Chien thang Xuan Loc 2-14 :: Books 2010

Expand document

Collapse document

Chien thang Xuan Loc 2-14

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

Chien thang Xuan Loc 2-14

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Sau ngày tҩn công ÿҫu tiên, ta ÿã tiêu diӋt nhiӅu sinh lӵc ÿӏch, làm chӫ hҫu hӃt

các mөc tiêu quan trӑng trong thӏ xã Long Khánh: dinh tӍnh trѭӣng, ty cҧnh sát, khu

Cӕ vҩn Mӻ, trө sӣ tình báo CIA…

Sau ÿó, ta ngày 11 tháng 4 năm 1975, ÿӏch tăng viӋn cho Long Khánh mӝt

chiӃn ÿoàn bӝ binh và 1 lӳ ÿoàn kӷ binh ÿӗng thӡi sӱ dөng máy bay, pháo binh trút

bom ÿҥn rҧi thҧm vào thӏ xã, buӝc chӫ lӵc ta phҧi rút ra vòng ngoài, chuyӇn ÿánh

ÿӏch trӵc tiӃp sang bao vây tiêu diӋt ÿӏch. Ta nói sӵ chuyӇn hѭӟng này nhҵm tránh

thiӋt hҥi cho nhân dân, ÿiӅu ÿó ÿúng, nhѭng trong chӍ ÿҥo chiӃn dӏch có lѭӡng trѭӟc

ÿѭӧc tình huӕng phҧn kích ÿiên cuӗng cӫa ÿӏch nhѭ ÿã diӉn ra không? Bài hӑc kinh

nghiӋm là gì?

2) Chúng ta ÿӅu biӃt trong chiӃn dӏch này, ÿӏch ÿã sӱ dөng bom CBU-55

(Cluster bom units). Theo tác giҧ Mӻ J.A. Am tѫ (Joseph A.Amter)1 thì khi ta tiӃn

công Xuân Lӝc, ÿҥi sӭ Mӻ Matin (Martin) và tѭӟng Smith ӣ tә hӧp DAO ÿã quay trӣ

lҥi giҧi pháp kӻ thuұt và trao cho quân ÿӝi Sài Gòn 2 loҥi siêu vǊ khí mӟi chѭa tӯng

sӱ dөng ӣ ViӋt Nam. Loҥi bom CBU-55 là mӝt bom chùm khәng lӗ chӭa nhiӅu bom

hѫi, khi nә sӁ tҥo ra mӝt cѫn bão lӱa bao trùm mөc tiêu và khҧ năng sӕng sót cӫa con

ngѭӡi trong vòng tàn phá là hoàn toàn không có. Quҧ bom này ӣ Xuân Lӝc - theo tác

giҧ JA Am tѫ - ÿã “ÿӕt cháy khoҧng 250 binh sƭ ÿӏch”. Mӝt loҥi bom thӭ hai có tên

“Daisy Cutler” nһng 15000 cân Anh, nә cách mһt ÿҩt mӝt khoҧng và tàn phá tҩt cҧ

trong mӝt khu vӵc lӟn, ÿѭӧc quân ÿӝi Sài Gòn sӱ dөng trong tuҫn cuӕi cӫa cuӝc

chiӃn tranh. Ĉây là tӝi ác dã man cӫa Mӻ và tay sai ÿӕi vӟi nhân dân ta, sӱ dөng vǊ

khí giӃt ngѭӡi hàng loҥt, phҧi ÿѭӧc tұp hӧp tѭ liӋu ÿҫy ÿӫ và chính xác ÿӇ tӕ cáo

chúng trên thӃ giӟi. Mӝt bài hӑc cҧnh giác: Trong cѫn hҩp hӕi, kҿ thù không tӯ thӫ

ÿoҥn tàn ác nào ÿӕi vӟi nhân dân ta.

3) Trong các tѭ lbӋu phҧn ánh vӅ diӉn biӃn cӫa chiӃn dӏch, ÿӅ nghӏ các tác

giҧ ÿi sâu hѫn, cө thӇ hѫn vӅ nhӳng bài hӑc kinh nghiӋm vұn ÿӝng, phát huy sӭc sáng

tҥo cӫa quҫn chúng góp phҫn cho chiӃn thҳng. Vӟi mӝt ÿӏa bàn nӝi ô có hѫn 28000

dân, ÿa sӕ là ngѭӡi miӅn Trung, miӅn Bҳc di cѭ ÿѭӧc ÿӏch bӕ trí làm vành ÿai ngăn

1 Xem J.A. Amtѫ (Joseph A.Amter), Lӡi phán quyӃt vӅ ViӋt Nam (VietNam Verdict), Nxb. Quân ÿӝi nhân dân,

Hà Nӝi, 1985, tr.461.

1.2 Page 2

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

chһn tӯ xa, sӵ xâm nhұp cӫa cách mҥng, vұy mà nhân dân ÿã lұp ÿѭӧc nhiӅu thành

tích ÿóng góp cho chiӃn thҳng ӣ ÿây, công tác vұn ÿӝng quҫn chúng cӫa Ĉҧng chҳc

chҳn có nhiӅu kinh nghiӋm cҫn ÿѭӧc khai thác ÿҫy ÿӫ. Trong các tѭ liӋu cӫa sӵ kiӋn,

mһt sӭc mҥnh cӫa quҫn chúng nêu chѭa tѭѫng xӭng, ÿúng vӟi tính chҩt cӫa cuӝc

kháng chiӃn toàn dân, toàn diӋn cӫa nhân dân.

Trên ÿây, chӍ xin nêu mӝt sӕ ý kiӃn vӟi mong muӕn ÿѭӧc trao ÿәi, làm rõ thêm

trong cuӝc hӝi thҧo khoa hӑc rҩt bә ích này.

T.B.Ĉ.

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC - LONG KHÁNH

DҨU ҨN LӎCH SӰ VҾ VANG TRONG

CUӜC TӘNG TIӂN CÔNG VÀ NӘI DҰY

MÙA XUÂN 1975

ThiӃu tѭӟng NGUYӈN NĂNG NGUYӈN

T˱ l͏nh Quân ÿoàn 4.

ChiӃn thҳng Xuân Lӝc - Long Khánh trong cuӝc Tәng tiӃn công và nәi dұy

mùa Xuân l975 mang dҩu ҩn lӏch sӱ vҿ vang cӫa quân và dân ta trên chiӃn trѭӡng

miӅn Ĉông Nam bӝ. Lӏch sӱ ÿã ÿi qua 28 năm, nhѭng mӛi khi có dӏp nghiên cӭu và

nhìn lai quá khӭ, cán bӝ chiӃn sƭ Quân ÿoàn 4 ÿӅu có cҧm nhұn sâu sҳc vӅ nhӳng

chiӃn công cӫa thӃ hӋ ÿàn anh ÿi trѭӟc và tình cҧm cӫa ÿӗng bào Nam bӝ nói chung,

chính quyӅn và nhân dân Ĉӗng Nai, Bà Rӏa - VǊng Tàu nói riêng ÿã dành cho các

ÿѫn vӏ cӫa Quân ÿoàn trong suҩt chһng ÿѭӡng trên 40 năm chiӃn ÿҩu, công tác và

trѭӣng thành.

Vӟi tình cҧm sâu sҳc ÿó, tôi vô cùng cҧm ѫn Bӝ Tѭ lӋnh Quân khu 7, TӍnh ӫy -

Ӫy ban nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai, TӍnh ӫy - Ӫy ban nhân dân tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu

và HuyӋn ӫy - Ӫy ban nhân dân huyӋn Long Khánh vӅ viӋc tә chӭc cuӝc hӝi thҧo tҥi

ÿӏa danh ÿã diӉn ra trұn ÿánh có ý nghƭa lӏch sӱ này; qua ÿây, chúng ta có ÿiӅu kiӋn

tiӃp tөc xem xét nhӳng giá trӏ chân thӵc vӅ ChiӃn thҳng Xuân Lӝc - Long Khánh

trong cuӝc Tәng tiӃn công và nәi dұy mùa Xuân 1975 và tìm ra nhӳng bài hӑc quý,

1.3 Page 3

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

cҧ thành công và chѭa thành công ÿӇ nghiên cӭu vұn dөng trong chiӃn tranh bҧo vӋ

Tә quӕc.

Quân ÿoàn 4 sau ngày thành lұp (20-7-1974) ÿã ra quân giành thҳng lѫi có ý

nghƭa chiӃn lѭӧc trong ChiӃn dӏch ÿѭӡng 14 - Phѭӟc Long, giҧi phóng hoàn toàn mӝt

tӍnh, mӣ ra cөc diӋn mӟi vӅ thӃ và lӵc cӫa ta trên chiӃn trѭӡng miӅn Ĉông Nam bӝ,

ÿѭӧc Bӝ Chính trӏ Trung ѭѫng Ĉҧng ÿánh giá cao: “Phѭӟc Long là trұn trinh sát

chiӃn lѭӧc”; ÿӗng thӡi là cѫ sӣ nghiên cӭu ÿánh giá tình hình ÿӏch, hoҥch ÿӏnh kӃ

hoҥch chiӃn lѭӧc giҧi phóng miӅn Nam.

Cuӝc Tәng tiӃn công và nәi dұy mùa Xuân 1975 ÿѭӧc ÿánh dҩu tӯ trұn mӣ ÿҫu

“TiӃn công Buôn Ma Thuұt” trong ChiӃn dӏch Tây Nguyên (4-3 - 24-3-1975). ĈӇ

phӕi hӧp vӟi các hѭӟng chiӃn trѭӡng, Bӝ Tѭ lӋnh MiӅn ÿã chӍ ÿҥo Quân ÿoàn 4 công

vӟi lӵc lѭӧng vǊ trang Quân khu 7, Quân khu 6 mӣ các ÿӧt hoҥt ÿӝng tác chiӃn rӝng

khҳp, ÿánh chiӃm các mөc tiêu vӅ phía bҳc Sài Gòn, mӣ rӝng vùng giҧi phóng nӕi

liӅn vӟi Phѭӟc Long và vùng Tây Nguyên tҥo ra thӃ tiӃn công trong ChiӃn dӏch Hӗ

Chí Minh. Trong ÿó Sѭ ÿoàn 9 ÿã lҫn lѭӧt giҧi phóng Dҫu TiӃng, suӕi Ông Hùng -

Truông Mít, Chân Thành, Bình Long (phía tây sông Ĉӗng Nai) mӣ thông Quӕc lӝ 13,

14 Sѭ ÿoàn 7 giҧi phóng hoàn toàn quұn Ĉӏnh Quán, ÿánh chiӃm hӋ thӕng ÿӗn bót tӯ

Túc Trѭng ÿӃn Phѭѫng Lâm, phát triӇn lên Bҧo Lӝc giҧi phóng hoàn toàn tӍnh Lâm

Ĉӗng, ta làm chӫ Quӕc lӝ 20 tӯ Túc Trѭng ÿӃn Lâm Ĉӗng.

Nhѭ vұy, ÿӃn cuӕi tháng 3 năm 1975, nhӳng hoҥt ÿӝng tác chiӃn trên chiӃn

trѭӡng miӅn Ĉông Nam bӝ ÿã thu ÿѭӧc nhӳng thҳng lӧi quan trӑng, cùng vӟi các

hѭӟng chiӃn trѭӡng khác (Tây Nguyên, HuӃ, Ĉà Nҹng, Nha Trang) ÿұp tan ý ÿӗ lұp

tuyӃn phòng thӫ tӯ xa cӫa ÿӏch. “Tӯ Tây Ninh ÿi Lâm Ĉӗng ÿӃn Nha Trang”, buӝc

ÿӏch phҧi chҥy vӅ cӕ thӫ trên các nút giao thông trên ÿӏa bàn các tӍnh ngay sát “thӫ

phӫ” cӫa chính quyӅn ngөy Sài Gòn Vӟi thҳng lӧi to lӟn ÿó, ÿҫu tháng 4 năm 1975,

cөc diӋn chiӃn trѭӡng miӅn Nam ÿã thay ÿәi cѫ bҧn; tѭ tѭӣng chӍ ÿҥo cӫa Bӝ Chính

trӏ là “Thҫn tӕc, táo bҥo, chҳc thҳng” ÿã ÿӝng viên cҧ dân tӝc vӟi các quân ÿoàn chӫ

lӵc cӫa Bӝ, các sѭ ÿoàn chӫ lӵc cӫa Quân khu hành quân thҫn tӕc vào chiӃn trѭӡng

trӑng ÿiӇm ÿӇ mӣ ra mһt trên quyӃt ÿӏnh ÿӃn sӵ diӋt vong cӫa chӃ ÿӝ ngөy Sài Gòn;

giành lҥi ÿӝc lұp tӵ do, thӕng nhҩt ÿҩt nѭӟc.

1.4 Page 4

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Trong khí thӃ cӫa các ÿoàn quân tiӃn vӅ Sài Gòn thì các sѭ ÿoàn, lӳ ÿoàn,

chiӃn ÿoàn quân ngөy bҥi trұn cǊng chҥy vӅ Sài Gòn tҥo lұp mӝt tuyӃn phòng thӫ

mӟi (Phan Rang - Xuân Lӝc - Tây Ninh) bҧo vӋ thӫ ÿô làm cho tѭѫng quan lӵc lѭӧng

ӣ tӯng khu vӵc, tӯng nѫi không cân sӭc Khu vӵc Xuân Lӝc - Long Khánh nҵm án

ngӳ trên Quӕc lӝ 1 và Quӕc lӝ 20. Nѫi ÿây là khu vӵc phòng thӫ kiên cӕ cӫa sӣ chӍ

huy Sѭ ÿoàn 18 ngөy trong nhiӅu năm nay, gӗm nhiӅu tiӇu khu liên hoàn. Vӟi lӵc

lѭӧng cӫa Sѭ ÿoàn 18 ÿã hӝi tө ÿӫ 3 chiӃn ÿoàn (43, 48, 52), Trung ÿoàn 5 thiӃt giáp,

8 tiӇu ÿoàn bҧo an, hàng ngàn cҧnh sát và phòng vӋ dân sӵ có pháo binh, không quân

chi viӋn rҩt mҥnh và các lӵc lѭӧng thiӃt giáp, dù cӫa Quân khu 3, Quân khu 4 ngөy

sҹn sàng chi viӋn Tѭӟng Uâyen, Tham mѭu trѭӣng lөc quân Mӻ và bӝ máy chính

quyӅn ngөy Sài Gòn coi nѫi ÿây là cánh cӱa thép trên hѭӟng ÿông bҳc Sài Gòn “Mҩt

Xuân Lӝc là mҩt Sài Gòn”. Rõ ràng trong thӃ thҩt trұn, suy sөp vӅ chiӃn lѭӧc cӫa

quân ngөy Sài Gòn thì Xuân Lӝc vүn là ÿiӇm cӭng, ÿiӇm mҥnh, ÿѭӧc tұp trung cao

nhҩt vӅ tә chӭc chӍ huy, lӵc lѭӧng phѭѫng tiӋn và hӓa lӵc nhҵm ngăn chһn hѭӟng

tiӃn công chính cӫa ta, kéo dài cuӝc chiӃn ÿӇ mong chӡ Mӻ can thiӋp, tҥo ra thӡi cѫ

mӟi vӅ chiӃn cuӝc

Trong thӡi ÿiӇm lӏch sӱ ÿó, Xuân Lӝc - Long Khánh trӣ thành trұn ÿӑ sӭc

quyӃt liӋt cӫa ÿôi bên Ta quyӃt ÿánh và quyӃt ÿánh thҳng ÿӇ mӣ toang cánh cӱa phía

ÿông tҥo cho lӵc lѭӧng cѫ ÿӝng cӫa Bӝ tiӃn vào Biên Hòa – Sài Gòn hoàn thành sӟm

quyӃt tâm giҧi phóng miӅn Nam cӫa Bӝ Chính trӏ. Còn bên kia ÿӏch tăng cѭӡng lӵc

lѭӧng, tұp trung binh hӓa lӵc cao nhҩt ÿӇ quyӃt giӳ. Chính vì vұy, ChiӃn thҳng Xuân

Lӝc - Long Khánh ÿѭӧc gҳn liӅn vӟi thҳng lӧi trong ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh lӏch sӱ

ÿã khҳc sâu trong trí nhӟ quân và dân cҧ nѭӟc.

Ngày 30-3-1975, Tѭ lӋnh Quân ÿoàn 4 nhұn ÿѭӧc nhiӋm vө: “Quân ÿoàn 4

ÿѭӧc phӕi thuӝc Sѭ ÿoàn 6, Quân khu 7, 2 tiӇu ÿoàn ÿӏa phѭѫng, 2 tiӇu ÿoàn tăng

(thiӃu) tiêu diӋt Sѭ ÿoàn 18, Quân ÿoàn 3 ngөy, giҧi phóng thӏ xã Long Khánh, ÿánh

chiӃm ngã ba Dҫu Giây và tiêu diӋt mӝt phҫn lӵc lѭѫng cӫa Quân ÿoàn 3 ngөy tӯ

Trҧng Bom, Biên Hòa phҧn kích lên. Ngày 6-4-1975 phҧi tә chӭc tiӃn công.

Ĉây là niӅm tӵ hào và vinh dӵ cӫa Quân ÿoàn chӫ lӵc hoҥt ÿӝng trên chiӃn

trѭӡng miӅn Ĉông Nam bӝ, nhѭng cǊng là nhiӋm vө hӃt sӭc nһng nӅ, cҫn phҧi vѭӧt

1.5 Page 5

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

qua khi các ÿѫn vӏ cӫa Quân ÿoàn ÿã trҧi qua chiӃn ÿҩu liên tөc, ÿӝi hình hoҥt ÿӝng

tác chiӃn phân tán trên ÿӏa bàn 5 tӍnh phía bҳc Sài Gòn (Tây Ninh, Bình Dѭѫng, Bình

Phѭӟc, Long Khánh, Lâm Ĉӗng). Trong ÿó Sѭ ÿoàn 7, ÿѫn vӏ chӫ công cӫa Quân

ÿoàn trong ÿӧt tiӃn công này ÿang chiӃn ÿҩu ӣ Lâm Ĉӗng và Tuy Ĉӭc - Ĉà Lҥt, quân

sӕ thiӃu (tiӇu ÿoàn có khoҧng 170 ÿӃn 200 ÿӗng chí), vǊ khí trang bӏ kӻ thuұt, ÿҥn

dѭӧc hѭ hӓng, tәn thҩt chѭa ÿѭӧc bә sung; Sѭ ÿoàn 341 tӯ Bҳc vӯa cѫ ÿӝng hàng

nghìn km dѭӧc bә sung vào ÿӝi hình Quân ÿoàn 4, tác chiӃn trên chiӃn trѭӡng mӟi lҥ.

Sѭ ÿoàn 9, ngày 2-4-1975 tách khӓi ÿӝi hình Quân ÿoàn vӅ hoҥt ÿӝng trên hѭӟng tây

nam Sài Gòn trong ÿӝi hình Ĉoàn 232.

Bѭӟc vào cuӝc tiӃn công Xuân Lӝc - Long Khánh vӟi các lӵc lѭӧng ÿѭӧc tұp

hӧp, bә sung vӅ ÿӝi hình Quân ÿoàn tuy ÿӫ; nhѭng không tránh khӓi nhӳng khó khăn

vӅ nҳm bҳt tѭ tѭӣng, năng lӵc tә chӭc chӍ huy và khҧ năng chiӃn ÿҩu cӫa các ÿѫn vӏ

ÿӇ sӱ dөng lӵc lѭӧng cho trұn ÿánh; ÿӗng thӡi Quân ÿoàn vӯa phҧi tә chӭc cѫ ÿӝng

lӵc lѭӧng tӯ các hѭӟng trӣ vӅ ÿӝi hình tác chiӃn tұp trung ÿúng thӡi gian quy ÿӏnh,

vӯa phҧi tiӃn hành chuҭn bӏ phѭѫng án tác chiӃn trong thӡi gian gҩp.

Mһc dù các ÿѫn vӏ có cӕ gҳng rҩt cao, vӯa chӍ huy cѫ ÿӝng lӵc lѭӧng, vӯa tә

chӭc chuҭn bӏ chiӃn ÿҩu; nhѭng thӡi cѫ nә súng tiӃn công vào ngày 6 tháng 4 năm

1975 vүn không thӵc hiӋn ÿѭӧc. Trong khi ÿó ÿӏch ngày mӝt ҏtăng, phҥm vi chiӃm

ÿóng ÿѭӧc mӣ rӝng, thӃ trұn phòng thӫ ÿѭӧc cӫng cӕ vӳng chҳc. Ĉây là ÿiӅu bҩt lӧi

ÿӕi vӟi Quân ÿoàn khi bѭӟc vào trұn ÿánh này. Nhѭng vӟi tѭ tѭӣng chӍ ÿҥo “Khҭn

trѭѫng, táo bҥo” và ÿѭӧc lӧi thӃ chung vӅ chiӃn lѭӧc; trên các hѭӟng chiӃn trѭӡng,

các ÿѫn vӏ ÿang thҫn tӕc tiӃn vӅ Sài Gòn, ÿòi hӓi trách nhiӋm cӫa Quân ÿoàn cùng

vӟi quân dân tӍnh Long Khánh phҧi khҭn trѭѫng tiӃn công ÿӇ tҥo thӃ cho ChiӃn dӏch

Hӗ Chí Minh lӏch sӱ.

