LSDB xa Vinh Thanh :: Sách toàn văn

Expand document

Collapse document

LSDB xa Vinh Thanh

1 Pages 1-10

1.1 Page 1

1.2 Page 2

1.3 Page 3

1.4 Page 4

1.5 Page 5

1.6 Page 6

1.7 Page 7

1.8 Page 8

1.9 Page 9

1.10 Page 10

2 Pages 11-20

2.1 Page 11

2.2 Page 12

2.3 Page 13

2.4 Page 14

2.5 Page 15

2.6 Page 16

2.7 Page 17

2.8 Page 18

2.9 Page 19

2.10 Page 20

3 Pages 21-30

3.1 Page 21

3.2 Page 22

3.3 Page 23

3.4 Page 24

3.5 Page 25

3.6 Page 26

3.7 Page 27

3.8 Page 28

3.9 Page 29

3.10 Page 30

4 Pages 31-40

4.1 Page 31

4.2 Page 32

4.3 Page 33

4.4 Page 34

4.5 Page 35

4.6 Page 36

4.7 Page 37

4.8 Page 38

4.9 Page 39

4.10 Page 40

5 Pages 41-50

5.1 Page 41

5.2 Page 42

5.3 Page 43

5.4 Page 44

5.5 Page 45

5.6 Page 46

5.7 Page 47

5.8 Page 48

5.9 Page 49

5.10 Page 50

6 Pages 51-60

6.1 Page 51

6.2 Page 52

6.3 Page 53

6.4 Page 54

6.5 Page 55

6.6 Page 56

6.7 Page 57

6.8 Page 58

6.9 Page 59

6.10 Page 60

7 Pages 61-70

7.1 Page 61

7.2 Page 62

7.3 Page 63

7.4 Page 64

7.5 Page 65

7.6 Page 66

7.7 Page 67

7.8 Page 68

7.9 Page 69

7.10 Page 70

8 Pages 71-80

8.1 Page 71

8.2 Page 72

8.3 Page 73

8.4 Page 74

8.5 Page 75

8.6 Page 76

8.7 Page 77

8.8 Page 78

8.9 Page 79

8.10 Page 80

9 Pages 81-90

9.1 Page 81

9.2 Page 82

9.3 Page 83

9.4 Page 84

9.5 Page 85

9.6 Page 86

9.7 Page 87

9.8 Page 88

9.9 Page 89

9.10 Page 90

10 Pages 91-100

10.1 Page 91

10.2 Page 92

10.3 Page 93

10.4 Page 94

10.5 Page 95

10.6 Page 96

10.7 Page 97

10.8 Page 98

10.9 Page 99

10.10 Page 100

11 Pages 101-110

11.1 Page 101

11.2 Page 102

11.3 Page 103

11.4 Page 104

11.5 Page 105

11.6 Page 106

11.7 Page 107

11.8 Page 108

11.9 Page 109

11.10 Page 110

12 Pages 111-120

12.1 Page 111

12.2 Page 112

12.3 Page 113

12.4 Page 114

12.5 Page 115

12.6 Page 116

12.7 Page 117

12.8 Page 118

12.9 Page 119

12.10 Page 120

13 Pages 121-130

13.1 Page 121

13.2 Page 122

13.3 Page 123

13.4 Page 124

13.5 Page 125

13.6 Page 126

13.7 Page 127

13.8 Page 128

13.9 Page 129

13.10 Page 130

14 Pages 131-140

14.1 Page 131

14.2 Page 132

14.3 Page 133

14.4 Page 134

14.5 Page 135

14.6 Page 136

14.7 Page 137

14.8 Page 138

14.9 Page 139

14.10 Page 140

15 Pages 141-150

15.1 Page 141

15.2 Page 142

15.3 Page 143

15.4 Page 144

15.5 Page 145

15.6 Page 146

15.7 Page 147

15.8 Page 148

15.9 Page 149

15.10 Page 150

16 Pages 151-160

16.1 Page 151

16.2 Page 152

16.3 Page 153

16.4 Page 154

16.5 Page 155

16.6 Page 156

16.7 Page 157

16.8 Page 158

16.9 Page 159

16.10 Page 160

17 Pages 161-170

17.1 Page 161

17.2 Page 162

17.3 Page 163

17.4 Page 164

17.5 Page 165

17.6 Page 166

17.7 Page 167

17.8 Page 168

17.9 Page 169

17.10 Page 170

18 Pages 171-180

18.1 Page 171

18.2 Page 172

18.3 Page 173

18.4 Page 174

18.5 Page 175

18.6 Page 176

18.7 Page 177

18.8 Page 178

18.9 Page 179

18.10 Page 180

19 Pages 181-190

19.1 Page 181

19.2 Page 182

19.3 Page 183

19.4 Page 184

19.5 Page 185

19.6 Page 186

19.7 Page 187

19.8 Page 188

19.9 Page 189

19.10 Page 190

20 Pages 191-200

20.1 Page 191

20.2 Page 192

20.3 Page 193

20.4 Page 194

20.5 Page 195

20.6 Page 196

20.7 Page 197

20.8 Page 198

20.9 Page 199

20.10 Page 200

21 Pages 201-210

21.1 Page 201

21.2 Page 202

21.3 Page 203

21.4 Page 204

21.5 Page 205

21.6 Page 206

21.7 Page 207

21.8 Page 208

21.9 Page 209

21.10 Page 210

22 Pages 211-220

22.1 Page 211

22.2 Page 212

22.3 Page 213

22.4 Page 214

22.5 Page 215

22.6 Page 216

22.7 Page 217

22.8 Page 218

22.9 Page 219

22.10 Page 220

23 Pages 221-230

23.1 Page 221

23.2 Page 222

23.3 Page 223

23.4 Page 224

23.5 Page 225

23.6 Page 226

23.7 Page 227

23.8 Page 228

23.9 Page 229

23.10 Page 230

24 Pages 231-240

24.1 Page 231

24.2 Page 232

24.3 Page 233

24.4 Page 234

24.5 Page 235

24.6 Page 236

24.7 Page 237

24.8 Page 238

24.9 Page 239

24.10 Page 240

25 Pages 241-250

25.1 Page 241

25.2 Page 242

25.3 Page 243

25.4 Page 244

25.5 Page 245

25.6 Page 246

25.7 Page 247

25.8 Page 248

25.9 Page 249

25.10 Page 250

26 Pages 251-260

26.1 Page 251

26.2 Page 252

26.3 Page 253

26.4 Page 254

26.5 Page 255

26.6 Page 256

26.7 Page 257

26.8 Page 258

26.9 Page 259

26.10 Page 260

27 Pages 261-270

27.1 Page 261

27.2 Page 262

27.3 Page 263

27.4 Page 264

27.5 Page 265

27.6 Page 266

27.7 Page 267

27.8 Page 268

27.9 Page 269

27.10 Page 270

28 Pages 271-280

28.1 Page 271

28.2 Page 272

28.3 Page 273

28.4 Page 274

28.5 Page 275

28.6 Page 276

28.7 Page 277

28.8 Page 278

28.9 Page 279

28.10 Page 280

29 Pages 281-290

29.1 Page 281

29.2 Page 282

29.3 Page 283

29.4 Page 284

29.5 Page 285

29.6 Page 286

29.7 Page 287

29.8 Page 288

29.9 Page 289

29.10 Page 290

30 Pages 291-300

30.1 Page 291

30.2 Page 292

30.3 Page 293

30.4 Page 294

30.5 Page 295

30.6 Page 296

30.7 Page 297

30.8 Page 298

30.9 Page 299

30.10 Page 300

31 Pages 301-310

31.1 Page 301

31.2 Page 302

31.3 Page 303

31.4 Page 304

31.5 Page 305

31.6 Page 306

31.7 Page 307

31.8 Page 308

31.9 Page 309

31.10 Page 310

32 Pages 311-320

32.1 Page 311

32.2 Page 312

32.3 Page 313

32.4 Page 314

32.5 Page 315

32.6 Page 316

32.7 Page 317

32.8 Page 318

32.9 Page 319

32.10 Page 320

33 Pages 321-330

33.1 Page 321

33.2 Page 322

33.3 Page 323

33.4 Page 324

33.5 Page 325

33.6 Page 326

33.7 Page 327

33.8 Page 328

33.9 Page 329

33.10 Page 330

34 Pages 331-340

34.1 Page 331

34.2 Page 332

34.3 Page 333

34.4 Page 334

34.5 Page 335

34.6 Page 336

34.7 Page 337

34.8 Page 338

34.9 Page 339

34.10 Page 340

35 Pages 341-350

35.1 Page 341

35.2 Page 342

35.3 Page 343

35.4 Page 344

35.5 Page 345

35.6 Page 346

35.7 Page 347

35.8 Page 348

35.9 Page 349

35.10 Page 350

36 Pages 351-360

36.1 Page 351

36.2 Page 352

36.3 Page 353

36.4 Page 354

36.5 Page 355

36.6 Page 356

36.7 Page 357

36.8 Page 358

36.9 Page 359

36.10 Page 360

37 Pages 361-370

37.1 Page 361

37.2 Page 362

37.3 Page 363

37.4 Page 364

37.5 Page 365

37.6 Page 366

37.7 Page 367

37.8 Page 368

37.9 Page 369

37.10 Page 370

38 Pages 371-380

38.1 Page 371

38.2 Page 372

38.3 Page 373

38.4 Page 374

38.5 Page 375

38.6 Page 376

38.7 Page 377

38.8 Page 378

38.9 Page 379

38.10 Page 380

39 Pages 381-390

39.1 Page 381

39.2 Page 382

39.3 Page 383

39.4 Page 384

39.5 Page 385

39.6 Page 386

39.7 Page 387

39.8 Page 388

39.9 Page 389

39.10 Page 390

40 Pages 391-400

40.1 Page 391

40.2 Page 392

40.3 Page 393

40.4 Page 394

40.5 Page 395

40.6 Page 396

40.7 Page 397

40.8 Page 398

40.9 Page 399

40.10 Page 400

41 Pages 401-410

41.1 Page 401

41.2 Page 402

41.3 Page 403

41.4 Page 404

41.5 Page 405

41.6 Page 406

41.7 Page 407

41.8 Page 408

41.9 Page 409

41.10 Page 410

42 Pages 411-420

42.1 Page 411

42.2 Page 412

42.3 Page 413

42.4 Page 414

42.5 Page 415

42.6 Page 416

42.7 Page 417

42.8 Page 418

42.9 Page 419

42.10 Page 420

LSDB xa Vinh Thanh

1 Pages 1-10

▲back to top

1.1 Page 1

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ

XÃ VĨNH THANH

(1930 - 2020)

1.2 Page 2

▲back to top

1.3 Page 3

▲back to top

ĐẢNG BỘ HUYỆN NHƠN TRẠCH

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ

XÃ VĨNH THANH

(1930 - 2020)

Nhà Xuất bản Đồng Nai 2023

1.4 Page 4

▲back to top

CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN

ĐẢNG BỘ HUYỆN NHƠN TRẠCH

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

BAN CHỈ ĐẠO

1. Đ/c Trần Hoàng Sự

HU viên, Bí thư Đảng ủy:

2. Đ/c Huỳnh Thế Vinh

Phó Bí thư Đảng ủy:

3. Đ/c Nguyễn Văn Hồ

Thường trực Đảng ủy:

4. Đ/c Trần Hải Nhân

ĐUV, Phó Chủ tịch UBND xã:

5. Đ/c Huỳnh Quí Thảo

Phó ban BTG ĐU:

6. Đ/c Đoàn Hữu Danh

ĐUV, Chủ tịch UBMTTQVN xã:

7. Đ/c Nguyễn Ngọc Tuấn

Chủ tịch Hội CCB:

8. Đ/c Nguyễn Thị Thúy Kiều

Công chức TC - KT:

9. Đ/c Nguyễn Hoàng Vũ

Công chức VHXH:

10. Đ/c Nguyễn Thị Hồng Thắm

Cán bộ VP ĐU xã:

Trưởng ban

Phó ban

Phó Ban

Thành viên

1.5 Page 5

▲back to top

BIÊN SOẠN

Huỳnh Văn Tới (Chủ biên)

Phan Đình Dũng

Hà Thị Thanh Thúy

Huỳnh Quí Thảo

BIÊN TẬP KỸ THUẬT

Phan Hoàng Oanh

1.6 Page 6

▲back to top

1.7 Page 7

▲back to top

Mở đầu

Xã Vĩnh Thanh là một trong 12 đơn vị hành chính của huyện

Nhơn Trạch (huyện có một thị trấn và 11 xã). Nhơn Trạch là vùng đất

có lịch sử hình thành và phát triển cùng lịch sử Biên Hòa - Đồng Nai

hơn 320 năm. Dưới triều Nguyễn, vùng đất này thuộc tổng Thành

Tuy Hạ (huyện Long Thành), năm 1960 có tên quận Nhơn Trạch, sau

ngày 30.4.1975 lại thuộc huyện Long Thành, từ ngày 1.9.1994 chính

thức thành huyện Nhơn Trạch trực thuộc tỉnh Đồng Nai. Lịch sử xã

Vĩnh Thanh gắn liền và không thể tách rời với lịch sử huyện Nhơn

Trạch, lịch sử tỉnh Biên Hòa/ ĐồngNai và cả nước.

Nhân dân xã Vĩnh Thanh cũng như người dân huyện Nhơn Trạch

có truyền thống yêu nước, đoàn kết, tham gia kháng chiến chống

thực dân Pháp ngay khi chúng nổ súng xâm lược tỉnh Biên Hòa

(tháng 12.1861). Trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc,

người dân Vĩnh Thanh đã sớm tham gia hoạt động cách mạng và

cùng với nhân dân trong huyện cướp chính quyền, làm nên Cách

mạng tháng Tám 1945 ở địa phương.

Trong 30 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ

xâm lược (1945-1975) quân dân Vĩnh Thanh dưới sự lãnh đạo của

Đảng bộ đã đoàn kết một lòng chung tay góp sức, đấu tranh kiên

1.8 Page 8

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

cường, vượt qua nhiều gian khổ, thử thách hy sinh, lập nhiều thành

tích trên các mặt trận góp sức cùng huyện, tỉnh hoàn thành nhiệm vụ

lịch sử, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Truyền thống vùng đất Vĩnh Thanh trong đấu tranh 30 năm kháng

chiến giành độc lập dân tộc là tài sản quý báu, cần được trân trọng

giữ gìn và phát huy trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,

đặc biệt trong sự nghiệp đổi mới, phát triển bền vững, đẩy mạnh

công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong 45 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa,

Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Thanh đã thực hiện chiến lược đại đoàn

kết dân tộc, phát huy nội lực khắc phục hậu quả chiến tranh; đạt

được nhiều thành tựu trong công cuộc đổi mới, xây dựng phát triển

hạ tầng cơ sở vật chất, giữ vững an ninh chính trị, nâng cao đời sống

vật chất và tinh thần cho nhân dân, từng bước xây dựng nông thôn

mới để đạt mục tiêu phát triển bền vững, theo hướng hiện đại.

Thực hiện Chỉ thị 15-CT/TW ngày 28.8.2002 của Ban Bí thư

Trung ương Đảng và Thông tri số 18-TT/TU, ngày 1.5.2003 của

Ban Thường vụ Tỉnh ủy về “tăng cường và nâng cao chất lượng

nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam”; Ban

Thường vụ Đảng ủy xã Vĩnh Thanh có Quyết định số 21/QĐ/ĐU

ngày 22.11.2021 chủ trương nghiên cứu biên soạn quyển “Lịch sử

Đảng bộ xã Vĩnh Thanh 1930 - 2020”.

Trong quá trình triển khai nghiên cứu, biên soạn, chúng tôi đã tổ

chức nhiều đợt khảo sát thực tế, hội thảo, hội nghị nhân chứng lịch

sử để tiếp cận với sự thật lịch sử. Những ý kiến đầy trách nhiệm của

1.9 Page 9

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

các cấp ủy, các đồng chí nguyên là lãnh đạo xã, huyện qua các thời

kỳ, các nhân chứng lịch sử, các nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử đã

được trân trọng tiếp thu, thể hiện trong chính văn. Những vấn đề còn

tồn nghi, chưa thẩm định được xin ghi nhận để tiếp tục nghiên cứu,

bổ sung. Tài liệu được công bố của các công trình nghiên cứu lịch

sử liên quan được khảo cứu cẩn trọng, dẫn nguồn cụ thể, những chỗ

còn khác biệt có ghi chú để tường minh.

Dù đã hết sức cố gắng, nhưng “Lịch sử Đảng bộ xã Vĩnh Thanh

1930 - 2020” chắc hẳn không tránh được những thiếu sót ngoài

mong muốn. Kính mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để

công trình được hoàn chỉnh hơn trong lần tái bản.

Xin chân thành cám ơn đồng chí, đồng bào, cơ sở cách mạng,

nhân chứng lịch sử và các nhà khoa học đã giúp chúng tôi hoàn

thành quyển sách này.

Trần Hoàng Sự

Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Thanh

1.10 Page 10

▲back to top

Chương I

TỔNG QUAN

VÙNG ĐẤT, CON NGƯỜI

I. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

1. Vị trí địa lý

Xã Vĩnh Thanh nằm ở phía Nam của huyện Nhơn Trạch, cách

trung tâm huyện 5km, và cách thành phố Biên Hòa 45km, có vị trí

địa lý:

- Phía Bắc giáp xã Phú Thạnh.

- Phía Tây Nam giáp xã Phước Khánh.

- Phía Tây Bắc giáp xã Phú Đông.

- Phía Đông Nam giáp xã Phước An.

- Phía Đông Bắc và phía Nam giáp sông Đồng Tranh

Xã Vĩnh Thanh có diện tích tự nhiên là 3.317,67 hecta, dân số

năm 2020 là khoảng 4.000 hộ với gần 20.000 nhân khẩu, trong đó

85% dân theo đạo Thiên Chúa, số còn lại theo đạo Phật và tín ngưỡng

thờ cúng ông bà tổ tiên. Xã Vĩnh Thanh được chia thành 10 ấp: Hòa

Bình, Thanh Minh, Vĩnh Cửu, Sơn Hà, Thành Công, Chính Nghĩa,

Đại Thắng, Thống Nhất, Nhất Trí, Đoàn Kết.

Xã có chiều dài 11km, nằm dọc hương lộ 191. Từ hương lộ 19 đi

về phía Bắc có thể sang Thành phố Hồ Chí Minh, về phía Đông có

1 Nay là đường Hùng Vương.

2 Pages 11-20

▲back to top

2.1 Page 11

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

thể đi Long Thành, Biên Hòa, Vũng Tàu. Từ năm 2019, huyện Nhơn

Trạch có dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng tuyến đường Nguyễn Hữu

Cảnh (còn gọi là đường số 2) có chiều dài trên 8km, là tuyến huyết

mạch kết nối trung tâm hành chính của huyện Nhơn Trạch với các

địa phương và khu công nghiệp. Dự án có tổng mức đầu tư trên 360

tỷ đồng, với các hạng mục như: nâng cấp mở rộng mặt đường rộng

thêm 12m, giải phân cách giữa rộng 3m, vỉa hè rộng 10m mỗi bên;

làm mới hệ thống thoát nước mưa, cây xanh, hệ thống điện chiếu

sáng dọc tuyến, các biển báo, đèn tín hiệu giao thông. Điểm cuối của

đường Nguyễn Hữu Cảnh tiếp giáp với đường Hùng Vương trên địa

bàn xã Vĩnh Thanh. Đây cũng là một trong những tuyến đường chính

của xã. Với đường Nguyễn Hữu Cảnh, giao thông từ xã Vĩnh Thanh

đến trung tâm huyện Nhơn Trạch và các xã khác càng thêm thuận

lợi. Một tuyến đường mới được xây dựng khác là đường Lê Hồng

Phong cũng có một phần đi ngang địa bàn xã Vĩnh Thanh.

Trên địa bàn xã còn có sông Ông Kèo không chỉ giúp thuận lợi

cho giao thông đường thủy mà còn tạo điều kiện cho người dân Vĩnh

Thanh nuôi trồng thủy sản, phát triển du lịch sinh thái.

Với vị trí địa lý như vậy, Vĩnh Thanh vừa thuận lợi trong giao

thông đường bộ, vừa có tiềm năng trong phát triển giao thông đường

thủy. Trước đây khi giao thông đường bộ chưa phát triển, người dân

vùng này có sự giao lưu chặt chẽ với người dân vùng sông nước lân

cận như Sài Gòn, Cần Giờ, Long An và một số tỉnh miền Tây.

2.2 Page 12

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

2. Địa hình, địa mạo

Xã Vĩnh Thanh có dạng địa hình đồng bằng thuận lợi cho việc

trồng trọt và chăn nuôi, đặc biệt là nuôi trồng thủy sản.

Về địa tầng, Vĩnh Thanh cũng như các địa phương nằm trên

địa bàn huyện Nhơn Trạch, đều thuộc Hệ Trias, thống trung, bậc

Anizi1, đồng dạng với các vùng phụ hệ tầng dưới như ở Bửu Long.

Khảo sát thực tế cho thấy, mặt cắt vùng Nhơn Trạch gồm cuội kết,

tảng kết hiển lộ từ Tây Nam Bửu Long đến mép sông Đồng Nai, rõ

nét ở Hang Nai. Cuội có kích thước thay đổi từ 3-5-10cm, độ mài

tròn trung bình, độ chọn lọc kém, có thành phần đa khoáng: sạn kết

tuf andesit, granodiorit - biotit porphyry, granit có biotit hạt vừa,

đá phiến sét serisit - silic nhiễm oxyt sắt. Ở vùng Nhơn Trạch còn

có hiện tượng phụ hệ tầng giữa phủ lên phụ hệ tầng dưới, biểu hiện

bởi mặt cắt có các tập cát kết tufriolit màu xám có cấu tạo khối rất

cứng chắc và thêm nhiều thành phần khoáng chất đặc thù của phụ hệ

tầng giữa.

Về phân vùng địa mạo, Nhơn Trạch thuộc vùng đồng bằng đồi

thềm, đồng dạng với cả vùng Biên Hòa - Long Thành. Vùng này có

đặc điểm hạ tích tụ và nâng yếu, rửa trôi - xâm thực; tạo thềm bậc

IV, III, II và I từ Pleistocen giữa đến Holocen. Quá trình hạ lún được

thấy rõ từ Pliocen muộn, được tiếp tục trong Pleistocen sớm. Quá

trình nâng bắt đầu từ Pleistocen giữa. Trên vùng phát triển thềm một

phía, thềm trẻ hơn, thấp hơn (thềm III, II và I) dịch dần về phía Tây,

1 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai năm 2001, trang 8, trang 45.

2.3 Page 13

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Tây Nam. Chúng chuyển bậc với nhau qua các đoạn sườn thoải 3-50,

chênh cao 5-10m. Hạ lún có xu hướng mạnh dần từ Tây Bắc đến

Đông Nam. Ở Nhơn Trạch, thành bề mặt móng đá gốc chìm sâu đến

(-50m) và sâu hơn, trầm tích Pliocen - Đệ tứ dày > 55m.

Các bậc thềm tuy có độ cao khác nhau, nhưng lại liên kết với nhau

trên cơ sở các bề mặt cùng nguồn gốc, cùng được nâng lên, rửa trôi

là chủ yếu và xâm thực. Theo hướng Tây, Tây Nam, chúng thấp dần

theo góc nghiêng chung < 10. Theo hướng Nam, Đông Nam bề mặt

bị chia cắt bởi các thung lũng xâm thực sâu 10-30m, sườn dốc 3-100,

cách nhau 5-7-10km. Do vậy, vùng này nền vững, thích hợp để xây

dựng và phát triển đô thị, khu công nghiệp1.

3. Đất đai

Đất đai2 vùng Vĩnh Thanh có địa hình bằng phẳng, độ cao 0 - 20m

so mực nước biển, phần lớn có độ dốc < 8 - 150. Cấu tạo đất ở Vĩnh

Thanh là đất phù sa (Fluvisols), là loại đất chiếm khoảng 4,76% tổng

diện tích toàn tỉnh, riêng ở Nhơn Trạch thì phổ biến ở vùng đồng

bằng ven sông rạch, nhất là địa bàn các xã: Đại Phước, Phú Hữu,

Phước Khánh, Vĩnh Thanh, Phước An. Vùng đất phổ biến nhóm đất

này chịu tác động của thủy triều, có độ chua (pH) từ ít đến vừa và

cao tùy theo đất phù sa có giàu mùn hay không; có nơi tùy đất mặn

và không mặn mà đất có tầng phèn hay không phèn. Đặc tính nông

học của đất phù sa là giàu mùn, đạm, kali nhưng nghèo lân, nên ở

nơi không hoặc ít phèn thuận cho trồng lúa nhiều vụ hoặc trồng cây

1 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai năm 2001, trang 64 - 65.

2 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai năm 2001, trang 143 - 157.

2.4 Page 14

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

ăn trái, hoa màu, rau củ. Ở nơi đất phèn, việc sử dụng đất tùy thuộc

vào độ sâu tầng phèn và mức độ ngập mặn. Đất phèn nông có ưu thế

trồng lúa nước. Đất phèn sâu có thể trồng lúa, hoa màu vào mùa khô.

Đất phèn nông hay sâu đều có thể rửa mặn, nuôi trồng thủy sản.

4. Hệ thống sông ngòi

Các sông, suối ở khu vực Vĩnh Thanh cũng giống như hệ thống

các sông, suối trong huyện, tỉnh, chế độ dòng chảy và quy luật biến

đổi khá phù hợp với quy luật chung. Một năm vẫn có hai mùa (mưa,

nắng) dòng chảy rõ rệt. Mùa cạn từ tháng 12 năm trước cho đến

tháng 5 năm sau. Mùa lũ từ tháng 6 cho đến tháng 11. Mùa lũ thường

sớm hơn lưu vực sông Đồng Nai và sông La Ngà khoảng 1 tháng.

Ba tháng có mực nước và lưu lượng lớn là: tháng 8, 9, 10, lớn nhất

thường là tháng 8. Ba tháng có mực nước và lưu lượng nhỏ là: tháng

2, 3, 4, nhỏ nhất là tháng 3.

Lưu lượng phù sa và bùn cát trong sông, suối tập trung chủ yếu

vào các tháng mùa lũ và tháng đầu mùa mưa (tháng 5). Các tháng

mùa cạn lượng phù sa rất nhỏ, nhiều tháng hầu như bằng 0, như

tháng 2, 3, 4, nước sông rất trong, độ đục gần như không có1.

Một trong những đặc điểm của vùng Vĩnh Thanh là hệ thống sông

rạch chằng chịt, chịu ảnh hưởng mạnh bởi chế độ thủy triều vùng cửa

sông, đa nguồn nước, gồm nước mặn - nước ngọt - nước lợ.

Đoạn sông Đồng Nai chảy qua địa bàn Nhơn Trạch dân gian gọi

là sông Cái, nối tiếp từ Tân Uyên đổ ra cửa Soài Rạp dài khoảng

143km, lòng sông rộng từ 1 - 4,5km, có chỗ sâu đến 18m, tạo một

1 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai năm 2001, trang 126-127.

2.5 Page 15

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lưu vực rộng khắp trên địa bàn Nhơn Trạch, trực tiếp là các xã Đại

Phước, Phú Hữu, Phước Khánh, Vĩnh Thanh.

Sông Đồng Nai có nhiều hợp lưu tạo thành hệ thống sông Đồng

Nai thuận lợi cho giao thông và giao thương cả vùng trọng điểm

Đông Nam Thành phố Hồ Chí Minh. Sông Nhà Bè, sông Sài Gòn

hợp lưu phía hữu ngạn sông Đồng Nai, nối Nhơn Trạch với Thành

phố Hồ Chí Minh chỉ vài mươi phút chèo ghe. Sau khi nhận nước

của sông Sài Gòn xuôi xuống Nhà Bè, sông Đồng Nai chia làm hai

nhánh: nhánh phía Tây là sông Soài Rạp chảy ra cửa Soài Rạp; nhánh

phía Đông là sông Lòng Tàu chảy ra vịnh Gành Rái.

Sông Lòng Tàu có tầm sâu trung bình là 15m, chảy quanh co cắt

ngang Rừng Sác trước khi đổ ra Biển Đông. Khi chảy đến xã Phước

Khánh, sông Lòng Tàu cũng chia làm hai nhánh. Nhánh phía Tây là

sông Đồng Tranh chảy về phía cửa Soài Rạp; nhánh phía Đông tiếp

tục mang tên Lòng Tàu chảy xuống Ngã Bảy (khoảng 75km) nơi

sông Dừa đổ vào. Từ Ngã Bảy ra biển, khúc hạ lưu sông này được

gọi là sông Ngã Bảy. Đến Cần Giờ, sông Đồng Tranh và sông Ngã

Bảy lại hợp lưu rồi đổ ra vịnh Gành Rái tiếp giáp Biển Đông.

Hợp lưu với sông Đồng Nai tại địa bàn xã Long Tân có sông

Đồng Môn bắt nguồn từ vùng cao thuộc Long Thành vòng vèo qua

các gò đồi, nối mạch với các sông suối nhỏ rồi đổ phù sa qua các

cánh đồng Phước Thiền, Long Tân. Sông Đồng Môn tuy không rộng,

không sâu, không dài lắm nhưng có vai trò như mạch máu nối liền

rừng giồng với Rừng Sác, kết nối địa bàn sông nước Nhơn Trạch với

vùng rừng núi trung du miệt Long Thành.

2.6 Page 16

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ngoài ra, sông Cái (sông Đồng Nai) còn hợp cùng các chi lưu

tạo nên hệ thống sông rạch chằng chịt khắp vùng Nhơn Trạch, gồm

những giồng, rạch, tắc, vàm, ngòi, cồn, cù lao gắn với địa danh quen

thuộc của người địa phương. Phải nhìn tổng thể hệ thống cù lao, cồn,

rạch của cả khu vực này mới thấy hết sắc thái của Nhơn Trạch. Các

xã thuộc khu vực có nhiều cồn, cù lao gồm xã Phú Đông có giồng

Ông Đông, Phú Thạnh có cù lao Ông Cồn, xã Phước Khánh có rạch

Ông Thuộc, xã Phú Hữu có rạch Ông Mai, xã Vĩnh Thanh có ấp Ông

Kèo. Theo lời kể của các bô lão địa phương, năm ông: Thuộc, Đông,

Cồn, Kèo, Mai là 5 vị tướng lĩnh của triều Nguyễn trấn giữ các đồn

bảo tả ngạn sông Cái, có công lao với vùng Nhơn Trạch nên được

dân tôn kính, đặt tên cho các cù lao, cồn, rạch gắn liền với đời sống

sản xuất, sinh hoạt của người dân địa phương.

Xã Vĩnh Thanh có phía Đông Bắc và phía Nam giáp sông Đồng

Tranh, vì vậy giao thông đường thủy rất thuận lợi nếu di chuyển từ

đây đến Thành phố Hồ Chí Minh, đến huyện Cần Giờ hoặc đến vịnh

Gành Rái tiếp giáp với Biển Đông.

Trên địa bàn xã còn có sông Ông Kèo. Sông Ông Kèo dài khoảng

15km, điểm bắt đầu từ một nhánh sông Đồng Nai đoạn thuộc xã

Đại Phước, điểm cuối đổ ra sông Đồng Tranh nằm trên địa bàn xã

Vĩnh Thanh. Sông chảy qua địa bàn 4 xã: Đại Phước, Phú Đông,

Phước Khánh, Vĩnh Thanh. Sau năm 1975, huyện Nhơn Trạch có

chủ trương đắp đê ngăn mặn trên sông Ông Kèo để ngọt hóa trồng

lúa và điều tiết nước để tưới tiêu phục vụ nông nghiệp, nên hai điểm

đầu và cuối sông Ông Kèo đều có đập điều tiết nước, do đó lưu

lượng nước luôn duy trì ở mức ổn định. Đoạn rộng nhất của sông

2.7 Page 17

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ông Kèo khoảng 80m, đoạn hẹp nhất khoảng 40m, tàu thuyền lớn

không đi được trên sông Ông Kèo, chỉ có ghe, vỏ lãi của người dân

địa phương.

Ngoài sông Ông Kèo, trên địa bàn xã Vĩnh Thanh còn có các rạch

như: rạch Nhà Máy (dài 0,6km), rạch Mương Đào (dài 1km), rạch

Sông Lu (dài 0,6km), rạch Cao Cẳng (dài 1,1km), rạch Bàu Thai (dài

0,7km), rạch Vú Sữa (dài 1km), rạch Ông Tiên (dài 0,4km), rạch Ông

Tiên Lớn (dài 1km), rạch Ông Kiễu (dài 2km), rạch Lá (dài 3km)...

5. Khí hậu

Xã Vĩnh Thanh nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới với 2 mùa:

- Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10

- Mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.

Nhiệt độ trung bình từ 29°C - 32°C.

Lượng mưa bình quân đạt 1.600 - 2.000mm/năm.

Khí hậu xã Vĩnh Thanh cũng như huyện Nhơn Trạch thuộc phương

Nam, vùng Gia Định, ứng với quẻ Ly; theo Gia Định Thành thông

chí của Trịnh Hoài Đức1: Là vùng gần biển, thấy trước mặt trời mới

mọc, thường ấm, bắt đầu mưa vào tháng 3 Âm lịch, mưa chính vào

mùa hạ; “mưa to nghiêng vò mà đổ”, cơn mưa to lắm chỉ vài giờ là

tạnh, trở lại nắng; tháng 7 có mưa ngâu dầm dề ít ngày, không lạnh;

rõ rệt hai mùa mưa nắng. Do khí trời nóng, đất ẩm thấp nên khi mưa,

khí biển tác động thành ra sấm chớp, có thể hại chết người và vật.

1 Gia Định Thành thông chí, Tập I “Tinh dã chí”, Trịnh Hoài Đức, bản dịch

của Lý Việt Dũng, NXB Đồng Nai, 2005.

2.8 Page 18

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Nhơn Trạch “âm ít, dương nhiều”, thường nhiều gió Nam; hiếm

khi giông bão, ít sương mốc; thi thoảng có hiện tượng gió lốc xoáy

gọi là “rồng hút nước”.

Nước là mạch máu của đất. Nước sông rạch gắn với biển tác động

đến đời sống. Do khí đưa đẩy, buổi sáng nước lên gọi là triều, buổi

chiều nước xuống gọi là tịch, gọi chung là thủy triều. Thủy triều

tương ứng mật thiết với mặt trăng theo chu kỳ thời tiết được gọi là

triều tín. Khi nước lớn thường có gió, nước đứng thì gió lặng. Thông

thường, sau ngày mồng một và 2 - 3 ngày sau rằm, nước lên, gió

mạnh; sau ngày thượng huyền (ngày 8,9) và ngày hạ huyền (ngày 22,

23), nước rút dần trong hai, ba ngày, gió cũng dịu dần. Thủy triều ở

Nhơn Trạch cũng như ở vùng Gia Định có khác với nhiều nơi ở chỗ:

Mỗi tháng có 2 hoặc 3 ngày nước không lớn ròng gọi là “nước ươn”;

mùa gần Tết có đến 3, 4 ngày. Trong tháng 8 và tháng 9, thủy triều

lớn khác thường, tiết hạ chí lớn vào ban ngày, tiết đông chí lớn vào

ban đêm. Dân gắn với sông nước thường theo lệ con nước lớn ròng

mà tổ chức sinh hoạt: Lấy khi nước lớn làm thủy đầu gọi là nước

rong, khi nước xuống mức thấp nhất là thủy vĩ, gọi là nước kém.

