿӃn 24-3-1956 cho biӃt tình hình tài chính cӫa tӍnh Biên Hòa qua các
năm nhѭ sau:
- Tài khóa 1949 bӝi chi 7.227.278,24 ÿӗng.
- Tài khóa 1950 bӝi chi 7.611.139,61 ÿӗng.

18.10 Page 180

▲back to top


- Tài khóa 1951 bӝi chi 8.708.669,35 ÿӗng.
- Tài khóa 1952 bӝi chi 12.682.821,14 ÿӗng.
- Tài khóa 1953 bӝi chi 13.011.697,14 ÿӗng
- Tài khóa 1954 bӝi chi 13.685.330,72 ÿӗng.
VӅ phía ta, ÿӇ có tiӅn chi tiêu cho công cuӝc kháng chiӃn, các cѫ quan và lӵc lѭӧng vNJ
trang hoàn toàn dӵa vào sӵ ӫng hӝ cӫa nhân dân giàu lòng yêu nѭӟc. Chúng ta ÿã mӣ các
“tu̯n l͍ vàng”, “tu̯n l͍ b̩c” ÿӇ lҩy tiӅn mua vNJ khí, “tu̯n l͍ ÿ͛ng” ÿӇ có nguyên liӋu cho các
binh công xѭӣng chӃ tҥo ÿҥn dѭӧc... Trong nhiӅu năm, nhân dân xã Phú Hӳu luyӋn Long
Thành (nay thuӝc huyӋn Nhѫn Trҥch), góp cho huyӋn tӯ 100 ÿӃn 140 tҩn lúa.
Bà con buôn bán ӣ chӧ Biên Hòa góp tiӅn ӫng hӝ kháng chiӃn. Công nhân Nhà máy cѭa
BIF, công nhân cao su... cNJng bí mұt góp tiӅn gҥo, vұt tѭ... gӣi ra vùng căn cӭ. Chӫ Hãng cѭa
BIF phҧi nӝp thuӃ cho ta ÿӇ ÿѭӧc khai thác gӛ ӣ các vùng tranh chҩp.
ĈӃn năm 1952, Ӫy ban kháng chiӃn hành chính tӍnh Thӫ Biên bãi bӓ chính sách thu
ÿ̫m phͭ, chuyӇn sang thu thu͇ nông nghi͏p (dӵa vào diӋn tích, hҥng ÿҩt, sҧn lѭӧng) khiӃn
phong trào sҧn xuҩt vùng căn cӭ phát triӇn tӕt (L͓ch s͵ Ĉ̫ng b͡ Ĉ̫ng C͡ng s̫n Vi͏t Nam t͑nh
Ĉ͛ng Nai, tұp 1, tr.186, Nxb.ĈN, 1997).
1.3. Thͥi kǤ 1954-1975 (thͥi kǤ kháng chi͇n ch͙ng MͿ):
Dѭӟi chӃ ÿӝ Sài Gòn, tӍnh Biên Hòa có nguӗn lӧi lӟn là nông lâm sҧn, song thu ngân
sách thѭӡng không ÿӫ chi. Tài khóa 1956, thӵc thu ngân sách cӫa tӍnh là 11.385.092,92 ÿӗng
song thӵc chi lên tӟi 50.354.122,24 ÿӗng. Khoҧn bӝi chi 38.969.029,32 ÿӗng do ngân sách
Trung ѭѫng trang trҧi. Ngân sách tӍnh Biên Hòa thӡi gian này chi trên 60% cho an ninh, trên
30% cho công ích xã hӝi, vài phҫn trăm ít ӓi còn lҥi chi cho công ích kinh tӃ và chi bҩt thѭӡng.
Bӝ máy thu thuӃ thӡi kǤ này có Phòng thuӃ vө, Ty thuӃ công quҧn và bӝ phұn thuӃ
trѭӟc bҥ (trӵc thuӝc Tòa hành chánh tӍnh). Mӝt phó tӍnh trѭӣng trӵc tiӃp kiӇm soát Phòng thuӃ
vө và Ty thuӃ công quҧn.
* Phòng Thu͇ vͭ gӗm: 1 trѭӣng phòng, 2 nhân viên ngҥch, 2 nhân viên phù ÿӝng có
trách nhiӋm l̵p b͡ thu͇ tr͹c thu và b͡ thu͇ gián thu, cͭ th͋:
- L̵p b͡ thu͇ tr͹c thu:
+ Thu͇ môn bài và l͏ phí c̭p môn bài cho các h͡ kinh doanh, s̫n xṷt năm 1956 g͛m
28 tr̩i c˱a máy, 28 nhà máy xay lúa, 60 lò g̩ch thͯ công, 15 lò g̩ch máy, 6 lò lu, 69 lò ÿ˱ͥng
thͯ công, 3 lò ÿ˱ͥng c˯ giͣi, 169 nhà khai thác ch͇ bi͇n lâm s̫n. Thu͇ môn bài thu ÿ˱ͫc
1.183.628 ÿ͛ng.
+ Thu͇ ÿi͉n th͝ thu cͯa 21.000 ha ru͡ng, 6.500 ha v˱ͥn, 41.500 ha cao su, 1.050 ha
th͝ c˱, 3.000 nóc nhà vͣi s͙ ti͉n 3.732.104 ÿ͛ng.
+ Thu͇ lͫi tͱc, t͝ng hͫp lͫi tͱc và t͝ng huê lͫi: ph̯n lͣn ÿánh vào s͙ ng˱ͥi Âu ͧ các
ÿ͛n ÿi͉n và nhà máy – căn cͱ lͥi khai ho̿c ˱ͣc l˱ͫng - T͝ng thu năm 1956 là 2.042.643 ÿ͛ng.
+ Thu͇ trâu, bò, ng͹a, xe.
- L̵p b͡ thu͇ gián thu g͛m:
+ Thu͇ s̫n xṷt;
+ Thu͇ th˱˯ng vͭ nh̵p c̫ng và phͭ tr͡i quân nhu;
+ Thu͇ tiêu thͭ n˱ͣc ÿá, th͓t;

19 Pages 181-190

▲back to top


19.1 Page 181

▲back to top


+ Thu͇ ÿ̿c bi͏t xăng d̯u;
+ Thu͇ xa x͑ quí kim, h͑ cu͡c;
+ Thu͇ ch͇ bi͇n;
+ Thu͇ l˱u hành xe t͹ ÿ͡ng...
Tәng thu năm 1956 là 9.821.509 ÿӗng.
* Ty thu͇ công qu̫n thu thu͇ ÿ˱ͥng mía (1.156..616 kg ÿѭӧc 378.308 ÿӗng), thuӃ thuӕc
lá (47.353 kg ÿѭӧc 402.500 ÿӗng), thu͇ mu͙i, thu͇ r˱ͫu sҧn xuҩt trong tӍnh.
* Thu͇ tr˱ͣc b̩ do mӝt nӳ nhân viên ÿҧm nhұn dѭӟi quyӅn viên trѭӣng ty ngân khӕ,
năm 1956 thu ÿѭӧc 1.766.811 ÿӗng.
Theo báo cáo, Tәng thanh tra hành chánh ӣ tӍnh Biên Hòa tӯ ngày 13 ÿӃn 24-3-1956, cҧ
tӍnh có 90 xã thì tәng dӵ thu ngân sách các xã 12.475.867 ÿӗng.
Th͹c thu 10.633.564 ÿ͛ng;
Th͹c chi 6.917.213 ÿ͛ng;
K͇t d˱ 3.716.351 ÿ͛ng;
Trong ÿó: 01 xã (Bình Tr˱ͣc) có ngân sách 5.300.000 ÿ͛ng;
01 xã (Ph˱ͣc L͡c) có ngân sách 543.000 ÿ͛ng;
01 xã (An Bình) có ngân sách 420.000 ÿ͛ng;
02 xã có ngân sách trên 200.000ÿ͛ng;
21 xã có ngân sách trên 100.000 ÿ͛ng;
64 xã có ngân sách d˱ͣi 100.000 ÿ͛ng.
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa năm 1964 cho biӃt: Ngân sách tӍnh Biên Hòa tài khóa
1963 nhѭ sau:
Dӵ trù ngân sách 38.250.000 ÿӗng.
Thӵc thu 31.466.797,95 ÿӗng.
Thӵc chi 34.469.063, 42 ÿӗng.
Bӝi chi 3.002.265,47 ÿӗng.
Ngân sách xã dӵ trù: 21.765.155,00 ÿӗng.
Thӵc thu 21.277.352,08 ÿӗng.
Thӵc chi 19.099.808, 83 ÿӗng.
Còn dѭ 2.177.543,25 ÿӗng.
TӍnh Long Khánh không có sӕ liӋu ngân sách năm 1963.
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Long Khánh năm 1968 cho bi͇t: Ngân sách t͑nh năm 1967 nh˱
sau:
Dӵ trù 23.745.000,00 ÿӗng.
Thӵc thu 23.084.064,39 ÿӗng
Thӵc chi 23.197.667,90 ÿӗng.
Phân tích thӵc thu:

19.2 Page 182

▲back to top


ThuӃ môn bài, thuӃ thә trҥch 2.189.450,54 ÿӗng
ThuӃ trӵc thu súc vұt, xe cӝ 850,00 ÿӗng.
Thu có tính cách hành chánh 1.000,00 ÿӗng.
Thu hoa lӧi 60 căn phӕ công chӭc 455.528,00 ÿӗng.
ChӍ tӗn thu theo bӝ và lӋnh thu ngân 98.193,85 ÿӗng.
Trӧ cҩp ngân sách quӕc gia và quƭ trù bӏ 20.339.042 ÿӗng.
Ngѭӡi ta thҩy tәng sӕ các nguӗn thu là 2.745.022,39 ÿӗng = 13,49% và trӧ cҩp tӯ ngân
sách quӕc gia chiӃm tӹ trӑng tuyӋt ÿӕi (mà ngân sách qu͙c gia cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn chӫ yӃu là
vi͏n trͫ MͿ).
Ngân sách xây d͹ng nông thôn năm 1967 (nҵm ngoài ngân sách tӍnh) ÿѭӧc chuҭn chi
24.034.245 ÿӗng, chi các khoҧn: xây dӵng hӝi ÿӗng nông thôn (cӫng cӕ bӝ máy hành chính xã
ҩp), lұp ҩp, chѭѫng trình tӏ nҥn cӝng sҧn, chiêu hӗi, mӣ giáo dөc cӝng ÿӗng hӃt 16.347.424
ÿӗng (chiӃm 68%), còn lҥi 32% chi cho mӣ chӧ, trҥm xá, mөc súc, làm ÿѭӡng nông thôn
(0,9%), ÿiӋn hóa nông thôn (4,8%), thӫy nông, mөc súc, khuyӃn nông...
NGÂN SÁCH
XÃ
THӴC THU
THӴC CHI
CÒN
Năm 1966
7.518.914,63 ÿӗng 6.487.121,43 ÿӗng 1.031.793,20 ÿӗng
Năm 1967
15.048.294,16 ÿӗng 14.007.575,48 ÿӗng 1.040.718,68 ÿӗng
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Long Khánh năm 1968 cho bi͇t: 2 xã B͇n Nôm, Ĉ͛ng Hi͏p l˱u
vong nên không thu ÿ˱ͫc hoa chi chͫ và lò m͝ th͓t gia súc. Ngân sách tӍnh và xã cӫa Long
Khánh thu thҩp không hҷn vì ít nguӗn thu mà chӫ yӃu do phong trào cách mҥng ӣ ÿây lên cao,
chӃ ÿӝ Sài Gòn không kiӇm soát ÿѭӧc tình hình trong tӍnh.
Ĉ͓a ph˱˯ng chí t͑nh Biên Hòa năm 1974 viӃt vӅ tình hình tài chính tӍnh này: Trѭӟc năm
1972 vì ҧnh hѭӣng tình trҥng giá biӇu thuӃ còn thҩp và mӝt phҫn vì lý do an ninh, nên nguӗn
lӧi thu thuӃ cho ngân sách tӍnh và ngân sách xã còn quá thҩp... phҧi xin trӧ cҩp cӫa ngân sách
quӕc gia. Và khi tu chӍnh giá biӇu vài loҥi thuӃ và lұp thêm vài sҳc thuӃ mӟi cùng vӟi sӵ tұn
thâu các sҳc thuӃ nên:
NĂM
1972
1973
THӴC THU
105.710.089 ÿӗng
133.221.979 ÿӗng
THӴC CHI
105.710.089 ÿӗng
124.702.846 ÿӗng
Năm 1972, ngân sách tӍnh Biên Hòa nhұn trӧ cҩp ngân sách quӕc gia 36.500.000 ÿӗng
bҵng 34,5% thì năm 1973 chӍ còn nhұn 30.000.000 ÿӗng bҵng 22,5%.
Phҫn thu cӫa tӍnh Biên Hòa chӫ yӃu chӍ có nguӗn lӧi vӅ thuӃ thә trҥch thӏ trҩn và tӹ lӋ
% phө thu vӅ môn bài, không có nguӗn lӧi vӅ trѭng thâu và quan quҧn hoһc hoa lӧi tѭ sҧn
(không có nhà công cho mѭӟn). Ӣ các xã thì nguӗn lӧi trѭng thâu và quan quҧn rҩt quan trӑng,
có thӇ chiӃm 70% ngân sách xã.
I.4. Thͥi kǤ 1975 ÿ͇n nay (Thͥi kǤ Nhà n˱ͣc C͡ng hòa XHCN Vi͏t Nam):
I.4.1. B͡ máy qu̫n lý thu͇ - tài chính:

19.3 Page 183

▲back to top


Nhӳng ngày ÿҫu giҧi phóng, trên cѫ sӣ ÿӏa lý hành chánh - bӝ máy tài chánh - thuӃ cNJng
ÿѭӧc hình thành các ty tài chánh tѭѫng ӭng: Ty tài chính Bà Rӏa – Long Khánh, Ty tài chính
Tân Phú và Ty tài chính Biên Hòa. Các Ty tài chính này trӵc thuӝc Ban kinh tài miӅn Ĉông
Nam bӝ, do ông NguyӉn Văn Y làm trѭӣng ban, trө sӣ ÿóng tҥi Long Thành.
Ngày 1-1-1976 thành lұp Ty tài chính Ĉӗng Nai (tiӅn thân là Ban kinh tài Ĉông Nam
bӝ) trên cѫ sӣ hӧp nhҩt các ty tài chính trѭӟc ÿây do ông Phan Cao Tѭӡng làm Trѭӣng ty (riêng
Ty tài chính Biên Hòa năm 1976 chuyӇn thành Phòng tài chính Biên Hòa cho ÿӃn ngày nay).
Ty tài chính thӡi kǤ này vӯa làm nhiӋm vө quҧn lý nhà nѭӟc vӅ tài chính – ngân sách, vӯa thӵc
hiӋn nhiӋm vө lұp bӝ và thu thuӃ theo chӍ tiêu kӃ hoҥch Nhà nѭӟc giao.
Tӯ ngày thành lұp ÿӃn nay trҧi qua nhiӅu ÿӧt cҧi cách hành chính, Ty tài chính cNJng lҫn
lѭӧt thay ÿәi tên và bӝ máy quҧn lý và nӝi dung hoҥt ÿӝng.
Lúc ÿҫu thành lұp, bӝ máy cӫa Ty tài chính gӗm có các bӝ phұn Phòng thuӃ công
thѭѫng nghiӋp, Phòng thu quӕc doanh và Chi cөc thu quӕc doanh trung ѭѫng, Phòng thuӃ nông
nghiӋp, Phòng ngân sách, Phòng tài vө, Phòng bҧo hiӇm, Phòng tәng dӵ doán, Phòng phân phӕi
lѭu thông, Phòng tә chӭc hành chánh và Ban thanh tra.
Mӛi huyӋn và thành phӕ Biên Hòa có 1 Phòng tài chánh ÿӇ quҧn lý tài chính, lұp bӝ và
thu thuӃ ӣ huyӋn, thành phӕ.
Tәng biên chӃ cӫa Ty tài chính lúc này vào khoҧng 100 cán bӝ, nhân viên (bao gӗm cҧ
nhân viên cӫa các phòng tài chính huyӋn và thành phӕ Biên Hòa).
Năm 1977, tách mӝt bӝ phұn cӫa Ty tài chính ÿӇ thành lұp Ngân hàng kiӃn thiӃt, do ông
Bình làm giám ÿӕc.
Năm 1979, lұp thêm Ban xә sӕ kiӃn thiӃt Ĉӗng Nai, sau ÿó ÿәi tên thành Công ty xә sӕ
kiӃn thiӃt Ĉӗng Nai hoҥt ÿӝng cho ÿӃn ngày nay.
Năm 1980, tách Phòng thuӃ công thѭѫng nghiӋp thành Chi cөc thuӃ công thѭѫng
nghiӋp, do ông Phҥm Mҥnh ThiӅu, Phó ty tài chính kiêm Chi cөc trѭӣng.
Năm 1983, Ty tài chính ÿѭӧc ÿәi tên thành Sӣ tài chính Ĉӗng Nai, do ông Phҥm Mҥnh
ThiӅu làm Giám ÿӕc sӣ. ĈӃn năm 1990, giҧi thӇ Ӫy ban vұt giá tӍnh và chuyӇn chӭc năng vұt
giá sang cho Sӣ tài chính, vì vұy lúc này Sӣ tài chính cNJng ÿѭӧc ÿәi tên thành Sӣ tài chính - vұt
giá hoҥt ÿӝng cho ÿӃn ngày nay. CNJng trong năm này thành lұp Chi cөc thuӃ nông nghiӋp và
Chi cөc thu quӕc doanh do ông Thҳng Phó giám ÿӕc sӣ kiêm trѭӣng các chi cөc này.
Năm 1988, thành lұp Chi cөc thu quӕc doanh trên cѫ sӣ nhұp Phòng thu quӕc doanh và
Chi cөc thu quӕc doanh trung ѭѫng.
Tӯ năm 1990, cùng vӟi quá trình cҧi cách hành chính và cҧi cách mӝt bѭӟc vӅ thuӃ, bӝ
máy tài chính - thuӃ Ĉӗng Nai ÿѭӧc tә chӭc thành 4 bӝ phұn riêng biӋt:
- Sͧ tài chính - v̵t giá làm nhiӋm vө quҧn lý nhà nѭӟc vӅ tài chính – giá cҧ và ngân
sách nhà nѭӟc.
- Cͭc thu͇ có nhiӋm vө lұp bӝ thuӃ và quҧn lý thuӃ.
- Kho b̩c nhà n˱ͣc cӫa tӍnh thu thuӃ và chi ngân sách.
- Các Công ty b̫o hi͋m thӵc hiӋn các dӏch vө: bҧo hiӇm xã hӝi, xe cѫ giӟi, hӓa hoҥn,
hành khách, hàng hóa, nhân thӑ, y tӃ...
ĈӃn năm 1994, thành lұp Cөc ÿҫu tѭ phát triӇn ÿӇ thӵc hiӋn nhiӋm vө quҧn lý, cҩp phát
nguӗn vӕn ngân sách cho ÿҫu tѭ phát triӇn.

19.4 Page 184

▲back to top


TiӃp ÿӃn năm 1995, thành lұp Cөc hҧi quan, Cөc quҧn lý vӕn và tài sҧn nhà nѭӟc tҥi
doanh nghiӋp, nhiӋm vө cӫa nó ÿúng nhѭ tên gӑi.
ĈӃn tháng 7-1997, thӵc hiӋn Luұt ngân sách, ӣ tӍnh thành lұp thêm Phòng ngân sách xã,
tҥi các xã thành lұp Ban ngân sách xã, tҥi các huyӋn vүn không có gì thay ÿәi.
Ĉӝi ngNJ cán bӝ ngành thuӃ và tài chính năm 1997 có ÿӃn 1.253 cán bӝ, trong ÿó có 395
ngѭӡi có trình ÿӝ ÿҥi hӑc, 345 trung hӑc và 513 sѫ cҩp.
1.5.2. Thu͇:
Sau giҧi phóng 30-4-1975, cùng vӟi sӵ sөp ÿә cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn, toàn bӝ chính sách
thuӃ - tài chính cNJ cNJng bӏ xóa bӓ hoàn toàn. Thay vào ÿó là chính sách thuӃ - tài chính cӫa Nhà
nѭӟc Cӝng hòa XHCN ViӋt Nam.
Thӡi kǤ ÿҫu (1975-1990), nguӗn thu cӫa Nhà nѭӟc Cӝng hòa XHCN ViӋt Nam còn ít
và chѭa bao quát hӃt nguӗn thu, chính sách thu lҥi phӭc tҥp, rѭӡm rà. Nhӳng nguӗn thu chӫ yӃu
thӡi kǤ ҩy là: ThuӃ nông nghiӋp, thu quӕc doanh, trích nӝp lӧi nhuұn, thuӃ doanh thu, thuӃ hàng
hóa, thuӃ lӧi tӭc, thuӃ sát sinh, thuӃ muӕi, thuӃ môn bài và các khoҧn thu khác.
Chính sách thu thӡi kǤ này vӯa phân biӋt theo thành phҫn kinh tӃ, vӯa phân biӋt theo
ngành nghӅ kinh doanh, vӟi mөc ÿích là khuyӃn khích kinh tӃ quӕc doanh và kinh tӃ tұp thӇ (là
2 thành phҫn kinh tӃ cѫ bҧn cӫa chӃ ÿӝ XHCN), hҥn chӃ phát triӇn các thành phҫn kinh tӃ khác,
khuyӃn khích phát triӇn sҧn xuҩt, hҥn chӃ kinh doanh buôn bán, dӏch vө ...
Cùng vӟi quá trình phát triӇn nӅn kinh tӃ và cҧi cách hành chính, chính sách và hӋ thӕng
thuӃ dҫn dҫn ÿѭӧc hoàn thiӋn. Qua cҧi cách thuӃ bѭӟc mӝt (bҳt ÿҫu tӯ năm 1990), hӋ thӕng
thuӃ ViӋt Nam có 9 sҳc thuӃ cùng vӟi nhiӅu loҥi phí và lӋ phí. Chính sách thuӃ thӡi kǤ tӯ 1990
ÿӃn nay không phân biӋt theo thành phҫn kinh tӃ mà chӍ còn phân biӋt theo ngành nghӅ kinh
doanh.
ViӋc lұp bӝ và thu các sҳc thuӃ, phí và lӋ phí ӣ tӍnh Ĉӗng Nai qua các thӡi kǤ nhѭ sau:
a) Thu͇ nôngnghi͏p (nay là thuӃ sӱ dөng ÿҩt nông nghiӋp):
ThuӃ nông nghiӋp ban hành năm 1952, sau ÿó có sӱa ÿәi bә sung nhiӅu lҫn, và năm
1983 thuӃ nông nghiӋp ÿѭӧc ban hành bҵng Pháp lӋnh thuӃ nông nghiӋp, áp dөng ÿӃn năm
1994.
Pháp lӋnh thuӃ nông nghiӋp thu bҵng hiӋn vұt (ÿӃn cuӕi năm 1989 chuyӇn sang thu
bҵng tiӅn) và phân biӋt 2 loҥi ÿҩt gӗm: ÿ̭t tr͛ng cây hàng năm và ÿ̭t tr͛ng cây lâu năm.
Ĉӕi vӟi ÿҩt trӗng cây hàng năm chia thành 7 hҥng vӟi các thuӃ suҩt tѭѫng ӭng nhѭ sau:
- Ĉҩt hҥng 1 thu 700 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 2 thu 560 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 3 thu 420 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 4 thu 350 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 5 thu 280 kg/thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 6 thu 210 kg/thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 7 thu 100 kg/thóc/ha/năm.
Ĉҩt trӗng cây lâu năm thu tӯ 10% ÿӃn 20% sҧn lѭӧng thӵc tӃ nhân vӟi giá tính thuӃ và
ÿѭӧc thu bҵng tiӅn.