Ĉúng 5 giӡ 40 phút ngày 9-4-1975, hӓa lӵc cӫa ta dӝi lên chi khu quân sӵ

Xuân Lӝc - tiӇu khu Long Khánh và các mөc tiêu phө cұn Sѭ ÿoàn 7 hѭӟng chӫ yӃu

ÿánh vào sӣ chӍ huy Sѭ ÿoàn 18 ngөy; Sѭ ÿoàn 341 tӯ hѭӟng bҳc ÿánh vào chi khu

Xuân Lӝc, Sѭ ÿoàn 6 ÿánh chia cҳt ÿӏch ӣ Xuân Lӝc - Dҫu Giây Sau hѫn 3 giӡ chiӃn

ÿҩu, trên các hѭӟng tiӃn công cӫa ta ÿã thӇ hiӋn quyӃt tâm rҩt cao, táo bҥo thӑc sâu,

thӵc hiӋn phѭѫng châm “Ĉánh chҳc, tiӃn chҳc”, “Khҭn trѭѫng, táo bҥo”. Do yӃu tӕ

1.6 Page 6

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

bҩt ngӡ cӫa trұn ÿánh không còn, ÿӏch ӣ thӃ phòng thӫ chӫ ÿӝng nên trұn ÿánh ÿiӋn

ra giҵng co quyӃt liӋt tӯ ngày 9 ÿӃn n-4-1975 Tәng hành dinh ngөy ÿã lҫn lѭӧt ÿiӅu

ÿӝng các ÿѫn vӏ dӵ bӏ chiӃn lѭӧc cùng xe tăng, pháo binh ra ӭng viӋn, làm thay ÿәi

ÿӝt biӃn vӅ tѭѫng quan lӵc lѭӧng; chiӃn sӵ diӉn ra ngày càng phӭc tҥp, gây cho ta

nhӳng tәn thҩt ÿáng kӇ và tҥm thӡi ngăn ÿѭӧc sӭc tiӃn công cӫa ta.

Trѭӟc sӵ thay ÿәi cӫa diӉn biӃn chiӃn trѭӡng, ÿêm 11-4-1975, Bӝ Tѭ lӋnh

ChiӃn dӏch ÿánh giá tình hình và quyӃt ÿӏnh thay ÿәi phѭѫng án giҧi phóng Xuân Lӝc

- Long Khánh: “Tӯ tұp trung lӵc lѭӧng tiӃn công ÿӏch phòng ngӵ trong thӏ xã, chuyӇn

sang vұn ÿӝng ÿánh ÿӏch vòng ngoài, bao vây cô lұp ÿӏch ӣ thӏ xã. Bѭӟc chuyӇn

hѭӟng mөc tiêu tiӃn công, ÿiӅu chӍnh lҥi lӵc lѭӧng trên mһt trұn Xuân Lӝc - Long

Khánh là giai ÿoҥn có tính chҩt quyӃt ÿӏnh ÿӃn thҳng lӧi, ta kӏp thӡi lұp thӃ trұn mӟi,

cô lұp và cҳt rӡi giӳa Xuân Lӝc ra khӓi Biên Hòa, bҵng các ÿòn tiӃn công vào Dҫu

Giây, Trҧng Bom cҳt Quӕc lӝ 1 và ÿánh chiӃm Tân Phong cҳt ÿѭӡng sӕ 2 ÿi Bà Rӏa.

Cách ÿánh này ÿѭӧc hình thành còn xuҩt phát tӯ thӡi cѫ chiӃn lѭӧc, nhҩt là trên

hѭӟng Quӕc lӝ 1, Quân ÿoàn 2 ÿánh chiӃm Phan Rang, Phan ThiӃt, Hàm Tân làm

cho ÿӏch ӣ khu vӵc tác chiӃn càng thêm hoang mang, dao ÿӝng và tháo chҥy vào ÿêm

20 rҥng ngày 21 tháng 4 năm 1975, kӃt thúc trұn ÿánh oanh liӋt cӫa quân dân ta tҥi

ÿây và báo hiӋu sӵ diӋt vong cӫa chӃ ÿӝ ngөy Sài Gòn; ÿӗng thӡi tҥo ra mӝt thӃ trұn

mӟi rҩt có lӧi cho lӵc lѭӧng cӫa Quân ÿoàn 2 tiӃn vào khu tұp kӃt, chuҭn bӏ kӏp thӡi

cho trұn quyӃt chiӃn chiӃn lѭӧc.

Nhѭ vұy, trҧi qua 12 ngày ÿêm (9 ÿӃn 21-4-1975) cuӝc chiӃn gay go quyӃt liӋt

giӳa ta và ÿӏch ÿã kӃt thúc. Quân ÿoàn 4 cùng vӟi lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӏa phѭѫng và

nhân dân tӍnh Long Khánh ÿã vѭӧt qua nhӳng khó khăn, hy sinh mҩt mát giành thҳng

lӧi vҿ vang trên mһt trұn Xuân Lӝc - Long Khánh. Chúng ta không nhӳng giҧi phóng

hoàn toàn tӍnh thӭ 20 trong cuӝc Tәng tiӃn công và nәi dұy mà còn làm suy sөp hӋ

thӕng chính trӏ ngөy Sài Gòn, buӝc Tәng thӕng ViӋt Nam Cӝng hòa NguyӉn Văn

ThiӋu tuyên bӕ tӯ chӭc vào lúc 19 giӡ cùng ngày. Các báo, ÿài phѭѫng Tây có nhiӅu

bài bình luұn, ÿѭa tin vӅ chiӃn sӵ Xuân Lӝc - Long Khánh cǊng có lӡi kӃt: “Tѭӟng

ThiӋu ÿã thua cuӝc, cҧ Hoa KǤ cǊng ÿã thua cuӝc, thӃ giӟi tӵ do cǊng ÿã thua nӕt. Sӵ

1.7 Page 7

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

sөp ÿә là hoàn toàn và dù cho khua môi, múa mép thӃ nào thì cǊng không thay ÿәi

ÿѭӧc nӳa”1.

Xuân Lӝc - Long Khánh là trұn chiӃn gay go quyӃt liӋt nhҩt; cán bӝ chiӃn sƭ

Quân ÿoàn 4 và lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӏa phѭѫng ÿã hy sinh trên mҧnh ÿҩt này có tӹ lӋ

cao nhҩt so vӟi các trұn ÿánh trong cuӝc Tәng tiӃn công. Do vұy, dҩu ҩn lӏch sӱ luôn

khҳc sâu trong trái tim khӕi óc cӫa cán bӝ, chiӃn sƭ Quân ÿoàn. Sau thҳng lӧi năm

1975, Quân ÿoàn 4 có tә chӭc tәng kӃt lҥi trұn ÿánh, rút ra nhӳng bài hӑc kinh

nghiӋm trong lãnh ÿҥo, tә chӭc chӍ huy và vұn dөng cách ÿánh… nhѭng chѭa ÿӫ,

chѭa sâu sҳc. NӃu nhìn vӅ góc ÿӝ chiӃn thuұt, chiӃn dӏch chúng ta còn nhiӅu ÿiӅu

phҧi phân tích ÿӇ làm rõ nhӳng bài hӑc kinh nghiӋm cho thӃ hӋ tiӃp theo nghiên cӭu

hӑc hӓi ÿӇ vұn dөng vào ÿiӅu kiӋn mӟi. Nhѭng nhìn ӣ góc ÿӝ chiӃn lѭӧc chúng ta

ÿӅu nhұn thҩy ý nghƭa cӫa trұn thҳng Xuân Lӝc - Long Khánh là cӵc kǤ to lӟn; mӛi

cán bӝ, chiӃn sƭ Quân ÿoàn 4 chúng tôi có quyӅn tӵ hào vӅ chiӃn công này, mӝt chiӃn

công lӏch sӱ mà cҧ nhân loҥi ÿӅu biӃt ÿӃn.

Sau ChiӃn thҳng Xuân Lӝc - Long Khánh, cҧ Quân ÿoàn vӟi khí thӃ thҫn tӕc

tiӃn ÿánh vào thành phӕ Biên Hòa và cùng các hѭӟng khác tiӃn vӅ Sài Gòn làm nên

Ĉҥi thҳng mùa Xuân 1975.

Sài Gòn - Gia Ĉӏnh ÿã hoàn toàn giҧi phóng.

Ĉҩt nѭӟc ta ÿã giành lҥi ÿӝc lұp, tӵ do; thӕng nhҩt Tә quӕc.

Trong suӕt cuӝc chiӃn tranh cѭӡng Mӻ nói chung, cuӝc Tәng tiӃn công và nәi

dұy năm 1975 nói riêng, Quân ÿoàn 4 ÿã có nhӳng cӕng hiӃn lӏch sӱ, góp phҫn quan

trӑng vào thҳng lӧi chung. Nhân dân cҧ nѭӟc, nhân dân Nam bӝ và cӵc Nam Trung

bӝ tin cұy, dành cho Quân ÿoàn 4 nhӳng tình cҧm yêu thѭѫng, quý mӃn Quӕc hӝi,

Chính phӫ dã dành cho Quân ÿoàn 4 nhӳng phҫn thѭӣng xӭng ÿáng “Huân chѭѫng

Hӗ Chí Minh” và danh hiӋu “Anh hùng Lӵc lѭӧng vǊ trang nhân dân”.

Thành phӕ vӯa ngӟt tiӃng súng, khói bөi và tàn dѭ chiӃn tranh vүn ngәn ngang

thì Quân ÿoàn ÿѭӧc Bӝ Tѭ lӋnh ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh giao nhiӋm vө chiӃm giӳ

1Báo Pháp Le Figaro ra ngày 24 tháng 4

1.8 Page 8

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

các mөc tiêu trӑng yӃu, làm nhiӋm vө quân quҧn tҥi các quұn nӝi thành vӟi nhiӋm vө

tham gia xây dӵng chính quyӅn và lӵc lѭѫng vǊ trang ÿӏa phѭѫng; giӳ gìn trұt tӵ an

ninh, bҧo vӋ cѫ sӣ kinh tӃ, quân sӵ trong thành phӕ. Ĉây là nhiӋm vө rҩt nһng nӅ,

mӟi mҿ và phӭc tҥp; nhѭng trҧi qua 10 tháng Quân ÿoàn ÿã lұp nên nhӳng chiӃn công

mӟi, viӃt nên nhӳng trang sӱ mӟi góp phҫn tô thҳm bҧn chҩt truyӅn thӕng cӫa quân

ÿӝi, làm vҿ vang truyӅn thӕng vì nhân dân phͭc vͭ.

KӃt thúc cuӝc chiӃn tranh chӕng Mӻ cӭu nѭӟc và làm nhiӋm vө quân quҧn tҥi

Thành phӕ Sài Gòn - Gia Ĉӏnh, cán bӝ chiӃn sƭ Quân ÿoàn 4 ÿӅu có nguyӋn vӑng

ÿѭӧc sӕng trong hòa bình và ÿѭӧc trӣ vӅ vӟi cái nôi sinh ra và lӟn lên cӫa mӝt ÿӡi

ngѭӡi. Nhѭng nhiӅu ÿӗng chí chѭa kӏp thӵc hiӋn hoài bão bé nhӓ ÿó ÿã phҧi khoác ba

lô mang súng hành quân vӅ chiӃn trѭӡng biên giӟi. Tӯ ÿây lҥi bҳt ÿҫu mӝt thӡi kǤ

mӟi trong lӏch sӱ chiӃn ÿҩu cӫa Quân ÿoàn; thӡi kǤ làm nhiӋm vө bҧo vӋ biên giӟi

cӫa Tә quӕc và làm nghƭa vө Quӕc tӃ cao cҧ trên ÿҩt nѭӟc Campuchia anh em.

Dù trҧi qua các giai ÿoҥn lӏch sӱ khác nhau, nhѭng nhӳng chiӃn công trong

cuӝc chiӃn tranh chӕng Mӻ cӭu nѭӟc, giҧi phóng dân tӝc vүn luôn là dҩu ҩn vàng son

ÿӕi vӟi Quân ÿoàn. ThӃ hӋ cán bӝ, chiӃn sƭ Quân ÿoàn 4 hôm nay ÿã và ÿang tiӃp tөc

phát huy truyӅn thӕng tӕt ÿҽp cӫa Quân ÿoàn; ÿӗng thӡi tăng cѭӡng giáo dөc ÿӇ cán

bӝ, chiӃn sƭ không ngӯng nâng cao tinh thҫn trách nhiӋm, làm tӕt nhiӋm vө trong giai

ÿoҥn cách mҥng mӟi, xӭng ÿáng vӟi danh hiӋu cao quý: Anh hùng Lӵc lѭӧng vǊ

trang nhân dân.

Nhân dӏp Hӝi thҧo kӹ niӋm 28 năm ChiӃn thҳng Xuân Lӝc - Long Khánh,

chúng ta có cѫ hӝi ôn lҥi chiӃn công mà Quân ÿoàn 4 cùng lӵc lѭӧng vǊ trang Quân

khu 7, Quân khu 6 và chính quyӅn, nhân dân tӍnh Bà Rӏa - Long Khánh, Biên Hòa ÿã

cӕng hiӃn. Trѭӟc hӃt tôi xin thay mһt cán bӝ, chiӃn sƭ Quân ÿoàn 4 hôm nay xin cám

ѫn Ĉҧng bӝ, chính quyӅn, nhân dân huyӋn Long Khánh, Xuân Lӝc ÿã luôn quan tâm

chăm sóc mӝ phҫn các liӋt sƭ ÿã anh dǊng hy sinh trên mҧnh ÿҩt này trong cuӝc chiӃn

tranh giҧi phóng dân tӝc; chúng tôi cǊng xin cҧm ѫn các cҩp lãnh ÿҥo Ĉҧng, chính

quyӅn, ÿoàn thӇ, nhân dân tӍnh Ĉӗng Nai, tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu cùng toàn thӇ các

tӍnh trên ÿӏa bàn miӅn Ĉông Nam bӝ luôn là hұu phѭѫng tҥi chӛ vӳng chҳc cho Quân

ÿoàn 4 và kӅ vai sát cánh cùng Quân ÿoàn trong gҫn suӕt nӱa thӃ kӹ qua. KӇ tӯ buәi

1.9 Page 9

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

tiӅn thân (1961) ÿӃn nay, tình cҧm yêu thѭѫng ÿùm bӑc cӫa nhân dân Nam bӝ luôn là

nguӗn ÿӝng viên cә vǊ cán bӝ, chiӃn sƭ trong Quân ÿoàn vѭӧt qua mӑi hoàn cҧnh khó

khàn ÿӇ hoàn thành xuҩt sҳc nhiӋm vө mà Ĉҧng và nhân dân giao phó.

N.N.N

PHÁT HUY CÁC GIÁ TRӎ TINH THҪN

CӪA CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC - LONG KHÁNH,

TĂNG CѬӠNG GIÁO DӨC TRUYӄN THӔNG CÁCH MҤNG

CHO CÁC THӂ Hӊ HÔM NAY VÀ MAI SAU

TRҪN VĂN KHÁNH

Bí th˱ T͑nh ͯy t͑nh Bà R͓a - VǊng Tàu

Ĉҧng bӝ tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu, tiӅn thân là Tinh ӫy Bà Rӏa - Long Khánh

trѭӟc ÿây ÿã có nhiӅu nӛ lӵc xây dӵng thӵc lӵc cách mҥng trên ÿӏa bàn Xuân Lӝc và

trӵc tiӃp lãnh ÿҥo ChiӃn dӏch giҧi phóng Xuân Lӝc. Tҥi Hӝi thҧo này, nhiӅu bҧn tham

luұn ÿã ÿӅ cұp ÿӃn sӵ chӍ ÿҥo cӫa Quân ӫy - Bӝ Tѭ lӋnh MiӅn, cӫa Khu ӫy - Quân

khu 7, lãnh ÿҥo cӫa TӍnh ӫy Bà Rӏa - Long Khánh, sӵ chuҭn bӏ chiӃn trѭӡng, diӉn

biӃn chiӃn dӏch và tác chiӃn cӫa các ÿѫn vӏ. Tham gia Hӝi thҧo này, chúng tôi xin nêu

mӝt sӕ suy nghƭ vӅ viӋc “Phát huy các giá trӏ tinh thҫn cӫa chiӃn thҳng Xuân Lӝc,

tăng cѭӡng giáo dөc truyӅn thӕng cách mҥng cho các thӃ hӋ hôm nay và mai sau”.

Tҫm vóc cӫa ChiӃn thҳng Xuân Lӝc ÿã ÿӇ lҥi mӝt di sҧn quý giá trong truyӅn

thӕng ÿҩu tranh cách mҥng, ÿӇ lҥi nhӳng kinh nghiӋm quý trong nghӋ thuұt chӍ ÿҥo

chiӃn tranh và nhӳng chiӃn công hào hùng ÿѭӧc tҥo nên bӣi sӭc mҥnh ÿoàn kӃt chiӃn

ÿҩu giӳa quân và dân giӳa bӝ ÿӝi chӫ lӵc và lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӏa phѭѫng. Ĉó là

mӝt tài sҧn vô giá cҫn ÿѭӧc giӳ gìn và phát huy trong ÿӡi sӕng xã hӝi hôm nay và

mai sau. Nhӳng tұp kӹ yӃu cӫa cuӝc hӝi thҧo này, nhӳng chuyên ÿӅ nghiên cӭu tiӃp

theo, Tѭӧng ÿài chiӃn thҳng Xuân Lӝc và nhӳng phòng truyӅn thӕng, nhӳng cөm di

tích kӹ niӋm ChiӃn thҳng Xuân Lӝc sӁ ÿѭӧc dӵng lên là nhӳng phѭѫng tiӋn giáo dөc

1.10 Page 10

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

truyӅn thӕng rҩt thiӃt thӵc cho cán bӝ, chiӃn sƭ và nhân dân ta, nhҩt là ÿӕi vӟi các thӃ

hӋ trҿ.

Trҧi qua hѫn mӝt nӱa thӃ kӹ ÿҩu tranh chӕng ÿӃ quӕc ngoҥi xâm, Ĉҧng bӝ, dân

và quân Xuân Lӝc ÿã rèn luyӋn, chiӃn ÿҩu và trѭӣng thành qua hai cuӝc kháng chiӃn,

trӣ thành niӅm tӵ hào, ÿiӇm son trong lӏch sӱ ÿҩu tranh cách mҥng cӫa nhân dân miӅn

Ĉông Nam bӝ. ChiӃn thҳng Xuân Lӝc tháng 4 năm 1975 trӣ thành niӅm tӵ hào không

chӍ ÿӕi vӟi các tҫng lӟp nhân dân Ĉӗng Nai, Bà Rӏa - VǊng Tàu, mà còn là bҧn anh

hùng ca bҩt diӋt ÿӕi vӟi các thӃ hӋ hôm nay và mai sau. KӃ thӯa và phát huy các giá

trӏ tinh thҫn cӫa ChiӃn thҳng Xuân Lӝc không chӍ góp phҫn giáo dөc truyӅn thӕng

cho các thӃ hӋ tiӃp theo mà còn là hành ÿӝng kӏp thӡi ÿӇ gìn giӳ mӝt di tích lӏch sӱ

cách mҥng, góp phҫn ghi lҥi mӝt dҩu ҩn trong pho lӏch sӱ vƭ ÿҥi vӅ công cuӝc kháng

chiӃn, xây dӵng và bҧo vӋ Tә quӕc cӫa dân tӝc.

Nҵm ӣ ÿӏa ÿҫu trung du Nam bӝ, giáp cӵc Nam Trung bӝ và Tây Nguyên,

Xuân Lӝc là mҧnh ÿҩt có thӃ tiӃn - thoái, công - thӫ liên hoàn. Ngay tӯ khi thӵc ÿҫn

Pháp mӟi ÿánh chiӃm Ĉӗng Nai, Gia Ĉӏnh, Phó ÿӅ ÿӕc Lê Quang Tiên ÿã lұp ÿӗn ӣ

Long Giao, Suӕi RӃt; Bình Tây Ĉҥi nguyên soái Trѭѫng Ĉӏnh lұp căn cӭ tҥi vùng

Giao Loan, Rӯng Lá tұp hӧp nghƭa quân kháng chiӃn. Chín năm chӕng Pháp, núi

Chӭa Chan, khu Rӯng Lá là căn cӭ kháng chiӃn, ÿӝi ngǊ công nhân cao su làm nòng

cӕt cho nhiӅu chi ÿӝi, trung ÿoàn. Trong kháng chiӃn chӕng Mӻ, căn cӭ khu miӅn

Ĉông nhiӅu lúc ÿһt tҥi ÿӗi Mһt Trăng, núi Mây Tàu, Rӯng Lá. Sѭ ÿoàn 5 bӝ binh cӫa

ta ÿѭӧc xây dӵng ngay tҥi căn cӭ Mây Tàu. Các chiӃn dӏch La Ngà, Bình Giã, Ĉӗng

Xoài giành thҳng lӧi có sӵ hӛ trӧ tѫ lӟn cӫa cѫ sӣ hұu phѭѫng Xuân Lӝc. Nhӳng ÿӏa

danh: Long Khánh, Bҧo Vinh, Bình Lӝc, Tân Lұp, Gia Ray, Bҧo Chánh, Bҧo Bình,

Tân Phong, Cҭm Mӻ, Bình Lӝc, Suӕi Tre… trӣ thành nhӳng pháo ÿài kháng chiӃn và

cǊng trӣ thành mӗ chôn bӑn xâm lѭӧc và tay sai.

Chúng ta còn nhӟ, sau chiӃn thҳng giҧi phóng Buôn Ma Thuұt, hàng loҥt các

tӍnh ӣ Tây Nguyên và ÿӗng bҵng duyên hҧi miӅn Trung, thӃ cӫa cách mҥng nhѭ chҿ

tre, có ngày giҧi phóng tӯ 2 ÿӃn 3 tӍnh, kҿ thù tháo chҥy hӛn loҥn. Tҥi Xuân Lӝc,

ngөy quân, ngөy quyӅn Sài Gòn tұp trung toàn bӝ lӵc lѭӧng lҥi phҧn kích quyӃt liӋt

20 ngày ÿêm. Khi Xuân Lӝc thҩt thӫ, NguyӉn Văn ThiӋu phҧi tӯ chӭc, tҥo thӃ và lӵc

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

mӟi cho lӵc lѭӧng ta ӗ ҥt giҧi phóng các tӍnh miӅn Ĉông và ÿánh thҷng vào Sài Gòn,

buӝc ÿӏch phҧi tuyên bӕ ÿҫu hàng, giҧi phóng hoàn toàn miӅn Nam, kӃt thúc cuӝc

cách mҥng dân tӝc dân chӫ nhân dân trong cҧ nѭӟc. Rõ ràng, Xuân Lӝc ÿѭӧc ÿӏch coi

là “cánh cӱa thép”. Mӣ toang ÿѭӧc cánh cӭa phía ÿông bҳc Sài Gòn, ÿã tҥo ÿiӅu kiӋn

thuұn lӧi lӟn ÿӇ quân dân ta tiӃn công và nәi dұy giҧi phóng Sài Gòn nhѭ vǊ bão.