Nước rong nhiều cá tôm, nước kém ít tôm cá, theo đó mà hành nghề

đánh bắt. Lúc giao thời giữa mùa thu và mùa hạ, có lúc con nước lớn

buổi mai chưa xuống mà con nước ròng buổi chiều đã nối tiếp, thêm

có gió Đông Nam đẩy mạnh nước biển dâng lên, ấy là “đạp triều”,

dân địa phương gọi là nước “ươn rong”. Do đất đai thường ẩm thấp,

thịnh dương khí nên con người thường khô da, nhiều mồ hôi; gặp khi

“trái gió trở trời” dễ bị sốt rét, phong thấp, cảm mạo.

2.9 Page 19

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Theo Địa chí Đồng Nai1, khí hậu vùng Nhơn Trạch mang đặc

điểm thuộc “khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo”, có độ dài ban

ngày ít thay đổi, trung bình 12 giờ 47 phút/ ngày; thời gian nắng

trung bình 4 - 9,5 giờ ngày (chiếm 45 - 65% độ dài ban ngày), cả

năm có khoảng 2.500 đến 2.860 giờ nắng; bức xạ luôn dương, trị số

hàng năm 70 - 74 Kcal/cm2. Hằng năm, Nhơn Trạch chịu tác động

của 3 hệ thống gió mùa châu Á, trong đó rõ rệt nhất là gió mùa hạ

(gió mùa Tây Nam), gió mùa Ấn Độ Dương (cũng thuộc gió mùa

Tây Nam) và gió mùa Nam Thái Bình Dương. Hệ thống gió mùa này

tác động làm cho thời tiết ở Nhơn Trạch thiên về nóng, ẩm, có mưa

nhiều đầu mùa, thi thoảng có giông nhẹ, ít bão, không lạnh. Ở Nhơn

Trạch, khí hậu 4 mùa không rõ rệt như ở xứ Bắc, xứ Trung. Có thể

phân biệt thành 2 mùa: Mùa khô từ tháng 12 đến tháng 3 (hoặc tháng

4 năm sau), mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11.

Khí hậu như vậy là ôn hòa, tốt cho vạn vật; thuận cho con người

sinh sống và phát triển sản xuất.

6. Sinh cảnh, động - thực vật

Điều kiện tự nhiên về địa tầng, địa mạo, đất đai khí hậu đã tạo cho

Vĩnh Thanh sinh cảnh đa dạng với hệ động thực vật phong phú mang

đặc trưng chung của huyện Nhơn Trạch - miền sông nước ngập mặn

“rừng giồng nối liền Rừng Sác”2. Theo đó, động thực vật gồm đủ các

nhóm phổ quát và nhóm có tính đặc thù. Hiện chưa có bản thống kê

về động thực vật đặc thù ở địa phương, nhưng có thể hình dung bức

tranh về động thực vật ở Vĩnh Thanh.

1 Địa chí Đồng Nai, Tập II, NXB Đồng Nai, 2001, trang 73 - 98.

2 Lời mở đầu Văn bia ở Đền thờ Liệt sĩ Nhơn Trạch.

2.10 Page 20

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Về động vật, có nhóm động vật quí hiếm, nguồn gien dự trữ quan

trọng cần bảo tồn, nghiên cứu khoa học, đặc biệt là cá sấu. Có nhóm

động vật phổ quát, có thể săn bắt phục vụ đời sống hoặc làm dược

liệu (nai, heo rừng, nhím, khỉ, kỳ đà, chim, rắn); đặc biệt là các loài

thủy sinh vùng ngập mặn như cá nâu, cá dứa, vọp, chem chép, sam,

tôm, cua ... Nhiều động vật không xương thuộc hệ côn trùng cũng rất

phong phú, ấn tượng trong đời sống (như đom đóm, kiến, mối ...).

Theo lời kể của các cụ cao tuổi ở Vĩnh Thanh, khoảng đầu và giữa

thế kỷ XX, khu vực này có khá nhiều cọp. Chúng sống trên rừng, ít

khi về khu có dân cư, nhưng thỉnh thoảng bị đói vẫn mò ra bắt gia

súc. Có lần, cọp mò vào nhà ông Trần Văn Minh ở ấp Xoài Minh

vồ con chó giữ nhà. Ông Minh vốn là người dân tộc Nùng, rất giỏi

võ, thừa lúc cọp đang chụp con chó, ông nhanh nhẹn thoát được ra

ngoài, lừa thế đóng cổng rào khiến cọp không ra được rồi ông chạy

đến nhà ông Mười Huỳnh ở gần đó. Ông Mười Huỳnh là người duy

nhất trong làng có súng, nghe tin báo ông xách súng chạy đến nhà

ông Minh bắn chết cọp, rồi lột da treo trong nhà.

Cũng theo lời kể của các cụ, sông Ông Kèo xưa kia nhiều cá sấu

nhưng chúng không bắt hay là ăn người. Chỉ từ sau khi thực dân

Pháp tái chiếm Vĩnh Thanh, thường vô cớ bắn giết người rồi liệng

xác xuống sông, đám cá sấu ở đây ăn xác những người dân vô tội

xấu số, “ăn quen bén mùi” nên sau này thường rình quắp và lôi người

xuống sông. Trong giai đoạn kháng chiến, nhiều chiến sĩ, bộ đội đặc

công Rừng Sác và cả thường dân khi qua lại, di chuyển trên khúc

sông này đã bị mất mạng bởi bọn “giặc sấu”.

3 Pages 21-30

▲back to top

3.1 Page 21

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Thực vật cũng đa hệ, đa tầng, đa dạng; đáng kể là thảm thực vật

ven sông rạch thích ứng với nước mặn - nước ngọt - nước lợ theo

nhịp thủy triều. Các hệ thực vật tự nhiên phân bổ theo hệ sinh thái

rừng. Có hai hệ rừng, dân gian gọi là “rừng giồng và Rừng Sác”.

Rừng giồng bao quát ở vùng cao, một bộ phận rừng giồng trong

kháng chiến được gọi là “khu Lòng Chảo”. Rừng giồng thuộc hệ

rừng lá rộng thường xanh ẩm nhiệt đới, đặc điểm là cây họ dầu

chiếm ưu thế, vượt tán, thành chòm, thành cụm hoặc lán; gồm nhiều

cây “họ hàng” như: Dầu song nàng, dầu rái, sao đen, chai, vên vên.

Bên cạnh các loài cây họ dầu còn có các cây gỗ mọc hỗn giao, có loại

quí hiếm như gõ, trắc, cẩm lai, giáng hương; thường là các loài cây

phổ quát như bình linh, bằng lăng, trâm.

Trong mỗi tầng rừng đều có các loài phụ sinh họ đậu, họ dây leo

nương theo cây cỏ cùng phát triển. Ở tầng thảm tươi, một số nơi, dân

địa phương còn gieo trồng thêm thơm (dứa), trà và một số loại cây

khác để khai thác, sử dụng.

Rừng Sác ở địa bàn xã Vĩnh Thanh thuộc rừng ngập mặn cùng hệ

sinh thái đặc biệt ở vùng cửa sông Đồng Nai chảy ra biển, như ở Cần

Giờ, Vũng Tàu. Rừng Sác hình thành do các nhánh sông trước khi

hợp lưu chia cắt các vùng đất thành nhiều đảo nhỏ, chịu tác động của

thủy triều lên xuống, đất bùn lầy lội, mặn nhiều, nên chỉ phát triển

các loài cây phù hợp đất nhiễm mặn. Ưu thế của Rừng Sác là cây

đước, đước mọc dày đặc, bịt bùng, hợp thành chòm, lán, cùng các

cây khác thành các tổ hợp: Đước - bần, đước - vẹt - mắm, đước - dà

vôi - mắm. Cùng với đước, còn có các loại cây phù hợp với địa thế

cao, không thường xuyên ngập mặn, như dừa nước, chà là, ráng.

3.2 Page 22

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Xã Vĩnh Thanh có thể nói là do nằm ở điểm tiếp giáp giữa rừng

giồng và Rừng Sác, vì thế mang cả đặc điểm của hai hệ sinh thái, dẫn

đến đa dạng và phong phú.

7. Vị trí chiến lược

Với điều kiện tự nhiên, địa thế cùng hệ thống sông rạch thuận lợi

cho phát triển kinh tế và dân sinh, Vĩnh Thanh không chỉ giàu đẹp

mà còn là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng của huyện Nhơn

Trạch. Nhơn Trạch như là điểm giao 3 góc của tam giác Thành phố

Hồ Chí Minh - Biên Hòa - Vũng Tàu; là trung tâm kết nối của vùng

động lực Thành phố Hồ Chí Minh - Biên Hòa, Long Thành - Bình

Dương - Bà Rịa Vũng Tàu - Long An; bằng đường biển, đường sông,

đường bộ, đường hàng không (sân bay quốc tế Long Thành) đều

thuận lợi. Vĩnh Thanh nằm trên vòng cung trục lộ 19 nối với lộ 17

tại ngã ba Phước Thiền chạy ra khu vực xã Đại Phước tạo ra khu

Lòng Chảo nối tiếp với Rừng Sác mênh mông, ôm gọn sông Lòng

Tàu, thông với Cần Giờ ra biển khơi, tiếp cận hải phận quốc tế. Vĩnh

Thanh là một trong những địa điểm “huyết mạch” bao quanh lòng

chảo Chiến khu Phước An, cùng với vị trí thuận lợi trong giao thông

đường thủy đồng thời nằm cạnh kho đạn Thành Tuy Hạ, đã trở thành

một trong những vị trí chiến lược quan trọng ở Nhơn Trạch mà cả

địch lẫn ta đều muốn chiếm giữ.

II. Các di tích khảo cổ

Theo tài liệu ghi chép của các nhà khảo cổ1, Nhơn Trạch xưa in

dấu người tiền sử ở địa bàn rộng khắp vùng đất ven sông Thị Vải,

1 Phạm Đức Mạnh, Đến với lịch sử văn hóa Biên Hùng - Đồng Nai, NXB

Đồng Nai, 2019.

3.3 Page 23

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

sông Đồng Nai, gắn với các địa danh Đồng Tranh, Thất Giang, Rạch

Thiềng Liềng, Cây Mắm, Thành Tuy Hạ, Phước Thiền, Phước Thọ,

Phước Khánh, Phước Kiển, Vũng Gấm, Bà Trường, Phước An, Phú

Hội, Lòng Tàu, Ông Kèo... Trong đó, di chỉ khảo cổ ở khu vực Ông

Kèo thuộc ấp Chính Nghĩa, xã Vĩnh Thanh được xác định là di tích

của người xưa từng đã sinh sống ở Nhơn Trạch từ nhiều ngàn năm

trước. Đó chính là di tích Gò Me.

Di tích Gò Me1 thuộc xã Vĩnh Thanh, nằm trên dãy gò cát rộng

khoảng 10 hecta, cách sông Ông Kèo về hướng Đông Bắc khoảng 1

km; không xa di tích Rạch Lá (thuộc xã Phước An), di tích Cái Vạn,

Cái Lăng (thuộc xã Long Thọ).

Ngày 15.7.2004, Bảo tàng Đồng Nai phối hợp với Trung tâm

Nghiên cứu khảo cổ vùng Đông Nam Bộ tổ chức khai quật 9 hố kỹ

thuật với diện tích 204m2 tại di tích Gò Me. Cùng với nhiều hiện

vật thu được gồm đồ đá, đồ kim loại, đồ gốm, gỗ, xương đồng dạng

với hiện vật ở Cái Vạn, Cái Lăng, Rạch Lá, đặc biệt các nhà khảo

cổ còn phát hiện tại di tích Gò Me 2 bộ di cốt người ở tầng văn hóa

sâu khoảng 60cm. Bộ di cốt số 1 cao khoảng 1,67m, còn 2 răng và

gần như đủ bộ xương (chỉ thiếu xương cánh tay trái và 2 xương

đùi). Bộ di cốt số 2 cách vị trí di cốt số 1 khoảng 3m, ước chiều cao

khoảng 1,53m, hàm răng còn tương đối đều, bộ cốt còn tương đối

nguyên vẹn.

1 Theo tài liệu “Khai quật di tích Gò Me” của Lưu Văn Du, “Những phát hiện

mới về khảo cổ học năm 2004”, NXB Xã hội, 2004, trang 169 - 170.

3.4 Page 24

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Bảo tàng Đồng Nai đưa 2 bộ di cốt này về bảo tàng, cùng các nhà

chuyên môn giám định, nghiên cứu cả hình thức mộ táng và đồ tùy

táng khác. Kết quả nghiên cứu và giám định C14 cho thấy: Hai di cốt

nêu trên là chủ nhân của hiện vật văn hóa đã khai quật, sống cách đây

hơn 3.000 - 2.500 năm, thuộc “Hậu kỳ Kim khí”.

Hai bộ di cốt lần đầu tiên phát hiện chưa đủ để trả lời về chủ nhân

văn hóa thời tiền sử ở Nhơn Trạch, nhưng qua đó cũng có thể hình

dung về đời sống của cộng đồng người nơi đây.

Các nhà khảo cổ khẳng định từ hơn 3 ngàn năm trước người tiền

sử đã tổ chức đời sống đạt trình độ văn minh cao liền mạch từ thời

đồ đá đến kim khí ở vùng đất Nhơn Trạch. Họ từng bước thích ứng

với môi trường (làm nhà sàn trên vùng ngập nước), ngoài phương

thức kinh tế săn bắn, hái lượm, cư dân có biết làm ruộng, đánh bắt

thủy - hải sản; biết dệt vải, chế tác công cụ lao động bằng đá, gỗ,

gốm, đồng phục vụ nhu cầu sản xuất và sinh hoạt cộng đồng. “Cư

dân cổ” từ địa bàn này đã trở thành lớp cư dân tiền trạm, mở cửa

thông ra biển để chuyển tải những sản phẩm văn hóa kim khí vùng

châu thổ sông Đồng Nai đến các vùng phụ cận, gần nhất là khu vực

sông Vàm Cỏ và châu thổ sông Cửu Long lúc ấy đang trên quá trình

bồi tụ hình thành.

Thời này đã xuất hiện tầng lớp thợ thủ công biết khai thác, trao

đổi vỉa mỏ lộ thiên, biết chế tác công cụ bằng sừng, biết tạo tác đá có

cấu tạo hạt mịn và kiến trúc hạt (hoặc hạt vảy). Ngoài loại hình cư

trú trên nhà sàn, còn có loại hình “làng cổ” cư trú trên những giồng,

gò nhiều cát sỏi như ở Gò Me (Miếu Ông Kèo) ở ấp Chính Nghĩa (xã

Vĩnh Thanh), Gò Ông Năm Châu (Đồng Ông Trúc) ở xã Phước An.

3.5 Page 25

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Chứng lý từ hệ thống hiện vật cũng ghi nhận người Nhơn Trạch thời

“hậu kỳ Đồng - sơ kỳ Sắt” liên tục “bám biển”, kiến tạo nhiều điểm

tụ cư “chài - nông - thương” mang vóc dáng “chi cảng” hay những

“tiền cảng thị” cỡ lớn để giao thương với nhiều trung tâm văn hóa -

kỹ thuật khác nội vùng và ngoại vùng.

Qua đó có thể xác định Vĩnh Thanh với vị trí đặc biệt thuận lợi,

nhất là giao thông thủy, cùng với hệ sinh thái dồi dào, phong phú đã

là nơi cư trú của lớp cư dân cổ từ rất sớm.

III. Đời sống kinh tế - xã hội

1. Quá trình hình thành và thay đổi về hành chính

Đất đai do thiên nhiên kiến tạo. Lịch sử hành chính do con người

hình thành. Thời tiền sử đã lùi xa, không còn dấu vết về tổ chức của

cộng đồng. Hành chính nêu ở đây thuộc giai đoạn từ khi người Việt

đến khai khẩn, sinh sống. Cột mốc hành chính được nhắc đến là năm

1698 khi Nguyễn Hữu Cảnh vâng mệnh chúa Nguyễn vào kinh lý

phương Nam. Trước đó, vùng đất Nhơn Trạch đã có sự sống của cư

dân Việt, nhưng chưa có địa danh hành chính.

Năm 1698, chúa Nguyễn Hiền Vương (Nguyễn Phúc Tần) phái

Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lược phương Nam. Nguyễn

Hữu Cảnh đã thiết lập hệ thống hành chính, đặt miền đất mới (cả

phương Nam thời ấy) thành phủ Gia Định, gồm hai huyện Tân Bình

(đặt dinh Phiên Trấn) và Phước Long (đặt dinh Trấn Biên). Trong đó,

huyện Phước Long có địa giới hành chính rất rộng, bao gồm các tỉnh

phía Đông sông Sài Gòn ngày nay như: Đồng Nai, Bình Dương, Bình

Phước, Bà Rịa - Vũng Tàu và một phần tỉnh Bình Thuận, Thành phố

3.6 Page 26

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Hồ Chí Minh. Vùng đất Nhơn Trạch thuộc địa bàn dinh Trấn Biên,

huyện Phước Long.

Năm 1778, Nguyễn Ánh làm chủ vùng đất Gia Định, nhiều lần

chống cự với quân Tây Sơn, bôn ba nhiều nơi, đến năm 1780 xưng

vương, tập trung tổ chức lực lượng để chuẩn bị tiến quân diệt nhà

Tây Sơn. Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại quân Tây Sơn, giành

vương quyền, lên ngôi lấy hiệu là Gia Long.

Vua Gia Long chia đất Gia Định thành 5 dinh: Trấn Biên, Phiên

Trấn, Vĩnh Trấn, Trấn Định và trấn Hà Tiên. Ngày 12 tháng Giêng

niên hiệu Gia Long thứ 7 (năm 1808), phủ Gia Định được đổi tên là

thành Gia Định, các dinh đổi thành trấn, trong đó dinh Trấn Biên đổi

thành trấn Biên Hòa, huyện Phước Long được nâng thành phủ. “Đó

là căn cứ vào đất đai rộng hay hẹp, dân cư nhiều hay ít và thế đất liền

nhau mà chia đều ra. Lại đặt thêm tổng và phân chia giới hạn”1. Tuy

nhiên, vẫn chưa có tài liệu nào đề cập đến cấp hành chính: tổng, xã,

thôn ở thời điểm này.

Sách Phủ Biên tạp lục2 của Lê Quí Đôn (năm 1766) có nêu về địa

danh các vùng đất cận lân với Nhơn Trạch (Bà Rịa, Bến Nghé, Cần

Giờ, Mô Xoài). Nhơn Trạch chưa có tên nhưng vùng đất ắt đã định

hình.

Sách Gia Định Thành thông chí3 của Trịnh Hoài Đức (viết khoảng

năm 1820) có kê chi tiết các đơn vị hành chính của trấn Biên Hòa.

1 Gia Định Thành thông chí, NXB Đồng Nai 2005, trang 133.

2 Lê Quí Đôn, Phủ Biên tạp lục, bản dịch của Nguyễn Khắc Thuần, NXB

Giáo dục, 2007.

3 Trịnh Hoài Đức, Gia Định Thành thông chí, bản dịch của Lý Việt Dũng,

NXB Đồng Nai, 2005.

3.7 Page 27

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Theo đó, trấn Biên Hòa gồm 1 phủ (Phước Long), 4 huyện (Phước

Chánh, Bình An, Long Thành, Phước An), 8 tổng (Phước Vinh,

Chánh Mỹ, Bình Chánh, An Thủy, Long Vĩnh, Thành Tuy, An Phú,

Phước Hưng) và 307 xã, thôn, phường. Vùng đất Nhơn Trạch, trong

đó có Vĩnh Thanh, thuộc tổng Thành Tuy (mới đặt).

Tổng Thành Tuy được mô tả: Phía Đông giáp núi Nữ Ni (tức

núi Thị Vải) thuộc tổng An Phú (huyện Phước An) đến cửa sông

Ngã Bảy (còn có tên gọi là Thất Kỳ khẩu); Tây giáp sông Trao Trảo

(thuộc tổng Long Vĩnh, huyện Long Thành) cho đến sông lớn Nhà

Bè; Nam giáp Phước Bình giang (tức sông Sài Gòn); Bắc giáp các

sách man ở rừng già cho đến sông Đồng Môn1.

Năm 1832, trấn Biên Hòa được đổi thành tỉnh Biên Hòa. Theo

Địa bạ tỉnh Biên Hòa năm 1836, tỉnh Biên Hòa cũng gồm 1 phủ,

4 huyện như trước đó, nhưng số tổng đã nâng từ 8 lên 22 tổng; số

thôn, xã giảm từ 307 còn 285 là do sáp nhập một số thôn, xã nhỏ lại2.

Trong đó, tổng Thành Tuy được chia thành 2 tổng, là tổng Thành

Tuy Thượng (gồm 12 thôn) và tổng Thành Tuy Hạ (gồm 13 thôn,

ấp). Vùng đất Nhơn Trạch thuộc địa bàn tổng Thành Tuy Hạ (huyện

Long Thành). 13 thôn, ấp có tên ứng với địa bàn Nhơn Trạch, gồm:

thôn Bình Phú, thôn Lương Phú Đông, thôn Hưng Thạnh, ấp Mỹ

Hội, thôn Long Hiệu, thôn Phú Mỹ, thôn Phước Kiển, thôn Phước

Thạnh, thôn Vĩnh Tuy, thôn Phước Lai, thôn Tân Tường, thôn Phước

Thành, thôn Tuy Thạnh.

1 Gia Định Thành thông chí, NXB Đồng Nai 2005, trang 139.

2 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai 2001, trang 248.

3.8 Page 28

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Theo Đại Nam nhất thống chí1 (biên soạn từ 1865 - 1882), vùng

đất Nhơn Trạch vẫn thuộc huyện Long Thành. Năm Gia Long thứ

7 (1808) đặt huyện Long Thành thuộc phủ Phước Long. Năm Minh

Mạng thứ 18 (1837), cải đổi Long Thành thuộc phủ Phước Tuy.

Không thấy các tài liệu này ghi cụ thể về thôn, ấp.

Thời ấy, việc phân định thôn, làng, xã chưa chặt chẽ, xóm ấp cũng

thế. Người ta gọi không phân biệt làng, thôn, xã; có khi thôn lớn hơn

xã. Tên xóm, ấp thường gắn với đặc điểm tự nhiên ở Nhơn Trạch như

gò (Gò Keo, Gò Da), giồng (Giồng Cát Lái), rạch (Rạch Bãi, Rạch

Ngựa), cù lao, tắt (Tắt Hông), hang (Hang Nai); hoặc địa danh gắn

với các vị tiền hiền khai khẩn khai cơ (cù lao Ông Cồn, Bà Bông, Bà

Trường, vàm Ông Mai, rạch Ông Kèo)...

Tổ chức làng xã như mô hình làng xã Nam Bộ. Mỗi làng xóm có

ban hương chức hội tề, hoạt động mang tính tự quản theo qui định

nghiêm nhặt của triều Nguyễn gồm 12 người: 1. Hương cả (còn có

tên gọi là Cai chủ, Trùm cả, Trùm trưởng, Cả trưởng, Hương nhất...)

là người đứng đầu Hội đồng kỳ mục, được quyền đề cử nhân sự vào

Hội đồng. 2. Hương chủ (còn có tên gọi là Hương nhì): là người

đứng thứ hai trong Hội đồng kỳ mục, chịu trách nhiệm luật lệ, được

quyền phân xử các vụ việc khiếu kiện. 3. Hương sư: là người làm

nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra. 4. Hương chánh: là người làm nhiệm

vụ thu thuế, chi xuất, phân công sai phái công vụ. 5. Hương quản: là

người chuyên trách giữ gìn an ninh trật tự, kiểm tra nhân khẩu trong

làng xã. 6. Hương giáo: là người trông coi việc giáo dục tại làng xã,

1 Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam nhất thống chí, NXB Thanh Niên,

2012.

3.9 Page 29

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đôi khi có thể giúp Thôn trưởng thu thuế. 7. Hương thân: là người

làm nhiệm vụ giáo hóa thuần phong mỹ tục. 8. Hương hào: là người

làm nhiệm vụ tuần phòng, kiểm tra an ninh trật tự. 9. Thôn trưởng

(còn có tên gọi là Xã trưởng): là người làm nhiệm vụ trung gian giữa

Hội đồng kỳ mục địa phương và chính quyền cấp trên; là người thừa

hành công vụ thu các loại thuế, chi xuất nhu phí, giữ con dấu và được

phép giải quyết các vụ việc trong phạm vi cho phép. 10. Lý trưởng:

là người giữ chức vụ trưởng một lý (một xóm) phụ tá Thôn trưởng,

chỉ huy đội dân canh và thúc giục dân đinh đóng thuế. 11. Trưởng

ấp, Giáp thủ, Trưởng phường, Cai lân: là những người phụ tá Thôn

trưởng, giữ gìn sổ bộ của ấp, giáp, phường, lân. 12. Cai tuần: là đội

trưởng dân tuần phòng.

Năm 1861, thực dân Pháp đánh chiếm 3 tỉnh miền Đông của Nam

Kỳ (Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long). Tỉnh Biên Hòa thất thủ, rơi

vào tay giặc Pháp. Ngày 9.5.1862, triều đình Huế ký hòa ước Nhâm

Tuất, nhượng đứt cho Pháp 3 tỉnh: Biên Hòa, Gia Định, Định Tường.

Thời điểm này, tuy triều đình Huế cắt đất giao cho giặc, nhưng lòng

dân và các sĩ phu, nghĩa binh yêu nước không phục. Vì thế, bước

đầu thực dân Pháp phải lo ổn định các vùng tạm chiếm, tạm thời giữ

nguyên các đơn vị hành chính của triều đình Nguyễn như trước đây,

có điều chỉnh và gieo cấy nhân sự để thực hiện ý đồ xâm chiếm.

Tháng 1.1863, soái phủ Nam Kỳ xác định tỉnh Biên Hòa gồm

2 phủ, 4 huyện như cũ, các thôn được đổi thành làng. Riêng tổng

Thành Tuy Hạ có 21 làng, xã, tăng 8 làng, xã so với năm 1836. Thời

này vùng đất Nhơn Trạch thuộc tổng Thành Tuy Hạ, huyện Long

Thành, phủ Phước Tuy.

3.10 Page 30

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Năm 1864, Đô đốc Lagrandière 1chia 3 tỉnh miền Đông của Nam

Kỳ thành 7 tiểu khu chỉ huy, trong đó tỉnh Biên Hòa chia thành 2 tiểu

khu: Biên Hòa và Bà Rịa. Việc phân chia lãnh thổ này chủ yếu phục

vụ ý đồ quân sự của giặc Pháp.

Đến năm 1865, thực dân Pháp bắt đầu ổn định sự cai trị tại 3 tỉnh

miền Đông của Nam Kỳ, đã chia 3 tỉnh này thành 13 sở tham biện

(tương đương cấp tỉnh). Tỉnh Biên Hòa có 5 sở tham biện, gồm: Biên

Hòa, Bà Rịa, Thủ Dầu Một, Long Thành, Bảo Chánh.

Tháng 6.1866, tỉnh Biên Hòa lại chia thành 6 địa hạt (tương đương

cấp quận), gồm: Biên Hòa, Bà Rịa, Long Thành, Thủ Đức, Bình An,

Bảo Chánh.

Sau một vài thay đổi nữa của nhà cầm quyền Pháp, đến năm 1887

theo phân định của chính quyền Pháp, cả Nam Kỳ có 22 sở tham

biện. Ngày 20.12.1899, nhà cầm quyền Pháp đổi tên sở tham biện

thành tỉnh.

Theo Biên Hòa sử lược của Lương Văn Lựu 2, sau nhiều lần

thay đổi về hành chính, đến thời điểm năm 1878, tỉnh Biên Hòa

có 17 tổng, 158 làng; trong đó có tên 17 làng thuộc tổng Thành

Tuy Thượng và Thành Tuy Hạ ứng với vùng đất Nhơn Trạch: 1. Mỹ

Khoan (có 1 xóm Chùa Ông); 2. Phước Kiển (Chợ Dường), có Xóm

Trên, Xóm Dưới; 3. Phước Lộc có 6 ấp: Phước Hòa (Trường Dầu),

Phước An (Đồng Môn), Phước Hưng (Quán Tre), Phước Vinh (Xóm

1 Đô đốc Hải quân Pháp Pierre-Paul Marie de La Grandière là Thống soái

Nam Kỳ giai đoạn 1863-1864 và 1866-1868.

2 Lương Văn Lựu, Biên Hòa sử lược toàn biên, Tập I, NXB Thế giới, 2016.

4 Pages 31-40

▲back to top

4.1 Page 31

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Bứng), Phước Thạnh (Trảng Mè), Phước Phong (Gò Me); 4. Phước

Lai (Chợ Dỏ), có 1 ấp Phước Hưng (Xóm Chùa); 5. Phước Long

(Chợ Mới), có ấp ông Thiện; 6. Phước Thiền có 5 ấp: Phước Thuận

(Bến Cam), Phước Hòa (Bến Sắn), Phước Tân (Xóm Trầu), Phước

Lợi (chợ Quán), Long Điền (Đồng Điền); 7. Phước Thọ có 4 xóm:

Đồng Lớn, Bàu Nâu, Lão Hợi, Suối Cang; 8. Long Hiệu (Bến Lẫm),

có ấp Long Hòa (vàm Đồng Môn), Xóm Hàng; 9. Lương Thiện

(Rạch Ông Mai) có 4 ấp: Thành Hòa (Rạch Cá), Rạch Bãi, Rạch

Miểu, Rạch Miểng Sành; 10. Mỹ Hội (Hòn Một) có ấp Mỹ Thành

(Giang Lò) và Xóm Bàu Cá; 11. Phú Mỹ có Bến Cam; 12. Phước

An (Rạch Cóc) có 6 ấp: Bàu Bông (Hang Nai), An Cẩm, Bình Quới,

Quới Thạnh, Ba Doi, Tân Lập (Bà Hào); 13. Phước Khánh (Rạch

Ông Thuộc) có 5 ấp: Đông Thạnh (Đá Hàn), Phước Xuân Trung,

Phước Thạnh (Rạch Chà Là Lớn), Phước Hòa (Rạch Chà Là Bé),

Tây Khánh (Ngã Ba Đồng Tranh); 14. Phước Lương (Cảnh Dương)

có 3 ấp: Rạch Cá, Rạch Ông Đông, Rạch Ông Chuốc (Cát Lái); 15.

Phước Lý (Ông Kèo) có 4 ấp: Rạch Giồng, Suối Ngang (Xoài Minh),

Bến Đình, Phước Thành (Rạch Dọp); 16. Phước Thạnh (Suối Nước)

có 4 ấp: Rạch Giồng, Bến Cộ, Bàu Sen, Cù Lao Ông Cồn; 17. Tân

Tường (Rạch Chại) có 2 ấp: Vĩnh Tuy, Bình Phú và 2 xóm Bà Vách,

Rạch Kè.

Như vậy, địa danh hành chính của Vĩnh Thanh ngày nay xuất hiện

sớm nhất chính là làng Phước Lý với 4 ấp: Rạch Giồng, Suối Ngang,

Bến Đình1, Phước Thành (Rạch Dọp2). Trong đó, Suối Ngang thường

1 Bến Đình sau này thuộc địa bàn xã Phú Đông.

2 Rạch Dọp sau này thuộc địa bàn xã Phước Khánh.

4.2 Page 32

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

được người dân địa phương gọi là lân1, bao gồm khu vực 2 ấp Ông

Kèo, Xoài Minh.

Trong giai đoạn từ khi thực dân Pháp bắt đầu đặt nền móng cai

trị từ năm 1864 đến năm 1945, các làng, xã của tỉnh Biên Hòa nhiều

phen nhập, tách2. Theo các nguồn tài liệu, có thể lập Bảng đối chiếu

các làng, thôn, xã thuộc Thành Tuy Thượng, Thành Tuy Hạ (ứng với

địa bàn Nhơn Trạch) từ năm 1881 đến 1936.

1 Lân là tên gọi hành chính, ngang với ấp. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc có câu

“Chẳng qua là dân ấp, dân lân/ Mến nghĩa làm quân chiêu mộ”.

2 Địa chí Đồng Nai, tập II, NXB Đồng Nai 2001.

4.3 Page 33

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

BẢNG ĐỐI CHIẾU CÁC LÀNG THUỘC

TỔNG THÀNH TUY THƯỢNG VÀ THÀNH TUY HẠ

Bản đồ

Boilloux

Năm 1881

(Từ năm 1881 đến 1939)

Lịch

An Nam Monographie Monographie

thông dụng

Năm 1897 Năm 1901 Năm 1924

Thời sự

cẩm nang

Năm 1939

TỔNG

THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY

THƯỢNG THƯỢNG THƯỢNG THƯỢNG THƯỢNG

(8 làng)

(11 làng)

(9 làng)

(15 làng)

(8 xã)

Long Thuận Long Thuận Long Thuận Long Thuận Long An

Phước Tân An Lâm

An Lâm

Phước Mĩ

Phước Lộc Phước Lộc Phước Lộc Phước Kiển Phước Lai

Tập Phước Thanh Nguyên Phước Nguyên Mỹ Khoan Phước Lộc

Khánh Lâm Phước Thái Phước Thái Phước Lai Phước Thiền

Tuy Long Tam Thiện Tam Thiện Phước Lộc Thái Thiện

Phú Lạc Tập Phước Tập Phước Phước Long Long Phước

Phước Đức Khánh Lâm Khánh Lâm Phước Nguyên Phước Hiệp

Tuy Long Tuy Long Phước Thái

Phú Lạc

Phước Thiền

Phước Đứ

Phước Thọ

Tam Thiện

Tập Phước

Tuy Long

Long Thành

4.4 Page 34

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Bản đồ

Boilloux

Năm 1881

Lịch

An Nam Monographie Monographie

thông dụng

Thời sự

cẩm nang

Năm 1897 Năm 1901 Năm 1924 Năm 1939

TỔNG

THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY THÀNH TUY

HẠ

(15 làng) (19 làng) (19 làng) (11 làng)

(6 làng)

Phước An Phước An Phước An Phước An Phước An

Phước Lý Phước Lý Phước Lý Phước Lý Phước Lý

Phước Khánh Phước Khánh Phước Khánh Phước Khánh Phước Khánh

Phước Thạnh Phước Thạnh Phước Thạnh Phước Thạnh Phước Thạnh

Long Hiệu Long Hiệu Long Hiệu Long Hiệu Phú Hội

Phước Lương Phước Lương Phước Lương Phước Lương

Tân Lương Tân Lương Tân Lương Tân Lương

Mỹ Khoan Mỹ Khoan Mỹ Khoan Mỹ Hội

Lương Thiện Mỹ Hội

Mỹ Hội

Phú Mỹ

Bình Quới Phú Mỹ

Phú Mỹ

An Phú

Lung Điền An Phú

An Phú Lương Thiện

Phước Kiển Lương Thiện Lương Thiện

Phước Lai Bình Quới Bình Quới

Phước Thiền Long Điền Long Điền

Phước Thọ Phước Kiển Phước Kiển

Phước Lai Phước Lai

Phước Long Phước Long

Phước Thiền Phước Thiền

Phước Thọ Phước Thọ

4.5 Page 35

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Thời kỳ 1945 - 1954, về phía Pháp và chính quyền Bảo Đại, hành

chính tỉnh Biên Hòa có một thay đổi: Quận Bà Rá đổi thành quận

Sông Bé (1951) cắt về tỉnh Thủ Dầu Một, diện tích tỉnh Biên Hòa

còn 8.800km2. Vùng đất Nhơn Trạch vẫn nguyên tổ chức hành chính

như trước.