19.5 Page 185

▲back to top


Thӡi kǤ này, Phòng thuӃ nông nghiӋp thuӝc Ty tài chính Ĉӗng Nai và bӝ phұn thuӃ
nông nghiӋp thuӝc Phòng tài chính các huyӋn, thành phӕ Biên Hòa lұp bӝ và thu thuӃ.
Năm 1990, thuӃ nông nghiӋp lұp bӝ ÿѭӧc 169.764 ha, thu thuӃ ÿѭӧc 154.818 ha vào các
loҥi cây sau:
- Cây mía: lұp bӝ 4.734,27 ha, thu thuӃ 4.647 ha, thuӃ ghi thu 15.821 tҩn mía.
- Cây ÿұu: lұp bӝ và thu thuӃ 418 ha, thuӃ ghi thu là 33.447 kg.
- Cây cà phê: lұp bӝ 11.962 ha, thu thuӃ 11.713 ha, thuӃ ghi thu ÿѭӧc 1.165.495 kg.
- Cây ÿiӅu: lұp bӝ 8.300 ha, thu thuӃ 5.731 ha, thuӃ ghi thu ÿѭӧc 155.765 kg.
- Cây cao su: lұp bӝ 41.813 ha, thu thuӃ 31.200 ha, thuӃ ghi thu ÿѭӧc 2.910 tҩn.
- Cây ăn trái: lұp bӝ 7.738 ha, thu thuӃ 7.365 ha. ThuӃ ghi thu ÿѭӧc 3.075.028 ÿӗng.
Ngày 10-7-1993, Quӕc hӝi khóa IX, kǤ hӑp thӭ 3 ÿã thông qua Lu̵t thu͇ s͵ dͭng ÿ̭t
nông nghi͏p thay Pháp lӋnh thuӃ nông nghiӋp. Luұt thuӃ sӱ dөng ÿҩt nông nghiӋp có hiӋu lӵc
tӯ 01-01-1994. ThuӃ sӱ dөng ÿҩt nông nghiӋp cNJng phân biӋt thu theo 2 loҥi ÿҩt là: ÿҩt trӗng
cây hàng năm và ÿҩt trӗng cây lâu năm và ÿӅu phân hҥng ÿҩt ÿӇ thu thuӃ:
+ Ĉӕi vӟi ÿҩt trӗng hàng năm chia làm 6 hҥng, mӭc thuӃ suҩt có giҧm xuӕng so vӟi
Pháp lӋnh thuӃ nông nghiӋp trѭӟc ÿây:
- Ĉҩt hҥng 1 thu 550 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 2 thu 460 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 3 thu 370 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 4 thu 280 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 5 thu 180 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 6 thu 50 kg thóc/ha/năm.
+ Ĉӕi vӟi ÿҩt trӗng cây lâu năm chia thành 5 hҥng vӟi các thuӃ suҩt nhѭ sau:
- Ĉҩt hҥng 1 thu 650 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 2 thu 650 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 3 thu 400 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 4 thu 200 kg thóc/ha/năm.
- Ĉҩt hҥng 5 thu 80 kg thóc/ha/năm.
KӃt quҧ năm 1994 lұp bӝ thuӃ sӱ dөng ÿҩt nông nghiӋp (bao gӗm cҧ ÿҩt trӗng cây hàng
năm và ÿҩt trӗng cây lâu năm) ÿѭӧc 181.700 ha, thu thuӃ 152.941 ha, sӕ thuӃ ghi thu ÿѭӧc
48.508 tҩn thóc. Trong ÿó:
+ Ĉҩt trӗng cây hàng năm lұp bӝ ÿѭӧc 97.375 ha, thu thuӃ 96.488 ha, sӕ thuӃ ghi thu là
21.432 tҩn thóc gӗm: Ĉҩt hҥng 1 = không ha; ÿҩt hҥng 2 = 3.949 ha; ÿҩt hҥng 3 = 7.574 ha; ÿҩt
hҥng 4 = 32.408 ha; ÿҩt hҥng 5 = 39.430 ha; ÿҩt hҥng 6 = 13.127 ha.
+ Ĉҩt trӗng cây lâu năm lұp bӝ ÿѭӧc 84.325 ha, thu thuӃ 56.453 ha, sӕ thuӃ ghi thu
27.276 tҩn thóc, gӗm: Ĉҩt hҥng 1 = 21.292 ha; ÿҩt hҥng 2 = 16.125 ha; ÿҩt hҥng 3 = 5.520 ha;
ÿҩt hҥng 4 = 10.806 ha, ÿҩt hҥng 5 = 2.710 ha. Cө thӇ:
- Cây cà phê: lұp bӝ 11.248 ha, thu thuӃ 9.940 ha, gӗm:
+ Ĉҩt hҥng 1 = 3.611 ha.

19.6 Page 186

▲back to top


+ Ĉҩt hҥng 2 = 3.672 ha.
+ Ĉҩt hҥng 3 = 2.612 ha
+ Ĉҩt hҥng 4 = 44 ha
+ Ĉҩt hҥng 5 = 1 ha.
+ Cây ÿiӅu: lұp bӝ 16.957 ha, thu thuӃ 8.283 ha, gӗm:
+ Ĉҩt hҥng 1 = 404 ha.
+ Ĉҩt hҥng 2 = 1.400 ha.
+ Ĉҩt hҥng 3 = 1.333 ha
+ Ĉҩt hҥng 4 = 3.395 ha
+ Ĉҩt hҥng 5 = 1.751 ha.
- Cây cao su: lұp bӝ 42.576 ha, thu thuӃ 25.944 ha, gӗm:
+ Ĉҩt hҥng 1 = 15.423 ha.
+ Ĉҩt hҥng 2 = 10.533 ha.
+ Ĉҩt hҥng 3 = 38 ha.
- Cây ăn trái: lұp bӝ 13.773 ha, thu thuӃ 12.138 ha, gӗm:
+ Ĉҩt hҥng 1 = 1.783 ha.
+ Ĉҩt hҥng 2 = 496 ha.
+ Ĉҩt hҥng 3 = 1.534 ha
+ Ĉҩt hҥng 4 = 7.367 ha
+ Ĉҩt hҥng 5 = 958 ha.
b) Thu qu͙c doanh và trích n͡p lͫi nhu̵n:
Thu quӕc doanh và trích nӝp lӧi nhuұn là chӃ ÿӝ thu vào các xí nghiӋp quӕc doanh,
ÿѭӧc thӵc hiӋn theo Thông tѭ sӕ 47-TC/TQD, ngày 27-12-1985 và Thông tѭ sӕ 21-TC/QD
ngày 21-8-1986 cӫa Bӝ tài chính. ChӃ ÿӝ thu quӕc doanh và trích nӝp lӧi nhuұn áp dөng ÿӃn
năm 1990 thì ÿѭӧc thay bҵng chӃ ÿӝ thu thuӃ doanh thu và thuӃ lӧi tӭc.
Thu quӕc doanh tính bҵng tӹ lӋ (%) trên doanh thu bán hàng. Mӭc thu ÿѭӧc Nhà nѭӟc
qui ÿӏnh thӕng nhҩt, có phân biӋt theo mһt hàng sҧn xuҩt. Còn lӧi nhuұn thӵc hiӋn cӫa các xí
nghiӋp quӕc doanh nӝp tӯ 40% - 60% cho ngân sách nhà nѭӟc tùy theo tӯng ngành. Ngoài 2
khoҧn thu trên, các xí nghiӋp quӕc doanh còn phҧi nӝp khҩu hao cѫ bҧn và các khoҧn nӝp linh
tinh khác. Bҳt ÿҫu tӯ 1983 ÿӃn 1990, các công ty thѭѫng nghiӋp còn phҧi nӝp khoҧn chênh lӋch
giá.
Tӯ năm 1976 ÿӃn năm 1990, Chi cөc thu quӕc doanh trung ѭѫng quҧn lý thu 46 xí
nghiӋp quӕc doanh trung ѭѫng, Phòng thu quӕc doanh thuӝc Sӣ tài chính và các bӝ phұn thu
quӕc doanh thuӝc phòng tài chính các huyӋn, thành phӕ Biên Hòa quҧn lý thu 200 XNQD ÿӏa
phѭѫng. Sӕ thu qua các năm nhѭ sau: (lѭu lý: các sӕ liӋu báo cáo vӅ thu chi tài chính, thuӃ các
năm tính theo giá trӏ ÿӗng tiӅn ÿѭӧc phát hành và thu ÿәi qua các thӡi ÿiӇm).
- Năm 1976 thu 27 triӋu ÿӗng.
- Năm 1980 thu 23 triӋu ÿӗng.
- Năm 1985 thu 238 triӋu ÿӗng.

19.7 Page 187

▲back to top


- Năm 1990 thu 53.000 triӋu ÿӗng.
Sӕ thu tӯ xí nghiӋp quӕc doanh hàng năm chiӃm tӯ 43%-64% trên tәng nguӗn thu ngân
sách nhà nѭӟc tҥi tӍnh.
c) Thu͇ doanh thu và thu͇ lͫi tͱc:
Pháp lӋnh thuӃ doanh thu và Pháp lӋnh thuӃ lӧi tӭc thi hành tӯ năm 1976 ÿӃn năm 1990.
Ĉӕi tѭӧng chӏu thuӃ doanh thu và thuӃ lӧi tӭc là nhӳng ÿѫn vӏ sҧn xuҩt kinh doanh thuӝc thành
phҫn kinh tӃ ngoài quӕc doanh.
ThuӃ doanh thu tính bҵng % trên doanh thu. ThuӃ suҩt thuӃ doanh thu ngành sҧn xuҩt
thҩp hѫn ngành kinh doanh dӏch vө, nhҵm mөc ÿích khuyӃn khích ÿҫu tѭ phát triӇn sҧn xuҩt,
hҥn chӃ thѭѫng nghiӋp dӏch vө.
ThuӃ lӧi tӭc thu trên 30% trên lӧi nhuұn cӫa các hӝ và tә chӭc kinh tӃ ngoài quӕc
doanh.
Chi cөc thuӃ công thѭѫng nghiӋp chӏu trách nhiӋm lұp bӝ và thu thuӃ, cө thӇ:
- Năm 1981, thu ÿѭӧc 16.723 hӝ, sӕ thuӃ là 3.033.000 ÿӗng.
- Năm 1982, thu ÿѭӧc 15.754 hӝ, sӕ thuӃ là 6.785.000 ÿӗng.
- Năm 1983, thu ÿѭӧc 14.516 hӝ, sӕ thuӃ là 17.095.000 ÿӗng.
- Năm 1984, thu ÿѭӧc 12.208 hӝ, sӕ thuӃ là 30.627.000 ÿӗng.
- Năm 1985, thu ÿѭӧc 8.686 hӝ, sӕ thuӃ là 39.489.000 ÿӗng.
ĈӃn tháng 1-1990, Quӕc hӝi nѭӟc Cӝng hòa Xã hӝi Chӫ nghƭa ViӋt Nam (khóa VIII),
kǤ hӑp thӭ 7 thông qua Luұt thuӃ doanh thu, Luұt thuӃ lӧi tӭc áp dөng cho tҩt cҧ các tә chӭc, cá
nhân thuӝc mӑi thành phҫn kinh tӃ có hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt kinh doanh, xây dӵng, giao thông vұn
tҧi, thѭѫng nghiӋp, ăn uӕng, dӏch vө và các hoҥt ÿӝng kinh doanh khác. Bãi bӓ chӃ ÿӝ thu quӕc
doanh, trích nӝp lӧi nhuұn và 2 pháp lӋnh: Pháp lӋnh thuӃ doanh thu và Pháp lӋnh thuӃ lӧi tӭc.
- Thu͇ doanh thu có 10 bұc thuӃ suҩt, ÿó là 1%, 2%, 3%, 4%, 5%, 6%, 7%, 8%, 10% và
40% quy ÿӏnh cho 6 ngành nghӅ gӗm: sҧn xuҩt, xây dӵng, vұn tҧi, thѭѫng nghiӋp, ăn uӕng và
dӏch vө. Cách tính thuӃ doanh thu nhѭ trѭӟc ÿây.
Cөc ThuӃ tӍnh và Chi cөc ThuӃ các huyӋn, thành phӕ Biên Hòa lұp bӝ và thu thuӃ ÿѭӧc
121 doanh nghiӋp nhà nѭӟc, 200 xí nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài, 58 hӧp tác xã, 797 doanh
nghiӋp tѭ nhân, 136 công ty trách nhiӋm hӳu hҥn, 5 công ty cә phҫn và 23.481 hӝ cá thӇ. Sӕ thu
thuӃ doanh thu qua các năm nhѭ sau:
Ĉ˯n v͓ tính: tri͏u ÿ͛ng
Khu vӵc 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
XNTW
24.046 35.628 55.065 68.980 103.731 140.106 166.575 210.993
XNĈP
12.723 8.595 9.602 14.574 24.624 23.561 33.885 46.691
ĈTNN
5.912 9.650 24.512 74.399 144.542 225.935
TTCNTMDV 8.796 8.726 18.576 31.386 46.238 71.147 106.073 92.700
Tәng sӕ
45.565 52.949 89.155 124.590 199.105 309.213 451.075 576.319
Thu͇ lͫi tͱc thu các ÿѫn vӏ kinh tӃ trong nѭӟc ӣ 3 mӭc: 25%, 35%, 45% và thu xí
nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài ӣ 4 mӭc: 10%, 15%, 20%, 25% tùy theo ngành nghӅ kinh
doanh. Sӕ thuӃ lӧi tӭc thu ÿѭӧc qua các năm nhѭ sau:

19.8 Page 188

▲back to top


Khu vӵc
XNTW
XNĈP
ĈTNN
TTCNTMDV
Tәng sӕ
1990
4.198
2.507
3.848
10.553
1991
11.423
1.277
7.549
20.249
1992
10.212
5.530
73
14.091
29.906
1993
15.322
12.629
892
21.923
50.786
1994 1995 1996 1997
43.607 78.078 109.135 81.044
16.572 16.880 26.447 32.391
3.828 12.066 20.829 44.753
32.589 50.684 79.930 67.148
96.596 157.708 236.341 225.336
Tӯ năm 1990 ÿӃn nay, Luұt thuӃ doanh thu và Luұt thuӃ lӧi tӭc qua nhiӅu lҫn sӱa ÿәi bә
sung. Bҳt ÿҫu tӯ 01-01-1999, Luұt thuӃ doanh thu ÿѭӧc thay bҵng Lu̵t thu͇ giá tr͓ gia tăng
(tiӃng Anh viӃt tҳt là VAT), Luұt thuӃ lӧi tӭc ÿѭӧc thay bҵng Lu̵t thu͇ thu nh̵p doanh nghi͏p.
d) Thu͇ tiêu thͭ ÿ̿c bi͏t (tr˱ͣc ÿây g͕i là thu͇ hàng hóa):
Năm 1990, Quӕc hӝi ban hành Luұt thuӃ tiêu thө ÿһc biӋt thay Pháp lӋnh thuӃ hàng hóa
trѭӟc ÿây. ThuӃ tiêu thө ÿһt biӋt chӍ còn thu vào 6 mһt hàng, gӗm: thuӕc hút, rѭӧu các loҥi, bia
các loҥi, pháo, bài lá và vàng mã, thuӃ suҩt tӯ 20-70% trên doanh thu. ĈӃn năm 1993, bãi bӓ 2
mһt hàng bài lá và vàng mã (vì Nhà nѭӟc cҩm sҧn xuҩt), thuӃ suҩt các mһt hàng còn lҥi tӯ 15-
100%.
ThuӃ tiêu thө ÿһc biӋt và thuӃ hàng hóa thu qua các năm nhѭ sau:
- ThuӃ hàng hóa thu năm 1981 ÿѭӧc 329.000 ÿӗng.
Năm 1982, ÿѭӧc 2.503.000 ÿӗng.
Năm 1983, ÿѭӧc 3.234.000 ÿӗng
Năm 1984, ÿѭӧc 4.206.000 ÿӗng.
- ThuӃ tiêu thө ÿһc biӋt thu qua các năm nhѭ sau:
Năm 1990, thu 3.872 triӋu ÿӗng.
Năm 1991, thu 33.128 triӋu ÿӗng.
Năm 1992, thu 51.492 triӋu ÿӗng.
Năm 1993, thu 66.980 triӋu ÿӗng.
Năm 1994, thu 48.041 triӋu ÿӗng.
Năm 1995, thu 42.574 triӋu ÿӗng
Năm 1996, thu 34.645 triӋu ÿӗng.
Năm 1997, thu 27.351 triӋu ÿӗng.
e) Thu͇ xṷt kẖu, thu͇ nh̵p kẖu:
ThuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp khҭu ÿѭӧc thӵc hiӋn theo Luұt thuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp
khҭu do Quӕc hӝi thông qua ngày 26-12-1991 và sau ÿó có sӱa ÿәi bә sung vào các năm 1993,
1997. ThuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp khҭu thu vào hàng hóa xuҩt nhұp khҭu và ÿѭӧc tính bҵng cách
lҩy giá trӏ tính thuӃ, nhân vӟi sӕ lѭӧng hàng hóa, nhân vӟi thuӃ suҩt theo qui ÿӏnh.
Ĉҫu năm 1995, Cөc Hҧi quan Ĉӗng Nai ÿѭӧc thành lұp, tӯ thӡi gian này trӣ ÿi tӍnh
Ĉӗng Nai mӟi có nguӗn thu thuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp khҭu. Cөc hҧi quan Ĉӗng Nai chӏu trách
nhiӋm lұp bӝ và quҧn lý thu thuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp khҭu.

19.9 Page 189

▲back to top


ThuӃ xuҩt khҭu, thuӃ nhұp khҭu thu ÿѭӧc qua các năm nhѭ sau:
Năm 1995, thu 131.000 triӋu ÿӗng.
Năm 1996, thu 216.231 triӋu ÿӗng.
Năm 1997, thu 250.933 triӋu ÿӗng.
Sӕ lѭӧng cán bӝ Cөc hҧi quan ÿӃn năm 1997 là 153 ngѭӡi. Dӵ kiӃn sҳp tӟi sӁ thành lұp
tҥi mӛi khu công nghiӋp hoһc cҧng mӝt ÿӝi hҧi quan, nhân viên hҧi quan có thӇ trên 200 ngѭӡi.
g) Thu͇ tài nguyên:
ThuӃ tài nguyên thӵc hiӋn theo Pháp lӋnh thuӃ tài nguyên do Hӝi ÿӗng nhà nѭӟc ban
hành ngày 30-3-1990, nhѭng phҧi ÿӃn năm 1992 Ĉӗng Nai mӟi thu ÿѭӧc thuӃ tài nguyên tӯ
viӋc khai thác ÿҩt, cát, ÿá và ÿѭӧc tính bҵng cách lҩy sҧn lѭӧng tài nguyên khai thác, nhân vӟi
giá tính thuӃ, nhân vӟi thuӃ suҩt. Mӭc thuӃ thu tӯ 1% ÿӃn 10% tùy theo nhóm tài nguyên khai
thác.
ThuӃ tài nguyên do Cөc thuӃ và Chi cөc thuӃ các huyӋn, thành phӕ Biên Hòa quҧn lý
thu. Sӕ thu các năm nhѭ sau:
Năm 1992, thu 14.407 triӋu ÿӗng.
Năm 1993, thu 17.371 triӋu ÿӗng.
Năm 1994, thu 21.104 triӋu ÿӗng.
Năm 1995, thu 14.009 triӋu ÿӗng.
Năm 1996, thu 20.443 triӋu ÿӗng.
Năm 1997, thu 24.512 triӋu ÿӗng.
h) Thu͇ môn bài:
ThuӃ môn bài ÿã thu tӯ lâu ÿӡi và hiӋn nay Nhà nѭӟc Cӝng hòa Xã hӝi Chӫ nghƭa ViӋt
Nam vүn tiӃp tөc thu. Mӑi cá nhân và tә chӭc có ÿăng ký sҧn xuҩt, kinh doanh, dӏch vө ÿӅu
phҧi ÿóng thuӃ môn bài. Thӡi kǤ 1976 ÿӃn 1986, thuӃ môn bài thu 13 bұc. Thӡi kǤ 1986 ÿӃn
1993, thuӃ môn bài thu 9 bұc. Tӯ 1993 ÿӃn nay, thuӃ môn bài còn thu 6 mӭc: 450.000 ÿӗng,
270.000 ÿӗng, 150.000 ÿӗng, 75.000 ÿӗng, 30.000 ÿӗng và 15.000 ÿӗng tùy theo quy mô sҧn
xuҩt, kinh doanh, dӏch vө.
ThuӃ môn bài thu qua các thӡi kǤ nhѭ sau:
Năm 1983, thu 2,380 triӋu ÿӗng.
Năm 1984, thu 3,745 triӋu ÿӗng.
Năm 1985, thu 4,151 triӋu ÿӗng.
Năm 1990, thu 1.163 triӋu ÿӗng.
Năm 1991, thu 1.278 triӋu ÿӗng.
Năm 1992, thu 2.112 triӋu ÿӗng.
Năm 1993, thu 3.603 triӋu ÿӗng.
Năm 1994, thu 4.668 triӋu ÿӗng.
Năm 1997, thu 11.000 triӋu ÿӗng.
i) Thu͇ sát sinh:

19.10 Page 190

▲back to top


ThuӃ sát sinh ÿѭӧc thӵc hiӋn thu tӯ sau ngày giҧi phóng, ÿánh vào heo (lӧn), trâu, bò
ÿem giӃt thӏt, vӟi thuӃ suҩt 5% trên giá trӏ con vұt giӃt thӏt.
Trѭӟc năm 1990, Chi cөc thuӃ công thѭѫng nghiӋp quҧn lý thu thuӃ sát sinh, tӯ năm
1990 ÿӃn nay Cөc thuӃ Ĉӗng Nai lұp bӝ và quҧn lý thu. Sӕ thu qua các năm nhѭ sau:
Năm 1981, thu 149 ngàn ÿӗng.
Năm 1982, thu 265 ngàn ÿӗng.
Năm 1983, thu 179 ngàn ÿӗng.
Năm 1984, thu 365 ngàn ÿӗng.
Năm 1985, thu 1.297 ngàn ÿӗng.
Năm 1990, thu 526 ngàn ÿӗng.
Năm 1994, thu 1.904 ngàn ÿӗng.
Năm 1997, thu 3.818 ngàn ÿӗng.
k) L͏ phí tr˱ͣc b̩:
LӋ phí trѭӟc bҥ ÿѭӧc tә chӭc thu tӯ năm 1987, thӵc hiӋn theo Nghӏ ÿӏnh sӕ 222/HĈBT,
ngày 5-12-1987. Mӭc thu 3% - 5% ÿánh vào giá trӏ chuyӇn nhѭӧng quyӅn sӣ hӳu hoһc sӱ dөng
vӅ nhà ÿҩt, xe ô tô, xe gҳn máy, tàu thuyӅn...
Phòng thuӃ trѭӟc bҥ trӵc thuӝc Cөc thuӃ Ĉӗng Nai chӏu trách nhiӋm thu. Sӕ thuӃ trѭӟc
bҥ thu qua các thӡi kǤ nhѭ sau:
- Năm 1990, thu 1.674 triӋu ÿӗng.
- Năm 1994, thu 26.931 triӋu ÿӗng.
- Năm 1997, thu 38.958 triӋu ÿӗng.
l) Ngoài các kho̫n thu͇ nêu trên, còn thu các lo̩i thu͇ nhѭ: thuӃ thu nhұp, thuӃ nhà
ÿҩt, thuӃ chuyӇn quyӅn sӱ dөng ÿҩt, thuӃ vӕn (chӍ thu phҫn vӕn ngân sách cҩp cho các doanh
nghiӋp nhà nѭӟc), thuӃ chuyӇn lӧi nhuұn ra nѭӟc ngoài và các khoҧn thu khác nhѭ: thu tiӅn bán
cây ÿӭng, thu hoàn vӕn biӇn gác, tiӅn thuê mһt ÿҩt, mһt nѭӟc, tiӅn cҩp quyӅn sӱ dөng ÿҩt và
mӝt sӕ khoҧn thu linh tinh khác. Các nguӗn thu thuӃ do Cөc thuӃ chӏu trách nhiӋm lұp bӝ và
thu:
Ĉ˯n v͓ tính: tri͏u ÿ͛ng
TT LOҤI THUӂ
1992 1993 1994
1995 1996 1997
1 ThuӃ vӕn
4.271 26.700 22.880 37.708 29.095 27.475
2 ThuӃ chuyӇn lӧi
nhuұn
-
-
-
107 702
811
3 ThuӃ nhà ÿҩt
875 10.348 14.809 19.111 15.822 21.234
4 ThuӃ thu nhұp
2.641 4.712 6.501 14.276 34.207 72.541
5 ThuӃ CQSDĈ
-
-
688 5.665 7.036 8.653
6 ThuӃ cҩp CQSDĈ
-
- 13.252 3.977 19.089 7.323
7 TiӅn thuê ÿҩt
-
-
- 1.845 15.672 29.221
8 Thu hoàn vӕn
13.063 9.988 11.569 11.860 43.102
130
9 Thu KHCB
38.055 87.974 59.577
8.445
28
-