ChiӃn thҳng Xuân Lӝc là ÿӍnh cao cӫa thành quҧ kháng chiӃn, là sӵ tiӃp nӕi

cӫa hàng loҥt chiӃn công nәi tiӃng cӫa quân và dân Bà Rӏa - Long Khánh trên chiӃn

trѭӡng ÿông và tây lӝ 2 kӇ tӯ trұn thҳng Bình Ba (1960); chiӃn thҳng Bình Giã, Chòi

Ĉӗng (1964 - 1965), Tҫm Bó (1966), Kim Long (1967), chiӃn dӏch lӝ 2 (1974).

ChiӃn thҳng Xuân Lӝc thӇ hiӋn sӵ quan tâm chӍ ÿҥo cӫa Ĉҧng bӝ Bà Rӏa - Long

Khánh trên chiӃn trѭӡng Xuân Lӝc, ÿӗng thӡi thӇ hiӋn sӵ ÿoàn kӃt chiӃn ÿҩu giӳa

quân và dân, giӳa lӵc lѭӧng bӝ ÿӝi chӫ lӵc và các lӵc lѭӧng vǊ trang ÿӏa phѭѫng Bà

Rӏa - Long Khánh.

Trên cѫ sӣ nhӳng thành tӵu ÿҥt ÿѭӧc trong công tác bҧo tӗn tôn tҥo các di tích

lӏch sӱ cách mҥng trong nhӳng năm qua, chúng tôi ÿӅ nghӏ, chúng ta cҫn chú trӑng

ÿҫu tѭ chӍ ÿҥo phát huy hѫn nӳa giá trӏ cӫa di tích lӏch sӱ. ChiӃn thҳng Xuân Lӝc nói

riêng, nҵm trong toàn bӝ hӋ thӕng ÿi tích lӏch sӱ cӫa ÿӏa phѭѫng trong công tác giáo

dөc truyӅn thӕng.

Trong nhӳng năm gҫn ÿây, cùng vӟi Ĉӗng Nai, tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu ÿã

nhұn thӭc và tích cӵc chӍ ÿҥo ÿҫu tѭ tôn tҥo các ÿi tích lӏch sӱ trӑng ÿiӇm dӑc theo

ÿӏa bàn chiӃn trѭӡng lӝ 2 xѭa nhѭ: Tѭӧng ÿài chiӃn thҳng Bình Giã ÿӏa ÿҥo ҩp 3 Kim

Long; Dӵ án khu công viên Bàu Sen kӹ niӋm ChiӃn thҳng Tҫm Bó, Kim Long, Chòi

Ĉӗng cùng vӟi viӋc ÿҫu tѭ cho phòng truyӅn thӕng cӫa hҫu hӃt các xã, các ÿѫn vӏ

Anh hùng Lӵc lѭѫng vǊ trang nhân dân và Anh hùng Lao ÿӝng thuӝc Công ty Cao su

Bà Rӏa. Khu di tích lӏch sӭ ChiӃn thҳng Xuân Lӝc sӁ là công trình kiӃn trúc hoành

tráng, mӝt trӑng ÿiӇm trong hӋ thӕng di tích lӏch sӱ ӣ khu vӵc này.

CǊng nhân Hӝi thҧo này, chúng tôi ÿӅ nghӏ TӍnh ӫy Ĉӗng Nai, HuyӋn ӫy Long

Khánh tiӃp tөc ÿҫu tѭ, tôn tҥo cөm di tích ChiӃn thҳng Xuân Lӝc cùng vӟi Tѭӧng ÿài

ChiӃn thҳng Xuân Lӝc, hình thành nên mӝt quҫn thӇ di tích cӫa chiӃn trѭӡng lӝ 2, thӇ

2.2 Page 12

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

hiӋn sӭc mҥnh, tình ÿoàn kӃt chiӃn ÿҩu cӫa Ĉҧng bӝ, quân và dân Bà Rӏa - Long

Khánh trong kháng chiӃn, ÿӗng thӡi cǊng thӇ hiӋn sӵ ÿoàn kӃt hӧp tác cӫa quân và

dân Ĉӗng Nai - Bà Rӏa - VǊng Tàu hiӋn nay. Ĉây sӁ là mӝt công trình lӟn có tác

dөng phát huy các giá trӏ tinh thҫn cӫa ChiӃn thҳng Xuân Lӝc. Thӵc tiӉn qua hai cuӝc

kháng chiӃn chӭng thӵc dân và ÿӃ quӕc, mҧnh ÿҩt Xuân Lӝc ÿã chӭng minh là mӝt

trong nhӳng chiӃc nôi quyӃt ÿӏnh thҳng lӧi cӫa cuӝc kháng chiӃn ӣ Bà Rӏa - Long

Khánh, miӅn Ĉông Nam bӝ và giҧi phóng Sài Gòn ĈӇ phát huy các giá trӏ tinh thҫn

cӫa ChiӃn thҳng Xuân Lӝc, tăng cѭӡng công tác giáo dөc truyӅn thӕng cho các thӃ hӋ

hôm nay và mai sau, chúng ta cҫn vұn dөng nhӳng kinh nghiӋm, bài hӑc quý báu vӅ

tinh thҫn kiên trung cách mҥng: bám ÿҩt, bám dân, bám ÿӏch; vӅ nghӋ thuұt tә chӭc

hoҥt ÿӝng cӫa lӵc lѭӧng vǊ trang và nhân dân trong lòng ÿӏch; vӅ thӵc hiӋn tӕt các

nhiӋm vө xây dӵng và chiӃn ÿҩu bҧo vӋ căn cӭ, ÿánh phá hӋ thӕng phòng thӫ kiên cӕ

cӫa ÿӏch, chiӃn ÿҩu tiêu diӋt ÿӏch. Chúng tôi hy vӑng rҵng, nhӳng bài hӑc xѭѫng

máu, quý giá ÿѭӧc tәng kӃt qua cuӝc hӝi thҧo này không chӍ trӣ thành nhӳng giá trӏ

tinh thҫn ÿѫn thҫn mà sӁ trӣ thành tài sҧn trong kho tàng lý luұn vӅ nghӋ thuұt chӍ

ÿҥo chiӃn tranh cách mҥng cӫa Ĉҧng; nó sӁ ÿѭӧc vұn dөng và phát triӇn sáng tҥo phù

hӧp vӟi ÿiӅu kiӋn mӟi cӫa ÿҩt nѭӟc, trong công cuӝc xây dӵng thӃ trұn quӕc phòng

toàn dân, xây dӵng khu vӵc phòng thӫ vӳng mҥnh toàn diӋn, bҧo vӋ vӳng chҳc Tә

quӕc.

Các di tích cách mҥng, văn hóa cӫa dân tӝc mһc dù ÿã trҧi qua nhiӅu bѭӟc

thăng trҫm qua sӵ tác ÿӝng thѭӡng xuyên cӫa con ngѭӡi, thiên nhiên, nhѭng ÿã

chӭng tӓ sӭc sӕng mãnh liӋt cӫa mình. Nhӳng di tích chúng ta còn giӳ ÿѭӧc hôm nay

là tài sҧn vô giá cӫa dân tӝc cҫn ÿѭӧc khai thác tôn tҥo, phát huy tác dөng ÿӇ góp

phҫn thiӃt thӵc cho viӋc giáo dөc truyӅn thӕng cách mҥng cho quҫn chúng, nhҩt là thӃ

hӋ trҿ.

Các thӃ hӋ hôm nay và mai sau sӁ ÿӃn ÿây ÿӇ tìm hiӇu vӅ cӝi nguӗn, vӅ cuӝc

ÿҩu tranh anh dǊng, vӅ cái giá cӫa ÿӝc lұp tӵ do mà cha ông hӑ ÿã ÿәi bҵng xѭѫng

máu, ÿӇ biӃt nâng niu, trân trӑng hҥnh phúc ÿѭӧc sӕng trong hòa bình, tӯ ÿó nâng cao

ý thӭc, trách nhiӋm góp sӭc mình vào công cuӝc xây dӵng và bҧo vӋ Tә quӕc.

2.3 Page 13

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Phát huy truyӅn thӕng yêu nѭӟc, ý chí cách mҥng tiӃn công, dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo

cӫa Ĉҧng mà trӵc tiӃp hiӋn nay là Ĉҧng bӝ tӍnh Ĉӗng Nai, chúng tôi mong muӕn

Ĉҧng bӝ, chính quyӅn và nhân dân Xuân Lӝc sӁ vѭӧt qua mӑi khó khăn, thӱ thách,

hoàn thành mӑi nhiӋm vө mà Ĉҧng và Nhà nѭӟc giao phó, xӭng ÿáng là mӝt trong

nhӳng căn cӭ cách mҥng anh dǊng cӫa ChiӃn khu Ĉ anh hùng.

Nói ÿӃn Xuân Lӝc, chúng ta nhӟ ÿӃn TiӇu ÿoàn 440 tӭc TiӇu ÿoàn 2 cӫa tӍnh

Bà Rӏa - Long Khánh, khi ÿó là ÿѫn vӏ ÿѭӧc phân công chiӃn ÿҩu trӵc tiӃp tҥi chiӃn

trѭӡng Xuân Lӝc - Long Khánh tӯ TӃt Mұu Thân 1968 cho ÿӃn ngày giҧi phóng.

TiӇu ÿoàn 440 ÿã chiӃn ÿҩu rҩt kiên cѭӡng, lұp nên nhiӅu chiӃn công, là nòng cӕt ÿӇ

xây dӵng bӝ ÿӝi ÿӏa phѭѫng Xuân Lӝc. Hàng trăm cán bӝ, chiӃn sƭ TiӇu ÿoàn 440 ÿã

hy sinh anh dǊng trên chiӃn trѭӡng này. Sau giҧi phóng, hoàn thành nhiӋm vө, ÿѫn vӏ

giҧi thӇ, cán bӝ chiӃn sƭ trӣ vӅ ÿӏa phѭѫng. ĈӅ nghӏ Bӝ ChӍ huy Quân sӵ tӍnh Ĉӗng

Nai và Bӝ ChӍ huy Quân sӵ tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu, Phòng Khoa hӑc - Công nghӋ và

Môi trѭӡng Quân khu 7 phӕi hӧp thu thұp tѭ liӋu, tham mѭu cho TӍnh ӫy hai tӍnh và

Quân khu 7 ÿӅ nghӏ phong tһng danh hiӋu “Anh hùng Lӵc lѭӧng vǊ trang nhân dân”

cho TiӇu ÿoàn 440.

T.V.K

NHÌN NHҰN THÊM

Vӄ CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC - LONG KHÁNH

TRONG ĈҤI THҲNG MÙA XUÂN 1975

Ĉҥi tá PGS-TS. TRӎNH VѬѪNG HӖNG

Vi͟n tŕͷng Vi͟n Lͣch s΅ Quân sΉ Vi͟t Nam

Ĉҥi thҳng mùa Xuân 1975 gҳn liӅn vӟi mӝt loҥt sӵ kiӋn lӏch sӱ liên quan, gҳn

liӅn vӟi bao tên ÿҩt, tên ngѭӡi mà chiӃn công diӉn ra ӣ ÿó, chiӃn công cӫa bao tұp thӇ

anh hùng, bao cá nhân anh hùng - hӳu danh hoһc vô danh, trong nhӳng ngày hào

hùng năm xѭa ҩy ÿã nhѭ nhiӅu con suӕi nhӓ tҥo nên dòng sông lӟn, tҥo thành sӭc

mҥnh cӫa dân tӝc ViӋt Nam, làm nên chiӃn thҳng lүy lӯng, kӃt thúc vҿ vang sӵ

2.4 Page 14

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

nghiӋp giҧi phóng hoàn toàn miӅn Nam, thӕng nhҩt Tә quӕc, ÿѭa ÿҩt nѭӟc chuyӇn

sang mӝt thӡi kǤ mӟi - thӡi kǤ cҧ nѭӟc ÿi lên xây dӵng chӫ nghƭa xã hӝi. Trong sӕ

nhӳng ÿӏa danh vang dӝi chiӃn công cӫa mùa Xuân 1975, Xuân Lӝc chiӃm giӳ mӝt vӏ

trí quan trӑng. Bài viӃt này muӕn thêm mӝt lҫn nӳa nhìn nhұn rõ hѫn tҫm vóc và vӏ

trí cӫa ChiӃn thҳng Xuân Lӝc trong cuӝc Tәng tiӃn công và nәi dұy mùa Xuân 1975

dѭӟi ánh sáng cӫa nhӳng nguӗn tѭ liӋu mӟi.

Cho ÿӃn khi nhӳng loҥt pháo cӫa Quân ÿoàn 4 cҩp tұp nã vào các mөc tiêu

trong thӏ xã Long Khánh, mӣ màn chiӃn dӏch tiӃn công nhҵm ÿұp tan cánh cӱa thép

Xuân Lӝc ÿӇ tiӃn vӅ Sài Gòn tӯ hѭӟng Ĉông thành phӕ (9-4-1975), cuӝc Tәng tiӃn

công và nәi dұy mùa Xuân 1975 ÿã trҧi qua hѫn mӝt tháng kӇ tӯ ngày ChiӃn dӏch Tây

Nguyên mӣ màn (4-3-1975). Trong khoҧng thӡi gian ÿó vӟi khí thӃ mӝt ngày bҵng

hai mѭѫi năm, bҵng quyӃt tâm “thҫn tӕc, táo bҥo, bҩt ngӡ, chҳc thҳng”, quân và dân

ta dǊng mãnh tiӃn công và nәi dұy, tiêu diӋt và làm tan rã 2 quân ÿoàn, 2 quân khu

mҥnh cӫa ÿӏch, vӟi khoҧng 40% các binh chӫng kӻ thuұt, thu và phá hӫy hѫn 40% cѫ

sӣ vұt chҩt và hұu cҫn cӫa chúng, giҧi phóng mӝt vùng rӝng lӟn gӗm các tӍnh ÿӗng

bҵng ven biӇn miӅn Trung, Tây Nguyên và nhiӅu vùng ӣ ÿӗng bҵng sông Cӱu Long,

Ĉông Nam bӝ, hình thành thӃ bao vây tiӃn công ÿӏch ӣ Sài Gòn - Gia Ĉӏnh…

Tình hình ÿó là cѫ sӣ ÿӇ Bӝ Chính trӏ Trung ѭѫng Ĉҧng ta, trong cuӝc hӑp

sáng ngày 31 tháng 3 năm 1975 ÿi tӟi nhұn ÿӏnh: cu͡c chi͇n tranh cách m̩ng ͧ mi͉n

Nam ÿã b˱ͣc vào giai ÿo̩n phát tri͋n nh̫y v͕t mà thͥi ÿi͋m chi͇n l˱ͫc ÿ͋ ti͇n hành

t͝ng ti͇n công và n͝i d̵y vào sào huy͏t cu͙i cùng cͯa ÿ͓ch ÿã chín mu͛i. Bӝ Chính

trӏ khҷng ÿӏnh quyӃt tâm thӵc hiӋn tәng công kích, tәng khӣi nghƭa trong thӡi gian

sӟm nhҩt. “Thӡi gian sӟm nhҩt” mà Bӝ Chính trӏ ÿӅ ra trong cuӝc hӑp ngày 31 tháng

3 trên ÿây, ngay sau ÿó, ÿѭӧc cө thӇ hóa rõ ràng hѫn trong bӭc ÿiӋn cӫa ÿӗng chí Lê

Duҭn, Bí thѭ thӭ nhҩt Ban Chҩp hành Trung ѭѫng Ĉҧng gӱi vào chiӃn trѭӡng lөc 14

giӡ ngày 1 tháng 4 năm 1975. Theo ÿó, “Cách mҥng nѭӟc ta ÿang phát triӇn vӟi nhӏp

ÿӝ mӝt ngày bҵng hai mѭѫi năm”. Do vұy, Bӝ Chính trӏ quyӃt ÿӏnh: chúng ta phҧi

nҳm vӳng thӡi cѫ chiӃn lѭӧc, quyӃt tâm thӵc hiӋn Tәng tiӃn công và nәi dұy, kӃt thúc

thҳng lӧi chiӃn tranh giҧi phóng trong thӡi gian ngҳn nhҩt. “Tӕt hѫn cҧ là bҳt ÿҫu và

2.5 Page 15

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

kӃt thúc trong tháng 4 năm nay, không ÿӇ chұm”1. Nhѭng muӕn vұy, ÿiӅu có ý nghƭa

quan trӑng là phҧi kӏp thӡi nҳm lҩy và tұn dөng thӡi cѫ chiӃn lѭӧc, ÿánh ÿӏch bҩt ngӡ.

Giӡ ÿây, bҩt ngӡ vӅ chiӃn lѭӧc quҧ thұt không còn ӣ phѭѫng hѭӟng lӟn nӳa vì cho

ÿӃn thӡi ÿiӇm này (1-4-1975), ÿӏch biӃt rҩt rõ, ta sӁ dӗn sӭc tiӃn công quy mô lӟn vào

Sài Gòn - Gia Ĉӏnh ÿӇ kӃt thúc sӵ nghiӋp giҧi phóng hoàn toàn miӅn Nam, thu non

sông vӅ mӝt mӕi. Vì thӃ, “bҩt ngӡ hiӋn nay chӫ yӃu là ӣ khâu thӡi gian”; “Thӡi gian

hiӋn nay phҧi tính tӯng ngày. Phҧi thҫn tӕc, thҫn tӕc, toàn thҳng, nhҩt ÿӏnh toàn

thҳng”2.

Ngay sau cuӝc hӑp cӫa Bӝ Chính trӏ sáng ngày 31 tháng 3 và khi các bӭc ÿiӋn

quan trӑng trên ÿây cӫa ÿӗng chí Lê Quҭn, Bí thѭ thӭ nhҩt Ban Chҩp hành Trung

ѭѫng Ĉҧng, cӫa Ĉҥi tѭӟng Tәng tѭ lӋnh Quân ÿӝi nhân dân ViӋt Nam Võ Nguyên

Giáp gӱi ÿi, liên tiӃp có thêm các bӭc ÿiӋn khҭn nӳa cӫa Quân ӫy Trung ѭѫng gӱi

vào Quân ӫy MiӅn, Bӝ Tѭ lӋnh B2 mà tinh thҫn cѫ bҧn là: “C̯n có k͇ ho̩ch tͱc

kh̷c t̵p trung pháo lͣn, ph̯n nào xe tăng và b͡ binh, nhân lúc ÿ͓ch hoang mang,

di͏t b͕n b̩i binh mͣi ch̩y v͉, tiêu di͏t m͡t b͡ ph̵n s˱ ÿoàn 18, ÿánh chi͇m Xuân

L͡c, áp sát Biên Hòa. Kh͙ng ch͇ ÿ˱ͫc sân bay Biên Hòa thì không quân (ÿ͓ch) nh̭t

tác dͭng, ÿ͓ch ͧ Sài Gòn sͅ hoang mang to”3.

Cө thӇ hѫn, trong bӭc ÿiӋn cùng ngày gӱi cho các ÿӗng chí Phҥm Hùng, Văn

TiӃn DǊng, Trҫn Văn Trà, Quân ӫy Trung ѭѫng chӍ rõ: “Phía Ĉông, t̵p trung l͹c

l˱ͫng tăng, pháo th̵t m̩nh ÿánh ngay b͕n S˱ ÿoàn 18, tiêu di͏t Xuân L͡c, áp sát

Biên Hòa, tri͋n khai ngay pháo h̩ng n̿ng kh͙ng ch͇ sân bay Biên Hòa, có ÿi͉u ki͏n

t͙t hay l͹c l˱ͫng mͣi sͅ ÿánh chi͇m Ô C̭p (VǊng Tàu), c̷t sông Lòng Tàu”4.

1 Lê Duҭn: Th́ vào Nam, Nxb Sӵ thұt, Hà Nӝi, 1986, tr.401, 402

2 Trích ĈiӋn văn sӕ 957/TK, 18 giӡ ngày 1-4-1975, ký tên: Văn

3 ĈiӋn khҭn ngày 2 tháng 4 cӫa Quân ӫy Trung ѭѫng. Dүn theo Ĉҥi tѭӟng Võ Nguyên Giáp: Tәng hành dinh

trong mùa Xuân toàn thҳng. Nxb. Chính trӏ Quӕc gia, H., 2000, tr.267.

4 Dүn theo Ĉҥi tѭӟng Võ Nguyên Giáp: Tәng hành dinh trong mùa Xuân toàn thҳng, Sÿd, tr.268.

2.6 Page 16

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Ngày 7 tháng 4 năm 1975, Trung ѭѫng Cөc duyӋt kӃ hoҥch tiӃn công Sài Gòn -

Gia Ĉӏnh, trong ÿó nhҩn mҥnh: nӃu cҳt ÿѭӧc Quӕc lӝ 4 và diӋt ÿѭӧc Sѭ ÿoàn 18 thì

ÿӝt kích ngay vào Sài Gòn, không chӡ lӵc lѭӧng vào ÿӫ.