Về phía chính quyền kháng chiến, tháng 5.1951, Trung ương Cục

miền Nam phân chia lại chiến trường Nam Bộ thành Phân liên khu

miền Đông Nam Bộ và Phân liên khu miền Tây Nam Bộ, lấy sông

Tiền làm ranh giới, bố trí lại các tỉnh cho phù hợp. Theo đó, tỉnh Biên

Hòa và tỉnh Thủ Dầu Một hợp nhất thành tỉnh Thủ Biên; Bà Rịa và

Chợ Lớn thành tỉnh Bà - Chợ. Lúc này, huyện Long Thành (bao gồm

Nhơn Trạch) thuộc tỉnh Bà - Chợ.

Dưới chế độ Sài Gòn, giai đoạn từ tháng 7.1954 đến tháng 4.1975

có nhiều thay đổi hành chánh, theo hướng chia nhỏ địa bàn để dễ cai

trị. Từ cuối năm 1956, tỉnh Biên Hòa tách ra, thêm tỉnh Long Khánh

(lập 2 quận Xuân Lộc và Định Quán thuộc tỉnh Long Khánh). Từ

năm 1957 đến năm 1972, tỉnh Biên Hòa luôn có thay đổi hành chính

về tổng, quận, xã (năm 1963 bỏ cấp tổng).

Ngày 9.9.1960, quận Nhơn Trạch được thành lập trên cơ sở tách

ra từ quận Long Thành, theo Nghị định 858-NV của chính quyền

Ngô Đình Diệm. Theo Lương Văn Lựu1, tên gọi Nhơn Trạch có lẽ

lấy từ chữ trong cổ thư “Nhân nhân quân tử, Trạch tâm trung hậu”2.

1 Lương Văn Lựu, Biên Hòa sử lược.

2 Có người giải nghĩa: “Nhơn Trạch là vùng đất thấm đẫm nghĩa nhân”. Cũng

có người cho rằng lấy tên từ vùng đất cố hương, một cách thông dụng của

người Việt đến vùng đất mới (tên một xã ở Quảng Bình: Nhân Trạch).

4.6 Page 36

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Quận mới Nhơn Trạch gồm 2 tổng với 12 xã: Phú Hội, Phước Thọ,

Phước Long, Phước Lai, Phước Mỹ, Phước Thiền (thuộc tổng Thành

Tuy Thượng), Phú Thạnh, Đại Phước, Phú Hữu, Phước Khánh, Vĩnh

Thanh, Long Tân (thuộc tổng Thành Tuy Hạ).

Từ Địa phương chí1 của chính quyền Việt Nam Cộng hòa, diễn

biến thay đổi hành chính cấp xã vùng đất Nhơn Trạch có thể lập bảng

kê như sau:

1957

1960

1963

1965

1972

Quận

Long Thành Nhơn Trạch Nhơn Trạch Nhơn Trạch Nhơn Trạch

* Tổng Thành * Tổng Thành Phú Hội

Phú Hội

Tuy Thượng Tuy Trung Phước Thọ Phước Thọ Phước Thọ

Phú Hội

Phú Hội Phước Long Phước Long Phước Long

Phước Thọ Phước Thọ Phước Lai Phước Lai Phước Lai

Phước Long Phước Long Phước Mĩ Phước Mĩ Phước Mĩ

Phước Lai Phước Lai Phước Thiền Phước Thiền Phước Thiền

Phước Mĩ Phước Mĩ Phú Thạnh Phú Thạnh Phú Thạnh

Phước Thiền Phước Thiền Đại Phước Đại Phước Đại Phước

* Tổng Thành * Tổng Thành Phú Hữu Phú Hữu Phú Hữu

Tuy Hạ

Tuy Hạ Phước Khánh Phước Khánh Phước Khánh

Phước An Phú Thạnh Vĩnh Thanh Vĩnh Thanh Vĩnh Thanh

Phú Thạnh Đại Phước Long Tân Long Tân Long Tân

Đại Phước Phú Hữu

Phú Hữu Phước Khánh

Phước Khánh Vĩnh Thanh

Vĩnh Thanh Long Tân

Long Tân

1 Công báo VNCH, Trung tâm Lưu trữ TW 2.

4.7 Page 37

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Về phía chính quyền cách mạng, từ tháng 7.1954 đến tháng 4.1975

do yêu cầu của chiến trường, cũng có nhiều thay đổi. Tháng 5.1955,

tỉnh Thủ Biên tách thành hai tỉnh Biên Hòa và Thủ Dầu Một như cũ.

Tháng 9.1960, lập lại tỉnh Thủ Biên từ Biên Hòa và Thủ Dầu Một

như trước. Sau đó, lập tỉnh Long Khánh tách từ một phần tỉnh Biên

Hòa (từ tháng 10.1960 đến tháng 3.1963). Tháng 7.1961, tỉnh Biên

Hòa tách thành ba tỉnh: Biên Hòa, Thủ Dầu Một và Phước Thành.

Từ ngày 3.12.1963, 3 tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa, Long Khánh nhập lại

thành tỉnh Bà - Biên. Từ tháng 12.1963 đến tháng 12.1966, lại tách

tỉnh Bà - Biên thành hai tỉnh Biên Hòa và Bà Rịa - Long Khánh.

Về cấp hành chính, chính quyền tay sai của thực dân Pháp và

chính quyền Sài Gòn sau này đều giữ nguyên Long Thành là cấp

quận1. Tuy nhiên, từ năm 1948, chính quyền cách mạng chuyển gọi

quận là huyện, trong đó huyện Long Thành thuộc tỉnh Biên Hòa. Vì

vậy, cùng là vùng đất Long Thành nhưng có 2 cách gọi về cấp hành

chính khác nhau.

Từ năm 1954 - 1960, vùng đất Nhơn Trạch vẫn thuộc huyện Long

Thành. Cuối tháng 12.1960, Tỉnh ủy quyết định tách Long Thành ra

hai huyện, lập huyện Long Thành và huyện Nhơn Trạch (gồm các xã

như phân định của chính quyền Diệm).

Từ tháng 1.1965, Tỉnh ủy đã chia Biên Hòa thành 2 đơn vị trực

thuộc tỉnh: Thị xã Biên Hòa (gọi là U1) và Biên Hòa nông thôn (gồm

các huyện Long Thành, Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu và khu vực Trảng

1 Khi chính quyền Sài Gòn tách Nhơn Trạch ra khỏi Long Thành, cả 2 địa

phương đều là cấp quận: quận Long Thành và quận Nhơn Trạch.

4.8 Page 38

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Bom). Đến tháng 10.1967, Trung ương cục quyết định giải thể Khu

7, lập các phân khu; Long Thành, Nhơn Trạch thuộc Phân khu 4 (địa

bàn Phân khu 4 gồm cả vùng cao su Bình Sơn, sở SIPH và một số

xã Nam Thủ Đức). Đến tháng 5.1971, huyện Long Thành (bao gồm

Nhơn Trạch) được nhập về Phân khu Bà Rịa - Long Khánh. Cho

đến khi lập lại tỉnh Biên Hòa và tỉnh Bà Rịa - Long Khánh (tháng

10.1972), Long Thành, Nhơn Trạch mới trở lại thuộc tỉnh Biên Hòa.

Khi tỉnh Biên Hòa được tách làm hai, lập “thành phố Biên Hòa’ và

“tỉnh Biên Hòa nông thôn”, Nhơn Trạch thuộc địa bàn của tỉnh Biên

Hòa nông thôn cho đến ngày thống nhất đất nước.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất,

Trung ương Cục có Quyết định số 16/QĐ.75 (ngày 20.9.1975) giải

thể các khu, phân khu, sáp nhập một số tỉnh thành các tỉnh mới. Theo

đó, đầu năm 1976, các tỉnh Biên Hòa, Tân Phú, Bà Rịa - Long Khánh

được hợp nhất, lấy tên là tỉnh Đồng Nai. Tỉnh Đồng Nai gồm 1 thành

phố Biên Hòa, 1 thị xã Vũng Tàu, 9 huyện: Thống Nhất, Vĩnh Cửu,

Xuân Lộc, Tân Phú, Long Thành, Châu Thành, Long Đất, Xuyên

Mộc, Duyên Hải; trong đó Nhơn Trạch và Long Thành được nhập

lại thành huyện Long Thành.

Ngày 23.6.1994, Chính phủ có Nghị định 51/CP chia huyện Long

Thành thành 2 huyện mới: Long Thành và Nhơn Trạch. Các xã trực

thuộc huyện Nhơn Trạch gồm: Phước Thiền, Phú Hội, Long Tân,

Phú Thạnh, Đại Phước, Phước An, Phước Khánh, Vĩnh Thanh, Long

Thọ, Hiệp Phước, Phú Hữu, Phú Đông.

Cùng với những thay đổi về địa danh, ranh giới hành chính nói

trên, Vĩnh Thanh cũng có sự thay đổi tương tự. Trong giai đoạn

4.9 Page 39

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

kháng chiến chống Pháp, làng Phước Lý được gọi là xã Phước Lý,

địa giới hành chính từ khu vực Câu Kê đến giáp xã Phước An, gồm

2 ấp Ông Kèo và Xoài Minh. Khu vực này lúc ấy đa phần là rừng

rậm tự nhiên, dân cư thưa thớt, người dân chỉ có khoảng 50 hộ sống

tập trung chủ yếu ở ấp Ông Kèo (nay là ấp Chính Nghĩa), khu vực

Gò Me và Xoài Minh (nay là ấp Thanh Minh). Năm 1955, sau Hiệp

định Genève chính quyền Ngô Đình Diệm chủ trương đưa dân di cư

(phần lớn là người theo đạo Thiên Chúa giáo) từ phía Bắc vào định

cư ở miền Nam, trong đó có khoảng hơn 7.000 người được đưa về

Nhơn Trạch, chủ yếu định cư ở Vĩnh Thanh, từ đó mở rộng địa giới

hành chính của xã cũng như lập thêm các ấp mới.

Theo Địa chí Đồng Nai, năm 1957 chính quyền Sài Gòn tách một

phần xã Phước Thạnh và một phần xã Phước Lý (gọi là ấp Phước

Lý) thành lập nên xã Đại Phước. Phần còn lại của xã Phước Lý trở

thành xã mới Vĩnh Thanh, gồm 2 ấp cũ là Ông Kèo, Xoài Minh và

8 ấp mới: Bắc Thần, Bắc Minh, Nghĩa Yên, Đại Điền, Thiết Nham,

Vĩnh Phước, Nghĩa Hiệp, Nghĩa Mỹ. Như vậy, tên gọi Vĩnh Thanh

xuất hiện từ thời điểm này.

Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, chính quyền Việt Nam

Cộng hòa tách xã Vĩnh Thanh thành 2 xã: xã Vĩnh Thạnh (từ giáp xã

Phước An đến ấp Ông Kèo, gồm 7 ấp: Vĩnh Phước, Ông Kèo, Đại

Điền, Nghĩa Hiệp, Nghĩa Mỹ, Nhà Máy, Thiết Nham) và xã Nhơn

Thanh (từ ấp Đại Điền đến giáp xã Đại Phước, có thêm ấp Bến Đình

của xã Đại Phước, gồm 4 ấp: Bắc Thần, Xoài Minh, Nghĩa Yên, Bắc

Minh). Phía cách mạng không công nhận sự phân chia này. Sau ngày

đất nước thống nhất, chính quyền cách mạng sáp nhập 2 xã này lại và

4.10 Page 40

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

tiếp tục giữ tên cũ là xã Vĩnh Thanh cho đến nay (từ ấp Hòa Bình đến

ấp Đoàn Kết). Có một thời gian, từ năm 1962 khi chính quyền Ngô

Đình Diệm xây dựng ấp chiến lược ở xã Vĩnh Thanh đã sáp nhập ấp

Quới Thạnh vào địa bàn xã Vĩnh Thạnh (có 8 ấp), sau ngày đất nước

thống nhất ấp Quới Thạnh thuộc về địa bàn xã Phước An.

Hiện nay, xã Vĩnh Thanh có 10 ấp: Hòa Bình, Thanh Minh, Vĩnh

Cửu, Sơn Hà, Thành Công, Chính Nghĩa, Đại Thắng, Thống Nhất,

Nhất Trí, Đoàn Kết.

2. Dân cư

Dân cư ở Vĩnh Thanh là quần thể người cư trú thuộc địa bàn Nhơn

Trạch mang đặc điểm chung của dân cư xứ Đồng Nai: Hình thành và

phát triển trong một thời gian dài, bắt đầu từ thế kỷ XVII, do nhiều

đợt chuyển cư từ xứ Bắc, xứ Trung; chung sống với nhau theo quan

hệ họ hàng, làng xóm hoặc nhu cầu sản xuất; phát triển cả hai hướng

tự nhiên và cơ học.

Lịch sử ghi nhận người Việt đến cư trú tại Nam Bộ từ cuộc hôn

nhân của công nữ Ngọc Vạn với vua Cheychetta II của Chân Lạp

năm 1620, từ đó xuất hiện cụm cư dân Việt ở Mô Xoài (nay thuộc

Bà Rịa) và việc Chúa Nguyễn đặt trạm thu thuế vùng Bến Nghé, Nhà

Bè. Chưa thấy sử liệu nào nói về cư dân ở Nhơn Trạch thời gian này,

nhưng ắt là có rải rác thành phần thương nhân, nông dân người Việt

trong hoạt động giao thương đôi bờ dọc theo sông Đồng Nai. Đến

năm 1679, có đợt di dân của người Hoa theo nhóm Trần Thượng

Xuyên lánh nạn nhà Thanh đến xin cư trú ở Bàn Lân, phát triển

thương cảng Cù lao Phố (Biên Hòa), chắc là lớp người này chưa có

điều kiện cư trú ở vùng đất Nhơn Trạch.

5 Pages 41-50

▲back to top

5.1 Page 41

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Cột mốc đánh dấu dân cư ổn định ở Nhơn Trạch là sự kiện Thống

suất Nguyễn Hữu Cảnh thiết lập hệ thống hành chính tại Đồng Nai

vào năm 1698, cùng với những chính sách khuyến khích khẩn hoang

mở đất đã mở đầu cho các cuộc di dân có tổ chức vào miền đất mới.

Từ năm 1698 đến nay, có nhiều đợt chuyển cư từ miền Bắc, miền

Trung vào xứ Đồng Nai (bao gồm cả Nhơn Trạch):

Một là, cuộc di dân khẩn hoang theo chủ trương của các Chúa

Nguyễn, vua Nguyễn từ các tỉnh miền Trung (nhất là vùng Ngũ

Quảng) đến Nam Bộ để khai khẩn đất đai, mở mang bờ cõi. Các đợt

di dân này diễn ra từ cuối thế kỷ XVII đến thế kỷ XX, làm xuất hiện

cộng đồng cư dân các làng cổ ven sông với nghề sông nước, ruộng

vườn.

Hai là, các đợt di dân mộ phu đầu thế kỷ XX do các chủ đồn điền

người Pháp đưa dân nghèo từ các tỉnh miền Bắc vào làm công nhân

tại các đồn điền cao su. Các cuộc di dân này làm xuất hiện tầng lớp

công nhân cao su quanh vùng các sở cao su Tân Tường và sở Ông

Cố. Cùng thời gian này, ở Nhơn Trạch hình thành các xứ đạo quy mô

nhỏ ở Phú Hội, Phước Khánh, Phước Lý (Vĩnh Thanh).

Ba là, đợt di dân đồng bào Công giáo các tỉnh miền Bắc vào Nam

theo chủ trương của chính quyền Pháp - Diệm sau Hiệp định Genève

1954. Khoảng hơn 7.000 người được đưa về bố trí nơi ở tại Phú Hội,

Phước Khánh, Vĩnh Thanh nhưng sau một thời gian ngắn đã tập

trung về vùng Vĩnh Thanh.

Bốn là, các cuộc chuyển cư trong kháng chiến, gồm các cư dân

Tây Nam Bộ tránh các cuộc càn quét, khủng bố của giặc, theo nhịp

5.2 Page 42

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chèo đến cư trú, làm ăn và tiếp tục chiến đấu ở vùng đất Nhơn Trạch.

Các cuộc chuyển cư này nhân số không nhiều nhưng mang đến Nhơn

Trạch những nhân tố mới trong sản xuất và đấu tranh. Đó là lý do

giải thích vì sao ở Nhơn Trạch có nhiều bà mẹ, chiến sĩ, cán bộ và

nhiều gia đình, họ hàng có quan hệ mật thiết hoặc có nguồn gốc từ

các tỉnh miền Tây, nhất là vùng Cần Đước của tỉnh Long An.

Năm là, các đợt chuyển cư hồi kết do cán bộ tập kết miền Bắc trở

về sau thống nhất đất nước, mang theo gia đình và kết nối người thân

muốn lập nghiệp vùng đất mới. Cũng phải kể đến lớp người là cán

bộ các ngành từ miền Bắc được tăng cường cho hệ thống chính trị để

giúp việc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục sản xuất, tổ chức

đời sống mới ở Nhơn Trạch.

Trong các loại hình di dân nói trên, tuy Vĩnh Thanh không có đồn

điền cao su nên hầu như không có di dân mộ phu, nhưng khoảng năm

1920 có 3 hộ là công nhân cao su về Xoài Minh lập nghiệp, là các

ông: Trần Văn Minh, Nguyễn Văn Lạc và Nguyễn Văn Lãnh. Các

ông Minh, Lạc và Lãnh là người miền Bắc, trong đó ông Lãnh quê ở

Hà Tây, vì gia cảnh nghèo khó nên các ông theo dòng người mộ phu

vào làm ở các đồn điền cao su tại Long Thành, sau đó sớm nhận ra

bản chất bóc lột của chủ sở cao su nên các ông nghỉ ở sở cao su, cưới

vợ là người Xoài Minh và ở lại đây lập nghiệp.

Với bốn loại hình di dân còn lại, dân cư ở Vĩnh Thanh tập trung

chủ yếu vào đợt di dân của đồng bào Công giáo sau năm 1955. Người

Vĩnh Thanh bản địa phổ quát là quần cư theo kênh rạch để hành nghề

đánh bắt, nuôi trồng thủy sản và trồng trọt. Đồng bào Công giáo di

5.3 Page 43

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

cư thì cư trú dọc theo hương lộ 19, sống quần cư trong các giáo xứ.

Các đợt chuyển cư đến Vĩnh Thanh chủ yếu là người Việt, đa tín

ngưỡng, tôn giáo; nối tiếp nhau, đan xen nhau, lớp trước lớp sau

cùng đoàn kết, ái quốc, lao động và đấu tranh bền bĩ góp sức xây

dựng và bảo vệ quê hương Nhơn Trạch.

3. Đời sống sản xuất

Từ lúc khẩn hoang mở đất đến trước ngày miền Nam hoàn toàn

giải phóng, thống nhất đất nước 30.4.1975, nhân dân Vĩnh Thanh

sống trong môi trường nông nghiệp, nông thôn; vừa sản xuất vừa đấu

tranh bảo vệ quê hương; sản xuất chủ yếu là nông nghiệp lệ thuộc tự

nhiên, có đủ các mô hình sông nước, ruộng, vườn, rẫy.

Vĩnh Thanh với đặc thù là vùng ngập mặn, thủy triều lên xuống,

diện tích phần lớn là rừng rậm tự nhiên nên đời sống sản xuất của

người dân thiên về làm nông và làm nghề sông nước. Người dân

địa phương thạo các nghề đánh bắt thủ công, sinh sống nhờ nguồn

thủy sản tự nhiên, làm ruộng rẫy, làm củi... với quy mô nhỏ, tự

quản, tự cung tự cấp là chính, cũng có giao lưu với các địa phương

xung quanh, theo đường thủy mở rộng giao thông ra đến Sài Gòn,

Long An và một số tỉnh miền Tây. Những sông như: Ông Kèo, Ông

Chuốc, rạch Cá, rạch Bãi, sông Ông Mai, sông Cầu Kê, rạch Giồng

Sắn, sông Cây Tràm, rạch Bến Ngự... là nguồn sống của cư dân theo

nghề sông nước. Ngoài ra còn những tắc, ngọn, búng, luồng tạo nên

“mê hồn trận” sông nước chỉ dân địa phương mới tỏ đường đi lối về

để kiếm sống. Vùng Rừng Sác là một “thiên đường xanh” với vô số

cây nước mặn và nước lợ như: đước, tràm, cóc kèn, mắm, chà là,

5.4 Page 44

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bần, dừa nước, bình bát, ô môi. Các loại chim và thú rừng có thể kể:

le le, vịt trời, chằng bè, khỉ, cá sấu; do đó nghề đánh bắt phát triển.

Vì chỉ cách biển vài chục kilômét, sông rạch ở đây chịu ảnh hưởng

nhật triều của vùng biển phía Nam. Mỗi ngày nước thủy triều lên hai

bận, ròng hai cữ. Xưa kia, thuyền ghe đi lại thường nương theo con

nước để xuôi ngược đỡ tốn sức chèo. Mỗi tháng âm lịch có những

ngày triều cường và ngày triều kém. Người câu cua, bắt cá khéo lợi

dụng các ngày này để kiếm sống. Mùa khô, nước lợ trong xanh vào

sâu các sông rạch; khi độ mặn vượt quá 4 phần ngàn thì nước ấy chỉ

dùng tắm rửa, còn muốn có nước ăn uống dân ấp Câu Kê phải mất

công đi tận giồng Ông Đông đến chùa Ông hay giếng Miểu mới gánh

được tĩn nước ngọt về dùng. Các giếng nước ngọt cung cấp nguồn

nước sinh hoạt quý hiếm. Cá tôm vào mùa mưa rất nhiều. Khi nước

lênh láng chan hòa đồng ruộng cũng là lúc tôm cá đủ loại vào sinh

sôi nảy nở. Dân nghèo sống nhờ nguồn thức ăn dồi dào trời cho này.

Khác với các xã khác trong huyện, Vĩnh Thanh trước Cách mạng

tháng Tám 1945 do đất hoang nhiều mà dân cư lại ít, người dân có

thể tự khai phá để trồng trọt nên hầu như hộ gia đình nào cũng có đất

sản xuất, trong đó một số nông dân khai khẩn được nhiều đất đai như

gia đình ông Nguyễn Văn Lãnh, ông Mười Huỳnh. Một số địa chủ

cũng xuất hiện ở Vĩnh Thanh như bà Tám Dung, ông Huyện Hầu.

Địa chủ Trịnh Thị Dung (Tám Dung) là một người giàu có, là giáo

dân thuộc giáo xứ Chợ Quán (Sài Gòn) lại có quốc tịch Pháp nên bà

cho người khai hoang rồi đăng ký địa bạ, qua đó sở hữu khá nhiều

ruộng đất ở miền Tây và xung quanh Sài Gòn, cho tá điền thuê để

thu tô. Tại Nhơn Trạch, mặc dù đã sở hữu 300 hecta đất màu mỡ ở cù

5.5 Page 45

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lao Ông Cồn (nay thuộc xã Đại Phước), bà Tám Dung vẫn cho người

đến Vĩnh Thanh khai hoang, chiếm giữ 286 hecta đất ở khu vực giữa

2 ấp Ông Kèo và Xoài Minh, đối diện với Đan viện Thánh mẫu Khiết

Tâm hiện nay. Trong số đất chiếm giữ ở Vĩnh Thanh, một phần bà

Tám Dung thuê người làm ruộng, còn phần lớn là trồng tràm. Tương

tự, ông Huyện Hầu có tên là Lương Văn Hầu, cũng là người ở Sài

Gòn, trước làm tri huyện, sau khi nghỉ hưu cũng cho người về khai

khẩn chiếm đất ở Xoài Minh (khu vực trụ sở Ủy ban nhân dân xã

Vĩnh Thanh hiện nay) nhưng chỉ vài chục mẫu, không nhiều như bà

Tám Dung.

Dù có đất sản xuất nhưng do nguồn nhân lực ít, công cụ sản suất

vừa thô sơ vừa thiếu thốn, cộng với tình trạng sưu cao thuế nặng nên

đời sống người dân Vĩnh Thanh trước đây rất khó khăn, phần lớn

người dân đều nghèo khó.

Theo Gia Định Thành thông chí: Tổng Thành Tuy thuộc huyện

Long Thành đều có ruộng sớm và ruộng muộn. Cây trồng thích hợp

ở đây là dưa, đậu phộng và khoai lang. Ruộng sớm thì tháng 5 (âm

lịch) gieo mạ, tháng 6 cấy, tháng 11 gặt. Ruộng muộn thì tháng 6

gieo mạ, tháng 7 cấy, tháng 12 gặt. Trước đây ở Vĩnh Thanh chỉ

trồng được một vụ lúa, vì giống lúa ở đây trồng đến 6 tháng. Hiện

nay, người dân Vĩnh Thanh làm lúa 2 vụ, có nơi làm đến 3 vụ. Khoai

lang thì tháng 3 giâm, tháng 10 dỡ củ”1. Ngoài ra, nông dân còn

trồng nhiều các loại hoa màu, như: bầu, bí, mướp, khổ qua, đậu đũa.

Từ sau ngày 30.4.1975, trong điều kiện đất nước hòa bình, thống

nhất, Vĩnh Thanh cùng với huyện, tỉnh, cả nước tập trung khắc phục

1 Gia Định Thành thông chí, NXB Đồng Nai 2005, trang 194.

5.6 Page 46

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

hậu quả chiến tranh, khôi phục sản xuất, xây dựng phát triển nông

thôn, đổi mới tư duy kinh tế, thu hút đầu tư, phát huy lợi thế địa

phương, chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động,

giảm tỉ trọng nông nghiệp, tăng cao tỉ trọng dịch vụ; từng bước đầu

tư xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội; làm thay đổi về chất diện mạo

nông thôn và đời sống nhân dân; sớm đạt chuẩn xây dựng nông

thôn mới.

4. Văn hóa xã hội

Cư dân tứ xứ tụ hội, sinh sống ở Nhơn Trạch - Đồng Nai từ rất

sớm, mãi đến năm 1698 mới có sự quản lý hành chính của triều

Nguyễn và sau đó rất lâu mới ổn định. Suốt một thời gian dài hơn

nửa thế kỷ, người Vĩnh Thanh - Nhơn Trạch chung sống với nhau

trong sự liên kết văn hóa, trên nền móng văn hóa, bằng vốn liếng

văn hóa dân tộc Việt đã thấm trong máu thịt từng người. Người Việt

đến đây mang theo vốn liếng văn hóa từ bản xứ vào việc tổ chức đời

sống ở vùng đất mới, có sự thích ứng để hài hòa với môi trường tự

nhiên và nếp sống của cư dân bản địa, thể hiện rõ nét ở tổ chức làng

xã, tập quán, tín ngưỡng và sinh hoạt văn học nghệ thuật. Đời sống

văn hóa - xã hội của người dân Vĩnh Thanh giống như các vùng khác

ở Nhơn Trạch.

Làng xã được thành lập ban đầu tự phát theo chủ kiến của người

khẩn hoang; về sau dần tuân theo quy chế của nhà Nguyễn nhưng

không hoàn toàn đúng quy định. Thuở sơ khai, chúa Nguyễn để cho

các làng mới có quyền tự trị, tự quản. Từ năm 1852, tổ chức làng xã

thực hiện theo Minh điều hương ước do vua Tự Đức ban hành: Mỗi

5.7 Page 47

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

xã có từ mười hai đến hai, ba mươi hương chức, chia làm hai nhóm:

Một nhóm lo việc hành chánh, quản trị; một nhóm lo việc lễ hội,

đình, đám. Đến thời Pháp thuộc, chính quyền Pháp thực hiện chủ

trương phân hóa quyền lực của bộ máy hành chánh nông thôn, thừa

nhận và sử dụng bộ phận hương chức hội tề, nhưng tách bộ phận

hương chức hội hương ra khỏi bộ máy hành chánh. Dầu vậy, hương

chức làng xã vẫn đóng vai trò hạt nhân, không mất đi tính đại diện

tự quản ở nông thôn.

Quan hệ giữa các làng xã với nhau dựa trên nghĩa tình và nhu cầu

hợp tác, cộng cư. Cư dân Việt tha hương ở vùng đất mới Biên Hòa

- Nhơn Trạch dễ kiếm sống, nhưng khó thiết lập những quan hệ bền

chặt như kiểu làng - họ ở bổn quán cho nên rất trân trọng tình cảm

“đồng cảnh ngộ”, không phân biệt dân cố cựu và ngụ cư. Trong nếp

sống thường ngày: Nồi cơm luôn đầy sẵn lòng đãi khách, lu nước

ngọt luôn trong lành và sẵn gáo dừa ở đầu bến hoặc ven đường, nhà ở

luôn sẵn chỗ cho người lỡ bước, kiểu nhà bè giúp người cơ nhỡ (gắn

với sự tích truyện Thủ Huồng), đó là những tập quán “mở lòng” đối

với người đồng cảnh ngộ.

Về ăn, mặc: Cách ăn mặc của người Việt ở Vĩnh Thanh - Nhơn

Trạch vừa thể hiện nét chung của văn hóa Việt Nam, vừa có sắc thái

mang dấu ấn của địa phương.

Do thời khí của hai mùa mưa nắng, sản vật biển, rừng, sông nước,

vườn ruộng phong phú, đa dạng nên thức ăn và cách ăn của người

địa phương cũng rất đa dạng, phong phú. Thức ăn được chọn lựa tươi

ra tươi, khô ra khô, ăn để no, ăn để giao đãi, còn để phòng chữa bệnh;

5.8 Page 48

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nhiều rau, nhiều cá và thủy sản; dùng nhiều gia vị, phối hợp nhiều

thức, món với nhau, nhiều cách chế biến, khi thì chế biến công phu,

lúc thì tận hưởng hương vị tự nhiên, đặc sản là những món chế biến

từ nguyên liệu vùng nước lợ.

Về trang phục: có diễn trình như lịch sử trang phục của Đàng

Trong, sau đó có sự cải biến thích hợp với điều kiện, môi trường văn

hóa của vùng đất mới. Lúc xưa, người bình dân thường đi chân đất;

khi dự lễ hội mới vận lễ phục chỉnh tề. Người xưa chuộng bộ quần

áo bà ba, nam nữ có kiểu riêng. Bộ bà ba nữ ấn tượng bởi áo xẻ vạt

đẹp, tay kín, có túi đựng lặt vặt, khoét cổ thoáng mát. Xưa, người bậc

trung lưu ra khi khỏi nhà thường có dù để che nắng, che mưa, còn để

làm vật trang sức. Có nhiều loại dù: dù giấy bằng sườn tre, đắp giấy

dầu; dù quéo với tay cầm có móc như cù quéo; dù hai da may bằng

hai lớp vải màu khác nhau trong ngoài; dù lục soạn là loại dù sang

trọng mang tên loại lụa sản xuất tại Trung Quốc. Gặp nhau, người ta

lễ phép chào bằng cách nghiêng dù. Trong thời chống Pháp, dù được

dùng làm mật hiệu của phong trào Hội kín/Thiên Địa hội.

Nhà ở tại Vĩnh Thanh cũng đồng dạng với các kiểu nhà ở trên địa

bàn tỉnh, nhưng có những nội dung đậm nét của địa phương. Chủ

yếu nhà ở trên mặt đất, gò cao, cận sông hoặc cận lộ; được xây dựng

thường hài hòa với tự nhiên, chuộng hướng Đông, Nam; quay mặt

ra sông, ruộng, vườn; ngõ không vào thẳng cửa chính, sân trước sân

sau đều rộng, rào thẳng bằng chè cát, dâm bụt hoặc cây quít đại; nhà

dù hẹp cũng cố có chỗ bày hoa kiểng, nhiều nhà bày non bộ. Vùng

nông thôn, người bình dân thường ở nhà tranh hoặc nhà lá (lá dừa),

những nơi thôn rẫy chưa ổn định dựng tạm chòi lá hoặc chòi tranh.

5.9 Page 49

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Gia đình khá giả xây dựng nhà ngói vách ván; khi tiếp xúc kỹ thuật

châu Âu có người khá giả xây nhà gạch mái tôn hoặc nhà bê tông

mái ngói hay mái bằng.

Theo kiến trúc xây dựng, nhà ở gồm các kiểu chính: Nhà xông,

nhà chái, nhà sắp đọi, nhà sắp đọi biến thể thành nhà chữ nhị, nhà

chữ tam; nhà chữ đinh (đinh thuận, đinh nghịch). Xét về kỹ thuật, có

thể phân loại theo nhà rường, nhà rội (nhà nọc ngựa: biến thể của

nhà rội).

Không gian sinh hoạt trong nhà thường phân bổ thành hai phần:

Các thành viên trong gia đình sinh hoạt ở nhà sau (nhà bên). Nhà

trước (nhà trên) là nơi thờ phượng, tiếp khách. Khách thân, sơ, sang,

hèn đều được tiếp ở nhà trước. Bàn thờ gia tiên đặt ở sát vách, ngang

cây đòn giông nhà ở gian giữa. Đối diện là bàn khách (bàn dài hoặc

bàn tròn). Hai bên là bộ ván ngựa để khách nghỉ ngơi. Tùy độ sang

hèn mà tủ thờ, ván ngựa bằng gỗ quý hay gỗ thường, cũng tùy giàu

nghèo mà bày thêm các vật trang trí khác. Nhà ở người theo đạo

Công giáo kiến trúc theo kiểu người Việt, nội thất có thờ Chúa theo

quy định của giáo hội.

Xã Vĩnh Thanh hiện có 1 ngôi chùa (Phước Lâm cổ tự), 1 đình

thần (đình Ông Kèo), 2 miếu (miếu Bà Xoài Minh và miếu Bà Ông

Kèo), 8 nhà thờ ở 8 giáo xứ (Bắc Thần, Nghĩa Yên, Bắc Minh, Vĩnh

Phước, Đại Điền, Nghĩa Hiệp, Nghĩa Mỹ và Thiết Nham) đều thuộc

giáo hạt Phước Lý, cùng 1 đan viện là Đan viện Thánh mẫu Khiết

Tâm Phước Lý (ở ấp Thành Công), 1 trạm y tế, 1 trường THCS, 2

trường tiểu học, 2 trường mẫu giáo.

5.10 Page 50

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Phước Lâm cổ tự (còn gọi là chùa Xoài Minh) nằm ở ấp Thanh

Minh, được Hòa thượng Thích Tắc Thới thuộc dòng Lâm Tế khai sơn

năm 1924. Ban đầu chùa chỉ được xây dựng đơn sơ bằng tranh lá như

những ngôi nhà khác trong ấp vì đời sống người dân Xoài Minh lúc

ấy rất nghèo, số phật tử chỉ khoảng trên dưới 30 người. Sau khi hòa

thượng viên tịch, chùa do ni sư Thích Nữ Tắc An trụ trì. Hiện nay, trụ

trì chùa do Đại đức Thích Đạo Viên đảm nhiệm. Trải qua nhiều lần

xây dựng, diện mạo chùa Phước Lâm khá khang trang với cổng tam

quan, tiền đường, chánh điện, hậu đường và nhà tiếp khách. Trong

khu vực tiền đường chùa có tượng Phật Bà Quan Âm điêu khắc từ

lõi cây gõ đỏ khá đẹp được nghệ nhân từ Huế thực hiện năm 2015,

đến năm 2016 hoàn thành, tượng được an vị ngày 19.6.2016. Cây gõ

đỏ để tạc tượng trước đây nằm trong khuôn viên chùa, có tuổi đời

khá cao ước khoảng 200 năm, thân cây cao đến khoảng 30m, đường

kính thân khoảng 6-8m, sau cây bị chết khô, thấy vân gỗ đẹp và cây

có tính thiêng nên nhà chùa đã xin phép tạc tượng, kinh phí thực hiện

do các phật tử đóng góp, trong đó phần lớn do phật tử Lê Văn Thái

phát tâm cúng dường, chỉ riêng chi phí điêu khắc đã lên đến 200 triệu

đồng. Chùa hiện có khoảng 300 phật tử, nhà chùa cùng các phật tử

thường thực hiện công tác từ thiện xã hội, hỗ trợ người nghèo trong

và ngoài địa bàn huyện Nhơn Trạch.