20 Pages 191-200

▲back to top


20.1 Page 191

▲back to top


10 Thu phí, lӋ phí
- 13.402 14.126 19.118 26.335 33.192
11 Thu XSKT
31.441 43.963 61.053 75.129 85.398 101.309
I.5.3. Ngân sách:
Sau ngày giҧi phóng, ngân sách nhà nѭӟc ÿѭӧc tә chӭc thӕng nhҩt trên phҥm vi cҧ nѭӟc
gӗm: ngân sách Trung ѭѫng và ngân sách ÿӏa phѭѫng. Ӣ Ĉӗng Nai, hӋ thӕng ngân sách ÿӏa
phѭѫng ÿѭӧc tә chӭc theo cҩp hành chánh nhà nѭӟc, ÿӃn nay gӗm có: ngân sách tӍnh, ngân
sách 9 huyӋn và thành phӕ Biên Hòa và 163 ngân sách xã, phѭӡng, thӏ trҩn.
Ngân sách tӍnh do Sӣ tài chính quҧn lý. Ngân sách huyӋn, thӏ, thành phӕ do Phòng tài
chính các huyӋn thӏ, thành phӕ quҧn lý. Ngân sách xã do Ban tài chính xã, phѭӡng, thӏ trҩn
quҧn lý.
Trong thӡi kǤ tӯ 1976 ÿӃn 1979, ngân sách ÿӏa phѭѫng luôn bӝi chi. Thu ngân sách
không ÿӫ chi, phҧi nhӡ vào nguӗn trӧ cҩp tӯ ngân sách trung ѭѫng. Năm 1976, thu 42 triӋu
ÿӗng, chi 51 triӋu ÿӗng.
Tӯ năm 1980 ÿӃn nay, ngân sách ÿӏa phѭѫng bҳt ÿҫu có thһng thu nhӡ tăng nguӗn thu
thuӃ công thѭѫng nghiӋp (thu kinh tӃ ngoài quӕc doanh), tăng thu tӯ xí nghiӋp quӕc doanh (nay
là doanh nghiӋp nhà nѭӟc) và tăng nguӗn thu tӯ xí nghiӋp có vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài.
Thu ngân sách nhà nѭӟc trên ÿӏa bàn ÿã bҧo ÿҧm chi tiêu và có dѭ nӝp vӅ ngân sách
trung ѭѫng. Sӕ nӝp vӅ ngân sách trung ѭѫng ngày càng lӟn dҫn theo nguӗn thu ngân sách nhà
nѭӟc trên ÿӏa bàn.
Thu, chi ngân sách nhà nѭӟc trên ÿӏa bàn qua các thӡi kǤ nhѭ sau:
- Năm 1980, thu 60 triӋu ÿӗng, chi 52 triӋu ÿӗng, thһng thu 8 triӋu ÿӗng.
- Năm 1985, thu 461 triӋu ÿӗng, chi 284 triӋu ÿӗng, thһng thu 177 triӋu ÿӗng.
- Năm 1990, thu 109.210 triӋu ÿӗng, chi 73.375 triӋu ÿӗng, thһng thu 35.835 triӋu ÿӗng.
- Năm 1995, thu 875.220 triӋu ÿӝng, chi 515.400 triӋu ÿӗng, thһng thu 350.820 triӋu
ÿӗng.
- Năm 1997, thu 1.684.397 triӋu ÿӗng, chi 756.747 triӋu ÿӗng, thһng thu 927.650 triӋu
ÿӗng.
Thӡi kǤ tӯ năm 1976 ÿӃn 1980, ngân sách chi ÿҫu tѭ xây dӵng cѫ bҧn rҩt lӟn, chiӃm
50% ÿӃn 70% tәng chi ngân sách. Sӕ còn lãi chi cho hoҥt ÿӝng bӝ máy nhà nѭӟc và chi sӵ
nghiӋp giáo dөc, y tӃ, phúc lӧi xã hӝi. Thӡi kǤ 1980 ÿӃn 1985, tӹ lӋ chi ÿҫu tѭ có giҧm xuӕng
còn tӯ 30% ÿӃn 40%. Thӡi kǤ 1985 ÿӃn 1997 chӍ còn 20% ÿӃn 27%. Khoҧn chi cho sӵ nghiӋp
giáo dөc, y tӃ, chi nghiên cӭu khoa hӑc tăng vӅ sӕ lѭӧng và tӹ trӑng trong cѫ cҩu ngân sách ÿӏa
phѭѫng.
Thu, chi ngân sách tӍnh năm 1997:
- Tәng thu 749,507 tӹ ÿӗng.
- Tәng chi 701,670 tӹ ÿӗng.
- KӃt dѭ 47,807 tӹ ÿӗng, trong ÿó kӃt dѭ tӯ nguӗn phө thu tiӅn ÿiӋn là 17,352 tӹ ÿӗng.
Thu chi ngân sách huyӋn qua các năm nhѭ sau:

20.2 Page 192

▲back to top


Ĉ˯n v͓ tính: tri͏u ÿ͛ng
STT
HUYӊN
1
Tәng sӕ
2 Biên Hòa
3 Ĉӏnh Quán
Thӵc hiӋn
92
76.305
22.934
7.549
THU
Dӵ toán
93
Thӵc hiӋn
96
Thӵc hiӋn
92
CHI
Dӵ toán
93
Thӵc hiӋn
96
91.230
26.000
9.400
368.415
136.954
23.882
78.364
18.665
7.992
41.300
8.470
4.150
181.653
37.700
16.318
4 Tân Phú
5 Long Thành
6 Vƭnh An
7 Thӕng Nhҩt
8 Long Khánh
9 Xuân Lӝc
10 Nhѫn Trҥch
7.446
6.497
2.549
8.058
11.258
10.014
9.150
9.660
2.920
11.530
12.500
10.070
21.097
34.167
12.647
41.061
47.124
38.910
12.573
7.892
8.915
6.216
8.106
10.508
10.070
4.580
5.530
3.290
5.730
3.850
5.700
17.178
16.628
10.499
20.305
23.867
27.196
11.962
Thu, chi ngân sách huyӋn năm 1997:
- Tәng thu 216,442 tӹ ÿӗng.
- Tәng chi 175,484 tӹ ÿӗng.
- KӃt dѭ 40,958 tӹ ÿӗng, trong ÿó kӃt dѭ tӯ nguӗn ÿóng góp cӫa dân 25,862 tӹ ÿӗng.
Theo báo cáo cӫa Sӣ tài chính Ĉӗng Nai: thu chi ngân sách xã qua các năm nhѭ sau:
Ĉ˯n v͓ tính: ngàn ÿ͛ng
TT Ĉӏa phѭѫng
Sӕ xã, phѭӡng
Tәng thu
Tәng chi
96
97
98
1996 1997 1998 1996 1997 1998
1
Tân Phú
18
18
18 9.750 6.600 6.630 6.920 6.645 6.630
2 Long Khánh
18
18
18 13.884 7.382 5.230 12.358 6.730 5.230
3 Ĉӏnh Quán
14
14
14 6.234 6.637 5.049 5.336 5.146 5.049
4
Xuân Lӝc
21
21
21 12.421 10.983 6.448 9.050 8.661 6.448
5
Vƭnh Cӱu
10
10
10 2.420 4.332 3.996 2.412 3.280 3.996
6 Long Thành
19
19
19 5.822 5.433
- 5.008 4.532
-
7 Thӕng Nhҩt
25
25
25 9.029 9.107 10.014 8.568 8.724 9.858
8 Nhѫn Trҥch
12
12
12 3.161 2.600 4.212 2.552 2.127 4.212
9
Biên Hòa
26
26
26 9.090 9.958 8.508 8.027 9.138 7.514
10
Cӝng
163
163
163 71.811 63.032 50.087 60.231 54.983 48.937
Nguӗn thu cӫa ngân sách xã chӫ yӃu tӯ các nguӗn thu ÿiӅu tiӃt thuӃ nông nghiӋp, thuӃ
công thѭѫng nghiӋp, phí, lӋ phí và tiӅn nhân dân ÿóng góp tӵ nguyӋn và mӝt sӕ khoҧn thu khác.

20.3 Page 193

▲back to top


Tӯ năm 1996 Ĉӗng Nai sҳp xӃp danh mөc thu phí thӕng nhҩt cho toàn tӍnh, nên khoҧn thu phí
và lӋ phí khác giҧm rҩt nhiӅu (trѭӟc ÿây ngân sách xã thu phí và lӋ phí tràn lan).
ĈӃn 1997, ngoài 5 phѭӡng thuӝc thành phӕ Biên Hòa và thӏ trҩn ӣ các huyӋn ÿҧm bҧo
chi tӯ khoҧn ÿiӅu tiӃt thuӃ, còn lҥi 150 xã trong toàn tӍnh phҧi nhұn trӧ cҩp cӫa ngân sách
huyӋn và tӍnh ÿӇ ÿҧm bҧo cân ÿӕi thu chi ngân sách.
Năm 1997, có 7 xã, phѭӡng, thӏ trҩn (sau ÿây gӑi tҳt là xã) thu chi dѭӟi 200 triӋu ÿӗng,
84 xã thu chi tӯ 200 ÿӃn 350 triӋu ÿӗng, 45 xã thu chi tӯ 350 ÿӃn 500 triӋu ÿӗng, 24 xã thu chi
tӯ 500 ÿӃn 1.000 triӋu ÿӗng, 3 xã thu chi trên 1.000 triӋu ÿӗng.
II. TIӄN Tӊ VÀ TӘ CHӬC TÍN DӨNG:
II.1. Các lo̩i ti͉n l˱u hành trên ÿ̭t Biên Hòa - Ĉ͛ng Nai:
Tӯ ÿҫu thӃ kӹ XVII, khi nhӳng ngѭӡi dân tӯ miӅn Bҳc và ÿҩt NgNJ Quҧng vào khai thác
vùng ÿҩt phѭѫng Nam hoang hóa mênh mông xa vӡi, chҳc hҷn hӑ có mang theo tiӅn ÿӇ tiêu
dùng, nhѭng có lӁ sӕ tiӅn vӕn giҳt lѭng chҷng ÿáng là bao bӣi ÿa sӕ hӑ là dân nghèo. Thuӣ ÿó,
ngѭӡi ta dùng tiӅn nhà Hұu Lê hoһc bҥc, vàng. “TiӅn tӋ rҩt phӭc tҥp vì có nhiӅu cѫ sӣ ÿúc tiӅn,
nhҩt là lúc ÿҩt nѭӟc chia làm hai miӅn (triӅu Mҥc 1527-1677 và thӡi Trӏnh - NguyӉn phân tranh
1557-1648). Các cuӝc khӣi nghƭa cӫa nông dân, các loҥi thҫy bói phù thӫy cNJng ÿúc tiӅn. Do
nguyên liӋu khang hiӃm, tiӅn thӡi cuӕi Lê ÿѭӧc ÿúc nhiӅu bҵng kӁm” (Ti͉n Vi͏t Nam, tr.11,
Ngân hàng Nhà nѭӟc xuҩt bҧn, 1991). TiӅn kӁm dӉ gãy vӥ hѭ hӓng, nhҩt là ӣ môi trѭӡng khí
hұu nóng ҭm. Hѫn ba trăm năm ÿã trôi qua, trên vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai có nhiӅu xáo
trӝn nên ngѭӡi ta không còn lѭu giӳ ÿѭӧc các ÿӗng tiӅn cә hiӃm hoi này.
Năm 1679, nhóm ngѭӡi Hoa do Trҫn Thҳng Tài xin tӏ nҥn ӣ Ĉàng Trong, hӑ vӕn theo
nghӅ buôn bán, mӣ cҧng Nông Nҥi ÿҥi phӕ cho tàu bè Trung Quӕc, Nhұt, Bӗ Ĉào Nha, Tây
Ban Nha... tҩp nұp ra vào buôn bán gҫn mӝt thӃ kӹ. Có thӇ ÿã diӉn ra cҧnh hàng ÿәi hàng,
nhѭng cNJng có thӇ ngѭӡi dân Ĉӗng Nai – Gia Ĉӏnh thuӣ ҩy ÿã có dӏp tiӃp xúc vӟi nhiӅu loҥi
ngoҥi tӋ: tiӅn Trung Hoa, tiӅn Nhұt, tiӅn các nѭӟc phѭѫng Tây.
Vѭѫng triӅu NguyӉn Tây Sѫn (1778-1802) khá ngҳn ngӫi cNJng phát hành ba loҥi tiӅn:
Thái Ĉӭc thông bҧo, Quang Trung ÿҥi bҧo, Cҧnh Thӏnh thông bҧo. Quân Tây Sѫn năm lҫn vào
ÿҩt Ĉӗng Nai – Gia Ĉӏnh ÿánh các chúa NguyӉn, tӯng ÿóng quân ӣ Chͫ Ĉ͛n (tên cNJ: chӧ Bình
Tân tөc danh chӧ Lò Gi̭y, nay là phѭӡng Bӱu Hòa). Mӛi lҫn vào quân Tây Sѫn chӍ nhҵm giҧi
quyӃt vҩn ÿӅ quân sӵ trong thӡi gian rҩt ngҳn, nên - nӃu có – thì tiӅn Tây Sѫn cNJng chӍ lѭu hành
vӟi sӕ lѭӧng nhӓ. Cho ÿӃn nay, ngѭӡi ta chѭa tìm thҩy tiӅn Tây Sѫn trên ÿҩt Biên Hòa.
Sau khi Lҩy Phú Xuân rӗi Thăng Long, NguyӉn Ánh lên ngôi vua năm 1802, mӣ ÿҫu
triӅu NguyӉn. Các vua nhà NguyӉn cho ÿúc các loҥi tiӅn: Gia Long thông bҧo, Tӵ Ĉӭc thông
bҧo, Hàm Nghi thông bҧo, Thành Thái thông bҧo, Duy Tân thông bҧo, Bҧo Ĉҥi thông bҧo.
“Các loҥi tiӅn ÿѭӧc ÿúc rҩt nhiӅu, ÿa sӕ là tiӅn kӁm và không әn ÿӏnh giá trӏ. Vàng bҥc trao ÿәi
cNJng ÿѭӧc ÿúc thành thoi qui thành nén, lҥng” (Ti͉n Vi͏t Nam, tr.14, Ngân hàng nhà nѭӟc xuҩt
bҧn, 1991).
Mӝt sӕ gia ÿình cӕ cӵu ӣ Biên Hòa - Ĉӗng Nai còn lѭu giӳ ÿѭӧc rҩt ít các ÿӗng tiӅn
thӡi NguyӉn (ÿӇ xin quҿ âm dѭѫng trong cúng lӉ).
Tháng 2-1859 quân Pháp ÿánh thành Gia Ĉӏnh. Cuӕi năm 1861 chúng hҥ thành Biên
Hòa. Năm 1862, chúng thôn tính xong ba tӍnh miӅn Ĉông Nam kǤ. Ngѭӡi dân Biên Hòa - Ĉӗng
Nai buӝc phҧi làm quen vӟi ÿӗng franc (ÿ͛ng quan Pháp) cӫa ÿҥo quân viӉn chinh Pháp. Ĉ͛ng
b̩c có hình con ó b̹ng b̩c kim lo̩i cͯa Mexico cNJng ÿѭӧc lѭu hành vào khoҧng thӡi gian này.
Mӝt vài ÿӗng bҥc con ó hiӃm hoi có thӇ còn ÿѭӧc lѭu giӳ ӣ gia ÿình nào ÿó. ĈӇ ÿáp ӭng nhu
cҫu bҥc lҿ, ngѭӡi ta ÿã khéo léo cҳt ÿӗng bҥc con ó thành 10 phҫn bҵng nhau, mӛi mҧnh mӋnh

20.4 Page 194

▲back to top


giá 1 c̷c (tiӃng Hán ViӋt: 1 hào), 1 giác b̹ng 2 hào. Sách Ti͉n Vi͏t Nam có ҧnh chөp ӣ trang
16.
Năm 1875, Ngân hàng Ĉông Dѭѫng thành lұp, tӯ ÿó hӑ phát hành vào các thӡi ÿiӇm
khác nhau các ÿӗng tiӅn kim loҥi và tiӅn giҩy có mӋnh giá: 1 cent (1 xu = 1/100 ÿ͛ng piastre),
5 cent, 10 cent, 20 cent, 1 ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng (dân gӑi là tӡ con công vì có hình con công), 100 ÿ͛ng
(gӑi là tӡ bӝ lѭ vì in hình lѭ hѭѫng tròn).
Khi Nhұt vào Ĉông Dѭѫng, Ngân hàng này còn phát hành tӡ 500 ÿӗng (năm 1946, cao
ӫy d’Argenlieu tuyên bӕ hӫy bӓ giҩy bҥc này).
Sau hiӋp ÿӏnh Pau, Pháp tuyên bӕ trao trҧ ÿӝc lұp cho Quӕc trѭӣng Bҧo Ĉҥi thì Ngân
hàng Ĉông Dѭѫng phát hành ti͉n liên bang có thӇ mua bán ÿѭӧc ӣ cҧ 3 nѭӟc ViӋt Nam, Lào,
Campuchia nhѭ tӡ Ĉông Dѭѫng cNJ.
Tӯ năm 1875 ÿӃn 1954, tiӅn Ĉông Dѭѫng nҵm trong quӻ ÿҥo ÿӗng franc Pháp. Tӹ giá
hӕi ÿoái chính thӭc năm 1893 ҩn ÿӏnh 1 piastre (ÿӗng Ĉông Dѭѫng) ÿәi ÿѭӧc 3,10 fr, qua năm
1894 sөt xuӕng còn 2,65 fr; năm 1896 hѫi nhích lên 2,80 fr... Trѭӟc năm 1952, tӹ giá hӕi ÿoái 1
ÿӗng Ĉông Dѭѫng ăn 17 fr thì năm 1952 Ngân hàng Ĉông Dѭѫng phá giá còn ăn 10 fr (phá giá
41%) hòng cѭӟp ÿoҥt tiӅn bҥc cӫa nhân dân ta.
Cách mҥng tháng Tám thành công, nhân dân tӍnh Biên Hòa hѭӣng ÿӝc lұp tӵ do khoҧng
hai tháng thì quân Pháp ÿѭӧc quân Anh giúp sӭc mӣ ÿѭӡng, trӣ lҥi chiӃm tӍnh lӷ Biên Hòa, sau
ÿó nӕng ra lҫn lѭӧt chiӃm ÿóng các quұn lӷ các trөc ÿѭӡng giao thông quan trӑng. Chúng ta vүn
dùng tiӅn Ĉông Dѭѫng làm phѭѫng tiӋn mua bán nhѭ trѭӟc.
Năm 1946, Hӝi ÿӗng Chính phӫ ViӋt Nam Dân chӫ Cӝng hòa quyӃt ÿӏnh cho Bӝ tài
chính phát hành ÿӗng tiӅn ViӋt Nam vӟi mӋnh giá: 2 hào và 5 hào (b̹ng nhôm) và gi̭y b̩c 1
ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng, 20 ÿ͛ng, 50 ÿ͛ng, 100 ÿ͛ng... Gi̭y b̩c Tài chính có mһt ӣ tӍnh Biên Hòa
khoҧng năm 1947 cho ÿӃn trѭӟc năm 1952 vӟi sӕ lѭӧng nhӓ ӣ các vùng căn cͱ, vùng ÿ͡c l̵p
do ta làm chӫ. Rҩt tin tѭӣng ӣ Chính phӫ kháng chiӃn do Chӫ tӏch Hӗ Chí Minh lãnh ÿҥo nên
nhân dân Biên Hòa (vùng căn cӭ) quí tiӅn Cө Hӗ, ngѭӡi ta vui lòng nhұn cҧ nhӳng tӡ bҥc rách
nát miӉn là có hình Bác.
ĈӇ ÿҧm bҧo chi tiêu cho kháng chiӃn, Ӫy ban kháng chiӃn hành chính tӍnh Biên Hòa
phát hành Tín phi͇u riêng cͯa Ĉ͓a ph˱˯ng vӟi chӳ ký cӫa ông Trӏnh Văn Kính, Phó Chӫ tӏch
tӍnh phө trách Kinh tài. ĈӇ quҧn lý tiӅn tӋ và thu chi tài chính tӯng tӍnh, tránh ÿӏch làm tiӅn giҧ
phá hoҥi tài chính cӫa ta, tín phiӃu tӍnh Biên Hòa chӍ có giá trӏ trong tӍnh (muӕn có tiӅn chi xài
ӣ Bà Rӏa hay Bình Thuұn, phҧi ÿәi qua tín phiӃu tӍnh ÿó). Ngoài ra chúng ta cho ÿóng dҩu Ӫy
ban kháng chiӃn hành chính tӍnh lên các tӡ bҥc Ngân hàng Ĉông Dѭѫng (gӑi là ti͉n xanh) làm
phѭѫng tiӋn trao ÿәi hàng hóa giӳa vùng căn cӭ và vùng ÿӏch tҥm chiӃm. ĈӃn HiӋp ÿӏnh
Genève tháng 7-1954, trѭӟc khi ÿi tұp kӃt, ta ÿã thu ÿәi tín phiӃu mà nhân dân còn giӳ lҩy tiӅn
Ngân hàng Ĉông Dѭѫng và tiӅn Liên bang.
Ngày 29-12-1954 mӝt HiӋp ÿӏnh tay tѭ ÿѭӧc ký kӃt giӳa ÿҥi diӋn Pháp, Lào,
Campuchia và chính quyӅn Sài Gòn ÿӇ chҩm dӭt hoҥt ÿӝng cӫa ViӋn phát hành tiӅn Liên bang
Ĉông Dѭѫng. Ngày 31-12-1954 Ngân hàng Quӕc gia ViӋt Nam cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn ÿѭӧc thành
lұp, tӯ ÿó bҳt ÿҫu phát hành ÿӗng tiӅn riêng vӟi nhiӅu mӋnh giá khác nhau: 5 hào, 1 ÿ͛ng, 2
ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng, 10 ÿ͛ng, 20 ÿ͛ng, 50 ÿ͛ng, 100 ÿ͛ng, 200 ÿ͛ng, 500 ÿ͛ng, 1000 ÿ͛ng (tiӅn kim
loҥi và giҩy bҥc) vào nhiӅu thӡi ÿiӇm khác nhau. Ĉӗng tiӅn Sài Gòn chuyӇn ÿәi quӻ ÿҥo: tӯ phө
thuӝc ÿӗng franc Pháp sang lӋ thuӝc ÿӗng ÿô la Mӻ (USD). Năm 1955, tӍ giá hӕi ÿoái chính
thӭc 1 USD = 35 ÿӗng bҥc Sài Gòn thì cuӕi năm 1956 ÿã là 500 ÿӗng theo giá thӏ trѭӡng chӧ
ÿen (tăng 14,3 lҫn)... ĈӃn năm 1973, chính quyӅn thҧ nәi giá hӕi ÿoái.