Nhѭ thӃ, vào ÿҫu tháng 4 năm 1975, Xuân Lӝc trӣ thành mӝt trong nhӳng mөc

tiêu chiӃn lѭӧc ÿѭӧc ÿһt ra trong tính toán cӫa cѫ quan lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo cao nhҩt cӫa

ta trӣ thành mӝt trong nhӳng nhân tӕ có ý nghƭa quyӃt ÿӏnh tӟi khҧ năng tұn dөng

thӡi cѫ, ÿánh ÿӏch bҩt ngӡ ÿӇ nhanh chóng giҧi phóng hoàn toàn Sài Gòn - Gia Ĉӏnh

trѭӟc mùa mѭa 1975. Vì rҵng, vào khoҧng thӡi gian ÿó sau khi mҩt Quân khu 1,

Quân khu 2, ÿӏch rҩt hoang mang, lo lҳng nhѭng vүn còn rҩt ngoan cӕ. Chúng cho

rҵng, ta còn phҧi cӫng cӕ nhӳng vùng mӟi giҧi phóng; phҧi chuҭn bӏ thêm 1 hoһc 2

tháng nӳa mӟi có thӇ ÿánh vào Sài Gòn. Bӝ Tәng tham mѭu quân lӵc ViӋt Nam

Cӝng hòa tính toán: ÿӕi phѭѫng chӍ có khҧ năng tăng cѭӡng cho miӅn Ĉông Nam bӝ

nhiӅu nhҩt là mӝt quân ÿoàn và phҧi ít nhҩt là hai tháng, quân ÿoàn ÿó mӟi vào tӟi

chiӃn trѭӡng. Trong khi ÿó, Bӝ trѭӣng Quӕc phòng Mӻ Sѫlexinhgiѫ coi viӋc Ĉà

Nҹng rѫi vào tay ÿӕi phѭѫng có tҫm quan trӑng, nhѭng ÿҩy cǊng chӍ là “mӝt trұn

chiӃn tѭѫng ÿӕi nhӓ”. Sau này, hӗi tѭӣng lҥi nhӳng ngày tháng ҩy Tәng thӕng Mӻ

Giêrôn Pho cho hay: “Mӑi ngѭӡi ÿӅu biӃt rҵng nhӳng vҩn ÿӅ ӣ ViӋt Nam rҩt nghiêm

trӑng, nhѭng dѭӡng nhѭ không ai biӃt ÿѭӧc nguy kӏch ÿӃn mӭc nào”. Chính vì vұy,

cuӕi tháng 3, ÿҫu tháng 4 năm 1975, Mӻ, ThiӋu gҩp rút chҩn chӍnh Quân khu 3 và 4,

dӗn lӵc lѭӧng lұp tuyӃn phòng thӫ mҥnh ӣ Phan Rang, Xuân Lӝc và Tây Ninh nhҵm

ngăn chһn và ÿҭy lùi cuӝc tiӃn công cӫa ta, giӳ thӃ cҫm cӵ cho tӟi mùa mѭa, sau ÿó

sӁ tính toán bѭӟc ÿi tiӃp. Cho ÿӃn ÿҫu tháng 4-1975, ÿӏch có trong tay 7 sѭ ÿoàn bӝ

binh, 5 tiӇu ÿoàn biӋt ÿӝng quân, 33 tiӇu ÿoàn pháo binh, 12 thiӃt ÿoàn xe tăng và xe

thiӃt giáp, 1360 máy bay, 1496 tàu, xuӗng chiӃn ÿҩu trên sông, trên biӇn. Ĉӗng thӡi,

vào lúc ÿó, Mӻ cҩp tӕc lұp cҫu hàng không chuyên chӣ vǊ khí hҥng nһng gӗm xe

tăng và ÿҥi bác tiӃp viӋn cho quân ÿӝi Sài Gòn; lӋnh cho tàu sân bay Hencӕc cùng

300 lính thӫy ÿánh bӝ Mӻ tiӃn vào khu vӵc biӇn Ĉông… Ngày 2 tháng 4 năm l975,

Cao Văn Viên - Tәng tham mѭu trѭӣng quân lӵc ViӋt Nam Cӝng hòa, lӟn tiӃng

tuyên bӕ: “Cӕ thӫ tӯ Phan Rang trӣ lҥi”. Viên Tѭ lӋnh Quân ÿoàn 3 NguyӉn Văn

Toàn ÿѭӧc lӋnh trҩn giӳ Phan Rang. Ĉӗng thӡi, tuyӃn phòng ngӵ mҥnh xung quanh

2.7 Page 17

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Sài Gòn cǊng gҩp rút ÿѭӧc cӫng cӕ Uâyen - viên tѭӟng bӕn sao, kҿ ÿã phҧi cuӕn cӡ

rút khӓi miӅn Nam ViӋt Nam tháng 3 năm 1973, ÿѭӧc lӋnh trӣ lҥi Sài Gòn (28-3-

1975), bàn mѭu tính kӃ ÿã nói vӟi NguyӉn Văn ThiӋu rҵng, phҧi giӳ cho ÿѭӧc Xuân

Lӝc, mҩt Xuân Lӝc là mҩt Sài Gòn. Và ngay hôm ÿó, Uâyen cùng Cao Văn Viên tӟi

Xuân Lӝc ÿӇ quan sát và chӍ huy viӋc xây dӵng phòng tuyӃn nѫi ÿây. Tҥi Xuân Lӝc,

ÿӏch bӕ trí mӝt lӵc lѭӧng mҥnh gӗm Sѭ ÿoàn 18 còn nguyên vҽn và mӝt sӕ tiӇu ÿoàn

bҧo an, cҧnh sát phòng ngӵ trong công sӵ kiên cӕ. Và khi ChiӃn dӏch Xuân Lӝc nә ra,

ÿӏch còn tăng viӋn thêm Lӳ ÿoàn dù sӕ 1, Lӳ ÿoàn 3 thiӃt giáp, ChiӃn ÿoàn 3 (Sѭ

ÿoàn 5), Liên ÿoàn 7 biӋt ÿӝng quân và các trung ÿoàn thiӃt giáp sӕ 315, 318, 320

vào mһt trұn Xuân Lӝc. Trong khi ÿó, bên trong thӏ xã, bӝ máy kìm kҽp cӫa ÿӏch hҫu

nhѭ còn nguyên vҽn vӟi tәng cӝng khoҧng 1522 tên. Báo chí phѭѫng Tây hӗi bҩy giӡ

xem Xuân Lӝc là “chiӃc ӕc xoáy cuӕi cùng” quyӃt ÿӏnh sӕ phұn Sài Gòn - và cǊng là

sӕ phұn cuӝc chiӃn. Còn ngөy quyӅn, ngөy quân Sài Gòn mӋnh danh Xuân Lӝc là

mӝt “phòng tuyӃn thép”. Sѭ ÿoàn trѭӣng Sѭ ÿoàn 18 Lê Minh Ĉҧo lӟn tiӃng tuyên bӕ

“tӱ thӫ” Xuân Lӝc bҵng mӑi giá!

VӅ phía ta, do tҫm quan trӑng cӫa Xuân Lӝc nên lӵc lѭӧng tham gia chiӃn dӏch

này gӗm có Quân ÿoàn 4 (sѭ ÿoàn 6, 1, 7), Trung ÿoàn ÿӝc lұp 95B và lӵc lѭӧng vǊ

trang tҥi chӛ.

Nhѭ thӃ, nhӳng ngày ÿҫu tháng 4 năm 1975, Xuân Lӝc trӣ thành nѫi ÿӑ sӭc,

ÿӑ lӵc, ÿӑ ý chí giӳa các bên tham chiӃn. Tҫm quan trӑng cӫa Xuân Lӝc chҷng nhӳng

ÿѭӧc thӇ hiӋn rҩt rõ ӣ mөc tiêu mà mӛi bên ÿһt ra mà nhѭ thӵc tӃ lӏch sӱ ÿã chӭng tӓ,

nó còn ÿѭӧc biӇu lӝ tính chҩt và mӭc ÿӝ rҩt quyӃt liӋt, rҩt phӭc tҥp cӫa cuӝc chiӃn

diӉn ra tҥi mҧnh ÿҩt này, tӯ ngày 9 ÿӃn ngày 21 tháng 4 năm 1975. Nhӳng ngày ÿҫu,

tuy bӏ thiӋt hҥi nһng, mӝt sӕ mөc tiêu ven và trong thӏ xã bӏ Quân giҧi phóng ÿánh

chiӃm nhѭng ÿӏch vүn ngoan cӕ chӕng ÿӥ, tăng viӋn và ÿiên cuӗng phҧn kích. Ĉӗng

thӡi chúng dùng các loҥi bom có sӭc sát thѭѫng và mӭc hӫy diӋt lӟn ÿánh vào trұn

ÿӏa ta. Ta cǊng bӏ tәn thҩt nһng. Cuӝc chiӃn diӉn ra trong thӃ giҵng co. Trѭӟc tình

hình ÿó, Bӝ Tѭ lӋnh MiӅn quyӃt ÿӏnh chuyӇn tӯ tiӃn công thҷng vào thӏ xã sang ÿánh

lӵc lѭӧng tiӃp ӭng cӫa ÿӏch ӣ vòng ngoài, chia cҳt Xuân Lӝc vӟi Biên Hòa, cҳt

ÿѭӡng sӕ 2 tӯ Xuân Lӝc ÿi Bà Rӏa, chһn ÿӏch tӯ Biên Hòa, Trҧng Bom lên phҧn kích.

2.8 Page 18

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Hai chiӃn ÿoàn 43, 48 cӫa Sѭ ÿoàn 18 ngөy và Lӳ ÿoàn 3 thiӃt giáp bӏ ÿánh thiӋt hҥi

nһng; mӝt sӕ ÿѫn vӏ khác cӫa ÿӏch bӏ loҥi khӓi vòng chiӃn ÿҩu. ĈӇ tránh bӏ bao vây,

tiêu diӋt, ÿêm ngày 20 rҥng 21 tháng 4 năm 1975, ÿӏch buӝc phҧi tháo chҥy khӓi

Xuân Lӝc. Ngày 21 tháng 4, quân ta tiӃn vào thӏ xã. Toàn tӍnh Long Khánh ÿѭӧc giҧi

phóng. “Cánh cӱa thép” bҧo vӋ Sài Gòn tӯ phía Ĉông bӏ ÿұp tan. ChiӃn thҳng Xuân

Lӝc làm rung chuyӇn toàn bӝ hӋ thӕng phòng ngӵ cӫa ÿӏch xung quanh Sài Gòn;

mѭu toan co cөm ÿӇ duy trì trҥng thái giҵng co chӡ cho mùa mѭa tӟi cӫa Mӻ và Sài

Gòn trӣ thành “mây khói”. Sau chiӃn thҳng vang dӝi này cӫa ta, tinh thҫn ÿӏch vӕn ÿã

hoҧng loҥn càng thêm hoҧng loҥn, suy sөp. Xét vӅ tәng thӇ, ChiӃn thҳng Xuân Lӝc là

mӝt trong sӕ nhӳng nhân tӕ quan trӑng ÿҧm bҧo cho quân và dân ta thӵc hiӋn thành

công quyӃt tâm giҧi phóng hoàn toàn miӅn Nam trѭӟc mùa mѭa 1975 - ÿiӅu mà trѭӟc

khi ChiӃn dӏch Xuân Lӝc mӣ màn vүn ÿang còn là mӝt băn khoăn cӫa các cҩp chӍ

ÿҥo chiӃn lѭӧc, cӫa Bӝ Tѭ lӋnh ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh và cǊng là ÿiӅu mà kҿ thù

trѭӟc ÿó không ngӡ tӟi…

Thұt vұy, sau khi ta giҧi phóng Xuân Lӝc, mӝt loҥt sӵ kiӋn liên quan trӵc tiӃp

tӟi sӕ phұn cuӝc chiӃn ÿã liên tiӃp diӉn ra. Sau khi Xuân Lӝc thҩt thӫ, tӕi hôm ÿó

(21- 4-1975), NguyӉn Văn ThiӋu ÿành phҧi tӯ chӭc; Trҫn Văn Hѭѫng lên thay trong

bӕi cҧnh tình hình nӝi bӝ giӟi cҫm quyӅn Sài Gòn ÿã rҩt rӕi bӡi và chiӃn dӏch di tҧn

cӫa ngѭӡi Mӻ ÿang xúc tiӃn ráo riӃt vӟi nhӏp ÿӝ ngày càng tăng. Ngay hôm sau, 22

tháng 4, Ĉҧng ӫy, Bӝ Tѭ lӋnh ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh thông qua và chính thӭc phê

duyӋt kӃ hoҥch tiӃn công giҧi phóng Sài Gòn - Gia Ĉӏnh. TiӃp ÿó, ngày 23 tháng 4,

phía bên kia ÿҥi dѭѫng, tҥi trѭӡng Ĉҥi hӑc Tulan (Tulane) ӣ Niu Oóclêăng (Neo

Oneans), Tәng thӕng Mӻ Giêrôn Pho tuyên bӕ: Cuӝc chiӃn ÿã chҩm dӭt ÿӕi vӟi

ngѭӡi Mӻ.

28 năm sau kӇ tӯ ngày diӉn ra trұn chiӃn quyӃt liӋt Xuân Lӝc, nhìn lҥi, càng

thҩy rõ hѫn tҫm vóc cӫa sӵ kiӋn lӏch sӱ này; càng thêm xúc ÿӝng và tӵ hào vӅ nghӏ

lӵc phi thѭӡng, gѭѫng chiӃn ÿҩu, hy sinh anh dǊng cӫa bao cán bӝ, chiӃn sƭ ÿã ngã

xuӕng tҥi ÿây, tҥi cӱa ngõ Sài Gòn trѭӟc giӡ phút khҳp hai miӅn Nam - Bҳc bӯng lên

sҳc ÿӓ cӫa rӯng cӡ và rӯng hoa trong ngày vui Ĉҥi thҳng.

2.9 Page 19

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Cùng vӟi bao sӵ kiӋn khác, ChiӃn thҳng Xuân Lӝc là mӝt chҩm son chói sáng

trong trang sӱ hào hùng mӝt thӡi ÿánh Mӻ cӫa dân tӝc ViӋt Nam ta.

T.V.H

LONG KHÁNH XѬA

ThS.TRҪN QUANG TOҤI

Phó chͯ t͓ch, T͝ng th˱ ký H͡i

Khoa h͕c L͓ch s͵ t͑nh Ĉ͛ng Nai.

HuyӋn Long Khánh ÿѭӧc tách ra tӯ huyӋn Xuân Lӝc vào năm 19911, là huyӋn

thuӝc khu vӵc trung du cӫa tӍnh Ĉӗng Nai có diӋn tích 497,75 km2 vӟi 18 xã phѭӡng,

thӏ trҩn2. Phía bҳc giáp huyӋn Ĉӏnh Quán; ÿông bҳc và ÿông nam giáp huyӋn Xuân

Lӝc; tây bҳc giáp huyӋn Thӕng Nhҩt; tây nam giáp huyӋn Long Thành; nam giáp

huyӋn Châu Ĉӭc tӍnh Bà Rӏa - VǊng Tàu. Dân sӕ toàn huyӋn hiӋn có 200.8223 ngѭӡi

vӟi nhiӅu thành phҫn dân tӝc Hoa, Chăm, Châu ro, trong ÿó ngѭӡi Châu ro có 4.015

ngѭӡi (2084 nӳ).

Theo Ĉ̩i Nam nh̭t th͙ng chí do Quӕc sӱ quán triӅu NguyӉn biên soҥn: Long

Khánh trѭӟc năm 1836 nguyên là ÿӏa bàn sinh sӕng cӫa ngѭӡi dân tӝc, gӑi là “man

sách” thuӝc hai thӫ Long An và Phѭӟc Khánh và mӝt sӕ buôn sóc ngѭӡi dân tӝc ӣ

Bình Thuұn sӕng xen kӁ. Tháng 3-1836, Bӕ chánh Biên Hòa là Phҥm Duy Trinh tâu

xin triӅu ÿình và ÿѭӧc phép mӝ dân, khai khҭn ÿӃn vùng núi Chӭa Chan. ĈӃn năm

Minh Mҥng thӭ 18 (1837), lұp huyӋn Long Khánh trên cѫ sӣ nhұp hai thӫ Long An

và Phѭӟc Khánh, thuӝc phӫ Phѭӟc Tuy tӍnh Biên Hòa, ranh giӟi phân ÿӏnh nhѭ sau:

“Ӣ phía bҳc phӫ 29 dһm, ÿông ÿӃn tây cách 80 dһm, nam ÿӃn bҳc cách 88 dһm. Tӯ

huyӋn lӷ qua phía ÿông ÿӃn ÿӏa giӟi huyӋn Tuy Ĉӏnh tӍnh Bình Thuұn 43 dһm; tây

ÿӃn ÿӏa giӟi huyӋn Long Thành 37 dһm; nam ÿӃn ÿӏa giӟi huyӋn Phѭӟc An 17 dһm;

1 Theo QuyӃt ÿӏnh 107/HĈBT ngày 10-4-1991 cӫa Hӝi ÿӗng Bӝ trѭӣng

2 Gӗm các xã Thӯa Dӵc, Long Giao, Sông Nhҥn, Nhѫn Nghƭa, Bàu Sen, Suӕi Tre, Bình Lӝc, Bҧo Quang,

Bҧo Vinh, Xuân Ĉѭӡng, Xuân Mӻ, Xuân QuӃ, Xuân Thanh, Xuân Lұp, Xuân Tân, Xuân Thҥnh, Xuân ThiӋn,

và thӏ trҩn Xuân Lӝc.

3 Sӕ liӋu ÿiӅu tra ngày 1-4-1999.

2.10 Page 20

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

bҳc ÿӃn ÿӏa giӟi huyӋn Phѭӟc Bình 71 dһm. HuyӋn có 6 tәng: Long Xѭѫng, Long

Cѫ, An Trҥch, An ViӉn, Tұp Phѭӟc, Khánh Nhân và 36 xã thôn, 451 sӕ ÿinh. Ngѭӡi

dân tӝc ít ngѭӡi trên ÿӏa bàn huyӋn Long Khánh ÿѭӧc vua Minh Mҥng ÿһt cho các

chӳ Tòng, Lâm, Ĉào, Lý, Dѭѫng và Mai ÿӇ làm hӑ.

Theo Biên Hòa s͵ l˱ͫc cӫa Lѭѫng Văn Lӵu, năm 1878, huyӋn Long Khánh có

hai tәng là Bình Lâm Thѭӧng (có 8 làng) và An ViӉn (có 6 làng):

Tәng Bình Lâm Thѭӧng

Tәng An ViӉn

An Lӝc, có 1 xóm Ĉҩt Mӟi

Cam Ĉѭӡng (Bàu Lùng) có 1 ҩp Cam

Ĉѭӡng

Bình Lӝc

Cam Mӻ (Gia Tao) có 3 ҩp Gia Trҫn,

Hôn, Ruӝng Chim

Gia Ray có 1 ҩp Bҧo Chánh

Cam Ngôn (La Vân) có 1 ҩp Cam Ngôn

Hѭng Lӝc

Cam Tiêm (Bambrѫ)

Phú Lӝc, hai xóm Lӝc, Bѭng Cѫ

La Minh (Bo Ngôt) có 1 ҩp La Minh

Tân Lұp

Thoҥi Hѭѫng (Gian) có 2 ҩp Ĉҩt Nѭӟc,

Ĉҩt Ĉӓ

Tân Phong có 1 ҩp Phong Lӝc

Xuân Lӝc

Ngày 24 tháng 7 năm 1957, chính quyӅn Sài Gòn ra Nghӏ ÿӏnh 131-

BNV/HC/NĈ thành lұp tӍnh Long Khánh gӗm quұn Xuân Lӝc có mӝt tәng Bình Lâm

Thѭӧng và quұn Ĉӏnh Quán gӗm hai tәng Bình Tuy và Tà Lài.

Ĉӕi vӟi cách mҥng, sau tháng 8-1945 và trong kháng chiӃn chӕng thӵc dân

Pháp, ÿӏa bàn Long Khánh thuӝc huyӋn Xuân Lӝc, tӍnh Biên Hòa. Trong kháng chiӃn

chӕng Mӻ cӭu nѭӟc (1954 - 1975), huyӋn Long Khánh ngày nay thuӝc huyӋn Xuân

Lӝc, tӍnh Long Khánh (1954 - 1966); tӯ 1966 ÿӃn 1971, thuӝc huyӋn Xuân Lӝc, tӍnh

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Bà Rӏa - Long Khánh; tӯ 1971 ÿӃn 1973, thuӝc huyӋn Xuân Lӝc, phân khu Bà Rӏa; tӯ

1973 ÿӃn 1975, thuӝc huyӋn Xuân Lӝc, tӍnh Bà Rӏa - Long Khánh. Sau ngày miӅn

Nam hoàn toàn giҧi phóng, Long Khánh vүn là ÿӏa bàn thuӝc huyӋn Xuân Lӝc. ĈӃn

năm 1991, do yêu cҫu thӵc hiӋn công cuӝc ÿәi mӟi và ÿӇ thuұn tiӋn trong viӋc quҧn

lý ÿӏa bàn, huyӋn Long Khánh ÿѭӧc thành lұp nhѭ ngày nay gӗm 18 ÿѫn vӏ hành

chính: thӏ trҩn Xuân Lӝc là trung tâm cӫa huyӋn lӷ; xã Xuân Thanh; xã Xuân Bình

tách thành 2 xã Xuân ThiӋn và Bình Lӝc; xã Xuân Vinh tách thành 2 xã Bҧo Vinh và

Bҧo Quang; xã Xuân Lұp tách thành 3 xã Tân Lұp, Suӕi Tre và Bàu Sen; xã Xuân

Tân tách thành 3 xã Xuân Tân, Xuân Thanh, Nhѫn Nghƭa; xã Xuân Mӻ tách thành 2

xã Xuân Mӻ và Long Giao; xã Xuân Ĉѭӡng thành 2 xã Xuân Ĉѭӡng và Thӯa Ĉӭc;

xã Xuân QuӃ tách thành 2 xã Xuân QuӃ, Sông Nhҥn.

