15 nam guong mat Dong Nai qua bao chi doi moi 1-8

15 nam guong mat Dong Nai qua bao chi doi moi 1-8



1 Pages 1-10

▲back to top


1.1 Page 1

▲back to top


1.2 Page 2

▲back to top


HӜI NHÀ BÁO TӌNH ĈӖNG NAI
CHӪ BIÊN: MAI SÔNG BÉ
15 NĂM GѬѪNG MҺT ĈӖNG NAI
Qua báo chí ÿәi mӟi
NHÀ XUҨT BҦN VĂN NGHӊ THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH
- 2000 -

1.3 Page 3

▲back to top


LӠI GIӞI THIӊU
Hai m˱˯i năm trͧ l̩i ÿây, cùng vͣi s͹ phát tri͋n kinh t͇ - xã h͡i, báo chí Vi͏t Nam
ÿã có nhͷng b˱ͣc chuy͋n mình lͣn lao. Ĉi͉u ÿó không ch͑ th͋ hi͏n ͧ s͙ ÿ̯u báo, l˱ͫng
xṷt b̫n ho̿c ÿ͡i ngNJ nhà báo mà còn bi͋u hi͏n sinh ÿ͡ng ͧ nhͷng tác ÿ͡ng tích c͹c cͯa
báo chí ÿ͙i vͣi s͹ nghi͏p ÿ͝i mͣi ÿ̭t n˱ͣc.
ͦ t͑nh Ĉ͛ng Nai, s͹ phát tri͋n cͯa báo chí cNJng nh˱ tác ÿ͡ng cͯa nó ÿ͙i vͣi xã h͡i
là ÿi͉u khó ai có th͋ phͯ nh̵n ÿ˱ͫc. Năm 1988, Ban tuyên giáo T͑nh ͯy k͇t hͫp vͣi m͡t
s͙ ÿoàn th͋ t͝ chͱc thăm dò d˱ lu̵n qu̯n chúng. Khi ÿó, công cu͡c ÿ͝i mͣi do Ĉ̫ng ta
khͧi x˱ͣng vͳa ti͇n hành ÿ˱ͫc hai năm, vͣi không khí sôi n͝i cͯa cu͡c ÿ̭u tranh ch͙ng
nhͷng bi͋u hi͏n tiêu c͹c trong xã h͡i. K͇t qu̫ cho th̭y: 79,5% thanh niên nông thôn, 80
% thanh niên công nhân, 61,3 % thanh niên giáo viên và 70 % thanh niên y t͇ ÿánh giá
báo chí cͯa t͑nh ÿã ÿ̭u tranh th̻ng th̷n vͣi các hi͏n t˱ͫng tiêu c͹c, góp ph̯n làm lành
m̩nh xã h͡i. Ĉ̿c bi͏t, ͧ b͡ ph̵n trí thͱc, h˯n 50% khi ÿ˱ͫc h͗i cho r̹ng ÿã ti͇p thu
ÿ˱ͥng l͙i, chͯ tr˱˯ng, chính sách cͯa Ĉ̫ng và nhà n˱ͣc phù hͫp và hi͏u qu̫ thông qua
các ph˱˯ng ti͏n thông tin ÿ̩i chúng. H˯n 10 năm sau (năm 1977 và 1988), trong k͇t qu̫
nghiên cͱu cͯa ÿ͉ tài khoa h͕c. Th͹c hi͏n ph˱˯ng châm “Dân bi͇t, dân bàn, dân làm,
dân ki͋m tra” ͧ Ĉ͛ng Nai và nhͷng ki͇n ngh͓ có nhͷng con s͙ t˱˯ng t͹, ͧ mͱc ÿ͡ cao
h˯n, qua ÿi͉u tra xã h͡i h͕c: Chͯ tr˱˯ng, chính sách cͯa Ĉ̫ng, Nhà n˱ͣc và các v̭n ÿ͉
quan tr͕ng khác trên ÿ͓a bàn dân c˱ (nông thôn và ÿô th͓) ÿ˱ͫc dân bi͇t chͯ y͇u qua các
ph˱˯ng ti͏n thông tin ÿ̩i chúng: ÿài phát thanh, truy͉n thanh (85,61% ͧ ÿô th͓ và 69% ͧ
nông thôn), truy͉n hình (83,9% ͧ ÿô th͓ và 81% ͧ nông thôn) và báo in (60% ͧ ÿô th͓ và
70% ͧ nông thôn). V̭n ÿ͉ này, ͧ công nhân và ng˱ͥi lao ÿ͡ng cNJng không khác gì m̭y
(80% qua ÿài truy͉n hình; 69,41% qua báo in và 57,5% qua ÿài phát thanh).
Th͹c t͇ , báo chí Ĉ͛ng Nai ÿã làm t͙t chͱc năng vͳa là công cͭ tuyên truy͉n chͯ
tr˱˯ng, chính sách cͯa Ĉ̫ng và nhà n˱ͣc, vͳa là di͍n ÿàn cͯa nhân dân. Qua báo chí,
nhi͉u chͯ tr˱˯ng, chính sách cͯa Ĉ̫ng và nhà n˱ͣc ÿã ÿ͇n vͣi ÿông ÿ̫o qu̯n chúng. Và
cNJng qua báo chí, ngày càng có nhi͉u ph̫n h͛i tͳ nhân dân ÿ͙i vͣi Ĉ̫ng và nhà n˱ͣc khi
ÿón nh̵n chͯ tr˱˯ng, chính sách mͣi. Ĉây là m͙i quaan h͏ tích c͹c, góp ph̯n t̩o d͹ng
m͙i quan h͏ máu th͓t giͷa Ĉ̫ng và Dân, mà n͇u không ph̫i là báo chí xã h͡i chͯ nghƭa
sͅ không th͋ nào có ÿ˱ͫc.
Khi góp ph̯n tích c͹c vào s͹ nghi͏p ÿ͝i mͣi ÿ̭t n˱ͣc, báo chí luôn ÿ͝i mͣi chính
mình. Ṱt nhiên, ÿó là quá trình không ÿ˯n gi̫n, tͳng lúc, tͳng n˯i, có nhͷng non y͇u,
th̵m chí thi͇u sót. Song, trên bình di͏n chung, báo chí Ĉ͛ng Nai ÿã không ngͳng phát
tri͋n v͉ s͙ l˱ͫng và lͣn m̩nh v͉ ch̭t l˱ͫng. Ngày nay, trên ÿ͓a bàn Ĉ͛ng Nai, chúng ta
không ch͑ có báo in, báo nói mà còn c̫ báo hình. S͙ l˱ͫng xṷt b̫n và thͥi l˱ͫng phát
thanh, phát hì ÿ͉u tăng cao r̭t nhi͉u so vͣi yt˱ͣc. Nhi͉u nhà báo Ĉ͛ng Nai thành th̩o v͉
chuyên môn, vͷng vàng v͉ b̫n lƭnh chính tr͓ ÿã có th͋ sánh ngang t̯m vͣi các nhà báo
gi͗i cͯa c̫ n˱ͣc.
Cu͙n sách 15 năm g˱˯ng m̿t Ĉ͛ng Nai qua báo chí ÿ͝i mͣi cͯa H͡i nhà báo Vi͏t
nam T͑nh Ĉ͛ng Nai b˱ͣc ÿ̯u t̵p hͫp m͡t s͙ bài báo hay và ÿo̩t gi̫i báo chí qua các
năm. So vͣi kh͙i l˱ͫng ÿ͛ s͡ nhͷng tác pẖm báo chí ÿã ÿ˱ͫc xṷt b̫n, ÿây ch͑ là m͡t

1.4 Page 4

▲back to top


ph̯n nh͗ bé. Tuy nhiên, qua cu͙n sách, b̩n ÿ͕c có d͓p hình dung quê h˱˯ng và con ng˱ͥi
Ĉ͛ng Nai trên các lƭnh v͹c kinh t͇, chính tr͓, xã h͡i. Nhi͉u s͹ ki͏n lͣn ho̿c nhͷng con
ng˱ͥi tͳng m͡t thͥi vang bong ÿã có m̿t trong b͡ s˱u t̵p này theo cách ghi nh̵n s͙ng
ÿ͡ng cͯa báo chí. Trong m͡t chͳng m͹c nào ÿó, cu͙n sách cNJng là chân dung t͹ h͕a cͯa
báo chí Ĉ͛ng Nai trên b˱ͣc ÿ˱ͥng ÿ͝i mͣi tͳ nhͷng ngày ch̵p chͷng ÿ͇n khi sánh vai
cùng vͣi nhi͉u b̩n bè c̫ n˱ͣc.
Vͣi ý nghƭa ÿó, tôi tin r̹ng cu͙n sách sͅ thú v͓ vͣi ÿông ÿ̫o b̩n ÿ͕c xa g̯n khi tìm
hi͋u v͉ m͡t vùng ÿ̭t giàu truy͉n th͙ng l͓ch s͵ - văn hóa ÿang không ngͳng thay da ÿ͝i
th͓t, v˱˯n tͣi nhͷng ÿ͑nh cao mͣi và m͡t ÿ͡i ngNJ báo chí cNJng không kém ph̯n năng ÿ͡ng
và sáng t̩o.
Biên Hòa, ngày 30/4/2000
TR̮N ĈÌNH THÀNH
Tr˱ͧng ban Tuyên giáo T͑nh ͮy Ĉ͛ng Nai

1.5 Page 5

▲back to top


CHѬѪNG I:
LӎCH SӰ - VĂN HÓA - SӴ KIӊN
VĂN BIA BIÊN HÒA
ĈӖNG NAI 300 NĂM
(1696 – 1998)
HUǣNH NG͔C TR̪NG
Kӹ niӋm 300 năm cӫa Biên Hòa Ĉӗng Nai (1698 - 1998), tӯ tháng 5 năm 1998
thành phӕ Biên Hòa ÿã tә chӭc cuӝc thi, sáng tác văn bia. Có tám bài văn bia cӫa bҧy tác
giҧ tham gia, trong ÿó tác phҭm cӫa nhà nghiên cӭu HUǣNH NGӐC TRҦNG ÿѭӧc trao
giҧi nhҩt.
Ngày 15-12-1998 Văn bia tѭӣng niӋm 300 Biên Hòa ÿã ÿѭӧc dӵng ӣ cù lao Phӕ
bên cҥnh ÿӅn thӡ LӉ thành hҫu NguyӉn Hӳu Cҧnh. Ĉó là mӝt cҧnh sông nѭӟc hӳu tình và
cNJng là mӝt ÿӏa ÿiӇm lӏch sӱ khӣi phát cho công cuӝc mӣ cõi ӣ phѭѫng Nam.
Sách sӱ chép rҵng 300 năm trѭӟc, tӯ cӱa sông Xoài Rҥp ÿӃn thѭӧng nguӗn Ĉӗng
Nguyên, núi sông mӝt dҧi mӏt mù chѭa phân ÿӏnh...
Rӯng hoang chӡ ÿӧi mӓi mòn mӝt áng khói lam chiӅu tӯ bӃp âm;
Sông xanh khao khát mӝt tiӃng chèo khua.
Cӑp, sҩu thét gҫm, muông thú chѭa ngѭӡi cai quҧn; Mһt ÿҩt âm u: không kҿ vҥch lá,
bҿ gai.
Nhà Bè nѭӟc chҧy chia hai, mӝt hôm ngã ba sông vang tiӃng hát; bìa rӯng lһng gió,
ÿêm nӑ ngân mӝt khúc ҫu ѫ…
Rӵa chһt rӯng hoang, ÿánh lӱa ÿӕt cây, gieo hҥt: mӝt hӝc thóc gһt hѫn trăm hӝc.
Nhҩt thóc nhì cau: cѫm Nai - Rӏa, cá Rí - Rang tiӃng ÿӗn tӭ xӭ.
Cù lao Phӕ bӕn phѭѫng tө hӝi: chҿ ÿá lát ÿѭӡng dӵng lҫu xây phӕ; tàu hҧi dѭѫng
mua bán chұt sông, xӭ ÿô hӝi rҵng Nam Trung không ÿâu sánh kӏp.
Ngày lҥi tháng qua, năm Mұu Dҫn, tiӃt xuân còn ҩm, tiӃng trӕng chiêng quan quân
vào ÿӃn: LӉ thành hҫu cҳm gѭѫm xuӕng ÿҩt ÿӏnh danh phӫ Gia Ĉӏnh tӯ ÿây; vҥch dӑc xҿ
ngang lұp thôn, lân, xóm, ҩp; xem ÿӏa cuӝc phân thành hai huyӋn: lҩy Ĉӗng Nai ÿһt huyӋn
Phѭӟc Long dӵng Ĉӏnh Trҩn - án ngӳ ÿӏa ÿҫu vùng ÿҩt mӟi!
Ĉҩt ÿã có tên, làng thôn có ÿình, chùa, miӃu, võ: hát xѭӟng âu ca câu quӕc thái dân
an; Văn thánh miӃu rӥ ràng, chӕn lӅu tranh vách lá: ê a chӳ nghƭa thánh hiӅn.