20.5 Page 195

▲back to top


Tuy ÿôla Mӻ không lѭu hành chính thӭc nhѭng ҧnh hѭӣng cӫa nó rҩt lӟn, nhҩt là khi
quân Mӻ ӗ ҥt kéo vào miӅn Nam. Lính Mӻ và ÿӗng minh cNJng nhѭ nhân viên dân sӵ ÿѭӧc trҧ
lѭѫng bҵng USD ÿã chi tiêu tҥi ÿây, làm nҧy sinh vҩn ÿӅ buôn bán USD khiӃn chӫ quyӅn tiӅn
tӋ cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn bӏ tәn thѭѫng. Nҥn buôn bán hàng lұu và ngoҥi tӋ tăng vӑt khiӃn ÿӡi
sӕng kinh tӃ xáo trӝn mҥnh mӁ. Ngày 4-6-1965, chính quyӅn Sài Gòn và Mӻ phҧi ký bҧn thӓa
hiӋp cho quân Mӻ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam lѭu hành ÿӗng USD ÿӓ (M.P.C), nhѭng nҥn buôn
USD không vì thӃ mà giҧm bӟt. Mӝt sӕ dân ӣ Tam HiӋp, Hӕ Nai và chӧ Biên Hòa nhӡ buôn
USD ÿӓ và hàng P.X. cӫa Mӻ nên chӍ mӝt thӡi gian ngҳn ÿã giàu lên rҩt nhanh.
Sau ngày miӅn Nam hoàn toàn giҧi phóng (30-4-1975), ÿӇ bҧo ÿҧm sinh hoҥt bình
thѭӡng cho nhân dân miӅn Nam, ta chӫ trѭѫng tҥm thӡi vүn sӱ dөng giҩy bҥc cӫa chӃ ÿӝ cNJ
trong mua bán, trao ÿәi trên thӏ trѭӡng. Nhѭ vұy lúc này ӣ miӅn Nam song song tӗn tҥi 2 loҥi
tiӅn có giá trӏ khác nhau, ÿó là tiӅn chӃ ÿӝ cNJ và tiӅn Ngân hàng nhà nѭӟc ViӋt Nam (nói nôm
na là tiӅn miӅn Bҳc) vүn có giá trӏ trao ÿәi mua bán.
Vào lúc 6 giӡ sáng ngày 22-9-1975, Chính phӫ Cách mҥng lâm thӡi Cӝng hòa miӅn
Nam ViӋt Nam công bӕ lӋnh thu ÿәi ÿӗng tiӅn chӃ ÿӝ cNJ (tiӅn cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn), phát hành
ÿӗng tiӅn Ngân hàng mӟi ӣ miӅn Nam (Ti͉n này ÿ˱ͫc in năm 1966 chu̱n b͓ cho cu͡c t̵p kích
chi͇n l˱ͫc Xuân M̵u Thân 1968, n͇u ta th̷ng lͫi thì có ngay ti͉n do M̿t tr̵n Dân t͡c Gi̫i
phóng mi͉n Nam phát hành). Giá trӏ trao ÿәi là 1 ÿӗng Ngân hàng mӟi (nhân dân th˱ͥng g͕i
là ti͉n Gi̫i phóng) bҵng 500 ÿӗng tiӅn cNJ. Các tӡ 50 ÿӗng, 20 ÿӗng, 10 ÿӗng tiӅn cNJ không thu
ÿәi mà vүn tiӃp tөc ÿѭӧc dùng nhѭ bҥc lҿ.
Ti͉n Gi̫i phóng có các loҥi mӋnh giá: 10 xu, 20 xu, 50 xu, 1 ÿ͛ng, 2 ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng, 10
ÿ͛ng, 50 ÿ͛ng (3 loҥi tiӅn kim loҥi). Mӛi hӝ ÿѭӧc ÿәi 100.000 ÿӗng cNJ cho nhu cҫu sinh hoҥt,
hӝ kinh doanh ÿәi nhiӅu nhҩt ÿӃn 500.000 ÿӗng, tә chӭc kinh doanh ÿѭӧc ÿәi tӟi 1.000.000
ÿӗng. Sӕ còn lҥi cӫa tӯng hӝ, tә chӭc kinh doanh ÿѭӧc quy ra tiӅn mӟi gӱi vào Quƭ tiӃt kiӋm
hoһc tài khoҧn gӱi Ngân hàng ÿѭӧc hѭӣng lãi, ÿѭӧc rút dҫn ra.
Nhѭ vұy trên ÿҩt nѭӟc ta nói chung và Ĉӗng Nai nói riêng lúc này có hai ÿӗng tiӅn có
giá trӏ khác nhau cùng song song tӗn tҥi: 1 ÿӗng tiӅn miӅn Bҳc bҵng 0,80 ÿӗng tiӅn Giҧi phóng.
Ӣ mӛi miӅn có mӭc giá cҧ, phѭѫng tiӋn trao ÿәi và hҥch toán riêng gây khó khăn phӭc tҥp cho
viӋc kӃ hoҥch hóa nӅn kinh tӃ, quҧn lý tài chính thӕng nhҩt, ÿiӅu hòa lѭu thông tiӅn tӋ.
ĈӇ khҳc phөc tình trҥng trên, vào lúc 6 giӡ sáng ngày 2-5-1978, Chính phӫ ViӋt Nam ra
QuyӃt ÿӏnh Phát hành tiӅn Ngân hàng mӟi, thu hӗi tiӅn Ngân hàng cNJ ӣ cҧ hai miӅn ÿҩt nѭӟc.
Giá trӏ trao ÿәi là: 1 ÿӗng ngân hàng mӟi bҵng 1 ÿӗng ngân hàng cNJ miӅn Bҳc và bҵng 0,8 ÿӗng
ngân hàng cNJ miӅn Nam (tiӅn Giҧi phóng). Các loҥi tiӅn lҿ cNJ 50 xu, 20 xu, 10 xu, 5 xu, 2 xu
tiӃp tөc lѭu hành. Giҩy bҥc 1 ÿӗng cNJ các loҥi trӣ lên còn lҥi (không hoһc chѭa ÿәi hӃt) phҧi
hӫy bӓ vì không còn giá trӏ sӱ dөng.
TiӅn Ngân hàng năm 1978 có các mӋnh giá 1 ÿ͛ng, 2 ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng, 10 ÿ͛ng, 20 ÿ͛ng,
30 ÿ͛ng, 50 ÿ͛ng, 100 ÿ͛ng. Do nhiӅu nguyên nhân vӅ kinh tӃ - chính trӏ - xã hӝi, nên tiӅn
Ngân hàng phát hành năm 1978 bӏ lҥm phát trҫm trӑng.
ĈӇ chuyӇn mҥnh sang nӅn kinh tӃ có hҥch toán, vào lúc 7 giӡ ngày 14 tháng 9 – 1985,
Chính phӫ quyӃt ÿӏnh thu ÿәi tiӅn (1978) và phát hành tiӅn (1985). Tӹ giá thu ÿәi: 1 ÿ͛ng ti͉n
mͣi (1985) b̹ng 1 ÿ͛ng ti͉n cNJ (1978), không hҥn chӃ mӭc ÿәi cho tҩt cҧ cá nhân và tұp thӇ,
nhѭng chӍ hҥn chӃ thӡi gian ÿăng ký ÿӃn hӃt 10 giӡ sáng cùng ngày, quá thӡi hҥn này sӕ tiӅn
chѭa ÿѭӧc ÿăng ký coi nhѭ bӏ bӓ. Loҥi tiӅn (1978) có mӋnh giá tӯ 2 ÿӗng trӣ xuӕng ÿѭӧc tiӃp
tөc lѭu hành nhѭ tiӅn lҿ.

20.6 Page 196

▲back to top


M͏nh giá ti͉n gi̭y năm 1985 có các loҥi: năm hào, 1 ÿ͛ng, 2 ÿ͛ng, 5 ÿ͛ng, 10 ÿ͛ng, 20
ÿ͛ng, 30 ÿ͛ng, 50 ÿ͛ng, 100 ÿ͛ng, 200 ÿ͛ng, 500 ÿ͛ng, 1.000 ÿ͛ng, 2.000 ÿ͛ng, 5.000 ÿ͛ng,
10.000 ÿ͛ng, 20.000 ÿ͛ng, 50.000 ÿ͛ng.
Do giá cҧ biӃn ÿӝng nên ÿӃn nay (1998) trên thӵc tӃ các loҥi giҩy bҥc có mӋnh giá tӯ
100 ÿӗng trӣ xuӕng không có mһt trên thӏ trѭӡng.
Nhѭ vұy, trong khoҧng 300 năm qua ngѭӡi dân Biên Hòa-Ĉӗng Nai ÿã sӱ dөng bҵng
nhiӅu loҥi tiӅn tӋ khác tùy tӯng thӡi kǤ lӏch sӱ.
II.2. Hoҥt ÿӝng cӫa các tә chӭc tín dөng trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai:
II.2.1. H͏ th͙ng t͝ chͱc tín dͭng tͳ sau ngày gi̫i phóng ÿ͇n nay:
Trѭӟc năm 1975, ӣ tӍnh Biên Hòa chӍ có Sӣ kho bҥc làm nhiӋm vө thu, chi ngân sách,
tiӅn bҥc cho Tòa tham biӋn (Tòa Bӕ) Biên Hòa.
Cuӕi năm 1954, Ngân hàng Quӕc gia ViӋt Nam cӫa chӃ ÿӝ Sài Gòn ÿѭӧc thành lұp.
Năm 1957, ӣ tӍnh Biên Hòa ra ÿӡi Qu͙c gia Nông tín cu͡c (QGNTC), ÿӃn năm 1965
ÿәi thành các Ngân hàng phát tri͋n nông thôn t͑nh. QGNTC thuӝc hӋ thӕng Ngân hàng Nhà
nѭӟc, chuyên cho nông dân vay tiӅn làm ăn vӟi lãi suҩt vӯa phҧi, ÿiӅu kiӋn vay dӉ dàng nhanh
chóng. Ngân hàng Phát triӇn nông thôn có 3 chi nhánh:
- Ngân hàng phát triӇn nông thôn quұn Ĉӭc Tu.
- Ngân hàng phát triӇn nông thôn quұn Công Thanh.
- Ngân hàng phát triӇn nông thôn quұn Long Thành.
Các Ngân hàng tѭ nhân do các nhà tѭ bҧn góp vӕn lҫn lѭӧt ra ÿӡi khá ÿông ÿҧo, hoҥt
ÿӝng kinh doanh nhӝn nhӏp:
- Ĉҥi Á ngân hàng.
- Ĉҥi Nam ngân hàng (ӣ xã Hӕ Nai).
- Ĉҥi Nam ngân hàng (ӣ xã Gia KiӋm).
- Ĉông Phѭѫng ngân hàng.
- Giao Thông ngân hàng.
- Nam Ĉô ngân hàng.
- ViӋt Nam ngân hàng.
- Nam ViӋt ngân hàng.
- ViӋt Nam thѭѫng tín ngân hàng (chѭa hoҥt ÿӝng thì giҧi phóng).
Tҩt cҧ các chi nhánh Ngân hàng nói trên ÿӅu ngѭng hoҥt ÿӝng tӯ sau ngày 30 tháng 4
năm 1975.
ĈӇ tiӃp tөc khôi phөc sҧn xuҩt và phөc vө ÿӡi sӕng cӫa nhân dân, sau ngày 30-4-1975
Nhà nѭӟc ÿã thành lұp hӋ thӕng Ngân hàng trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai, gӗm:
Ngân hàng nhà n˱ͣc t͑nh Ĉ͛ng Nai ÿѭӧc thành lұp tháng 3-1975, do ông Ĉào Vӵa làm
Giám ÿӕc, vӟi hӋ thӕng Chi nhánh ngân hàng các huyӋn: Biên Hòa, Vƭnh Cӱu, Thӕng Nhҩt,
Xuân Lӝc, Tân Phú, Long Thành, Châu Thành, Xuyên Mӝc, VNJng Tàu, Cҫn Giӡ, vӟi 1.300 cán
bӝ công nhân viên.

20.7 Page 197

▲back to top


Ngân hàng nông nghi͏p t͑nh, ÿѭӧc Thӕng ÿӕc Ngân hàng nhà nѭӟc quyӃt ÿӏnh thành
lұp sӕ 603/NHQĈ ngày 22-12-1990. Ngân hàng có 8 chi nhánh ÿһt tҥi các huyӋn vӟi nhiӅu
ÿiӇm giao dӏch tҥi các trung tâm dân cѭ.
Ngân hàng khu công nghi͏p Biên Hòa thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 67/QĈNH ngày 27-
3-1993.
Ngân hàng công th˱˯ng Ĉ͛ng Nai thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 67/QĈNH ngày 27-3-
1993.
Ngân hàng ngo̩i th˱˯ng Ĉ͛ng Nai (tiӅn thân là phòng ngoҥi hӕi) thành lұp theo QuyӃt
ÿӏnh sӕ 106/QĈNH ngày 18-7-1989.
Ngân hàng ÿ̯u t˱ và phát tri͋n thành lұp theo quyӃt ÿӏnh sӕ 105/QĈNH ngày 26-11-
1990.
Ngân hàng th˱˯ng m̩i c͝ ph̯n nông thôn Ĉ̩i Á ra ÿӡi tháng 7 -1993. Lúc thành lұp,
ngân hàng Ĉҥi Á có 14 cә ÿông, vӟi sӕ vӕn ÿiӅu lӋ 1 tӹ ÿӗng, ÿӃn năm 1996 vӕn ÿiӅu lӋ tăng
lên 3 tӹ ÿӗng và 25 cә ÿông, trong ÿó có 2 doanh nghiӋp nhà nѭӟc tham gia. Ngoài trө sӣ chính
ÿһt tҥi phѭӡng QuyӃt Thҳng, Ngân hàng Ĉҥi Á còn có 3 chi nhánh giao dӏch ÿһt tҥi phѭӡng
Tam HiӋp, phѭӡng Hӕ Nai thành phӕ Biên Hòa và mӝt chi nhánh ÿһt tҥi thӏ trҩn Long Khánh.
Cuӕi năm 1995, Chính phӫ chӫ trѭѫng thành lұp hӋ thӕng ngân hàng phͭc vͭ ng˱ͥi
nghèo. Ngày 16-12-1995, Giám ÿӕc Ngân hàng nông nghiӋp ViӋt Nam ký quyӃt ÿӏnh sӕ
407/QĈNHNO vӅ viӋc thành lұp Ngân hàng phͭc vͭ ng˱ͥi nghèo t͑nh Ĉ͛ng Nai.
Ngoài các ngân hàng kӇ trên, hiӋn nay còn có 21 quͿ tín dͭng nhân dân, 01 hӧp tác xã
tín dөng phѭӡng Trung DNJng (thành phӕ Biên Hòa), 01 Công ty kinh doanh vàng b̩c ÿá quý
ÿѭӧc chính phru quy ÿӏnh nҵm trong hӋ thӕng ngân hàng (kinh doanh tiӅn tӋ).
Bên cҥnh các tә chӭc tài chính - tiӅn tӋ kӇ trên, vҩn ÿӅ “ch˯i hͭi” mӝt hình thӭc “kinh
doanh ti͉n t͏ ng̯m” ÿã và ÿang tӗn tҥi trên ÿҩt Ĉӗng Nai.
Tháng 6-1988, thӵc hiӋn 2 Pháp lӋnh vӅ Ngân hàng, trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai hình thành 2
hӋ thӕng Ngân hàng gӗm: Chi nhánh Ngân hàng nhà nѭӟc tӍnh và hӋ thӕng Ngân hàng Thѭѫng
mҥi và Tә chӭc Tín dөng.
VӅ kӃt quҧ hoҥt ÿӝng nghiӋp vө ngân hàng: báo cáo cӫa chi nhánh Ngân hàng Nhà nѭӟc
tӍnh Ĉӗng Nai cho biӃt: qua 20 năm hoҥt ÿӝng (1976-1996) ngân hàng ngày càng phát triӇn cҧ
vӅ mҥng lѭӟi tә chӭc, nghiӋp vө, tәng nguӗn vӕn và tәng mӭc vӕn ÿҫu tѭ cho nӅn kinh tӃ.
Ĉ˯n v͓ tính: tri͏u ÿ͛ng
ChӍ tiêu/năm
1976 1980 1985
1990
1995
1997
Tәng nguӗn vӕn
12 300 1.268 390.576 1.486.809 2.319.672
T/ÿó: Huy ÿӝng tҥi
chӛ
7 160
593 68.952 1.076.820 1.285.285
Vay trung ѭѫng
5 140
675 321.624 307.742 700.000
Nguӗn khác
00
0
0 102.247 324.387
KӃt quҧ ÿҫu tѭ cho nӅn kinh tӃ 1976 – 1997 nhѭ sau:
Ĉ˯n v͓ tính: tri͏u ÿ͛ng.

20.8 Page 198

▲back to top


ChӍ tiêu/năm
Tәng dѭ nӧ cho vay
A. Cho vay ngҳn hҥn
DN nhà nѭӟc
Hӧp tác xã
Ct cә phҫn, TNHH
DN tѭ nhân
DNLD nѭӟc ngoài
DN nѭӟc ngoài
Các ÿӕi tѭӧng khác
B. Cho vay trung dài
hҥn
DN nhà nѭӟc
Hӧp tác xã
Ct cә phҫn, TNHH
DN tѭ nhân
DNLD nѭӟc ngoài
DN nѭӟc ngoài
Các ÿӕi tѭӧng khác
1976
10
10
8
-
-
2
1980 1985
267 637.547
72
522
64
23
3
-
-
2
5
-
195.190
90
1990
185.067
85.038
75.987
4.358
-
4.693
100.029
1995
1997
1.114.556 2.093.711
981.367 1.542.521
539.840 917.800
3.469
3.000
20.210 20.000
339.746 390.300
6.113 27.800
18.621
72.049 165.000
133.189 551.190
-
2
88 97.548 100.767 412.300
-
-
2
2.481
63
58
-
3
-
-
1.086
7.200
-
-
-
-
22.535 107.500
-
-
-
-
4.218
2.132
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
4.520 22.000
Ĉánh giá hiӋu quҧ hoҥt ÿӝng cӫa hӋ thӕng ngân hàng trên ÿӏa bàn Ĉӗng Nai, bài “Ngân
hàng Ĉ͛ng Nai, th͹c tr̩ng và gi̫i pháp ÿ͝i mͣi”, ÿăng trong tҥp chí Tài chính sӕ 3 (389) năm
1997 cho biӃt: kӃt quҧ nguӗn vӕn huy ÿӝng bình quân năm trong giai ÿoҥn 1991-1995 tăng trên
32,2%, ÿӗng thӡi cѫ cҩu vӕn ÿҫu tѭ cNJng ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh phù hӧp vӟi cѫ cҩu kinh tӃ trên ÿӏa
bàn theo hѭӟng: tăng ÿҫu tѭ vӕn cho thành phҫn kinh tӃ ngoài quӕc doanh, ÿһc biӋt là kinh tӃ
nông nghiӋp, nâng tӹ trӑng ÿҫu tѭ cho khu vӵc này tӯ 8,3% năm 1991 lên 53,7% năm 1995;
chuyӇn dӏch cѫ cҩu ÿҫu tѭ cho nông nghiӋp - công nghiӋp - dӏch vө tӯ 29,9%-25,9% -44,2%
năm 1991 sang cѫ cҩu ÿҫu tѭ 29,5 % - 21,7% - 48,8% trong năm 1995, mӣ rӝng cho vay trung
hҥn và dài hҥn (dѭ nӧ cho vay trung hҥn và dài hҥn năm 1991 là 132,5% tӹ ÿӗng, ÿӃn năm
1995 tăng lên 218 tӹ ÿӗng).
CNJng theo bài viӃt trên, hӋ thӕng ngân hàng ӣ Ĉӗng Nai thӡi gian qua thӵc hiӋn ÿҫy ÿӫ
chӭc năng quҧn lý nhà nѭӟc ÿӕi vӟi các tә chӭc tín dөng, công tác kiӇm tra giám sát còn mang
nһng tính hình thӭc, chҩt lѭӧng các ÿӧt thanh tra chѭa cao, hiӋu lӵc thanh tra còn hҥn chӃ.
Trong hoҥt ÿӝng tín dөng ngân hàng chѭa ÿáp ӭng ÿѭӧc yêu cҫu vӕn cho sӵ phát triӇn. Chҩt
lѭӧng hoҥt ÿӝng tín dөng có xu hѭӟng giҧm, nӧ quá hҥn cNJ chѭa ÿѭӧc giҧi quyӃt, nӧ quá hҥn
mӟi lҥi tiӃp tөc phát sinh. Cѫ cҩu vӕn ÿҫu tѭ tuy có ÿѭӧc ÿiӅu chӍnh tích cӵc, nhѭng tӹ trӑng
vӕn ngҳn hҥn luôn chiӃm tӹ trӑng tӯ 73,2% ÿӃn 79,9 %. Chѭa mӣ rӝng tài khoҧn thanh toán
cho các doanh nghiӋp ngoài quӕc doanh, kinh tӃ hӝ và cá nhân; chҩt lѭӧng công nghӋ trong
ngân hàng chѭa cao, nhҩt là trong thanh toán không dùng tiӅn mһt, ÿiӋn báo, báo cáo thӕng kê,
trình ÿӝ nghiӋp vө cӫa mӝt sӕ cán bӝ trong tác nghiӋp và ÿiӅu hành còn thө ÿӝng, lúng túng.
II.2.2. C˯ ch͇ ho̩t ÿ͡ng cͯa m͡t s͙ ngân hàng và t͝ chͱc tín dͭng:
a) Chi nhánh Ngân hàng nhà n˱ͣc t͑nh (năm 1990 trӣ vӅ trѭӟc) ÿҥi diӋn cho Ngân hàng
nhà nѭӟc ViӋt Nam thӵc hiӋn chӭc năng quҧn lý nhà nѭӟc vӅ hoҥt ÿӝng tiӅn tӋ, tín dөng, ngoҥi

20.9 Page 199

▲back to top


hӕi và dӏch vө ngân hàng, ÿӗng thӡi làm chӭc năng ngân hàng trên ÿӏa bàn tӍnh Ĉӗng Nai. Tӯ
năm 1991 ÿӃn nay Ngân hàng nhà nѭӟc tӍnh chӍ làm chӭc năng quҧn lý nhà nѭӟc, chӍ ÿҥo thӵc
hiӋn các mөc tiêu cӫa chính sách tiӅn tӋ, ÿӗng thӡi là ÿҫu mӕi triӇn khai, thӵc hiӋn các chӫ
trѭѫng, chính sách cӫa Ĉҧng và Nhà nѭӟc, cӫa tӍnh và Ngân hàng Trung ѭѫng trên ÿӏa bàn.
b) H͏ th͙ng Ngân hàng Th˱˯ng m̩i và T͝ chͱc tín dͭng trѭӟc và sau 1990 làm viӋc vө
kinh doanh tiӅn tӋ, tín dөng và dӏch vө ngân hàng. Cө thӇ:
- Ngân hàng phͭc vͭ ng˱ͥi nghèo:
Ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo ra ÿӡi vӟi sӵ trӧ giúp cӫa tә chӭc Liên hiӋp quӕc, tôn
chӍ mөc ÿích cӫa nó là phөc vө ngѭӡi nghèo. HiӋn nay ӣ Ĉӗng Nai ÿã hình thành ÿѭӧc hӋ
thӕng ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo vӟi 1 chi nhánh ngân hàng tӍnh, 8 chi nhánh huyӋn. Hoҥt
ÿӝng cӫa các chi nhánh ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo thѭӡng xuyên phҧi dӵa vào ban xóa
ÿói giҧm nghèo ӣ các phѭӡng, xã. Ngân hàng cho các ÿӕi tѭӧng ÿói nghèo vay trên cѫ sӣ ban
xóa ÿói giҧm nghèo phѭӡng, xã xét duyӋt cҧ vӅ mӭc cho vay, thӡi hҥn vay. Lãi suҩt cho vay
thѭӡng thҩp hѫn các ngân hàng thѭѫng mҥi khác tӯ 0,4% - 0,5%.
Nguӗn vӕn cӫa ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo ÿѭӧc hình thành tӯ Ngân hàng nhà
nѭӟc, tӯ hӛ trӧ cӫa ngân hàng nhà nѭӟc ViӋt Nam, và tӯ quӻ xóa ÿói giҧm nghèo các cҩp... Sau
3 năm hoҥt ÿӝng, tәng nguӗn vӕn cӫa ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo là 45,212 triӋu ÿӗng,
trong ÿó quƭ xóa ÿói giҧm nghèo cӫa tӍnh (kӇ cҧ ngân sách nhà nѭӟc) là 20,712 triӋu ÿӗng, cӫa
ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo ViӋt Nam là 24.500 triӋu ÿӗng. Ĉã cho 38.277 lѭӧt hӝ vay
65.73 triӋu ÿӗng, trong ÿó có 3.663 lѭӧt hӝ thiӃu ÿói vay/8.388 hӝ thiӃu ÿói toàn tӍnh, vӟi
doanh sӕ 5.487 triӋu ÿӗng và 34.614 lѭӧt hӝ nghèo vay vӟi doanh sӕ 60.250 triӋu ÿӗng. KӃt
quҧ: 8.349 hӝ vѭӧt qua ÿói nghèo (bҵng 21,8%), 6.024 hӝ làm ăn khá giҧ (bҵng 15,7%), 4.948
hӝ có mӭc sӕng trung bình (bҵng 12,9%), 2.314 hӝ làm ăn khá (bҵng 6%), 445 hӝ thu lӛ, mҩt
vӕn...
Trên thӵc tӃ, viӋc cho vay ÿӕi vӟi các hӝ nghèo ÿang ÿһt ra nhiӅu vҩn ÿӅ cҫn xem xét,
ÿһc biӋt là viӋc thu nӧ. Theo báo cáo sѫ kӃt 3 năm thӵc hiӋn NQ5/TѬ “VӅ tiӃp tөc ÿәi mӟi và
phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi nông thôn” TӍnh ӫy Ĉӗng Nai có ÿánh giá “HiӋu quҧ cӫa quƭ xóa ÿói
giҧm nghèo và ngân hàng phөc vө ngѭӡi nghèo ÿҥt chѭa cao, nӧ tӗn ÿӑng, quá hҥn, khó ÿòi còn
lӟn, có nguy cѫ mҩt vӕn. Chѭa chú trӑng xóa ÿói giҧm nghèo bҵng cách giҧi quyӃt viӋc làm ӣ
vùng có ÿiӅu kiӋn”. Ĉӗng thӡi báo cáo trên cNJng ÿһt vҩn ÿӅ “nghiên cӭu cҧi tiӃn cѫ chӃ quҧn lý
và cho vay ÿӕi vӟi quӻ xóa ÿói giҧm nghèo mang lҥi hiӋu quҧ kinh tӃ cao, giҧm tình trҥng
chiӃm dөng vӕn, tránh nguy cѫ mҩt vӕn”. Tuy nhiên cҧi tiӃn cѫ chӃ quҧn lý và cho vay theo
hѭӟng nào thì TӍnh ӫy chѭa chӍ ra, các ngành, các cҩp cNJng chѭa có ý kiӃn gì vӅ vҩn ÿӅ này.
- Hͫp tác xã tín dͭng:
Thӵc hiӋn chӫ trѭѫng cҧi tҥo XHCN ӣ miӅn Nam sau giҧi phóng vӟi tinh thҫn “ba ng͕n
cͥ h͛ng ͧ nông thôn” là: HTX nông nghiӋp, HTX mua bán và hӧp tác xã tín dөng theo mô hình
miӅn Bҳc. Sau khi hoàn thành cҧi tҥo XHCN trong lƭnh vӵc nông nghiӋp và thѭѫng nghiӋp, tӍnh
tiӃp tөc cҧi tҥo XHCN trong lƭnh vӵc tiӅn tӋ, ngân hàng. Tӯ năm 1982 bҳt ÿҫu cao trào thành
lұp các hӧp tác xã tín dөng. ĈӃn năm 1986, toàn tӍnh thành lұp ÿѭӧc 69 hӧp tác xã tín dөng vӟi
nguӗn vӕn lúc ÿҫu là 9.826 triӋu ÿӗng, bҵng 37% tәng nguӗn vӕn cӫa các ngân hàng quӕc
doanh cùng thӡi ÿiӇm. Tәng dѭ nӧ cho vay cӫa các hӧp tác xã tín dөng lúc ÿó ÿҥt 8.200 triӋu
ÿӗng, bҵng 20% dѭ nӧ cho vay cӫa các ngân hàng quӕc doanh.
ĈӃn năm 1989, hàng loҥt hӧp tác xã tín dөng ÿә vӥ. ĈӃn tháng 6 năm 1991 tәng dѭ nӧ
cho vay còn 6.300 triӋu ÿӗng, trong ÿó có 3.800 triӋu ÿӗng nӧ quá hҥn, mҩt khҧ năng thu hӗi
(65%). NhiӅu hӧp tác xã tín dөng không có tiӅn chi trҧ cho khách hàng. Trѭӟc tình hình ÿó,