Long Khánh nҵm trên ÿӏa bàn trung du, ÿӏa hình tѭѫng ÿӕi bҵng phҷng vӟi hai

loҥi ÿҩt chính:

- Nhóm ÿá bӑt chiӃm ÿӃn 45,92% quӻ ÿҩt. Loҥi ÿҩt này tuy có hҥn chӃ vӅ ÿӏa

hình dӕc mҥnh, tӹ lӋ lүn ÿá cao, nhѭng có ÿӝ phì cao, xӕp, có thӇ bӕ trí trӗng nhӳng

loҥi cây có giá trӏ kinh tӃ cao nhѭ ÿұu nành, thuӕc lá, các loҥi cây ăn trái, cây hoa

màu...

- Nhóm ÿҩt ÿӓ phong hóa tӯ dung nham phun trào tӯ nhӳng miӋng núi lӱa cách

ÿây hàng triӋu năm chiӃm 37,43% quӻ ÿҩt, rҩt thuұn lӧi cho viӋc phát triӇn các loҥi

cây công nghiӋp dài ngày, ngҳn ngày.

VӅ khí hұu, Long Khánh có hai mùa mѭa và nҳng. Mùa mѭa thѭӡng bҳt ÿҫu tӯ

tháng 5 và kӃt thúc vào cuӕi tháng 11. Mùa khô tӯ tháng 12 ÿӃn tháng 4 sang năm.

VӅ rӯng, trѭӟc năm 1901, Long Khánh vӟi tәng Bình Lâm Thѭӧng là 1 trong 8

tәng cӫa tӍnh Biên Hòa có nhiӅu rӯng vӟi nhiӅu loҥi gӛ quý nhѭ sao, dҫu, cҭm, gõ nӕi

liӅn vӟi rӯng tӍnh Bà Rӏa, Ĉӗng Nai thѭӧng, Bình Thuұn. Tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20, rӯng bӏ

khai thác ÿӇ trӗng cây cao su vӟi hàng chөc ngàn ha. Trong kháng chiӃn chӕng Pháp

và Mӻ (1945 - 1975), rӯng Long Khánh tiӃp tөc bӏ tàn phá nһng nӅ bӣi bom ÿҥn và

chҩt ÿӝc hóa hӑc cӫa Mӻ, ÿӇ lҥi hұu quҧ nһng nӅ trên hӋ sinh thái và cҧ con ngѭӡi.

3.2 Page 22

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Sau ngày miӅn Nam hoàn toàn giҧi phóng, trѭӟc áp lӵc cӫa viӋc thiӃu lѭѫng thӵc,

rӯng tiӃp tөc bӏ phá ÿӇ lұp rүy trӗng hoa màu và cây lѭѫng thӵc.

Long Khánh là vùng ÿҩt có con ngѭӡi sinh sӕng rҩt sӟm. Nhӳng di chӍ khҧo cә

tӯ lòng ÿҩt ÿӓ bazan ӣ Xuân Lӝc, Long Khánh là sӵ khҷng ÿӏnh cho kӃt luұn này:

- Di chӍ Suӕi Chӗn nҵm trên sѭӡn ÿӗi bazan nâu ÿӓ ven bӡ suӕi Pháp

thuӝc xã Bҧo Vinh1. Nhӳng di chӍ này cho thҩy sӵ lan tӓa và giao thoa văn hóa mҥnh

giӳa văn hóa Sa HuǤnh và truyӅn thӕng thӡi ÿҥi kim khí - thӡi ÿҥi sҳt văn hóa Ĉӗng

Nai.

- Ĉһc biӋt quҫn thӇ di tích kiӃn trúc mӝ bҵng ÿá lӟn ӣ Hàng Gòn là mӝt di

tích ÿһc sҳc ӣ Long Khánh. Mӝ ÿá (hay mӝ cӵ thҥch) Hàng Gòn thuӝc ҩp Hàng Gòn2,

xã Thӟi Giao, huyӋn Long Khánh (nay thuӝc xã Xuân Thanh) ÿã ÿѭӧc Bӝ Văn hóa

thông tin xӃp hҥng di tích quӕc gia năm 1998.

- Bӝ sѭu tұp qua ÿӗng nhiӅu kích cӥ vӟi nhӳng hoa văn hoҥ tiӃt ÿӝc ÿáo,

tìm thҩy ӣ Di tích Long Giao cách Hàng Gòn 4 km, minh chӭng cho sӵ phát triӇn vӅ

nghӅ luyӋn kim, tài năng và nhӳng giá trӏ tinh thҫn thông qua nhӳng hoa văn trên qua

ÿӗng cӫa ngѭӡi xѭa ӣ Long Khánh, thӇ hiӋn mӕi quan hӋ Ĉông Sѫn - Ĉӗng Nai ӣ

nhӳng thӃ kӹ sôi ÿӝng gҫn Công nguyên nhҩt3.

1 Di chӍ phát hiӋn tӯ năm 1976 và khai quұt 4 lҫn vào các năm 1978, 1979. Ĉó là mӝt khu cѭ trú cә và 1 khu

nghƭa ÿӏa riêng biӋt vӟi 9 mӝ chum vò gӕm chӭa ÿӗ tùy táng bên trong. Di vұt tìm thҩy gӗm nhiӅu hiӋn vұt

bҵng ÿá, bҵng thӫy tinh, bҵng ÿӗng... có niên ÿҥi khoҧng thӃ kӹ thӭ I trѭӟc Công nguyên. HiӋn vұt ÿá có: 1

cuӕc, 80 rìu bôn, 5 ÿөc, 14 bàn mài, 6 dao gһt, 1 chày nghiӅn, 1 bùa ÿeo, 10 khuôn ÿúc rìu bҵng sa thҥch,

13 mҧnh vòng, 2 khuyên tai. Ĉӗ ÿҩt nung có: 14 dӑi se sӧi, 2 ÿҥn, 2 quҧ cân cùng 9 chum vò làm quan tài

và 8 nӗi tùy táng. Ĉӗ thӫy tinh có: 1 vòng tay và 2 khuyên tai có 3 mҩu xanh lөc. Ĉӗ kim loҥi có: 5 rìu ÿӗng, 5

kiӃm sҳt, 1 liӅm và 1 thuәng sҳt. Tҥi di chӍ Hàng Gòn 9, nhiӅu mӝ chum và ÿӗ tùy táng bên trong bҵng ÿá,

gӕm, sҳt cǊng ÿѭӧc tìm thҩy.

2 Năm 1927, trong viӋc mӣ ÿѭӡng phөc vө cho viӋc khai thác thuӝc ÿӏa ӣ vùng ÿҩt ÿӓ bazan, kӻ sѭ cҫu

ÿѭӡng ngѭӡi Pháp J.Bouchot ÿã phát hiӋn và khai quұt di chӍ mӝ cӵ thҥch Hàng Gòn 3 lҫn trong năm 1927

và 1929. Mӝ cӵ thҥch Hàng Gòn ÿã thu hút sӵ chú ý cӫa nhiӅu hӑc giҧ phѭѫng Tây. Toàn quyӅn Ĉông

Dѭѫng ÿã xӃp mӝ cә Hàng Gòn vào danh mөc “Nhӳng di tích lӏch sӱ quan trӑng nhҩt cӫa Liên bang năm

1930”.

Mӝ cӵ thҥch Hàng Gòn dҥng hình hӝp kín nҵm chìm trong lòng ÿҩt sâu 1,7m cùng vӟi hàng trө ÿá xung

quanh. Theo Bouchot và H.Parmentier, hҫm mӝ có dҥng hình hӝp chӳ nhұt ÿѭӧc lҳp ghép bӣi 6 tҩm ÿan ÿá

hoa cѭѫng nҵm theo hѭӟng ÿông tây; ӣ giӳa có 4 hàng cӝt gӗm: 8 trө bҵng sa thҥch hoһc ÿá bazan cao tӟi

2,5 - 3 mét vӟi ÿҫu khoét lõm hình yên ngӵa, 2 trө còn lҥi là 2 tҩm ÿan lӟn 7,2 x 1,1 x 0,85m nһng hàng

chөc tҩn. Di chӍ mӝ cӵ thҥch Hàng Gòn ÿѭӧc ÿoán ÿӏnh tuәi tӯ 2000 - 2.500 năm, thӇ hiӋn nӛ lӵc to lӟn, sӵ

sáng tҥo, tài tә chӭc, sӭc mҥnh cӝng ÿӗng cӫa ngѭӡi xѭa ӣ Long Khánh.

3 Ĉӏa chí Ĉӗng Nai, tұp III, Nxb. Ĉӗng Nai, 2001, trang 40.

3.3 Page 23

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Long Khánh có vӏ trí khá quan trӑng cҧ vӅ quân sӵ, chính trӏ, kinh tӃ. Ĉѭӡng

Quӕc lӝ 1 ÿi qua huyӋn, con ÿѭӡng huyӃt mҥch nӕi liӅn ra miӅn Trung, miӅn Bҳc,

cӱa ngõ án ngӳ phía ÿông nam ÿӇ vào thành phӕ Biên Hòa và Sài Gòn. Quӕc lӝ 20

nӕi Quӕc lӝ 1 tӯ ngã ba Dҫu Giây ÿi lên Tây Nguyên. Liên tӍnh lӝ sӕ 2 tӯ Long

Khánh nӕi liӅn vӟi thӏ xã Bà Rӏa xuӕng vùng ven biӇn VǊng Tàu. TuyӃn xe lӱa xuyên

ViӋt Bҳc - Nam ÿi qua Long Khánh.

Chính vì thӃ trong hai cuӝc kháng chiӃn, ÿһc biӋt trong kháng chiӃn chӕng Mӻ,

ngөy quyӅn Sài Gòn ÿã lұp tӍnh Long Khánh, mà thӏ trҩn Xuân Lӝc hiӋn nay, là tӍnh

lӷ. Vào cuӕi cuӝc chiӃn tranh giҧi phóng dân tӝc, thӏ xã Long Khánh trӣ thành chiӃn

trѭӡng ác liӋt. Ĉӏch xây dӵng tuyӃn phòng thӫ vӳng chҳc vӟi lӵc lѭӧng mҥnh nhҩt

cӫa Quân ÿoàn 3 ÿӇ bӏt kín cӱa ngõ vào Sài Gòn. Ta tұp trung Quân ÿoàn 4 cùng các

lӵc lѭӧng ÿӏa phѭѫng quyӃt phá vӥ tuyӃn phòng thӫ cuӕi cùng cӫa ÿӏch, mӣ cӱa ngõ

cho ÿҥi quân tiӃn vào giҧi phóng Sài Gòn, hoàn thành sӵ nghiӋp giҧi phóng miӅn

Nam, thӕng nhҩt Tә quӕc.

Năm 1858, thӵc dân Pháp nә súng ӣ Ĉà Nҹng mӣ ÿҫu cho công cuӝc xâm lѭӧc

ӣ ViӋt Nam. Năm 1859, Pháp chiӃm Gia Ĉӏnh. Tháng 12 năm 1861, thӵc dân Pháp

ÿánh chiӃm tӍnh Biên Hòa. Nhân dân các dân tӝc ít ngѭӡi ӣ Long Khánh, Xuân Lӝc

ÿã nhiӅu lҫn kӃt hӧp vӟi quân triӅu ÿình tҩn công quân Pháp, tham gia nghƭa quân

Trѭѫng Ĉӏnh kháng Pháp. Chính thӵc dân Pháp ÿã phҧi thú nhұn: “Quân khͧi nghƭa

ÿã thành công trong vi͏c lôi kéo nhͷng b͡ l̩c ng˱ͥi Th˱ͫng ͧ ven biên giͣi Biên

Hòa - Bà R͓a; tr˱ͣc ÿó nhͷng b͡ l̩c này v̳n ÿͱng ngoài cu͡c chi͇n. Vi͏c tham gia

cͯa nhͷng b͡ l̩c này chͱng t͗ cu͡c khͧi nghƭa ͧ Biên Hòa ÿã có m͡t trͫ l͹c quan

tr͕ng”1.

Ngày 20 tháng 8 năm 1864, Bình Tây Ĉҥi nguyên soái Trѭѫng Ĉӏnh hy sinh.

Trѭѫng QuyӅn thay cha lãnh ÿҥo nghƭa quân. Phan Chánh, mӝt sƭ phu yêu nѭӟc tӵ

xѭng là Bình Tây Phó nguyên soái hӝi vӟi Trѭѫng QuyӅn lұp căn cӭ Giao Loan

(Rӯng Lá), tұp hӧp ngѭӡi yêu nѭӟc các nѫi vӅ kháng chiӃn, nghƭa quân thѭӡng xuyên

tұp kích giһc ӣ Biên Hòa – Bà Rӏa. ĈӃn tháng 1 năm 1865, De La Rousse dүn quân

1 Ĉӏa chí Ĉӗng Nai, tұp III. Nxb. Ĉӗng Nai 2001, trang 189.

3.4 Page 24

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

ÿánh vào căn cӭ Giao Loan. Phҫn lӟn nghƭa quân rút ra Bình Thuұn, mӝt bӝ phұn

theo Trѭѫng QuyӅn rút vӅ Tây Ninh tiӃp tөc kháng chiӃn.

Vӟi ÿҩt ÿӓ phì nhiêu, Long Khánh là vùng ÿҩt màu mӥ ÿӇ tӯ cuӕi thӃ kӹ 19

ÿҫu thӃ kӹ 20 khi xâm lѭӧc nѭӟc ta, tѭ bҧn thӵc dân Pháp thӵc hiӋn viӋc bóc lӝt tài

nguyên thiên nhiên bҵng cách cѭӟp ÿҩt, nѫi ngѭӡi dân tӝc sinh sâng lâu ÿӡi ÿӇ khai

thác cao su. Âm mѭu và ý ÿӗ bóc lӝt thuӝc ÿӏa cӫa thӵc dân Pháp ÿã ÿѭӧc Pôn Ĉume

(Paul Doumer), toàn quyӅn ӣ Ĉông Dѭѫng bӝc lӝ công khai: “... kͿ ngh͏ thu͡c ÿ͓a

ph̫i ÿ˱ͫc l̵p ra ÿ͋ s̫n xṷt nhͷng gì mà kͿ ngh͏ Pháp không s̫n xṷt ÿ˱ͫc… Ĉ͙i

vͣi n˱ͣc Pháp, các thu͡c ÿ͓a ÿͱng trên m͕i quan ÿi͋m mà xét, ngay c̫ trên lƭnh v͹c

kͿ ngh͏ nͷa ch͑ là nhͷng căn cͱ ho̩t ÿ͡ng giúp cho n˱ͣc Pháp bành tr˱ͣng ÿ˱ͫc ra

xa ho̩t ÿ͡ng cͯa mình trên th͇ giͣi”. Ĉӗng thӡi hҳn khuyӃn khích sӵ ÿҫu tѭ và khai

thác thuӝc ÿӏa cӫa tѭ bҧn Pháp: “...Vi͏c thi͇t l̵p kͿ ngh͏ ͧ thu͡c ÿ͓a ch͑ có th͋ ÿ˱ͫc

khuy͇n khích không giͣi h̩n n͇u nó không t͝n h̩i gì cho kͿ ngh͏ chính qu͙c”1.

Mêlin (Méline), Giám ÿӕc Hӝi Kӻ nghӋ và Canh nông năm 1891 bӝc lӝ rõ hѫn: “...

liӅn sҧn xuҩt thuӝc ÿӏa phҧi giӟi hҥn ӣ chӛ là cung cҩp cho chính quӕc nhӳng nguyên

liӋu ÿҫu tiên”2.

Vùng ÿҩt ÿӓ bazan cӫa Long Khánh rҩt phù hӧp vӟi viӋc phát triӇn các loҥi cây

nguyên liӋu, do vұy tӯ vùng ÿҩt này tѭ bҧn thӵc dân ÿã hình thành nhiӅu công ty khai

thác cao su.

Năm 1905, Công ty nông nghiӋp Suzannah (Société Argricole de Suzannah)

ÿѭӧc thành lұp. Cây cao su ÿҫu tiên ÿѭӧc Công ty này trӗng vào năm 1906 tҥi Dҫu

Giây. Công ty Cao su Ĉông Dѭѫng (Société Indochinoise des Plantations d’héveas,

gӑi tҳt là SIPH, thành lұp năm 1906. Công ty Cao su Ĉӗng Nai (Les caouchouse du

Donnai, gӑi tҳt là LCD), tӭc Công ty Kӻ nghӋ và Rӯng Biên Hoà trѭӟc kia, thành lұp

năm 1908. Năm 1910, Công ty Ĉӗn ÿiӅn Ĉҩt Ĉӓ (Plantations des Terrouges, viӃt tҳt

là SPTR) lұp 2 ÿӗn ÿiӅn Courtenay (Cҭm Mӻ) và Long Thành. Công ty Ĉӗn ÿiӅn

1 Paul Doumer, L’indochine Francais (Souvenire) Paris 1905, trang 392. Trích lҥi trong Giai c̽p công nhân

Vi͟t Nam nh·ng năm tŕͳc khi thành lͅp Ĉ̻ng. Nxb. Khoa hӑc xã hӝi, 1978, trang 18.

2 Nhѭ trên

3.5 Page 25

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Xuân Lӝc thành lұp mӣ Ĉӗn ÿiӅn Hàng Gòn năm 1911. Năm 1911, Công ty Ĉӗn ÿiӅn

An Lӝc ÿѭӧc thành lұp.

Hҫu hӃt các công ty cao su ÿӅu mӝ dân tӯ các tӍnh miӅn Bҳc, miӅn Trung vào

làm phu nhѭ các tӍnh Nam Ĉӏnh, Hà Nam, Thái Bình, Ninh Bình, Nhân Hóa, NghӋ

An, Quҧng Bình, Quҧng Trӏ... Tӯ năm 1914 ÿӃn trѭӟc năm 1945, riêng Công ty Cao

su SIPH ÿã mӝ 316.000 phu. Công ty Cao su Ĉҩt Ĉӓ (SPTR) cùng thӡi gian mӝ trên

200.000 phu.

TiӅn lãi cӫa tѭ bҧn thӵc dân Pháp qua kinh doanh cao su tӹ lӋ thuұn vӟi nhӳng

nӛi cӵc nhөc mà nhân dân, ÿӗng bào dân tӝc ít ngѭӡi và công nhân cao su chӏu ÿӵng.

Sӵ khai thác cao su cӫa tѭ bҧn thӵc dân Pháp ӣ vùng ÿҩt ÿӓ Long Khánh làm

xuҩt hiӋn ÿӝi ngǊ công nhân cao su kiên cѭӡng, bҩt khuҩt trong ÿҩu tranh giành ÿӝc

lұp và giҧi phóng dân tӝc sau này.

Cҧnh sӕng cӫa công nhân ÿӗn ÿiӅn cao su ÿã ÿѭӧc Pôn Mônê (Paul Monet)

viӃt trong quyӇn Hai ng͕n l͵a (Entre deux feux), dù mӟi chӍ phҧn ánh mӝt phҫn vӟi

thӵc tӃ, nhѭ sau: “Tr˱ͣc khi ͧ B̷c ra ÿi, ng˱ͥi ta ÿã hͱa phát g̩o không m̭t ti͉n

cho phu, nh˱ng khi ÿ͇n ÿ͛n ÿi͉n thì ng˱ͥi ta ÿã phát g̩o trͳ vào l˱˯ng. Vͫ ng˱ͥi

cai hay giám th͓ bán g̩o vͣi giá 2 ÿ͛ng m͡t h͡c, g̩o này r̭t x̭u, ng˱ͥi phu ÿ͉u

ph̫i t͹ th͝i ṋu ḽy mà ăn. Ng˱ͥi phu ÿã ph̫i u͙ng n˱ͣc su͙i hay n˱ͣc ngu͛n vì

không có n˱ͣc u͙ng, vài ng˱ͥi ÿã ph̫i ḽy lá rͳng v͉ ṋu u͙ng. Giao kèo là 3 năm,

nh˱ng công ty ÿã tìm cách kéo dài ra 4 năm b̹ng cách vin vào cͣ “chͯ nh̵t và

nhͷng ngày l͍ ng˱ͥi phu không ÿi làm (ng˱ͥi ta ch͑ coi nhͷng ngày này là nhͷng

ngày ngh͑ ÿ͙i vͣi cai và các giám th͓, còn phu thì không ÿ˱ͫc). Nh˱ng sau 4 năm,

ng˱ͥi phu may còn s͙ng sót, cǊng không có cách nào quay v͉ xͱ sͧ vì h͕ không có

ti͉n và qu̯n áo. H͕ bu͡c ph̫i ͧ l̩i làm và ký thêm giao kèo nͷa. M͟i tháng theo quy

ÿ͓nh ÿ˱ͫc tr̫ 12 ÿ͛ng, nh˱ng nhͷng ngày b͏nh và ngày ngh͑ thì không ÿ˱ͫc tr̫

l˱˯ng. M͟i tháng ng˱ͥi ta bͣt vào ti͉n l˱˯ng 5 hào ÿ͋ trͳ vào s͙ ti͉n 6 ÿ͛ng mà

ng˱ͥi phu ÿã ÿ˱ͫc lãnh tr˱ͣc khi ÿi. Ng˱ͥi ta ÿã hͱa công ty sͅ tr̫ ph̯n thu͇ thân

hàng năm trong thͥi gian giao kèo cho ng˱ͥi phu, nh˱ng ng˱ͥi ta ÿã không giͷ lͥi

3.6 Page 26

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

hͱa và thân nhân cͯa nhͷng ng˱ͥi phu ͧ các làng quê ÿã bu͡c ph̫i tr̫ ph̯n thu͇

này”1.

Ĉӗn ÿiӅn cao su thӡi Pháp thuӝc chính thӵc là lãnh ÿӏa riêng biӋt cӫa tѭ bҧn,

ÿӗng thӡi chính là “ÿӏa ngөc trҫn gian” cӫa phu cao su vұy:

“Cao su xanh t͙t ch͙n này

M͟i cây bón m͡t xác ng˱ͥi công nhân

H̵n thù trͥi ÿ̭t khôn c̯m

Càng t˱˯i dòng mͯ, càng b̯m ru͡t gan”2.