1.6 Page 6

▲back to top


Ĉһng Ĉҥi Ĉӝ bêu lNJ hҥi dân tanh hôi giӳa chӧ; Nguyên Thӏ Tӗn gióng trӕng kêu
oan, ba hӗi sҩm ÿӝng trѭӟc cәng ÿӃ ÿô.
Trӏnh Hoài Ĉӭc, Bùi Hӳu Nghƭa... ÿèn sách dùi mài, ÿѭa xӭ sӣ bѭӟc lên hàng văn
vұt; Thӫ Huӗng, Thӏ Vãi... kҿ tâm thành ngѭӡi trinh liӋt ghi sӵ tích cho núi, cho sông.
Nhӳng tѭӣng: trăm năm vӥ ruӝng, ÿҩt ÿiӅn mһc sӭc chim bay; hҵng tin. núi rӝng,
sông dài, trên bӃn dѭӟi thuyӅn, phӕ chӧ thênh thang, sung mұu. Nào ngӡ ÿâu: BӃn Nghé
cӱa tiӅn tan nhѭ bӑt nѭӟc; tàu sҳt, súng ÿӗng giһc ÿӃn: Ĉӗng Nai tranh ngói nhuӕm màu
mây.
Muôn ngѭӡi nhѭ mӝt, chҷng ÿӧi quan ÿòi, trӕng giөc, liӅu mình xông tӟi, mӝt lѭӥi
dao phay cNJng quyӃt ra tay dӕc sӭc ÿoҥn kình.
Hӥi ôi ! Ĉҥi ÿӗn Chí Hòa thҩt thӫ, tán lý sa cѫ, màu ÿӓ binh nhung: Biên Hòa nѭӟc
mҳt ròng ròng, thҳp nén hѭѫng thêm lұp ÿӅn thiêng thӣ hӗn tӱ sƭ.
Giһc cұy súng to, tàu lӟn lҩn vô giăng dây thép vӁ hӑa ÿӗ muӕn biӃn dân ta thành
trâu thành ngӵa: nào hay ÿâu lөc tӍnh Nam kǤ, cӡ Bình Tây lүy lӯng khҳp chӕn: dѭӟi lòng
thành, NguyӉn Lãnh Binh dҩy quân ӭng nghƭa; trên bѭng kiӋu Ĉoàn Văn Cӵ mѭu ÿҥi sӵ
phөc thù. Trҥi Lâm Trung son ÿӓ mҩy tҩm lòng: sinh vi tѭӟng, tӱ vi thҫn - sӕng chӃt anh
hùng nào ngҥi.
Trӡi Ĉông Phӕ, sáng chiӅu phӫ kín mây ÿen, bӑn Lang Sa xi xô qua lҥi; rӯng cao
su, bao kҿ kiӃp mӑi ngѭӡi , ÿám thҫy chú vҭy roi da, inh ӓi thét.
Máu lӋ chan hòa, hҥt giӕng ÿӓ Phú RiӅng nҭy mҫm tӯ ҩy; cӡ búa liӅm phҩt phӟi nѫi
hãng xѭӣng, làng thôn. Nѫi nhӳng ngѭӡi nә lӋ ӣ thӃ gian, vùng ÿӭng dұy, trұn này là trұn
cuӕi”.
Tháng Tám cách mҥng thành công: ÿӝc lұp, tӵ do - tiӃng reo hò vӥ ngӵc;
Mùa thu năm ҩy sao vàng xao xuyӃn: chiӃn khu Ĉ vang dӝi TiӃn quân ca.
Rӯng núi dang tay, ÿón ngѭӡi yêu nѭӟc;
Kҿ tұp bҳn, ngѭӡi làm thѫ, rèn gѭѫm thiêng thӅ sӕng chӃt vӟi quân thù.
Tұp kích Biên Hòa: ÿҩt ta ÿâu ÿӇ giһc thù chiӃm ÿóng; chһn ÿánh La Ngà: cҳt lӝ
giao thông không cho chúng lҥi qua.
Trұn Ĉӗng Xoài tiӃp nӕi, trұn Trҧng Bom, Trҧng Táo bùng lên; tháp canh, lô cӕt
chҳc bӅn: ÿêm hăm hai - mӝt phút tan thành bình ÿӏa.
(...)
Thӵc dân Pháp hӃt hӗn ôm ÿҫu bӓ chҥy; ÿӃ quӕc Mӻ hung hăng ӗ ҥt kéo vào...
Trұn Nhà Xanh báo cho giһc biӃt ÿҩt này không có chӛ dung thân; khám Tân HiӋp
tan tành, nói cho ngөy rõ: rҵng dây kӁm gai, tѭӣng ÿá không giam ÿѭӧc nhӳng ngѭӡi yêu
nѭӟc.
Năm sáu bӕn: sân bay Biên Hòa nҵm trong hӑng cӕi; năm sáu sáu: Tәng kho Long
Bình vұt mӑn trong túi ÿһc công.
Rӯng Sác, Lòng Tàu... sông rҥch ҩy, tàu binh, tàu chiӃn ÿâu dӉ vào ra; thành Tuy
Hҥ mҩy lҫn kho ÿҥn nә tung nhѭ trӡi long ÿҩt lӣ.

1.7 Page 7

▲back to top


Mұu thân, thӏ thành lӱa dұy: chiӃn thҳng ҳt vӅ ta.
Bҧy lăm Xuân Lӝc- cӱa thép giһc vӥ toang: ÿón ÿҥi quân giҧi phóng.
Ba mѭѫi năm sҥch bóng quân thù. Ĉӝc lұp, tӵ do: có Bác Hӗ trong ngày vui ÿҥi
thҳng.
Ba trăm năm, mӗ hôi xѭѫng máu chép lҥi mӝt trang; nghìn năm, sông núi thái bình,
nhӳng muӕn ÿӡi sau nhӟ lҥi.
TU͜I TR͂ CHͮ NH̴T 20-12-1998
BIÊN HÒA – ĈӖNG NAI VÙNG ĈҨT
GIÀU TRUYӄN THӔNG VÀ TIӄM NĂNG
NGUY͌N VĂN LINH
(Nguyên T͝ng bí th˱ BCH TW Ĉ̫ng)
Là ngѭӡi ÿã tӯng sӕng và chiӃn ÿҩu trên vùng ÿҩt “Gian lao mà anh dNJng” này, tôi
vô cùng tӵ hào và xúc ÿӝng chào ÿón mӝt sӵ kiӋn có ý nghƭa rҩt to lӟn: Xuân Mұu Dҫn
1998, tӍnh Biên Hòa trѭӟc ÿây, Ĉӗng Nai ngày nay bѭӟc vào tuәi 300 ÿҫy sӭc sӕng !
Theo các nhà sӱ hӑc, khҧo cә hӑc: Biên Hòa Ĉӗng Nai là vùng ÿҩt quҫn cѭ cӫa con
ngѭӡi cách ÿây hàng ngàn năm. Nhӳng di chӍ khҧo cә hӑc ӣ Hàng Gòn, Bình Ĉa, Suӕi
Chӗn, Cái Vҥn... cho thҩy ngѭӡi xѭa ӣ Ĉӗng Nai có cuӝc sӕng vұt chҩt và tinh thҫn khá
phong phú. Tӯ thӃ kӹ 17 ngѭӡi ViӋt ÿã có mһt cùng vӟi các dân tӝc anh em khai phá mӣ
mang vùng ÿҩt mӟi phѭѫng Nam cӫa Tә quӕc.
Mùa xuân Mұu Dҫn 1698 ÿánh dҩu bѭӟc ngoһt quan trӑng trong công cuӝc phát
triӇn ÿҩt nѭӟc. Ĉó là nhӳng năm Chѭӣng Cѫ LӉ thành Hҫu NguyӉn Hӳu Cҧnh vâng lӋnh
chúa NguyӉn Phúc Chu vào kinh lý và xây dӵng, әn ÿinh bӝ máy hành chính, tӯ ÿây chính
thӭc ÿѭa vùng ÿҩt phía Nam vào lãnh thә nѭӟc Ĉҥi ViӋt. HuyӋn Phѭӟc Long vӟi Ĉӏnh
Trҩn Biên ÿѭӧc thành lұp; ÿó chính là tiӅn thân cӫa tӍnh Biên Hòa, Ĉӗng Nai ngày nay,
huyӋn Phѭӟc Long lúc bҩy giӡ rҩt rӝng bao gӗm cҧ các tӍnh Bà Rӏa - VNJng Tàu, Bình

1.8 Page 8

▲back to top


Dѭѫng và mӝt phҫn tӍnh Bình Phѭӟc ngày nay.
ĈiӅu tôi muӕn nhҩn mҥnh trong tiӃn trình lӏch sӱ 300 năm Biên Hòa - Ĉӗng Nai ÿây
là mӝt vùng ÿҩt có bӅ dày truyӅn thӕng lӏch sӱ, truyӅn thӕng văn hóa rҩt ÿáng trân trӑng và
tӵ hào. Trên vùng ÿҩt này ông cha chúng ta lao ÿӝng, ÿҩu tranh vӟi thiên nhiên, vѭӧt qua
biӃt bao gian khә, hy sinh ÿӇ biӃn rӯng hoang thành ÿӗng ruӝng phì nhiêu, xóm làng trù
phú. Bҵng lao ÿӝng và trí tuӋ, mӗ hôi và xѭѫng máu, nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai cùng
các dân tӝc anh em ÿã xây dӵng nên Nông Nҥi Ĉҥi Phӕ, mӝt thѭѫng cҧng sҫm uҩt vào bұc
nhҩt lúc bҩy giӡ ӣ phía Nam cӫa Tә quӕc. Nhӳng vұt sҧn nhѭ ÿá Biên Hòa, gӕm Biên
Hòa, ÿѭӡng mía Biên Hòa... mӝt thӡi nәi tiӃng và ÿѭӧc ѭa chuӝng khҳp (xӭ Ĉàng Trong.
Sách Ĉҥi Nam Nhҩt Thӕng Chí còn ghi rõ: Ngѭӡi Biên Hòa chuӝng thѫ văn, siêng cày
cҩy, sӕng giҧn dӏ, thӫy chung, nghƭa tình.
Biên Hòa - Ĉӗng Nai là nѫi có Văn MiӃu ÿѭӧc xây dӵng ÿҫu tiên ӣ phía Nam vӟi
tên gӑi Văn MiӃu Trҩn Biên (1775). Ĉó là biӇu tѭӧng cӫa truyӅn thӕng văn hóa dân tӝc:
hiӃu hӑc, “tôn sѭ trӑng ÿҥo”, là nѫi ÿào tҥo, bӗi dѭӥng nhân tài cho ÿҩt nѭӟc, là nѫi gìn
giӳ tinh hoa cӫa nӅn văn hóa dân tӝc ngàn ÿӡi cӫa cha ông ta. Tӯ truyӅn thӕng văn hóa ÿó,
vùng ÿҩt Biên Hòa ÿã sҧn sinh biӃt bao nhà khoa bҧng, nhà văn hóa, trong ÿó Trӏnh Hoài
Ĉӭc là nhân vұt tiêu biӇu. Ông là ngѭӡi tài cao hӑc rӝng, mӝt vӏ quan thanh liêm, nhѭng
hѫn hӃt ông là nhà văn lӟn cӫa dân tӝc, ÿѭӧc xѭng tөng là “Gia Ĉӏnh Tam Gia”. Ông ÿӇ
lҥi nhiӅu tác phҭm, trong ÿó bӝ sách “Gia Ĉӏnh Thành Thông Chí” là mӝt công trình văn
hóa, lӏch sӱ ÿӗ sӝ rҩt giá trӏ và không thӇ thiӃu trong viӋc nghiên cӭu con ngѭӡi, vùng ÿҩt,
văn hóa ӣ phía Nam trong quá trình hình thành và phát triӇn.
Khi thӵc dân Pháp nә súng xâm lѭӧc nѭӟc ta lҫn thӭ nhҩt (1858), ÿһc biӋt khi Gia
Ĉӏnh Thành thҩt thӫ (1861), Biên Hòa trӣ thành nѫi dӯng chân xây dӵng lӵc lѭӧng nghƭa
quân chӕng Pháp cӫa nhiӅu lӵc lѭӧng yêu nѭӟc. Nhân dân Biên Hòa cùng các dân tӝc anh
em dѭӟi ngӑn cӡ khӣi nghƭa cӫa “Bình Tây Ĉҥi Nguyên Soái”, Trѭѫng Ĉӏnh ÿã xây dӵng
căn cӭ kháng chiӃn Bàu Cá, Giao Loan chӕng nhau vӟi giһc Pháp rҩt anh dNJng. Nhӳng
phong trào kháng Pháp sau ÿó nhѭ Ĉông Du, Duy Tân, các phong trào Hӝi kín nhѭ Ĉoàn
Văn Cӵ, Trҥi Lâm Trung v.v... nhӳng năm ÿҫu thӃ kӹ XX tuy không thành công nhѭng ÿã
thӇ hiӋn rõ lòng yêu nѭӟc và y chí quұt cѭӡng cӫa các tҫng lӟp nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng
Nai. Trong cuӝc khӫng hoҧng vӅ ÿѭӡng lӕi cӭu nѭӟc và giҧi phóng dân tӝc, sӵ ra ÿӡi cӫa
Ĉҧng Cӝng Sҧn Ĉông Dѭѫng (ngày 3-2-1930), nay là Ĉҧng Cӝng Sҧn ViӋt Nam, ÿánh dҩu
mӝt bѭӟc ngoһt vƭ ÿҥi cӫa dân tӝc ViӋt Nam. Tҥi Biên Hòa giai cҩp công nhân hình thành
khá sӟm, tiӃp thu Chӫ nghƭa Mác-lê Nin, trӣ thành lӵc lѭӧng nòng cӕt lãnh ÿҥo phong trào
cách mҥng ӣ ÿӏa phѭѫng. Chi bӝ Ĉҧng Cӝng Sҧn ӣ ÿӗn ÿiӅn cao su Phú RiӅng (1929), Chi
bӝ Cӝng Sҧn Tân TriӋu - Bình Phѭӟc (1935) là nhӳng hҥt giӕng ÿӓ ÿӇ lãnh ÿҥo và phát
triӇn phong trào giҧi phóng dân tӝc ӣ Biên Hòa - Ĉӗng Nai. Dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng
Cӝng Sҧn, nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai ÿã tham gia các cuӝc diӉn tұp lӟn (1930-
1931,1936-1939), giúp ÿӥ cách mҥng vѭӧt qua mӑi sӵ khӫng bӕ, ÿàn áp cӫa thӵc dân khôi
phөc phong trào cách mҥng, tiӃn tӟi cùng cҧ nѭӟc giành lҩy chính quyӅn trong cuӝc Cách
Mҥng Tháng Tám 1945. TruyӅn thӕng ÿҩu tranh kiên cѭӡng cӫa Ĉҧng bӝ và nhân dân
Biên Hòa - Ĉӗng Nai càng ÿѭӧc phát huy cao ÿӝ trong hai cuӝc kháng chiӃn thҫn thánh
cӫa dân tӝc chӕng thӵc dân ÿӃ quӕc vì sӵ nghiӋp giҧi phóng dân tӝc và thӕng nhҩt Tә
quӕc. Vӟi mӝt chiӃn khu Ĉ oai hùng, Ĉҧng bӝ Ĉӗng Nai ÿã lãnh ÿҥo cuӝc kháng chiӃn
trѭӣng kǤ lұp nên nhӳng chiӃn công to lӟn. Trong ÿó, chiӃn thҳng La Ngà năm 1948 là
mӝt sӵ kiӋn tiêu biӇu cho ý chí chiӃn ÿҩu bҩt khuҩt, tinh thҫn anh dNJng, tӵ lӵc tӵ cѭӡng,