Đình Ông Kèo ở ấp Chính Nghĩa, theo khảo sát, là một trong 21

ngôi đình cổ của Nhơn Trạch có niên đại từ thế kỷ XX trở về trước.

Kiến trúc đình Ông Kèo khá đơn sơ, theo đúng kiểu đình cổ Nam

Bộ là không có cửa. Chánh điện có thờ Thành Hoàng bổn cảnh, hai

bên là Tả ban, Hữu ban; phía trước là hai dãy các bàn phối thờ chư

6 Pages 51-60

▲back to top

6.1 Page 51

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

vị như: Bạch mã Thái giám, Nhạc sư, Tiên sư... Trước mặt bàn thờ

Thành Hoàng là bàn La liệt để bày lễ vật cúng; tiếp đó là bàn Hội

đồng. Tiếp theo bàn Hội đồng là bàn Chánh bái, hai bên bàn Chánh

bái là Tả hữu bồi tế. Đối diện với chánh điện là Võ ca.

Nhà hậu (sau đình) có gian thờ: Tiên sư, Tiền hiền, Hậu hiền, Tiền

đại hương chức, Hậu đại hương chức. Kế bên là nhà khói dùng làm

nơi nấu nướng chuẩn bị cỗ cúng. Lễ Kỳ yên là lễ chính của đình gọi

là lễ vía thần, nhưng thực tế là lễ hội nông nghiệp để cầu an: Cầu cho

quốc thái dân an, phong điều võ thuận. Nghi thức cúng lễ Kỳ yên

tuân theo điển lệ của triều đình.

Miễu Bà Xoài Minh nằm trên địa bàn ấp Thanh Minh. Theo

thông tin từ Ban quý tế, miễu được người dân ấp Xoài Minh xây

dựng từ năm 1892, ban đầu miễu được dựng rất đơn giản với mái

lá, nền đất, sau này khi đời sống người dân khấm khá mới xây dựng

kiên cố dần. Trưởng ban quý tế đầu tiên của miễu là ông Nguyễn

Văn Nghĩa, ông làm từ năm 1892 đến năm 1914. Trưởng ban quý

tế giai đoạn 1914-1929 là ông Nguyễn Thọ Nhì, kế tiếp là các ông:

Nguyễn Văn Lượm, Nguyễn Văn Huệ (1929-1975), Nguyễn Văn

Bơi (1975-1990), Nguyễn Văn Vang (1990-2008), Phan Công

Quy (2008-2022). Miễu tổ chức lễ cúng Bà vào ngày 15.3 âm lịch

hằng năm.

Miễu Bà Ông Kèo tọa lạc trên địa bàn ấp Chính Nghĩa, tức ấp

Ông Kèo cũ, được xây dựng vào năm 1972. So với miễu Bà Xoài

Minh, miễu Bà Ông Kèo ra đời muộn hơn khá nhiều, vì mật độ

người dân Ông Kèo thưa thớt hơn so với Xoài Minh. Miễu cũng

6.2 Page 52

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

xây dựng khá đơn giản. Trưởng ban quý tế đầu tiên của miễu là

ông Nguyễn Văn Sửu (1972-1977), kế tiếp là các ông: Nguyễn Văn

Hướng (1977-1989), Nguyễn Văn Chanh (1989-2014), Nguyễn

Thành Quang (2014-2022). Miễu tổ chức lễ cúng Bà vào ngày 16.10

âm lịch hằng năm.

Về các cơ sở Công giáo, ở Phước Lý khoảng năm 1885 có một

số gia đình Công giáo từ Bến Gỗ, Tân Triều, Tân Khánh về vùng đất

Phước Khánh làm ăn, ban đầu dựng lên căn nhà lá nhỏ để đọc kinh

cầu nguyện1; giáo họ Phước Lý được cha xứ ở Mỹ Hội coi sóc, dựng

nhà thờ đầu tiên bằng gỗ lá tại Bầu Chua, năm 1900 xây nhà thờ

Phước Lý tại vị trí ngày nay, giữ nguyên kiến trúc đến giờ. Đầu và

giữa thế kỷ XIX, dân Công giáo không nhiều, Phước Lý ở thời điểm

năm 1935 có 131 hộ với khoảng 1.000 giáo dân, chiếm tỉ lệ 13,1%.

Năm 1955, chính quyền Ngô Đình Diệm đưa khoảng hơn 7.000 giáo

dân di cư từ miền Bắc, bố trí lập làng ở Phước Khánh và Vĩnh Thanh,

về sau dân Công giáo di cư chuyển dần đến Vĩnh Thanh lập thêm

nhiều giáo xứ, sinh sống ổn định ở đây, dẫn đến xã Vĩnh Thanh có

nhiều giáo xứ (8 giáo xứ) và đông giáo dân nhất ở Nhơn Trạch (tỉ lệ

giáo dân chiếm 85%). Hiện nay, nhà thờ giáo xứ Phước Lý thuộc địa

bàn ấp Phước Lý, xã Đại Phước.

8 nhà thờ ở xã Vĩnh Thanh gồm:

Nhà thờ giáo xứ Bắc Thần ở ấp Hòa Bình (trước đây gọi là

ấp Bắc Thần). Năm 1954, Cha Đaminh Nguyễn Văn Lãng (Đức cố

Giám mục Giáo phận Xuân Lộc) đưa một số giáo dân hai họ Tiên

1 Theo tài liệu của giáo xứ Phước Lý, 2020.

6.3 Page 53

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Nha, Đại Lãm, gốc Giáo phận Bắc Ninh, đến định cư tại vùng đất

Xoài Minh lập nghiệp và thành lập giáo xứ lấy tên Bắc Thần. Một

năm sau, Cha Đaminh cùng cộng đoàn dựng nhà thờ tạm bằng vật

liệu nhẹ với diện tích 12m x 40m làm nơi dâng lễ và cầu nguyện.

Năm 1955, Cha Đaminh Nguyễn Quang Hiển đến coi sóc giáo xứ.

Năm 1957, giáo xứ có 1.800 giáo dân. Năm 1972, nhà thờ được

xây dựng bằng vật liệu kiên cố và đặt các tượng đài. Năm 1997,

Cha Gioan Baotixita Nguyễn Đình Luận kế nhiệm Cha Đaminh phụ

trách giáo xứ. Cha Gioan Baotixita và cộng đoàn Bắc Thần đã xây

nhà xứ mới (1998), nhà giáo lý, tháp chuông và trùng tu nhà thờ

(2004). Năm 2005, Cha Gioan Baotixita Nguyễn Văn Học được bổ

nhiệm làm chánh xứ Bắc Thần. 5 năm sau, Cha Đaminh Nguyễn Văn

Lượng đến thay thế Cha Gioan Baotixita coi sóc giáo xứ. Hiện giáo

xứ có 915 gia đình Công giáo, gồm 3.733 giáo dân, tỷ lệ 98,31%.

Nhà thờ giáo xứ Nghĩa Yên nằm ở ấp Vĩnh Cửu (trước đây gọi

là ấp Nghĩa Yên). Năm 1954, một số giáo dân gốc Vinh, Nghệ An,

Hà Tĩnh và Hải Phòng dưới sự hướng dẫn của Cha Phêrô Trần Thanh

Cần đã tới định cư tại Xoài Minh, một năm sau giáo xứ Nghĩa Yên ra

đời với 828 giáo dân, Cha Gioan Baotixita Nguyễn Đình Huyên được

bổ nhiệm làm chánh xứ tiên khởi. Cùng năm, Cha Gioan Baotixita

đã cùng cộng đoàn dựng một nhà thờ tạm bằng tường đất, mái tôn

làm nơi dâng lễ và cầu nguyện. Một năm sau, Cha Gioan Baotixita

và cộng đoàn tiếp tục dựng thêm nhà xứ, nhà giáo lý để đáp ứng nhu

cầu mục vụ cho giáo xứ. Năm 1962, Cha Gioan Baotixita và cộng

đoàn Nghĩa Yên xây nhà thờ mới với diện tích 11m x 30m và nhà

xứ mới bằng gạch, mái ngói. Năm 1975, Cha Gioan Phạm Quang

6.4 Page 54

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Tự thay thế Cha Gioan Baotixita coi sóc Giáo xứ, đã chỉnh trang

các công trình phụ cận xung quanh nhà thờ. Năm 2000, Cha Phêrô

Nguyễn Huệ kế nhiệm Cha Gioan. Cha Phêrô và cộng đoàn Nghĩa

Yên lần lượt khởi công xây dựng và khánh thành nhà thờ mới (năm

2004), nhà xứ, nhà giáo lý (năm 2005), hội trường (năm 2006). Hệ

thống đường sá trong xứ cũng được nâng cấp sạch đẹp. Ba năm sau,

Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bửu Khánh được bổ nhiệm phụ trách

giáo xứ. Năm 2013, Cha Gioan Baotixita Hoàng Thanh Hoàn kế

nhiệm Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bửu Khánh. Số giáo dân tại đây

hiện có khoảng 451 gia đình Công giáo với 1.893 giáo dân, chiếm

tỷ lệ 97,98%.

Nhà thờ giáo xứ Bắc Minh tọa lạc tại ấp Sơn Hà (trước đây gọi

là ấp Bắc Minh). Năm 1954, một số giáo dân phần lớn thuộc Giáo

phận Bắc Ninh di cư đến Xoài Minh dưới sự hướng dẫn của Cha

Giuse Nguyễn Xuân Cảnh. Thời gian đầu, Cha Giuse và cộng đoàn

này dựng một nhà nguyện vách đất, mái lá làm nơi dâng lễ và cầu

nguyện. Một năm sau, cộng đoàn này chính thức được nâng lên thành

giáo xứ với tên gọi Bắc Minh (Bắc Ninh - Xoài Minh), Cha Đaminh

Nguyễn Văn Đức được bổ nhiệm làm Cha xứ tiên khởi, có 1.485 giáo

dân. Năm 1956, Cha Đaminh cùng cộng đoàn Bắc Minh dựng nhà

thờ đầu tiên bằng vật liệu nhẹ với diện tích 14m x 40m. Năm 1970,

Cha Gioakim Nguyễn Văn Hiểu kế nhiệm Cha Đaminh coi sóc giáo

xứ. Cha Gioakim và cộng đoàn Bắc Minh đã khởi công xây dựng và

khánh thành đền Đức Mẹ (năm 1971), nhà giáo lý (năm 1974), hội

quán (năm 1991), nhà xứ (năm 1995), đền thánh Martinô (năm 1997),

nhà giải trí (năm 1998), nhà thờ mới khang trang bằng gạch, mái tôn

6.5 Page 55

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

(năm 1998) và đài thánh Giuse (năm 1999). Hiện giáo xứ có 753 gia

đình Công giáo với 3.253 giáo dân, chiếm tỷ lệ 98,48%.

Nhà thờ giáo xứ Vĩnh Phước nằm ở ấp Thành Công (trước đây

gọi là ấp Vĩnh Phước). Năm 1954, Cha Giuse Nguyễn Khắc Mẫn

dẫn một số giáo dân từ các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang thuộc Giáo

phận Bắc Ninh đến bến Bình Đông (Sài Gòn) sinh sống; sau đó

Cha Giuse dẫn cộng đoàn này đến vùng đất Ông Kèo định cư và lập

nghiệp. Tháng 5.1955, Giáo xứ Vĩnh Phước chính thức được thành

lập dưới sự coi sóc của Cha chánh xứ tiên khởi Giuse Nguyễn Khắc

Mẫn, số giáo dân tại đây lúc ấy lên đến khoảng 2.500 người. Cùng

năm, Cha Giuse và cộng đoàn Vĩnh Phước dựng một nhà nguyện

tạm bằng vật liệu nhẹ làm nơi dâng lễ và cầu nguyện. Năm 1965,

Cha Đaminh Thân Toàn Vũ đến coi sóc Giáo xứ, cùng với cộng

đoàn xây tháp chuông bằng bê tông và tượng đài Chúa Kitô Vua.

Năm 1996, Cha Gioakim Nguyễn Văn Hiểu được cử phụ trách giáo

xứ, cùng với cộng đoàn Vĩnh Phước lần lượt khởi công xây dựng

và khánh thành nhà mục vụ (năm 1998) và nhà xứ (năm 1999). Hai

năm sau, Cha Giuse Nguyễn Văn Tề thay thế Cha Gioakim, xây

thêm nhà xứ. Năm 2004, Cha Phêrô Nguyễn Huệ được bổ nhiệm làm

chánh xứ Vĩnh Phước, cùng với cộng đoàn xây nhà thờ mới, nhà xứ

và các công trình phụ cận xung quanh nhà thờ. Bốn năm sau, Cha

Giuse Nguyễn Văn Học thay thế, và hiện nay là Cha Phanxicô Xaviê

Nguyễn Thanh Sơn. Giáo xứ có 503 gia đình Công giáo gồm 2.020

giáo dân, chiếm tỷ lệ 93,95%.

Nhà thờ giáo xứ Đại Điền nằm ở ấp Đại Thắng (trước đây gọi là

ấp Đại Điền). Năm 1954, Cha Giuse Đỗ Đức Huấn cùng với khoảng

6.6 Page 56

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

300 giáo dân thuộc xứ Đại Điền gốc Vĩnh Phúc Yên, Giáo phận Bắc

Ninh di cư đến vùng tỉnh lộ 19 Cát Lái, Long Thành, và sau đó đến

khu Rừng Sác, Bàu Sen định cư, lập nghiệp. Một năm sau, Giáo xứ

Vĩnh Phúc Yên được thành lập dưới sự coi sóc của Cha Giuse Đỗ

Đức Huấn. Cùng năm, Cha Giuse và cộng đoàn dựng nhà thờ tạm

bằng gạch và gỗ để làm nơi dâng lễ và cầu nguyện. Bảy năm sau,

Cha Giuse cùng với cộng đoàn Vĩnh Phúc Yên xây nhà thờ mới

bằng tường gạch, mái tôn với kích thước 12m x 40m. Năm 1975,

Cha Đaminh Đỗ Đức Hân kế nhiệm Cha Giuse coi sóc giáo xứ. Năm

1993, Giáo xứ Vĩnh Phúc Yên được đổi tên thành Giáo xứ Đại Điền.

Năm 2004, Cha Phaolô Nguyễn Văn Nhân được bổ nhiệm coi sóc

giáo xứ. Năm năm sau, Cha Phaolô cùng với cộng đoàn Đại Điền

khởi công xây dựng nhà thờ, nhà xứ và khánh thành ngày 29.1.2012.

Hiện nay, Giáo xứ Đại Điền có 270 gia đình Công giáo gồm 1.240

giáo dân, chiếm tỷ lệ 48,99%.

Nhà thờ giáo xứ Nghĩa Hiệp nằm ở ấp Thống Nhất (trước đây

gọi là ấp Nghĩa Hiệp). Năm 1954, Cha Vincentê Phạm Khắc Đoan

đưa khoảng 1.500 giáo dân từ các giáo xứ miền Bắc, phần lớn là xứ

Mỗ Thổ, Giáo phận Bắc Ninh, đến định cư tại vùng đất thuộc ấp

Nghĩa Hiệp, và thành lập giáo điểm truyền giáo lấy tên Minh Châu.

Một năm sau, giáo điểm được nâng lên thành giáo xứ và lấy tên là

Mỗ Thổ dưới sự coi sóc của Cha Vincentê Phạm Khắc Đoan. Cùng

năm, Cha Vincentê và cộng đoàn Mỗ Thổ dựng một nhà thờ tạm

tường đất, kèo gỗ làm nơi dâng lễ và cầu nguyện. Năm 1971, Cha

Vincentê cùng cộng đoàn xây dựng nhà thờ mới bằng gạch và gỗ với

diện tích 12m x 28m. Cuối năm 1971, Cha Giuse Ngô Văn Tố thay

6.7 Page 57

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Cha Vincentê phụ trách giáo xứ và xây nhà xứ mới (năm 1972). Năm

1973, Đức Cha Giuse Lê Văn Ấn chính thức đổi tên Giáo xứ Mỗ Thổ

thành Nghĩa Hiệp. Năm 1993, Cha Giêrađô Phạm Anh Thái thay

Cha Giuse phụ trách giáo xứ, đồng thời xây lại nhà xứ mới. Ba năm

sau, Cha Phêrô Mai Văn Sâm được bổ nhiệm làm chánh xứ Nghĩa

Hiệp, đã xây dựng nhà giáo lý khang trang để đáp ứng nhu cầu mục

vụ của giáo xứ. Hiện nay, giáo xứ có 216 gia đình Công giáo với

876 giáo dân, chiếm tỷ lệ 100%, dưới hướng dẫn của Cha Vincentê

Dương Đức Chiến.

Nhà thờ giáo xứ Nghĩa Mỹ nằm ở ấp Nhất Trí (trước đây gọi là

ấp Nghĩa Mỹ). Năm 1954, Cha Vincentê Trần Văn Lập dẫn khoảng

1.500 giáo dân từ miền Bắc vào vùng đất thuộc xã Vĩnh Thanh

ngày nay định cư và lập ra Giáo xứ Nghĩa Mỹ. Thời gian đầu, Cha

Vincentê cùng cộng đoàn Nghĩa Mỹ dựng một nhà thờ tạm bằng vật

liệu thô sơ làm nơi dâng lễ và cầu nguyện. Năm 1969, Cha Đaminh

Thân Toàn Vũ đến thay thế Cha Vincentê và cùng giáo dân Nghĩa

Mỹ xây dựng lại nhà thờ bằng gạch và gỗ với kích thước 13m x 28m.

Bốn năm sau, Cha Giuse Nguyễn Hương Mạch được bổ nhiệm làm

chánh xứ Nghĩa Mỹ. Năm 1989, Cha Phêrô Mai Văn Sâm kế nhiệm

Cha Giuse. Trong thời gian phục vụ giáo xứ, Cha Giuse cùng cộng

đoàn Nghĩa Mỹ đã lần lượt khởi công xây dựng và khánh thành nhà

thờ khang trang với diện tích 705m2 (năm 1996) và nhà xứ (năm

2000). Hiện giáo xứ có 327 gia đình Công giáo, gồm 1.179 giáo dân,

chiếm tỷ lệ 85,19%.

Nhà thờ giáo xứ Thiết Nham nằm ở ấp Đoàn Kết (trước đây gọi

là ấp Thiết Nham). Năm 1954, Cha Giuse Nguyễn Khắc Hiếu dẫn

6.8 Page 58

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

một số giáo dân thuộc Giáo xứ Thiết Nham, Giáo phận Bắc Ninh

đến vùng đất Ông Kèo (ngày nay là giáo xứ Vĩnh Phước) định cư,

lập nghiệp, lập nên họ đạo Thiết Nham và Như Thiết. Một năm sau,

Cha Giuse đưa giáo dân thuộc họ đạo Thiết Nham và Như Thiết lên

khu vực ấp Đoàn Kết hiện nay thành lập Giáo xứ và lấy tên là Thiết

Nham. Năm 1956, Cha Giuse cùng với cộng đoàn Thiết Nham xây

dựng nhà thờ bằng gạch và gỗ với diện tích 12m x 30m làm nơi

dâng lễ và cầu nguyện. Bốn năm sau, 1960 Cha Đaminh Nguyễn

Hưng Phong đến phụ trách giáo xứ, cùng cộng đoàn Thiết Nham xây

dựng nhà xứ và tháp chuông. Năm 1973, Cha Giuse Nguyễn Công

Hoán kế nhiệm Cha Đaminh phụ trách giáo xứ, hai năm sau Cha

Gioan Baotixita Thân Văn Vinh thay thế. Cộng đoàn Thiết Nham

lần lượt xây dựng và khánh thành nhà thờ mới (năm 1997), nhà xứ,

nhà sinh hoạt mục vụ và nhà văn hóa (năm 1998). Năm 2006, Cha

Đaminh Nguyễn Đình Khanh được bổ nhiệm làm chánh xứ Thiết

Nham, cùng với cộng đoàn xây nhà giáo lý và tu sửa lại khuôn viên

thánh đường. Hiện giáo xứ có 499 gia đình Công giáo với 1.865 giáo

dân, chiếm tỷ lệ 55,42%1.

Dân có đạo Công giáo ở xã Vĩnh Thanh hiện sinh sống ổn định,

hài hòa với tín ngưỡng văn hóa ở địa phương, tốt đời đẹp đạo. Trong

kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhiều giáo dân và chức sắc

Công giáo có công đóng góp cho kháng chiến.

Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm: Năm 1950, Hội đồng Đan

viện nhà mẹ Phước Sơn (tỉnh Quảng Trị) quyết định xúc tiến việc

1 Theo website Giáo phận Xuân Lộc.

6.9 Page 59

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lập dòng mới ở miền Nam. Ban đầu, Cộng đoàn định lập đan viện ở

Mặc Bắc, tỉnh Trà Vinh, nhưng do khí hậu không phù hợp, năm 1952

người đứng đầu là Cha Stanislas Trương Đình Vang quyết định dời

Cộng đoàn về sở đất ở Phước Lý, có diện tích 286 hecta, tọa lạc giữa

thôn Ông Kèo và thôn Xoài Minh do địa chủ Trịnh Thị Dung (Tám

Dung), một giáo dân thuộc giáo xứ Chợ Quán - Sài Gòn dâng cúng

để lập dòng. Ngày 3.2.1952, Cộng đoàn khởi công xây dựng ngôi

nhà đầu tiên đơn giản, thô sơ với sự trợ giúp thân tình của người dân

địa phương Xoài Minh. Ngày 6.5.1952 Tòa Giám mục Sài Gòn cho

phép Cộng đoàn chính thức hội nhập vào Giáo phận Sài Gòn, chấp

nhận việc lập dòng mới. Do sở đất của bà Tám Dung dâng cúng một

phần là ruộng, phần lớn còn lại là rừng tràm, cuộc đất ẩm thấp, khó

xây dựng kiên cố, một số người trong đan viện thường xuyên bị sốt

rét, trong khi đó phía đối diện cách khoảng 500m có một đồn điền

trồng cam quýt rộng 20 hecta, địa thế cao, có giếng nước trong lành

không bao giờ cạn nên Cộng đoàn đã mua sở đất này với giá 40.000

đồng (giá vàng lúc ấy khoảng 2.500 - 3.000 đồng/lượng). Ngày

8.9.1954, Cộng đoàn dời về cơ sở mới, còn sở đất ruộng vẫn dùng

để trồng trọt. Năm 1960, Cộng đoàn hoàn thành xây dựng Thánh

đường. Tháng 2.1964, Đức Tổng Phụ Xitô Dom Sighard Kleiner từ

Roma đã đến Việt Nam để thực hiện Sắc chỉ của Tòa Thánh Vatican,

nâng 3 Đan viện: Phước Sơn, Châu Sơn và Phước Lý thành Hội

Dòng Xitô Thánh Gia Việt Nam; và 3 Đan viện được nâng lên quy

chế Đan phụ viện. Ngày 25.02.1964, Đức Tổng Phụ chính thức đến

Phước Lý chủ tọa việc bầu Viện Phụ, cha Viện Trưởng Stanislas

Trương Đình Vang đã đắc cử Viện Phụ tiên khởi của Đan viện Phước

6.10 Page 60

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Lý. Ngày 19.3.1964 lễ thánh Giuse, Đức Tổng Phụ Xitô đã cử hành

lễ chúc phong 3 Tân Viện Phụ Phước Sơn, Châu Sơn và Phước Lý

tại Vương cung thánh đường Sài Gòn. Kể từ năm 1964 đến nay, Đan

viện Phước Lý đã trải qua một đời Viện phụ tiên khởi và tiếp đó là

2 đời Viện trưởng, rồi 2 đời Viện phụ. Từ ngày 11.10.2014, Cộng

đoàn bầu cha M. Bảo Tịnh Nguyễn Đức Chánh làm Viện phụ1. Trong

thánh đường của Đan viện hiện có mộ của bà Trịnh Thị Dung.

Trạm Y tế xã Vĩnh Thanh: Năm 1972 chính quyền Việt Nam

Cộng hòa cho xây dựng 2 bệnh xá - hộ sinh ở 2 xã Vĩnh Thạnh và

Nhơn Thanh. Bệnh xá - hộ sinh xã Vĩnh Thạnh có địa chỉ tại ấp Vĩnh

Phước (nay là ấp Thành Công, xã Vĩnh Thanh) do ông Nguyễn Văn

Toàn làm Trưởng bệnh xá. Bệnh xá - hộ sinh xã Nhơn Thanh có địa

chỉ tại ấp Xoài Minh (nay là ấp Thanh Minh, xã Vĩnh Thanh) do bà

Nguyễn Thị Hòa làm Trưởng bệnh xá. Đến năm 1975, Trạm Y tế xã

Vĩnh Thanh được hình thành trên cơ sở hợp nhất 2 Bệnh xá - hộ sinh

Vĩnh Thạnh và Nhơn Thanh; cơ sở được đặt tại ấp Thanh Minh do

ông Phan Văn Cảnh làm Trưởng trạm. Trạm Y tế xã Vĩnh Thanh lúc

ấy chủ yếu khám và cấp thuốc điều trị các loại bệnh thông thường và

đỡ đẻ các ca sinh thường. Giai đoạn này Trạm Y tế không có bác sĩ, y

sĩ và dược sĩ; trình độ chuyên môn cao nhất trong trạm lúc này là nữ

hộ sinh quốc gia và y tá. Những năm sau đó, cơ sở vật chất của Trạm

Y tế ngày càng xuống cấp, trang thiết bị thiếu thốn, chưa có điện.

Năm 1982, Trạm Y tế xã có y sĩ về làm trưởng trạm. Lúc này khả

năng khám chữa bệnh cho người dân được nâng cao. Từ năm 1989

1 Theo Website của Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm Phước Lý.

7 Pages 61-70

▲back to top

7.1 Page 61

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trở đi, Trạm Y tế xã bắt đầu triển khai chương trình Tiêm chủng mở

rộng cho đối tượng trẻ từ 0 đến 5 tuổi, và từ năm 1991 trạm thực hiện

các biện pháp phòng tránh thai cho phụ nữ tuổi sinh đẻ. Năm 1999,

xã Vĩnh Thanh được huyện đầu tư ngân sách xây dựng Trạm Y tế

mới tại ấp Thành Công, có 9 phòng chức năng, được trang bị y dụng

cụ tương đối đầy đủ. Giai đoạn này Trạm Y tế được dời từ ấp Thanh

Minh về cơ sở mới. Đến năm 2009, Trạm y tế xã được xây mới trên

nền đất cũ gồm một trệt một lầu, có 14 phòng chức năng để chuẩn bị

cho xã đạt chuẩn quốc gia về y tế. Năm 2013 đạt xã đạt chuẩn quốc

gia về y tế. Từ những ngày đầu hình thành sau năm 1975, Trạm Y tế

xã Vĩnh Thanh gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn về mọi mặt; đến

nay Trạm Y tế đã có đủ nhân lực, trang thiết bị, cơ sở khang trang

đủ điều kiện cho việc chăm sóc sức khỏe nhân dân và phòng chống

dịch trên địa bàn xã. Trưởng Trạm Y tế xã hiện nay là ông Nguyễn

Đức Thành.

Trường Mầm non Vĩnh Thanh: Trường Mầm non Vĩnh Thanh

trước kia là Trường Mẫu giáo Vĩnh Thanh, được thành lập từ tháng

11.1976. Năm 2017 trường tách ra thành 2 trường: Trường Mầm non

Nhơn Thanh và Trường Mẫu giáo Vĩnh Thanh. Ngày 1.9.2018, theo

Quyết định số 5676/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân huyện Nhơn

Trạch, trường đổi tên thành Trường Mầm non Vĩnh Thanh. Trường

xây dựng kiên cố gồm 13 phòng học phục vụ cho công tác chăm

sóc, giáo dục trẻ. Năm học 2018-2019 trường được công nhận chuẩn

quốc gia mức độ 1. Hiện nay trường gồm 4 cơ sở: Cơ sở 1 và 2 ở ấp

Thành Công, cơ sở 3 ở ấp Nhất Trí và cơ sở 4 ở ấp Đoàn Kết. Trường

hiện có tổng số cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên là 40 người, số

7.2 Page 62

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

học sinh hiện nay là 297 trẻ /13 lớp, trong đó có 2 lớp nhà trẻ, 3 lớp

mầm, 4 lớp chồi và 4 lớp lá. Trường đạt danh hiệu trường tiên tiến

cấp cơ sở liên tục từ năm học 1976 đến nay, đồng thời nhiều năm

liền đạt danh hiệu Tập thể lao động tiên tiến, Tập thể lao động xuất

sắc, Đơn vị văn hóa. Ban Giám hiệu trường qua các thời kỳ như sau:

1976-2008: Trần Thị Hoàng Hiện (Hiệu trưởng), Nguyễn Thị Thanh

(Phó Hiệu trưởng); 2008-2015: Đinh Thị Thúy Hằng (Hiệu trưởng),

Nguyễn Thị Xuân Hương (Phó Hiệu trưởng), Hoàng Thị Kim Liên

(Phó Hiệu trưởng); 2015-2016: Nguyễn Thị Lan Phương (Hiệu

trưởng), Nguyễn Thị Xuân Hương (Phó Hiệu trưởng), Hoàng Thị

Kim Liên (Phó Hiệu trưởng); 2016-2017: Nguyễn Thị Xuân Hương

(Hiệu trưởng), Hoàng Thị Kim Liên (Phó Hiệu trưởng), Dương Bích

Tuyền (Phó Hiệu trưởng); 2017-2020: Nguyễn Thị Xuân Hương

(Hiệu trưởng), Hoàng Thị Kim Liên (Phó Hiệu trưởng), Huỳnh Thị

Tường Vân (Phó Hiệu trưởng).

Trường Mầm non Nhơn Thanh: Trường nằm trên địa bàn ấp

Thanh Minh, được xây dựng vào tháng 6.2017, có tổng diện tích

4.630m² với qui mô 12 phòng học và 9 phòng chức năng, chuyên

môn. Trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 vào tháng

12.2017. Liên tiếp các năm học 2018-2019, 2019-2020 trường được

tặng danh hiệu thi đua Tập thể lao động xuất sắc. Trường có 3 điểm

trường, ngoài điểm chính tại đường Hùng Vương, ấp Thanh Minh,

điểm lẻ cơ sở 2 nằm tại ấp Hòa Bình và điểm lẻ cơ sở 3 tại ấp Vĩnh

Cửu. Số lớp huy động được hằng năm là 11 lớp với từ 252-282 cháu.

Trường thực hiện chương trình giáo dục mầm non chuyên đề lấy trẻ

làm trung tâm theo chương trình của Bộ Giáo dục - Đào tạo. Hằng

7.3 Page 63

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

năm, chất lượng dạy trẻ học khá giỏi đạt từ 64-68%, hạ tỉ lệ trẻ suy

dinh dưỡng từ 1,2-2%, trẻ cân nặng cao hơn tuổi (béo phì) từ 4-5%.

Hiệu trưởng là cô Lê Thị Kim Khuyên được luân chuyển từ Trường

Mầm non Phước Khánh về từ tháng 6.2017 đến nay, bên cạnh đó có

2 phó hiệu trưởng được phân công phụ trách chuyên môn và bán trú.

Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên của trường là 36, trong đó giáo

viên dạy lớp là 24 người. Số cán bộ quản lý, giáo viên đạt chuẩn và

trên chuẩn là 20/27, tỉ lệ:74%.

Trường Tiểu học Vĩnh Thanh 1: Được thành lập từ năm 1996

trên cơ sở được tách ra từ Trường Trung học cơ sở Vĩnh Thanh theo

Quyết định số 68/QĐ-TC ngày 1.7.1996 của Giám đốc Sở Giáo dục

- Đào tạo tỉnh Đồng Nai. Cô Nguyễn Thị Liên được bổ nhiệm làm

Hiệu trưởng. Năm học 1996-1997 trường có 3 cơ sở gồm: cơ sở 1 ở

ấp Hòa Bình, cơ sở 2 ở ấp Thanh Minh, cơ sở 3 ở ấp Sơn Hà, tổng

cộng trường có 30 lớp với 1.100 học sinh. Những năm tiếp theo,

số lượng học sinh và số lớp tăng dần lên đến 37 lớp. Năm 2006, cô

Nguyễn Thị Liên nghỉ hưu, thầy Dương Thanh Hải đang là Phó Hiệu

trưởng được cấp trên bổ nhiệm giữ chức vụ Hiệu trưởng; đến tháng

8.2011 thầy được điều chuyển về Trường Tiểu học Vĩnh Thanh 2 giữ

chức vụ Hiệu trưởng; thầy Nguyễn Văn Đính từ Trường Tiểu học

Vĩnh Thanh 2 được điều chuyển về Trường Tiểu học Vĩnh Thanh 1

giữ chức vụ Hiệu trưởng. Năm 2017-2018, Trường Tiểu học Vĩnh

Thanh 1 tách thành 2 trường, gồm Trường Tiểu học Vĩnh Thanh 1

và Trường Tiểu học Vĩnh Thạnh. Theo đó, Trường Tiểu học Vĩnh

Thanh 1 chỉ còn 1 điểm trường tọa lạc tại ấp Hòa Bình. Trường hiện

có diện tích 5.009m2. với 17 lớp và số học sinh dao động từ 560-580

7.4 Page 64

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

học sinh, đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên là 25 người, có trình

độ chuyên môn đạt chuẩn. Trong những năm qua nhà trường ra sức

phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ chống mù chữ và phổ cập giáo

dục tiểu học, duy trì công tác phổ cập giáo dục tiểu học và phổ cập

giáo dục tiểu học đúng độ tuổi trên địa bàn. Năm 2018 trường thực

hiện chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến lớp 3 theo qui

định. Hằng năm, chất lượng học sinh đạt mức độ hoàn thành tốt và

hoàn thành vượt bậc các môn học đạt từ 50- 60%, tỉ lệ học sinh hoàn

thành nhiệm vụ các môn học đạt từ 95% trở lên, học sinh hoàn thành

chương trình tiểu học luôn đạt 100%.

Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Vĩnh Thanh: Được thành

lập theo Quyết định số 4779/QĐ-UBND ngày 31.7.2018 và đi vào

hoạt động từ ngày 1.8.2018. Trường được sáp nhập từ Trường trung

học cơ sở Vĩnh Thanh (được thành lập từ năm học 1996-1997 theo

Quyết định số 68/QĐ-TC ngày 1.7.1996 của Giám đốc Sở Giáo dục -

Đào tạo tỉnh Đồng Nai) và Trường Tiểu học Vĩnh Thạnh (được thành

lập theo Quyết định số 3585/Q Đ-UBND ngày 19.5.2017 của UBND

huyện Nhơn Trạch. Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Vĩnh Thanh

tọa lạc tại ấp Thành Công với diện tích 37.856m2. Trường có 2 cơ sở

cạnh nhau nên tiện cho việc hoạt động phối hợp chung của hai bậc

học. Hiệu trưởng của trường gồm: ông Nguyễn Văn Lo (1998-2003),

ông Lương Hữu Ích (2003-2006), ông Phạm Văn Nghị (2006-2008),

bà Nguyễn Thị Hồng Phước (2008-2009), ông Lê Hữu Tài (từ năm

2010 đến nay).

7.5 Page 65

▲back to top

Chương II

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945

I. TỪ PHONG TRÀO YÊU NƯỚC ĐẤU TRANH

1. Ngăn chặn thực dân Pháp xâm lược

Năm 1859 là cột mốc ghi dấu cuộc sống thanh bình của người Gia

Định - Biên Hòa chuyển sang giai đoạn bất an vì gót giày xâm lược

của thực dân Pháp. Thực hiện âm mưu thôn tính Việt Nam, liên quân

Pháp và Tây Ban Nha tiến chiếm Đà Nẵng không thành công, tướng

Charles Rigault De Genouilly thay đổi kế hoạch, rút đi hai phần ba

số quân (gồm 2.000 người và 8 chiến thuyền) đưa vào đánh chiếm

Gia Định. Sáng sớm ngày 17.2.1859, tướng De Genouilly cho đại

bác khai hỏa rồi xua quân đổ bộ tràn lên đánh thành Gia Định. Quân

triều đình trong thành dốc sức chống trả nhưng đến 10 giờ trưa thì

thất thủ; Hộ đốc Võ Duy Ninh, Án sát Lê Từ cùng quân binh chạy về

thôn Phước Lý rồi tự vẫn ở đó.

Quan binh thành Gia Định thất thủ nhanh chóng chỉ trong một

buổi sáng, nhưng liên quân Pháp vượt qua địa bàn Nhơn Trạch, Cần

Giờ cũng không dễ dàng. Theo bản đồ hành trình tiến quân của Pháp

trong cuộc tấn công Gia Định năm 1859, tính từ ngày 10.2 khi bắt

đầu nổ súng tấn công đồn Vịnh Tào (pháo đài Bảo Thắng) ở Vũng

Tàu, 7 ngày sau quân Pháp mới đến được mục tiêu Gia Định vì phải

vượt qua 12 đồn, bảo bố trí ở tuyến sông Lòng Tàu và sông Sài Gòn,

7.6 Page 66

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

do quân lính cùng dân binh địa phương quyết chiến cản bước quân

thù. Các bô lão địa phương có người còn nhớ chuyện tiền nhân kể về

các trận đánh ven sông ngăn chặn bước chân xâm lược Pháp, trong

đó có các trận quyết liệt ở pháo đài Lương Thiện, pháo đài Tả Định

ở địa bàn Nhơn Trạch.

2. Các phong trào chống Pháp trước khi có Đảng lãnh đạo

Sau khi chiếm đóng Gia Định, ngày 18.12.1861 quân Pháp đánh

chiếm Biên Hòa, sau đó đưa quân tiến đánh Long Thành. Khoảng 9

giờ sáng ngày 26.12.1861, cánh quân do đại tá Diégo chỉ huy tiến

vào Long Thành để hướng về mục tiêu Bà Rịa. Khi quân địch kéo

đến khu vực ấp Bà Ký thì bị quân triều đình và quân nghĩa dũng

Long Thành1 do Lãnh binh Nguyễn Đức Ứng chỉ huy dựa vào hệ

thống lũy Ký Giang chặn đánh. Quân địch dùng vũ khí tối tân áp

đảo. Nghĩa quân dũng cảm chống giặc bằng gươm giáo, kéo dài trận

đánh đến 2 giờ chiều, dù nhiều thương vong nhưng vẫn giữ được trận

địa. Đến khi Pháp có quân tiếp viện do đại tá Leprite vượt sông Đồng

Nai kéo đến, Lãnh binh Nguyễn Đức Ứng bị thương nặng, không

qua khỏi, hy sinh ngày 27.12.1861. Dân làng thương cảm, đưa ông

cùng 27 nghĩa sĩ về khu đất cao ở Long Thuận (nay thuộc xã Long

Phước huyện Long Thành) lập mộ, hàng năm cúng giỗ, nay còn

di tích2.

1 Trước năm 1960, địa bàn Nhơn Trạch thuộc huyện Long Thành cho nên khi

nói đến Long Thành giai đoạn này bao gồm cả Nhơn Trạch.

2 Mộ Nguyễn Đức Ứng và 27 nghĩa quân đã được Bộ Văn hóa - Thông tin

xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia theo Quyết định số 2754/QĐ-BT ngày

15/10/1994.

7.7 Page 67

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Cuộc kháng cự của Lãnh binh Nguyễn Đức Ứng thất bại, nhưng

phong trào vũ trang kháng chiến chống Pháp ở Long Thành - Biên

Hòa không chấm dứt. Người Nhơn Trạch - Long Thành tiếp tục

hưởng ứng theo cờ nghĩa kháng chiến chống Pháp.

Theo ghi chép của một gia đình họ Nguyễn ở Phú Hữu1, ông

Nguyễn Ngọc Hớn (1820-1862), nguồn gốc ở xứ Nghệ (cháu nội

cụ Nguyễn Du), kết duyên với bà Trần Thị Hiển quê ở chốn Kẻ Chợ

kinh kỳ vào năm 1938. Sau đó vài năm, ông bà theo lệnh triều đình

vào phương Nam thực hiện chính sách khai khẩn vùng đất biên viễn

tại Đức Hòa, Đức Huệ (Long An bây giờ). Ông được phong chức phó

quản cơ (một cơ khoảng 300 quân). Khi quân Pháp chiếm Gia Định,

ông Nguyễn Ngọc Hớn dẫn con trai lớn là Nguyễn Ngọc Sang tham

gia nghĩa quân chống Pháp. Ông được phong chức Quân trấn đồn

Mồng Gà (nay thuộc ấp Ký Mỹ, xã Trường Bình, huyện Cần Giuộc,

tỉnh Long An), có tham gia trận tập kích đánh đắm tàu Primôghê ở

vàm Đồng Môn Biên Hòa năm 1861. Có thời gian hai cha con đóng

quân (đóng bạ) trấn giữ mặt sông từ vàm Câu Kê đến vàm Ông

Chuốc để ngăn quân Pháp. Thời ấy, tổng số nghĩa quân tại Biên Hòa

gồm 18 cơ, 24 liên đội, trong đó có 4 liên đội mộ trú. Mỗi liên đội

có độ 400 quân, trang bị đại bác cỡ nhỏ và 10 cây súng, còn lại đều

vũ trang giáo mác (2). Các đơn vị nghĩa quân rất cơ động. Đội nghĩa

quân của các ông phối hợp với nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đốt

cháy tàu Hy Vọng ở làng Nhật Tảo trên Vàm Cỏ ngày 10.12.1861.

Ngay sau đó, các ông được lệnh đưa quân về đóng bạ từ vàm ông

1 Nguyễn Văn Thông, Đất mẹ, NXB Đồng Nai, 2015, trang 22 - 24.

2 Lương Văn Lựu, Biên Hòa sử lược, tr.177, 1972.

7.8 Page 68

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Chuốc đến vàm Câu Kê. Trong trận đụng độ ngày 26.12.1861, nghĩa

quân nghênh chiến với một cánh quân Pháp tại đây do viên đại tá Lơ

Brít (Le Brides) cầm đầu. Lực lượng và trang bị đôi bên quá chênh

lệch, hai ông sa vào tay giặc. Bị tra khảo dã man, khi giặc thả ra thì ít

lâu sau ông Nguyễn Ngọc Hớn từ trần giữa năm Nhâm Tuất (1862).

Cha mất, con trai là Nguyễn Ngọc Sang tiếp tục chiêu mộ nghĩa

quân tiếp tục chống Pháp mong trả thù nhà nợ nước. Ngày 5.6.1862,

triều đình Huế ký kết hòa ước giao các tỉnh Gia Định, Định Tường,

Biên Hòa cho Pháp, lòng dân không thuận, tôn Trương Định làm

Bình Tây Đại Nguyên soái, dựng cờ, mộ quân, xây dựng căn cứ

kháng chiến. Nguyễn Ngọc Sang đem quân ứng nghĩa về với Trương

Định, tham gia nhiều trận đánh ở các tỉnh miền Đông, góp phần tạo

nên các chiến thắng ở Lý Nhơn, Gò Công Trao Trảo, Rừng Lá, lũy

Ký Giang. Sau khi Trương Định hy sinh, phong trào kháng Pháp tàn

lụi dần; cuối năm 1864, ông Nguyễn Ngọc Sang lui về ẩn cư tại xóm

Bến Bạ, làng Lương Thiện, cưới vợ, sống đời thường dân, nhưng vẫn

canh cánh tấm lòng ưu dân ái quốc, qua đời năm 1890.

Khởi nghĩa vũ trang thất bại, lòng dân Nhơn Trạch - Long Thành

uất ức sống trong bộ máy cai trị của giặc Pháp, căm ghét những tên

tay sai do chính quyền Pháp dựng lên để đàn áp đồng bào. Đầu năm

1881, nhà cầm quyền Pháp đưa Trần Bá Hựu (em của Việt gian Trần

Bá Lộc) về làm tri phủ Long Thành. Hựu là tên gian ác làm dân căm

ghét. Một nhóm nghĩa sĩ do nhà sư Huyền Vi (thế danh là Trần Văn

Tấn) chủ trì bàn cách tiêu diệt Trần Bá Hựu để trừ hại cho dân lành.

Một buổi trưa, sư Huyền Vi cùng ba người áo the khăn đóng mang

7.9 Page 69

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hoa quả vào huyện đường Long Thành nói là để biếu quan phủ. Hựu

vắng nhà, vợ Hựu nhận lễ, cho biết Hựu đang đi săn ở vùng Bà Ký,

kỳ thực là Hựu đánh bài ở nhà xã trưởng tên Ký Tài. Biết vậy, nhóm

của sư Huyền Vi tìm đến, dùng dao diệt gọn Trần Bá Hựu tại nơi y

đánh bài. Vụ án gây chấn động cả vùng, làm run sợ bọn tay sai cho

giặc. Trần Bá Lộc vì thương em, thề trả thù bằng các cuộc khủng bố,

bắt bớ, tra tấn tàn độc.

3. Hội kín/Thiên Địa hội

Khởi nghĩa vũ trang bị dập tắt, hoạt động diệt ác bị khủng bố,

người Nhơn Trạch - Long Thành chuyển sang hoạt động bí mật, tổ

chức Hội kín dưới danh nghĩa Thiên Địa hội. Thiên Địa hội xuất hiện

ở địa bàn Nhơn Trạch - Long Thành từ năm 1908 theo phong trào

Hội kín ở Nam Kỳ, mục đích chung là lật đổ chính quyền thực dân,

tôn Phan Xích Long làm hoàng đế. Tổ chức Hội kín /Thiên Địa hội

ở Nhơn Trạch - Long Thành không chặt chẽ lắm nhưng có mặt ở hầu

hết các xã, chia làm nhiều cụm:

- Cụm Phước Thái, Long An, Long Phước: Do cụ Lê Lưu Di phụ

trách, điểm liên lạc tại đình Long Phước.

- Cụm An Hòa Hưng, Phước Tân, Tam Phước, Tam An, An Lợi:

Do cụ Phan Văn Tập phụ trách, điểm liên lạc tại đình Tam Phước.

- Cụm Phước Lộc, Phước Nguyên, Siph, Lộc An, Bình Sơn: Do cụ

Huỳnh Thanh Quang và Trần Nghĩa Khánh phụ trách, điểm liên lạc

tại khu Giàu Ba.

- Cụm Phú Hữu, Phước Khánh, Giồng Ông Đông: Do cụ Nguyễn

Xuân Sáng điều khiển, điểm liên lạc tại Phú Hữu.

7.10 Page 70

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Cụm Phước Long, Phước Thọ, Phước An: Do cụ Đặng Phùng

chỉ huy, điểm liên lạc tại Phước An.

- Cụm Phú Hội, Long Tân, Phước Thiền, Phước Kiển: do cụ Hồ

Văn Tĩnh lãnh đạo, điểm liên lạc tại Xóm Hố.

Hội kín hoạt động suốt một dải từ Lương Thiện, Phước Lý, Phước

Khánh, Bình Quới tới Phước An, tuyên truyền yêu nước, bày cho

đông đảo người nghèo cách chống sưu cao thuế nặng, chống sự bóc

lột của bọn chủ điền tham lam. Trụ sở lúc đầu đặt tại hốc Cây Da

thuộc xã Phú Hội. Sau thấy họp ở đây không được tiện, dễ bị lộ nên

tổ chức quyết định xây dựng một miễu ở gò cao giáp ranh xã Long

Tân và Phú Hội, dưới hình thức là miễu Bà, người địa phương gọi

tên là miễu Thiên Địa hội. Hằng năm, lấy ngày rằm tháng Giêng là

ngày cúng miễu, đó là ngày hẹn họp mặt của hội viên. Hội viên gặp

nhau có mật hiệu để nhận diện, ví dụ: Một người chỉ tay lên trời, nói

bâng quơ “Mây vẫn nặng nề”; hội viên kia chỉ tay xuống đất và trả

lời: “Cơn giông sắp nổ”.

Sau sự kiện ngày 12.1.1916, lực lượng Thiên Địa hội ở Long

Thành tham gia phá khám Sài Gòn bị thất bại, quân Pháp ra sức lùng

bắt và đàn áp phong trào. Các ông Tiều, ông Quý, ông Dệch bị địch

bắt. Các hội viên khác mai danh ẩn tích. Phong trào Hội kín/ Thiên

Địa hội ở Nhơn Trạch - Long Thành tan rã.

Như vậy, dù không nổi bật, sôi nổi như các địa phương khác do

điều kiện nhân lực nhưng bước đầu ở vùng Vĩnh Thanh đã xuất hiện

bóng dáng của Hội kín Thiên Địa hội, người dân Phước Lý đã tham

gia các phong trào yêu nước đấu tranh với ngoại xâm. Đây là tiền đề

8 Pages 71-80

▲back to top

8.1 Page 71

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

để Vĩnh Thanh tham gia hoạt động cách mạng dưới sự lãnh đạo của

Đảng sau này.

4. Phản kháng áp bức

Từ khi thực dân Pháp toàn quyền cai quản Nam Kỳ, đời sống của

người dân Nhơn Trạch ngày càng cơ cực, tủi nhục trong vòng nô lệ.

Giữa thế kỷ XIX, cả vùng Nhơn Trạch, trong đó có Vĩnh Thanh, vẫn

còn hoang vu, hẻo lánh. Rừng còn chiếm phần lớn diện tích địa bàn

Vĩnh Thanh. Người dân Vĩnh Thanh sống phần lớn bằng nghề hạ bạc

và nông nghiệp. Kinh tế tự cấp tự túc là chủ yếu. Hầu hết người dân

Vĩnh Thanh sống trong những ngôi nhà lá sơ sài, lụp xụp.

Vào đầu thế kỷ XX, nhiều loại thuế của chính quyền thời bấy

giờ đặt ra làm cho đời sống người dân trong nước cũng như ở Vĩnh

Thanh lâm vào cảnh bi đát, trong đó nặng nề nhất là thuế thân. Sau

khi chiếm nước ta, ngay từ năm 1897, thực dân Pháp đã định ra loại

thuế khắc nghiệt là thuế thân và càng ngày càng tăng dần. Thuế thân

được thực dân Pháp định thành suất, nộp theo từng năm, đánh vào

người từ 18 tuổi đến 60 tuổi. Tất cả những ai trong diện đóng thuế

thân đều phải có thẻ thuế thân. Trên thẻ có chữ ký hoặc điểm chỉ, có

dấu triện của Lý trưởng. Mỗi năm thay thẻ một lần, màu sắc thẻ cũng

phải thay đổi hàng năm. Thẻ thuế thân có các loại màu khác nhau

để phân biệt giữa nội đinh, ngoại đinh và các đối tượng miễn giảm

thuế. Dân đinh mang thẻ theo người và xuất trình khi cần thiết. Nếu

bị kiểm tra không có thẻ, dân đinh có thể bị bắt giam. Người bị mất

thẻ xin cấp lại phải nộp phạt bằng với khoản tiền thuế. Ở Nam Kỳ,

thuế thân tăng từ 5,58 đồng (năm 1913) lên 7,5 đồng (năm 1929).

8.2 Page 72

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

“Tổng số tiền thu thuế ở ba kì từ 1912 đến 1929 tăng gấp ba lần so

với thời kỳ trước đó. Trong các năm bình thường, mức thuế này đã

là một gánh nặng đối với người dân nếu so với mức thu nhập kém

cỏi của họ. Trong các năm khó khăn, mất mùa, khủng hoảng kinh tế,

gánh nặng đó trở nên đặc biệt khủng khiếp. Tính đổ đồng đầu người,

không phân biệt già trẻ lớn bé, mỗi người dân Việt Nam phải nộp 8đ

tiền thuế, tương đương 70kg gạo trắng hạng nhất lúc bấy giờ”1.Do

mức đóng thuế thân quá cao, nhiều nơi nổ ra những cuộc biểu tình

chống thu thuế, nhất là ở miền Trung, nên sau năm 1930 thực dân

Pháp hạ mức thuế thân xuống còn 6,3 đồng/năm, nhưng vẫn là một

gánh nặng oằn lưng đối với người Việt Nam.

Trong khi đó, theo tài liệu còn lưu trữ, do tình trạng suy thoái kinh

tế, giá lúa ở Nam Bộ năm 1933 xuống chỉ còn có 40 xu/giạ (40 lít).

Ở Vĩnh Thanh, năng suất lúa lúc đó khoảng 30-40 giạ/hecta. Tính

ra, một năm làm ruộng vất vả “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”

người nông dân may mắn lắm cũng chỉ đủ nộp thuế thân. Ai không

có tiền đóng thì bị làng lính bắt trói, đóng trăn cả tuần lễ, đánh đập

cho tới chừng nào có đủ để nộp mới tha. Vì vậy, tới “mùa” thu thuế

thân ai cũng nơm nớp, cứ nghe chó sủa rộ là đàn ông trai tráng ở

Vĩnh Thanh, những ai chưa đủ tiền đóng thuế thân lại tìm cách chạy

trốn, phần lớn là kéo nhau chạy vào rừng, đến tối mới dám về nhà.

Nhưng trốn cũng chỉ là giải pháp tạm thời, muốn yên ổn làm ăn sau

cùng cũng phải chạy vạy, vay mượn, có khi là vay bạc nặng lãi để

nộp thuế, nợ chồng thêm nợ.

1 Đại cương Lịch sử Việt Nam, Tập II, NXB Giáo dục, tr.220-221.

8.3 Page 73

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Bên cạnh thuế thân, thực dân Pháp vẫn không ngừng tăng thêm

các thứ thuế vô lý như: thuế ruộng, thuế muối, thuế rượu, thuế thuốc

phiện, thuế cư trú, thuế nhà, thuế thủy lợi, thuế thông thương... Trong

đó, nặng nề nhất là thuế ruộng, còn gọi là thuế điền. Ở Vĩnh Thanh

không có tá điền, không phải nộp tô cho địa chủ, nhưng phải nộp

thuế ruộng cho chính quyền thuộc địa. Theo quy định, mức thuế

tư điền (tức thuế ruộng) ở Nam Bộ có 3 hạng tùy theo chất lượng,

mỗi mẫu ruộng đóng thuế từ 0,74-2,1 đồng. Trong thực tế, phần

lớn các loại ruộng đều phải đóng theo mức “nhất đẳng điền” là 2,1

đồng/mẫu. So với năng suất và giá lúa thời đó, mức thuế trên chiếm

từ 9-25,4% thu nhập của nông dân. Đáng chú ý, chính quyền Pháp

còn tìm cách bóc lột tận cùng người dân bằng quy định đơn vị mẫu

nhỏ lại. Dưới thời Tự Đức nhà Nguyễn, một mẫu ruộng xấp xỉ gần

5.000m2 (người dân gọi là mẫu ta). Từ năm 1897, thực dân Pháp quy

định mỗi mẫu chỉ còn có 3.600m2 (người dân gọi là mẫu tây), nên

trên thực tế mức thuế ruộng tăng hơn so với diện tích đất.

Không chỉ thuế ruộng, người dân còn phải đóng thuế vườn. Có

nhà trồng được mấy sào hoa màu bầu, bí, mướp... cũng phải đóng

thuế, sản phẩm làm ra nhiều khi bán không đủ nộp thuế. Các loại

phương tiện vận chuyển, như ghe, xe bò; các chủ bến đò, chủ chợ...

cũng phải nộp thuế. Chính quyền thuộc Pháp quy định mỗi con bò

kéo xe phải có giấy “bề chỉ” (còn gọi là bài chỉ) là một dạng như

“căn cước” của bò: màu gì, xá gì, đóng thuế bao nhiêu tiền... rất kỹ

lưỡng. Khi qua mỗi đồn bót, trạm gác của chúng người dân phải

trình giấy bề chỉ, nếu không có sẽ bị phạt rất nặng, có khi còn bị tịch

thu cả bò lẫn xe. Đi đêm, mỗi xe bò đều phải treo hai cây đèn phía

8.4 Page 74

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trước và sau xe theo quy định, giống như ô tô bây giờ phải có đèn

trước và sau, nếu không cũng sẽ bị phạt nặng. Ở Phước Lý có một

vài gia đình khá giả như ông Nguyễn Văn Lãnh, ông Mười Huỳnh

nhà nuôi hơn chục con bò để kéo cày làm ruộng nên phải đóng thuế.

Theo Niên giám thống kê Đông Dương, từ năm 1914 đến năm

1927, số thuế chính quyền Pháp thu được ở Việt Nam là hơn 1,4

tỷ đồng, trong đó thuế ruộng và thuế thân chiếm 98%. Toàn quyền

Đông Dương là P. Bernard vào năm 1930 đã tính bình quân số thuế

người dân phải đóng theo thu nhập ở các xứ, phần như sau: Nam

phần (hay Nam Kỳ) 35% trên tổng thu nhập, Trung phần là 16% trên

tổng thu nhập, Bắc phần là 17% trên tổng thu nhập. Đó chỉ là mức

tính thuế chung của chính quyền thuộc địa, người dân còn phải đóng

các loại thuế khác theo quy định của địa phương, chẳng hạn như thuế

thả trâu bò, thuế bến bãi, bến đò, thuế chợ... Nên trong thực tế các

mức thuế, phí mà người dân Nam Bộ, trong đó có Vĩnh Thanh, phải

đóng lên đến từ 37,9-44,8% thu nhập1.

Chính quyền thuộc địa Pháp còn quy định: 5 nhà chỉ được có một

con dao dùng để phát rẫy, trong khi người dân Phước Lý sống nơi

rừng rậm hoang vắng nhưng thiếu công cụ lao động để phát rừng làm

ruộng rẫy, vì thế đời sống người dân rất khó khăn, cơ cực.

Không chỉ vậy, người dân còn phải đóng thuế lao dịch. Theo Nghị

định của Toàn quyền Đông Dương ngày 31.12.1907, mỗi người phải

đi lao dịch 8 ngày/năm, ai không đi thì phải đóng thuế lao dịch từ

1 Theo Tìm hiểu hệ thống thuế của thực dân Pháp áp dụng ở Việt Nam trước

năm 1945 của Hồ Tuấn Dung, Khoa Lịch sử Trường Đại học Sư phạm, Đại học

quốc gia Hà Nội, đăng Tạp chí khoa học Đại học quốc gia Hà Nội, năm 1999.

8.5 Page 75

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

0,1-0,5 đồng/ngày (tùy theo việc), ai không có tiền đóng thì bị bắt đi

lao dịch nặng nề. Năm 1929, quân Pháp bắt đầu xây dựng kho bom

Thành Tuy Hạ. Người dân Nhơn Trạch và một số xã xung quanh,

trong đó có Vĩnh Thanh đều phải đi làm phu không công ít nhất 15

ngày/năm, trong thực tế có khi kéo dài đến 2-3 tháng. Công việc lao

dịch nào là chặt cây, phá bụi, san bằng các gò, nỗng, đào ô đắp ụ để

chứa bom, khiêng vác vật liệu xây dựng. Kho đạn Thành Tuy Hạ

xây dựng 4 năm mới xong. Tiếp đó, đến năm 1939, Pháp xây dựng

đồn Giồng Ông Đông, người dân các xã xung quanh cũng phải đi

làm phu xây dựng. Đến lúc Nhật nhảy vào chiếm đóng, người dân

lại phải đi phu xây dựng sân bay Nước Trong (An Lợi) và Gò Dầu

(Phước Thái). Người dân Vĩnh Thanh sống trong tình trạng chung

của cả nước, phải chịu một cổ hai tròng (thực dân Pháp và phát xít

Nhật). Ai sống trong thời gian này mới biết chế độ hà khắc của thực

dân - phát xít tàn bạo như thế nào. Người dân bị khủng bố tinh thần

lẫn đời sống vật chất; sưu cao, thuế nặng, thiếu thốn đủ thứ: Khi đau

bệnh không có tiền mua thuốc thang, đi bệnh viện; nhà không dầu

thắp đèn (phải đốt đèn bằng dầu phộng, mù u, dầu chai), vải không

đủ mặc phải may quần áo bằng vải bao bố chịu trận với rận rệp,

nhiều cặp vợ chồng chỉ có một cái quần dài, ai có việc phải ra ngoài

thì được nhường quần dài, người ở nhà quanh năm chỉ mặc cái quần

cộc vá chằng vá đụp. Thanh niên bị bắt đi làm xâu vài ba tháng mới

được về; làm xâu xa tận Bà Rịa, Hố Nai, Bến Gỗ, cực khổ trăm bề;

nên có câu châm biếm truyền khẩu: “Làm xâu Bến Gỗ cực khổ gian

nan. Vợ con để lại nhờ các anh bảo an (lính Nhật) trông giùm”.

8.6 Page 76

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Nhà cầm quyền Pháp chủ trương “ngu dân”. Từ năm 1929-1932,

toàn huyện Long Thành chỉ có một trường dạy đến lớp 1 đặt ở Phước

Thiền, một trường dạy đến lớp 2 ở xã Phước Lộc. Hầu hết người dân

mù chữ, thất học. Một ít thanh thiếu niên được học ở các trường làng

đặt ở các cơ sở thờ tự (như chùa Ông ở Hiệp Phước, đình Ông Mai

ở Phú Hữu) được các thầy giáo như Phạm Văn Hinh, Nguyễn Hảo

Văn ngoài việc dạy chữ còn truyền lửa về đạo nghĩa, lòng yêu nước

và tinh thần dân tộc.

Tức nước ắt có lúc vỡ bờ, người dân Nhơn Trạch - Long Thành

ngầm có sự phảng kháng trong lòng, mong đợi một điều gì đó làm

thay đổi kiếp sống tủi cực, u tối đang đè nặng cuộc đời.

Từ khi có tầng lớp công nhân cao su ra đời và khi Pháp cho dời

kho đạn Thị Nghè về Thành Tuy Hạ, công nhân cao su Tân Tường,

sở Ông Cố và người làm công thợ cho Pháp có dịp là tiếp xúc với

những người cách mạng như ông Bảy Dài, được nghe dẫn giải về

truyền thống yêu nước của dân ta, về giai cấp công nhân, về Đảng

Cộng sản Đông Dương. Nhiều người được tham gia mấy cuộc diễn

thuyết của cán bộ Đảng, từ diễn thuyết dẫn đến nhiều cuộc đình công

yêu sách đấu tranh đòi tăng lương giảm giờ làm. Cuộc đình công

thu được một phần kết quả, chủ phải nhượng bộ. Qua phong trào

tham gia diễn thuyết, đình công, người Nhơn Trạch tiếp nhận được

nhiều lý luận mới mẻ về cách mạng, về Đảng. Cuốn Điều lệ Đảng

Cộng sản Đông Dương âm thầm phổ biến cho nhiều người, từ người

biết chữ lan truyền trong dân, từ người nhiều chữ đến người ít chữ.

Người dân hiểu ra bọn địa chủ, bộ máy hội tề, chính quyền thực dân

là nguồn gốc của áp bức bóc lột bạo tàn. Muốn thoát khỏi cảnh ngựa

8.7 Page 77

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trâu bóc lột đó, muốn có ruộng đất để sản xuất thì nông dân phải kề

vai sát cánh với công nhân để lật đổ toàn bộ giai cấp thống trị cũ,

dựng xây cuộc đời mới.

Để phản kháng sự cai quản khắc nghiệt của địa chủ và thực dân,

người nông dân và công nhân cùng khổ ban đầu chỉ biết bỏ trốn, hoặc

phản đối rồi chịu cực hình. Dần dần, số đông biết lên tiếng bảo vệ

kẻ thế cô, xuất hiện hình thức bãi công tập thể để trực diện yêu sách.

Đến khi tiếng vang các cuộc đấu tranh của công nhân ở đồn điền

Cam Tiên (tháng 12.1926), ở đồn điền Phú Riềng (tháng 9.1927)

vọng đến, công nhân ở Nhơn Trạch biết mình có thể làm được gì để

hội nhập với phong trào công nhân. Năm 1932, tại đồn điền Bình

Sơn (thuộc huyện Long Thành) đã nổ ra cuộc đấu tranh của công

nhân đòi chủ Tây không được đánh đập công nhân, chống cúp phạt

lương. Tại Nhơn Trạch lúc này chưa có tổ chức Đảng, nhưng những

cuộc nổi dậy của công nhân cao su và người dân Long Thành đã

ít nhiều tác động đến nhận thức của người dân Nhơn Trạch. Một

số công nhân cao su của sở Tân Tường, sở Ông Cố cũng tham gia

hưởng ứng phong trào đấu tranh của đồn điền Bình Sơn.

Các phong trào yêu nước chống Pháp từ vũ trang đến Hội kín đều

đã thất bại. Một phong trào yêu nước mới mẻ đang mở ra. Lòng dân

Nhơn Trạch cũng như Vĩnh Thanh đang như đồng khô trong nắng

dữ, chờ ngọn lửa cách mạng để bùng cháy.

II. ĐẢNG LÃNH ĐẠO PHONG TRÀO CÁCH MẠNG

1. Đảng ra đời, gầy dựng phong trào cách mạng

Ngày 3.2.1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Từ sự kiện vô

cùng quan trọng này, phong trào đấu tranh của người dân và công

8.8 Page 78

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nhân cao su khu vực Long Thành - Nhơn Trạch nói chung chuyển

sang một giai đoạn mới, giai đoạn có Đảng lãnh đạo.

Ở Nam Bộ, những năm 1930 - 1935, các đồng chí đảng viên Đảng

Cộng sản được phân công tuyên truyền, vận động quần chúng theo

Đảng làm cách mạng. Các đồng chí Nguyễn Văn Tạo (quê ở Long

An), Nguyễn Văn Nguyễn (người Mỹ Tho), Dương Bạch Mai (người

Bà Rịa), Nguyễn An Ninh (quê ở Hóc Môn) đã có những hoạt động

viết báo, diễn thuyết đòi tự do dân chủ gây tiếng vang, đáp ứng lòng

mong đợi của người dân yêu nước. Người Biên Hòa hướng theo

tiếng gọi của Đảng thông qua các đồng chí ấy.

Ngay sau khi ra đời, Đảng Cộng sản bị đàn áp, nhiều cơ sở Đảng

mới ra đời ở Nam Kỳ đã tan vỡ, nhiều cán bộ ưu tú ở Nhà máy cưa

BIF, ga xe lửa Biên Hòa, đồn điền cao su Cam Tiêm, Cẩm Mỹ, An

Lộc bị giặc bắt, tù đày. Từ năm 1931 đến 1935, Xứ ủy Nam Kỳ cố

gắng tái lập, nhưng lập rồi lại vỡ. Đến tháng 4.1935, Xứ ủy mới móc

nối lại các cơ sở, khôi phục phong trào.

Ở tỉnh Biên Hòa, đồng chí Lưu Văn Viết (Tư Chà) sau một thời

gian tạm lánh, năm 1933 đã trở lại với quê hương Tân Phong, bám

dân, xây dựng phong trào cơ sở, kết nạp em là Lưu Văn Văn (Chín

Văn) vào Đảng, mở rộng cơ sở cách mạng trong Trại người điên

Biên Hòa (Asile d’ alienes de Bien Hoa, nay là Bệnh viện Tâm thần

trung ương II), trong thanh niên học sinh Bến Cá và kết nạp thêm vài

đảng viên mới. Đầu năm 1935, đồng chí Hoàng Minh Châu (tức Vĩ)

quê ở Tiền Giang được Liên Tỉnh ủy miền Đông cử về hoạt động ở

Biên Hòa, liên lạc với các đảng viên cơ sở, vận động thành lập Chi

8.9 Page 79

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bộ Đảng Bình Phước - Tân Triều do Hoàng Minh Châu làm Bí thư,

đồng chí Huỳnh Văn Phan làm Phó Bí thư, các đảng viên là: Lưu

Văn Viết, Lưu Văn Văn, Quách Tỷ, Quách Sanh, Trần Minh Triết,

Phạm Văn Khoai. Đó là chi bộ Đảng đầu tiên ở tỉnh Biên Hòa.

Từ tháng 4.1936, nương theo chủ trương của Mặt trận Bình dân

do Đảng Cộng sản Pháp làm nòng cốt, phong trào cách mạng ở nước

ta phát triển khá thuận lợi, chuyển hình thức hoạt động bí mật sang

công khai hợp pháp và nửa hợp pháp; tập hợp và hướng dẫn đông

đảo quần chúng đấu tranh, thông qua đó giáo dục, phát triển đội ngũ

cách mạng. Thời gian này, một số người giàu lòng yêu nước ở Nhơn

Trạch - Long Thành tiếp cận tư tưởng cách mạng của Đảng.

Thực hiện Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ

nhất ở Thượng Hải (ngày 26.7.1936), mục tiêu đấu tranh chống chế

độ phản động thuộc địa, chống phát xít và chiến tranh, đòi tự do dân

chủ, cơm áo, hòa bình được tuyên truyền, phổ biến rộng khắp; người

Nhơn Trạch được biết đến chủ trương thành lập Mặt trận Thống nhất

nhân dân phản đế Đông Dương (sau trở thành Mặt trận Dân chủ

Đông Dương), tập hợp mọi lực lượng dân chủ tiến bộ để đấu tranh

đòi tự do dân chủ, cải thiện dân sinh, chống kẻ thù chủ yếu trước

mắt là bọn phát xít Pháp và bọn phản động thuộc địa. Sau khi Ủy

ban lâm thời Đông Dương Đại hội1 được thành lập tại Sài Gòn (ngày

13.8.1936), ở Biên Hòa thành lập Ủy ban hành động2 (do đồng chí

Nguyễn Văn Nghĩa làm Chủ tịch) để vận động và điều hành phong

1 Gồm Nguyễn An Ninh, Nguyễn Văn Tạo, Nguyễn Thị Lựu, Nguyễn Văn

Trân, Võ Công Tồn.

2 Cả Nam Kỳ có khoảng 600 Ủy ban hành động.

8.10 Page 80

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trào cách mạng. Các đồng chí Dương Bạch Mai, Nguyễn Văn Nghĩa

được Ủy ban Đông Dương Đại hội phân công phụ trách Biên Hòa.