Bӏ áp bӭc ÿӃn cùng cӵc, công nhân ÿӗn ÿiӅn cao su ӣ Long Khánh ÿã vùng lên

ÿҩu tranh ÿӇ tӵ bҧo vӋ quyӅn sӕng cӫa mình. Nhӳng cuӝc ÿҩu tranh này là yӃu tӕ ÿӇ

công nhân ÿoàn kӃt hѫn, yêu thѭѫng gҳn bó hѫn, tích lǊy nhiӅu kinh nghiӋm vӅ ÿҩu

tranh và ngày càng hiӇu rõ bҧn chҩt kҿ bóc lӝt hѫn.

Nhân dân huyӋn Long Khánh có truyӅn thӕng văn hóa lâu ÿӡi, truyӅn thӕng

ÿҩu tranh chӕng áp bӭc, ÿһc biӋt ÿӝi ngǊ công nhân tuy mӟi ra ÿӡi tӯ ÿҫu thӃ kӹ 20,

nhѭng rҩt ÿoàn kӃt gҳn bó trong quá trình lao ÿӝng. Tҩt cҧ là nhӳng ÿiӅu kiӋn quan

trӑng ÿӇ nhân dân Long Khánh phát huy truyӅn thӕng này trong quá trình ÿҩu tranh

giҧi phóng dân tӝc và xây dӵng bҧo vӋ Tә quӕc.

T.Q.T

ÂM MѬU CӪA Ĉӂ QUӔC MӺ ĈӔI VӞI MIӄN NAM

VIӊT NAM SAU HIӊP ĈӎNH PARIS (1973 – 1975)

TRҪN NAM TIӂN

Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Khoa h͕c Xã h͡i và

Nhân văn Thành ph͙ H͛ Chí Minh

1 Lӏch sӱ phong trào công nhân cao su ViӋt Naln. Nxb. Trҿ, 1993, tr 29.

2 Ca dao cӫa công nhân cao su miӅn Ĉông.

3.7 Page 27

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

1. Do gһp nhiӅu thҩt bҥi trên chiӃn trѭӡng, Mӻ buӝc phҧi lùi bѭӟc trong cuӝc

chiӃn tranh ӣ ViӋt Nam, ÿi ÿӃn ký HiӋp ÿӏnh Pari Paris vӅ chҩm dӭt chiӃn tranh, lұp

lҥi hòa bình ӣ ViӋt Nam (27-1-1973). Ngày 29 tháng 3 năm 1973, Bӝ ChӍ huy quân

sӵ Mӻ ӣ Sài Gòn làm lӉ cuӕn cӡ. Tѭӟng Uâyen, Tәng tѭ lӋnh quân viӉn chinh Mӻ ӣ

miӅn Nam ViӋt Nam, cùng 2.051 lính Mӻ cuӕi cùng rút khӓi miӅn Nam ViӋt Nam,

chҩm dӭt sӵ có mһt quân sӵ cӫa Mӻ ӣ ÿây. Mһc dù vұy, ÿӇ giӳ “danh dӵ, uy tín” và

vì quyӅn lӧi cӫa mình, Mӻ vүn chѭa chӏu tӯ bӓ ViӋt Nam.

Âm mѭu và chính sách cѫ bҧn cӫa ÿӃ quӕc Mӻ giai ÿoҥn sau HiӋp ÿӏnh Pari là

rút ÿѭӧc quân Mӻ ra khӓi miӅn Nam ViӋt Nam, lҩy ÿѭӧc tù binh Mӻ vӅ nѭӟc, nhѭng

vүn dùng ngөy quân ngөy quyӅn Sài Gòn làm công cө ÿӇ thӵc hiӋn “hӑc thuyӃt

Níchxѫn (Nixon)” và chính sách ViӋt Nam hóa chiӃn tranh, tiӃp tөc cuӝc chiӃn tranh

ÿӇ thӵc hiӋn chӫ nghƭa thӵc dân mӟi ӣ miӅn Nam ViӋt Nam. Mөc tiêu cӫa chúng là

biӃn miӅn Nam ViӋt Nam thành mӝt quӕc gia thân Mӻ, xóa bӓ tình trҥng hai vùng,

hai chính quyӅn, hai quân ÿӝi mà HiӋp ÿӏnh Pari - 1973 ghi nhұn. ĈiӅu này ÿѭӧc

Tәng thӕng Níchxѫn tuyên bӕ: “Mӻ sӁ tiӃp tөc công nhұn Chính phӫ ViӋt Nam Cӝng

hòa là chính phӫ hӧp pháp duy nhҩt ӣ miӅn Nam ViӋt Nam”1. ChiӃn lѭӧc “ViӋt Nam

hóa chiӃn tranh” ÿѭӧc Mӻ thӵc hiӋn theo công thӭc “quân ngөy, viӋn trӧ Mӻ và cái

gұy chӍ huy cӫa Mӻ”. Thӵc hiӋn ý ÿӗ ÿó ÿӕi vӟi miӅn Nam ViӋt Nam, chính quyӅn

Níchxѫn, sau này là chính quyӅn Giêrôn Pho, ÿã ra sӭc giúp chính quyӅn NguyӉn

Văn ThiӋu tăng cѭӡng lӵc lѭӧng mӑi mһt, nhѭ giúp chính quyӅn NguyӉn Văn ThiӋu

ÿôn quân, bҳt lính..., còn Mӻ tăng thêm viӋn trӧ quân sӵ, kinh tӃ, ÿѭa thêm nhiӅu vǊ

khí, ÿҥn dѭӧc, phѭѫng tiӋn chiӃn tranh vào miӅn Nam ViӋt Nam. ChӍ trong mҩy

tháng trѭӟc và sau khi ký HiӋp ÿӏnh Pari, Mӻ ÿã trao cho ngөy quyӅn Sài Gòn hѫn

700 máy bay, hѫn 500 khҭu pháo, hѫn 400 xe tăng, xe bӑc thép, rҩt nhiӅu tàu chiӃn

và dӵ trӳ vұt tѭ chiӃn tranh, tӟi gҫn 2 triӋu tҩn, trong ÿó có 50 vҥn tҩn ÿҥn dѭӧc, gҫn

90 vҥn tҩn xăng dҫu2. Nhӡ ÿó, quân ÿӝi Sài Gòn ÿѭӧc nâng tәng sӕ lên 1,1 triӋu

1 George C.Hening, America’s Longest War: The United States and Vietnam 1950 - 1975, Alfred A. Knopf,

NY., 1986, tr.259.

2 Văn TiӃn DǊng, Cuͱc kháng chi͗n chͩng MΏ toàn th͇ng, Nxb. Sӵ thұt, H., 1991, tr.158.

3.8 Page 28

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

ngѭӡi, tә chӭc thành 4 quân ÿoàn vӟi 1.850 máy bay các loҥi, 2.074 xe tăng, 1.601

tàu chiӃn, 1.588 khҭu pháo và hàng triӋu tҩn vұt tѭ chiӃn tranh1.

Khi rút quân ÿӝi ra khӓi ViӋt Nam, Mӻ không hӫy bӓ các căn cӭ quân sӵ ӣ

miӅn Nam ViӋt Nam nhѭ quy ÿӏnh cӫa HiӋp ÿӏnh Pari mà giao lҥi toàn bӝ các căn cӭ

quân sӵ ҩy cho quân ÿӝi Sài Gòn. Máy bay Mӻ ÿѭӧc chuyӇn sang các căn cӭ cӫa Mӻ

ӣ Thái Lan, Philíppin. NӃu có “xung ÿӝt” xҧy ra, lӵc lѭӧng Mӻ sҹn sàng chi viӋn cho

quân ÿӝi Sài Gòn ÿһt ӣ căn cӭ gҫn ViӋt Nam là rҩt lӟn, gӗm 15.200 quân, 1.020 máy

bay, 56 tàu chiӃn...2.

Bên cҥnh ÿó, Mӻ vүn giӳ lҥi hѫn hai vҥn cӕ vҩn quân sӵ ÿӝi lӕt dân sӵ, lұp lҥi

bӝ chӍ huy quân sӵ trá hình, tiӃp tөc viӋn trӧ quân sӵ, kinh tӃ cho quân ngөy Sài Gòn.

Riêng ӣ Sài Gòn, các nhóm cӕ vҩn quân sӵ ÿѭӧc ÿәi thành các tә chӭc “dân sӵ” vӟi

hѫn 9.000 ngѭӡi, trong ÿó có nhiӅu ngѭӡi ÿã nhanh chóng thay ÿәi chӭc năng quân

sӵ và chuyӇn sang công chӭc cӫa chính phӫ ViӋt Nam (ViӋt Nam Cӝng hòa)3. ĈӇ chӍ

huy và ÿiӅu hành cuӝc chiӃn tranh cho phù hӧp vӟi tình hình mӟi, Mӻ ÿәi tên cѫ

quan chӍ huy quân sӵ MACV (Military Assistance Command, Vietnam) thành cѫ

quan tùy viên quӕc phòng (DAO - Defense Attache Office). Cѫ quan tình báo CIA

hoҥt ÿӝng ÿѭӟc danh nghƭa tә chӭc USAID United States Agency lnternational

Development). Lӵc lѭӧng này trӣ thành mӝt lӵc lѭӧng quan trӑng giúp ngөy quyӅn

Sài Gòn trong viӋc thӵc hiӋn chiӃn lѭӧc “ViӋt Nam hóa chiӃn tranh”. Rõ ràng, chính

quyӅn NguyӉn Văn ThiӋu “ÿѭӧc sӵ ӫng hӝ ÿҫy ÿӫ cӫa Mӻ ÿӇ thӇ hiӋn mӝt chính

sách hòa giҧi chính trӏ và tiӃp tөc tiӃn công quân sӵ”4.

TiӃp tөc nhұn viӋn trӧ cӫa Mӻ, ÿѭӧc cӕ vҩn Mӻ chӍ huy, chính quyӅn ThiӋu

ngang nhiên phá hoҥi HiӋp ÿӏnh Pari. Vӟi mӝt kӃ hoҥch tiӃp tөc chiӃn tranh sҳp ÿһt

trѭӟc khi ký HiӋp ÿӏnh, chính quyӅn ThiӋu huy ÿӝng gҫn nhѭ toàn bӝ lӵc lѭӧng, tiӃn

hành chiӃn dӏch tràn ngұp lãnh thә, nên tiӃp mӣ nhiӅu cuӝc hành quân lҩn chiӃm các

vùng do Chính phӫ Cách mҥng lâm thӡi Cӝng hòa miӅn Nam ViӋt Nam kiӇm soát;

1 Lê Mұu Hãn (chӫ biên), Ĉ̹i ć˿ng Lͣch s΅ Vi͟t Nam, Nxb. Giáo dөc, H., 1998, tr.255.

2 ViӋn Sӱ hӑc, Lͣch s΅ Vi͟t Nam 1965 - 1975, Nxb. Khoa hӑc xã hӝi, H., 2002, tr.469.

3 2 America’s Longest War: The Uniteÿ States and Vietnam 1950 - 1975, Sÿd, tr.259.

4 Giôdép, A.Amtѫ, Lͥi phán quy͇t v͉ Vi͏t Nam, Nxb. Quân ÿӝi nhân dân, H., 1985, tr.237.

3.9 Page 29

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

tiӃn hành bao vây kinh tӃ, ÿҭy mҥnh hoҥt ÿӝng gián ÿiӋp, biӋt kích, chiӃn tranh tâm

lý. Mөc ÿích cӫa chúng là chiӃm ÿҩt, giành dân, xóa bӓ hình thái “da báo”, mӣ rӝng

và cӫng cӕ vùng chúng kiӇm soát, thu hҽp ÿi ÿӃn xóa bӓ vùng giҧi phóng. Trong

vùng do chúng kiӇm soát, chúng ráo riӃt “bình ÿӏnh”, “thanh lӑc”, ÿôn quân bҳt lính,

cѭӟp bóc nhân dân, giӃt hҥi nhӳng ngѭӡi yêu nѭӟc, bҳt bӟ tù ÿày nhӳng ngѭӡi chӕng

ÿӕi. Thӵc chҩt, ÿó là hành ÿӝng tiӃp tөc chiӃn lѭӧc “ViӋt Nam hóa chiӃn tranh”,

chӕng lҥi các lӵc lѭӧng cách mҥng và nhân dân ta ӣ ViӋt Nam. Theo sӕ liӋu thӕng kê,

trong năm 1973, quân ÿӝi Sài Gòn ÿã tә chӭc 11.365 cuӝc hành quân lҩn chiӃm ӣ các

quy mô khác nhau, có sӵ chi viӋn cӫa không quân và hҧi quân1.

Vӟi nhӳng âm mѭu và biӋn pháp chiӃn lѭӧc trên, Mӻ cho rҵng trong khoҧng

thӡi gian tӯ 1973 - 1975, chúng sӁ dӗn lӵc lѭӧng vǊ trang ta ӣ miӅn Nam vӅ 15 căn

cӭ sát biên giӟi và chӍ hoҥt ÿӝng quy mô cҩp ÿҥi ÿӝi. ĈӃn nhӳng năm 1978 - 1980,

chiӃn tranh sӁ tàn lөi, chúng sӁ triӇn khai toàn diӋn nӅn kinh tӃ thӵc dân mӟi lӋ thuӝc

Mӻ, loҥi trӯ cách mҥng ra khӓi ÿӡi sӕng chính trӏ cӫa dân chúng, ÿӗng thӡi làm cho

kinh tӃ miӅn Nam hѫn hҷn kinh tӃ miӅn Bҳc2. Nhѭng thӵc tiӉn tình hình ÿã diӉn ra

không theo dӵ kiӃn chӫ quan cӫa ngѭӡi Mӻ. Vӟi viӋc quân ÿӝi Mӻ rút khӓi miӅn

Nam ViӋt Nam, nѭӟc Mӻ ÿã rѫi vào tình trҥng “cu͡c khͯng ho̫ng lòng tin”, kinh tӃ

bӏ suy sөp, nҥn lҥm phát và thҩt nghiӋp tăng nhanh hѫn, xã hӝi Mӻ bӏ rӕi loҥn, nӝi bӝ

chính quyӅn và các ÿҧng phái bӏ chia rӁ sâu sҳc. Cùng vӟi tình hình ҩy là vө bê bӕi

OatѫghӃt (Watergate)3 ÿã buӝc Níchxѫn phҧi rút lui khӓi Nhà Trҳng (tháng 8-1974),

qua ÿó ÿánh dҩu “mӝt trong nhӳng thӡi kǤ khó khăn nhҩt và bi thҧm nhҩt cӫa nѭӟc

Mӻ”4. Giê rôn Pho5 lên thay vӟi biӃt bao khó khăn chӗng chҩt cҧ trong nѭӟc Mӻ và

trên thӃ giӟi, ÿһc biӋt là trên chiӃn trѭӡng miӅn Nam ViӋt Nam. Giê rôn Pho và giӟi

cҫm quyӅn Mӻ càng tӓ ra bҩt lӵc trѭӟc sӵ suy yӃu nghiêm trӑng cӫa bӑn ngөy Sài

Gòn.

1 L͓ch s͵ Vi͏t Nam 1965 – 1975, Sÿd, tr. 472.

2 ViӋn Lӏch sӱ Quân sӵ ViӋt Nam, Cuͱc chi͗n tranh xâm ĺͻc thΉc dân mͳi cͿa ÿ͗ quͩc MΏ ͷ Vi͟t Nam, Hà

NӝI, 1991, tr.249.

3 Tháng 6 năm 1972, mӝt nhóm 5 ngѭӡi chui vào trө sӣ cӫa ӫy ban toàn quӕc Ĉҧng Dân chӫ ÿóng tҥi khu

nhà OatѫghӃt ӣ Oasinhtѫn (Washington), ÿһc khu Colombia. Trong khi tìm cách ÿһt máy ghi âm diӋn tӱ

nghe trӝm thì nhóm ÿó bӏ bҳt. Níchxѫn tìm cách che giҩu chuyӋn này, bӏt kín cuӝc ÿiӅu tra và tiӃp tөc cuӝc

vұn ÿӝng bҫu cӱ. Sau này, báo chí Mӻ ÿã phanh phui vө này trѭӟc công luұn Mӻ.

4 Theo AP ngày 6 tháng 8 năm 1974.

5 Ngày 9 tháng 8 năm 1974, Giê rôn Pho lên nҳm quyӅn và trӣ thành Tәng thӕng thӭ 38 cӫa Hӧp chӫng

quӕc Hoa KǤ.

3.10 Page 30

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Nhӳng khó khăn ӣ Mӻ ÿã ҧnh hѭӣng rҩt lӟn ÿӃn tình hình ӣ miӅn Nam ViӋt

Nam. Mӻ bҳt ÿҫu cҳt giҧm viӋn trӧ cho chính quyӅn Sài Gòn. Thӵc tӃ, viӋn trӧ quân

sӵ cӫa Mӻ cho ThiӋu bӏ giҧm dҫn, tӯ 1.614 triӋu USD năm 1972 - 1973, rút xuӕng

còn 1.026 triӋu USD năm 1973 - 1974 và 701 triӋu USD năm 1974 - 1975... Theo

tѭӟng Mӻ Giôn Mѫrây (John Maray) thì “nӃu viӋn trӧ còn 750 triӋu ÿôla, Sài Gòn chӍ

còn khҧ năng bҧo vӋ mӝt phҫn ÿҩt ÿai. NӃu xuӕng thҩp nӳa có nghƭa là xóa bӓ Cӝng

hòa ViӋt Nam”1. ĈiӅu này cho thҩy, sӵ tӗn tҥi cӫa chính quyӅn Sài Gòn phө thuӝc rҩt

lӟn vào viӋn trӧ Mӻ. Trong khi ÿó, Quӕc hӝi Mӻ ÿã quyӃt ÿӏnh cҳt giҧm viӋn trӧ cho

miӅn Nam ViӋt Nam. Tháng 1 năm 1975, Tәng thӕng Giê rôn Pho thuyӃt phөc Quӕc

hӝi viӋn trӧ 300 triӋu USD cho Nam ViӋt Nam nhѭng không thành công2.

Trong khi ÿó, quân ÿӝi Sài Gòn ÿang lâm vào tình trҥng khӫng hoҧng trҫm

trӑng, chúng liên tiӃp bӏ trӯng trӏ bӣi nhӳng ÿòn nһng nӅ cӫa quân giҧi phóng, vùng

kiӇm soát cӫa chúng dҫn dҫn bӏ thu hҽp, trong lөc ÿó lӵc lѭӧng cách mҥng ÿã lӟn

mҥnh và chiӃn thҳng. Tính ÿӃn cuӕi năm 1973, trên toàn miӅn Nam ta ÿã làm chӫ

8.690 ҩp vӟi khoҧng 4 triӋu dân; vùng tranh chҩp có khoҧng 9.000 ҩp vӟi khoҧng 3

triӋu dân3. Riêng ӣ miӅn Tây Nam bӝ, các lӵc lѭӧng cách mҥng ÿã loҥi khӓi vòng

chiӃn ÿҩu 36.500 quân, bӭc rút, bӭc hàng 103 bót, mӣ rӝng vùng giҧi phóng vӟi 666

ҩp gӗm 390.000 dân4. Sang năm 1974, kӃ hoҥch lҩn chiӃm bình ÿӏnh cӫa ÿӏch căn

bҧn bӏ thҩt bҥi. Tính chung trên toàn miӅn, quân và dân ta ÿã diӋt và bӭc rút 2.174

bót, phá 830 ҩp, giҧi phóng hѫn 10 chi khu, quân lӷ, nâng sӕ dân vùng giҧi phóng lên

gҫn 5 triӋu5.

Tӯ tháng 5 năm 1974, quân ÿӝi Sài Gòn buӝc phҧi rút bӓ các ÿӗn bót nhӓ, co

vӅ ÿóng giӳ các ÿӗn bót lӟn, tӯ ÿánh ӗ ҥt chuyӇn sang ÿánh lâu dài, tӯ càn quét

chuyӇn sang lùng sөc nhӓ, tӯ lҩn chiӃm chuyӇn sang ngăn chһn... Phҥm vi chiӃm

ÿóng cӫa quân ÿӝi Sài Gòn ӣ miӅn Nam dҫn dҫn bӏ thu hҽp dҫn. ChiӃn lѭӧc tràn ngұp

1 ĈiӋn cӫa tѭӟng Giôn Mѫrây gӣi Lҫu Năm Góc, tháng 6 năm 1974. Dүn theo Lͣch s΅ Vi͟t Nam 1965 -

1975, tr.481.

2 James S.Olson - Randy Robetrs, Where the domino fell - America and Vletnam, 1945 - 1995, NY., 1996,

tr.258.

3 Lӏch sӱ Ĉҧng Cӝng sҧn ViӋt Nam, tұp II (1954 – 1975), Nxb. Chính trӏ Quӕc gia, H., 1995, tr.617-618.

4 Lӏch sӱ ViӋt Nam 1965 - 1975, Sÿd, tr.488.

5 Lӏch sӱ ViӋt Nam 1965 - 1975, Sÿd, tr.498.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

lãnh thә ÿӃn ÿây hoàn toàn bӏ tan vӥ. Khҧ năng tӗn tҥi cӫa ngөy quyӅn Sài Gòn bӏ ÿe

dӑa nghiêm trӑng.

Nhìn chung, thӃ và lӵc cӫa Mӻ - ThiӋu ӣ miӅn Nam ViӋt Nam ngày càng suy

yӃu. Vӟi nhӳng khó khăn trong và ngoài nѭӟc, khҧ năng viӋn trӧ cho chính quyӅn Sài

Gòn ngày càng giҧm. Trѭӟc sӵ suy yӃu trҫm trӑng cӫa ngөy quyӅn Sài Gòn lúc này,

dù Mӻ có can thiӋp ÿi chăng nӳa thì cǊng không thӇ cӭu vãn nәi sӵ sөp ÿә cӫa quân

ÿӝi Sài Gòn. Có thӇ nói, “ÿây là thͥi c˯ thu̵n lͫi nh̭t ÿ͋ nhân dân ta hoàn toàn gi̫i

phóng mi͉n Nam, giành th̷ng lͫi tr͕n v́n cho cách m̩ng dân t͡c dân chͯ... Ngoài

thͥi c˯ này không có thͥi c˯ nào khác"1.