1.9 Page 9

▲back to top


chӫ nghƭa nhân ÿҥo cách mҥng, sӵ gҳn bó keo sѫn giӳa quân và dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai.
Vӟi quyӃt tâm cao, tinh thҫn vѭӧt khó, quân và dân Biên Hòa ÿã sáng tҥo nên cách ÿánh
ÿһc công, mӣ ÿѭӡng cho viӋc hình thành binh chӫng ÿһc công - binh chӫng ÿһc biӋt tinh
nhuӋ cӫa QĈND ViӋt Nam anh hùng. Trong cuӝc kháng chiӃn chӕng Mӻ cӭu nѭӟc, tôi
ÿѭӧc vinh dӵ sӕng và lãnh ÿҥo, chӍ ÿҥo cuӝc chiӃn ÿҩu vô cùng gian khә, ác liӋt nhѭng hӃt
sӭc anh dNJng cӫa quân dân “MiӅn Ĉông gian lao mà anh dNJng, trong ÿó có quân dân Biên
Hòa - Ĉӗng Nai. Nhân dân và ÿӗng bào các dân tӝc ӣ Biên Hòa, ChiӃn khu Ĉ ÿã hӃt lòng
tham gia kháng chiӃn, ӫng hӝ kháng chiӃn, bҧo vӋ các cѫ quan lãnh ÿҥo cӫa Liên TӍnh ӫy
miӅn Ĉông, Khu ӫy miӅn Ĉông, Xӭ ӫy Nam bӝ, Trung ѭѫng cөc miӅn Nam. Cuӝc chiӃn
tranh nhân dân cӫa quân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai trong suӕt 30 năm kháng chiӃn cӵc kǤ
gian khә, ác liӋt, nhѭng dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo trӵc tiӃp cӫa Ĉҧng bӝ ÿӏa phѭѫng ÿã phӕi hӧp rҩt
nhӏp nhàng, kӏp thӡi cùng chiӃn trѭӡng toàn miӅn Nam, góp phҫn ÿánh bҥi 5 chiӃn lѭӧc
chiӃn tranh cӫa ÿӃ quӕc Mӻ và tay sai, ÿã lұp nên nhiӅu chiӃn công vang dӝi nhѭ: Nhà
Xanh (B.l.F), chiӃn thҳng sân bay Biên Hòa, Bình Giã, Tәng kho Long Bình xuân Mұu
Thân, xuân Kӹ Dұu, chiӃn thҳng Rӯng Sác. Ĉһc biӋt, bҵng chiӃn dӏch Xuân Lӝc, giҧi
phóng thӏ xã Long Khánh tháng 4 năm 1975, quân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai góp phҫn
quan trӑng cùng vӟi lӵc lѭӧng chӫ lӵc ÿã ÿұp tan tuyӃn phòng thӫ cuӕi cùng cӫa Mӻ -
Ngөy ӣ hѭӟng ÿông nam Sài Gòn, tҥo ÿiӅu kiӋn cho chiӃn dӏch Hӗ Chí Minh toàn thҳng,
giҧi phóng hoàn toàn miӅn Nam thӕng nhҩt Tә quӕc, ÿѭa ÿҩt nѭӟc bѭӟc vào kӹ nguyên
mӟi, kӹ nguyên ÿӝc lұp dân tӝc và CNXH. Sau ngày ÿҩt nѭӟc thӕng nhҩt, cuӝc chiӃn tranh
ÿã ÿӇ lҥi nhӳng hұu quҧ khá nһng nӅ cho tӍnh Ĉӗng Nai: tình trҥng thҩt nghiӋp, tӋ nҥn xã
hӝi, ruӝng ÿҩt bӏ bӓ hoang vì bom ÿҥn chiӃn tranh, thiӃu lѭѫng thӵc, kҿ thù không ngӯng
phá hoҥi công cuӝc xây dӵng CNXH... Ĉҧng bӝ Ĉӗng Nai ÿã thӵc hiӋn tӕt chính sách Ĉҥi
ÿoàn kӃt toàn dân, khҳc phөc hұu quҧ chiӃn tranh, ÿҧm bҧo an ninh chính trӏ - trұt tӵ xã
hӝi, tháo gӥ tӯng bѭӟc nhӳng khó khăn vѭӟng mҳc, phát huy ÿѭӧc sӭc mҥnh toàn dân,
tӯng bѭӟc khôi phөc và phát triӇn kinh tӃ, bѭӟc ÿҫu xây dӵng các cѫ sӣ vұt chҩt cӫa
CNXH, thӵc hiӋn có hiӋu quҧ các chính sách xã hӝi, chăm lo ÿӡi sӕng vұt chҩt và tinh
thҫn cho nhân dân.
Ĉһc biӋt tӯ sau Ĉҥi hӝi Ĉҧng toàn quӕc lҫn thӭ VI ÿӃn nay, ÿѭӡng lӕi ÿәi mӟi do
Ĉҧng khӣi xѭӟng và lãnh ÿҥo ÿã tҥo ra thӡi cѫ, vұn hӝi mӟi ÿӇ Ĉҧng bӝ và quân dân Ĉӗng
Nai phát huy mӑi tiӅm lӵc và khҧ năng vӅ kinh tӃ, lao ÿӝng, tài nguyên và quҧn lý ÿӇ xây
dӵng và phát triӇn ÿӏa phѭѫng ngày càng giành ÿѭӧc nhӳng thành tӵu trên các lƭnh vӵc.
Vӟi viӋc ÿiӅu chӍnh cѫ cҩu kinh tӃ hӧp lý ngày nay Ĉӗng Nai là mӝt tӍnh có tiӅm lӵc mҥnh
vӅ công nghiӋp. Là mӝt trong nhӳng tӍnh, thành có tӕc ÿӝ phát triӇn kinh tӃ khá cao và әn
ÿӏnh. Trên lƭnh vӵc công nghiӋp, vӟi 8 khu công nghiӋp ÿã ÿi vào hoҥt ÿӝng bѭӟc ÿҫu có
hiӋu quҧ, Ĉӗng Nai ÿang và sӁ vӳng bѭӟc cùng cҧ nѭӟc trên con ÿѭӡng công nghiӋp hóa,
hiӋn ÿҥi hóa. Trên các lƭnh vӵc kinh tӃ văn hóa, xã hӝi, an ninh và quӕc phòng... Ĉӗng Nai
ÿӅu ÿҥt nhӳng thành tӵu ÿáng phҩn khӣi. ĈiӅu tôi lѭu y là các ÿӗng chí không chӍ chú
trӑng phát triӇn kinh tӃ mà còn quan tâm ÿҫu tѭ nhiӅu trong viӋc thӵc hiӋn tӕt các chính
sách xã hӝi, sӵ nghiӋp văn hóa ӣ ÿӏa phѭѫng, chăm lo tӕt hѫn cho con ngѭӡi, bӣi thӵc hiӋn
tӕt chính sách xã hӝi, biӃt giӳ gìn các giá trӏ văn hóa, truyӅn thӕng tӕt ÿҽp cӫa dân tӝc
chính là tҥo thêm ÿӝng lӵc và ÿiӅu kiӋn phát triӇn các nguӗn nhân lӵc phөc vө cho sӵ
nghiӋp công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa cӫa ÿӏa phѭѫng. Chào mӯng vùng ÿҩt Biên Hòa -
Ĉӗng Nai bѭӟc vào tuәi 300 chính là mӝt ÿӧt sinh hoҥt chính trӏ - xã hӝi - lӏch sӱ rҩt quan
trӑng cӫa Nam bӝ nói chung và nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai nói riêng, ÿӇ chúng ta tӵ

1.10 Page 10

▲back to top


hào và tѭӣng nhӟ công lao cӫa nhӳng lӟp ngѭӡi ÿi trѭӟc ÿã khai phá xây dӵng vùng ÿҩt
mӟi cӫa Tә quӕc, cNJng là dӏp phát huy mҥnh mӁ hѫn, sáng tҥo hѫn nӳa “Hào khí Ĉông A”
cӫa thӡi kǤ dӵng nѭӟc, làm rҥng danh “Hào khí Ĉӗng Nai” cùng truyӅn thӕng MiӅn Ĉông
gian lao mà anh dNJng, thӵc hiӋn trӑn vҽn di chúc thiêng liêng cӫa Bác Hӗ kính yêu
“Thҳng ÿӃ quӕc Mӻ chúng ta sӁ xây dӵng ÿҩt nѭӟc ÿàng hoàng hѫn, to ÿҽp hѫn”. Ĉó là
truyӅn thӕng, ÿҥo lý vô cùng cao ÿҽp cӫa dân tӝc ViӋt Nam chúng ta !
Nhân dӏp Ĉҧng bӝ và nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai cùng vӟi nhân dân Sài Gòn -
thành phӕ Hӗ Chí Minh bѭӟc vào các hoҥt ÿӝng kӹ niӋm trӑng thӇ 300 năm hình thành và
phát triӇn vùng ÿҩt lӏch sӱ này, tôi nhiӋt liӋt biӇu dѭѫng nhӳng thành tích mà Ĉҧng bӝ và
nhân dân Ĉӗng Nai ÿã ÿҥt ÿѭӧc trong nhӳng năm qua. Chúc Ĉҧng bӝ và nhân dân Ĉӗng
Nai phát huy mҥnh mӁ truyӅn thӕng lӏch sӱ, văn hóa cӫa dân tӝc, ÿӗng tâm nhҩt trí, vѭӧt
qua mӑi khó khăn, thӱ thách, mѭu trí, sáng tҥo, ra sӭc thӵc hiӋn thҳng lӧi sӵ nghiӋp công
nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa vì mөc tiêu “Dân giàu, nѭӟc mҥnh, xã hӝi công bҵng và văn
minh” theo ÿӏnh hѭӟng XHCN./
NHÂN KӸ NIӊN 300 NĂM BIÊN HÒA – ĈӖNG NAI
ĈӖNG NAI TRÊN CON ĈѬӠNG
CÔNG NGHIӊP HÓA, HIӊN ĈҤI HÓA
TR̮N TH͒ MINH HOÀNG
ͮy viên Trung ˱˯ng Ĉ̫ng
Bí th˱ T͑nh ͯy Ĉ͛ng Nai
Bѭӟc vào năm 1998, Ĉҧng bӝ và quân dân Ĉӗng Nai kӹ niӋm 300 năm hình thành
và phát triӇn vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai và cNJng là bѭӟc vào năm thӭ 3 thӵc hiӋn công
cuӝc công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa ÿҩt nѭӟc theo Nghӏ quyӃt Ĉҥi hӝi Ĉҧng toàn quӕc lҫn
thӭ VIII và nghӏ quyӃt Ĉҥi hӝi Ĉҧng bӝ tӍnh lҫn thӭ VI. Tӯ ÿҫu năm ÿӃn nay, cùng vӟi

2 Pages 11-20

▲back to top


2.1 Page 11

▲back to top


viӋc phҩn ÿҩu thӵc hiӋn các nhiӋm vө kinh tӃ - xã hӝi năm 1998, Ĉҧng bӝ và quân dân
Ĉӗng Nai ÿã xây dӵng nhiӅu công trình, tә chӭc nhiӅu hoҥt ÿӝng ÿӇ chào mӯng Biên Hòa
- Ĉӗng Nai 300 năm. Càng gҫn ÿӃn ngày 19/12 ngày toàn quӕc kháng chiӃn, ÿӗng thӡi
cNJng là ngày lӉ hӝi lӟn cӫa nhân dân trong tӍnh niӋm sӵ kiӋn lӏch sӱ quan trӑng này không
khí càng tѭng bӯng nhӝn nhӏp. Mӑi cán bӝ, Ĉҧng viên và nhân dân Ĉӗng Nai ÿӅu hiӇu
rҵng: Ĉây là dӏp ÿӇ nhìn nhұn, ÿánh giá mӝt cách ÿҫy ÿӫ hѫn vӅ lӏch sӱ phát triӇn truyӅn
thӕng cách mҥng, rút ra nhӳng bài hӑc quý báu ÿӇ tiӃp tөc phát huy mҥnh mӁ hѫn: ÿѭa
tӍnh nhà vӳng bѭӟc trên con ÿѭӡng công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa ÿҩt nѭӟc.
Tuy tӍnh Ĉӗng Nai mӟi ÿѭӧc thành lұp (năm 1976) nhѭng ÿã tӯ lâu Ĉҧng bӝ và
quân dân Ĉӗng Nai ÿã hiӇu rҵng. Biên Hòa - Ĉӗng Nai là vùng “Ĉӏa linh” nên ÿã sҧn sinh
ra nhiӅu nhân kiӋt, ÿӗng thӡi còn là vùng ÿҩt luôn phát triӇn năng ÿӝng và sӟm có sӵ giao
lѭu buôn bán vӟi nѭӟc ngoài. Ĉây là vùng ÿҩt có ÿӫ thiên thӡi, ÿӏa lӧi, nhân hòa mà dân
gian thѭӡng gӑi là “Ĉҩt lành chim ÿұu”, nên ÿã là nѫi hӝi tө cӫa nhiӅu cӝng ÿӗng dân cѭ,
hӝi tө và kӃt tinh cӫa nhiӅu Ĉӗng văn hóa, hình thành nên nhӳng truyӅn thӕng văn hóa bӅn
vӳng nhѭ: Lòng yêu nѭӟc, tinh thҫn ÿoàn kӃt giúp ÿӥ lүn nhau, ý chí kiên cѭӡng. Óc
thông minh và lòng dNJng cҧm, mà thѭӡng ÿѭӧc khái quát là “Hào khí Ĉӗng Nai” là “MiӅn
Ĉông gian lao mà anh dNJng”. Chính nѫi ÿây ÿã xuҩt hiӋn nhiӅu nhân vұt tiêu biӇu cho
“Hào khí Ĉӗng Nai” nhѭ: Trӏnh Hoài Ĉӭc, Ĉào Trí Phú, Bùi Hӳu Nghƭa, NguyӉn Thӏ
Tӗn, NguuyӉn Tri Phѭѫng, Trѭѫng Công Ĉӏnh, Trѭѫng QuyӅn, NguyӉn Ĉӭc Ӭng, Ĉoàn
Văn Cӵ, HuǤnh Văn NghӋ,... và cNJng chính nѫi ÿây, tӯ cuӕi thӃ kӹ thӭ 17 ÿã có mӝt
thѭѫng cҧng sҫm uҩt vào bұc nhҩt Nam bӝ lúc bҩy giӡ, ÿó là thѭѫng cҧng Cù Lao Phӕ hay
còn gӑi là Nông Nҥi Ĉҥi Phӕ. Chúng tôi hiӇu rҵng tҩt cҧ nhӳng thành quҧ mà các bұc tiӅn
nhân, nhӳng thӃ hӋ ÿi trѭӟc làm nên, không chӍ là nhӳng trang sӱ hào hùng ÿӇ chúng tôi tӵ
hào mà còn là nhӳng tiӅm năng to lӟn chúng tôi phҧi biӃt phát huy ÿӇ xây dӵng tӍnh nhà
giàu mҥnh.
Vӟi nhұn thӭc trên, hѫn 20 năm qua, nhҩt là hѫn 10 năm ÿәi mӟi Ĉҧng bӝ và quân
dân Ĉӗng Nai luôn phát huy nhӳng truyӅn thӕng cách mҥng kiên cѭӡng cӫa miӅn Ĉông
gian lao mà anh dNJng, cùng cҧ nѭӟc vѭӧt qua nhiӅu khó khăn và thӱ thách, ÿҥt ÿѭӧc
nhӳng thành tӵu quan trӑng vӅ kinh tӃ - xã hӝi, ÿӗng thӡi tҥo ÿѭӧc nhӳng tiӅn ÿӅ cҫn thiӃt
ÿӇ ÿҭy mҥnh sӵ nghiӋp công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa trên ÿӏa bàn tӍnh.
Tuy diӋn tích ÿҩt tӵ nhiên cӫa tӍnh chӍ có 5866,4 km2 vӟi khoҧng 40.000 ha trӗng
lúa nѭӟc nhѭng lҥi có 229.000 ha ÿҩt ÿӓ bazan, rҩt thích hӧp ÿӕi vӟi các loҥi cây công
nghiӋp ngҳn ngày và dài ngày. Vì vұy tӍnh ÿã chӫ trѭѫng lãnh ÿҥo nhân dân tӯng bѭӟc
chuyӇn ÿәi cѫ cҩu cây trӗng, hình thành các vùng chuyên canh lӟn, sҧn xuҩt hàng hóa
phөc vө công nghiӋp, tiêu dùng và xuҩt khҭu. Nhӡ chӫ trѭѫng ÿúng ÿҳn ÿó, cùng vӟi viӋc
chú trӑng ÿѭa các giӕng mӟi, có năng suҩt cao, chҩt lѭӧng tӕt vào sҧn xuҩt và ӭng dөng
các kӻ thuұt mӟi vào nuôi trӗng, chăm sóc, phòng trӯ dӏch bӋnh, thu hoҥch, bҧo quҧn và
chӃ biӃn nên nӅn công nghiӋp cӫa tӍnh luôn ÿҥt ÿѭӧc tӕc ÿӝ tăng trѭӡng cao. Riêng trong 2
năm 1996, 1997 cNJng ÿҥt ÿѭӧc tӕc ÿӝ tăng trѭӡng trung bình 5,5%. Năm 1997 trên ÿӏa bàn
tӍnh ÿã có 40.300 ha cao su, 35.000 ha ÿiӅu, 23.000 ha cà phê, 12.900 ha ÿұu nành, 10.600
ha thuӕc lá 8.282 ha mía và 5.990 ha bӝng vài. Riêng cây bҳp lai năm 1998 ÿã ÿѭӧc trӗng
vӟi diӋn tích 62.900 ha, sҧn lѭӧng thu hoҥch ÿҥt 189.138 tҩn. ĈiӅu quan trӑng là ÿã hình
thành ÿѭӧc cѫ cҩu cây trӗng tѭѫng ÿӕi hӧp lý vӟi nhӳng vùng chuyên canh tұp trung, ÿáp
ӭng cho yêu cҫu phát triӇn công nghiӋp cӫa tӍnh. Cùng vӟi trӗng trӑt, chăn nuôi cNJng ÿҥt
ÿѭӧc tӕc ÿӝ phát triӇn khá. Tӹ trӑng chăn nuôi năm 1997 ÿã chiӃm 20,2% tәng sҧn phҭm