Trong vòng một tháng (tháng 8.1936), nhiều Ủy ban hành động cơ

sở được thành lập ở Tân Triều, Bình Phước, Bình Thạnh, Tân Phong,

Bình Hòa.

Chủ tịch Ủy ban hành động tỉnh phân công các đảng viên về Long

Thành, Nhơn Trạch, chú trọng khu vực thị trấn và đồn điền cao su để

tuyên truyền yêu nước, đấu tranh đòi dân chủ. Các tài liệu của Đảng

như: “Lời hiệu triệu của các Ủy ban hành động”, báo “Lao động”,

“Dân chúng” được phổ biến khá rộng rãi trong các khu vực dân cư,

đô thị, đồn điền cao su. Qua đó, phong trào đã tập hợp rất nhiều trí

thức, kể cả một số cai, xu, tiến bộ trong các sở cao su tham gia phong

trào cách mạng. Đồng chí Nguyễn Văn Nghĩa (Nghĩa Xược) cùng

với đồng chí Hồ Văn Đại (Sáu Đại) đi sâu vào vùng cao su, như:

Siph, Bình Sơn, An Viễng. Một số đồng chí khác như: Dương Bạch

Mai, Trương Văn Bang, Huỳnh Văn Lũy, Nguyễn Văn Ký, Hồ Văn

Giàu về các vùng khác nhau của Long Thành - Nhơn Trạch.

Chi bộ Đảng Bình Phước - Tân Triều đã lãnh đạo các Ủy ban hành

động phát động các phong trào kêu gọi quần chúng hưởng ứng cuộc

vận động vì tự do, dân chủ, áo mặc, cơm ăn. Nhiều tổ chức đoàn thể

hình thành, nhiều cuộc mít tinh đã diễn ra. Các đồng chí Nguyễn

Văn Nghĩa, Huỳnh Văn Lũy, Phạm Văn Khoai, Phạm Văn Thuận,

Hồ Văn Đại là những đảng viên tiêu biểu. Tiếng vang của hoạt động

cách mạng và tấm gương của đảng viên ở Bình Phước - Tân Triều

trở thành ngọn lửa ấm đi vào lòng dân Nhơn Trạch - Long Thành.

9 Pages 81-90

▲back to top

9.1 Page 81

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Cuối năm 1936, đồng chí Trương Văn Bang (Ba Bang, Ba Đen),

nguyên Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ (1933-1934) được Liên Tỉnh ủy miền

Đông cử về Biên Hòa để vận động thành lập Tỉnh ủy, phát triển cơ sở

đảng. Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Biên Hòa được thành lập đầu năm 1937,

đồng chí Trương Văn Bang được cử làm Bí thư, Tỉnh ủy viên gồm

có các đồng chí: Huỳnh Liễng, Trần Văn Triết, Huỳnh Xuân Phan,

Lê Văn Tôn, Nguyễn Hồng Kỳ. Tỉnh ủy tiến hành công tác xây dựng

Đảng ở Biên Hòa với các bước phát triển mới, nhiều tổ chức quần

chúng được thành lập ở Long Thành như Công hội, các Hội ái hữu

như Hội tương tế, Hội chùa, Hội miếu, Hội đá bóng, Hội lân... được

xây dựng ở các xã nông thôn, nhất là trong các đồn điền cao su Bình

Sơn, An Viễng, Ship, Tân Tường, sở Ông Cố.

Có Tỉnh ủy lãnh đạo, phong trào đấu tranh của nhân dân Biên Hòa

trong những năm 1937 - 1939 diễn ra sôi động và rộng khắp, cả ở

vùng đô thị, vùng đồn điền cao su và nông thôn; cả bí mật và công

khai; cơ sở đảng và các hội, đoàn thể đều phát triển. Qua phong trào

đấu tranh, tổ chức đảng đã giúp quần chúng nhân dân nâng cao nhận

thức chính trị, hiểu biết về chủ nghĩa Cộng sản và mục tiêu đấu tranh

của cách mạng. Cùng với tình hình chung, phong trào cách mạng ở

Nhơn Trạch - Long Thành bắt đầu đi vào chiều sâu.

Từ tháng 9.1939, chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ. Thực dân

Pháp khủng bố các phong trào đấu tranh cách mạng, tịch thu tài sản

của các tổ chức, hội đoàn, nghiêm cấm các cuộc hội họp, lùng bắt

người đứng đầu các Ủy ban hành động. Ngày 4.1.1940, Toàn quyền

Đông Dương Catru (Catroux) tuyên bố công khai chủ trương tiêu

9.2 Page 82

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

diệt Cộng sản. Sau tuyên bố là hành động khủng bố, bắt bớ, giam

cầm người tham gia cách mạng.

Trước tình hình đó, Trung ương Đảng đã kịp thời thay đổi hình

thức đấu tranh, rút vào hoạt động bí mật, trọng tâm là xây dựng cơ

sở ở vùng nông thôn, chọn cách thích hợp ở từng vùng đô thị. Hội

nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần VI tại Bà Điểm (Hóc

Môn, Gia Định) tháng 11.1939 chủ trương “thành lập Mặt trận thống

nhất dân tộc phản đế Đông Dương để tính đến chống đế quốc chiến

tranh, đánh đổ đế quốc Pháp và bọn phong kiến thối nát, giải phóng

các dân tộc Đông Dương, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập”1.

Hội nghị xác định: Giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu; đề ra

khẩu hiệu chống địa tô cao, chống cho vay nặng lãi, tịch thu ruộng

đất của đế quốc và địa chủ phản động cho nông dân, nhằm tập trung

lực lượng chống đế quốc và bè lũ tay sai.

Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và Xứ ủy Nam Kỳ,

Tỉnh ủy Biên Hòa chỉ thị cho các tổ chức, cán bộ chuyển từ hoạt

động công khai sang bí mật và bán hợp pháp. Đồng chí Nguyễn Văn

Nghĩa bị địch bắt và bị đày lên căng Bà Rá. Các đồng chí: Phạm Văn

Khoai, Phạm Văn Thuận, Hồ Văn Đại... tạm lánh về các địa phương

khác, tiếp tục hoạt động. Các đồng chí: Lê Văn Tôn, Huỳnh Xuân

Phan, Huỳnh Liễng, Nguyễn Hồng Kỳ, Trần Văn Triết... rút vào

rừng Tân Uyên, hoạt động bí mật.

1 Văn kiện Đảng, tập 3, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương xuất bản,

Hà Nội, 1977, tr 56.

9.3 Page 83

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Năm 1940, phát xít Nhật nhảy vào Đông Dương. Tại Long Thành,

quân đội Nhật chia nhau đóng ở sở Bà Đầm, khu căn cứ Nước Trong,

khu Thái Thiện. Hằng ngày chúng lùng bắt từ 300 - 400 người đi làm

xâu1 xây dựng sân bay, đồn bót. Thực dân Pháp cấu kết với Nhật ra

sức đàn áp nhân dân ta. Người dân Long Thành - Nhơn Trạch lúc

này lâm vào cảnh một cổ hai tròng: Pháp bắt lính, Nhật bắt phu. Lính

Nhật ác độc, tàn bạo như lính Pháp. Đời sống người dân Nhơn Trạch

thời điểm này vô cùng cơ cực. Hột lúa làm ra đã vất vả, lính Nhật còn

bắt dân đóng lúa hương lẫm, số lúa này chúng đem đốt thay cho than

để chạy máy. Không có gạo ăn, người dân phải mót khoai lang, khoai

mì, ăn độn rau cỏ các loại, nạn thiếu đói xuất hiện ở Nhơn Trạch.

Trước đây, người dân vẫn thường trồng bông vải, đánh thành sợi

rồi dệt vải, gọi là vải ta. Người nghèo, người bình dân mới mặc đồ

bằng vải ta, vì rẻ. Nhơn Trạch không trồng được bông vải, người

dân mua vật liệu (bông vải, chỉ, con cúi) về để tự dệt vải. Đến thời

Nhật, chúng cấm không cho người dân được dệt vải hay mua bán,

vận chuyển vải, bông vải cũng như các vật liệu, thiết bị liên quan.

Nguyên nhân là vì chúng đưa hàng vải dệt từ nước Nhật sang, nên

cấm dân dệt vải để tiêu thụ hàng Nhật. Nếu phát hiện nhà nào có các

thứ “quốc cấm” nói trên, chúng bắt bớ, đốt nhà, tịch thu phương tiện

vận chuyển. Nhưng vải của Nhật nhập khẩu vào Việt Nam giá rất

mắc, nhất là so với thu nhập của người dân nông thôn, vì thế người

dân Nhơn Trạch không có tiền mua vải may quần áo. Nhiều người

phải lấy bao bố, bao tải làm quần áo mặc. Vải bao bố mặc vừa ngứa,

1 Làm xâu, một hình thức lao động bắt buộc, tự túc về lương thực trong quá

trình lao động.

9.4 Page 84

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

vừa xót, nhưng trong tình thế túng cùng người dân cũng phải cam

chịu. Ăn ở trong hoàn cảnh thiếu vệ sinh nên đã sinh ra dịch rận.

Trong làng trong xóm hầu như ai cũng có rận, trị hoài không hết.

Nhiều nhà trị rận bằng cách lấy cái chai lăn lên quần áo, rận nổ nghe

lụp bụp.

Không chỉ thiếu cơm ăn, áo mặc, mà dầu thắp sáng cũng không

có, vì trong thời kỳ chiến tranh cả Pháp lẫn Nhật đều cần nhiên liệu

phục vụ chiến trường. Nhiều nhà ở Nhơn Trạch phải chịu cảnh “ở

thầm”, hoặc thắp sáng bằng dầu chai, dầu mù u, khói mù mịt. Tình

cảnh nhân dân cơ cực không sao kể xiết.

Pháp và Nhật tung ra các chiêu bài mị dân. Thực dân Pháp tuyên

truyền về chủ thuyết Pháp - Việt đề huề. Phát xít Nhật thành lập khối

Đại Đông Á kêu gọi người Việt nên “đồng hội đồng thuyền” vì cùng

“máu đỏ da vàng”, theo Nhật đánh Pháp. Ở Long Thành, có tên Trần

Quang Vinh, Nguyễn Văn Sót làm tay sai đắc lực cho Nhật, tàn hại

dân lành.

Tháng 9.1940, Xứ ủy Nam Kỳ họp tại xã Tân Xuân (Hóc Môn,

Gia Định), phân tích tình hình, dự báo thời cơ khởi nghĩa, giao Ban

Thường vụ Xứ ủy ra lệnh khởi nghĩa Nam Kỳ vào đêm 22.11.1940.

Rạng sáng ngày 23.11.1940, khởi nghĩa Nam Kỳ nổ ra ở một số địa

phương. Tại Biên Hòa, sáng ngày 24.11.1940, địch bao vây các địa

điểm chuẩn bị khởi nghĩa, các đồng chí Lê Văn Tôn, Nguyễn Hồng

Kỳ bị địch bắt đày đi Côn Đảo. Đồng chí Huỳnh Liễng hy sinh ở Lạc

An. Nhiều đồng chí cán bộ đảng viên khác cũng bị địch bắt, giam giữ

các căng Bà Rá, Tà Lài.

9.5 Page 85

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Khởi nghĩa Nam Kỳ bị thất bại. Địch khủng bố rất ác liệt, phong

trào chìm lắng, tổ chức tan vỡ. Cán bộ một số lớn bị bắt, bị đày, một

số phải chuyển vùng lánh đi nơi khác. Nhưng, ở các vùng nông thôn

và các đồn điền cao su phong trào cách mạng vẫn tiếp tục. Nông dân

và công nhân bảo vệ, chở che cho cán bộ cách mạng ẩn náu để gầy

dựng lại phong trào.

Đầu năm 1943, Ban cán sự miền Đông cử đồng chí Trịnh Văn

Dục (Ba Dục) về quận Long Thành hoạt động. Đến cuối năm 1944

đồng chí đã tổ chức quân bộ Việt Minh đầu tiên của tỉnh ở quận

Long Thành, xây dựng được mạng lưới cơ sở Việt Minh trong các

đồn điền cao su, lập được Chi bộ Đảng ở cơ sở Bình Sơn do đồng

chí Vũ Hồng Phô (tức Vũ Khánh) làm Bí thư1. Đồng chí Trịnh Văn

Dục hóa trang lúc thì làm nghề bán thuốc lào, khi thì chăn nuôi ngựa,

đánh xe ngựa, khi thì làm người bán dạo, đi khắp địa bàn Nhơn

Trạch - Long Thành để móc nối, xây dựng cơ sở đảng. Người dân

thường gọi đồng chí là “Thầy Ba thuốc lào”, “Thầy Ba xe ngựa”.

Đồng chí Ba Dục dành nhiều thời gian tìm hiểu và tiếp xúc với công

nhân và cả cai, xu trong các đồn điền, dần dần tuyên truyền, thuyết

phục và giáo dục được nhiều người giác ngộ cách mạng. Thông qua

những anh em quen biết đồng chí Ba Dục đã nắm được tình hình ở

các sở và tạo ra một mối quan hệ rộng rãi trong công nhân. Tiếp đó,

đồng chí Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh) được Đảng cử về hoạt động ở

làng Đất Đỏ (Bình Sơn) cùng đồng chí Ba Dục xây dựng cơ sở cách

mạng ở địa bàn Nhơn Trạch - Long Thành. Từ đó, những “hạt giống

1 Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Đảng bộ tỉnh Đồng Nai 1930 - 1995, tập

1, NXB Đồng Nai, 1997, trang 48.

9.6 Page 86

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đỏ” của Đảng Cộng sản Việt Nam đã được gieo cấy, nảy mầm ở đất

lành Nhơn Trạch, trước hết là ở địa bàn Phước An, Phước Thọ, Đại

Phước, Phú Thạnh, Phú Hữu, Phước Khánh.

2. Xây dựng cơ sở đảng, phát triển phong trào cách mạng

Từ cuối năm 1942, tình hình thế giới và trong nước có nhiều diễn

biến quan trọng. Chiến tranh thế giới II vào giai đoạn quyết liệt. Mâu

thuẫn Nhật - Pháp sâu sắc. Thời cơ thắng lợi của cách mạng Việt

Nam hé mở. Cuối tháng 2.1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng

họp phân tích tình hình, có chủ trương mở rộng Mặt trận thống nhất

và đẩy mạnh việc chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang. Tháng 10.1943, Xứ

ủy Nam Kỳ được tái lập (gọi là Xứ ủy Tiền phong) do Trần Văn Giàu

làm Bí thư. Xứ ủy cử nhiều cán bộ đi khắp nơi, bám cơ sở để liên

lạc, móc nối, phục hồi các tổ chức đảng địa phương. Các đảng viên

kỳ cựu: Phạm Văn Búng, Nguyễn Văn Nghĩa, Phạm Văn Khoai, Lê

Thái, Hồ Văn Giàu, Nguyễn Văn Ký, Hồ Hòa, Huỳnh Văn Lũy, Hồ

Văn Đại, Phạm Văn Thuận... dần dần trở lại hoạt động tại địa bàn

Biên Hòa. Đồng chí Hoàng Minh Châu được Xứ ủy phân công phụ

trách xây dựng cơ sở đảng ở Biên Hòa, đã bám trụ trong dân, kết nối

các đảng viên cơ sở, xây dựng được một số Chi bộ đảng ở ga Biên

Hòa, Tân Phong, Hóa An, Tân Hạnh, Tân Bình.

Tại địa bàn Nhơn Trạch - Long Thành, các cơ sở đảng được đồng

chí Trịnh Văn Dục gầy dựng ở các xã và các đồn điền cao su vẫn

bí mật hoạt động, đang có nhiều cơ hội phát triển. Tháng 3.1944,

đồng chí Lê Minh Định được Ban cán sự miền Đông giao việc về

Long Thành, gặp đồng chí Ba Dục bàn việc xây dựng và phát triển

9.7 Page 87

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

cơ sở đảng ở Long Thành. Cùng đi với đồng chí Định có đồng chí

Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh) và Lý Trần Hoan. Đồng chí Định triển

khai chủ trương của Xứ ủy, cho biết: Tình hình thế giới đang tiến

triển theo chiều hướng có lợi cho cách mạng và khẳng định Đồng

minh sẽ đánh bại phát xít. Nhật - Pháp ở Đông Dương thế nào cũng

sẽ lật nhau, thời cơ cướp chính quyền sẽ đến. Trước tình hình đó,

Xứ ủy yêu cầu thành lập chi bộ để lãnh đạo phong trào địa phương.

Đồng chí Định thay mặt Ban Cán sự miền Đông chỉ định đồng chí

Trịnh Văn Dục làm Bí thư và cử hai đồng chí Vũ Hồng Phô, Lý Trần

Hoan hỗ trợ. Đây là chi bộ đảng đầu tiên ở địa bàn Long Thành. Từ

hạt nhân lãnh đạo này, phong trào cách mạng ở Long Thành phát

triển sâu rộng, xuất hiện thêm nhiều chi bộ đảng khác. Chi bộ nhanh

chóng kết nạp thêm nhiều đảng viên mới, đưa đồng chí đảng viên

đang hoạt động vùng Phước Thiền là Trương Minh Kỷ (Bảy Kỷ) về

sinh hoạt cùng Chi bộ Long Thành, trên cơ sở đó tiếp tục phát triển

Đảng ở địa bàn Nhơn Trạch.

Ngay sau khi được thành lập, chi bộ vận động mở “Hội tiết kiệm”

trong công nhân cao su. Mỗi hội có từ 10-15 người. Mỗi tháng, mỗi

người đóng một đồng. Số tiền góp được do tổ chức điều hành, phân

công người quản lý, chi tiêu cho việc chung. Nhờ vậy, công nhân biết

tiết kiệm, tích lũy tiền tiết kiệm cho việc lớn. Phong trào này lan rộng

trong huyện Long Thành, công nhân các sở cao su Tân Tường, Ông

Cố, Thành Tuy Hạ cũng thành lập các hội tương trợ, hội tiết kiệm

như thế. Đây là cơ sở có tổ chức đầu tiên trong công nhân cao su, tiền

đề để các đoàn thể sau này ra đời.

9.8 Page 88

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Để mở rộng, phát triển phong trào trong công nhân cao su, Ban

cao su miền Đông cử đồng chí Lê Đình Cự về Long Thành vận động

thành lập Liên đoàn cao su Long Thành, mục đích là để tập hợp và

huy động công nhân cao su trong đấu tranh; trước mắt là chống lại

việc quân Nhật bắt phu dùng xe bò chở vật tư từ Lào, Campuchia để

xây dựng các căn cứ quân sự. Liên đoàn cao su Long Thành được

thành lập, liền đó “Nghiệp đoàn xe bò” ra đời do đồng chí Bảy Kỷ

(Trương Minh Kỷ) phụ trách. Có sự lãnh đạo của Đảng, Nghiệp

đoàn xe bò đấu tranh khôn khéo bằng nhiều hình thức lãng công, làm

thất thoát vật tư, cáo bệnh bỏ việc khiến vật tư từ Lào, Campuchia

về bị gián đoạn, việc xây sân bay quân sự Nhật bị kéo dài, không

thành công.

Phong trào công nhân phát triển từ hành động chống đối thành

các cuộc biểu tình có tổ chức. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhiều

cuộc đấu tranh mạnh mẽ được chi bộ Đảng lãnh đạo đã diễn ra.

Đáng kể là cuộc biểu tình cuối năm 1944 do 500 công nhân ở đồn

điền Bình Sơn, An Viễng kéo ra quận lỵ gặp quận Phục đấu tranh đòi

“cấm đánh đập, cấm cúp lương”. Công nhân đấu lý thắng lợi.

Ở Nhơn Trạch, do các đồn điền cao su thuộc loại nhỏ và vừa, công

nhân ít hơn nên phong trào đấu tranh không quy mô rầm rộ, nhưng từ

khí thế của công nhân Bình Sơn, An Viễng, công nhân sở cao su Tân

Tường, sở Ông Cố1 cũng thường xảy ra các cuộc đấu tranh tham gia

đấu tranh đòi cấm đánh đập và cúp phạt lương khiến giới chủ phải

nhượng bộ.

1 Sau này đổi tên thành sở cao su Thành Tuy Hạ.

9.9 Page 89

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Tại Phước Lý tuy chưa có tổ chức Đảng hay đoàn thể, nhưng từ

năm 1943, anh thanh niên Hồ Văn Phẩm (bí danh Toàn Trung) quê

ở Cần Đước (tỉnh Long An) giác ngộ cách mạng, gia nhập tổ chức

Thanh niên cách mạng đồng chí hội tại Sài Gòn; khi tham gia biểu

tình hưởng ứng phong trào yêu nước tại đám tang Nguyễn An Ninh,

anh bị thực dân Pháp phát hiện, truy lùng nên đã chạy về ấp Ông Kèo

tạm lánh và sau đó sinh sống tại đây. Hồ Văn Phẩm thường tuyên

truyền về tội ác của thực dân Pháp và dần giác ngộ người dân hướng

về cách mạng. Ở Xoài Minh có thanh niên Nguyễn Hữu Diên (Hai

Giang) làm công nhân cao su tại sở Tân Tường (xã Phú Thạnh), tham

gia tổ chức Nông hội và cũng thường tuyên truyền, giác ngộ cách

mạng cho người dân trong ấp.

III. THAM GIA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

1.Tổ chức lực lượng, chuẩn bị khởi nghĩa

Đúng như Trung ương Đảng dự báo, ngày 9.3.1945, Nhật đảo

chính Pháp, chiếm lĩnh bộ máy chính quyền Pháp, làm chủ hệ thống

quản lý của Pháp.

Ứng biến với tình hình mới, ngày 12.3.1945 1, Ban Thường vụ

Trung ương Đảng triệu tập hội nghị mở rộng ở Đình Bảng (tỉnh Bắc

Ninh) ra Chỉ thị: “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”

nhằm phát động cao trào kháng Nhật cứu nước. Hội nghị vạch rõ kẻ

thù chủ yếu trước mắt là phát xít Nhật và bè lũ tay sai của chúng;

nhiệm vụ cấp bách của Đảng lúc này là phát động và lãnh đạo phong

trào kháng Nhật, tổng khởi nghĩa, giành lấy chính quyền về tay nhân

1 Có tài liệu ghi: Đêm 9.3.1945.

9.10 Page 90

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

dân. Hội nghị chủ trương thay đổi hình thức tuyên truyền, tổ chức

đấu tranh để thích hợp với thời kỳ tiền khởi nghĩa, tập dượt quần

chúng tiến lên khởi nghĩa giành chính quyền.

Thực tế, từ chiều 10.3.1945, quân Pháp chính thức đầu hàng Nhật

trên toàn Đông Dương. Quan Tây, chủ Tây bị lính Nhật bắt, quản

thúc. Một số chạy về Sài Gòn ẩn náu, một số trốn vào rừng. Bộ máy

hội tề ở xã tan rã, các sở cao su vắng chủ. Các tổ chức đảng cơ sở đưa

người của ta đứng ra làm chủ tình hình.

Nhật dựng lên chính phủ Trần Trọng Kim làm bù nhìn, được

vài tháng thì đổ vỡ. Ngày 16.3.1945, Nhật đưa Nguyễn Văn Quý,

nguyên Quận trưởng Tân Uyên làm Tỉnh trưởng Biên Hòa. Ở Long

Thành, Quận trưởng Hội thân Nhật được đưa về thay Quận trưởng

Phục, chưa kịp ổn định tổ chức thì chính phủ Trần Trọng Kim đã sụp

đổ. Được dịp, phong trào đấu tranh của quần chúng được củng cố,

rộ nở khắp nơi.

Nổi bật là phong trào Thanh niên Tiền phong. Thanh niên Tiền

phong được thành lập tại Sài Gòn vào ngày 21.4.19451. Bác sĩ Phạm

Ngọc Thạch (trước đó đã được Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ Trần Văn Giàu

bí mật kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam), được cử làm Chủ tịch

Hội đồng quản trị phong trào Thanh niên tiền phong. Chủ trương

của Thanh niên Tiền phong là tập hợp thanh niên yêu nước chống

Nhật, chống Pháp; có lời hiệu triệu phù hợp với nguyện vọng và tâm

lý thanh niên cho nên được hưởng ứng mạnh mẽ. Từ trung tâm Sài

1 Có tài liệu ghi Thanh niên Tiền phong được thành lập tháng 5.1945. Cũng

có tài liệu ghi thành lập trong tháng 7.1945.

10 Pages 91-100

▲back to top

10.1 Page 91

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Gòn, tổ chức Thanh niên Tiền phong nhanh chóng lan tỏa khắp Nam

Kỳ, trong đó tỉnh Biên Hòa là nơi sớm có tổ chức Thanh niên Tiền

Phong giàu sức sống do thầy giáo Huỳnh Thiện Nghệ chỉ huy (tháng

5.1945)1.

Ở quận Long Thành2, trong tháng 5.1945, lực lượng Thanh niên

Tiền phong được tổ chức do thầy giáo Nguyễn Văn Chỏi làm thủ

lĩnh, với sự tham gia chỉ huy của nhiều đảng viên gạo cội. Lực lượng

tham gia Thanh niên Tiền phong Long Thành phát triển rất mạnh, lan

tỏa nhanh, đều khắp ở các xã và đồn điền cao su, quy tụ được nhiều

thành phần thanh niên tham gia. Chi bộ Long Thành phân công đồng

chí Liêm, đồng chí Châu sát cánh cùng thầy giáo Chỏi để nắm lực

lượng.

Đoàn Thanh niên Tiền phong địa bàn Nhơn Trạch có lẽ bắt nguồn

từ khu vực cầu Lò Đúc (Phú Nhuận) gắn với hoạt động của đồng chí

Trần Thị Ba3 - đảng viên cộng sản được cấp trên phái về xứ Giồng

Ông Đông hồi đầu năm 1945. Không rõ cô từ đâu tới; vóc dáng

cô thấp bé, nhưng rất lanh lợi, rất khéo trong nói năng, giàu sức

thuyết phục nên nhanh chóng tập hợp được nhiều thanh niên vùng

Phú Thạnh, Phú Hữu, Phước Khánh, Đại Phước, Phước Lý... thành

lực lượng Thanh niên Tiền phong ở địa phương.

1 Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Đảng bộ tỉnh Đồng Nai 1930 - 1995, tập

1, NXB Đồng Nai, 1997, trang 50.

2 Đến năm 1948 quận Long Thành mới đổi thành huyện Long Thành. Trong

giao đoạn này, xin viết “quận Long Thành” khi nói về tổ chức, “huyện Long

Thành” khi nói về địa bàn.

3 Theo lời kể của đồng chí Phạm Văn Đạm, cán bộ tiền khởi nghĩa xã Phú

Thạnh, nay đã mất.

10.2 Page 92

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Phong trào Thanh niên Tiền phong khu vực Nhơn Trạch hoạt

động sôi nổi, đều khắp. Tổ chức Thanh niên Tiền phong được biên

chế thành đội, mỗi đội vài mươi người nòng cốt, trang bị thô sơ, chỉ

vài khẩu súng lấy được hoặc mua được của lính Pháp, còn lại là tầm

vông, dây thừng, giáo mác tự tạo. Nhiệm vụ của các đội là tuần tra

canh gác xóm làng, chống trộm cắp, cướp phá trong làng; hăng hái

luyện tập quân sự sẵn sàng chiến đấu để giải phóng dân tộc. Không

khí sinh hoạt của Thanh niên Tiền phong gian khổ nhưng rất vui,

đêm đêm sân tập rầm rập bước chân “một hai... một hai”, rộn ràng

tiếng nói cười, vang vang tiếng hát “Lên đàng” và lời ca “Tiếng gọi

thanh niên”. Dưới sự chỉ huy của các Tráng trưởng, thanh niên luyện

tập hăng hái cuốn theo các Thiếu trưởng và thiếu nhi hào hứng làm

theo. Các chị, các má tích cực chăm lo việc hậu cần.

Ở Phước Lý, Thanh niên tiền phong cũng được thành lập dưới

sự vận động của “thủ lĩnh” Nguyễn Văn Đọt, thường gọi là Ba Đọt,

nguyên là công nhân sở cao su Thành Tuy Hạ. Đội thu hút hầu hết

thanh niên trong xã tham gia như: Hồ Văn Phẩm (Toàn Trung),

Nguyễn Hữu Diên (Hai Giang), Nguyễn Khắc Lệnh, Quách Hùng

Hào, Phạm Hồng Ly, Đào Thủ Hà, Lê Hồng Hà, Tám Lung, Năm

Hổ... Đội viên thường vác tầm vông vạt nhọn, vai đeo cuộn dây

thừng, ban ngày tập luyện quân sự, ban đêm tập võ nghệ, khí thế rất

hăng say1.

1 Theo lời kể của đồng chí Hồ Văn Nguyên, cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên

Bí thư xã Vĩnh Thanh (1983-1995).

10.3 Page 93

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Cùng với các tổ chức hội, đoàn thể được Đảng gầy dựng, lãnh

đạo, phát triển về đấu tranh chính trị; tổ chức Thanh niên Tiền phong

ra đời kịp lúc, trở thành tổ chức có vũ trang thô sơ để làm nòng cốt

sẵn sàng cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

2. Tham gia tổng khởi nghĩa, giành chính quyền

Năm 1945, tình hình thế giới thuận lợi cho phong trào cách mạng.

Hồng quân Liên Xô đánh bại phát xít Đức. Đức thất trận và đầu hàng

Đồng minh ngày 7.5.1945. Ngày 6.8.1945, Hoa Kỳ ném hai trái bom

nguyên tử hủy diệt Hiroshima và Nagasaki; 9 ngày sau, Nhật hoàng

tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Từ nam vĩ tuyến 16, quân Nhật sẽ

bị quân Đồng minh giải giới bởi quân đội Anh. Lính Nhật ở Đông

Dương lâm vào hoảng loạn.

Trong bối cảnh ấy, Trung ương Đảng tổ chức hội nghị toàn quốc

ở Tân Trào ngày 13.8, xác định thời cơ đã đến, điều kiện cho Tổng

khởi nghĩa đã chín muồi, hạ quyết tâm lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa,

thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc gồm các đồng chí: Trường

Chinh, Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh, Lê Thanh Nghị và Chu

Văn Tấn. Hội nghị phân công cán bộ trung ương đến các vùng miền

địa phương để bám thực tế, chỉ đạo tổng khởi nghĩa; theo đó, các

đồng chí Hoàng Quốc Việt, Cao Hồng Lãnh, Nguyễn Thị Thập vào

Sài Gòn trực tiếp chỉ đạo tổng khởi nghĩa ở Nam Bộ. Ngày 16.8.1945,

một đơn vị Giải phóng quân Việt Minh tấn công quân Nhật ở thị xã

Thái Nguyên, mở màn cho cuộc tổng khởi nghĩa toàn quốc.

Mệnh lệnh tổng khởi nghĩa của Trung ương, lời kêu gọi của Việt

Minh và tin thắng lợi từ Thái Nguyên lan nhanh toàn quốc, rạo rực

lòng dân.

10.4 Page 94

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Thực hiện chỉ đạo của Xứ ủy Nam Kỳ, ngày 23.8.1945, tại xã Bình

Trước, đồng chí Hoàng Minh Châu chủ trì cuộc họp bàn kế hoạch

khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh lỵ Biên Hòa. Tham dự cuộc họp

có các đồng chí: Hoàng Minh Châu, Huỳnh Văn Hớn, Phạm Văn

Búng, Ngô Hà Thành, Hồ Văn Giàu, Lê Nguyên Đạt, Đặng Nguyên,

Hồ Hòa, Hồ Văn Đại. Hội nghị đã quán triệt nội dung chỉ đạo của Xứ

ủy, bàn bạc thống nhất và quyết định một số việc cấp bách:

- Tập trung lực lượng tiến hành khởi nghĩa trước ở tỉnh lỵ, phân

công một số đảng viên về các quận huy động lực lượng quần chúng

về thị xã tham gia cướp chính quyền.

- Trung lập hóa quân Nhật, giao cho đồng chí Hồ Văn Đại và một

số đồng chí khác vận động lính mã tà, lính thủ hộ nộp súng cho cách

mạng, tránh xung đột vũ trang.

- Thành lập Ủy ban khởi nghĩa do đồng chí Hoàng Minh Châu

phụ trách và dự kiến thành phần Ủy ban nhân dân Cách mạng lâm

thời tỉnh Biên Hòa.

- Giao trách nhiệm cho kinh lý Nguyễn Văn Tàng tiếp xúc, vận

động tỉnh trưởng Nguyễn Văn Quý bàn giao chính quyền cho cách

mạng.

- Giao trách nhiệm cho đồng chí Lê Ngọc Liệu và Nguyễn Đình

Ưu tổ chức đưa 500 người về tham gia khởi nghĩa ở Sài Gòn.

- Huy động lực lượng xung kích trong nhân dân, Thanh niên Tiền

phong tự trang bị vũ khí, nhân dân mang cờ, khẩu hiệu sẵn sàng nổi

dậy biểu dương lực lượng cướp chính quyền.

10.5 Page 95

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Trên địa bàn Long Thành, từ lúc phát xít bại trận, Chi bộ Đảng

đã họp bàn, chỉ đạo các lực lượng tuyên truyền, vận động công nhân

lợi dụng lúc địch đang hoang mang dao động, tìm cách giữ lấy súng,

máy móc của chủ Tây. Khi kế hoạch tổng khởi nghĩa của Ủy ban

khởi nghĩa Biên Hòa được triển khai, huyện Long Thành đã sẵn sàng.

Ngày 19.8.1945, Hà Nội giành chính quyền. Ngày 21.8.1945, tại

Long Thành, đồng chí Trịnh Văn Dục giao nhiệm vụ cho các đồng

chí trong chi bộ chuẩn bị khởi nghĩa.

Từ sáng ngày 23.8.1945, tình hình chuẩn bị khởi nghĩa sôi động,

khẩn trương ở nhà máy cưa BIF, ga Biên Hòa, Tân Mai, Lân Thành,

Vĩnh Thị. Ủy ban khởi nghĩa huyện Long Thành do các đồng chí

Trịnh Văn Dục, Vũ Hồng Phô, Mai Hiển Thái chủ trì họp, phân công

chuẩn bị kế hoạch huy động công nhân cao su, nhân dân các xã kéo

về quận lỵ tham gia giành chính quyền trong ngày 24.8.1945. Tại

cuộc họp, đồng chí Trịnh Văn Dục đọc Chỉ thị của Ủy ban Trung

ương ra lệnh cho các nơi nhanh chóng cướp chính quyền và thiết lập

trật tự ở địa phương. Sau đó, hội nghị phân công từng đồng chí phụ

trách từng khu vực. Mục tiêu kế hoạch đã quán triệt, nhiệm vụ đã rõ,

mọi người phấn khởi thực hiện phần việc được phân công.

Đến 4 giờ chiều cùng ngày, xảy ra sự cố bất ngờ. Giáo phái Cao

Đài tại quận Long Thành do đạo trưởng Chín Lợi cầm đầu kéo 200

người trang bị vũ khí ập vào huyện lỵ định thừa gió bẻ măng gây sức

ép buộc quận Hội giao chính quyền cho chúng. Thêm một kẻ địch

xuất hiện, Ủy ban khởi nghĩa phân tích tình hình, thông báo trong

toàn lực lượng đấu tranh vạch mặt nhóm Chín Lợi, làm vô hiệu hóa

âm mưu của chúng.