Sau ChiӃn thҳng Phѭӟc Long 6-1-1975, quân và dân ta ÿã mӣ ÿӧt tәng tiӃn

công thҫn tӕc giҧi phóng thӏ xã Buôn Ma Thuұt 10-3-1975, tiӃp ÿӃn là Kon Tum, Gia

Lai và toàn bӝ Tây Nguyên 24-3-1975, rӗi HuӃ 26-3- 1975, Ĉà Nҹng 29-3-1975. ChӍ

trong mӝt thӡi gian ngҳn, 16 tӍnh, 6 thành phӕ, thӏ xã ÿѭӧc giҧi phóng, gҫn mӝt nӱa

binh lӵc ÿӏch trên toàn miӅn Nam bӏ tiêu diӋt và tan rã. Thҳng lӧi nhanh chóng, dӗn

dұp và mҥnh mӁ cӫa quân và dân ta tҥo nên sӵ phҧn ӭng dây chuyӅn càng làm cho

ÿӏch nhanh chóng tan rã. Chính quyӅn Sài Gòn ÿang lâm vào tình trҥng khӫng hoҧng,

hoang mang và bӃ tҳc. Ngѭӡi Mӻ hoàn toàn bҩt ngӡ trѭӟc sӭc tҩn công nhѭ vǊ bão

cӫa quân và dân ta. Tuy nhiên, Mӻ vүn tiӃp tөc tiӃp sӭc cho ngөy quyӅn Sài Gòn, cӕ

gҳng duy trì chính quyӅn tay sai NguyӉn Văn ThiӋu ӣ miӅn Nam ViӋt Nam. Ĉӕi vӟi

ngѭӡi Mӻ, nӃu chҩp nhұn thҩt bҥi lҫn này là chҩp nhұn sӵ sөp ÿә hoàn toàn ӣ miӅn

Nam ViӋt Nam nói riêng và Ĉông Dѭѫng nói chung.

ĈӇ giúp ngөy quyӅn Sài Gòn kéo dài cѫn hҩp hӕi, chính quyӅn Pho ÿã lұp cҫu

hàng không khҭn cҩp tăng cѭӡng vǊ khí, trang bӏ cho quân ngөy. Tѭӟng Uâyen, cӵu

Tәng tѭ lӋnh quân viӉn chinh Mӻ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam ÿѭӧc Nhà Trҳng phái ÿӃn

Sài Gòn ÿӇ dӵng kӃ hoҥch phòng thӫ và ÿӕc thúc bӑn tay sai dӕc toàn sӭc bҧo vӋ chӃ

ÿӝ Sài Gòn.

2. Sau khi ta giҧi phóng toàn bӝ Tây Nguyên và phҫn lӟn ven biӇn miӅn Trung,

chӫ trѭѫng cӫa ÿӏch là co vӅ phòng thӫ, giӳ Quân khu 3 và Quân khu 4 trong ÿó có

1Lê Duҭn, Th́ vào Nam, Nxb. Sӵ thұt, H., 1985, tr. 362.

4.2 Page 32

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

Sài Gòn - Gia Ĉӏnh là nѫi cӕ thӫ quyӃt ÿӏnh sӵ sӕng còn cӫa chӃ ÿӝ tay sai Sài Gòn.

Lúc này, trên chiӃn trѭӡng Nam bӝ, lӵc lѭӧng quân ngөy vүn còn khá lӟn (10 sѭ

ÿoàn tăng cѭӡng gӗm bӝ binh + dù + thӫy quân lөc chiӃn + 8 liên ÿoàn biӋt ÿӝng

quân + 11 thiӃt ÿoàn + 33 tiӇu ÿoàn pháo binh + 3 sѭ ÿoàn không quân + 27 liên ÿoàn

ÿӏa phѭѫng quân...), tuy vӅ tinh thҫn hoang mang dao ÿӝng rҩt mҥnh, nhѭng cǊng

chѭa ÿӃn mӭc tan rã hӛn loҥn. Phҫn lӟn lӵc lѭӧng này ÿӏch bӕ trí tұp trung chung

quanh Sài Gòn, triӇn khai thành nhiӅu tuyӃn ngăn chһn tӯ xa ÿӃn gҫn, trên mӛi tuyӃn

có các khu vӵc phòng thӫ then chӕt nhѭ Xuân Lӝc (cӱa ngõ vòng ngoài trên hѭӟng

phòng ngӵ chӫ yӃu), Biên Hòa - Long Bình, Phú Lӧi - Bình Dѭѫng, Ĉӗng Dù - Cӫ

Chi, Tân An - BӃn Lӭc... (ӣ khu vӵc tuyӃn giӳa).

Vӟi Sài Gòn là hang ә cuӕi cùng cӫa ngөy quyӅn Sài Gòn nên NguyӉn Văn

ThiӋu ÿã cӕ gҳng ÿӃn mӭc cao nhҩt ÿӇ mong ngăn chһn sӵ sөp ÿә nhanh chóng cӫa

chúng. Mӻ cǊng ra sӭc cӭu vӟt chính quyӅn tay sai cӫa mình. Ngày 28-3-1975, tѭӟng

Uâyen, Tham mѭu trѭӣng lөc quân Mӻ, ÿѭӧc cӱ ÿӃn Sài Gòn vҥch kӃ hoҥch phòng

thӫ cho ngөy quyӅn Sài Gòn. Ӣ tuyӃn ngoҥi vi thành phӕ, chúng bӕ trí 1 sѭ ÿoàn và 1

lӳ ÿoàn chia thành 4 khu vӵc phòng thӫ. Trong tuyӃn nӝi ÿô, chúng tә chӭc thành 5

liên khu, chӕng thâm nhұp và nәi dұy. Trong ÿó, Uâyen quyӃt ÿӏnh xây dӵng mӝt

tuyӃn phòng thӫ chӕt tҥi thӏ xã Phan Rang nӕi liӅn vӟi Xuân Lӝc làm căn cӭ trung

tâm và Tây Ninh là chӕt phía tây. Ngay trong ngày 28-3- 1975, Uâyen và Cao Văn

Viên ÿã phҧi tӭc tӕc bay ra Xuân Lӝc ÿӇ quan sát và chӍ huy xây dӵng phòng tuyӃn

tҥi ÿây.

Nhѭ vұy, trong hӋ thӕng phòng thӫ Sài Gòn, Xuân Lӝc trӣ thành khu vӵc

phòng ngӵ trӑng yӃu cӫa ÿӏch ӣ Quân khu 3 trong kӃ hoҥch cӫa NguyӉn Văn ThiӋu

“cӕ thӫ Phan Rang trӣ vào” và “tӱ thӫ Long Khánh (Xuân Lӝc)”. Nhҵm bҧo vӋ Sài

Gòn tӯ phía ÿông, mӝt trӑng ÿiӇm cӫa tuyӃn phòng ngӵ tӯ xa cӫa Mӻ - ngөy chһn hai

ÿѭӡng tiӃn quân cӫa ta vӅ Sài Gòn là Quӕc lӝ 1 và Quӕc lӝ 20. Giӳ ÿѭӧc Xuân Lӝc -

Long Khánh thì tuyӃn Biên Hòa - Nhѫn Trҥch - Bà Rӏa - VǊng Tàu chѭa trӵc tiӃp bӏ

uy hiӃp, sân bay Biên Hòa và cҧ sân bay Tân Sѫn Nhҩt còn hoҥt ÿӝng ÿѭӧc.

Ĉѭӧc xem là ÿiӇm then chӕt phòng ngӵ cӫa ÿӏch ӣ hѭӟng ÿông bҳc nên ÿӏch

ÿã tұp trung mӑi khҧ năng còn lҥi ÿӇ cӕ giӳ Xuân Lӝc. Ĉӕi vӟi ngөy quyӅn Sài Gòn,

4.3 Page 33

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

“Xuân Lӝc là chìa khóa phòng thӫ Sài Gòn. ĈӇ mҩt Xuân Lӝc là mӣ cӱa cho thӫ ÿô

bӏ tiӃn công trӵc diӋn. CǊng ngang tҫm quan trӑng nhѭ vұy, viӋc mҩt Xuân Lӝc sӁ

làm cho Sài Gòn sa sút nһng ÿӃn mӭc sӵ ÿҫu hàng có thӇ phҧi ÿѭӧc cân nhҳc thành

mӝt giҧi pháp tích cӵc!”. Chúng ÿѭa vӅ ÿây toàn bӝ lӵc lѭѫng cӫa Sѭ ÿoàn 18 và 1

trung ÿoàn cӫa Sѭ ÿoàn 5 ngөy, 2 lӳ ÿoàn thӫy quân lөc chiӃn, 1 liên ÿoàn biӋt ÿӝng

quân, 1 lӳ ÿoàn dù, 2 chiӃn ÿoàn tăng thiӃt giáp, 8 tiӇu ÿoàn pháo binh, gӗm 50%

quân chӫ lӵc và 60% pháo binh cӫa Quân ÿoàn 3 ngөy, sӱ dөng máy bay vӟi mұt ÿӝ

cao ÿӇ chӕng lҥi quân chӫ lӵc cӫa ta. Vӟi khҧ năng chi viӋn tӕi ÿa hӓa lӵc không

quân, pháo binh, chúng hy vӑng có thӇ ngăn chһn làm chұm bѭӟc phát triӇn tiӃn công

cӫa ta, cӕ kéo dài ÿӃn mùa mѭa ÿӇ sau ÿó có cѫ hӝi gѭӧng lҥi nӃu ÿѭӧc Mӻ tiӃp tөc

viӋn trӧ, hoһc may ra có thӇ tranh thӫ mӝt giҧi pháp thѭѫng lѭӧng ít thua thiӋt hѫn1.

ThiӋu ÿinh ninh rҵng còn nhiӅu tháng nӳa, quân ÿӝi cách mҥng mӟi tӟi ÿѭӧc Sài

Gòn. Ngày 9 tháng 4 năm 1975, Quân ÿoàn 4 cӫa ta gӗm Sѭ ÿoàn 7, Sѭ ÿoàn 341, Sѭ

ÿoàn 6 và lӵc lѭӧng Quân khu 7 nә súng tiӃn công Xuân Lӝc. Trұn mӣ ÿҫu tҥi Xuân

Lӝc ÿѭӧc Alan Dawson (bình luұn viên quân sӵ có quan hӋ vӟi sӭ quán Mӻ tҥi Sài

Gòn) viӃt trong cuӕn 55 ngày - cu͡c sͭp ÿ͝ cͯa Nam Vi͏t Nam: “Toàn bӝ mӝt sѭ

ÿoàn cӝng sҧn tràn ÿӃn tӍnh lӷ Xuân Lӝc, mӣ ÿҫu cho trұn ÿánh gay go nhҩt trong

toàn bӝ ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh...”. Ĉӕi vӟi Mӻ và chính quyӅn Sài Gòn, trұn chiӃn

ӣ Xuân Lӝc cǊng là dӏp thӱ nghiӋm cái ÿӝ vӳng chҳc hay lung lay cӫa phòng tuyӃn

ÿó và cǊng là “mӝt nѫi thí nghiӋm khҧ năng chiӃn ÿҩu cӫa quân Nam ViӋt Nam”

ÿang trên ÿà sөp ÿә2.

Trұn ÿánh diӉn ra quyӃt liӋt. Ĉӏch tұp trung cӕ thӫ và tăng cѭӡng thêm lӵc

lѭӧng, ÿiên cuӗng phҧn kích, gây khó khăn cho ta. Trѭӟc tình hình ÿó, ta chuyӇn

sang ÿánh các lӵc lѭӧng tiӃp viӋn ӣ vòng ngoài, thӵc hành chia cҳt Xuân Lӝc vӟi

Biên Hòa, cҳt ÿѭӡng sӕ 2 tӯ Xuân Lӝc ÿi Bà Rӏa, chһn ÿánh ÿӏch tӯ Biên Hòa, Trҧng

Bom lên phҧn kích. Thӵc hiӋn lӕi ÿánh này, ta ÿã chia cҳt Xuân Lӝc vӟi Sài Gòn.

Ngày 18 tháng 4 năm 1975, Bӝ trѭӣng Quӕc phòng ngөy Trҫn Văn Ĉôn ÿi kiӇm tra

tình hình chiӃn sӵ ÿã thӕt lên: “Tình trҥng nguy ngұp thұt sӵ. Sӵ sӕng còn chӍ có thӇ

1 NhiӅu tác giҧ, Mùa xuân gi̻i phóng, Nxb. Chính trӏ Quӕc gia, H., 1997, tr.198.

2 Bҧn tin cӫa UPI ngày 12 tháng 4 năm 1975

4.4 Page 34

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

tính tӯng ngày, tӯng tuҫn, không thӇ tính tӯng tháng”. Ĉҥi sӭ Matin trong ngày 19

tháng 4 cǊng khҭn cҩp báo vӅ Oasinhtѫn tình hình tuyӋt vӑng cӫa chúng ӣ Sài Gòn.

Báo cáo có ÿoҥn: “Vӟi sӵ sөp ÿә cӫa quân ÿӝi chính phӫ ӣ Xuân Lӝc, và sӵ tiӃp viӋn

cӫa quân ÿӝi Bҳc ViӋt Nam ӣ Quân khu 3, cán cân lӵc lѭӧng ӣ vùng rӝng lӟn Sài

Gòn ÿã nghiêng hҷn vӅ phía Bҳc ViӋt Nam và ViӋt cӝng... Mѭӡi lăm ngày nӳa thì Sài

Gòn sӁ bӏ bao vây hoàn toàn. Có khҧ năng trong ba hay bӕn tuҫn nӳa sӁ rѫi vào tay

cӝng sҧn”1. Tѭӟng Mӻ Uâyen cǊng nhұn xét rҵng: “Tình hình quân sӵ tҥi Nam ViӋt

Nam ÿã tuyӋt vӑng”2. Trѭӟc tình hình ÿó, tӯ ngày 18 tháng 4, Tәng thӕng Giê rôn

Pho ra lӋnh di tҧn gҩp ngѭӡi Mӻ ra khӓi miӅn Nam ViӋt Nam.

Ngày 20 tháng 4 năm 1975, cánh quân phía ÿông cӫa ta sau khi giҧi phóng

Phan ThiӃt, Hàm Tân ÿã tiӃn ÿӃn Xuân Lӝc, phӕi hӧp vӟi Quân ÿoàn 4 uy hiӃp rҩt

mҥnh Xuân Lӝc. Trѭӟc nguy cѫ bӏ bao vây và tiêu diӋt, ÿêm 20 rҥng 21 tháng 4 năm

1975, toàn bӝ lӵc lѭӧng ÿӏch còn lҥi ӣ Xuân Lӝc rút chҥy. Xuân Lӝc ÿѭӧc giҧi

phóng. ChiӃn thҳng Xuân Lӝc ÿã làm rung chuyӇn toàn bӝ hӋ thӕng phòng thӫ cӫa

ÿӏch xung quanh Sài Gòn, làm cho tinh thҫn quân ÿӝi Sài Gòn càng thêm suy sөp. Tia

hy vӑng cuӕi cùng cӫa Mӻ - ngөy hҫu nhѭ bӏ tҳt ngҩm. Ngày 21 tháng 4 năm 1975,

chính quyӅn Mӻ ÿã cӱ D. Brao (Dean Brown) phө trách mӝt ÿoàn tàu gӗm 35 tàu

chiӃn, 4 hàng không mүu hҥm và 100 máy bay tә chӭc cuӝc hành quân “Ngѭӡi liӅu

mҥng” ÿѭa ngѭӡi Mӻ rӡi ViӋt Nam.

Khi Xuân Lӝc thҩt thӫ, Quӕc hӝi Mӻ ÿã bác bӓ nhӳng yêu cҫu cӫa Tәng thӕng

Giêrôn Pho ÿӅ nghӏ viӋn trӧ khҭn cҩp cho Sài Gòn. Ngày 22 tháng 4, ThiӋu hӑp báo

công khai lên án sӵ phҧn bӝi cӫa Mӻ ÿӕi vӟi chính quyӅn Sài Gòn: “Các ông ÿòi hӓi

chúng tôi làm ÿiӅu mà các ông ÿã thҩt bҥi vӟi nӱa triӋu binh lính tinh nhuӋ và sƭ quan

có tài vӟi gҫn 300 tӹ USD chi phí trong sáu năm trӡi. NӃu tôi không nói rҵng các ông

bӏ Cӝng sҧn ViӋt Nam ÿánh bҥi, thì tôi cǊng phҧi nói mӝt cách khiêm tӕn là các ông

cǊng không thӇ chiӃn thҳng. Nhѭng các ông ÿã tìm ÿѭӡng rút lui trong danh dӵ. HiӋn

nay, khi quân ÿӝi chúng tôi thiӃu vǊ khí, ÿҥn dѭӧc... các ông lҥi ÿòi hӓi chúng tôi làm

1 Frank Snepp, Cuͱc tháo ch̹y tán lo̹n, Ngô Dѭ dӏch, Nxb.TP. Hӗ Chí Minh, 2000, tr.268.

2 Dүn theo Cuͱc chi͗n tranh xâm ĺͻc thΉc dân mͳi cͿa ÿ͗ quͩc MΏ ͹ Vi͟t Nam, Sÿd, tr.284.

4.5 Page 35

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

mӝt ÿiӅu không thӇ làm ÿѭӧc giӕng nhѭ viӋc dùng ÿá lҩp ÿҫy ÿҥi dѭѫng”1. Ngay sau

ÿó, NguyӉn Văn ThiӋu chính thӭc tӯ chӭc trѭӟc quӕc hӝi Sài Gòn và trao quyӅn

Tәng thӕng cho Trҫn Văn Hѭѫng. Hai ngày sau, ngày 23 tháng 4 năm 1975, Tәng

thӕng Mӻ Giêrôn Pho tuyên bӕ: “Cuӝc chiӃn tranh ViӋt Nam ÿã chҩm dӭt ÿӕi vӟi

Mӻ. Không thӇ giúp ngѭӡi ViӋt Nam ÿѭӧc nӳa, hӑ phҧi ÿѭѫng ÿҫu vӟi bҩt cӭ sӕ

phұn nào ÿang ÿӧi hӑ”2, qua ÿó công khai thú nhұn sӵ bӓ cuӝc hoàn toàn sӵ can thiӋp

cӫa Mӻ ӣ miӅn Nam ViӋt Nam. Ĉӕi vӟi ngѭӡi Mӻ, qua ÿó chҩm dӭt “mӝt cuӝc chiӃn

tranh làm mҩt lòng và gây chia rӁ nhҩt trong mӝt thӃ kӹ cӫa lӏch sӵ nѭӟc Mӻ”3.

Vӟi thҳng lӧi mӣ ÿҫu Xuân Lӝc và thӃ trұn tҥo ra ÿѭӧc trong giai ÿoҥn tҥo thӃ

cӫa ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh, chúng ta ÿã làm tiêu tan nhӳng hy vӑng mӓng manh

cuӕi cùng vӅ khҧ năng có thӇ gѭӧng lҥi cӫa quân ngөy, ÿӗng thӡi châm ngòi cho mӝt

giai ÿoҥn mӟi cӫa sӵ hӛn loҥn trong tuyӋt vӑng cӫa ngөy quyӅn Sài Gòn trѭӟc giӡ

phút sөp ÿә hoàn toàn. CǊng chính trên thӃ trұn nhѭ vұy ÿã diӉn ra giai ÿoҥn thӵc

hành Tәng tiӃn công và nәi ÿұy, giáng ÿòn sҩm sét quyӃt ÿӏnh vào ngay hang ә cӫa

ngөy quyӅn Sài Gòn, giҧi phóng hoàn toàn thành phӕ Sài Gòn - Gia Ĉӏnh, giành toàn

bӝ chính quyӅn vӅ tay nhân dân. Thҳng lӧi cӫa ChiӃn dӏch Hӗ Chí Minh lӏch sӱ “ÿi

vào l͓ch s͵ th͇ giͣi nh˱ m͡t chi͇n công vƭ ÿ̩i cͯa th͇ kͽ 20”4, và mӣ ra mӝt kӹ

nguyên mӟi trong lӏch sӱ ViӋt Nam - kӹ nguyên ÿӝc lұp tӵ do và xây dӵng chӫ nghƭa

xã hӝi trên cҧ nѭӟc.

T.N.T

TÌNH HÌNH ĈӎCH - TA TRÊN CHIӂN TRѬӠNG

XUÂN LӜC - LONG KHÁNH CUӔI 1974 ĈҪU 1975

TS. NGUYӈN ĈÌNH THӔNG

Ban Tuyên giáo T͑nh uͽ Bà R͓a – VǊng Tàu

1 Ĉài phát thanh Sài Gòn, ngày 22 tháng 4 năm 1975. Dүn theo Lͣch s΅ Vi͟t Nam 1965 - 1975, Sÿd, tr. 552.

2 America’s Longest War: The United States and Vietnam 1950 - 1975, Sÿd, tr.267.

3 Pulѫ, Ńͳc MΏ và Ĉông D́˿ng t΃ Rud˿ven ÿ͗n Níchx˿n, Nxb. Thông tin - Lý luұn, H., 1986, tr.7.

4 Lê Duҭn, Báo cáo chính trͣ cͿa Ban Ch̽p hành Trung ́˿ng Ĉ̻ng t̹i Ĉ̹i hͱi ÿ̹i bi͛u toàn quͩc l̿n th΁ t́

cͿa Ĉ̻ng, Nxb. Sӵ thұt, H., 1977, tr.6.