2.2 Page 12

▲back to top


Nông nghiӋp.
Tӯ xa xѭa ӣ Ĉӗng Nai ÿã có nhiӅu làng nghӅ truyӅn thӕng mà tiêu biӇu là nghӅ ÿúc
ÿӗng, nghӅ gӕm và nghӅ sҧn xuҩt gҥch ngói. Năm 1903, ÿã có trѭӡng Bá NghӋ ÿào tҥo ra
các nghӋ nhân và năm 1912 ÿã có nhà máy BIF thuӝc loҥi nhà máy lӟn nhҩt Nam bӝ lúc
bҩy giӡ. Trong thӡi kǤ chӕng Mӻ, cӭu nѭӟc, khu kӻ nghӋ Biên Hòa ÿã ÿѭӧc xây dӵng vӟi
97 nhà máy các loҥi. Ĉó là Khu công nghiӋp lӟn nhҩt nѭӟc sau ngày miӅn Nam hoàn toàn
giҧi phóng. Nhұn rõ nhӳng truyӅn thӕng, tiӅm năng và thӃ mҥnh ÿó. Ĉҧng bӝ và quân dân
Ĉӗng Nai luôn chú trӑng phát triӇn công nghiӋp. Ĉһc biӋt là tӯ sau Ĉҥi hӝi Ĉҧng toàn
quӕc lҫn thӭ VI, mӣ ÿҫu thӡi kǤ ÿәi mӟi, ÿҥi hӝi Ĉҧng bӝ tӍnh lҫn thӭ 4 ÿã xác ÿӏnh cѫ
cҩu kinh tӃ cӫa tӍnh là: “công nghiӋp - Nông nghiӋp - dӏch vө” thay thӃ cho cѫ cҩu kinh tӃ
“Nông nghiӋp - công nghiӋp - dӏch vө” ÿã ÿѭӧc xác ÿӏnh trѭӟc ÿó. Ĉây là mӝt quyӃt ÿӏnh
ÿúng ÿҳn, tҥo ra sӵ biӃn ÿәi vӅ chҩt trong quá trình phát triӇn kinh tӃ xã hӝi ӣ Ĉӗng Nai.
Tӯ ÿó Ĉҧng bӝ, quân và dân Ĉӗng Nai ÿã tұp trung mӑi nә lӵc cho phát triӇn công nghiӋp.
Ĉҧng bӝ Ĉӗng Nai ÿã nhanh chóng có chӫ trѭѫng và khҭn trѭѫng tiӃn hành quy hoҥch xây
dӵng các khu công nghiӋp mӟi, nhҵm ÿҭy mҥnh phát triӇn công nghiӋp ÿӗng thӡi thu hút
vӕn ÿҫu tѭ cӫa nѭӟc ngoài. Ngay trong viӋc thu hút vӕn ÿҫu tѭ cӫa nѭӟc ngoài, tӍnh cNJng
ÿã xác ÿӏnh chӫ trѭѫng ÿúng ÿҳn là tұp trung cho công nghiӋp sҧn xuҩt, nhҩt là công
nghiӋp chӃ biӃn Nông - lâm - thӫy sҧn và chú trӑng viӋc tiӃp nhұn nhӳng công nghӋ tiên
tiӃn, hiӋn ÿҥi. Do nhӳng chӫ trѭѫng ÿúng ÿҳn ÿó, công nghiӋp cӫa tӍnh luôn luôn ÿҥt mӭc
tăng trѭӡng cao. Riêng trong 2 năm 1996,1997 tӕc ÿӝ tăng trѭӣng hàng năm ÿҥt 27,6%.
ĈӃn nay toàn tӍnh ÿã quy hoҥch 17 khu công nghiӋp vӟi tәng diӋn tích 8.367 ha trong ÿó
có 9 khu ÿã ÿѭӧc Chính phӫ phê duyӋt. Tӯ năm 1989 ÿӃn nay, trên ÿӏa bàn tӍnh ÿã có 238
dӵ án còn hiӋu lӵc vӟi tәng sӕ vӕn ÿҫu tѭ 4.420 triӋu USD trong ÿó ÿã có 136 dӵ án ÿi
vào hoҥt ÿӝng vӟi giá trӏ thӵc hiӋn là 1.550 triӋu USD, sӱ dөng 62.000 lao ÿӝng. Năm
1997 tӹ trӑng công nghiӋp trong GDP cӫa tӍnh ÿã ÿҥt 45,8% vѭӧt mӭc chӍ tiêu Ĉҥi hӝi
Ĉҧng bӝ tӍnh lҫn thӭ Vl ÿӅ ra là ÿӃn năm 2000 ÿҥt 43,5%.
Cùng vӟi sӵ phát triӇn vӅ Nông nghiӋp và công nghiӋp, Ĉӗng Nai cNJng rҩt coi trӑng
phát triӇn các hoҥt ÿӝng dӏch vө ÿӇ phөc vө sҧn xuҩt và ÿӡi sӕng, ÿһc biӋt là viӋc mӣ rӝng
giao lѭu kinh tӃ vӟi nѭӟc ngoài. NhiӅu sҧn phҭm hàng hóa cӫa Ĉӗng Nai không chӍ ÿѭӧc
bán cho các nѭӟc trong khu vӵc mà còn vѭѫn tӟi cҧ thӏ trѭӡng Mӻ và châu âu, tәng kim
ngҥch xuҩt khҭu cӫa tӍnh ÿã ÿҥt ÿѭӧc 1,6 tӹ USD, tăng 137.9% so vӟi năm 1996.
Sӵ phát triӇn vӅ Nông nghiӋp, công nghiӋp và dӏch vө nói trên dүn ÿӃn kӃt quҧ là
nӅn kinh tӃ cӫa tӍnh liên tөc tăng trѭӡng vӟi mӭc ÿӝ cao. Trong 2 năm 1996, 1997, tәng
sҧn phҭm quӕc nӝi cӫa tӍnh ÿã tăng trung bình 13,7%, thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi tăng
0,2%1 ÿѭa mӭc bình quân thu nhұp ÿҫu ngѭӡi trong năm 1997 lên 582 USD. Nhѭng ÿiӅu
quan trӑng hѫn là tӯ sӵ phát triӇn trên ÿã và ÿang thúc ÿҭy nhanh quá trình chuyӇn ÿәi cѫ
cҩu kinh tӃ cӫa tӍnh theo hѭӟng công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa. HiӋn nay cѫ cҩu cӫa tӍnh là
công nghiӋp - Nông nghiӋp - dӏch vө, song ÿӃn năm 2000 sӁ là công nghiӋp - dӏch vө -
Nông nghiӋp nhѭ nghӏ quyӃt cӫa Ĉҥi hӝi Ĉҧng bӝ tӍnh lҫn thӭ VI ÿã ÿӅ ra.
ĈӇ tҥo tiӅn ÿӅ cho sӵ phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi nhanh và bӅn vӳng, tӍnh ÿã quan
tâm lãnh ÿҥo viӋc huy ÿӝng các nguӗn vӕn ÿӇ ÿҫu tѭ xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng nhѭ: Mӣ
mang và nâng cҩp ÿѭӡng giao thông, xây dӵng bӃn cҧng ÿѭa ÿiӋn vӅ các xã vùng sâu,
vùng xa, mӣ rӝng và hiӋn ÿҥi hóa mҥng lѭӟi bѭu chính viӉn thông, xây dӵng ÿài truyӅn
hình, nhà bҧo tàng, nhà văn hóa cӫa tӍnh và mӝt sӕ huyӋn. Phát triӇn và nâng cҩp hӋ thӕng

2.3 Page 13

▲back to top


trѭӣng hӑc, bӋnh viӋn, trҥm y tӃ. ĈӃn nay 100% xã ÿã có ÿѭӡng ô tô, ÿѭӡng ÿiӋn vӅ ÿӃn
trung tâm xã, có trѭӣng tiӇu hӑc và trѭӡng trung hӑc cѫ sӣ có trҥm y tӃ. Ĉһc biӋt vӟi nhiӅu
chӫ trѭѫng năng ÿӝng sáng tҥo, tӍnh ÿã huy ÿӝng ÿѭӧc nhiӅu nguӗn vӕn ÿӇ ÿҫu tѭ xây
dӵng kӃt cҩu hҥ tҫng cho các khu công nghiӋp.
Ĉi ÿôi vӟi phát triӇn kinh tӃ, Ĉҧng bӝ và quân dân trong tӍnh luôn nә lӵc phҩn ÿҩu
xây dӵng xã hӝi công bҵng, văn minh và ÿҥt ÿѭӧc nhӳng tiӃn bӝ quan trӑng. Tháng
10/1998 tӍnh ÿã ÿѭӧc công nhұn ÿҥt chuҭn quӕc gia vӅ chӕng mù chӳ và phә cұp tiӇu hӑc;
Sӕ ngѭӡi ÿѭӧc ÿi hӑc ngày càng tăng nhanh, góp phҫn quan trӑng vào viӋc nâng cao dân
trí, phát triӇn nguӗn nhân lӵc và ÿӝi ngNJ cán bӝ, ÿáp ӭng cho sӵ nghiӋp công nghiӋp hóa,
hiӋn ÿҥi hóa. Các chѭѫng trình chăm sóc và bҧo vӋ sӭc khӓe ÿѭӧc triӇn khai rӝng rãi và
ÿҥt ÿѭӧc nhiӅu kӃt quҧ, nhiӅu bӋnh nguy hiӇm giҧm rõ rӋt. Tӹ lӋ trҿ em suy dinh dѭӥng tӯ
41 % năm 1994 giҧm xuӕng còn 36,5% vào năm 1997, nhiӅu trҿ em mӗ côi, khuyӃt tұt
ÿѭӧc chăm sóc; Tӹ lӋ tăng dân sӕ tӵ nhiên giҧm tӯ 2,05% năm 1994 xuӕng còn 1,8% năm
1997; Toàn tӍnh không còn hӝ ÿói, sӕ hӝ nghèo giҧm nhanh; Ĉӡi sӕng cӫa các tҫng lӟp
nhân dân tӯng bѭӟc ÿѭӧc cҧi thiӋn; Phong trào toàn dân ÿoàn kӃt xây dӵng cuӝc sӕng mӟi
ÿѭӧc mӣ rӝng; An ninh chính trӏ, trұt tӵ an toàn xã hӝi ÿѭӧc giӳ vӳng.
Tuy nhiên, sӵ nghiӋp công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa ӣ Ĉӗng Nai cNJng ÿang ÿӭng
trѭӟc nhiӅu khó khăn, thӫ thách. Khó khăn nhҩt là nguӗn nhân lӵc cӫa tӍnh chѭa ÿáp ӭng
ÿѭӧc yêu cҫu ÿҭy nhanh quá trình công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa. TӍnh còn thiӃu nhiӅu cán
bӝ khoa hӑc kӻ thuұt có trình ÿӝ cao, cán bӝ quҧn lý giӓi và công nhân lành nghӅ, lӵc
lѭӧng lao ÿӝng kӻ thuұt không ÿӫ ÿáp ӭng cho các doanh nghiӋp, trong khi ÿó lҥi có hàng
trăm ngàn ngѭӡi lao ÿӝng chѭa có viӋc làm hoһc thiӃu viӋc làm. Tӹ lӋ lao ÿӝng ÿѭӧc ÿào
tҥo và chҩt lѭӧng ÿào tҥo cӫa các trѭӡng, các trung tâm dҥy nghӅ cӫa tӍnh còn thҩp, trong
khi viӋc bӕ trí lӵc lѭӧng lao ÿӝng ÿѭӧc ÿào tҥo, ngay cҧ ӣ bұc ÿҥi hӑc cNJng chѭa hӧp lý
còn lãng phí. TӍnh chѭa có chính sách ÿӇ thu hút ÿѭӧc nhӳng cán bӝ khoa hӑc kӻ thuұt có
trình ÿӝ cao vӅ tӍnh và vӅ vùng sâu vùng xa công tác. Trình ÿӝ công nghӋ tuy ÿѭӧc nâng
lên nhѭng nhìn chung còn lҥc hұu và ÿѭӧc ÿәi mӟi. Lao ÿӝng thӫ công còn chiӃm tӹ lӋ cao
nên năng suҩt lao ÿӝng còn thҩp. Chҩt lѭӧng cӫa nhiӅu sҧn phҭm hàng hóa sӭc cҥnh tranh
còn yӃu. Tài nguyên thiên nhiên, nhҩt là tài nguyên rӯng chѭa ÿѭӧc bҧo vӋ và khai thác
hӧp lý. Môi trѭӡng nѭӟc và không khí ÿang bӏ ҧnh hѭӣng do quá trình phát triӇn công
nghiӋp và viӋc xӱ lý còn rҩt nhiӅu khó khăn. Nhӳng mô hình hӧp tác mӟi trong nông
nghiӋp chұm hình thành và phát triӇn chѭa ÿӗng bӝ do chѭa ÿѭӧc quan tâm ÿúng mӭc. Tѭ
tѭӣng, ÿҥo ÿӭc và lӕi sӕng cӫa mӝt bӝ phұn quҫn chúng bӏ suy thoái. Các tӋ nҥn xã hӝi
nhѭ tham nhNJng, lãng phí, ma túy, mҥi dâm chѭa bӏ ÿҭy lùi. Gҫn ÿây, do tác ÿӝng cӫa
cuӝc khӫng hoҧng tiӅn tӋ ӣ Ĉông Nam Á và nhӳng hұu quҧ cӫa thiên tai, tӕc ÿӝ tăng
trѭӡng kinh tӃ cӫa tӍnh bӏ chұm lҥi, ÿҫu tѭ nѭӟc ngoài cNJng giҧm ÿi.
ĈӇ tiӃp tөc ÿҭy nhanh quá trình công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi hóa trong thӡi gian tӟi,
tӍnh Ĉӗng Nai phҧi tұp trung và phát huy tӕt nguӗn nhân lӵc bҵng cách nâng cao trình ÿӝ
khoa hӑc, khҧ năng tiӃp thu và làm chӫ các công nghӋ mӟi, huy ÿӝng và sӱ dөng có hiӋu
quҧ cao các nguӗn vӕn ÿӇ ÿҭy mҥnh xây dӵng cѫ sӣ hҥ tҫng kinh tӃ - xã hӝi, nâng cao sӭc
cҥnh tranh cӫa các sҧn phҭm hàng hóa và mӣ rӝng thӏ trѭӡng tiêu thө ÿәi mӟi cѫ chӃ và
nâng cao trình ÿӝ quҧn lý kinh tӃ - xã hӝi tҥo hành lang pháp lý lành mҥnh cho các thành
phҫn kinh tӃ phát triӇn và tăng khҧ năng thu hút vӕn ÿҫu tѭ cӫa nѭӟc ngoài, mӣ rӝng mӕi
giao lѭu, sӵ liên thông liên kӃt và các hình thӭc hӧp tác trong sҧn xuҩt, kinh doanh và dӏch
vө xây dӵng hӋ thӕng chính trӏ vӳng mҥnh tӯ tӍnh ÿӃn cѫ sӣ và phát huy cao ÿӝ quyӅn làm