10.6 Page 96

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Kế hoạch vẫn được tiến hành theo dự kiến. Từ 6 giờ sáng ngày

24.8.1945, các đội xung phong nòng cốt là Thanh niên Tiền phong

ở Long Thành có mặt làm nhiệm vụ tại các vị trí được phân công.

Các ngã đường trên quốc lộ 15, hương lộ 17 và hương lộ 19 đều có

đội viên Thanh niên Tiền phong canh gác, làm chủ tình hình. Trong

đó, Thanh niên Tiền phong Phước Lý do Toàn Trung chỉ huy1 giữ

nhiệm vụ án ngữ một chốt trên hương lộ 19 thuộc địa bàn Phước

Lý. Khu vực xung quanh quận lỵ Long Thành bị phong tỏa. Một

trung đội lính Nhật đóng ở sở Bà Đầm án binh bất động, tâm trạng

hoang mang.

Từ 7 giờ 30 phút, đồng bào từ các xã, trong đó có cả đồng bào

Vĩnh Thanh, công nhân các đồn điền theo đội hình có tổ chức kéo

về quận lỵ Long Thành. Đến 9 giờ, thị trấn Long Thành như sôi lên

trong biển người, rừng cờ phất phới, tiếng hát vang trời, tiếng hô

dậy đất, khí thế như thác lũ. Đúng 10 giờ, lực lượng xung phong

nòng cốt gồm 400 người chia thành hai mũi kéo vào dinh quận, tạo

đội hình bảo vệ cho Ủy ban Khởi nghĩa vào gặp quận trưởng. Lúc

bấy giờ, lực lượng của địch còn 11 tên lính do đội Giám chỉ huy, có

vũ khí, nhưng đứng ngơ ngác không dám chống cự. Ban khởi nghĩa

gồm 19 người do đồng chí Trịnh Văn Dục dẫn đầu hiên ngang tiến

vào. Tại văn phòng quận trưởng, quận Hội và đạo trưởng Chín Lợi

cùng ngồi, mặt mày tái mét, im lặng chờ số phận. Đồng chí Ba Dục

nhân danh chính quyền cách mạng tuyên bố: “Kể từ giờ phút này

1 Lúc này Đội Thanh niên Tiền phong xã Phước Lý do Hồ Văn Phẩm (Toàn

Trung) chỉ huy, còn Nguyễn Văn Đọt đã tách ra, thành lập Ban Đồng Nai với

đội viên phần lớn là công nhân sở cao su Thành Tuy Hạ.

10.7 Page 97

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

chính quyền cũ phải chấm dứt hoạt động từ quận đến làng, xã. Chính

quyền cách mạng đại diện cho quyền lợi của nhân dân trong huyện

bắt đầu làm việc. Quận trưởng thay mặt chế độ cũ phải giao toàn bộ

hồ sơ, sổ sách, kho tàng, vũ khí, thả hết các phạm nhân. Cách mạng

là sự nghiệp của mọi người, sẵn sàng khoan hồng cho tất cả những ai

đã trót tham gia chế độ cũ”. Sau lời tuyên bố của đồng chí Dục, hàng

ngàn người nhất loạt hô vang: “Việt Nam độc lập muôn năm. Chính

quyền cách mạng muôn năm”1.

Quận Hội ngoan ngoãn xin từ chức; bàn giao hết hồ sơ sổ sách,

kho tàng, vũ khí theo yêu cầu. Đạo trưởng Chín Lợi mặt như chàm

đổ, lặng lẽ cùng bộ hạ lẻn ra cửa sau chuồn mất.

Ngay sau khi tiếp nhận chính quyền, cuộc mít tinh mừng thắng

lợi diễn ra tại quận lỵ theo kế hoạch dự kiến, hơn 3.000 người tham

dự, có phái đoàn cán bộ đại diện Xứ ủy miền Đông gồm các đồng chí

Dương Bạch Mai, Đào Duy Kỳ, Hà Huy Giáp cùng dự. Trong buổi

mít tinh, đồng chí Trịnh Văn Dục thay mặt Ủy ban khởi nghĩa tuyên

bố: “Kể từ giờ phút này chính quyền cũ bị xóa bỏ. Chính quyền cách

mạng quận đại diện cho giai cấp công nhân, nông dân trong quận ra

đời. Kể từ nay nam nữ bình quyền, người dân sống bình đẳng, mọi

người sống hạnh phúc”2. Sau đó Ủy ban Cách mạng lâm thời quận

Long Thành được giới thiệu và ra mắt đồng bào, gồm: Chủ tịch Trịnh

Văn Dục, Phó Chủ tịch Võ Văn Truyện và các ủy viên. 17 giờ, cuộc

1 Theo Lịch sử Đảng bộ huyện Long Thành (1930 - 2015), NXB Đồng Nai

2015, trang 68.

2 Theo Lịch sử Đảng bộ huyện Long Thành (1930 - 2015), NXB Đồng Nai

2015, trang 69.

10.8 Page 98

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

mít tinh kết thúc trong tiếng hô vang trời: “Việt Nam độc lập muôn

năm! Mặt trận Việt Minh muôn năm!”.

Sau đó, đoàn cán bộ Xứ ủy triệu tập họp đảng viên tuyên bố thành

lập Đảng bộ quận Long Thành, biểu quyết bằng hình thức giơ tay

bầu Quận ủy gồm: Bí thư Trịnh Văn Dục, Phó Bí thư Vũ Hồng Phô,

Ủy viên Thường vụ Trương Minh Kỷ, Ủy viên Nguyễn Văn Phú và

Lê Thành Liêm.

Cùng với việc giành chính quyền ở quận lỵ, chỉ trong ngày

24.8.1945, chính quyền của toàn bộ 21 xã thuộc quận lỵ Long Thành

đã về tay nhân dân, trong đó có xã Phước Lý; riêng xã Phước Khánh

đến ngày 25.8 mới giành thắng lợi. Thanh niên Phước Lý được huy

động vây nhà việc, bắt hội tề bàn giao sổ sách, giải tán hội tề, làm

chủ tình hình.

Sáng 25.8, Ban Đồng Nai do Nguyễn Văn Đọt chỉ huy tổ chức

đoàn người đông đảo giương cao cờ đỏ sao vàng năm cánh từ Cầu

Cháy qua Giồng Ông Đông ở Phú Hữu. Hàng trăm nam nữ thanh

niên, ông bà già, trẻ em Giồng Ông Đông, trong đó có cả người dân

Phước Lý đã kéo về nhà hội xã; mọi người cùng hô vang một “Việt

Nam độc lập đồng minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm!”.

Tại căn cứ của lính Nhật ở Giồng Ông Đông, quân Nhật đã rút nên

bỏ trống, ta lấy làm hội quán, hơn 300 nam nữ thanh niên họp mặt

chính thức bổ sung đoàn Thanh niên Tiền phong ở xã Phú Hữu.

Nguyễn Sanh Thành được cử làm đoàn trưởng, dưới sự chỉ đạo của

Ban Đồng Nai do ông Nguyễn Văn Đọt làm thủ lĩnh. Ban này đóng

ở miễu Bà Xoài Minh, xã Phước Lý.

10.9 Page 99

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ban hội tề các xã lặng lẽ tự giải tán. Ở một số xã, ban hội tề cử

người đem hồ sơ sổ sách tới nhà làng giao cho Thanh niên Tiền

phong. Không một nơi nào có sự phản ứng của chính quyền cũ. Khí

thế cách mạng sôi nổi và mạnh mẽ của nhân dân làm cho số địa chủ,

tề xã hoảng sợ, tự nguyện liên lạc với chính quyền cách mạng xin

được lập công bằng cách đóng góp lương thực, thực phẩm và tham

gia tiếp tế cơm nước cho các đoàn thể của xã mình. Trong ngày 25.8,

Ủy ban Cách mạng lâm thời quận phân công từng đoàn cán bộ đến

các xã hướng dẫn nhiệm vụ xây dựng chính quyền cách mạng cơ sở,

thu lại các ấn mộc của chính quyền cũ, quản lý công sở, phong tỏa

tài sản bọn Nhật còn ở trong huyện.

Ủy ban nhân dân lâm thời các xã lần lượt hình thành.

Trong ngày 25.8, thực hiện chủ trương của Ủy ban Cách mạng

lâm thời quận, dưới sự lãnh đạo của cán bộ Việt Minh và Thanh niên

Tiền phong, hàng ngàn nông dân các xã và công nhân các đồn điền

cao su ở quận được tổ chức kéo về tỉnh lỵ Biên Hòa tham gia giành

chính quyền ở tỉnh. Các lực lượng từ Bình Sơn, An Viễng, Ship,

Phước Lộc, Thanh Nguyên, An Lợi, Phước Thiền, Phú Hội, Long

Tân, Phước An, Phước Thọ, Phước Long theo các lộ 15, 17, 19 kéo

về Biên Hòa đúng hẹn, khí thế mạnh mẽ, không khí sôi động như

trăm sông hội về với biển.

Sau khi giành được chính quyền về tay, Ủy ban Cách mạng lâm

thời quận chỉ đạo tổ chức nhiều cuộc mít tinh phát huy khí thế thắng

lợi của cách mạng. Tại các xã, nhiều cuộc mít tinh được tổ chức ở

Phú Hữu, Phước Thiền, Phú Hội, Phước Long, Phước An có đông

10.10 Page 100

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

người tham gia, không khí phấn khởi như ngày hội. Ở huyện, chiều

ngày 26.8, Ủy ban Cách mạng lâm thời quận tổ chức cho đồng bào

nghe Việt Minh (đồng chí Dương Bạch Mai) diễn thuyết tại Tam

An, hàng ngàn người các xã trong huyện tham dự. Ngày 27.8.1945,

Huỳnh Thiện Nghệ, thủ lãnh Thanh niên Tiền phong tỉnh Biên Hòa

diễn thuyết tại chợ Long Thành với gần 1.000 quần chúng tham dự.

Các cuộc diễn thuyết làn cho quần chúng nhận rõ tình hình chung

của Cách mạng tháng Tám trong toàn quốc, ý nghĩa của thắng lợi và

những việc cần phải làm để bảo vệ thành quả của cách mạng.

Sự kiện thực dân Pháp xâm lược Nam Bộ năm 1859 tạo một bước

ngoặt trong đời sống của người dân Nhơn Trạch nói riêng và Nam

Bộ nói chung, chuyển từ cuộc sống an bình sang đời sống đấu tranh

chống thực dân. Khi triều đình Huế ký hiệp ước dâng 3 tỉnh miền

Đông, rồi cả Nam Kỳ lục tỉnh cho thực dân Pháp, lòng dân hướng

theo cờ nghĩa, như của nghĩa quân Trương Định, của các hội kín

như Thiên Địa hội, tìm mọi cách tham gia vào các cuộc vũ trang

chống quân xâm lược Pháp. Nhiều người đã thầm lặng hy sinh. Đến

khi các cuộc khởi nghĩa vụ trang bị dập tắt nhưng lòng dân không

tắt, vẫn âm ỉ mong chờ. Năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời,

mang đến luồng gió mới, phương pháp đấu tranh mới, lòng yêu nước

của người dân Nhơn Trạch được thổi bùng lên, cùng với cả tỉnh, cả

nước vùng dậy theo Đảng chống thực dân Pháp, lập nên nhiều thành

tích. Đến năm 1945, người dân Vĩnh Thanh - Nhơn Trạch được sự

lãnh đạo của Đảng tham gia cướp chính quyền, xóa bỏ gông xiềng,

đổi đời, vui hưởng không khí độc lập tự do.

100

11 Pages 101-110

▲back to top

11.1 Page 101

▲back to top

Chương III

LÃNH ĐẠO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP

1945 - 1954

I. XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG, CHỐNG

THỰC DÂN PHÁP TÁI CHIẾM

1. Cùng Nam Bộ quật khởi

Sau Cách mạng tháng Tám, tình hình đất nước có thuận lợi cơ

bản: Nhân dân đã giành quyền làm chủ, gắn bó với chế độ; nước ta

có Đảng lãnh đạo, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trên thế giới,

hệ thống xã hội chủ nghĩa đang hình thành, phong trào cách mạng

dâng cao ở nhiều nước thuộc địa, phụ thuộc và tư bản. Tuy nhiên,

tình thế đặt ra nhiều khó khăn: Ngoại xâm và nội phản âm mưu phá

hại chính quyền cách mạng non trẻ; quân Đồng minh dọn đường

cho Pháp trở lại xâm lược nước ta; quân Nhật vẫn còn chiếm đóng

ở các căn cứ chờ giải giáp mong bắt tay quân Đồng minh để chống

phá cách mạng. Nhiều thành phần nội phản đang tìm cơ hội để bán

nước, làm tay sai. Trong bối cảnh ấy, chính quyền cách mạng chưa

được củng cố, lực lượng vũ trang non yếu, đời sống nhân dân khó

khăn, thực lực về kinh tế, tài chính mỏng manh, thế nước như “ngàn

cân treo sợi tóc”.

Đương đầu với khó khăn, chính quyền cách mạng non trẻ ở Nam

Bộ quyết bảo vệ thành quả cách mạng, chuẩn bị bước vào giai đoạn

mới. Ngay sau khi giành được chính quyền, Quận ủy Long Thành,

101

11.2 Page 102

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ủy ban Cách mạng lâm thời quận nhanh chóng triển khai sáu nhiệm

vụ cấp bách mà Chính phủ Chủ tịch Hồ Chí Minh đã công bố: Một

là, diệt giặc đói; hai là chống giặc dốt; ba là tổng tuyển cử; bốn là

thực hành CẦN, KIỆM, LIÊM, CHÍNH; năm là bỏ thuế bóc lột, cấm

thuốc phiện; sáu là đoàn kết lương giáo.

Ủy ban công bố bãi bỏ thuế thân, giảm tô tức, tịch thu ruộng đất

của bọn địa chủ phong kiến cấp cho dân nghèo để sản xuất. Trước

mắt, Ủy ban chỉ đạo tịch thu các kho lương thực của đồn điền, bò

nuôi của sở để giải quyết vấn đề lương thực cho công nhân và hỗ

trợ đồng bào nghèo; đồng thời tổ chức, động viên công nhân khai

phá rừng làm rẫy, trồng cây lương thực. Những chính sách này giải

quyết ngay những khó khăn trước mắt, đồng thời đáp ứng được

mong muốn của nhân dân nên được bà con ủng hộ tích cực. Nhờ

vậy, trên địa bàn Long Thành tuy còn khó khăn nhưng không xảy ra

tình trạng thiếu đói.

Trước khi Tỉnh ủy Lâm thời Biên Hòa được thành lập 1, Quận ủy

Long Thành trực tiếp xin ý kiến và nhận chỉ đạo của Xứ ủy Nam

Bộ về việc tăng cường sức mạnh của hệ thống chính trị, củng cố

chính quyền cách mạng. Được Xứ ủy Nam Bộ nhất trí, đồng chí

Trịnh Văn Dục, Vũ Hồng Phô, chỉ đạo việc vận động xây dựng các

tổ chức chính trị và đoàn thể từ quận đến xã. Đầu tháng 9.1945, Mặt

trận Việt Minh quận Long Thành được thành lập, Chủ nhiệm là ông

Nguyễn Văn Chỏi (tức thầy giáo Chỏi), nguyên Đoàn trưởng Thanh

1 Sau Hội nghị Bình Trước đêm 23.9.1945 Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Biên Hòa

mới thành lập.

102

11.3 Page 103

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

niên Tiền phong Long Thành; đồng chí Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh)

Phó Bí thư Quận ủy làm Phó chủ nhiệm; đồng chí Lê Trân Châu,

đảng viên, là ủy viên. Các đoàn thể cứu quốc được thành lập gồm:

Hội Phụ nữ Cứu quốc, Thanh niên Cứu quốc, Nông dân Cứu quốc,

Phụ lão Cứu quốc, Thiếu nhi Cứu quốc. Ngoài ra Mặt trận còn vận

động thành lập tổ chức Công giáo Cứu quốc, Phật giáo Cứu quốc.

Như vậy, so với toàn tỉnh Biên Hòa bấy giờ, bộ máy lãnh đạo Đảng,

chính quyền và các đoàn thể cách mạng của Long Thành hình thành

sớm hơn nhiều nơi khác trong tỉnh.

Đến cuối tháng 9, bộ máy chính quyền và đoàn thể ở các xã cơ

bản thành lập xong. Mỗi đoàn thể có Ban chấp hành từ 5-7 người, hội

viên tham gia rất đông. Nhiều xã hầu như người dân nào cũng tham

gia đoàn thể. Nhờ đó, phong trào tăng gia sản xuất đóng góp giúp đỡ

kháng chiến trong toàn huyện được đẩy mạnh. Quận ủy Long Thành

liên lạc thường xuyên với Xứ ủy, nhanh nhạy nắm chắc được diễn

biến tình hình ở Sài Gòn và các nơi khác, dự đoán thực dân Pháp sẽ

quay trở lại xâm lược, do vậy tích cực chủ động xây dựng lực lượng

vũ trang để sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nhân dân. Quận ủy Long

Thành chú trọng công tác tuyên truyền, động viên thanh niên tham

gia công tác bảo vệ đất nước, bảo vệ nền độc lập non trẻ vừa giành

được. Khẩu hiệu “Thanh niên ta không nên do dự, hãy lên đường

chiến đấu giành độc lập” được thể hiện bằng biểu ngữ, tranh vẽ, loa

phóng thanh rộn rã khắp nơi.

Các xã nhanh chóng thành lập dân quân tự vệ dưới quyền chỉ huy

trực tiếp của Ủy ban lâm thời xã, mỗi đội dân quân xã có từ 30 - 36

đội viên, đội dân quân ấp có từ 10 đến 20 người. Đội dân quân xã nào

103

11.4 Page 104

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

cũng có 1-2 cây súng và vài ba trái tạc đạn. Ở các trạm gác Thành

Tuy Hạ, Cát Lái, lính Nhật muốn đi qua phải đổi đạn, lựu đạn, có

khi cả súng. Ở Phước Tân, thanh niên tổ chức giật súng của lính gác

Nhật, lính gác sở cao su. Thanh niên dọc đường 15 truyền nhau kinh

nghiệm làm câu liêm móc hàng trên xe Nhật chạy qua, hoặc khôn

khéo bố trí để lấy súng của chúng.

Ở Phước Lý, đội dân quân xã Phước Lý cũng hình thành trên cơ

sở của Thanh niên Tiền phong trước đây, có khoảng 12-13 người,

ban đầu chưa có vũ khí, hầu hết đều chỉ trang bị tầm vông vạt nhọn.

Thấy dân quân một số xã có được vài khẩu súng do Ban hội tề giao

nộp lúc Tổng khởi nghĩa thành công, hoặc do trao đổi lương thực với

lính Nhật đã bị giải giáp để lấy vũ khí, các đội viên dân quân Phước

Lý cũng tự tìm cách trang bị vũ khí. Ở căn cứ quân sự Thành Tuy Hạ,

sau Tổng khởi nghĩa lính Nhật vẫn ở trong trại, nhưng ta đặt trạm gác

phía bên ngoài. Mỗi lần lính Nhật muốn đi qua trạm gác, phải đổi

đạn dược, lựu đạn, có khi cả súng, nên dần dần đội dân quân các xã:

Phú Thạnh, Đại Phước, Phước Lý, Long Tân cũng trang bị được vũ

khí. Một số thanh niên Phước Lý còn tham gia đội dân quân các xã

lân cận hoặc công tác ở quận Long Thành, như Nguyễn Văn Nghĩa,

con của ông Nguyễn Văn Trụ, tham gia tổ quân báo của quận.

Ngày 14.9, Quận ủy và Ủy ban tổ chức một cuộc mít tinh với

đông đủ đại biểu và Thanh niên Cứu quốc các xã, phát động tinh thần

toàn dân cứu nước. Sau cuộc mít tinh, gần 100 thanh niên hăng hái

ghi tên tòng quân. Từ 16.9 đến 21.9 đã có 77 thanh niên tự nguyện

lên quận tập trung. Đội “Cộng hòa vệ binh” đầu tiên của Long Thành

104

11.5 Page 105

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

được thành lập với 11 khẩu súng trường thu được của lính mã tà sau

khởi nghĩa, còn lại là tầm vông, giáo mác. Ngoài đội Cộng hòa vệ

binh, ở Long Thành còn hình thành một số tổ chức vũ trang mang

tính tự phát.

Tại tổng Thành Tuy Hạ, Ban Đồng Nai do Nguyễn Văn Đọt phụ

trách cũng xây dựng một lực lượng vũ trang tập trung gồm 20 người

với 7 cây súng. Ban Đồng Nai tuy là người Long Thành, hoạt động

trên đất Long Thành nhưng nhận nhiệm vụ trực tiếp từ Ủy ban kháng

chiến Nam Bộ ở Sài Gòn, biệt lập với Quận ủy, Ủy ban lâm thời quận

Long Thành.

Giữa tháng 9.1945, quân Pháp tiếp nhận quản lý kho đạn ở Thành

Tuy Hạ do Nhật bàn giao. Buổi sáng ngày 20.9, hai xuồng máy từ

Sài Gòn ngược sông Sâu vào Thành Tuy Hạ, mỗi xuồng chở ba tên

lính Pháp vũ trang. Ban Đồng Nai được tin, tổ chức phục kích chặn

đường về của chúng. Gần 3 giờ chiều, hai chiếc xuồng quay về, lọt

vào trận địa. Các chiến sĩ đồng loạt nổ súng, bọn lính Pháp hoảng sợ

chui hết vào khoang thuyền, rồ ga cho xuồng phóng chạy thục mạng.

Đêm hôm đó, đội cảm tử Ban Đồng Nai đột nhập, phá hủy một nhà

máy mủ cao su Thành Tuy Hạ. Tiếng súng trên sông Sâu ngày 20.9

mở đầu cuộc chiến đấu của quân dân Long Thành chống thực dân

Pháp tái xâm lược Việt Nam.

Rạng sáng ngày 23.9.1945, quân Pháp tấn công đánh chiếm Sài

Gòn, chính thức tái xâm lược Việt Nam. Hưởng không khí độc lập

chưa tròn tháng, Nam Bộ bước vào giai đoạn kháng chiến trường kỳ

chống thực dân Pháp xâm lược lần thứ hai.

105

11.6 Page 106

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ngày 23.9.1945, thực dân Pháp nổ súng gây hấn ở Sài Gòn. Nhân

dân Sài Gòn, Gia Định đứng lên kháng chiến, mở đầu cho cuộc

kháng chiến toàn Nam Bộ.

Ngay trong đêm 23.9.1945, hội nghị cán bộ toàn tỉnh Biên Hòa

được tổ chức tại nhà hội Bình Trước, do đồng chí Hà Huy Giáp, Xứ

ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ chủ trì. Hội nghị đã chủ trương xây dựng

Trường huấn luyện du kích Vĩnh Cửu nhằm đào tạo cán bộ quân

sự cho tỉnh, đồng thời chủ trương tiến hành “tiêu thổ kháng chiến”

và nhiều biện pháp để chuẩn bị kháng chiến. Đồng chí Trần Công

Khanh được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy lâm thời, Hoàng Minh Châu làm

Phó bí thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh.

Tại Long Thành lúc bấy giờ hừng hực khí thế sẵn sàng chiến

đấu. Ở các xã địa bàn Nhơn Trạch, ngày nào cũng vậy, từ sáng sớm

tới xẩm tối lúc nào cũng vang dậy tiếng bước chân đi đều, tiếng hô

“Một! Hai!’ của các chiến sĩ Cộng hòa vệ binh. Anh em tập đội ngũ,

tập tháo ráp, sử dụng súng, tập các động tác cơ bản trong chiến đấu,

tập võ thuật, đánh dao, bắn ná.

Để tăng cường sức mạnh quân sự, thống nhất các lực lượng vũ

trang, Quận ủy đã cử các đồng chí Trương Minh Kỷ, Nguyễn Văn

Lược đến Ban Đồng Nai, vận động Ba Đọt hợp nhất lực lượng của

mình với lực lượng Cộng hòa vệ binh của Long Thành. Đến cuối

tháng 10, toàn bộ lực lượng vũ trang của Ban Đồng Nai đã sáp nhập

về quận.

Ngày 23.10.1945, Quận ủy Long Thành cử đồng chí Trương Minh

Kỷ (Bảy Kỷ) - Quận ủy viên - về Phú Hữu bàn bạc với đồng chí Trần

Thị Ba gấp rút làm một số việc: thành lập Mặt trận Việt Minh, chính

106

11.7 Page 107

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

quyền và đoàn thể cứu quốc, sáp nhập Thanh niên Tiền phong vào

Đoàn Thanh niên Cứu quốc, lập Đội Tự vệ chiến đấu, có kế hoạch

chuẩn bị bầu cử Quốc hội khóa I ngày 6.1.1946; có kế hoạch đánh

địch bảo vệ dân gắn với việc “tiêu thổ kháng chiến”.

Cũng trong những ngày cuối tháng 10, sau khi mặt trận Sài Gòn

tan vỡ, các lực lượng vũ trang kháng chiến trong nội thành lần lượt

rút về các vùng nông thôn để bảo toàn lực lượng, chiến đấu lâu dài.

Từ mặt trận số 4 Sài Gòn, theo lệnh của Tư lệnh Bình Xuyên Dương

Văn Dương, các đơn vị bộ đội Bình Xuyên kéo về đóng quân khắp

dải Rừng Sác Long Thành, từ Bà Trao đến Phước An, từ Thái Thiện

đến Tam An. Chỉ trong thời gian không đầy nửa tháng, trên địa bàn

huyện đã có thêm hơn 2.000 cán bộ, chiến sĩ với một số lớn trang bị

máy móc của Công binh xưởng các đơn vị.

Thời điểm này, chính quyền cách mạng còn non trẻ ở quận Long

Thành phải đối mặt với nhiều khó khăn. Bên ngoài, thực dân Pháp

chuẩn bị tấn công tái chiếm Long Thành. Bên trong, vừa phải lo

củng cố bộ máy tổ chức, chính quyền, vừa lo ổn định các vấn đề liên

quan chính sách, ổn định đời sống nhân dân. Ở 8 xã của quận Long

Thành, gồm: Phú Hữu, Phú Thạnh, Đại Phước, Long Tân, Tam An,

Tam Phước, Phước Nguyên, Long Phước, chính quyền cách mạng

đã tiến hành tạm cấp khoảng 1.000 hecta ruộng (của chủ đất vắng

mặt, chủ điền lớn hoặc bọn phản động) cho nhiều gia đình nông dân

nghèo không ruộng hoặc ít ruộng. Chính quyền cách mạng cũng vận

động một số chủ điền thực hiện giảm tô 25%, hủy nợ lưu khối (nợ

từ lâu không trả nổi) cho hàng ngàn người nghèo. Chính sách này

thể hiện sự quan tâm của chính quyền cách mạng đến đời sống của

107

11.8 Page 108

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

tầng lớp nông dân nghèo dù đang trong thời điểm rất nhiều khó khăn;

nông dân nghèo rất phấn khởi, càng đồng tình ủng hộ cách mạng.

Có ruộng, người dân ra sức cày cấy, đóng góp lương thực để kháng

chiến chống Pháp. Ở Phước Lý không có địa chủ - tá điền, người

dân tự khai hoang canh tác nên không có thực hiện chính sách chia

ruộng, giảm tô như các địa phương khác.

Phong trào xóa mù chữ diễn ra sôi nổi, rộng khắp ở các xã, trong

đó có Phước Lý. Buổi tối, người dân Phước Lý từ già đến trẻ ơi ới

rủ nhau đến lớp, chăm chỉ học tập, không khí rất vui vẻ. Lớp học đặt

ở đình Ông Kèo và chùa Xoài Minh. Nhóm thanh niên còn thường

tổ chức biểu diễn văn nghệ. Người dân Phước Lý ai cũng phấn khởi,

hăng hái sản xuất, học tập, tham gia công tác góp phần xây dựng quê

hương, bảo vệ chính quyền.

Ngày 23.9.1945, thực dân Pháp nổ súng ở Sài Gòn. Ngay trong

đêm này, hội nghị cán bộ toàn tỉnh Biên Hòa diễn ra tại nhà hội Bình

Trước1 do đồng chí Hà Huy Giáp, thay mặt Xứ ủy chủ trì. Hội nghị

bầu đồng chí Trần Công Khanh làm Bí thư Tỉnh ủy lâm thời, đồng

chí Hoàng Minh Châu làm Phó Bí thư, Chủ tịch Ủy ban hành chính

tỉnh; chủ trương xây dựng Trại huấn luyện du kích Vĩnh Cửu để đào

tạo cán bộ quân sự cho tỉnh; thống nhất các nội dung chuẩn bị kháng

chiến, tiến hành “tiêu thổ kháng chiến”.

Nghị quyết của Tỉnh ủy khẩn trương được triển khai. Nhơn Trạch

- Long Thành hừng hực khí thế sẵn sàng chiến đấu. Khi mặt trận Sài

Gòn - Gia Định tan vỡ, nhiều lực lượng kháng chiến ở Sài Gòn kéo

1 Nay là Nhà truyền thống thành phố Biên Hòa.

108

11.9 Page 109

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

về đứng chân ở Long Thành. Long Thành phát sinh nhiệm vụ hậu

cần. Ủy ban Hành chính quận quyết định thành lập một ban tiếp tế do

đồng chí Ba Liêm (Ủy viên tài chính quận) phụ trách, trụ sở tại chợ

Long Thành. Ban tiếp tế hoạt động tích cực phục vụ Cộng hòa và vệ

binh, cán bộ và quân dân kháng chiến đứng chân ở Long Thành; các

đoàn thể vận động đồng bào đóng góp lương thực, thực phẩm, vật

phẩm thiết yếu; chị em phụ nữ vận chuyển, nấu nướng, chăm sóc sức

khỏe cho từng bộ phận; tổ chức bếp ăn tập thể cho vài trăm người

mỗi ngày, liên tục trong cả tháng. Việc phục vụ, tiếp tế được thực

hiện tốt, nhưng công tác phối hợp hành động chưa tốt, nhất là trong

xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang. Thực tế yêu cầu thống nhất

các lực lượng vũ trang để tập trung lãnh đạo.

Cuối tháng 9, một đơn vị Cộng hòa vệ binh gồm 50 chiến sĩ với

12 súng từ vùng giáp ranh Sài Gòn - Thủ Đức rút về Long Thành

trong tình trạng chiến đấu độc lập hết đạn, lương thực. Ủy ban lâm

thời quận Long Thành tiếp nhận và quyết định sáp nhập vào lực

lượng Cộng hòa vệ binh quận; bố trí đóng quân tại Bến Cam (Phước

Thiền).

Một đơn vị do Nguyễn Văn Du và Trịnh Công Tây chỉ huy gồm

hơn 70 người và 20 súng về đóng quân rải rác vùng Phước Long, Bà

Ký và Cầu Xéo. Lại thêm một toán vũ trang do Nguyễn Văn Trực và

Lê Văn Cảnh cầm đầu về sáp nhập cùng bộ phận của Tây, Du và tự

xưng là “đệ nhị sư đoàn”1. Thành phần của các đơn vị này phức tạp;

1 Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Ủy ban hành chính Nam Bộ tại Sài Gòn

thành lập 4 đơn vị Cộng hòa vệ binh.

109

11.10 Page 110

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chiến sĩ gồm thanh niên công nhân, nông dân, học sinh yêu nước,

nhưng chỉ huy thuộc tầng lớp trung lưu, lính cũ của Nhật, Pháp nên

cách sinh hoạt và tinh thần chiến đấu không đồng bộ. Bốn tên: Tây,

Du, Trực, Cảnh bộc lộ hành vi sợ giặc, xem thường lính, sách nhiễu

dân nên nhiều chiến sĩ chán ghét, lần lượt bỏ đệ nhị sư đoàn, gia nhập

các đơn vị khác. Lực lượng đệ nhị sư đoàn rơi rụng dần, còn lại chỉ

hơn 100 quân với gần 40 súng các loại. Mặc dù được quân dân Long

Thành đón nhận, tiếp tế, nhưng nhóm Trực, Cảnh, Tây, Du ngày

càng thể hiện bản chất thổ phỉ, nhiều lần cướp bóc, tống tiền, cưỡng

bức đồng bào; uy hiếp chính quyền xã; không chịu sự lãnh đạo của

Quận ủy và Ủy ban hành chính quận; lại còn cấu kết với Lương Văn

Tương và đội Giám âm mưu tạo riêng quyền lực quân phiệt. Chúng

tùy tiện bắt thanh niên Trần Trọng Nghĩa, vu oan, rạch bụng tử hình

tại chợ quận Long Thành; lộng hành bắt bớ, chiếm đoạt tài sản của

dân; lại có âm mưu uy hiếp, bắt cóc Bí thư Quận ủy. Sau nhiều lần

cảnh báo, dàn xếp, thuyết phục không thành, cuối tháng 10.1945,

Quận ủy và Ủy ban hành chính Long Thành quyết định giải tán lực

lượng đệ nhị sư đoàn; bắt giam 5 tên Tây, Du, Trực, Cảnh, Giám;

mở phiên tòa xử công khai tại sân banh Phước Thiền, tử hình tại chỗ

Tây, Du, Trực, Cảnh; tên Giám được khoan hồng, chạy về Sài Gòn.

Vụ án xử 5 tên lãnh đạo đệ nhị sư đoàn làm trong sạch lực lượng vũ

trang, củng cố lòng tin của quân dân Long Thành đối với Chính phủ

kháng chiến.

Cuối tháng 10.1945, Long Thành được tỉnh Biên Hòa tăng cường

11 cán bộ quân sự vừa tốt nghiệp Trại huấn luyện du kích Vĩnh Cửu

110

12 Pages 111-120

▲back to top

12.1 Page 111

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

với 11 khẩu súng trường. Đây là những cán bộ quân sự cách mạng

chính quy đầu tiên của quận. Số cán bộ quân sự này đã được giao

nhiệm vụ tổ chức xây dựng trường quân chính; lớp huấn luyện quân

chính đầu tiên được khai giảng ở Hang Nai (Phước An) giữa tháng

11.1945, 16 học viên là cán bộ dân quân các xã, ấp trong toàn quận

tham dự. Trước đó lực lượng của Ban Đồng Nai với Cộng hòa vệ

binh Long Thành đã được vận động sáp nhập. Toàn bộ lực lượng vũ

trang Long Thành lúc này hợp thành hệ thống thống nhất do Quận

ủy lãnh đạo.

Cũng trong những ngày cuối tháng 10.1945, các lực lượng vũ

trang kháng chiến trong nội thành lần lượt rút về các vùng nông

thôn để bảo toàn lực lượng, chiến đấu lâu dài. Tư lệnh Dương Văn

Dương đưa bộ đội Bình Xuyên về đóng quân khắp dải Rừng Sác

Long Thành, từ Bà Trao đến Phước An, từ Thái Thiện đến Tam An.

Long Thành có thêm hơn 2.000 cán bộ, chiến sĩ với nhiều vũ khí,

máy móc được trang bị từ các công binh xưởng. Quân số tăng nhưng

nguồn lực hậu cần chưa kịp chuẩn bị, Long Thành gặp khó khăn,

cử đồng chí Võ Văn Truyện về tỉnh báo cáo tình hình, xin chi viện,

nhưng tỉnh còn khó khăn hơn, Long Thành phải nỗ lực tự quản.