20.10 Page 200

▲back to top


Ngân hàng nhà nѭӟc phҧi cho các huyӋn vay 1.500 triӋu ÿӗng, thành phӕ Biên Hòa vay 3.200
triӋu ÿӗng. Ngѭӡi ta ví sӵ ÿә vӥ cӫa Hӧp tác xã tín dөng giӕng nhѭ mӝt cѫn lӕc, có sӭc công
phá lӟn. Tҥi thành phӕ Biên Hòa, hàng ngày có hàng trăm ngѭӡi tө tұp trѭӟc trө sӣ cӫa hӧp tác
xã tín dөng Quang Vinh ÿӇ ÿòi nӧ.
Nguyên nhân sӵ ÿә vӥ các hӧp tác xã tín dөng theo tәng kӃt cӫa Ngân hàng Nhà nѭӟc
và các nhà nghiên cӭu kinh tӃ là lãi suҩt huy ÿӝng và cho vay quá cao (11-12%) thұm chí cho
vay nóng tӟi 15% ÿӃn 20%/tháng. Vì vұy ngѭӡi vay không có khҧ năng trҧ vӕn và lãi. Ngoài ra
viӋc thành lұp HTX tín dөng theo kiӇu phong trào, mөc ÿích tôn chӍ cӫa nó chӍ vì chҥy theo lӧi
nhuұn thuҫn túy, không tuân thӫ các nguyên tҳc tín dөng, các ÿӏnh chӃ tài chính chѭa hoàn
chӍnh, trong lúc ÿó vai trò quҧn lý nhà nѭӟc lҥi bӏ buông lӓng, cán bӝ chuyên môn và cán bӝ
quҧn lý không ÿѭӧc ÿào tҥo ÿúng mӭc...
- QuͿ tín dͭng nhân dân:
Là mӝt mô hình tә chӭc kinh doanh tiӅn tӋ, ÿѭӧc tә chӭc Liên hiӋp quӕc trӧ giúp, tѭ
vҩn. Cѫ chӃ quҧn lý và hoҥt ÿӝng cӫa quӻ tín dөng nhân dân gҫn giӕng nhѭ mӝt ngân hàng cә
phҫn, nhѭng có ÿiӇm ÿһt trѭng là quӻ tín dөng nhân dân chӍ thu nҥp thành viên trong ÿӏa bàn
ÿѭӧc phép hoҥt ÿӝng và chӍ cho vay ÿӕi vӟi các thành viên cӫa quӻ tín dөng nhân dân (nhӳng
cá nhân tә chӭc không phҧi thành viên thì không ÿѭӧc vay).Tҩt cҧ các thành viên trong quӻ tín
dөng nhân dân ÿӅu bình ÿҷng nhѭ nhau, không phân biӋt quyӅn hҥn theo tӹ lӋ góp vӕn. Ĉӗng
thӡi quӻ tín dөng nhân dân có hӋ thӕng tә chӭc tӯ trung ѭѫng ÿӃn cѫ sӣ: Quӻ tín dөng nhân dân
Trung ѭѫng, quӻ tín dөng nhân dân khu vӵc (tӍnh) và các quӻ tín dөng nhân dân cѫ sӣ.
Tәng nguӗn vӕn cӫa 21 quӻ tín dөng nhân dân trong năm 1997 là 51 tӹ ÿӗng, trong ÿó
vӕn ÿiӅu lӋ 4,5 tӹ ÿӗng (vӟi 11.500 thành viên tham gia), tiӅn gӱi cӫa dân cѭ 33 tӹ, sӕ còn lҥi
do hӛ trӧ cӫa Quӻ tín dөng nhân dân trung ѭѫng. Trong 3 năm (tӯ 1995 ÿӃn 1997) ÿã cho
40.500 lѭӧt thành viên vay, vӟi doanh sӕ 234 tӹ ÿӗng. Lãi chѭa chia ÿҥt 3 tӹ ÿӗng. Dѭ nӧ hiӋn
nay là 41 tӹ ÿӗng.
- Hөi (hay hӑ, hay phѭӡng theo cách gӑi cӫa miӅn Bҳc):
Là mӝt hình thӭc kinh doanh tiӅn tӋ tӵ phát trong dân chúng. Hөi xâm nhұp vào Ĉӗng
Nai tӯ lúc nào không ai biӃt rõ, chӍ biӃt nó thӏnh hành tӯ chӃ ÿӝ cNJ. Thӡi ÿó hөi ÿѭӧc coi là mӝt
dӏch vө, ngѭӡi chѫi hөi (bao gӗm cҧ chӫ hөi và con hөi) phҧi ÿăng ký và ÿѭӧc chính quyӅn ÿӏa
phѭѫng sӣ tҥi (xã, phѭӡng) cҩp thҿ chӫ hөi (nӃu là chӫ hөi) và thҿ hөi viên (nӃu là con hөi).
Sau ngày miӅn Nam giҧi phóng 30-4-1975, hөi ÿѭӧc coi là mӝt tӋ nҥn xã hӝi “cho vay
n̿ng lãi”, vì vұy Nhà nѭӟc cҩm chѫi hөi. Mһc dù vұy, hөi vүn “lén lút” tӗn tҥi và ngày càng
lan rӝng ra mӑi tҫng lӟp dân cѭ, kӇ cҧ giӟi công chӭc, viên chӭc nhà nѭӟc ÿӅu tham gia chѫi
hөi.
Hөi có nhiӅu loҥi (ngѭӡi chѫi hөi thѭӡng gӑi là dây hөi): hөi ngày, hөi tuҫn, hөi tháng,
thұm chí có hөi 10 ngày, hөi 15 ngày... và mӋnh giá mӛi loҥi hөi có khác nhau do chӫ hөi khӣi
xѭӟng và ÿѭӧc con hөi hѭӣng ӭng. Mӝt ngѭӡi chӫ hөi có thӇ làm chӫ nhiӅu dây hөi, mӝt con
hөi có thӇ chѫi nhiӅu dây hөi.
Khui hөi: vӅ nguyên tҳc, tҩt cҧ các loҥi hөi ÿӅu có tә chӭc khui hͭi và tҥi ÿây con hөi
nào muӕn hӕt hөi thì phҧi tham gia “b͗ b̓o”. Thӵc chҩt cӫa khui hͭi và b͗ b̓o cNJng giӕng nhѭ
ÿҩu thҫu và bӓ thҫu kín. Con hөi nào bӓ bҿo cao nhҩt thì ÿѭӧc hӕt hөi kǤ ÿó (trúng thҫu), con
hөi nào không ÿѭӧc hӕt thì phҧi ÿóng hөi vӟi sӕ tiӅn bҵng mӋnh giá hөi (hͭi ch͇t) trӯ ÿi tiӅn
“b͗ b̓o”. Con hөi nào ÿã hӕt hөi kǤ trѭӟc thì nhӳng kǤ sau phҧi ÿóng hөi chӃt (bҵng mӋnh giá
hөi). Con hөi nào hӕt hөi cuӕi cùng (gӑi là h͙t hͭi chót) ÿѭӧc hѭӣng gҫn nhѭ nguyên vҽn tәng
tiӅn cӫa dây hөi (mӋnh giá hөi chӃt x tәng sӕ ngѭӡi hөi trong dây hөi ÿó).

21 Pages 201-210

▲back to top


21.1 Page 201

▲back to top


Chӫ hөi có 2 cách hѭӣng lӧi tùy theo sӵ thӓa thuұn giӳa chӫ hөi và con hөi trong dây
hөi ÿó. Cách thӭ nhҩt: chӫ hөi hѭӣng mӝt lҫn ÿҫu kǤ, gӑi là “ti͉n th̫o”. Ĉó là kǤ khui hөi ÿҫu
tiên, chӫ hөi hӕt và các con hөi phҧi ÿóng hөi chӃt (không tә chӭc khui hөi và bӓ bҿo). Cách
thӭ hai: Mӛi lҫn con hөi nào ÿѭӧc hӕt hөi thì phҧi ÿóng cho chӫ hөi mӝt khoҧn tiӅn ÿúng bҵng
tiӅn “b͗ b̓o” cӫa kǤ ÿó. Trong trѭӡng hӧp này (cách thӭ hai), chӫ hөi muӕn hӕt hөi cNJng phҧi
tham gia bӓ bҿo nhѭ các con hөi khác.
Do viӋc chѫi hөi bӏ Nhà nѭӟc cҩm, nên nhӳng ngѭӡi chѫi hөi hoҥt ÿӝng ngҫm. Lӧi
dөng tình trҥng này, mӝt sӕ ngѭӡi tham gia chѫi hөi vӟi mөc ÿích lӯa ÿҧo. NӃu là chӫ hөi, hӑ
gӑi nhiӅu dây hөi, lҩy dây hөi này nuôi dây hөi kia, và cuӕi cùng là hӑ vӟ mӝt mӟ tiӅn rӗi bӓ
trӕn (nhӳng ngѭӡi chѫi hөi gӑi là gi̵t hͭi). Ngoài ra mӝt sӕ con hөi, vӟi nhiӅu lý do khác
nhau, hӑ không có khҧ năng ÿóng hөi chӃt cho nên hӑ xù hͭi (bӓ trӕn) hoһc ù lǤ không ÿóng
tiӃp. NӃu là dây hөi nhӓ thì chӫ hөi có thӇ choàng ÿѭӧc, nhѭng là dây hөi lӟn thì chӫ hөi cNJng
ÿành bó tay và tuyên bӕ b͋ hͭi.
Tình trҥng gi̵t hͭi, b͋ hͭi thӡi kǤ lҥm phát càng trӣ nên phә biӃn. HiӋn nay, tình trҥng
này thӍnh thoҧng vүn xҧy ra. Thông thѭӡng mӝt sӕ dây hөi bӏ giұt hoһc bӏ bӇ thì nó kéo theo các
dây hөi khác trong khu vӵc cNJng bӇ theo, bӣi vì tình trҥng phә biӃn cӫa ngѭӡi chѫi hөi là hӕt
hөi này, nuôi hөi kia và kӃt cөc cuӕi cùng là tiӅn chѫi hөi chӍ chҥy vòng tӯ dây hөi này (hoһc tӯ
ngѭӡi chѫi hөi này) sang dây hөi khác. Vì vұy phҫn lӟn tiӅn chѫi hөi không tham gia vào quá
trình lѭu thông tiӅn tӋ, thӵc chҩt tiӅn chѫi hөi nhѭ nhӳng ÿӗng tiӅn dӵ trӳ, cҩt giӳ mà thôi, mà
cái két cҩt giӳ là cái két lѭu ÿӝng.
Tuy nhiên hөi vүn là mӝt hình thӭc huy ÿӝng vӕn nhàn rӛi trong các tҫng lӟp dân cѭ,
vӟi mӝt cѫ chӃ “tr̫ lãi tr˱ͣc” cho ngѭӡi gӣi tiӅn khá hҩp dүn. Ĉӗng thӡi nó là ÿӝng lӵc thúc
ÿҭy ý thӭc tiӃt kiӋm cӫa dân chúng (dành tiӅn ÿӇ chѫi hөi cӫa nhӳng ngѭӡi chân chính thӵc
chҩt nhѭ bӓ tiӅn vào heo ÿҩt). Ngoài ra ÿӕi vӟi nhӳng ngѭӡi buôn bán nhӓ, nhӳng ngѭӡi có
nhu cҫu mua sҳm, sinh hoҥt hoһc sҧn xuҩt... thì chѫi hөi là mӝt trong nhӳng hình thӭc khá tӕt
ÿӇ ÿáp ӭng yêu cҫu vӅ vӕn. Ĉһc biӋt nhu cҫu chѫi hөi càng cҫn thiӃt khi lãi suҩt tiӅn gӱi ngân
hàng quá thҩp, thӏ trѭӡng vӕn chѭa thӏnh hành, chѭa hҩp dүn, thӫ tөc vay - gӱi tiӅn qua ngân
hàng còn lҳm nhiêu khê...
Phө lөc sӕ 01:
DANH SÁCH CÁC CÔNG TRÌNH TRUNG THӪY NÔNG
SӔ
TT
TÊN
CÔNG TRÌNH
ĈӎA
ĈIӆM
I Tân Phú
1 Ĉұp Năm Sao
2 Hӗ Ĉa Tôn
3 Ĉұp Ĉӗng HiӋp
4 Ĉұp Vàm Bô
Xã Phú Bình
= Th.Sѫn
= Phú ĈiӅn
= Phú Lұp
THӠI
GIAN
XÂY DӴNG
QUY MÔ
KӂT CҨU
1973
1988
1976 - 1977
1990
10 cӱa Bê tông
19x10 m3 nѭӟc
BT Cthép 6 cӱa
Ĉұp ÿҩt
NĂNG LӴC
THIӂT Kӂ (ha)
NĂNG LӴC
THӴC Tӂ (ha)
250
1400
800
50
150
1400
900
50
II Xuân Lӝc :
1 Hӗ Suӕi Vӑng
= Xuân Bҧo
2 Ĉұp Cu Nhí
= Xuân Tây
3 Ĉұp Gia Liêu I
= Xuân Phú
4 Ĉұp Gia Liêu II
= Xuân Phú
III Thӕng Nhҩt:
1 Ĉұp BӍnh
= Gia Tân 3
2 Hӗ Sông Mây
= Hӕ Nai 4
3 Hӗ Thanh Niên
= Hӕ Nai 3
(hҥ lѭu hӗ Bà Long)
4 Hӗ Bà Long
= Hӕ Nai 3
IV Vƭnh Cӱu:
1 TBĈ Trӏ An
= Trӏ An
1985 - 1986
1978
1976
1978
1993
1978
1980
1992 - 1993
4x10 m3 nѭӟc
Bê tông
BTC thép 6 cӱa
BTC thép 3 cӱa
Ĉã xây
1610m3nѭӟc
600.000m3
Ĉұp ÿҩt
1983
2máyx1000m3/h
100 ha lúa, 800 ha
cfê
100
35
90
800
60
100
100 ha lúa 800 ha cfê
167
25
17
50
55
35

21.2 Page 202

▲back to top


2 TBĈ Ĉҥi An
3 TBĈ Tҩn An
4 TBĈThiӋn Tân 1
5 TBĈThiӋn Tân 2
6 TBĈ Long ChiӃn
7 TBĈ MiӃu Van
8 TBĈ Lӧi Hòa
9 TBĈ Bình Phѭӟc
10 TBĈ Tân TriӅu
11 TBĈ Bình Hòa 1
12 TBĈ Bình Hòa 2
V TP Biên Hòa:
1 TBĈ HiӋp Hòa 1
2 TBĈ HiӋp Hòa 2
3 TBĈ Tan Hҥnh
VI Long Thành:
1 Ĉұp Phѭӟc Thái
2 Ĉұp Suӕi Cҧ
3 Ĉұp Bà Kí
4 Ĉұp Long An
5 Ĉұp Cҫu Quang
6 TBĈ Long Thành
7 TBĈ Phѭӟc Tân
8 TBĈ Hòa Hѭng
VII H. Nhѫn Trҥch
1 Ĉұp Ông Kèo
= Tân An
= Tân An
= ThiӋn Tân
= ThiӋn Tân
= Lӧi Hòa
= Lӧi Hòa
= Lӧi Hòa
= Tân Bình
= Tân Bình
=Bình Hòa
= Bình Hòa
= HiӋp Hòa
= HiӋp Hòa
= Tân Hҥnh
Phѭӟc Bình
LongPhѭӟc
HiӋp Phѭӟc
Long An
Hòa Hѭng
Long Thành
Phѭӟc Tân
Hòa Hѭng
Liên Xã
1983
1991
1978 - 1979
1988
1994
1987
1976 - 1977
1983
1987
1976 - 1977
1983
1982
1982
1977
1973 - 1977
1975 - 1977
1977 - 1978
1986
1977
1977 - 1979
1976 - 1977
1980
1993 - 1998
2 x 1000m3/h
3 x 1000m3/h
4 x 1000m3/h
1 x 1000m3/h
3 x 1000m3/h
4 x 1000m3/h
3 x 1000m3/h
2 x 1000m3/h
2 x 1000m3/h
1 x 1000m3/h
1 x 1000m3/h
2 x 1000m3/h
1 x 1000m3/h
2 x 1000m3/h
45
Hӓng
100
300
52
80
250
300
100
50
200
70
220
50
250
Ĉұp BT 7 cӱa
Ĉұp BT 10 cӱa
200
Ĉұp BT 3 cӱa
800
Ĉұp BT 10 cӱa
700
Ĉұp BT 3 cӱa
400
3 x 1000m3/h
70
2 x 1000m3/h
250
5 x 1000m3/h
150
60
36 km ÿê bao (thau
chua rӱa mһn)
5400
Hӓng
85
130
52
60
45
110
70
37
100
68
40
30
0
21
201
400
150
0
Hӓng
40
Chѭa ÿѭa vào sӱ
dөng
Phө lөc sӕ 2:
DANH MӨC CÁC CѪ SӢ SҦN XUҨT CÔNG NGHIӊP TӌNH ĈӖNG NAI
(Có ÿӃn 31 - 12 - 1998)
Sӕ
TT
Tên cѫ sӣ sҧn xuҩt
Ĉӏa ÿiӇm
Sҧn phҭm chính
a. Các c˯ sͧ qu͙c doanh do Trung ˱˯ng qu̫n lý:
1
Công ty khai thác ÿá và VLXD
Hóa An - Biên Hòa
Ĉá xây dӵng các loҥi
2
Nhà máy cà phê Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
Cà phê hòa tan
3
Công ty ÿѭӡng Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
Ĉѭӡng kӃt tinh, kҽo
4
Nhà máy sӳa Dielac
Khu CN Biên Hòa 1
Sӳa bӝt dinh dѭӥng
5
Công ty ÿѭӡng La Ngà
Phú Ngӑc - Ĉ. Quán
Ĉѭӡng thô
6
Công ty len Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
AǤo, chӍ len
7
Công ty may Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
Quҫn áo xuҩt khҭu
8
Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ An Bình
Khu CN Biên Hòa 1
Ĉӗ mӝc xuҩt khҭu
9
Nhà máy gӛ Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
ChӃ biӃn gӛ, ván ép
10 Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ Long Bình
Khu CN Biên Hòa 1
Ĉӗ mӝc xuҩt khҭu
11 Công ty diêm Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
Diêm Ĉӗng Nai
12 Công ty giҩy Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
Giҩy viӃt các loҥi
13 Công ty giҩy Tân Mai
Khu CN Biên Hòa 1
Giҩy báo các loҥi
14 Công ty cát và kính xây dӵng
Khu CN Biên Hòa 1
Kính xây dӵng, cát

21.3 Page 203

▲back to top


15 Xí nghiӋp hѫi kӻ nghӋ Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
16 Nhà máy super phophat LT
Khu CN Gò Dҫu
17 Nhà máy hóa chҩt Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
18 Công ty bӝt giһt Net
Khu CN Biên Hòa 1
19 Nhà máy hóa chҩt Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
20 Xí nghiӋp cao su Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
21 Công ty bê tông Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
22 Công ty tҩm lӧp VLXD Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
23 Công ty gҥch men Thanh Thanh
Khu CN Biên Hòa 1
24 Công ty gҥch ngói Ĉӗng Nai
Tân Vҥn Biên Hòa
25 Xí nghiӋp ÿèn ӕng thӫy tinh
Khu CN Biên Hòa 1
26 Nhà máy ÿèn ĈiӋn Quang
Khu CN Biên Hòa 1
27 Nhà máy cán thép Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
28 Công ty cѫ khí Sadakim
Khu CN Biên Hòa 1
29 Nhà máy kӻ nghӋ nông cѫ
Khu CN Biên Hòa 1
30 Nhà máy VN kӻ nghӋ Ĉӝng cѫ
Khu CN Biên Hòa 1
31 Nhà máy cѫ khí thӵc phҭm
Khu CN Biên Hòa 1
32 Xí nghiӋp ViӋt Thái
Khu CN Biên Hòa 1
33 Xí nghiӋp Thành Mӻ
Khu CN Biên Hòa 1
34 Xí nghiӋp ҳcquy Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
35 Xí nghiӋp dây ÿӗng Long Biên
Khu CN Biên Hòa 1
36 Công ty thiӃt bӏ ÿiӋn 4
Khu CN Biên Hòa 1
37 Công ty cáp viӉn thông
Khu CN Biên Hòa 1
38 Công ty ÿiӋn tӱ Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
39 Nhà máy thӫy ÿiӋn Trӏ An
Trӏ An - Vƭnh Cӱu
40 Công ty ÿiӋn lӵc Ĉӗng Nai
Trung DNJng B. Hòa 1
41 Xí nghiӋp ÿá mài
Khu CN Biên Hòa 1
42 Xí nghiӋp gҥch bloc
Khu CN Biên Hòa 1
b. Các c˯ sͧ qu͙c doanh do ÿ͓a ph˱˯ng qu̫n lý
1
Xí nghiӋp khai thác cát Ĉӗng Nai
Hòa Bình - Biên Hòa
2
Công ty khai thác ÿá Ĉӗng Nai
Quang Trung - T.Nhҩt
3
Xí nghiӋp ÿá Núi Dinh
Châu thành (BRӏa -V.Tàu)
4
Công ty khoáng sҧn Ĉӗng Nai
Thanh Bình - Biên Hòa
5
Công ty vұt liӋu xây dӵng B.Hòa
Bӱu Long - Biên Hòa
6
Cty CB thӵc phҭm XK DONAFOODS
Long Bình - Biên Hòa
7
Xí nghiӋp chӃ biӃn NS TP chăn nuôi
Khu CN Biên Hòa 1
8
Công ty thuӕc lá Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 2
9
Quӕc doanh nѭӟc ÿá Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
10 Công ty may Công nghiӋp
Khu CN Biên Hòa 1
11 Công ty may Ĉӗng TiӃn
Tân TiӃn - Biên Hòa
Hóa chҩt cѫ bҧn
Phân super lân
Hóa chҩt cѫ bҧn
Bӝt giһt, chҩt tҭy rӱa
Hóa chҩt các loҥi
Xăm lӕp xe
Trө bê tông
Tҩm lӧp prociment
Gҥch men, gҥch lát
Gҥch ngói các loҥi
Ĉèn ӕng thӫy tinh
Bóng ÿèn các loҥi
Thép cán các loҥi
Gia công cѫ khí
Máy Nông nghiӋp
Máy nә, máy xay
Sҧn phҭm cѫ khí
Gҥch các loҥi
Dây ÿiӋn các loҥi
Bình ҳc quy các loҥi
Dây ÿӗng các loҥi
ThiӃt bӏ ÿiӋn
Dây ÿiӋn thoҥi
Tivi, Radio, cassette
ĈiӋn lӵc
Cung cҩp ÿiӋn
Ĉá mài các loҥi
Gҥch Bloc
Cát xây dӵng
Ĉá xây dӵng
Ĉá xây dӵng
Ĉá các loҥi
Ĉá, cát, gҥch
Hҥt ÿiӅu, kҽo
Thӭc ăn gia súc
Thuӕc lá bao
Nѭӟc ÿá cây
Quҫn áo jacket
Quҫn áo