2.4 Page 14

▲back to top


chӫ cӫa nhân dân, tҥo ÿӝng lӵc mҥnh mӁ trong phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi, ÿһc biӋt coi
trӑng viӋc phát huy vai trò cӫa Liên hiӋp các Hӝi khoa hӑc và kӻ thuұt cӫa tӍnh trong thӵc
hiӋn chӭc năng tѭ vҩn, phҧn biӋn và giám ÿӏnh xã hӝi. Phát huy năng lӵc sáng tҥo cӫa ÿӝi
ngNJ cán bӝ khoa hӑc và kӻ thuұt góp phҫn ÿҭy nhanh quá trình công nghiӋp hóa, hiӋn ÿҥi
hóa.
Dѭӟi ánh sáng cӫa Nghӏ quyӃt Ĉҥi hӝi Ĉҧng toàn quӕc lҫn thӭ VIII và các Nghӏ
quyӃt cӫa Hӝi nghӏ BCH Trung ѭѫng, vӟi Nghӏ quyӃt Ĉҥi hӝi Ĉҧng bӝ tӍnh lҫn thӭ VI và
các Nghӏ quyӃt cӫa BCH Ĉҧng bӝ, ÿһc biӋt là vӟi truyӅn thӕng cách mҥng cӫa Biên Hòa -
Ĉӗng Nai 300 năm, Ĉҧng bӝ và quân dân Ĉӗng Nai nhҩt ÿӏnh sӁ vѭӧt qua mӑi khó khăn
và thӱ thách, ÿҭy mҥnh sӵ nghiӋp công nghiӋp hoá, hiӋn ÿҥi hóa, xây dӵng tӍnh nhà thành
mӝt trong nhӳng tӍnh có nӅn công nghiӋp phát triӇn trӑng ÿiӇm trên cҧ nѭӟc.
T̩p chí khoa h͕c và T͝ qu͙c,
s͙ 110 ngày 20 - 10 – 1998

2.5 Page 15

▲back to top


2.6 Page 16

▲back to top


2.7 Page 17

▲back to top


2.8 Page 18

▲back to top


2.9 Page 19

▲back to top


2.10 Page 20

▲back to top


3 Pages 21-30

▲back to top


3.1 Page 21

▲back to top


3.2 Page 22

▲back to top


3.3 Page 23

▲back to top


3.4 Page 24

▲back to top


3.5 Page 25

▲back to top


3.6 Page 26

▲back to top


3.7 Page 27

▲back to top


3.8 Page 28

▲back to top


3.9 Page 29

▲back to top


3.10 Page 30

▲back to top


4 Pages 31-40

▲back to top


4.1 Page 31

▲back to top


MÃI MÃI NHӞ ѪN NGѬӠI
“KHAI SѪN PHÁ THҤCH” XӬ ĈӖNG NAI...
LÊ HOÀNG QUÂN
(Phó Bí th˱ t͑nh ͯy, Chͯ t͓ch UBND t͑nh)
Tháng 2 năm Mұu Dҫn 1698, theo lӋnh chúa NguyӉn Phúc Chu vào kinh lѭӧc xӭ
Ĉàng Trong, ÿoàn thuyӅn chiӃn do LӉ Thành hҫu Nguyên Hӳu Cҧnh chӍ huy ÿã cһp bӡ
sông Ĉӗng Nai. Ông ÿһt ÿҥi bҧn doanh tҥi Cù lao Phӕ, nѫi ÿҫu tiên thӵc hiӋn kӃ sách
“ÿӏnh vùng - an dân” vӟi hai chӫ trѭѫng quan trӑng là: Khai hoang mӣ cõi và әn ÿӏnh, dàn
xӃp biên cѭѫng.
VӅ kinh tӃ, ông quy tө dân cѭ thành tӯng nhóm, cùng quân binh phá rӯng rұm, khai
hoang mӣ ÿҩt trӗng trӑt. Ĉӗng thӡi, ông kêu gӑi vұn ÿӝng nhân dân tӯ miӅn NgNJ Quҧng
vào vùng ÿҩt mӟi chung tay xây dӵng. Tӯ mӝt vùng hoang vu, cha ông ta ÿã lao ÿӝng cҫn
cù, ÿҩu tranh vӟi thiên nhiên, biӃn vùng ÿҩt lӏch sӱ này trù phú thu hút nhân dân khҳp nѫi
tө hӝi, vì vұy, cѭ dân Ĉӗng Nai - Gia Ĉӏnh nhanh chóng tăng lên ÿӃn 4 vҥn hӝ theo sӵ
phát triӇn kinh tӃ xã hӝi ӣ vùng ÿҩt mӟi. VӅ phѭѫng diӋn hành chính, ông chӑn ÿҩt Ĉӗng
Nai lұp ra Phӫ Gia Ĉӏnh, gӗm huyӋn Phѭӟc Long ÿһt Ĉӏnh Trҩn Biên; huyӋn Tân Bình ÿһt
Ĉӏnh Phiên Trҩn. HuyӋn Phѭӟc Long chính là vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai ngày nay.
Ông lұp làng xã, khóm ҩp, lұp sә ÿinh, ÿӏnh mӭc thuӃ. Bên cҥnh ÿó, ông còn chӫ trѭѫng
mӣ rӝng phát triӇn giao lѭu thѭѫng mҥi ÿӇ Cù lao Phӕ thêm sҫm uҩt và trӣ thành thѭѫng
cҧng lӟn vào bұc nhҩt bҩy giӡ ӣ xӭ Ĉàng Trong.
Vӟi hai chӫ trѭѫng lӟn nói trên, LӉ Thành Hҫu ÿã tҥo ÿѭӧc mӝt thiӃt chӃ quҧn lý
hành chánh phөc vө cho công cuӝc xây dӵng, phát triӇn kinh tӃ xã hӝi ӣ vùng ÿҩt mӟi, ông
mãi mãi xӭng ÿáng là bұc khai sѫn phá thҥch, chính thӭc ÿѭa vùng ÿҩt trù phú Ĉӗng Nai -
Gia Ĉӏnh vӅ vӟi lãnh thә nѭӟc Ĉҥi ViӋt.
Sau ÿó vӟi tài thao lѭӧc, lòng nhân ái, tinh thҫn ÿoàn kӃt các dân tӝc, ông tiӃp tөc
lãnh ÿҥo công cuӝc khҭn hoang, khai mӣ vùng châu thә sông Cӱu Long, giӳ gìn vӳng
chҳc biên cѭѫng, bӣ cõi Ĉҥi ViӋt ӣ phѭѫng Nam Tә quӕc.
TiӃc thay ! Ngày 9 tháng 5 năm Canh Thìn 1700, giӳa lúc ÿang dӗn tâm trí, công
sӭc phát triӇn vùng ÿҩt mӟi LӉ Thành Hҫu lâm bҥo bӋnh, qua ÿӡi tҥi Rҥch Gҫm (ngã ba
TiӅn Giang). Theo ÿѭӡng sông, linh cӱu cӫa Ông ÿình cӳu tҥi Cù lao Phӕ ngày 15 tháng 5
ÿӇ nhân dân ÿӃn chiêm bái, tiӃc thѭѫng tiӉn ÿѭa ông vӅ an táng tҥi quê hѭѫng Quҧng
Bình.
ĈӇ ghi nhӟ công ÿӭc to lӟn cӫa Ĉӭc Ông NguyӉn Hӳu Cҧnh, chúa NguyӉn Phúc
Chu truy tһng tѭӟc hiӋu: HiӋp rán công thҫn Ĉһc Tҩn Chѭӣng Ĉӏnh Tráng Hoàn Hҫu, thөy
là Trung Cҫn, rѭӟc vào Hӳu Tùng Tӵ, nѫi thӣ các bұc khai quӕc công thҫn triӅu NguyӉn.
Ĉӡi Minh Mҥng, Ông ÿѭӧc gia phong Khai Quӕc công thҫn Tráng Võ Tѭӟng quân Vƭnh
An Hҫu. Năm 1852, vua Tӵ Ĉӭc ban sҳc phong tһng Thѭӧng Ĉҷng thҫn.
Thôn Bình Hoành, (Cù lao Phӕ) nѫi cách ÿó hai năm, ông ÿһt ÿҥi bҧn doanh cho
công cuӝc khai phá phѭѫng Nam, ÿѭӧc nhân dân ÿӏa phѭѫng kính yêu ÿәi tên thành Bình

4.2 Page 32

▲back to top


Kính; ÿình Bình Hoàng ÿѭӧc ÿәi tên thành ÿình Bình Kính ÿӇ tӓ lòng tri ân bұc hiӅn tài,
ngѭӡi ÿһt nӅn móng ÿҫu tiên xác lұp chӫ quyӅn cӫa dân tӝc và mӣ mang vùng ÿҩt này
ngày càng trù phú, xinh tѭѫi.
Ba trăm năm ÿã qua, vùng ÿҩt phѭѫng Nam, nѫi ông khai mӣ ÿҫu tiên, nay trӣ
thành tӍnh Ĉӗng Nai nҵm trong khu vӵc trӑng ÿiӇm kinh tӃ phía Nam; mӝt tӍnh có tӕc ÿӝ
phát triӇn kinh tӃ khá nhanh, ÿang cùng cҧ nѭӟc ra sӭc xây dӵng sӵ nghiӋp công nghiӋp
hóa - hiӋn ÿҥi hóa vì Dân giàu, nѭӟc mҥnh, xã hӝi công bҵng - văn minh.
Ba trăm năm trҧi qua nhӳng biӃn thiên cӫa lӏch sӱ, song tҩm lòng vì dân, vì nѭӟc
cӫa LӉ thành hҫu NguyӉn Hӳu Cҧnh mãi là tҩm gѭѫng sáng ÿӕi vӟi các thӃ hӋ ngѭӡi ViӋt
Nam. Nhân dân Nam bӝ, nhân dân Ĉӗng Nai mãi mãi ghi tҥc công lao khai mӣ to lӟn cӫa
ông ÿӕi vӟi vùng ÿҩt Ĉӗng Nai - Gia Ĉӏnh.
TiӃn ÿӃn lӉ hӝi 300 năm hình thành, phát triӇn vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai, Ĉҧng
bӝ, nhân dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai mãi mãi noi theo phҭm chҩt cao quý cӫa Ngѭӡi và bao
tҩm gѭѫng hy sinh anh hùng cӫa ÿӗng chí, ÿӗng bào vì ÿӝc lұp, tӵ do cӫa Tә quӕc. Chúng
ta nguyӋn mӝt lòng vì dân, vì nѭӟc, không nӅ khó khăn, gian khә, phát huy tinh thҫn ÿoàn
kӃt, nhân ái, khai thác mӑi tiӅm năng, trí tuӋ, nӝi lӵc ÿӇ sáng tҥo, xây dӵng quê hѭѫng ÿҩt
nѭӟc thành mӝt tӍnh công nghiӋp hóa - hiӋn ÿҥi hóa. Cùng cҧ nѭӟc xây dӵng và bҧo vӋ
vӳng chҳc Tә quӕc ViӋt Nam Xã hӝi Chӫ nghƭa trong thӡi ÿҥi Hӗ Chí Minh.
Báo Ĉ͛ng Nai s͙ 1747 ra ngày 2-6-1998
CÁC CӴU CHIӂN BINH TӌNH ӪY
BIÊN HÒA – ĈӖNG NAI VӞI MӔC SON
LӎCH SӰ 300 NĂM
GIA MINH
Trong không khí hân hoan chào ÿón l͍ h͡i Biên Hòa - Ĉ͛ng Nai 300 năm, phóng
viên báo Ĉ͛ng Nai ÿã có d͓p ti͇p xúc và ghi l̩i nhͷng suy nghƭ, tình c̫m cͯa m͡t s͙i
ÿ͛ng chí, nguyên Bí th˱ T͑nh ͯy Biên Hòa - Ĉ͛ng Nai qua các nhi͏m kǤ.
ĈӖNG CHÍ NGÔ BÁ CAO, BÍ THѬ TӌNH ӪY BIÊN HÒA TRONG THӠI
Kǣ CHӔNG MӺ CӬU NѬӞC (1957-1959)
“T͝ chͱc l͍ h͡i 300 năm là vi͏c làm có ý nghƭa r̭t lͣn...”
“Tôi sӕng ӣ Biên Hòa tӯ năm 22 tuәi, ÿӃn nay ÿã 77 tuәi. Cҧ quãng ÿӡi thanh xuân