4.6 Page 36

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

A. TÌNH HÌNH ĈӎCH:

I. Tình hình huy͏n Xuân L͡c1:

1. Xã Bҧo Ĉӏnh: có 137 gia ÿình, dân Kinh 900 ngѭӡi, có 6 ҩp: ̭p B̫o Hòa:

có mӝt ÿӗn 1 trung ÿӝi dân vӋ 25 tên, tên Bình làm trѭӣng ÿӗn, phòng vӋ dân sӵ 8

tên, có trѭӣng phó ҩp ӣ lѭu vong. ̬p B̫o Toàn: có mӝt ÿӗn 1 trung ÿӝi dân vӋ 32

tên. Phòng vӋ dân sӵ xung kích 30 tên, mӝt trѭӣng ҩp. ̬p Vi͏t ki͉u nҵm trong ҩp Bҧo

Toàn. Phòng vӋ dân sӵ có 2 toán 17 tên, trang bӏ 12 súng cácbin. Có mӝt ÿӗn Cây Da

1 trung ÿӝi dân vӋ 22 tên, tên Tham ÿӗn trѭӣng (ÿӗn nҵm trên Quӕc lӝ I); ̭p B̫o

Li͏t: có 17 tên phòng vӋ dân sӵ, (không có tӅ ҩp); ̭p Nam Hà di cѭ công giáo: mӝt

ÿӗn ӣ tҥi Cҫu 2, có 2 trung ÿӝi bҧo an (tháng 5-1974 có 1 ÿҥi ÿӝi. Ҩp Bҧo Thӏ: 1

trung ÿӝi dân vӋ ÿóng trong ҩp 32 tên. Phòng vӋ dân sӵ xung kích có 32 tên thành 1

trung ÿӝi dân di cѭ; ҩp Bҧo Ĉӏnh: mӝt cuӝc cҧnh sát 3 tên và 1 tiӇu ÿӝi cҧnh sát 12

tên, mӝt ban hӝi ÿӗng xã (cѫ quan hành chánh xã) và mӝt phân chi khu quân sӵ. Dân

sӕ 4.000 ngѭӡi. Có 4 trung ÿӝi dân vӋ 120 tên ÿóng trong dân (2 trung ÿӝi ÿóng trong

ҩp, 2 trung ÿӝi ÿѭa lên quұn). Phòng vӋ dân sӵ có 200 tên và 1 trung ÿӝi phòng vӋ

dân sӵ xung kích 30 tên. Tua Mai Thӑ Bích 8 tên.

2. Xã Bình Phú: có 273 gia ÿình, 1.859 ngѭӡi, có 1 trung ÿӝi dân vӋ 21 tên

(Trung ÿӝi 34). Phòng vӋ dân sӵ 52 tên và phòng vӋ dân sӵ xung kích 12 tên. Mӝt tua

tҥi cҫu ÿôi (Bҧo Thҳng) 1 tiӇu ÿӝi có 12 tên, mӝt ÿӗn có 1 trung ÿӝi dân vӋ (Trung

ÿӝi 84 trӵc thuӝc tiӇu khu), vѭӡn mít 25 tên. ̬p Thái Thi͏n: 1 trung ÿӝi dân vӋ ÿóng

trong ҩp (Trung ÿӝi 44) 25 tên. ̬p Dinh Ĉi͉n Ông Cung (mӟi lұp): có 2 tua 2 ÿҫu ҩp.

̬p B̫o Th̷ng: ÿӏch ÿã ÿӕt mӝt lҫn, sau ÿó ÿóng mӝt tua 12 tên tҥi Cҫu Ĉôi; ̭p Nhà

Dòng: có 5 gia ÿình 25 ngѭӡi; ̭p Thái Thi͏n: khoҧng 600 gia ÿình vӟi khoҧng 6.000

dân (chѭa rõ ÿӏch).

3. Xã Suӕi Cát: 6.189 dân (409 dân Kinh, 39 gia ÿình Hoa và ViӋt kiӅu). ̬p

Su͙i Cát: mӝt ÿӗn 1 trung ÿӝi dân vӋ (Trung ÿӝi 84) 25 tên. Cҫu Gia Liêu có 2 tua

(Trung ÿӝi 64 dân vӋ); ̭p Vi͏t ki͉u: 1 trung ÿӝi dân vӋ (Trung ÿӝi 83), 1 tiӇu ÿӝi

phòng vӋ dân sӵ xung kích, ̭p L͉u Xanh: 1 trung ÿӝi dân vӋ.

1 HuyӋn ÿӝi báo cáo Ban tác chiӃn ngày 18-7-1974.

4.7 Page 37

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

4. Xã Gia Ray: có 3 ҩp, 1 trung ÿӝi dân vӋ và mӝt phân chi cuӝc cҧnh sát 11

tên; mӝt phân chi khu 9 tên và mӝt ban tӅ xã 7 tên; ̭p Trung L˱˯ng: mӝt ÿӗn dân vӋ

25 tên, mӝt phân chi khu cҧnh sát, mӝt ban tӅ 3 tên. Dân sӕ 1.600 ngѭӡi; ̭p Trung

Nghƭa: mӝt ÿӗn 1 trung ÿӝi bҧo an ÿóng ban ngày, ÿêm bӓ. Dân sӕ khoҧng 1.200

ngѭӡi; ̭p Trung Tính: dân khoҧng 440 ngѭӡi; tҥi cây sӕ 8,5: chi khu L͡c Ninh (L˱u

vong) dân khoҧng 2.000 ngѭӡi, có 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an, 50-60 cҧnh sát, 60 phòng vӋ dân

sӵ xung kích (có quұn trѭӣng ӣ).

5. Xã Ĉӗng Tâm: có 4 ҩp: khoҧng 1.800 dân chҥy ÿi khoҧng 5.000. Ĉ͛ng Tâm

I có 1 trung ÿӝi dân vӋ, 1 tiӇu ÿӝi phòng vӋ dân sӵ xung kích; Ĉ͛ng Tâm II có 1 trung

ÿӝi dân vӋ, 1 tiӇu ÿӝi phòng vӋ dân sӵ xung kích; Ĉ͛ng Tâm III có 420 phòng vӋ vǊ

trang dân di cѭ; ̭p Chàm: khoҧng 3.000 dân.

6. Xã Bҧo Bình: ̭p m͡t có 2 tiӇu ÿoàn bҧo an (TiӇu ÿoàn 308 và 336).

7. Xã Bҧo Chánh: 1 trung ÿӝi dân vӋ 26 tên, mӝt ban tӅ 2 tên. Dân sӕ 1.200

ngѭӡi.

8. Xã Bình lӝc: có 2 ÿҥi ÿӝi bҧo an, 1 trung ÿӝi dân vӋ, mӝt tên tӅ lѭu vong, có

mӝt ÿӗn, 2 tua, dân sӕ khoҧng 800 ngѭӡi.

Lӵc lѭӧng bҧo an: Ĉҥi ÿӝi 355 tҥi chi khu Lӝc Ninh; Ĉҥi ÿӝi 358 tҥi ÿӗn 129;

Ĉҥi ÿӝi 133 tҥi căn cӭ 3; Ĉҥi ÿӝi 356 tҥi căn cӭ 4; Ĉҥi ÿӝi 319 tҥi căn cӭ 5; TiӇu ÿoàn

343 tҥi Ĉӗng Tâm (Ĉҥi ÿӝi 1 căn cӭ 2, Ĉҥi ÿӝi 2 căn cӭ 1, Ĉҥi ÿӝi 3 ngã ba Ông Ĉӗn,

Ĉҥi ÿӝi 4 ÿӗi 25).

II. Tình hình huy͏n Cao Su1:

1. Ĉ͛n bót và chi khu: 29. Trong ÿó: mӝt chi khu ӣ Tân Phong; mӝt hұu cӭ ӣ

Suӕi Râm; mӝt chӕt ӣ Núi Thӏ; 3 ÿӗn ӣ Cҭm Mӻ, mӝt ÿӗn ӣ Ông QuӃ; 12 bót; 3 tua;

8 vӏ trí (5 vӏ trí ӣ Cҭm Mӻ lӝ 2, 3 vӏ trí ӣ Dҫu Giây Quӕc lӝ 1).

2. Binh l͹c: có 1.955 tên các loҥi, trong ÿó: bҧo an 520 tên (1 tiӇu ÿoàn và 3

ÿҥi ÿӝi); dân vӋ 662 tên 22 trung ÿӝi và 3 tiӇu ÿӝi; phòng vӋ dân sӵ nam 1.644 tên (3

liên toán và 12 ÿӝi), 125 phòng vӋ xung kích 6 ÿӝi; phòng vӋ dân sӵ nӳ có 116 tên (5

1 Báo cáo cӫa Bà Rӏa - Long Khánh cuӕi năm 1974.

4.8 Page 38

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

toán); tӅ xã 63 tên (7 ban); cuӝc cҧnh sát 43 tên (7 cuӝc); phân chi khu 23 tên (7 phân

chi khu).

Cө thӇ tӯng xã:

- Xã Cҭm Mӻ: ÿӗn bót: có 2 ÿӗn và 5 vӏ trí dã chiӃn (ÿӗn ÿӗi Con Chim, ÿӗn

núi Con Rҳn; 5 vӏ trí dã chiӃn tӯ ngã ba ViӋt Cѭӡng ÿӃn nam Suӕi Cҧ dӑc lӝ 2). Binh

lӵc: có 428 tên, trong ÿó: bҧo an 370 tên (1 tiӇu ÿoàn và 1 ÿҥi ÿӝi); dân vӋ 28 tên

(Trung ÿӝi 75); phòng vӋ xung kích 8 tên (1 toán); tӅ xã 5 tên; cuӝc cҧnh sát 8 tên; tӅ

ҩp 6 tên (3 ban); phân chi khu 3 tên.

- Xã Ông QuӃ: ÿӗn bót: có mӝt ÿӗn, mӝt vӏ trí dã chiӃn ҩp Trung Ĉҥo. Binh lӵc

có 113 tên các loҥi. Trong ÿó có 65 tên bҧo an (Ĉҥi ÿӝi 319); 16 tên dân vӋ Trung ÿӝi

45; 13 tên phòng vӋ dân sӵ; 6 tӅ xã; 3 tӅ ҩp; 6 tên cuӝc cҧnh sát; 4 tên phân chi khu.

- Xã Hàng Gòn: có 4 ÿӗn bót. Binh lӵc có 199 tên các loҥi gӗm 95 tên dân vӋ

(4 trung ÿӝi), 77 tên phòng vӋ dân sӵ (17 phòng vӋ dân sӵ nam có trang bӏ súng), 16

tӅ xã 8 tӅ ҩp (4 ban) và 3 tên phân chi khu. Cө thӇ tӯng ҩp: ̭p Chͫ: không ÿӗn bót,

có 2 tӅ; ̭p Mi͇u Bà: 3 ÿӗn có 3 trung ÿӝi dân vӋ 70 tên, 17 tên phòng vӋ dân sӵ (1

ÿӝi), 16 tên hӝi ÿӗng xã, 3 tên phân chi khu, 2 tên tӅ ҩp; ҩp Núi Cháy: mӝt bót có 1

trung ÿӝi dân vӋ (25 tên), 2 tên tӅ ҩp.

- Xã Tân Lұp: ÿӗn bót: có mӝt bót (ҩp Suӕi Hôn), mӝt tua sӣ Tân Lұp, mӝt vӏ

trí dã chiӃn. Binh lӵc: 203 tên gӗm: 80 tên dân vӋ (3 trung ÿӝi và 1 tiӇu ÿӝi), 90 tên

phòng vӋ dân sӵ và phòng vӋ xung kích, 13 tӅ xã, 8 tӅ ҩp, 8 cҧnh sát, 4 bình ÿӏnh.

- Xã Tân Phong: có mӝt chi khu, 2 bót. Binh lӵc có 238 tên các loҥi, gӗm: 110

tên dân vӋ (4 trung ÿӝi), 115 phòng vӋ dân sӵ, 8 tӅ ҩp.

- Xã Dҫu Giây: có 3 bót, mӋt lô cҩt, 3 vӏ trí dã ngoҥi. Binh lӵc có 229 tên các

loҥi, gӗm 35 dân vӋ, 119 phòng vӋ dân sӵ, 8 tӅ xã, 6 tӅ ҩp, 8 cuӝc cҧnh sát, 8 tên phân

chi khu. Cө thӇ: ̭p A (Phan Bӝi Châu) có mӝt bót, 1 trung ÿӝi dân vӋ sӕ 27 (29 tên),

30 phòng vӋ dân sӵ (có 15 phòng vӋ xung kích); ̭p 97 (Trҫn Hѭng Ĉҥo) có mӝt bót,

3 vӏ trí dã ngoҥi, mӝt tua, 25 dân vӋ (Trung ÿӝi 26), 26 tên phòng vӋ xung kích, 30

tên phòng vӋ dân sӵ nӳ, 2 tӅ ҩp; ̭p Xăng Tr̯n Cao Vân có mӝt bót, 29 dân vӋ, 60

phòng vӋ dân sӵ, 8 tên cuӝc cҧnh sát, 2 tӅ xã, 2 tӅ ҩp, 3 phân chi khu.

4.9 Page 39

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

- Xã An Lӝc (Suӕi Tre): có 3 bót, mӝt tua, mӝt trung tâm huҩn luyӋn biӋt kích,

mӝt tӍnh ÿoàn bҧo an. Binh lӵc có 208 tên các loҥi, gӗm: 75 dân vӋ, 101 phòng vӋ

dân sӵ, 10 cuӝc cҧnh sát, 5 tӅ xã, 8 tӅ ҩp (4 ban), 5 tên hӝi ÿӗng xã, 4 tên phân chi

khu. Cө thӇ tӯng ҩp: ҩp Suӕi Tre có mӝt bót, 1 trung ÿӝi dân vӋ 25 tên, 12 phòng vӋ

dân sӵ, 2 tӅ ҩp; ̭p Nhà Th˱˯ng: không có ÿӗn bót mà ÿӏch cѫ ÿӝng ÿóng trong dân;

̭p Cây Rang: có mӝt bót, 1 trung ÿӝi dân vӋ 25 tên, 12 phòng vӋ dân sӵ, 2 tӅ ҩp; Sͧ

II: có mӝt tua 6 dân vӋ, 27 phòng vӋ dân sӵ, 2 tӅ ҩp; Trung tâm An L͡c: có mӝt bót, 1

trung ÿӝi dân vӋ 25 tên, mӝt cuӝc cҧnh sát 10 tên, mӝt ban tӅ xã 5 tên, mӝt ban hӝi

ÿӗng xã 5 tên, 2 tên tӅ ҩp, 45 tên phòng vӋ dân sӵ.

- Xã Bình Lӝc sӣ: có mӝt bót và 2 tua. Binh lӵc: dân vӋ 25 tên (3 trung ÿӝi), 75

tên phòng vӋ dân sӵ (1 liên toán có 20 phòng vӋ xung kích), 8 cҧnh sát, 10 tӅ xã, 6 tӅ

ҩp, 3 phân chi khu. Cө thӇ tӯng ҩp: ̭p Quang Trung: có mӝt tua, 1 tiӇu ÿӝi dân vӋ 12

tên, mӝt toán phòng vӋ dân sӵ 20 tên, 2 tӅ ҩp; ̭p Lam S˯n: có mӝt bót, 1 trung ÿӝi

dân vӋ ngoài bót, mӝt ban tӅ 10 tên tӅ xã, 2 tên tӅ ҩp, 8 cҧnh sát, 3 tên phân chi khu,

20 tên phòng vӋ dân sӵ; ̭p Tính Nghƭa: có mӝt tua, 1 tiӇu ÿӝi dân vӋ, mӝt toán phòng

vӋ dân sӵ 25 tên.

III. Tình hình th͓ xã Long Khánh1:

1. Lӵc lѭӧng cѫ ÿӝng và ÿóng chiӃm: * TiӇu khu (Phҥm vi nӝi ô): 4 ÿҥi ÿӝi

bҧo an và 2 ÿҥi ÿӝi bҧo vӋ, 1 ÿҥi ÿӝi hành chánh tiӃp vұn (Ĉҥi ÿӝi 410) và 1 ÿҥi ÿӝi

biӋt lұp (Ĉҥi ÿӝi 415 bҧo an). Hұu cӭ Sѭ ÿoàn 18 cǊ (thѭӡng xuyên có 1 tiӇu ÿoàn

chӫ lӵc ngөy); khu pháo binh: có 1 ÿҥi ÿӝi pháo 8 khҭu; khu thiӃt giáp: có mӝt chiӃn

ÿoàn/Trung ÿoàn 5 thiӃt giáp túc trӵc; ÿӗn Hoàng DiӋu: có 1 ÿҥi ÿӝi trinh sát (Ĉҥi ÿӝi

133) và 2 ÿҥi ÿӝi cҧnh sát dã chiӃn; khu tӍnh ÿoàn bҧo an: có 1 ÿҥi ÿӝi bҧo an; khu

sân bay có 1 ÿҥi ÿӝi hұu cӭ tiӃp vұn. * Các bót ҩp ven thӏ xã: bót Bҧo Vinh B: có 1

trung ÿӝi dân vӋ; bót Bҧo Bình A có 1 trung ÿӝi dân vӋ; bót Suӕi Chӗn có 1 trung ÿӝi

dân vӋ; bót Rҥch Dӯa có 2 ÿҥi ÿӝi cҧnh sát ÿã chiӃn. * Khu vӵc chi khu Xuân Lӝc:

ÿӗn chi khu có 4 trung ÿӝi dân vӋ, 1 trung ÿӝi cҧnh sát dã chiӃn và 1 trung ÿӝi pháo.

1 Báo cáo cӫa Bà Rӏa - Long Khánh ÿӃn cuӕi tháng 12-1974.

4.10 Page 40

▲back to top

CHIӂN THҲNG XUÂN LӜC – LONG KHÁNH…

2. Bӝ máy kӅm và xã ҩp: tӅ ҩp có 9 ban 23 tên; phòng vӋ có 789 tên (trong ÿó

có 154 phòng vӋ xung kích); tình báo và thám sát có 55 tên.

Cө thӇ: B̫o Vinh: 3 bót do 3 trung ÿӝi dân vӋ ÿóng. TӅ ҩp có 3 ban 6 tên; thám

sát có 8 tên; phòng vӋ dân sӵ có 2 toán 22 tên; ̭p Phú Th̩nh: tӅ ҩp có mӝt ban 3 tên;

Phòng vӋ có 155 tên (có 33 phòng vӋ xung kích); Phú MͿ: tӅ ҩp có mӝt ban 3 tên;

phòng vӋ có 200 tên (có 30 phòng vӋ xung kích); Phú Xuân: tӅ ҩp có mӝt ban 3 tên;

200 phòng vӋ (có 36 phòng vӋ xung kích); 16 tên thám báo; Phú L͡c: tӅ ҩp có mӝt

ban 3 tên; phòng vӋ có 200 tên (30 phòng vӋ xung kích) và 7 tên thám báo; Tân Phú:

tӅ ҩp có mӝt ban 2 tên; phòng vӋ có 60 tên (có 21 phòng vӋ xung kích); thám báo có

30 tên; Tân Xuân: tӅ ҩp có mӝt ban 3 tên, phòng vӋ có 30 tên.

B. TÌNH HÌNH TA:

I. Huy͏n Cao Su: dân sӕ: 34.028 ngѭӡi (9 xã, 27 ҩp). Trong ÿó: công nhân

2.589 ngѭӡi; dân tӝc 660 ngѭӡi; Hoa Nùng 3.683 ngѭӡi; di cѭ 1.700 ngѭӡi. L͹c

l˱ͫng A: 117 ÿӗng chí (cán bӝ phong trào 39; du kích xã 18; du kích ҩp 22; dân quân

221 xã ÿӝi 11; ҩp ÿӝi 5). L͹c l˱ͫng B: 12 ÿҧng viên (3 chi bӝ); 12 ÿoàn viên (2 chi

ÿoàn); 15 ӫy viên (4 Ban chҩp hành Công ÿoàn); 6 ӫy viên (2 Ban cán sӵ Nông hӝi);

9 hӝi viên (3 Ban Binh vұn); 2 Ban An ninh; 43 tә công ÿoàn 31 hӝi viên (2 tә nông

hӝi); du kích mұt 19 ngѭӡi.

Cө thӇ tӯng xã:

- Xã Cҭm Mӻ: dân sӕ: 2000 dân (có 330 công nhân). Trong ÿó: ̭p C̱m

Thành: trҳng; Láng Lӟn: tranh chҩp vӯa; Suӕi Sóc: tranh chҩp vӯa; Lҩp lõm giҧi

phóng: 11 gia ÿình (27 ngѭӡi) có 17 dân cҥo mӫ. L͹c l˱ͫng A: có 12 ÿӗng chí, trong

ÿó cán bӝ phong trào 7, du kích xã 3, mӝt xã ÿӝi, mӝt ҩp ÿӝi. L͹c l˱ͫng B: 29 ÿӗng

chí, trong ÿó 4 ÿҧng viên lҿ; 2 ÿoàn viên (có mӝt bí thѭ); lõm giҧi phóng 11 gia ÿình

27 ngѭӡi, mӝt ban tӵ quҧn 3 ngѭӡi, mӝt chi ÿoàn 3 ngѭӡi, mӝt Ban chҩp hành Công

ÿoàn 3 ӫy viên, 2 tә công ÿoàn 12 ÿoàn viên.

- Xã Ông QuӃ: dân sӕ 3.600 dân. L͹c l˱ͫng A có 13 ÿӗng chí (7 cán bӝ phong

trào, mӝt xã ÿӝi, mӝt ҩp ÿӝi, 6 du kích xã ҩp). L͹c l˱ͫng B: 103 ngѭӡi (trong ÿó có 2

ÿҧng viên lҿ, 3 ÿoàn viên lҿ (nӳ), mӝt Ban chҩp hành Công ÿoàn (4 ӫy viên), 12 tә