21.4 Page 204

▲back to top


12 Công ty cao su màu
Khu CN Biên Hòa 1
Giҫy thӇ thao
13 Công ty gӕm Ĉӗng Nai
Tam HiӋp - Biên Hòa
Ĉӗ gӕm mӻ nghӋ
14 Nhà máy THCB gӛ Tân Mai
Tân Mai - Biên Hòa
Ván ép, hàng mӝc
15 Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ Ĉӗng Nai
Tân HiӋp - Biên Hòa
Gӛ x/dӵng, hàng mӝc
16 Xí nghiӋp chӃ biӃn hàng xuҩt khҭu
Tân HiӋp - Biên Hòa
ĈNJa tre, hàng mӝc
17 Xí nghiӋp chӃ biӃn gӛ Long Khánh
TT. Xuân Lӝc - LKhánh
Gӛ xҿ, hàng mӝc
18 Xí nghiӋp in Ĉӗng Nai
Hòa Bình - Biên Hòa
Trang in
19 Nhà xuҩt bҧn Ĉӗng Nai
Thanh Bình - Biên Hòa
Ĉҫu sách
20 Nhà máy bao bì Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
Thùng giҩy các loҥi
21 Nhà máy sѫn Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
Sѫn các loҥi
22 Nhà máy phân bón Ĉӗng Nai
Long-Bình-Tân . BHòa
Phân NPK
23 Xí nghiӋp gӕm ViӋt Thành
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Ĉӗ gӕm mӻ nghӋ
24 Công ty dӏch vө VLXD Ĉӗng Nai
Trҧng Dài - Biên Hòa
Ĉá ӕp lát, ciment
25 Nhà máy quӕc doanh ĈiӋn cѫ
Khu CN Biên Hòa 1
Quҥt các loҥi
26 Nhà máy cѫ khí Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
Nông cө, máy xay xát
27 Công ty cѫ khí giao thông vұn tҧi
Khu CN Biên Hòa 2
Ĉҥi tu ô tô
28 Xí nghiӋp cѫ khí Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 2
Trùng tu ô tô
29 Công ty SONADEZI
Khu CN Gò Dҫu
Cѫ sӣ hҥ tҫng
30 Công ty xây dӵng cҩp nѭӟc ĈN
QuyӃt Thҳng - B. Hòa
Nѭӟc máy
31 Xí nghiӋp cҩp nѭӟc Long Khánh
TT Xuân Lӝc - L Khánh
Nѭӟc máy
c. Hͫp tác xã ti͋u thͯ công nghi͏p
1
HTX bao bì QuyӃt Thҳng
QuyӃt Thҳng - B. Hòa
Thùng giҩy các loҥi
2
HTX cѫ khí HiӋp Phát
Tam Hòa - Biên Hòa
Cӱa sҳt tôn
3
HTX gӕm Bӱu Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Gӕm mӻ nghӋ
4
HTX gӕm Thái Dѭѫng
Hóa An - Biên Hòa
Gӕm mӻ nghӋ
5
HTX ÿan lát Tam HiӋp
Tam HiӋp - Biên Hòa
Hàng ÿan xuҩt khҭu
6
HTX ÿan lát Quang Vinh
Quang Vinh - B. Hòa
Hàng ÿan xuҩt khҭu
d. Công ty c͝ ph̯n, công ty trách nhi͏m hͷu h̩n trong n˱ͣc:
1
Công ty TNHH Hoàn Hҧo
Tân TiӃn - Biên Hòa
Gҥch ngói
2
Công ty TNHH Tôn Hѭng
Hӕ Nai 3 - Thӕng Nhҩt
Gҥch ngói
3
Công ty TNHH Hoàng Phúc
Khu CN Biên Hòa 1
Gҥch ngói
4
Công ty TNHH Kinh Minh
Hӕ Nai 3 - Thӕng Nhҩt
Gҥch ngói
5
Công ty NguyӉn Hӳu HiӋp Thái
Thҥnh Phú - Vƭnh Cӱu
Gҥch ngói
6
Công ty liên doanh gҥch men Ý - Mӻ
Tam Phѭӟc - L. Thành
Gҥch men các loҥi
7
Công ty TNHH Xuân HiӋp
Suӕi Cát - Xuân Lӝc
ChӃ biӃn nông sҧn
8
Công ty TNHH Long Thành
An Phѭӟc - Long Thành
ChӃ biӃn nông sҧn
9
Công ty ChӃ biӃn nông sҧn VA
Vƭnh An - Vƭnh Cӱu
ChӃ biӃn nông sҧn
10 Công ty TNHH An Hѭng
Long Bình - Biên Hòa
ChӃ biӃn nông sҧn
11 Công ty TNHH ViNa
Phѭӟc Tân - Long Thành
ChӃ biӃn nông sҧn
12 Công ty TNHH Thanh Bình
Long Bình - Biên Hòa
Thӭc ăn gia súc

21.5 Page 205

▲back to top


13 Công ty TNHH Long Khánh
Bình Lӝc - Long Khánh
14 Công ty TNHH Thѭѫng Cát Ĉӭc
Tân TiӃn - Biên Hòa
15 Công ty TNHH Trúc Lâm
Hóa An - Biên Hòa
16 Công ty TNHH Tuҩn Lӝc
Tân Hòa - Biên Hòa
17 Công ty TNHH Lұp Cúc
Trҧng Dài - Biên Hòa
18 Công ty TNHH Hѭng Hoàng
Khu CN Biên Hòa 2
19 Công ty TNHH ViӋt Giai
Khu CN Biên Hòa 1
20 Công ty TNHH Bҧo Khang
Bҳc Sѫn - Thӕng Nhҩt
21 Cty TNHH nѭӟc giҧi khát Mêkong
Thӕng Nhҩt - Biên Hòa
22 Công ty dӋt nhuӝm Long Thành
Phѭӟc Tân - Long Thành
23 Công ty TNHH ĈӍnh Cao
Tam HiӋp - Biên Hòa
24 Công ty may thêu XK HiӋu Uy
Gia Tân 3 - Thӕng Nhҩt
25 Công ty TNHH Thӏnh Vѭӧng
Trҧng Dài - Biên Hòa
26 Công ty TNHH Bình Tiên
Tam HiӋp - Biên Hòa
27 Cty TNHH ĈӍnh Vàng Ĉӗng Nai
Bӱu Long - Biên Hòa
28 Công ty giҩy Hѭng Long
Tam Phѭӟc - L. Thành
29 Công ty TNHH cә phҫn Ĉӗng Nai
Khu CN Biên Hòa 1
30 Công ty TNHH ViӋt Hoa
Khu CN Biên Hòa 1
31 Công ty TNHH Ngӑc Phong
Bҳc Sѫn - Thӕng Nhҩt
32 Công ty TNHH Vƭnh Hѭng
Khu CN Biên Hòa 1
33 Công ty cѫ khí Hoàn Cҫu
Phѭӟc ThiӅn - N.Trҥch
34 Công ty cѫ khí Ngô Han
Phѭӟc Thái - L. Thành
35 Công ty gӕm Ĉӗng Thành
Bӱu Hòa - Biên Hòa
36 Công ty TNHH Hoàng Long
Long Bình - Biên Hòa
37 Công ty TMDVSX Quán Quân
Vƭnh An - Vƭnh Cӱu
38 XN khai thác ÿá Hӗng Phát
Thӏ trҩn Long Thành
39 XN xây dӵng giao thông Ĉӭc Hҥnh
Phú Hӳu - Nhѫn Trҥch
1
Doanh nghiӋp Thuұn Phát
e. Các doanh nghi͏p t˱ nhân
Gia Ray - Xuân Lӝc
2
Doanh nghiӋp Thiên Hùng
Thӕng Nhҩt - Biên Hòa
3
Doanh nghiӋp tѭ nhân Hҧo
Xuân Phú - Xuân Lӝc
4
Doanh nghiӋp SXTM
Tam HiӋp - Biên Hòa
5
Doanh nghiӋp Ngô Văn DNJng
Phѭӟc Tân - Long Thành
6
Doanh nghiӋp Hӳu Tâm
QuyӃt Thҳng - Biên Hòa
7
Doanh nghiӋp Long Châu
Tam HiӋp - Biên Hòa
8
Doanh nghiӋp Tuҩn Phát
Hӕ Nai 1 - Biên Hòa
9
Doanh nghiӋp QuyӃt Thҳng
Tân Vҥn - Biên Hòa
10 Doanh nghiӋp Phú ĈiӅn
Phú ĈiӅn - Tân Phú
11 Doanh nghiӋp TiӃn Thành
Bình Ĉa - Biên Hòa
12 Doanh nghiӋp Phú Cѭӡng
Tam Hòa - Biên Hòa
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
ChӃ biӃn gӛ
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Vҧi, mùng
Lông mi giҥ
May thêu quҫn áo
May quҫn áo
Giày dép
Vҥi nhӵa nilon
Sҧn xuҩt giҩy
Sҧn xuҩt giҩy
Hóa chҩt
Hóa chҩt
Cӱa sҳt
Gia công cѫ khí
Gia công cѫ khí
Gӕm mӻ nghӋ
Ĉá xây dӵng
Ĉá xây dӵng
Ĉá xây dӵng
Ĉá xây dӵng
ChӃ biӃn nông sҧn
ChӃ biӃn nông sҧn
ChӃ biӃn nông sҧn
ChӃ biӃn nông sҧn
ChӃ biӃn nông sҧn
ChӃ biӃn nông sҧn
Thӭc ăn gia súc
Thӭc ăn gia súc
ChӃ biӃn gӛ
Ĉӗ mӝc các loҥi
Ĉӗ mӝc các loҥi
ChӃ biӃn gӛ

21.6 Page 206

▲back to top


13 Doanh nghiӋp Thành Công
14 Doanh nghiӋp Sao Khuê
15 Doanh nghiӋp Hҧi Ĉăng
16 Doanh nghiӋp Hòa Bình
17 Doanh nghiӋp Thanh VNJ
18 Doanh nghiӋp Tân Hѭng
19 Doanh nghiӋp Thӑ Vӵc
20 Doanh nghiӋp Hùng Cѭӡng
21 Doanh nghiӋp Thành Trí
22 Doanh nghiӋp Hҥnh Phѭӟc
23 Doanh nghiӋp Phong Phú
24 Doanh nghiӋp Ĉông Phѭѫng
25 Doanh nghiӋp Vƭnh Danh
26 Doanh nghiӋp Hai Khánh
27 Doanh nghiӋp Ĉҥi Phát
28 Doanh nghiӋp TM Thái Phong
29 Doanh nghiӋp SX nѭӟc ÿá
30 Doanh nghiӋp Thuұn An
31 Doanh nghiӋp Thiên Tҥo
32 Doanh nghiӋp Hàm Nghi
33 Doanh nghiӋp Tҩn Phát
34 Doanh nghiӋp QuyӃt Thҳng
35 Doanh nghiӋp Ngô Văn Thành
36 Doanh nghiӋp Thiên Hҵng
37 Doanh nghiӋp TN VIP
38 Doanh nghiӋp muӕi Ngӑc Hân
39 Doanh nghiӋp Phҥm Ĉҥt
40 Doanh nghiӋp Thúy QuǤnh
41 Doanh nghiӋp Long Biên
42 Doanh nghiӋp Hӗng Kim
43 Doanh nghiӋp Thanh Bình
44 Doanh nghiӋp Tuҩn Hҧi
45 Doanh nghiӋp Ĉҥi Nghƭa
46 Doanh nghiӋp Thuұn HiӋp
47 Doanh nghiӋp Tám Dѭѫng
48 Doanh nghiӋp Bình Minh
49 Doanh nghiӋp Phѭѫng Nga
50 Doanh nghiӋp ACETYLEN
51 Doanh nghiӋp Bình Minh
52 Cѫ sӣ sҳt Thành Ĉҥt
Tân Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Hӕ Nai 3 - Thӕng Nhҩt
Túc Trѭng - Ĉӏnh Quán
Suӕi Nho - Ĉӏnh Quán
TT. Xuân Lӝc - L.Khánh
Gia Ray - Xuân Lӝc
Thӏ trҩn Long Thành
Khu CN Biên Hòa 1
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Gia Ray - Xuân Lӝc
Phú Lӝc - Tân Phú
Xuân Bình - Long Khánh
Gia Ray - Xuân Lӝc
Lӝc An - Long Thành
Phѭӟc ThiӅn - N.Trҥch
Xuân Mӻ - Long Khánh
Tân TiӃn - Biên Hòa
Ĉҥi Phѭӟc - Nhѫn Trҥch
QuyӃt Thҳng - Biên Hòa
Tân Bình - Vƭnh Cӱu
QuyӃt Thҳng - Biên Hòa
Nhân Nghƭa - L. Khánh
Tân TiӃn - Biên Hòa
Bӱu Long - Biên Hòa
Tam Hòa - Biên Hòa
An Bình - Biên Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Phѭӟc ThiӅn - N. Trҥch
Tân Mai - Biên Hòa
Lӝc An - Long Thành
Thӏ trҩn Long Thành
Tam HiӋp - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
TT. Xuân Lӝc - L.Khánh
An Bình - Biên Hòa
Long Bình - Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Tam Hòa - Biên Hòa
Gia công ÿӗ gӛ
Ĉӗ mӝc các loҥi
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
Giѭӡng tӫ, bàn ghӃ
ChӃ biӃn gӛ
Sҧn xuҩt phân bón
Sҧn xuҩt phân bón
Sҧn xuҩt phân bón
Nѭӟc ÿá cây
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Nѭӟc giҧi khát
Muӕi I ӕt
DӋt vҧi nhuӝm
May quҫn áo
May quҫn áo
May quҫn áo
May quҫn áo
SX yên xe ÿҥp, xe máy
SX vҧi nhӵa nilon
SX vҧi nhӵa nilon
Gò thùng xe ô tô
Thùng giҩy bao bì
SX giҩy
Hóa chҩt các loҥi
Hóa chҩt các loҥi
Cӱa sҳt tôn

21.7 Page 207

▲back to top


53 Doanh nghiӋp Minh Phát
54 Doanh nghiӋp NguyӉn Ĉӭc
55 Doanh nghiӋp DONA Tôn
56 XN lҳp ráp Hoàng Phú
57 Doanh nghiӋp Kim Ngân
58 Doanh nghiӋp Ba Hùng
59 Doanh nghiӋp Thanh Thúy
60 Doanh nghiӋp Bùi Phú Ĉҥt
61 Doanh nghiӋp Bӱu Hòa
62 Doanh nghiӋp Ĉӗng Thành
63 Doanh nghiӋp HuǤnh Thӏ Mѭӡi
64 Doanh nghiӋp HiӋp Lӧi
65 Doanh nghiӋp Tuҩn Ĉҥt
66 Doanh nghiӋp Ĉӭc Thành
67 Doanh nghiӋp Ĉҳc Phѭӟc
68 Doanh nghiӋp Hoàng Vân
69 Doanh nghiӋp Tuҩn Lӝc
70 Doanh nghiӋp Hoàng Ĉҥo
71 Doanh nghiӋp Trҫn Ngӑc
72 Doanh nghiӋp HuǤnh HiӋp
73 Doanh nghiӋp An Thành
74 Doanh nghiӋp Công Tҥo
75 Doanh nghiӋp Tân Mӻ
76 Doanh nghiӋp TiӃn Ĉҥt 2
77 Doanh nghiӋp Thành Công
78 Doanh nghiӋp Ánh Sáng
79 Doanh nghiӋp Tân Vҥn
80 Doanh nghiӋp TiӃn Ĉҥt 1
81 Doanh nghiӋp Tuҩn KiӋt
82 Doanh nghiӋp Hoàn Thành 1
83 Doanh nghiӋp Liên Hùng
84 Doanh nghiӋp Minh Ĉӭc
85 Doanh nghiӋp Quҧng Hѭng Long
86 Doanh nghiӋp Nhân Tài
87 Doanh nghiӋp Trѭӡng Thanh
88 Doanh nghiӋp Toàn Thҳng
89 Doanh nghiӋp An Thành
90 Doanh nghiӋp Trung DNJng 1
91 Doanh nghiӋp Kim Ĉӗng
92 Doanh nghiӋp Hoàng Hѭng
An Phѭӟc - Long Thành
Tam Hòa - Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 1
Trҧng Bom - T. Nhҩt
Tân HiӋp - Biên Hòa
TT. Xuân Lӝc - L.Khánh
Tân Biên - Biên Hòa
Suӕi Cát - Xuân Lӝc
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
Vƭnh An - Vƭnh Cӱu
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tam HiӋp - Biên Hòa
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
Cӱa sҳt tôn
Cӱa sҳt tôn
Cӱa tôn
Cӱa sҳt
Cӱa sҳt tôn
Cӱa sҳt
Cӱa sҳt tôn
Cӱa sҳt
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ

21.8 Page 208

▲back to top


93 Doanh nghiӋp Hoàn Thành 2
94 Doanh nghiӋp Kim Thoa
95 Doanh nghiӋp Kim Thành
96 Doanh nghiӋp Trӏnh Phát
97 Doanh nghiӋp Tҩn Tài
98 Doanh nghiӋp Tҩn Phát
99 Doanh nghiӋp Ĉӗng HiӋp
100 Doanh nghiӋp ThӃ Sѫn
101 Doanh nghiӋp Năm Thép
102 Doanh nghiӋp Thành Công
103 Doanh nghiӋp Trí Hӧp
104 Doanh nghiӋp NguyӉn Thu
105 Doanh nghiӋp Tân Thành
106 Doanh nghiӋp Tôn Phan
107 Doanh nghiӋp Song TiӃn
108 Doanh nghiӋp Ngӑc Thҧo
109 Doanh nghiӋp Phát Hҥnh
110 Doanh nghiӋp Kim Long
111 Doanh nghiӋp Tín Thành
112 Doanh nghiӋp Lý Phөng
113 Doanh nghiӋp Vҥn Hѭng
114 Doanh nghiӋp Ĉӭc Trí
115 Doanh nghiӋp Phong Phú
116 Doanh nghiӋp Thӟi Lai
117 Doanh nghiӋp Hӗng Hѭng 1
118 Doanh nghiӋp NguyӉn Tӕng HiӋp
119 Doanh nghiӋp Hӗng Ĉӭc
120 Doanh nghiӋp Hӗng Hѭng 2
121 Doanh nghiӋp Phong Sѫn
122 Doanh nghiӋp Trѭӡng Thҥnh
123 Doanh nghiӋp Nghƭa Thành
124 Doanh nghiӋp Hӗng Sѫn
125 Doanh nghiӋp Tân Phѭѫng
126 Doanh nghiӋp Long Phú
127 Doanh nghiӋp TiӅn Phong
128 Doanh nghiӋp Nam Hѭng
129 Doanh nghiӋp Thanh Sѫn
130 Doanh nghiӋp Phát Thanh
131 Doanh nghiӋp HiӋp Phát
132 Doanh nghiӋp Sai Ga ĈN
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Gӕm mӻ nghӋ
Sҧn xuҩt gҥch ngói

21.9 Page 209

▲back to top


133 Doanh nghiӋp Thuұn Hòa
134 Doanh nghiӋp Chҩn Thӏnh
135 Doanh nghiӋp Phúc Thành
136 Doanh nghiӋp Xuân An
137 Doanh nghiӋp Quang Minh
138 Doanh nghiӋp Hoàng Tâm
139 Doanh nghiӋp An Hòa 1
140 Doanh nghiӋp Tân Phát
141 Doanh nghiӋp Phѭӟc Hѭng
142 Doanh nghiӋp Xuân Hѭѫng
143 Doanh nghiӋp Duy Nhұt
144 Doanh nghiӋp Hoàn Thành 2
145 Doanh nghiӋp Bác Truұt
146 Doanh nghiӋp Hoàn Thành 2
147 Doanh nghiӋp ThiӋn Tân 2
148 Doanh nghiӋp Tân TiӃn
149 Doanh nghiӋp Tҫn LӇ
150 Doanh nghiӋp Thu Tѭ
151 Doanh nghiӋp Tân Lұp
152 Doanh nghiӋp Toàn Thӏnh
153 Doanh nghiӋp Phong Phú
154 Doanh nghiӋp Thái Thӏnh
155 Doanh nghiӋp Biên Hòa
156 Doanh nghiӋp Tҩn Phát 1
157 Doanh nghiӋp Thiên Hѭѫng
158 Doanh nghiӋp Thành Phát
159 Cѫ sӣ sҧn xuҩt Hoàn Thành
160 Doanh nghiӋp Thành Công
161 Doanh nghiӋp Minh NguyӋt
162 Doanh nghiӋp Ĉӗng Tâm 2
163 Doanh nghiӋp Hùng Sѫn
164 Doanh nghiӋp Tân HiӋp Phát
165 Doanh nghiӋp Tam HiӋp
166 Doanh nghiӋp TiӃn Thành
167 Doanh nghiӋp Trung Phát
168 Doanh nghiӋp Tân HiӋp Thành
169 Doanh nghiӋp Tân Hѭng
170 Doanh nghiӋp Tҩn Phát
171 Doanh nghiӋp Tân TiӃn
172 Doanh nghiӋp Tân Xuân
An Hòa - Long Thành
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân HiӋp - Biên Hòa
Long Hѭng - L. Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
An Hòa - Long Thành
Tân TiӃn - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Phú Thӏnh - Tân Phú
Tân Vҥn - Biên Hòa
Nam Cát Tiên - Tân Phú
Tân Vҥn - Biên Hòa
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Phѭӟc Tân - Long Thành
Phú Thӏnh - Tân Phú
Thanh Bình - Biên Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Thanh Bình - Biên Hòa
Thanh Bình - Biên Hòa
Phú ĈiӅn - Tân Phú
Phú ĈiӅn - Tân Phú
Long Bình Tân - B. Hòa
An Hòa - Long Thành
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Hѭng - L. Thành
Long Bình Tân - B. Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
An Hòa - Long Thành
Long Hѭng - L. Thành
An Bình - Biên Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói

21.10 Page 210

▲back to top


173 Doanh nghiӋp Trung Nghƭa
174 Doanh nghiӋp Nam Hòa
175 Doanh nghiӋp Liên Phѭѫng
176 Doanh nghiӋp TiӃn Lên
177 Doanh nghiӋp HiӋp Lӧi
178 Doanh nghiӋp Ĉӗng Phát
179 Doanh nghiӋp Liên Phát
180 Doanh nghiӋp Ĉӗng Tân
181 Doanh nghiӋp SX G PC
182 Doanh nghiӋp Vân Hѭng
183 Doanh nghiӋp Kim Thành
184 Doanh nghiӋp HuǤnh Phát
185 Doanh nghiӋp Hӧp Doanh
186 Doanh nghiӋp Tân Tҥo
187 Doanh nghiӋp Ngӑc Mai 2
188 Doanh nghiӋp Trѭӡng Thành
189 Doanh nghiӋp Thҥnh Phú
190 Doanh nghiӋp Thҳng Lӧi
191 Doanh nghiӋp Cѭӡng Thӏnh
192 Doanh nghiӋp Tҩn Phát 2
193 Doanh nghiӋp Long Hѭng
194 Doanh nghiӋp HiӋp Phát 2
195 Doanh nghiӋp Minh Thành
196 Doanh nghiӋp Xuân Tâm
197 Doanh nghiӋp Thu Thanh
198 Doanh nghiӋp Thành Phát
199 Doanh nghiӋp Công Lұp
200 Doanh nghiӋp Phѭӟc Ĉҥt
201 Doanh nghiӋp Tân Phong
202 Doanh nghiӋp Hѭng Thӏnh
203 Doanh nghiӋp Nam Thành Lӧi
204 Doanh nghiӋp Phúc Thành
205 Doanh nghiӋp ViӋt Tân
206 Doanh nghiӋp Tân Lұp Thành
207 Doanh nghiӋp Ĉông Phѭѫng
208 Doanh nghiӋp HiӋp Thӏnh
209 Doanh nghiӋp Tân Thành
210 Doanh nghiӋp HiӋp Thѭѫng
211 Doanh nghiӋp Phѭӟc Tân
212 Doanh nghiӋp An Xuân 2
Long Bình Tân - B. Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
Long Hѭng - L. Thành
An Hòa - Long Thành
An Bình - Biên Hòa
Hóa An - Biên Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Phú Cѭӡng - Ĉӏnh Quán
Long Hѭng - L. Thành
Long Hѭng - L. Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Long Hѭng - L. Thành
Long Bình Tân - B. Hòa
An Hòa - Long Thành
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
Thҥnh Phú - Vƭnh Cӱu
An Hòa - Long Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Thanh Bình - Biên Hòa
Long Hѭng - L. Thành
An Hòa - Long Thành
Phú Hӝi - Long Thành
Gia Ray - Xuân Lӝc
Phú Thҥnh - Tân Phú
An Hòa - Long Thành
TT. Xuân Lӝc - L.Khánh
An Hòa - Long Thành
Long Hѭng - L. Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Long Bình Tân - B. Hòa
Phú Thӏnh - Tân Phú
Long Bình Tân - B. Hòa
An Hòa - Long Thành
Bӱu Hòa - Biên Hòa
Bӱu Long - Biên Hòa
Gia Canh - Ĉӏnh Quán
Phѭӟc Tân - Long Thành
Long Hѭng - L. Thành
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói

22 Pages 211-220

▲back to top


22.1 Page 211

▲back to top


213 Doanh nghiӋp ThiӋn An
214 Doanh nghiӋp Tân Lұp
215 Doanh nghiӋp Trung DNJng
216 Doanh nghiӋp An Khang
217 Doanh nghiӋp Thành Mӻ
218 Doanh nghiӋp Tân HiӋp
219 Doanh nghiӋp Nhѫn Hòa
220 Doanh nghiӋp Tân An
221 Doanh nghiӋp Vҥn Hҥnh
222 Doanh nghiӋp Thanh Minh
223 Doanh nghiӋp Hӗng ĈiӋp
224 Doanh nghiӋp Hòa Thành
225 Doanh nghiӋp Ngӑc Hòa
226 Doanh nghiӋp Ngӑc Mai
227 Doanh nghiӋp Ánh Ngӑc
228 Doanh nghiӋp HiӋp Thành
229 Doanh nghiӋp Tân Phѭӟc
230 Doanh nghiӋp Thanh Hҧi
231 Doanh nghiӋp Lұp Thành
232 Doanh nghiӋp Trung Tâm
233 Doanh nghiӋp Minh Phөng
234 Doanh nghiӋp Hòa Hѭng 2
235 Doanh nghiӋp Thành Ĉҥt
236 Doanh nghiӋp HiӋp Phát 1
237 Doanh nghiӋp Thҥnh Hӳu
238 Doanh nghiӋp ViӉn Ĉông
239 Doanh nghiӋp Tân Cѭѫng
240 Doanh nghiӋp Thanh Long
241 Doanh nghiӋp Tân Hòa
242 Doanh nghiӋp HiӋp Hѭng
243 Doanh nghiӋp Tân Hòa
244 Doanh nghiӋp Vҥn Sѫn
245 Doanh nghiӋp Hӗng Tâm
246 Doanh nghiӋp Thanh Liên
247 Doanh nghiӋp An Hòa
248 Doanh nghiӋp Hѭng Phát
249 Doanh nghiӋp Phѭӟc Lҥc
250 Doanh nghiӋp Hҧi Sѫn
251 Doanh nghiӋp Phѭӟc Tâm
252 Doanh nghiӋp Ĉӭc HiӋp
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Quang Vinh - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
ThiӋn Tân - Vƭnh Cӱu
An Hòa - Long Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
Phѭӟc Tân - Long Thành
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Phѭӟc Tân - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Long Phѭӟc - L. Thành
Long Bình Tân - B.Hòa
An Hòa - Long Thành
Bình Sѫn - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Phѭӟc Tân - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Hóa An - Biên Hòa
Xuân Lӝc - Long Khánh
An Hòa - Long Thành
Bình Sѫn - Long Thành
An Hòa - Long Thành
An Hòa - Long Thành
Hóa An - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tam HiӋp - Biên Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
An Hòa - Long Thành
Hóa An - Biên Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
An Hòa - Long Thành
Hóa An - Biên Hòa
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói

22.2 Page 212

▲back to top


253 Doanh nghiӋp QuyӃt Tâm
Phѭӟc Tân - Long Thành
254 Doanh nghiӋp Thành Hѭng
An Hòa - Long Thành
255 Doanh nghiӋp Mê Kông
Phѭӟc Tân - Long Thành
256 Doanh nghiӋp Huy Hoàng
Bҳc Sѫn - Thӕng Nhҩt
257 Doanh nghiӋp Anh Ĉào
An Hòa - Long Thành
258 Doanh nghiӋp Ĉӭc Minh
Hӕ Nai 3 - Thӕng Nhҩt
259 Doanh nghiӋp Tân Hòa
Tân Vҥn - Biên Hòa
260 Doanh nghiӋp Tân Thành
Tân Hҥnh - Biên Hòa
261 Doanh nghiӋp Phѭӧng Dung
Tân Hҥnh - Biên Hòa
262 Doanh nghiӋp Thành Châu
Bӱu Hòa - Biên Hòa
263 Doanh nghiӋp HiӋp Lӵc 1
Tân Vҥn - Biên Hòa
264 Doanh nghiӋp Hoàn Sѫn
Bӱu Hòa - Biên Hòa
265 Doanh nghiӋp Tân Hòa
Tân Hҥnh - Biên Hòa
266 Doanh nghiӋp Vƭnh Thӏnh
Bӱu Hòa - Biên Hòa
267 Doanh nghiӋp Nghƭa Phѭѫng
Tân Hҥnh - Biên Hòa
268 Xí nghiӋp nhӵa ĈӋ Nhҩt
Lӝc An - Long Thành
269 Doanh nghiӋp Long Hòa
An Phѭӟc - Long Thành
270 Doanh nghiӋp Thành Tҩn
Long Bình Tân - B. Hòa
271 Doanh nghiӋp Ĉӗng TiӃn
Phú Thӏnh - Tân Phú
272 XN gҥch bông Tân Ĉӭc
Long Bình Tân - B. Hòa
273 Doanh nghiӋp ViӋt DNJng
Phú Thӏnh - Tân Phú
274 Doanh nghiӋp Vҥn Phát
Long Bình Tân - B. Hòa
275 Doanh nghiӋp Rҥng Ĉông
Tân An - Vƭnh Cӱu
276 Doanh nghiӋp Hòa Thành
Long Bình Tân - B. Hòa
277 Doanh nghiӋp Thanh Danh
Long Bình Tân - B. Hòa
278 Doanh nghiӋp Tân Thành
Long Tân - Biên Hòa
279 Doanh nghiӋp Hòa HiӋp 1
Long Bình Tân - B. Hòa
280 Doanh nghiӋp Thiên Tân 1
Long Bình Tân - B. Hòa
281 Doanh nghiӋp Hòa HiӋp 2
Long Bình Tân - B. Hòa
282 Doanh nghiӋp Tân HiӋp
Long Bình Tân - B. Hòa
283 Doanh nghiӋp Thiên Tân 2
Long Bình Tân - B. Hòa
284 Doanh nghiӋp Ĉӗng Lӵc
Phú ĈiӅn - Tân Phú
f. Các c˯ sͧ liên doanh ÿã ho̩t ÿ͡ng s̫n xṷt:
1
Công ty VINAPLY COSSAWMILL
Khu CN Biên Hòa 1
2
Công ty AJINOMOTO
Khu CN Biên Hòa 1
3
Công ty PROCONCO
Khu CN Biên Hòa 1
4
Công ty sѫn cao cҩp IP
Khu CN Biên Hòa 1
5
Công ty VINKO GLASS
Khu CN Biên Hòa 1
6
Công ty DONA NEWTOWER
Khu CN Biên Hòa 1
7
Công ty LENEX
Khu CN Biên Hòa 1
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
Sҧn xuҩt gҥch ngói
ChӃ biӃn gӛ XK
Bӝt ngӑt
Thӭc ăn gia súc
Sѫn cao cҩp các loҥi
Thӫy tinh gia dөng
Nѭӟc trái cây ÿóng hӝp
Vұt liӋu thiӃt bӏ XD

22.3 Page 213

▲back to top


8
Công ty tôn Phѭѫng Nam
Khu CN Biên Hòa 1
Tôn tráng kӁm
9
Công ty kính gѭѫng Long Giang
Khu CN Biên Hòa 2
Gia công kính XD
10 Công ty gang cҫu Ĉҥi ViӋt
Khu CN Biên Hòa 2
Các loҥi ӕng gang
11 Công ty liên doanh Sáng Tҥo
Khu CN Biên Hòa 2
ThiӃt bӏ ÿiӋn
12 Công ty ViӋt Nam FATT
Khu CN Biên Hòa 2
Cҩu kiӋn thép XD
13 Công ty ORIENTAL ELECTRIC
Khu CN Biên Hòa 2
Cҫu dao ÿiӋn
14 Công ty HiӋp Lâm
Khu CN Biên Hòa 2
Trang trí nӝi thҩt
15 Công ty DATHACO
Long Bình - Biên Hòa
ĈNJa tre xuҩt khҭu
16 Công ty DONACO
Tân Biên - Biên Hòa
Ti vi ETRON
17 Công ty BILICO
Tân HiӋp - Biên Hòa
SP gӛ cao su
18 Công ty giҫy Lҥc Cѭӡng
Tân Mai - Biên Hòa
Giày da xuҩt khҭu
19 Công ty liên doanh S/C trӵc thăng
Trung DNJng - Biên Hòa
Sӱa chӳa trӵc thăng
20 Công ty Cӵ Hùng
Tân HiӋp - Biên Hòa
Sҧn xuҩt ÿӃ giày
21 Công ty liên doanh ViӋt Nam
Khu CN Sông Mây
Tinh bӝt mǤ
22 Công ty LUKS LAVI
Trҧng Bom - T. Nhҩt
Ván ép xuҩt khҭu
23 Công ty POSLILAMA
Khu CN Nhѫn Trҥch
KӃt cҩu thép XD
24 Công ty MAURI La Ngà
La Ngà - Ĉӏnh Quán
Men thӵc phҭm
g. Các doanh nghi͏p 100% v͙n n˱ͣc ngoài ÿã ho̩t ÿ͡ng s̫n xṷt:
1
Công ty CHANGSHIN VN
Thҥnh Phú - Vƭnh Cӱu
Giҫy thӇ thao
2
Công ty LADIES BORN
Tân Phong - L. Khánh
May thêu da
3
Công ty DONGYANG VN
Tân Phong - L. Khánh
Bao bì văn phòng
4
Công ty CHINGFA
Khu CN Nhѫn Trҥch
DӋt lѭӟi cá
5
Công ty HUALON
Khu CN Nhѫn Trҥch
DӋt sӧi nhuӝm
6
Công ty súc sҧn CHINFON
Khu CN Sông Mây
Thӭc ăn gia súc
7
Công ty dӋt vҧi BOTRON
Khu CN Sông Mây
DӋt vҧi lót giày
8
Công ty giày ViӋt Vinh
Khu CN Sông Mây
Giày thӇ thao
9
Công ty JYEUEI
Khu CN Sông Mây
SP gӛ xuҩt khҭu
10 Công ty VIÊT SHUEN
Khu CN Hӕ Nai
Mҥ chi tiӃt xe máy
11 Công ty SHINLIN VN
Khu CN Hӕ Nai
ThiӃt bӏ ÿiӋn
12 Công ty BROAD BRIGHT
Khu CN Hӕ Nai
Ӕng xã và linh kiӋn
13 Công ty SOURCE
Khu CN Hӕ Nai
Gѭѫng chiӃu hұu
14 Công ty KATFA - VN
Khu CN Hӕ Nai
Giҧm xóc xe máy
15 Công ty CN chính xác VN
Khu CN Hӕ Nai
Linh kiӋn khung xe
16 Công ty SEE WELL
Khu CN Hӕ Nai
Ĉèn, dây ÿiӋn
17 Công ty ZTONGYEE
Khu CN Hӕ Nai
Ҳcquy xe máy ô tô
18 Công ty Hӗng Chi
Khu CN Hӕ Nai
Phanh xe gҳn máy
19 Công ty VIETCHIN
Khu CN Hӕ Nai
Yên xe, ghӃ văn phòng
20 Công ty Ӕc vít Lâm Viên
Khu CN Hӕ Nai
Ӕc vít
21 Công ty Thái Phѭӟc
Khu CN Hӕ Nai
Thùng nѭӟc các loҥi
22 Công ty VEDAN VN
Phѭӟc Thái - L. Thành
Bӝt ngӑt, Acid

22.4 Page 214

▲back to top


23 Công ty POUCHEN
Hóa An - Biên Hòa
Giày thӇ thao
24 Công ty BUTEL INTER
Tân HiӋp - Biên Hòa
May quҫn áo
25 Công ty INTERFOOD
Tân TiӃn - Biên Hòa
Ĉӗ hӝp xuҩt khҭu
26 Công ty DONABOCHANG INTER
Tân Biên - Biên Hòa
DӋt khăn tҳm
27 Công ty TOP-MILL nhӵa
Tân HiӋp - Biên Hòa
Bao bì nhӵa xuҩt khҭu
28 Công ty VMEP
Tam HiӋp - Biên Hòa
Lҳp ráp xe máy
29 Công ty Quӕc tӃ Vƭ Hҧo
Khu CN Biên Hòa 2
Quҫn áo lót
30 Công ty CARGILL - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Thӭc ăn gia súc
31 Công ty YNGHUA - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Bình xăng con
32 Công ty CIBA - ViӋt Nam
Khu CN Biên Hòa 2
Nông dѭӧc
33 Công ty ViӋt Tѭӡng
Khu CN Biên Hòa 2
BiӃn thӃ trung tҫn
34 Công ty FUJITSU
Khu CN Biên Hòa 2
Bҧng mҥch ÿiӋn tӱ
35 Công ty ACH-POPYMERS
Khu CN Biên Hòa 2
Keo dán
36 Công ty MUTO
Khu CN Biên Hòa 2
Khuôn cѫ khí nhӵa
37 Công ty VINAPOLY
Khu CN Biên Hòa 2
Tráng ván ép
38 Công ty PLUS – VN
Khu CN Biên Hòa 2
Văn phòng phҭm
39 Công ty rѭӧu MATXCOVA
Khu CN Biên Hòa 2
Rѭӧu vang, sâm banh
40 Công ty TRENERGYGAS
Khu CN Biên Hòa 2
Bұt lӱa ga
41 Công ty NESTLE - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Bӝt Milo, cà phê
42 Công ty VNISA
Khu CN Biên Hòa 2
Vҧi keo dӵng áo
43 Công ty TECHNO PIA - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Thuӕc sát trùng
44 Công ty ROSTAING - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Găng tay BHLĈ
45 Công ty ELFATOCHEM - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Hҥt nhӵa PVC
46 Công ty HISA MITSU
Khu CN Biên Hòa 2
Dѭӧc phҭm
47 Công ty SHOWPLA
Khu CN Biên Hòa 2
Bao bì nhӵa.
48 Công ty TAEKWANG
Khu CN Biên Hòa 2
Giày thӇ thao xuҩt khҭu
49 Công ty NIPPON PAINT
Khu CN Biên Hòa 2
Sѫn thùng cao cҩp
50 Công ty thӵc nghiӋm BELY
Khu CN Biên Hòa 2
May mһc, giày dép
51 Công ty CIVIC
Khu CN Biên Hòa 2
May quҫn áo
52 Công ty XIHTOUH - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Túi chѭӡm, joint
53 Công ty Ĉông Sung
Khu CN Biên Hòa 2
DӋt len
54 Công ty dӋt SY
Khu CN Biên Hòa 2
DӋt vҧi
55 Công ty VINASTAR DIAMONDS
Khu CN Biên Hòa 2
ChӃ tác kim cѭѫng
56 Công ty BHP thép - VN
Khu CN Biên Hòa 2
Cҩu kiӋn thép XD
57 Công ty CP (VN-LIVESTOOK)
Khu CN Biên Hòa 2
Thӭc ăn gia súc
58 Công ty TAYA (ViӋt Sѫn Minh)
Khu CN Biên Hòa 2
Dây ÿӗng dây cáp
59 Công ty DONABOCHANG RTW
Khu CN Biên Hòa 1
Mây gӛ xuҩt khҭu
60 Công ty FASHION GAMENT
Khu CN Biên Hòa 1
May quҫn áo XKhҭu
61 Công ty VIKO MOOLSAN
Khu CN Biên Hòa 1
Tҩm ÿӋm lót vҧi
h. Các d͹ án có v͙n ÿ̯u t˱ n˱ͣc ngoài ÿã ÿ˱ͫc c̭p gi̭y phép nh˱ng ch˱a ho̩t ÿ͡ng:

22.5 Page 215

▲back to top


1
Công ty DUCKSUNG - VN
2
Công ty HANIL - VN
3
Công ty TAICO - Xuân Tân
4
Công ty SPENDOUR
5
Công ty SAERAR - VN
6
Công ty CHRYSLER
7
Công ty CHOONG NAM
8
Công ty SAMSUNG SYNTHE TIC
9
Công ty TONG KOOK SPINNING
10 Công ty SIKA - VN
11 Công ty HYOSUNG - VN
12 Công ty phát triӇn khu Công nghiӋp
13 Công ty SING TAK - IND
14 Công ty ViӋt Hӗng - ĈN
15 Công ty KUMATORI SHERINES
16 Công ty SYL VANOVERSEAS
17 Công ty CHUNG YANG
18 Công ty KOYIN - VN
19 Công ty HARADA INDUSTRIES
20 Công ty HUYNDAI HUY HOANG
21 Công ty LDSDH ViӋt Nga
22 Công ty HUY HOANG
23 Công ty bao bì Song Hѭng
24 Công ty TNHH A NAM VIET
25 Công ty SCRITHEP THAI PLASC
26 Công ty hóa chҩt SHELL
27 Công ty DYNOC HEM
28 Công ty phân bón ViӋt Nhұt
29 Công ty MI NO
30 Công ty hóa nhӵa PVC
31 Công ty DOP - LGVINA
32 Công ty TAICERA
33 Công ty UIC ViӋt Nam
34 Công ty SHELL BITUMEN
35 Công ty UNIQUE GAS - VN
36 Công ty WACOAL - VN
37 Công ty ÿiӋn lӵc AMATA
38 Công ty QUARILLE
39 Công ty KAO ViӋt Nam
40 Công ty phát triӇn Khu CN L.Bình
Thҥnh Phú - Vƭnh Cӱu
Tân Phong - Long Khánh
Xuân Tân - Long Khánh
Khu CN Nhѫn Trҥch 1
Khu CN Nhѫn Trҥch 1
Khu CN Nhѫn Trҥch 2
Khu CN Nhѫn Trҥch 2
Khu CN Nhѫn Trҥch 2
Khu CN Nhѫn Trҥch 1
Khu CN Nhѫn Trҥch 1
Khu CN Nhѫn Trҥch 3
Khu CN Loteco
Khu CN Sông Mây
Khu CN Sông Mây
Khu CN Hӕ Nai
Khu CN Hӕ Nai
Khu CN Hӕ Nai
Khu CN Hӕ Nai
Khu CN Loteco
Tam Phѭӟc - Long Thành
Tam Phѭӟc - Long Thành
Phѭӟc Tân - Long Thành
An Phѭӟc - Long Thành
An Phѭӟc - Long Thành
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN Gò Dҫu
Khu CN AMATA
Khu CN AMATA
Khu CN AMATA
Khu CN AMATA
Khu CN AMATA
ĈӃ giày thӇ thao
Dөng cө nҩu bӃp
Sҩy nông sҧn
Giҫy dép xuҩt khҭu
ThiӃt bӏ vӋ sinh
Lҳp ráp xe ô tô
Sӧi, dӋt, nhuӝm
DӋt sӧi, nhuӝm
DӋt sӧi
Chҩt phө gia
Sӧi, dӋt, nhuӝm
Kinh doanh hҥ tҫng
Giҫy thӇ thao
SX da
Ĉá granit ӕp lát
Gӛ dăm, giҩy
Sѫn xe gҳn máy
ĈӅ can xe máy, ô tô
Ăngten
Ӕng bҵng thép
Papin, SP sinh hӑc
Gӕm xây dӵng
Bao bì dây ÿeo
Hàng dӋt len
Hҥt nhӵa polisty
Pha chӃ dung môi
Keo công nghiӋp
Phân bón NPK
SX nhôm
SX bҥt nhӵa PVC
Hóa chҩt DOP
Gӕm sӭ
Hóa chҩt DBSA.SLES
Nhӵa ÿѭӡng
Gas NH3
Ĉӗ lót
214 MW ÿiӋn
Ĉӗ lót phө nӳ
Mӻ phҭm
Kinh doanh hҥ tҫng

22.6 Page 216

▲back to top


41 Công ty MANNA
42 Công ty dây ÿӗng VN-CFT
43 Công ty NIPPON SANYO
44 Công ty NUTRIWAY
45 Công ty SHELL CODAMO
46 Công ty sѫn Hҧi Âu
47 Công ty WIN YE
48 Công ty SUZUKICO
49 Công ty bia POWER - ĈN
50 Công ty ROOHSING INTER
51 Công ty VABIS EAST
52 Công ty EMOTIONINS - VN
53 Công ty EPIC DESINGER
54 Công ty MEIWA – VN
55 Công ty POLAR – VN
56 Công ty KONDA – VN
57 Công ty kim hoàn PRANDA
58 Công ty KUM - KANG
59 Công ty TUNG KWANG
60 Công ty MICROROHER
61 Công ty VINGAL
62 Công ty Ӕng thép Sài Gòn
63 Công ty Ĉông Âu
64 Công ty CPC ViӋt Nam
65 Công ty thӵc phҭm MANIA
66 Công ty BORAMTEX - VN
67 Công ty OPV ViӋt Nam
68 Công ty mica Ĉҽp Nhҩt
69 Công ty ÿiӋn máy SANYO
70 Công ty URAI PHANICA - VN
71 Công ty gas ViӋt Nhұt
72 Công ty sӧi TAINAN - VN
73 Công ty JFTMETECNO
74 Công ty MABUCHMOTOR
75 Công ty HAPPY VINA
76 Công ty KOLIMORGEN ARTUS
77 Công ty SANDOZ NUTRITION
78 Công ty xích chuyên dùng V.Nam
79 Công ty CHEN YOU
80 Công ty LUKYSTAR PLAST
Khu CN Biên Hòa 1
Khu CN Biên Hòa 1
Khu CN Biên Hòa 1
Tam HiӋp - Biên Hòa
Bình Ĉa - Biên Hòa
Tam HiӋp - Biên Hòa
Bình Ĉa - Biên Hòa
Tân HiӋp - Biên Hòa
Long Bình - Biên Hòa
Tân HiӋp - Biên Hòa
Long Bình - Biên Hòa
Tam HiӋp - Biên Hòa
Tân HiӋp - Biên Hòa
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Ĉӗ lót
Dây ÿӗng, cáp ÿiӋn
Khí công nghiӋp
Thӭc ăn gia súc
Dҫu nhӡn, mӥ CN
SX sѫn
Tôn lҥnh
Lҳp ráp xe tҧi
Bia hѫi, bia chai
May quҫn áo
Vұt liӋu xây dӵng
Ĉàn ghi ta
May quҫn áo
Gӕm sӭ ÿiӋn tӱ
Nѭӟc tinh khiӃt
ThiӃt bӏ ÿiӋn tӱ
Ĉӗ trang sӭc
Hӝp giҩy các loҥi
Nhôm, lá nhôm
ViӃt (bút) các loҥi
KӃt cҩu thép XD
Ӕng bҵng thép
Thuӕc lá Jet
Viên súp KNORR
Thӵc phҭm dҥng bӝt
Khóa, công tҳc ÿiӋn
Thuӕc chӳa bӋnh
Mica, SP tӯ mica
Máy giһt
Sѫn công nghiӋp
Gas CN, Gas y tӃ
DӋt vҧi các loҥi
Tҩm lӧp
Ĉӝng cѫ nhӓ ô tô
Ĉӗ dùng nhà bӃp
Ĉӝng cѫ, truyӅn ÿӝng
Ĉӗ uӕng dinh dѭӥng
Xích các loҥi
Khung dàn keo
Bao tҧi nhӵa

22.7 Page 217

▲back to top


81 Công ty JFT ESTRUSION
82 Công ty BAXTER OPV HEAL
83 Công ty LIBERTYLACE
84 Công ty DAEWOO PHARMA
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Khu CN Biên Hòa 2
Thanh nhôm
Dӏch truyӅn cѫ bҧn
Thêu ren xuҩt khҭu
Thuӕc chӳa bӋnh

22.8 Page 218

▲back to top


Phө lөc sӕ 03:
SҦN PHҬM CHӪ YӂU CÔNG NGHIӊP TW TRÊN ĈӎA BÀN ĈӖNG NAI
SҦN PHҬM
ĈVT
1980
- ĈiӋn
TriӋu kW/h 2,4
- Thép các loҥi
Tҩn
9.703
- Dây ÿiӋn các loҥi
Km
14.614
- Máy bѫm
Cái
796
- Ĉӝng cѫ ÿiӋn
Cái
2.880
- Bình ҳc quy
Cái
23.864
- Bӝt giһt
Tҩn
- Ngói Amiant Ciment 1000 m2
2.700
1.184
- Gҥch các loҥi
1000 viên 13.591
- Gҥch men sӭ
1000 m2
4.178
- Kính xây dӵng
Tҩn
1.407
- Giҩy các loҥi
Tҩn
- Ván ép các loҥi
m3
21.605
1.809
- ChӍ len
Tҩn
77
- Quҫn áo xuҩt khҭu 1000 cái 2.582
- Ĉӗ hӝp các loҥi
Tҩn
1.094
- Cà phê các loҥi
Tҩn
56
- Lӕp xe ÿҥp
1000 cái 745
- Lӕp xe máy
1000 cái 59
- Ngói các loҥi
- Ĉá khai thác
1000 viên
1000 m3
5.284
28
- Bê tông ÿúc
trө
2.725
- Gӛ xe
1000 m3
68
- Ĉѭӡng các loҥi
Tҩn
- Ti vi các loҥi
Cái
16.050
- Radio cassette
Cái
45.100
1985
4,1
17.230
16.072
720
1.550
25.167
5.114
1.764
12.579
3.750
1.637
19.965
1.316
122
2.781
2.765
71
1.252
62
5.726
32
3.927
79
10.046
17.860
46.087
1990
4,1
22.136
18.106
800
6.000
217
4.888
1.907
15.364
10.380
1.438
18.284
2.332
187
1.317
2.993
88
894
85
6.540
154
4.618
325
20.939
21.090
50.633
1995
1996
2.051 1.856
63.062 63.078
17.020 18.611
510
1.810
5.020 6.120
141.653 167.418
11.027 9.484
5.672 6.637
24.061 41.141
25.172 26.100
2.809 2.680
45.372 44.339
3.200 2.840
156
140
1.258 940
510
130
650
1.120 2.911
307
480
12.560 10.141
356
430
7.608 6.987
5.010
80.012 96.294
120.500 113.480
48.010 19.200