4.3 Page 33

▲back to top


và nhӳng năm tháng sau này tôi ÿã chiӃn ÿҩu và cӕng hiӃn cho mҧnh ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng
Nai thân yêu. Hѫn 50 năm qua, tôi ÿã ÿѭӧc Ĉҧng bӝ Biên Hòa - Ĉӗng Nai trӵc tiӃp lãnh
ÿҥo và ÿӗng bào ӣ ÿây cѭu mang, nuôi dѭӥng suӕt trong thӡi kǤ kháng chiӃn chӕng Pháp
và chӕng Mӻ. Trên thӵc tӃ tôi ÿã trӣ thành mӝt công dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai. Vùng ÿҩt
này ÿã là quê hѭѫng, là máu thӏt cӫa tôi. Do vұy, theo tôi chӫ trѭѫng tә chӭc LӉ hӝi kӹ
niӋm 300 năm Biên Hòa - Ĉӗng Nai cӫa TӍnh ӫy, UBND tӍnh là ÿiӅu có ý nghƭa rҩt to lӟn,
thӇ hiӋn lòng tӵ hào và ÿӅ cao tinh thҫn uӕng nѭӟc nhӟ nguӗn ghi tҥc công ѫn tә tiêm là
mӝt truyӅn thӕng tӕt ÿҽp cӫa thӃ hӋ hôm nay. Do hoàn cҧnh tuәi cao, sӭc yӃu, lҥi ӣ tұn Hà
Nӝi nên tôi rҩt lҩy làm tiӃc nuӕi không vӅ chung vui trong ngày hӝi lӟn cӫa Ĉҧng bӝ và
nhân dân Ĉӗng Nai. Qua báo Ĉӗng Nai, tôi xin ÿѭӧc gӣi lӡi biӃt ѫn ÿӃn nhân dân Biên
Hòa - Ĉӗng Nai ÿã nuôi dѭӥng, che chӣ cho tôi trong thӡi gian kháng chiӃn. Ĉһc biӋt, bà
con ÿã ÿҩu tranh ngăn chһn bàn tay ÿүm máu cӫa bӑn ÿӏch, giúp tôi thoát khӓi bҧn án tӱ
hình khi bӏ ÿӏch bҳt giӳ và trҧ tôi vӅ vӟi ÿӗng chí, ÿӗng ÿӝi. Kính chúc TӍnh ӫy, cán bӝ và
quân dân trong toàn tӍnh ÿҥt ÿѭӧc nhӳng thành tích to lӟn hѫn, xӭng ÿáng vӟi truyӅn
thӕng cӫa quê hѭѫng Ĉӗng Nai, góp phҫn xây dӵng ÿҩt nѭӟc ta ÿàng hoàng hѫn, to ÿҽp
hѫn nhѭ ÿiӅu Bác Hӗ hҵng mong muӕn...”
ĈӖNG CHÍ NGUYӈN VĂN THÔNG, QUYӄN BÍ THѬ TӌNH ӪY BIÊN HÒA
(TӮ THÁNG 6-1973 ĈӂN THÁNG 12-1975)
“Tôi luôn mang n̿ng tìm c̫m sâu ÿ̵m và g̷n bó vͣi quê h˱˯ng”
“Tôi sinh ra và lӟn lên ӣ xã Phú Hӳu, huyӋn Nhѫn Trҥch, ÿѭӧc giác ngӝ cách mҥng
và chiӃn ÿҩu liên tөc trên mҧnh ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai thân yêu suӕt hai thӡi kǤ kháng
chiӃn chӕng Pháp và chӕng Mӻ, nên tình cҧm, suy nghƭ cӫa tôi luôn gҳn bó sâu ÿұm vӟi
quê hѭѫng mình. Cho dù hiӋn nay ÿã vӅ hѭu, vӟi trách nhiӋm là trѭӡng ban liên lҥc tù
chính trӏ và ӫy viên MTTQ tӍnh, tôi vүn góp sӭc tham gia giáo dөc truyӅn thӕng yêu nѭӟc
cho lӟp trҿ. Hѭӟng vӅ ngày kӹ niӋm 300 năm Biên Hòa - Ĉӗng Nai, vӯa qua tôi ÿã có
cuӝc nói chuyӋn vӟi gҫn 4000 hӑc sinh cӫa phѭӣng QuyӃt Thҳng (Biên Hòa) vӅ nӝi dung
kӹ niӋm 300 năm, vӅ nhӳng chiӃn công to lӟn mӣ ÿҫu hai thӡi kǤ kháng chiӃn. Ĉӕi vӟi
mҧnh ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai, tôi luôn mang nһng tình cҧm sâu ÿұm và gҳn bó ÿӃn cuӕi
ÿӡi vӟi nhiӅu mong mӓi thӃ hӋ trҿ hôm nay sӁ tiӃp bѭӟc ông cha, nhӳng ngѭӡi ÿi trѭӟc ÿӇ
phát huy truyӅn thӕng và niӅm tӵ hào cӫa quê hѭѫng Ĉӗng Nai hôm nay”.
ĈӖNG CHÍ LÊ QUANG CHӲ, NGUYÊN UVTW ĈҦNG, BÍ THѬ TӌNH ӪY
ĈӖNG NAI NHIӊM Kǣ ĈҪU TIÊN SAU KHI THÀNH LҰP TӌNH ĈӖNG NAI
(1976) :
“T͹ hào v͉ quá khͱ hào hùng ÿ͋ v˱˯n tͣi m͡t t̯m cao mͣi”.
“Vinh dӵ là ngѭӡi ÿã tӯng chiӃn ÿҩu ӣ chiӃn trѭӣng miӅn Ĉông Nam bӝ, trên ÿӏa
bàn Ĉӗng Nai, tôi rҩt ÿӛi tӵ hào vӅ mҧnh ÿҩt, con ngѭӡi cӫa quê hѭѫng gian lao mà anh
dNJng này. Chính tӯ nhӳng kӹ niӋm sâu sҳc này, sau ngày giҧi phóng tôi ÿã có ý ÿӏnh viӃt
lҥi lӏch sӱ Ĉӗng Nai 300 năm, quay mӝt cuӝn phim vӅ con ngѭӡi và mҧnh ÿҩt ÿҫy “hào
khí Ĉӗng Nai” nhѭng vì ÿiӅu kiӋn lúc bҩy giӡ chѭa cho phép nên không làm ÿѭӧc. Do ÿó
tôi rҩt phҩn khӣi vӅ viӋc Ĉҧng bӝ tӍnh nhiӋm kǤ này ÿã viӃt ÿѭӧc nhӳng tұp sӱ và tә chӭc
ÿѭӧc LӉ hӝi Biên Hòa - Ĉӗng Nai 300 năm, ÿӇ giáo dөc truyӅn thӕng và niӅm tin, niӅm tӵ
hào cho thӃ hӋ hôm nay và mai sau vӅ công lao cӫa các bұc tiӅn nhân, ÿã ÿә mӗ hôi,
xѭѫng máu, nѭӟc mҳt ÿӇ có ÿѭӧc Ĉӗng Nai hôm nay vӳng bѭӟc trên ÿѭӡng công nghiӋp

4.4 Page 34

▲back to top


hóa. Vӟi nhӳng thành tích mà Ĉҧng bӝ và nhân dân tӍnh nhà ÿã giành ÿѭӧc trong 23 năm
bӅn bӍ, phҩn ÿҩu cho phép chúng ta tin tѭӣng mãnh liӋt vӅ tѭѫng lai tѭѫi sáng cӫa Ĉӗng
Nai. Chúng ta có quyӅn tӵ hào ÿang ÿӭng trên “bӋ phóng” vӳng chҳc cӫa mӝt quá khӭ hào
hùng ÿӇ vѭѫn tӟi mӝt “tҫm cao” mӟi...”
ĈӖNG CHÍ PHҤM VĂN HY, NGUYÊN UVTW ĈҦNG, BÍ THѬ TӌNH ӪY
ĈӖNG NAI NHIӊM Kǣ II VÀ IV: “Tôi r̭t vui mͳng và t͹ hào v͉ nhͷng thành
qu̫ mà Ĉ̫ng b͡ và nhân dân Ĉ͛ng Nai ÿ̩t ÿ˱ͫc”.
“Sӵ kiӋn Ĉҧng bӝ và nhân dân Ĉӗng Nai tә chӭc LӉ hӝi kӹ niӋm 300 Biên Hòa -
Ĉӗng Nai ÿã gӧi lҥi nhӳng truyӅn thӕng ÿҩu tranh bҩt khuҩt cӫa mӝt ÿҩt nѭӟc anh hùng
trong ÿó có Biên Hòa - Ĉӗng Nai. ViӋc làm này có ý nghƭa rҩt lӟn ÿӕi vӟi lӏch sӱ và cho
con cháu mai sau. Ĉӗng thӡi, gӧi lҥi trong ký ӭc ngѭӡi dân Biên Hòa - Ĉӗng Nai nhӳng
hiӇu biӃt sâu sҳc vӅ lӏch sӱ cӫa mӝt vùng ÿҩt xa xѭa, vӟi công lao mӣ ÿҩt cӫa LӉ Thành
Hҫu NguyӉn Hӳu Cҧnh và nhӳng bұc tiӅn nhân cho ÿӃn hai cuӝc kháng chiӃn thҫn thánh
dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng CSVN. NiӅm tӵ hào này ngày càng ÿѭӧc nhân lên khi Ĉӗng
Nai hôm nay không chӍ ÿѭӧc cҧ nѭӟc biӃt ÿӃn vӟi truyӅn thӕng ÿҩu tranh hào hùng chӕng
giһc ngoҥi xâm, mà còn vѭѫn lên xây dӵng tӍnh nhà trӣ thành mӝt tӍnh công nghiӋp có tӕc
ÿӝ phát triӇn nhanh.
Là ngѭӡi ÿã tӯng có quá trình gҳn bó sâu ÿұm vӟi mҧnh ÿҩt con ngѭӡi Biên Hòa -
Ĉӗng Nai, tôi rҩt vui mӯng, tӵ hào vӅ truyӅn thӕng và nhӳng thành quҧ mà Ĉҧng bӝ, nhân
dân trong tӍnh ÿã ÿҥt ÿѭӧc trong thӡi gian qua. Chúc Báo Ĉӗng Nai thӇ hiӋn vai trò tuyên
truyӅn, giáo dөc truyӅn thӕng vӅ hào khí cӫa vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai trong nhân
dân...”
ĈӖNG CHÍ NGUYӈN THӎ NGӐC LIÊN, NGUYÊN UVTW ĈҦNG, BÍ THѬ
TӌNH ӪY ĈӖNG NAI NHIӊM Kǣ III, NAY LÀ PHÓ TӘNG THANH TRA NHÀ
NѬӞC:
“Tôi luôn c̫m th̭y h̩nh phúc và t͹ hào v͉ m̫nh ÿ̭t ÿã tͳng tôi luy͏n cho mình
tr˱ͧng thành”.
“Hѫn nӱa cuӝc ÿӡi tôi sӕng, chiӃn ÿҩu, làm viӋc trên mҧnh ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng
Nai hào hùng, nên rҩt xúc ÿӝng và tӵ hào vӅ sӵ kiӋn lӏch sӱ trӑng ÿҥi 300 năm Biên Hòa -
Ĉӗng Nai.
Thӡi gian qua ÿi, ÿӡi ngѭӡi lӟn lên có thӇ xóa nhòa nhiӅu thӭ, nhѭng trong tôi
không thӇ nào phai nhҥt kӹ niӋm nhӳng năm tháng gian khә, dӑc ngang trong nhӳng cánh
rӯng bҥt ngàn cӫa chiӃn khu miӅn Ĉông, trong sӵ chӣ che, ÿùm bӑc, nuôi dѭӥng cӫa ÿӗng
bào. Sau ngày hòa bình, cùng toàn Ĉҧng, toàn dân Ĉӗng Nai xây dӵng lҥi quê hѭѫng trong
không khí hân hoan “ý Ĉҧng, lòng dân” luôn hòa quyӋn, cNJng là thӡi gian tôi luôn cҧm
thҩy hҥnh phúc và tӵ hào vӅ mҧnh ÿҩt ÿã tӯng tôi luyӋn cho mình trѭӣng thành. Giӡ ÿây,
trong giӡ khҳc lӏch sӱ cӫa Biên Hòa - Ĉӗng Nai 300 năm, qua Báo Ĉӗng Nai tôi xin ÿѭӧc
cҧm ѫn nhӳng ngѭӡi mҽ, ngѭӡi chӏ, ngѭӡi anh và tҩt cҧ nhӳng ngѭӡi ÿã giúp ÿӥ, cѭu
mang tôi, cҧm ѫn các ÿӗng chí và bҥn bè ÿã ÿӝng viên, tiӃp sӭc cho tôi vѭӧt qua mӑi gian
khә hy sinh ÿӇ ÿҧm ÿѭѫng tӕt các công viӋc mà Ĉҧng và nhân dân giao phó”.
ĈӖNG CHÍ PHAN VĂN TRANG, BÍ THѬ TӌNH ӪY ĈӖNG NAI NHIӊM
Kǣ V ; TRѬӢNG BAN CHӌ ĈҤO Lӈ KӸ NIӊM BIÊN HÒA – ĈӖNG NAI 300
NĂM:

4.5 Page 35

▲back to top


“S͹ h˱ͧng ͱng các ho̩t ÿ͡ng chào mͳng 300 năm cͯa các t̯ng lͣp nhân dân
trong t͑nh, là bi͋u hi͏n cͭ th͋ cͯa ni͉m t͹ hào v͉ hào khí cͯa quê h˱˯ng mình”.
“Biên Hòa - Ĉӗng Nai là nѫi tôi sinh ra, lӟn lên và trӵc tiӃp tham gia chiӃn ÿҩu tӯ
nhӳng ngày ÿҫu Cách mҥng tháng Tám - 1945. Vӟi hѫn nӱa thӃ kӹ chiӃn ÿҩu trên mҧnh
ÿҩt quê hѭѫng hào hùng này, nhiӅu phen “vào sinh, ra tӱ”, chӏu ÿӵng hy sinh gian khә
tѭӣng chӯng không vѭӧt qua ÿѭӧc; nhѭng nhӡ giӳ vӳng khí tiӃt và bҧn lƭnh cách mҥng, và
sӵ chӣ che cӫa ÿӗng bào, dù trong hoàn cҧnh nào tôi cNJng vѭӧt qua khó khăn hoàn thành
nhiӋm vө cӫa Ĉҧng và cách mҥng giao phó. HiӋn nay mһc dù tôi ÿã nghӍ hѭu, nhѭng ÿѭӧc
TӍnh ӫy Ĉӗng Nai tín nhiӋm giao phó trӑng trách Trѭӣng ban chӍ ÿҥo LӉ kӹ niӋm 300 năm
Biên Hòa - Ĉӗng Nai. Qua gҫn mӝt năm phát ÿӝng phong trào thi ÿua lұp thành tích chào
mӯng kӹ niӋm Biên Hòa - Ĉӗng Na 300 năm, ÿã ÿѭӧc sӵ hѭӣng ӭng ÿӗng loҥt và ÿӅu
khҳp cӫa các ÿӏa phѭѫng, các ngành, các cҩp và nhân dân trong toàn tӍnh. Các thành tӵu
kinh tӃ - xã hӝi, các công trình, chѭѫng trình hoҥt ÿӝng chào mӯng Biên Hòa - Ĉӗng Nai
300 năm ÿҥt ÿѭӧc trong năm ÿã có mӝt ý nghƭa rҩt lӟn, thӇ hiӋn niӅm vinh dӵ, tӵ hào và ý
chí phҩn ÿҩu vѭѫn lên vѭӧt mӑi khó khăn, thӱ thách trong công cuӝc ÿәi mӟi cӫa các tҫng
lӟp nhân dân trong tӍnh, tiӃp nӕi “hào khí” cӫa vùng ÿҩt Biên Hòa - Ĉӗng Nai năm xѭa ÿӇ
vӳng tiӃn vào thӃ kӹ 21 dѭӟi sӵ lãnh ÿҥo cӫa Ĉҧng bӝ ÿӏa phѭѫng, xây dӵng Ĉӗng Nai trӣ
thành mӝt tӍnh giàu mҥnh, văn minh và hiӋn ÿҥi”.
TRҪN THѬӦNG XUYÊN
NGѬӠI KHӢI NGHIӊP CÔNG THѬѪNG
XӬ ĈӖNG NAI
NH˰ NGUY͎T
Năm 1679, Tr̯n Th˱ͫng Xuyên cùng vͣi các c͡ng s͹ cͯa mình ÿ͇n xͱ Bàn Lân l̵p
̭p, d͹ng làng, xây d͹ng th˱˯ng c̫ng, mͧ mang buôn bán vͣi th˱˯ng nhân n˱ͣc ngoài,
bi͇n cái Cù Lao Trên Ph˱ͣc Long Giang, nay là sông Ĉ͛ng Nai thành m͡t th˱˯ng c̫ng
có tên Nông N̩i Ĉ̩i ph͙ s̯m ṷt b̵c nh̭t ͧ ph˱˯ng Nam. Có th͋ nói Tr̯n Th˱ͫng Xuyên
là ng˱ͥi khͧi nghi͏p công - th˱˯ng ͧ vùng Ĉ͛ng Nai trên 300 năm tr˱ͣc.
Chính nhӡ thѭѫng cҧng Nông Nҥi Ĉҥi Phӕ do Trҫn Thѭӧng Xuyên lұp ra và tӗn tҥi
gҫn 100 năm (1772) ÿã tác ÿӝng cho Nông nghiӋp vùng Ĉӗng Nai phát triӇn. Sau khi
Nông nghiӋp phát triӇn, xã hӝi bҳt ÿҫu có sӵ phân công lao ÿӝng vӟi các ngành tiӇu thӫ

4.6 Page 36

▲back to top


công nghiӋp vùng Ĉӗng Nai cNJng bҳt ÿҫu xuҩt hiӋn. Các nghӅ thӫ công nhѭ mӝc, chҥm
bҥc, tiӋn, làm xoong chҧo, thùng, rèn dao rӵa, thêu, dӋt nhuӝm, làm lanh ÿen, làm lӑng,
làm giày, thӃp vàng, tҥc tѭӧng, làm ÿӗ thiӃc, làm ÿӗ ÿi ngӵa, làm mành, làm chum gӕm,
ÿóng thuyӅn... xuҩt hiӋn ngày càng nhiӅu. Các thӧ thӫ công, mһc dù chѭa ÿѭӧc chuyên
môn hóa cao và còn làm ӣ quy mô gia ÿình, nhѭng ÿã hình thành các xóm, làng nghӅ nhѭ
xóm Lò Thәi, Trang ThuyӅn Tө... Trang ThuyӅn Tө ÿһt ӣ ngã ba sông chuyên ÿóng
thuyӅn bҵng gӛ quý cung cҩp cho cѭ dân trong vùng và còn xuҩt khҭu cӝt buӗm cho nѭӟc
ngoài. Xóm Lò Thәi hay còn gӑi xóm ThiӃt Trѭӡng gӗm nhiӅu thӧ thӫ công chuyên khai
thác quһng, ÿúc các dөng cө nҩu ăn và làm ÿӗng nhѭ xoong nӗi, dao r͹a... ӣ huyӋn Phѭӟc
Chánh nay là vùng BӃn Cá, Bình Long cӫa huyӋn Vƭnh Cӱu trӣ thành mӝt trung tâm sҧn
xuҩt ÿѭӡng cát ӣ Nam bӝ vӟi sҧn lѭӧng xuҩt khҭu hàng năm trên 630.000 cân tѭѫng
ÿѭѫng khoҧng 390 tҩn. NghӅ ép dҫu phӝng cNJng phát triӇn ӣ huyӋn Phѭӟc Chánh, Phѭӟc
An. Vào năm 1791, vùng Biên Hòa - Gia Ĉӏnh có 62 ty, cөc chuyên chӃ tác các loҥi vұt
phҭm bҵng thӫ công cung cҩp cho triӅu ÿình phong kiӃn lúc bҩy giӡ ÿã nói lên sӵ phát
triӇn cӫa nghӅ thӫ công trong vùng này.
Riêng thѭѫng nghiӋp, không ÿâu sҫm uҩt bҵng thѭѫng cҧng Nông Nҥi Ĉҥi Phӕ mà
theo tác giҧ Gia Ĉӏnh thành Thông Chí mô tҧ “Xѭa nay thuyӅn buôn ÿӃn hҥ neo xong là
lên bӡ thuê phӕ ӣ, rӗi ÿӃn nhà chӫ mua hàng kê khai nhӳng hàng hóa trong thuyӅn khuân
cҩt lên bӡ, thѭѫng lѭӧng giá cҧ, chӫ mua hàng ÿӏnh giá mua bao tҩt cҧ hàng hóa tӕt xҩu
không bӓ sót thӭ gì. ĈӃn ngày trѭѫng buӗm trӣ vӅ gӑi là hӗi ÿѭӡng, chӫ thuyӅn muӕn mua
thӭ gì thì ngѭӡi chӫ ҩy cNJng y ѭӟc mua giúp chӣ ÿӃn trѭӟc kǤ giao hҽn, hai bên chӫ khách
chiӃu tính hóa ÿѫn thanh toán rӗi cùng nhau ÿѫn ca, xѭӟng hát...”
Ĉây là mӝt ÿô hӝi lӟn, khá trù mұt, lҫu quá ÿôi rӵc rӥ trên bӡ sông liӅn năm dһm,
ÿѭӡng lӟn lát ÿá trҳng, ÿѭӡng ngang lát ÿá ong, ÿѭӡng nhӓ lát ÿá xanh, ngѭӡi buôn tө tұp
ÿông ÿúc, tàu biӇn ghé sông ÿӃn ÿұu chen lҩn nhau, còn nhӳng nhà buôn ӣ ÿây thì nhiӅu
hѫn h͇t... ChӍ riêng viӋc mua bao hay còn gӑi là mua mão, mua sa cҥ và viӋc kê ÿѫn, chiӃu
tính bҵng hóa trong mua bán cNJng thҩy tính chҩt và quy mô trao ÿәi hàng hóa ӣ cҧng Nông
Nҥi. Hình nhѭ ӣ ÿây cNJng có các loҥi dӏch vө nhà trӑ, quán ăn, vұn chuyӇn, bӕc vác và cҧ
viӋc phөc vө giҧi trí cho khách thѭѫng hӗ viӉn xӭ mà qua mô tҧ cӫa Trӏnh Hoài Ĉӭc
ngѭӡi ta có thӇ hình dung ra. Cùng vӟi thѭѫng cҧng là hӋ thӕng các chӧ lӟn nhӓ hình
thành khá nhiӅu trong vùng, nhҩt là ӣ các ÿiӇm giao thông thӫy bӝ. Theo Ĉҥi Nam Nhҩt
Thӕng Chí, giӳa thӃ kӹ thӭ 19 Nam bӝ lúc ÿó có 39 chӧ lӟn nhӓ thì ӣ Biên Hòa có 19 chӧ.
Ĉó là nѫi trao ÿәi hàng hóa khá trù mұt nhѭ chӧ Bàn Lân, Lò Thәi Lò Gҥch, Ĉӗng Ván,
Ĉӗng Môn, Ĉӗng Sӱ, Lò ThiӃt, BӃn Cá, BӃn Gӛ, Bình Long, Bình Hҧo, Nghƭa An, An
Hóa, Giao Quy, Cây Gӛ, Cây Gia...
Mӝt nét ÿӝc ÿáo khác cӫa thѭѫng mҥi Ĉӗng Nai thӡi trѭӟc ÿã sӟm mӣ cӱa giao
thông buôn bán vӟi nѭӟc ngoài. Theo ÿó, tàu buôn Trung Hoa, Nhұt Bҧn, Ҩn Ĉӝ, Xiêm La
thѭӡng xuyên vào cҧng cung cҩp các loҥi hàng hóa nhѭ tѫ lөa, ÿӗng kӁm, thuӕc súng, ÿӗ
sӭ, các loҥi vàng mҥ... và mua vӅ các loҥi sҧn vұt ÿӏa phѭѫng. ViӋc sӟm mӣ cӱa vӅ mһt
kinh tӃ có ý nghƭa rҩt quan trӑng trong quá trình hình thành và phát triӇn cӫa xӭ Biên Hòa
- Ĉӗng Nai. Bҧn thân viӋc xây dӵng thѭѫng cҧng, mӣ cӱa buôn bán vӟi nѭӟc ngoài ÿã cho
thҩy, Trҫn Thѭӧng Xuyên vӟi kinh nghiӋm cӫa mình ÿã có mӝt tҫm nhìn chiӃn lѭӧc vӅ
kinh tӃ. Rҩt tiӃc do sӵ tàn phá cӫa chiӃn tranh, thѭѫng cҧng Nông Nҥi chӍ tӗn tҥi ÿѭӧc 93
năm, nhѭng nó ÿã ÿӇ lҥi cho ngѭӡi Biên Hòa - Ĉӗng Nai nhӳng kinh nghiӋm quý giá trong
quá trình phát triӇn.

4.7 Page 37

▲back to top


Ai có thӇ phӫ nhұn nhӳng thành tӵu vӅ kinh tӃ cӫa tӍnh Ĉӗng Nai hôm nay không
có nhӳng yӃu tӕ truyӅn thӕng cӫa nhӳng ngѭӡi ÿi trѭӟc ÿӇ lҥi ? Nhân Biên Hòa - Ĉӗng
Nai 300 năm, xin thҳp mӝt nén nhang tѭӣng niӋm ngѭӡi khӣi thҧo nghiӋp công - thѭѫng
xӭ Ĉӗng Nai
KӸ NIӊM 100 NĂM NGÀY QUӔC Tӂ PHӨ NӲ 8-3:
NHӲNG NGѬӠI LÀM RҤNG DANH NӲ GIӞI ĈӖNG NAI
TT-KT
Ngày 8-3-1899 nӳ công nhân ngành dӋt may ӣ Chicago và New York ÿҩu tranh
buӝc giӟi chӫ phҧi tôn trӑng quyӅn, lao ÿӝng, tăng lѭѫng và giҧm giӡ làm... Tӯ sӵ kiӋn
này, tháng 7-1910, hӝi nghӏ quӕc tӃ phө nӳ lҫn ÿҫu tiên gӗm ÿҥi biӇu cӫa 17 nѭӟc hӑp tҥi
Copenhagen (Ĉan Mҥch) ÿã ra nghӏ quyӃt chӑn ngày 8-3 hàng năm làm ngày ÿoàn kӃt,
ÿҩu tranh và bҧo vӋ lao ÿӝng nӳ trên toàn thӃ gian gӑi là ngày Quӕc tӃ Phө nӳ. Nhân 100
năm ngày kӹ niӋm này, xin giӟi thiӋu mӝt sӕ gѭѫng mһt tiêu biӇu làm rҥng danh phө nӳ
Ĉӗng Nai ...
MҼ VIӊT NAM ANH HÙNG PHAN THӎ ӞN
Nhӳng năm kháng chiӃn chӕng Mӻ, nhà mҽ Phan Thӏ Ӟn (Nhѫn Trҥch) là cѫ sӣ cӫa
quân cách mҥng. Xóm Hӕ (Phú Hӝi) ÿѭӧc mӋnh danh là vùng oanh kích tӵ do. Ban ngày
giһc làm chӫ, ban ÿêm thuӝc vӅ cách mҥng. Cho 3 con trai ÿi bӝ ÿӝi, mҽ Ӟn ӣ nhà tích trӳ
lѭѫng thӵc nuôi quân. Mҽ quy ÿӏnh rҵng: Khi nghe mҽ “giӵt thùng ÿuәi két” có nghƭa là
không có giһc tuҫn tra, quân ta có thӇ vӅ nhà mҽ lҩy lѭѫng thӵc và các thӭ cҫn thiӃt. Mӝt
buәi sang năm 1970, giһc mӣ mӝt ÿӧt càn quét, bҳn phá vào Xóm Hӕ, khi xong viӋc, mҽ
ngӥ chúng ÿã rút hӃt, nào ngӡ còn quân phөc. Khi “giӵt thùng ÿuәi két” cho quân ta trӣ
vӅ, mҽ mӟi phát hiӋn ra ÿiӅu muӝn màng này và liӅu mình xông ra cҧn ÿѭӡng giһc. Mӝt
quҧ ÿҥn M79 ÿã bҳn vào ngѭӡi mҽ. Mҽ ngã xuӕng nhѭng nhӳng ÿӭa con cách mҥng cӫa
mҽ ÿã chӕng trҧ kӏp thӡi và rút lui an toàn. ĈӃn ngày hòa bình trӣ lҥi, hai trong sӕ ba
ngѭӡi con cӫa mҽ cNJng ÿã ra ÿi cùng mҽ... Mҽ Phan Thӏ Ӟn ÿѭӧc Chính phӫ truy tһng
danh hiӋu mҽ ViӋt Nam anh hùng vào năm 1994.
MҼ VIӊT NAM ANH HÙNG PHAN THӎ PHÀN
Mҽ Phàn ÿã phҧi gánh lҩy nӛi ÿau to lӟn sau cuӝc chiӃn tranh vӋ quӕc vƭ ÿҥi: chӗng
và 6 ngѭӡi con trai ÿӅu trӣ thành liӋt sƭ. Các anh ÿã lҫn lѭӧt ra ÿi trong kháng chiӃn chӕng
Mӻ: NguyӉn Mӕc, NguyӉn Xí, NguyӉn Tình... Nѭӟc mҳt mҽ khô dҫn trong chiӃn tranh ác

4.8 Page 38

▲back to top


liӋt. Mӛi lҫn ÿѭӧc tin mҩt con, mҽ ôm ÿӭa cháu nӝi duy nhҩt (con liӋt sƭ NguyӉn Văn
Sánh) vào lòng: “H͇t MͿ mͣi h͇t ch͇t. Còn MͿ còn ch͇t”. Còn mӛi cô con dâu, mҽ ÿӝng
viên tham gia chiӃn trѭӡng và nhұn phҫn nuôi cháu nӝi bҵng công viӋc mót khoai, thót lúa
hàng ngày. Khi cҫn, mҽ lҥi cùng bà con vác gұy ÿi ÿҩu tranh chính trӏ. Tình, lý cӫa mҽ bao
giӡ cNJng khiӃn quân giһc phҧi nhѭӧng bӝ; khi có mҽ tham gia, cuӝc ÿҩu tranh bao giӡ
cNJng thҳng lӧi... HӃt chiӃn tranh, dù tuәi già sӭc yӃu mҽ vүn chăm sóc ruӝng vѭӡn ӣ
Phѭӟc An (Nhѫn Trҥch), cùng cô con dâu mӝt năm làm 7 cái giӛ. Năm 1993, mҽ qua ÿӡi
sau cѫn bҥo bӋnh. Nhҳc ÿӃn mҽ Phàn, bà con Phѭӟc An hôm nay vүn bҧo: “Ĉ̭y là m͡t
phͭ nͷ tuy͏t vͥi, trong lúc c̯n thi͇t ÿã bi͇t nén cái ÿau riêng”.
ANH HÙNG LIӊT SƬ HӖ THӎ HѬѪNG
“Cô gái 16 tuәi ÿã trӣ thành cѫ sӣ an ninh mұt cӫa lӵc lѭӧng vNJ trang thӏ xã Long
Khánh có mӝt tuәi thѫ khá buӗn: mӗ côi mҽ năm 9 tuәi, sau ÿó phҧi nghӍ hӑc ÿi làm mѭӟn
phө cha lo kӃ sinh nhai. Sӵ gian khó trong cuӝc sӕng ÿã hun ÿúc cho cô ý chí bӅn bӍ khi
tham gia cách mҥng. ChiӃn công cӫa cô gҳn liӅn vӟi nhӳng trұn ÿánh vang dӝi ngay tҥi thӏ
xã: diӋt tên Báo phҧn bӝi, chӍ ÿiӇm (5-1974); ÿánh vào quán “Hoàng DiӋu” (12-1974) diӋt
33 tên thám báo cӫa sѭ ÿoàn 18 ngөy, ÿánh quán “Ngӑc Hѭѫng” (1-1975) diӋt mӝt quұn
phó và 40 cҧnh sát ÿһc biӋt; ÿánh quán “Song Nga” (1-1975). Nhӳng trұn ÿánh cӫa cô ÿã
làm quân thù khiӃp sӧ và co cөm lҥi trong âm mѭu lұp vành ÿai trҳng khӕng chӃ ÿӏa bàn
thӏ xã Long Khánh. Không chӍ vӟi lòng căm thù giһc, ý thӭc hoàn thành nhiӋm vө cӫa
ngѭӡi Ĉҧng viên cӝng sҧn, anh hùng liӋt sƭ Hӗ Thӏ Hѭѫng còn thӵc hiӋn xuҩt sҳc các trұn
ÿánh nhӡ vào lòng gan dҥ; dNJng cҧm và mѭu trí. Trұn ÿánh nào, trái không nә ÿúng giӡ
hoһc ÿã gài trái nhѭng ÿӕi tѭӧng không còn, cô ÿӅu nhҩt quyӃt trӣ lҥi ÿӏa bàn ÿӇ ÿiӅu
chӍnh vӟi phѭѫng châm “Không ÿӇ sót quân thù, không giӃt ngѭӡi vô tӝi !”. Hѭѫng hy
sinh ӣ tuәi 21 trong trұn ÿánh cuӕi cùng vào quán “Song Nga”
BÀ NGUYӈN BҤCH TUYӂT
Ӣ tuәi 74, nhѭng trông cô NguyӉn Bҥch TuyӃt (Sáu TuyӃt) vүn khӓe mҥnh, nhanh
nhҽn và luôn tҩt bұt vӟi công viӋc.
Cô Sáu TuyӃt vӕn xuҩt thân tӯ mӝt gia ÿình giáo chӭc nghèo, sӕng gҫn bӡ sông
Vàm Cӓ Ĉông (tӍnh Long An). Sau khi Cách mҥng tháng Tám thành công cô Sáu bҳt ÿҫu
bѭӟc vào cuӝc ÿӡi làm cách mҥng. Trong suӕt nhӳng năm kháng chiӃn cô liên tөc gҳn bó
vӟi công tác phө nӳ ӣ các cҩp khác nhau (Hӝi trѭӣng phө nӳ tӍnh Bà Rӏa - Chӧ Lӟn, Hӝi
trѭӣng phө nӳ khu Ĉông Nam bӝ, Hӝi trѭӣng phө nӳ khu ӫy miӅn Ĉông...). ChӍ vӟi chiӃc
túi nhӓ, trong ÿó có vӓn vҽn 2 bӝ ÿӗ và mӝt sӕ vұt dөng lһt vһt, cô Sáu TuyӃt ÿã có mһt ӣ
mӑi lúc, mӑi nѫi trên chiӃn trѭӡng miӅn Ĉông Nam bӝ...
Sau ngày ÿҩt nѭӟc ÿѭӧc thӕng nhҩt cô Sáu là ӫy viên trung ѭѫng Ĉҧng, Phó bí thѭ
TӍnh ӫy, Hӝi trѭӣng Hӝi LHPN tӍnh Ĉӗng Nai. Rӗi cô làm Chӫ tӏch ӫy ban mһt trұn Tә
quӕc ViӋt Nam tӍnh Ĉӗng Nai trong suӕt 3 nhiӋm kǤ. ĈӃn năm 1995, cô nghӍ hѭu và làm
Chӫ tӏch danh dӵ UBMTTQ tӍnh (nhiӋm kǤ 4). Do có nhiӅu công lao trong sӵ nghiӋp cách
mҥng nên năm 1992, cô Sáu TuyӃt ÿã ÿѭӧc Chӫ tӏch nѭӟc tһng thѭӣng huân chѭѫng cao
quý: Huân chѭѫng Hӗ Chí Minh.
BÀ NGUYӈN THӎ BÌNH MINH
Sinh ra và lӟn lên trên mҧnh ÿҩt nghèo Quҧng Trӏ, năm 1941, khi mӟi 13 tuәi bà
NguyӉn Thӏ ĈiӅu (Năm Bình Minh) ÿã phҧi cùng gia ÿình trôi dҥt vào Long Khánh sinh