22.9 Page 219

▲back to top


Phө lөc sӕ 04:
SҦN PHҬM CHӪ YӂU CӪA CÔNG NGHIӊP ĈӎA PHѬѪNG
SҦN PHҬM
- Quҥt dân dөng các loҥi QD
- Trung ÿҥi tu ô tô
Trong ÿó: ngoài QD
- Nông cө cҫm tay
Trong ÿó: ngoài QD
- Phân hӛn hӧp NPK QD
- Lӕp xe ÿҥp xe máy
Trong ÿó: ngoài QD
- Xà bông NQD
- Xi măng QD
- Gҥch các loҥi
Trong ÿó: ngoài QD
- Ngói các loҥi
Trong ÿó: ngoài QD
- Ĉá khai thác
Trong ÿó: ngoài QD
- Gӛ xҿ XDCB
Trong ÿó: ngoài QD
- Gӛ ÿӗ mӝc
Trong ÿó: ngoài QD
- Giҩy các loҥi NQD
- Thùng hӝp giҩy NQD
- Thuӕc lá ÿiӃu QD
- Bia các loҥi QD
- Ĉѭӡng mұt
Trong ÿó: ngoài QD
- Bánh kҽo các loҥi
Trong ÿó: ngoài QD
- Giày dép
Trong ÿó: ngoài QD
- Quҫn áo may sҷn
Trong ÿó: ngoài QD
Trang in QD
- Nѭӟc máy khai thác
- Thӭc ăn gia súc
ĈVT
1980
1985
Cái
Cái
Cái
1000 cái
1000 cái
Tҩn
1000 cái
1000 cái
Tҩn
Tҩn
1000 viên
1000 viên
1000 viên
1000 viên
m3
m3
m3
m3
m3
m3
Tҩn
Tҩn
1000 bao
1000 lít
Tҩn
Tҩn
Tҩn
Tҩn
1000 ÿôi
1000 ÿôi
1000 cái
1000 cái
TriӋu trang
1000 m3
Tҩn
6.330
275
135
81
2.585
156
8
92
446
22.567
20.367
2.158
2.158
63.000
5.000
1.000
3.120
1.016
2.055
3.900
2.500
391
391
15
38
7.864
3.438
17.620
557
176
147
3.005
246
6
92
3.466
100.885
46.930
9.107
3.653
143.000
6.500
13.000
3.000
5.160
2.703
621
2.769
1.255
1.987
1.708
312
196
50
30
141
6
106
6.825
11.578
1990 1995 1996
18.721
170
72
292
88
4.631
183
7
66
6.536
145.575
124.104
6.936
5.842
200.637
10.905
15.930
11.187
4.112
2.640
107
3.216
100.266
415
2.129
2.058
335
150
541
15
712
42
147
10.770
12.900
22.280
442
145
260
260
10.521
5
5
76
2.650
417.574
295.380
9.526
7.015
525.156
15.492
18.240
12.172
23.073
6.589
2.424
5.320
61.603
3.321
4.460
4.460
165
80
1.100
470
1.590
460
250
11.280
46.700
23.228
450
250
265
265
12.042
2
2
72
1.500
489.245
473.140
3.310
1.382
1.048.000
32.000
5.257
2.329
7.282
2.470
3.100
6.606
52.520
1.410
5.600
5.600
180
90
1.146
520
1.730
538
300
12.712
63.788
Phө lөc sô 05: SҦN PHҬM CHӪ YӂU CӪA DOANH NGHIӊP CÓ VӔN ĈҪU TѬ NѬӞC
NGOÀI
- Ti vi màu
- Xe máy
Sҧn phҭm
Ĉѫn vӏ tính
1994
Cái
ChiӃc
32.360
28.490
1995
15.400
31.130
1996
9.960
26.780

22.10 Page 220

▲back to top


- Thép xây dӵng
Tҩn
1.950
1.930
2.310
- Sѫn cao cҩp
- Bao PP
- Bӝt ngӑt
- Gҥch men
- Hҥt nhӵa PVC
- Ĉӗ mӝc
- Nѭӟc uӕng ÿóng hӝp
- Thӭc ăn gia súc
- Bia hѫi
- Khăn tҳm
- Sҧn phҭm may mһc
- Giày thӇ thao
- Nѭӟc giҧi khát
- Bánh biscuit
- Vҧi mӝc
1000 tҩn
Tҩn
Tҩn
1000 m3
Tҩn
m3
Tҩn
Tҩn
Lít
Tҩn
1000SP
1000 ÿôi
Tҩn
Tҩn
572
670
17.920
2.770
2.956
49.500
940
331.0
813
286
618
800
53.670
234
203
1.980
3.545
211.700
10.480
1.130
1.871
2.345.6
975
96
2.540
1.088
820
69.110
2.442
2.032
2.060
4.584
377.460
1.002.000
1.460
4.552
5.134
3.166
706
3.096
- Cao dán Salonpas
Thùng
1.211
- Nhang trӯ muӛi
Thùng
- ĈӃ giày
1000 ÿôi
1.632
- Ván ép
m3
7.820
2.970
- Kính xây dӵng
Tҩn
1.383
- Dây cáp các loҥi
1000m
4.680
Phө lөc sӕ 07:
THӔNG KÊ MҤNG LѬӞI GIAO THÔNG VҰN TҦI TӌNH ĈӖNG NAI
3.448
161.508
4.987
5.940
816
6.980
Ĉ˯n v͓ tính: km
1976
1980
1985
1990
1995
I- Mҥng lѭӟi GT ÿѭӡng bӝ:
1-Tәng chiӅu dài
1.592, 2
1.976, 0
2.475, 5
2.983, 1
3.067, 8
T/ÿó:do xã phѭӡng quҧn lý
976, 4
1.200, 8
1.516, 2
1.890, 6
1.977, 4
2-Ĉѭӡng ôtô
1.272, 2
1.345, 3
1.482, 0
1.615, 4
1.772, 9
T/ÿó: -Ĉѭӡng nhӵa
576, 6
610, 3
664, 8
692, 7
480, 4
-Ĉѭӡng rҧi ÿá, cҩp phӕi
149, 2
502, 6
521, 5
606, 3
715, 4
-Ĉѭӡng ÿҩt
546, 4
232, 4
295, 7
316, 4
577, 1
II- Mҥng lѭӟi GIAO THÔNG ÿѭӡng sông:
Tәng chiӅu dài
274
250, 3
318, 7
318, 7 424, 3
Ghi chú:: Cuӕi năm 1991, cҳt 3 huyӋn Châu Thành, Xuyên Mӝc, Long Ĉҩt vӅ tӍnh Bà Rӏa VNJng Tàu
Phө lөc sӕ 08: THӔNG KÊ PHѬѪNG TIӊN VҰN TҦI HÀNG HÓA VÀ HÀNH KHÁCH TӌNH
ĈӖNG NAI
Ĉѫn vӏ tính: cái
1.Xe vұn tҧi các loҥi
2.Xe ca, xe khách các loҥi
1976 1980 1985 1990
I- Phѭѫng tiӋn VT ÿѭӡng bӝ:
2.987 1.656 1.875 2.663
1.556
947 1.0013 1.292
1995
3.746
1.637
1996
3.857
1.695

23 Pages 221-230

▲back to top


23.1 Page 221

▲back to top


3.Xe du lӏch
4.Xe lam các loҥi
5.Xe tӵ chӃ, xe ba gác máy
6.Xe lô, xe ÿò, xe taxi
7.Xe gҳn máy các loҥi
8.Xe ngӵa, xe bò, xe ba gác
9.Xe lôi, xe xích lô
1.Tàu kéo, tàu chӣ hàng
2.Xà lan các loҥi
3.Ghe thuyӅn gҳn máy
4.Ghe thuyӅn thѭӡng
172
160
166
176
5.216 2.858 1.879 1.923
241
242
248
429
394
432
520
863
33.488 32.316 34.678 69.835
746 1.083 1.197 1.873
1.773 1.302 1.680 2.325
II-Phѭѫng tiӋn VT ÿѭӡng sông:
3
6
8
10
15
8
10
12
36
33
61
90
216
24
20
25
235
1.570
546
1.232
137.179
2.140
2.582
13
18
122
28
468
1.580
554
1.259
160.778
2.189
2.619
12
20
125
27
Phө lөc sӕ 09: KHӔI LѬӦNG HÀNG HÓA, HÀNH KHÁCH VҰN CHUYӆN VÀ LUÂN
CHUYӆN
ĈVT
1.KL hàng hóa
vұn chuyӇn
Trÿó:Bҵng cѫ
giӟi
Ĉѭӡng bӝ
Ĉѭӡng sông
Ĉѭӡng biӇn
2.KL h/ hóa
LC
T.ÿó:Bҵng cѫ
giӟi
Ĉѭӡng bӝ
Ĉѭӡng sông
Ĉѭӡng biӇn
1000 tҩn
1000 tҩn
1000 tҩn
1000 tҩn
1000 tҩn
1000 tҩn/km
1000 tҩn/km
1000 tҩn/km
1000 tҩn/km
1000 tҩn/km
3.KL h/ khách
VC
Ĉѭӡng bӝ
Ĉѭӡng sông
4.KL h/khách
LC
Ĉѭӡng bӝ
1000 HK
1000 HK
1000 HK
1000HK/km
1000HK/km
Ĉѭӡng sông
1000HK/km
1976 1980 1985 1990 1995 1996
1.440
1.244
1.748
1.876
3.360
3.568
805
601
1.009
830
2.241
2.329
1.380
60
92.589
1.208
36
76.638
1.626
120
79.979
1.666
206
4
82.740
3.057
293
10
124.181
3.267
295
7
138.642
52.061 38.048 40.983 42.058 83.423 96.733
83.480
9.109
17.008
70.668
5.970
8.314
63.818
16.161
8.232
64.141
14.201
4.398
6.687
99.980
14.874
9.327
11.003
116.112
15.030
7.500
11.821
16.788
300
411.540
8.251
63
118.697
8.192
40
218.937
6.511
176
263.573
10.160
843
384.405
10.956
865
405.110
399.540 118.104 218.360 261.866 379.731 400.295
12.000
593
577
1.707
4.674
4.815
Ghi chú: Sӕ liӋu cӫa Niên giám th͙ng kê các năm tӯ 1976 ÿӃn 1993 chӍ ghi vұn chuyӇn bҵng cѫ giӟi.
Phө lөc sӕ15:
QUY MÔ VÀ CѪ CҨU THU - CHI NGÂN SÁCH XÃ , PHѬӠNG NĂM 1997
Tәng thu
(tӹ ÿӗng)
TÂN LONG ĈӎNH XUÂN VƬNH LONG THӔNG NHѪN BIÊN
PHÚ KHÁNH QUÁN LӜC CӰU THÀNH NHҨT TRҤCH HÒA
6,60 7,38
6,637 10,98 4,33 5,43
9,18
2,60 9,96

23.2 Page 222

▲back to top


Tәng chi
(tӹ ÿӗng) 6,64 6,73
5,15 8,66 3,28 4,53
8,72
2,13 9,14
Sӕ xã thu
chi < 200 -
-
-
-
2
5
-
-
-
triӋu
3- Sӕ xã
thu chi tӯ 9
8
3
7
4
13
17
9
14
200 - 350
triӋu
4-Sӕ xã thu
chi tӯ 350- 8
7
5
5
1
-
7
3
9
500 tr ÿ
5-Sӕ xã thu
chi tӯ 500- 1
2
6
8
2
1
1
-
3
1000 triӋu
6-Sӕ xã thu
chi trên
-
1
-
1
1
-
-
-
-
1000 triӋu
7-Tәng
cӝng
18 18
14
21 10 19
25
12
26
MӨC LӨC
CHѬѪNG I: NÔNG NGHIӊP ......................................................................
CHѬѪNG II: LÂM NGHIӊP .......................................................................
CHѬѪNG III: NGѬ NGHIӊP .....................................................................
CHѬѪNG IV: CÔNG NGHIӊP - TIӆU THӪ CÔNG NGHIӊP ..............
CHѬѪNG V: THѬѪNG MҤI – DU LӎCH ................................................
CHѬѪNG VI: GIAO THÔNG - VҰN TҦI ..................................................
CHѬѪNG VII: TÔNG TIN LIÊN LҤC .......................................................
CHѬѪNG VIII: TÀI CHÍNH TIӄN Tӊ .......................................................
PHӨ LӨC – TÀI LIӊU THAM KHҦO ......................................................

23.3 Page 223

▲back to top


THѬ MӨC THAM KHҦO
1- Ban chӍ ÿҥo lӉ kӹ niӋm: Biên Hòa Ĉ͛ng Nai 300 năm hình thành và phát tri͋n.
2- Ban quҧn lý các KCN Ĉӗng Nai: Báo cáo v͉ tình hình các khu công nghi͏p ͧ Ĉ͛ng Nai 1996 –
1997.
3- Báo cáo ho̩t ÿ͡ng hàng năm cӫa các Công ty bông Ĉӗng Nai, Công ty ÿѭӡng Ĉӗng Nai, Công ty
cao su Ĉӗng Nai, Công ty cao su công nghiӋp Ĉӗng Nai, Công ty giӕng cây trӗng, Công ty thӫy sҧn,
Công ty DONAFOODS, Chi cөc bҧo vӋ thӵc vұt, Chi cөc thú y, Chi cөc bҧo vӋ nguӗn lӧi thӫy sҧn,
Trung tâm khuyӃn nông tӍnh Ĉӗng Nai, Xí nghiӋp bò sӳa An Phѭӟc, Xí nghiӋp chăn nuôi heo Phú
Sѫn,... tӯ 1976 ÿӃn 1998.
4- Báo chí:
- Báo Nhân dân, báo Ĉӗng Nai, báo Lao ÿӝng Ĉӗng Nai, báo Nông nghiӋp, báo Công nghiӋp, thӡi báo
Ngân hàng, thӡi báo Kinh tӃ VN, báo Kinh tӃ Sài Gòn...nhiӅu năm.
- Công báo Cӝng hòa XHCNVN nhiӅu năm
- Công báo ViӋt Nam Cӝng hòa 1955 - 1975
- Bulletin adeministratif de la Cochinechine( B.A.C ) nhiӅu năm.
- Journal officiel de Indochine fransaise( JOIF Công báo Ĉông Dѭѫng ) nhiӅu năm
5- Bҧo tàng Ĉӗng Nai: Kh̫o c͝ Ĉ͛ng Nai, nxb Ĉӗng Nai năm 1991.
6- Chi cөc kiӇm lâm Ĉӗng Nai: K͇t qu̫ phúc tra rͳng và ÿ̭t rͳng, 1995
7- CCBVNL thӫy sҧn Ĉӗng Nai: Báo cáo 5 năm thành l̵p và ho̩t ÿ͡ng cӫa Chi cөc bҧo vӋ nguӗn
lӧi thӫy sҧn Ĉӗng Nai, 1998.
8- Trúc Chi: ViӋt Nam kinh tӃ lѭӧc khҧo, S, 1947
9- Cөc lѭu trӳ TW2:
- Tình hình tài chính các xã trong t͑nh Biên Hòa 1957
- Phúc trình k͇t qu̫ thanh tra t͑nh Biên Hòa tӯ ngày 13 - 3 ÿӃn ngày 24 - 3 - 1956.
- Báo cáo ngân sách qu͙c gia năm 1958 cͯa VNCH
- Tình hình tài chính tháng 7-1965 cͯa t͑nh tr˱ͧng Biên Hòa
10- Cөc thӕng kê Ĉӗng Nai:
- Niên giám th͙ng kê nhi͉u năm.
- Báo cáo k͇t qu̫ ÿi͉u tra ti͋u thͯ công nghi͏p các năm 1976 - 1992.
- Báo cáo th͙ng kê công nghi͏p các năm 1976 - 1996
- Báo cáo k͇t qu̫ ÿi͉u tra v͉ ÿ̯u t˱ n˱ͣc ngoài trên ÿ͓a bàn Ĉ͛ng Nai ÿ͇n 31 - 10 - 1996
- Báo cáo k͇t qu̫ ÿi͉u tra các ÿ˯n v͓ s̫n xṷt kinh doanh ÿ͇n 31 - 12 - 1996
- Ĉ͛ng Nai 20 năm xây d͹ng và phát tri͋n kinh t͇ - xã h͡i, Nxb Ĉӗng Nai 1996.
11- NguyӉn Ĉình Ĉҫu: Nghiên cͱu ÿ͓a b̩ tri͉u Nguy͍n, tұp Biên Hòa, Nxb tp HCM, 1994
12- Ĉӏa chí:
- BSET: Ĉ͓a chí Biên Hòa, năm 1901.
- Robert M: Ĉ̿c kh̫o v͉ t͑nh Biên Hòa, năm 1924.
- Tòa hành chánh tӍnh Biên Hòa: Ĉ͓a ph˱˯ng chí Biên Hòa các năm 1963, 1972, 1974.
- Tòa hành chánh tӍnh Long Khánh: Ĉӏa phѭѫng chí tӍnh Long Khánh các năm 1968, 1973.
13- Lê Quí Ĉôn: Phͯ biên t̩p lͭc, Nxb KHXH, H, 1977.
14- Trӏnh Hoài Ĉӭc: Gia Ĉ͓nh Thành thông chí, Nha văn hóa PQVKĈTVH, S, 1972.
15- DiӋp Ĉình Hoa:
- Làng B͇n G͟, Nxb Ĉӗng Nai, 1995.
- Làng B͇n Cá x˱a và nay, Nxb Ĉӗng Nai, 1998 .
16- Hӝi nông dân ViӋt Nam: M͡t s͙ văn b̫n quan tr͕ng cͯa Ĉ̫ng và Nhà n˱ͣc, Nxb tp Hӗ Chí
Minh, 1990.
17- Trҫn Quang Huyên: Cách m̩ng ru͡ng ÿ̭t ͧ mi͉n Nam Vi͏t Nam, Nxb KHXH, 1997.
18- Trҫn Văn Liên: L͓ch s͵ giao thông v̵n t̫i, tұp 1, 1988

23.4 Page 224

▲back to top


19- TS NguyӉn Ĉăng Long: KͿ thu̵t tr͛ng tiêu, Nxb tp Hӗ Chí Minh 1989
20- HuǤnh Lӭa: L͓ch s͵ khai phá vùng ÿ̭t Nam b͡, Nxb. tp. HCM 1987
21- Sѫn Nam:
- Ĉ̭t Gia Ĉ͓nh x˱a, Nxb tp.HCM, 1984.
- B͇n Nghé x˱a, Nxb Văn nghӋ tp. HCM, 1981.
22- Ngân hàng nhà nѭӟc ViӋt Nam: Ti͉n Vi͏t Nam, 1991.
23- Phҥm KiӃn NghiӋp: KͿ thu̵t tr͛ng thu͙c lá sͫi vàng, Nxb tp Hӗ Chí Minh, 1983
24- Phҥm Văn Nguyên: Cây ÿào l͡n h͡t, Nxb. tp. Hӗ Chí Minh, 1983
25- Phòng canh nông và kӻ nghӋ Nam KǤ: Ĉ̭t Nam KǤ thu͡c Pháp, Nxb Challmel frères, 1878,
Paris.
26- GS-TS NguyӉn Văn Quang: Góp thêm t˱ li͏u Sài Gòn - Gia Ĉ͓nh tͳ 1859 - 1945, Nxb tp HCM,
1998.
27- Quӕc sӱ quán triӅu NguyӉn: Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí, tұp 5, Nxb Thuұn Hóa, 1992.
28- Íp A Sám: Khu kͿ ngh͏ Biên Hòa, in ronéo, Luұn văn tӕt nghiӋp năm 1973
29- Sӣ Giao thông vұn tҧi Ĉӗng Nai:
- Báo cáo quy ho̩ch giao thông v̵n t̫i t͑nh Ĉ͛ng Nai thͥi kǤ 1996 - 2000.
- Báo cáo k͇t qu̫ ÿi͉u tra giao thông nông thôn các năm 1980, 1983, 1985, 1987, 1990, 1992.
30- Sӣ KӃ hoҥch ÿҫu tѭ Ĉӗng Nai: Báo cáo k͇t qu̫ ÿăng ký kinh doanh ÿ͇n năm 1996
31- Sӣ Nông nghiӋp Ĉӗng Nai:
- Ĉ͉ án xây d͹ng v͙n rͳng t͑nh Ĉ͛ng Nai, 1980.
- Báo cáo t͝ng k͇t 10 năm ngành lâm nghi͏p Ĉ͛ng Nai.
- Báo cáo t͝ng quan lâm nghi͏p t͑nh Ĉ͛ng Nai 1993 - 2000.
32- Sӣ Tài chính vұt giá và Cөc thuӃ Ĉӗng Nai:
- Báo cáo v͉ quy mô và c˯ c̭u ngân sách các huy͏n, xã, ph˱ͥng, th͓ tr̭n t͑nh Ĉ͛ng Nai, 1992, 1996.
- Quy͇t toán ngân sách t͑nh Ĉ͛ng Nai năm 1997.
- B͡ thu͇ nông nghi͏p 1980 - 1997.
- B͡ thu͇ công th˱˯ng nghi͏p 1980 - 1997.
33- Lê Quӕc Sӱ: M͡t s͙ v̭n ÿ͉ v͉ l͓ch s͵ kinh t͇ Vi͏t Nam, Nxb CTQG, 1998
34- TӍnh ӫy Ĉӗng Nai:
- Báo cáo và Ngh͓ quy͇t ( tӯ Ĉҥi hӝi lҫn 1 - Ĉҥi hӝi lҫn 6).
- Ĉ͛ng Nai 10 năm xây d͹ng và phát tri͋n kinh t͇ - xã h͡i, Nxb Ĉӗng Nai, 1988.
35- Thѭ viӋn Ĉӗng Nai: Hào khí Ĉ͛ng Nai, tұp1, 2, 1991.
36- Ĉào TiӃn Thѭӣng - NguyӉn Yên Tri:
- L˱ͫc s͵ Cù Lao Ph͙, Nxb Ĉӗng Nai 1994.
- Ph˱ͥng B͵u Hòa ÿ̭u tranh và xây d͹ng, UBND phѭӡng Bӱu Hòa xb, 1992 .
37- Tәng cөc thӕng kê:
- Niên giám th͙ng kê năm 1996, Nxb thӕng kê năm 1997.
- M͡t s͙ t˱ li͏u v͉ kinh t͇ - xã h͡i 61 t͑nh, thành ph͙ năm 1995, 1996, 1997 - Nxb Thӕng kê năm 1997.
38- HuǤnh Ngӑc Trҧng và nnk: Cù Lao Ph͙ l͓ch s͵ - văn hóa, Nxb Ĉӗng Nai, 1997.
39- Phan Hӳu Trung và nnk: KͿ thu̵t tr͛ng màu, Nxb tp Hӗ Chí Minh 1980 .
40- Trѭӡng cao ÿҷng mӻ thuұt trang trí Ĉӗng Nai: Các t˱ li͏u v͉ ngh͉ g͙m và ÿúc ÿ͛ng ͧ Ĉ͛ng
Nai (viӃt tay và ÿánh máy).
41- UBND tӍnh Ĉӗng Nai:
- Không gian du l͓ch t͑nh Ĉ͛ng Nai, 1994.
- Quy ho̩ch t͝ng th͋ v͉ kinh t͇ xã h͡i t͑nh Ĉ͛ng Nai thͥi kǤ 1996 - 2010.
- K͇t qu̫ ki͋m kê rͳng t͹ nhiên và ÿ̭t ch˱a có rͳng quy ho̩ch cho lâm nghi͏p t͑nh Ĉ͛ng Nai năm
1992.
42- Nghiêm Gia Văn: M̩ch máu ÿ͗, Nxb GTVT, năm 1985.
43- ViӋn ĈiӅu tra quy hoҥch (Bӝ Lâm nghiӋp - NN&PTNT): K͇t qu̫ ÿi͉u tra tài nguyên rͳng Ĉ͛ng
Nai - năm 1983.
44- ViӋn quy hoҥch (Bӝ KH&ĈT): Quy ho̩ch t͝ng th͋ kinh t͇ - xã h͡i khu kinh t͇ ÿ͡ng l͹c phía
Nam,1995

23.5 Page 225

▲back to top


45- ViӋn thӕng kê và khҧo cӭu: Vi͏t Nam niên giám th͙ng kê, nhiӅu năm, Sài Gòn
46- Arnaud de Vogue: Ainsi la SIPH vint au monde, 1993, Paris.
ĈӎA CHÍ ĈӖNG NAI
TҰP IV: KINH Tӂ
Ch͓u trách nhi͏m xṷt b̫n:
ĈҺNG TҨN HѬӞNG
Biên t̵p
BÙI QUANG HUY
S͵a b̫n in:
DѬѪNG TҨN BӰU
TRҪN HUY ANH
Bìa và phͭ b̫n ̫nh:
HӖ VĂN GIÁO
Trình bày và ch͇ b̫n:
PHAN VĂN TÚ

23.6 Page 226

▲back to top


23.7 Page 227

▲back to top


23.8 Page 228

▲back to top