4.9 Page 39

▲back to top


sӕng bҵng nghӅ cҥo mӫ cao su. Sau khi Cách mҥng tháng Tám thành công, bà ÿã mӝt lòng
theo Ĉҧng chiӃn ÿҩu vì sӵ nghiӋp giҧi phóng dân tӝc, kiên trì theo ÿuәi lý tѭӣng cao cҧ mà
mình ÿã chӑn.
Cѭӟi nhau chѭa ÿѭӧc bao lâu thì chӗng bà bӏ bҳt. Khi sinh con ÿѭӧc 8 tháng tuәi, bà
lҥi bӏ ÿӏch bҳt. Con bà lên 6 tuәi thì bӏ chӃt vì bӋnh nһng. ĈӃn khi ngѭӡi con thӭ hai ÿѭӧc
3 tháng tuәi thì bà phҧi gӣi lҥi cho cѫ sӣ cách mҥng ÿӇ dӉ bӅ hoҥt ÿӝng. Ngay cҧ khi mҽ
chӃt, vì yêu cҫu bí mұt nên bà cNJng không thӇ vӅ thӑ tang... Cӭ thӃ bà Năm Bình Minh
phҧi cҳn răng vѭӧt qua biӃt bao khó khán, thӱ thách...
Trong nhӳng lҫn bӏ ÿӏch bҳn dù bӏ tra tҩn dã man, bӏ ÿày ÿi khҳp các nhà tù khét
tiӃng nhѭ Phú Lӧi, Tân HiӋp, Côn Ĉҧo... nhѭng bà vүn luôn giӳ vӳng khí tiӃt và ÿã cùng
tұp thӇ tù nhân chiӃn ÿҩu ÿӃn cùng cho ÿӃn ngày miӅn Nam hoàn toàn ÿѭӧc giҧi phóng.
Rӗi bà tiӃp tөc ÿҧm ÿѭѫng nhiӋm vө cӫa Trѭӣng ban kiӇm tra Ĉҧng cӫa TӍnh ӫy Ĉӗng
Nai, Thѭ ký Công ÿoàn tӍnh, Phó ban dân vұn TӍnh ӫy... Khi ÿã nghӍ hѭu, dù tuәi cao, sӭc
yӃu, mҳt mӡ dì Năm Bình Minh vүn tích cӵc tham gia các hoҥt ÿӝng cӫa Hӝi, ngѭӡi cao
tuәi, giúp ÿӥ nhӳng ngѭӡi khó khăn...
ANH HÙNG LAO ĈӜNG NGUYӈN THӎ NGӠI
Năm 1937, khi vӯa 17 tuәi, bà NguyӉn Thӏ Ngӡi (Năm Ngӡi) ÿã phҧi rӡi tӍnh lӷ
Biên Hòa - nѫi bà ÿã sinh ra và lӟn lên - ÿӇ vӅ Long Khánh bҳt ÿҫu làm công nhân cҥo mӫ
cao su. Vӯa làm phu ÿӗn ÿiӅn cao su, vӧ chӗng bà vӯa tranh thӫ tiӃp tӃ, giúp ÿӥ cách
mҥng vӟi hy vӑng ÿҩt nѭӟc sӁ ÿѭӧc tӵ do...
Rӗi sau ngày ÿҩt nѭӟc thӕng nhҩt, vӧ chӗng bà và các con lҥi tiӃp tөc gҳn bó vӟi
nhӳng rӯng cao su bҥt ngàn. Nhӳng năm ҩy, ngành cao su gһp nhiӅu khó khăn, thұm chí
còn thiӃu cҧ chén ÿӵng mӫ cao su ! Bà Năm ÿã dӕc hӃt sӭc mình vì công viӋc, nhѭng có
sáng kiӃn dӵng chéo hai thanh tre làm kiӅng, ÿһt gáo dӯa thay cho chén ÿӵng mӫ và lҩy lá
cao su thay cho máng dүn mӫ xuӕng chén. Nhӡ ÿó, bà ÿã cҥo ÿѭӧc tҩt cҧ nhӳng cây ÿѭӧc
giao và năng suҩt luôn luôn tăng cao so vӟi chӍ tiêu. Không nhӳng thӃ bà Năm còn nghiên
cӭu ÿӇ vӯa cҥo mӫ nhanh vӯa ÿúng kӻ thuұt, ÿҧm bҧo cho cây ra mӫ thѭӡng xuyên và әn
ÿӏnh. Bà cNJng ÿã góp phҫn ÿѭa tә 3 (ÿӝi 1 Nông trѭӡng cao su Hàng Gòn) trӣ thành tә lao
ÿӝng XHCN. Sau nhiӅu năm liӅn là lao ÿӝng tiӃn tiӃn, chiӃn sƭ thi ÿua ÿѭӧc tһng Huân
chѭѫng lao ÿӝng hҥng nhҩt, nhì, ba ÿӃn năm 1986, bà Năm Ngӡi ÿѭӧc phong tһng danh
hiӋu anh hùng lao ÿӝng nhҩt cӫa ngành cao su ViӋt Nam...
Giӡ ÿây, khi ÿã nghӍ hѭu, bà vүn vӯa lo viӋc gia ÿình, chăm sóc các cháu, vӯa tham
gia các lӟp hѭӟng dүn kӻ thuұt cҥo mӫ cao su cho lӟp trҿ...

4.10 Page 40

▲back to top


ĈӖNG NAI ĈҨT NѬӞC CON NGѬӠI
NGѬӠI BIÊN HÒA
NGUY͌N ĈͰC TH͔
Tôi ÿã thành ngѭӡi Biên Hòa. Chҷng phҧi vì vӧ con ӣ ÿây, cNJng chҷng phҧi vì gҫn
hai mѭѫi năm làm viӋc và trѭӣng thành tҥi thành phӕ này. Mӛi khi ÿi xa, ngӗi mӝt mình
bӛng thҩy nhӟ vӅ cái thành phӕ sôi ÿӝng và bình yên bên Ĉӗng sông Ĉӗng Nai mênh
mang và diӋu vӧi. Tôi nhӟ nhӳng ban chiӅu có cѫn mѭa vӗ vұp, rѫi rào rào trên mái tôn
nhӳng quán nhұu bình dân. Có bӳa tôi và các bҥn rѭӧu phҧi tөt cҧ hai chân lên ghӃ, ngӗi
thu lu mһc cho nѭӟc chҧy ào qua nӅn nhà. Uӕng rѭӧu trong mѭa nhѭ tiên mà cNJng nhѭ bөi
ÿӡi, kiӇu ҩy dӉ gì quên... Tôi nhӟ nhӳng ban mai nѫi ngã ba Ĉài Kӹ niӋm, xe ÿѭa rѭӟc
công nhân chҥy thành hàng dài. Ban mai Biên Hòa là ban mai áo thӧ... NӃu không có khu
công nghiӋp vӟi hàng trăm nhà máy chҳc thành phӕ này sӁ thѭa vҳng lҳm... Và tôi nhӟ tӟi
nhӳng con ngѭӡi làm nên phҫn hӗn cӫa thành phӕ này... Hӑ là danh nhân lѭu lҥi trong sӱ
sách, hӑ còn là nhӳng con ngѭӡi tôi gһp hàng ngày, bình dӏ thân quen...
Tháng Hai năm Mұu Dҫn (1698) LӉ Thành hҫu NguyӉn Hӳu Cҧnh ÿѭӧc Chúa
NguyӉn phái vào Nam làm kinh lѭӧc sӱ. Ông là ngѭӡi có trӑng trách tә chӭc bӝ máy hành
chánh xây dӵng và phát triӇn kinh tӃ vùng ÿҩt này. Ông cho ÿһt hai Ĉӏnh thӵ: Ĉ͓nh Phiêu
tr̭n bên bӡ sông Sài Gòn (tӭc thành phӕ Hӗ Chí Minh ngày nay) và Ĉ͓nh Phiên tr̭n bên
bӡ sông Ĉӗng Nai (Tӭc thành phӕ Biên Hòa ngày nay). Cҧ hai Ĉӏnh ÿӅu thuӝc Phͯ Gia
Ĉ͓nh. Ĉây là vùng ÿҩt mӟi có tӕc ÿӝ phát triӇn kinh tӃ khá nhanh nhӡ giao thông (ÿѭӡng
thӫy) thuұn lӧi, ÿҩt ÿai màu mӣ, khí hұu ôn hòa. NguyӉn Hӳu Cҧnh ÿã xác lұp ÿѭӧc mӝt
cѫ chӃ vӳng vàng ÿӫ sӭc khҷng ÿӏnh chӫ quyӅn lãnh thә, ÿӫ mҥnh ÿӇ bҧo vӋ biên cѭѫng
và mӣ mang bӡ cõi cho Tә Quӕc. Nhӳng ngѭӡi dân ÿҫu tiên ÿӃn khai khҭn ÿҩt hoang có
thӇ yên tâm lao ÿӝng ÿӇ ÿӏnh cѭ cuӝc sӕng. Ĉҩt lành chim ÿұu, mҧnh ÿҩt mӟi này luôn
mӡi gӑi nhӳng ngѭӡi tha phѭѫng.
NguyӉn Hӳu Cҧnh ÿѭӧc dân Cù Lao Phӕ thӡ làm Thành Hoàng, ÿѭӧc tôn vinh là
Thѭӧng ÿҷng công thҫn. ĈӃn nay ӣ Nam bӝ do kӏ tên húy cӫa ông, thành thói quen ngôn
ngӳ, c̫nh gӑi là ki͋ng, kính gӑi là ki͇ng hoһc g˱˯n . Suӕt mӝt dҧi ÿҩt nѭӟc tӯ Quҧng
Bình vào ÿӃn An Giang, nhiӅu nѫi lұp ÿӅn thӡ ông, xây huyӅn mӝ ÿӇ vӑng tѭӣng. Gҫn ÿây
nghe tin ÿã tìm thҩy mӝ thұt cӫa ông ӣ quê nhà Quҧng Bình, nhiӅu vӏ bӝ lão rҩt mӯng
ÿang vұn ÿӝng tә chӭc ÿӧt hành hѭѫng ra viӃng nhҵm kӹ niӋm 300 năm thành lұp Biên
Hòa. Tӯ thӡi xѭa, Cù Lao Phӕ, nhѭ mӝt chiӃc nôi xanh neo lҥi giӳa dòng Ĉӗng Nai, ÿѭӧc
chӑn làm bӃn cҧng thѭѫng mҥi ÿҫu tiên có tҫm quan trӑng bұc nhҩt ӣ phѭѫng Nam. Ĉӏa
linh sinh nhân kiӋt, ÿҩt Biên Hòa ÿã sinh ra mӝt danh nhân kiӋt xuҩt văn võ song toàn tên
là Trӏnh Hoài Ĉӭc. Tә tiên cӫa ông vӕn là ngѭӡi Minh Hѭѫng bҩt phөc tùng nhà Thanh,
phiêu bҥt theo tѭӟng quân Trҫn Thѭӧng Xuyên ÿӃn xin Chúa NguyӉn ÿӏnh cѭ tҥi xӭ Ĉӗng
Nai. Cha ông lҩy, mҽ ông là mӝt gái ViӋt ngѭӡi ҩp Gò Me. Năm lên mѭӡi, cha mҩt, mҽ
ông cho con theo hӑc danh sѭ Võ Trѭӡng Toҧn. Trӏnh Hoài Ĉӭc kӃt bҥn bҫu vӟi Lê
Quang Ĉӏnh và Ngô Nhân Tӏnh, ba ngѭӡi này hӑc rӝng tài cao, văn chѭѫng nӭc tiӃng,
ÿѭѫng thӡi gӑi là Gia Ĉ͓nh Tam Gia. Ông ÿѭӧc nhà NguyӉn trӑng dөng. TriӅu Gia Long
làm thѭӧng thѭ Bӝ Hӝ, triӅu Minh Mҥng làm Thѭӧng thѭ Bӝ Lҥi và Bӝ Công. Hѫn bӕn
mѭѫi năm làm quan to trong triӅu, thuӝc bұc Khai quӕc công thҫn, ông là vӏ quan thanh
liêm, lúc cáo bӋnh xin tӯ quan vӅ quê vүn chѭa có nhà riêng. Vua Minh Mҥng lҩy làm cҧm
kích, sai Lê Văn DuyӋt trích khӕ 2.000 quan tiӅn ÿӇ làm nhà cho ông. Nhà chѭa làm, ông