Ngày 10.10.1945 Quận ủy quyết định triệu tập hội nghị cán bộ

quân dân chính Đảng tại đình Phước Kiển để hạ quyết tâm, bàn giải

pháp thực hiện chủ trương “tự lực, tự cường” của Tỉnh ủy. Kết luận

hội nghị, đồng chí Trương Minh Kỷ kêu gọi quân dân Long Thành

triệt để thi hành chỉ thị của tỉnh bằng sức lực của quần chúng ở địa

phương. Tinh thần của hội nghị được quán triệt trong toàn quận.

Nhiều sáng kiến, nhiều giải pháp được triển khai thực hiện. Phong

111

12.2 Page 112

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trào tiết kiệm, đóng góp nuôi quân được phát động sôi nổi. Dân tin

tưởng cho chính quyền kháng chiến vay, mượn tài sản để thực hiện

nhiệm vụ kháng chiến. Bộ đội đóng quân phân tán trong dân được

dân nuôi, nhường chỗ làm việc, nhường phương tiện đi lại. Bộ Tư

lệnh Bình Xuyên đóng trong nhà đồng bào Phước An, Phước Thọ,

Bà Ký, Tam Phước được dân phục vụ bếp ăn tập thể. Mỗi xã đều

tổ chức từ 30 - 40 người hỗ trợ cán bộ, chiến sĩ. Ở tất cả các xã

đều có hình thức vận động đóng góp nuôi quân; đồng bào tích cực

hưởng ứng, lương giáo, giàu nghèo đều tham gia; có người đóng góp

hàng trăm giạ lúa, hàng ngàn đồng tiền mặt để nuôi quân. Người dân

Phước An, Phước Thọ, Phú Hữu giao ghe xuồng cho bộ đội chuyển

quân; đồng bào ở Phước Long, Phước Thiền, Long Tân, Phú Hội ủng

hộ xe bò cho bộ đội vận chuyển. Trong “tuần lễ vàng”, nhiều phụ nữ

đã tháo cả cà rá (nhẫn), bông tai (hoa tai) ủng hộ kháng chiến. Trong

các đợt “tuần lễ đồng”, nhiều gia đình hiến cả lư hương, chân đèn

thờ cúng trong nhà. Phong trào tự túc tự cường ở Long Thành được

nhân dân ủng hộ nên thành công, gia tăng nội lực cho kháng chiến.

Ngày 25.10.1945 quân Pháp đánh chiếm tỉnh lỵ Biên Hòa. Quân

Nhật ở Long Thành vốn án binh bất động từ khi chính quyền về tay

nhân dân, nay giương súng gây áp lực nhằm giải tán lực lượng kháng

chiến; nói là để bảo vệ quốc lộ 15 cho xe quân Đồng minh xuống

Bà Rịa, Vũng Tàu, kỳ thực đó là âm mưu thỏa hiệp của quân Đồng

minh Anh, Ấn dọn đường cho thực dân Pháp mở rộng vùng chiếm

đóng. Trước tình hình này, Quận ủy chuyển về xã Phước Thiền, Ủy

ban hành chính đóng tại chùa Nước Nhĩ, ấp Bến Sắn; chủ trương sơ

tán bộ máy lãnh đạo kháng chiến về các xã; triển khai các phương án

đánh giặc cả Anh, Pháp, Nhật.

112

12.3 Page 113

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ngày 28.10, một đoàn xe của Anh, Pháp từ Biên Hòa đi Vũng

Tàu, bộ đội và dân quân Tam Phước, Phước Tân chặn đánh ở dốc

47, bắn cháy một xe, diệt một số lính, làm cho địch bỏ dở cuộc hành

quân rút về Biên Hòa. Trong trận này, đồng chí Nguyễn Văn Tranh,

dân quân Tam Phước hy sinh. Đó là chiến sĩ vũ trang đầu tiên ở Long

Thành hy sinh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm

lược. Ở khu vực Thành Tuy Hạ, quân Pháp cũng liên tiếp mở các

cuộc hành quân thám sát và cướp bóc các xã lân cận, nhưng chúng

đều bị lực lượng vũ trang chận đánh phải rút lui.

Sau những lần bị chặn đánh, địch ngưng hành quân, tình hình bớt

căng thẳng. Quận ủy, Ủy ban hành chính chuyển về chùa Bà Phủ

(Phước Kiển). Đồng chí Dương Bạch Mai - Trưởng đoàn thanh tra

chính trị miền Đông về kiểm tra tình hình kháng chiến Long Thành.

Sau kiểm tra, Ủy ban hành chính quận được cải tổ. Đồng chí Trịnh

Văn Dục, Bí thư Quận ủy, kiêm chức Chủ tịch Ủy ban Hình chính

quận. Phó Chủ tịch là Võ Văn Truyện (tức Hoàng Việt Hà). Đồng

chí Trương Minh Kỷ: Phó Chủ tịch kiêm ủy viên tư pháp. Đồng chí

Trịnh Văn Kính: Ủy viên chính trị. Đồng chí Huỳnh Văn Đạo: Ủy

viên quân sự. Đồng chí Lương Văn Nho: Ủy viên tài chánh. Chức

Ủy viên xã hội giao cho Nguyễn Văn Hội, Thư ký Ủy ban là Nguyễn

Văn Thai.

Vào lúc 1 giờ đêm ngày 11.11.1945, lính Nhật còn trú đóng ở đồn

binh Phước Kiển đột nhiên1 tổ chức bắt cóc đồng chí Bí thư Quận ủy

Trịnh Văn Dục và Trưởng Quốc gia tự vệ cuộc Đỗ Hữu Phú. Đây là

động thái gây hấn với chính quyền cách mạng.

1 Theo lệnh của chỉ huy Đồng minh Anh - Ấn.

113

12.4 Page 114

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Sáng ngày 12, Quận ủy Long Thành tổ chức một cuộc họp khẩn

cấp do đồng chí Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh) chủ trì, quyết định tổ

chức biểu tình toàn huyện đòi Nhật phải trả hai đồng chí Dục và Phú.

Sau cuộc họp, cán bộ tỏa ngay về các xã, vận động người dân tham

gia biểu tình. Trước sự trở mặt trắng trợn của bọn Nhật, người dân

Nhơn Trạch, Long Thành ai cũng phẫn nộ.

Mờ sáng ngày 13.11.1945, khắp các ngã đường trong huyện đã

rầm rập những bước chân người. Hơn 4.000 công nhân cao su Bình

Sơn - An Viễng và đồng bào Lộc An theo lộ 25 đi ra. Gần 5.000

người thuộc các xã dọc lộ 15 từ Thái Thiện, Tuy Long, Long An

dồn lên, từ Bến Gỗ Phước Tân, Tam Phước, An Lợi, Tam An, Thanh

Nguyên dồn xuống. Người dân ở Ông Kèo, Xoài Minh cũng hòa vào

dòng người lên đến khoảng 5.000 dân của Phước An, Phước Thọ,

Phước Long, Phước Lai, Phước Kiển theo lộ 19; Phước Thành, Long

Tân, Phú Thạnh, Mỹ Hội theo tỉnh lộ 17 hội nhập tại Phước Thiền

rồi tiến thẳng vào thị trấn. Xã nào cũng có đoàn tham gia biểu tình,

có cán bộ xã tổ chức hướng dẫn. Ngay cả Phước Khánh xa xôi, hàng

trăm đồng bào cũng theo ghe tập trung ở Phú Hữu, Phước Thành từ

chiều hôm trước để cùng đi. Những dòng người nối tiếp nhau như

nước; đến thị trấn Long Thành thì gặp bọn lính Nhật cản đường,

giựt băng rôn, níu kéo người cầm cờ, quyết cản bước đoàn biểu tình.

Đoàn biểu tình giằng co với lính Nhật, chị Nghi (bộ phận Y tế) cầm

cờ kêu gọi xông lên; đoàn người xông ào lên, giặc lui ta tiến, được

khoảng 50m thì một xe nhà binh Nhật phóng đến, thắng gấp, lính

Nhật nhảy xuống xe, giương lê cản đường, đoàn người vẫn xông tới,

114

12.5 Page 115

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lấy số đông áp đảo, khí thế như nước lũ; lính Nhật yếu thế, lùi bước,

rồi nhảy lên xe chạy đi. Đoàn người kéo đến cổng Gà, một tốp lính

Nhật đang ngồi dưới gốc cao su đứng bật cả dậy, chĩa súng lên trời

nổ nhiều phát đe dọa dừng bước, nhưng đoàn người vẫn xông tới,

tràn vào cổng, bọn Nhật chặn không được nên mới chịu tiếp chuyện,

chúng nói rằng đã đưa ông Dục, ông Phú về Biên Hòa rồi, nếu tiếp

tục tràn vào chúng sẽ nổ súng. Anh Hưởng phiên dịch; đồng chí Vũ

Hồng Phô hội ý lãnh đạo rồi lệnh cho đoàn kết thúc biểu tình, lúc đó

hơn 12 giờ trưa.

Đồng chí Bí thư Quận ủy bị địch bắt là một tổn thất lớn của cách

mạng Long Thành. Ngay sau đó, thực hiện phương châm sách lược

của Trung ương: “Đảng Cộng sản Đông dương tuyên bố tự giải tán”,

nhưng thực chất là rút vào hoạt động bí mật1. Theo chỉ thị của trên,

Đảng bộ Long Thành không còn tổ chức sinh hoạt, lại thêm một khó

khăn mới. Nhưng với tinh thần của người cộng sản, các đảng viên

vẫn tích cực hoạt động phát huy vai trò của Mặt trận Việt Minh các

cấp, lãnh đạo, đi sâu vào cơ sở vận động quần chúng. Nhờ vậy phong

trào kháng chiến trong huyện vẫn phát triển mạnh mẽ.

Thời điểm đó, một số xã thuộc địa bàn Nhơn Trạch, trong đó có

xã Phước Lý chưa có chi bộ Đảng nên sự lãnh đạo của Đảng thông

qua vai trò của Mặt trận Việt Minh và các đảng viên kỳ cựu.

Đến tháng 11.1945, cuộc vận động ủng hộ Chính phủ nuôi quân

sôi nổi phát triển khắp nơi. Lương thực, thực phẩm cung cấp cho bộ

1 Chỉ thị kháng chiến kiến quốc của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ngày

25.11.1945 “Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam” - trích văn kiện tập II - NXB

sách giáo khoa Mác - Lênin - trang 14.

115

12.6 Page 116

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đội không thiếu. Công binh xưởng có nhiều đồ đồng do dân đóp góp

để chế tạo vũ khí. Ở Phước Lý, dù đời sống nhân dân còn nghèo khó

nhưng các mẹ, các chị vẫn chắt mót, thu vén sinh hoạt gia đình để

đóng góp cho cách mạng, như mẹ Nguyễn Thị Đặng, mẹ Lê Thị Tư,

mẹ Nguyễn Thị Kiều, mẹ Nguyễn Thị Chọn, mẹ Nguyễn Thị Bảy,

mẹ Trần Thị Đường1... Trong đó, mẹ Nguyễn Thị Đặng ở ấp Ông

Kèo là hội viên Hội Mẹ chiến sĩ, luôn đi đầu trong các phong trào

đóng góp của xã cũng như vận động người thân, bà con làng xóm

tham gia... Sự đóng góp của mỗi gia đình ít hay nhiều, bằng cách này

hay cách khác đều toát lên tinh thần ủng hộ kháng chiến, tin tưởng

chính quyền kháng chiến, ấm tình quân dân cá nước.

Ở mặt trận chống giặc dốt, phong trào xóa mù chữ được phát động

gắn với công cuộc xây dựng đời sống mới ở xã Phước Lý. Các lớp

học bình dân được tổ chức trong xã bằng nhiều hình thức, việc dạy

và học diễn ra ở mọi nơi; người nhiều chữ dạy người ít chữ. Khắp

nơi đều có khẩu hiệu “toàn dân biết chữ”. Trong thanh niên Phước

Lý có phong trào “ai mù chữ không được lấy vợ, lấy chồng”. Các

bài ca cách mạng được phổ biến rộng rãi. Đội dân quân của xã cũng

được hầu hết thanh niên tham gia, Đội trưởng là Võ Quang Minh (Tư

Ngàn). Các đội viên tích cực tập luyện để bảo vệ xóm làng. Không

khí trong làng xã những ngày sau Cách mạng tháng Tám rộn ràng

tinh thần thi đua, thi đua học chữ gắn với thi đua sản xuất, bảo vệ

chính quyền non trẻ.

1 Bà mẹ Việt Nam anh hùng Trần Thị Đường là người ấp Ông Kèo, xã Vĩnh

Thanh, có hai con liệt sĩ là Châu Văn Nghe và Châu Văn Khởi. Hiện người thân

của mẹ Đường hưởng chế độ chính sách ở xã Phước An.

116

12.7 Page 117

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ngày 11.11.1945, thực dân Pháp đưa quân đóng giữ kho đạn

Thành Tuy Hạ. Quân đi hai cánh. Một cánh đổ bộ lên ngay bến

Thành Tuy Hạ, cánh kia từ bến đò qua Cát Lái, theo đường 17 đi lên.

Đi đến đâu giặc bắn ran trời đến đó. Người dân các ấp xung quanh

khu vực kho đạn Thành Tuy Hạ đều hoang mang lo lắng.

Chiếm kho đạn Thành Tuy Hạ hơn một tháng thì quân Pháp bắt

đầu càn quét làng xóm chung quanh. Ngày 19.12.1945, gần 100 tên

lính lê dương kéo đến cầu Cháy. Sáu tên lò dò theo đường xứ 1 tiến

về hướng Giồng Ông Đông. Chúng đốt một số nhà tranh ven đường,

khói lửa bốc cao ngất. Hai bên ven đường xứ, lúa cao ngang lưng,

chín vàng đồng. Đội tự vệ Phú Hữu bí mật nằm áp sát đường xứ dưới

những ruộng lúa chờ địch. Khi chúng lọt vào trận địa, tự vệ nổ súng.

Các đội viên Chín Cát, Sum, Kiên ném lựu đạn. Mấy tiếng nổ vang

lên. Bọn lính lê vứt bỏ gà vịt vừa bắt được, nằm lăn ra đất giương

súng bắn trả loạn xạ. Lũ địch ở đầu cầu Cháy lập tức nã cối vào trận

địa rồi kéo quân đến tiếp viện. Hàng trăm đồng bào già trẻ, gái trai có

mặt ở đầu giồng dưới hô vang: “Xung phong, xung phong” và hoan

hô anh em tự vệ đánh giặc mặc cho đạn địch nổ rền. Đó là lần đầu

tiên quân dân Nhơn Trạch thắng trận chống càn trước giặc Pháp tái

chiếm Thành Tuy Hạ.

Sau trận thắng chống càn ở Phú Hữu, Mặt trận Việt Minh và Ủy

ban nhân dân các xã phát động phong trào “toàn dân tham gia bảo

vệ sinh mạng và tài sản nhân dân”. Cán bộ đoàn thể phân công nhau

về các ấp vận động dân quân du kích xã lập nhiều điểm gác, phát

1 Là đường trải đá đỏ, ô tô, xe bò, xe ngựa chạy được.

117

12.8 Page 118

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

hiện giặc đi bố thì đánh mõ tre báo động dây chuyền. Nhân dân còn

được hướng dẫn đắp nền, làm chòi kín đáo cất giấu thóc lúa, đồ đạc

ở các đám bần, dừa nước ven sông rạch. Mỗi khi tiếng mõ “cốc, cốc,

cốc...” vang lên từ xóm nọ qua xóm kia, bà con lập tức chạy trốn ra

bìa rạch, ngoài đồng tùy theo hướng tiến của địch. Ai có xuồng ghe

thì chất cả gia đình xuống chèo vào rừng rậm, ai không có thì tìm bờ

bụi kín đáo ẩn nấp hoặc lội sông để trốn. Một số nơi mực nước ngầm

cao, chỉ khoét hố sâu một mét đã có nước nên khó làm hầm. Các ông

bà già ở lại để ngăn chặn giặc đốt phá nhà cửa, tài sản gia đình. Tây

bố lúc nước cạn thì dân cùng nhau lội sông, băng ruộng đầy đồng

mặc cho súng giặc nổ chát chúa. Tây rút về đồn bà con lại trở về xóm

ấp như cũ. Cuộc sống thỉnh thoảng bị đảo lộn bởi những cuộc càn

nhưng nhanh chóng trở lại bình thường.

Sau trận thua đau, quân địch ở kho đạn Thành Tuy Hạ thường đi

càn quét, bố ráp; chúng bắn người, cướp của, đốt nhà, hãm hiếp phụ

nữ. Đời sống người dân các xã xung quanh, trong đó có Phước Lý,

vô cùng khó khăn, đau thương chồng chất.

Ngày 6.1.1946, cùng với cả nước, người dân Phước Lý tham gia

bầu cử Quốc hội khóa I dù vẫn còn trong vòng vây của thực dân

Pháp, vẫn còn trong cảnh bom rơi đạn nổ. Hầu hết người dân Phước

Lý đều đi bầu, thực hiện quyền làm chủ của mình.

Ở tất cả các xã khác đều có hơn 90% cử tri lần đầu sử dụng quyền

công dân của mình bầu ra đại biểu nhân dân của chính mình. Đại

biểu Quốc hội ở tỉnh Biên Hòa trúng cử 3 đồng chí gồm: Hoàng

Minh Châu (tức Nguyễn Thành Vĩ), Dương Bạch Mai và Điểu Xiển.

118

12.9 Page 119

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Sau bầu cử là các cuộc mít tinh mừng thắng lợi, biểu dương lực

lượng, tinh thần, tình cảm của quân dân Long Thành cùng cả nước

hướng về Chính phủ đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thực dân

Pháp chứng kiến việc này căm tức nhưng không làm sao ngăn được,

dự báo làn sóng cách mạng ở địa phương sẽ bừng dậy, lan rộng,

giáng đòn mạnh mẽ hơn vào mưu đồ xâm lược của chúng những

năm tiếp theo.

2. Chống lấn chiếm vùng kháng chiến

Quân dân Long Thành đã góp phần vào thắng lợi của cả nước bầu

ra Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Với

thắng lợi này, công cuộc kháng chiến chống Pháp dưới sự lãnh đạo

của Đảng đã có Nhà nước hợp hiến điều hành, có Chính phủ thống

nhất chỉ huy, làm tăng uy thế chính nghĩa và tính pháp lý trên thế

giới. Kết quả bầu cử là căn cứ để khẳng định Nhà nước Việt Nam

Dân chủ Cộng hòa có tính chất hợp pháp, dân chủ - nhà nước của

dân, do dân và vì dân, được quốc dân giao phó trọng trách điều hành

đất nước, tổ chức toàn dân kháng chiến kiến quốc, giải quyết mọi

quan hệ của Việt Nam trên trường quốc tế. Chủ tịch Hồ Chí Minh

khẳng định Quốc hội khóa I là: “Kết quả của sự hy sinh, tranh đấu

của tổ tiên ta, nó là kết quả của sự đoàn kết anh dũng phấn đấu của

toàn thể đồng bào Việt Nam ta, sự đoàn kết của toàn thể đồng bào

không kể già, trẻ, lớn, bé, gồm tất cả các tôn giáo, tất cả các dân

tộc trên bờ cõi Việt Nam đoàn kết chặt chẽ thành một khối, hy sinh

không sợ nguy hiểm tranh lấy nền độc lập cho Tổ quốc”1.

1 Phát biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong kỳ họp thứ nhất của Quốc hội

Khóa I, ngày 2.3.1946.

119

12.10 Page 120

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Theo lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, kết quả thắng lợi của bầu

cử Quốc hội là đóng góp của cả nước và cả nước cùng ra sức bảo

vệ thành quả ấy, trong đó có sự góp phần của quân dân Long Thành

- Nhơn Trạch. Từ đây, công cuộc kháng chiến của quân dân Long

Thành - Nhơn Trạch bước sang một giai đoạn mới với tư thế mới.

Sau bầu cử thắng lợi, Quận ủy xác định nhiệm vụ trọng tâm tiếp theo

là tăng cường lãnh đạo, củng cố các tổ chức đảng ở cơ sở, mở rộng

mặt trận đoàn kết toàn dân, phát triển lực lượng vũ trang thống, đánh

thắng mọi cuộc càn quét, lấn chiếm của địch.

Ngày 23.9.1945, thực dân Pháp xâm lược nước ta lần thứ hai.

Trước thành quả đạt được của cách mạng, thực dân Pháp càng lo

lắng, càng điên cuồng tổ chức nhiều cuộc hành quân đánh chiếm

vùng kháng chiến. Long Thành đang là vùng độc lập, là cái gai trước

mắt và là hiểm họa lâu dài buộc quân Pháp tập trung quân lực để đánh

chiếm. Đoán biết ý đồ của địch, Quận ủy lãnh đạo toàn hệ thống xây

dựng kế hoạch chiến đấu, thực hiện “tiêu thổ kháng chiến”, chiến

tranh nhân dân, kết hợp lối đánh du kích với chủ động tiến công địch.

Ở các xã, đồng bào tự dỡ nhà rút vào rừng lập làng kháng chiến. Các

tổ thanh niên tình nguyện cùng dân quân tháo dỡ công sở, đình miễu,

cất giấu tài sản công quyết không để địch chiếm giữ biến thành công

cụ tấn công quân kháng chiến. Vì vậy, những nơi giặc Pháp chiếm

được gần như là vườn không nhà trống, không còn gì để cướp phá,

không có thóc lúa để làm quân lương.

Ngày 20.1.1946 (nhằm 18 tháng Chạp), quân Pháp bắt đầu nổ

súng. Từ hướng Biên Hòa, quân Pháp nhiều đợt hành quân thăm dò

trên tuyến quốc lộ 15, sau đó ngày 23.1 chúng tổ chức một đại đội

120

13 Pages 121-130

▲back to top

13.1 Page 121

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lính Âu Phi có xe thiết giáp yểm trợ tiến về Long Thành, đến Dốc

47 thì bị một đơn vị bộ đội chặn đánh. Hai bên nổ súng tới gần trưa,

quân Pháp rút về Biên Hòa, bỏ dở cuộc hành quân.

Ngày 25.1.1946, từ Biên Hòa, quân Pháp tiếp tục tấn công Long

Thành - Nhơn Trạch, tổ chức cuộc hành quân nhiều mũi theo các

hướng sông Lòng Tàu, lộ 17, 19 và quốc lộ 15 hòng bao vây, chia

cắt, tiêu diệt các lực lượng kháng chiến, chiếm đóng quận Long

Thành. Lúc đó đồng bào chuẩn bị đưa ông Táo về Trời thì tiếng súng

tấn công của giặc Pháp nổ vang. Giặc Pháp đánh vào Long Thành từ

3 hướng với ý định nhanh chóng thôn tính địa bàn chiến lược này.

Một cánh quân Pháp từ Biên Hòa đổ vào khu vực Tam Phước, Tam

An; cánh thứ hai tập kích khu vực Long Tân, Phú Thạnh; từ Sài Gòn,

một tiểu đoàn khác vượt bến phà Cát Lái tấn công Nhơn Trạch ở phía

Tây. Tàu giặc còn qua ngõ căn cứ Thành Tuy Hạ chạy dọc theo sông

Đồng Nai, bắn đại bác lên bờ hỗ trợ cho bộ binh.

Cánh quân từ Biên Hòa gồm một tiểu đoàn Âu Phi có xe bọc

thép mở đường rầm rộ theo quốc lộ 15 tiến xuống Long Thành. Đến

Dốc 47, lọt vào trận địa phục kích của bộ đội và dân quân Phước

Tân, Tam Phước. Trận đánh kéo dài tới nửa buổi sáng. Địch đông,

vũ khí mạnh, bắn trả dữ dội rồi tràn qua. Bộ đội cùng dân quân hai

xã phải rút khỏi trận địa, băng qua đồng Long Điền về Bến Cam

(Phước Thiền) chốt lại. Quân Pháp đến An Lợi lại bị chặn đánh. Lực

lượng kháng chiến ở đây có một phân đội giải phóng quân Long

Thành. Anh em vừa nổ súng, vừa dùng lựu đạn đánh diệt một số

địch. Nhưng ta không giữ trận địa được lâu vì thiếu đạn. Địch tràn

vào An Lợi, Tam An đốt phá.

121

13.2 Page 122

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Gần trưa, quân Pháp chiếm được thị trấn Long Thành, đặt cối 60

li và 81 li bắn dọc theo quốc lộ 15. Sau đó chúng tiếp tục tấn công để

hợp quân với các cánh khác. Một mũi quân giặc theo lộ 15 đến ấp Bà

Ký (xã Long Phước) thì phải cụm lại vì bị chặn đánh quyết liệt suốt

từ xã Long An xuống.

Mũi quân Pháp thứ hai tiến theo phía Tây quốc lộ 15 xuống lộ

17, tới Bến Cam cũng phải quay lui, co cụm lại tại xã Phước Thiền

vì bị chặn đánh, thương vong lớn. Trên đoạn đường từ ngã ba Cầu

Xéo đến Bến Cam, quân Pháp đã tổn thất hàng chục tên. Không tiến

được, chúng đặt súng cối tại chợ Phước Thiền bắn liên tục vào các xã

xung quanh. Buổi trưa và buổi chiều, máy bay phóng pháo đến ném

bom, bắn phá các xã dọc lộ 19. Nhiều đám cháy bùng lên ở Phước

Kiển, Phước Lai, Phước Long.

Cánh quân từ Cát Lái qua chia làm hai mũi. Mũi thứ nhất theo

đường Phước Lý, phối hợp với lực lượng đổ quân ở khu vực Thành

Tuy Hạ tiến đến Long Tân thì đụng đơn vị bộ đội đóng ở khu vực

này. Bộ đội cùng dân quân 3 xã: Long Tân, Phú Thạnh, Phú Hội chặn

đánh giặc cả ngày 25.1. Phụ nữ xã Phú Thạnh suốt ngày hôm ấy thay

phiên nhau chuyển gạo nấu cơm cho bộ đội, dân quân đánh giặc.

Địch chết và bị thương gần một đại đội, nhưng quân ta cũng hết đạn.

Bộ đội phải cắt rừng về Phước An trong đêm. Sáng hôm sau quân

Pháp tiến tới Phú Hội thì co cụm lại.

Mũi thứ hai của quân Pháp theo lộ 19 tới Xoài Minh bị bộ đội

Bình Xuyên do Dương Văn Dương chỉ huy cùng giải phóng quân

Long Thành chặn đánh. Suốt ngày 25.1, quân Pháp tiến được không

đầy 10 cây số. Đến sáng 26.1, chúng phải rút lui ở một số nơi, nhưng

122

13.3 Page 123

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

vẫn quyết chiếm bằng được một số khu vực xung yếu quanh căn cứ

quân sự Thành Tuy Hạ.

Chiều ngày 26.1, tiếng súng lắng dần. Hai ngày chiến đấu ác liệt

ở Long Thành trôi qua. Quân Pháp chiếm được nội thị Long Thành

và một số nơi xung yếu quanh Thành Tuy Hạ, chịu tổn thất lớn, chưa

đạt mục đích tái chiếm. Quân ta chiến đấu anh dũng, chặn địch trên

tất cả các mũi, làm chủ được vùng nông thôn, bảo vệ được các căn

cứ, làm thất bại âm mưu chia cắt của địch, có một số thương vong

nhưng đạt được thắng lợi cơ bản về tinh thần kháng chiến, nghĩa tình

quân dân và phối hợp các lực lượng. Địch bị giáng đòn nặng nề, hơn

100 tên lính Âu Phi bị chết, gần 100 tên khác bị thương, nhiều khí

tài bị phá hủy. Quân ta thiệt hại lớn: 300 đồng bào, cán bộ chiến sĩ

hy sinh, trong đó có một chiến sĩ ở ấp Ông Kèo là Trương Văn Bình;

gần 400 người khác bị thương, 20 chiếc ghe của liên quân Bình

Xuyên bị đánh đắm, ba kho gạo (mỗi kho 5 tấn) bị cháy. Ở một số xã

như: Phước Lý, Phú Thạnh, Long Tân, khi quân Pháp đổ bộ vào làng

thì một số người dân, trong đó chủ yếu là người già và trẻ em đã đi

tránh nạn, nhưng chúng bộc lộ bộ mặt dã man tàn ác của quân cướp

nước, bắn giết bừa bãi đồng bào vô tội còn ở lại, đốt cháy cả trăm

căn nhà của người dân. Chúng bắt bớ một số người tình nghi, trong

đó có đồng chí Nguyễn Văn Liềm bị bắt đưa về giam giữ tại Khám

lớn Biên Hòa 25 ngày, đánh đập tra khảo tàn nhẫn.

Tại Sở chỉ huy bộ đội Bình Xuyên ở Phước An, một cuộc họp

gồm các đồng chí lãnh đạo huyện và các đơn vị bộ đội trong huyện

được tổ chức, dưới sự chủ trì của Tư lệnh Dương Văn Dương. Hội

nghị đã đánh giá cao tinh thần chiến đấu và phục vụ chiến đấu của bộ

123

13.4 Page 124

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đội, chính quyền và nhân dân trong huyện, đồng thời phổ biến lệnh

của Khu bộ trưởng Nguyễn Bình: chuyển một bộ phận bộ đội Bình

Xuyên về chiến trường Bến Tre.

Chấp hành mệnh lệnh của Khu bộ Khu 7, sau ngày 26.1, các đơn

vị bộ đội từ các xã dọc đường 15, 17 và 19 lần lượt rút về Phước An,

tổ chức lại lực lượng, tách riêng một bộ phận trang bị gọn nhẹ lên

đường đi Khu 8 dưới sự chỉ huy trực tiếp của Dương Văn Dương. Bộ

đội ra đi trong lúc tình hình đang căng thẳng, nhưng quận vẫn đảm

bảo cung cấp được 20 ghe lớn chở quân, 6 tấn gạo và 20 ngàn đồng

Đông Dương cho các đơn vị chiến đấu.

Trong thời gian này, giặc Pháp bắt đầu củng cố vị trí đóng quân

các nơi chúng mới chiếm được. Tại thị trấn Long Thành, chúng xây

dựng một đồn lớn gọi là chi khu quân sự gồm một đại đội Âu Phi

do tên đại úy Rebone chỉ huy. Chúng đưa Tô Hàm từ Biên Hòa về

làm quận trưởng hành chánh để tổ chức chính quyền bù nhìn trong

huyện. Ở An Lợi, Tam An, Phước Nguyên, Phước Lý, Phú Thạnh,

Phú Hội, Phước Thọ, Phước Long, Bà Ký, Phước Thiền địch đều

đóng bót. Mỗi bót khoảng một trung đội Âu Phi do một thiếu úy hoặc

một trung úy Pháp chỉ huy. Riêng tại Phú Thạnh, do vị trí hiểm yếu

và để bảo vệ kho đạn khu căn cứ Thành Tuy Hạ, địch đóng bót dày

đặc, lại thêm nhiều tua1. Ở Phước Lý, địch xây dựng 2 bót ở Xoài

Minh và Ông Kèo.

1 Tua: tháp canh bằng gạch hoặc đá dày từ 0,6-0,8m, cao từ 10-12m, có ba

tầng lỗ châu mai và đài quan sát. Đây là hệ thống tháp canh do tướng Pháp

De Latour cho xây dựng để bảo vệ các đường giao thông của địch và chia cắt

đường giao thông của ta, gây khó khăn rất lớn cho ta về vận chuyển lương

thực, vũ khí.

124

13.5 Page 125

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Sau khi có chỗ đóng quân, từ thượng tuần tháng 2.1946, địch liên

tiếp mở các cuộc hành quân lùng sục ra các vùng xung quanh cướp

phá đồ đạc của dân, lùng bắt cán bộ Việt Minh, bắt lính và từng bước

thành lập bộ máy tề xã nhằm ổn định khu vực chiếm đóng. Chính

quyền kháng chiến non trẻ tại các xã Phước Tân, Tam An, An Lợi,

Phước Nguyên, Phú Thạnh và thị trấn Long Thành vừa mới thành

lập hầu như tan rã, chỉ còn một vài đồng chí trung kiên bám trụ. Lực

lượng Bình Xuyên phải chuyển công binh xưởng vào sâu trong khu

Rừng Sác. Một số đơn vị nhỏ vẫn đóng trong khu vực Lòng Chảo.

Các cơ quan huyện cũng rút về các xã dọc lộ 19 từ Phước Lai đến

Phước An.

Trong khi lực lượng vũ trang Bình Xuyên của Dương Văn Dương

chuyển xuống Bến Tre thì địch nống ra chiếm đóng, từ đó thực hiện

các cuộc càn quét khắp nơi, mỗi lần càn bố chúng thực hiện ba sạch:

đốt sạch, phá sạch, giết sạch.

Quận rút một số cốt cán đội tự vệ chiến đấu các xã thành lập bộ

đội địa phương tập trung. Cấp trên nhận định: các lực lượng tỉnh tăng

cường về huyện Long Thành hoạt động khá đông, sớm muộn gì địch

cũng rút khỏi vùng ta. Đúng như lãnh đạo phán đoán, quân địch bắt

đầu có nhiều biểu hiện hoang mang lo sợ. Sáng 20.6.1946, địch rút

bỏ Tua 8 ở ấp Cầu Sắt. Nhân dân trong vùng kéo đến đập tan Tua 8.

Theo đó, tại các tua, bót ở Phước An, Phước Thọ, Ông Kèo, Xoài

Minh địch cũng rút quân bỏ chạy. Quân ta làm chủ một vùng rộng

lớn từ rừng giồng đến Rừng Sác bao la.

125

13.6 Page 126

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

3. Củng cố, phát triển lực lượng kháng chiến

Quân Pháp chiếm đóng Long Thành, tăng cường bố phòng giữ

vị trí quan trọng, đóng đồn bót khắp nơi để kiểm soát các tuyến lộ.

Quận ủy chỉ đạo cố gắng duy trì các hoạt động trong vùng tự do. Lớp

Mặt trận Việt Minh ở Phước An vẫn mở mỗi khóa 7 ngày cho cán bộ

các xã và bộ đội. Mặt khác, quận chủ trương chia nhỏ một số xã lớn

để tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên lạc và lãnh đạo phong trào cơ

sở. Theo đó, các xã được chia: Phước Hiệp chia thành 2 xã Phước

Long, Phước Thọ; Phước Kiển thành 2 xã Phước Kiển, Phước Mỹ;

Phú Hữu thành 2 xã Phú Hữu, Phước Thành; Phú Hội thành 2 xã Phú

Mỹ, Mỹ Hội; Long Phước thành 2 xã Tuy Long, Tập Phước; Phước

Thiền thành 2 xã Phước Thiền và Long Đức.

Cùng với việc chia xã, Ủy ban quận cho đào số súng mà Nguyễn

Tam Nguyên chôn giấu trước đây, nhanh chóng tập hợp lại lực lượng

giải phóng quân, giao cho Huỳnh Văn Đạo làm trung đội trưởng,

Nguyễn Văn Lung làm trung đội phó, biên chế thành ba phân đội.

Lực lượng Tự vệ cuộc (tiền thân của lực lượng Công an) được củng

cố lại và tổ chức thêm một công binh xưởng của ngành tại Phước An.

Tiếp đó, ngày 20.2.1946, các đồng chí lãnh đạo quận tổ chức một

cuộc họp tại Phước Long, phân tích tình hình và quyết định chia địa

bàn Long Thành thành 4 khu1 để thuận tiện trong việc chỉ đạo, liên

lạc. Các khu được phân chia như sau:

1 “Khu ủy” là tên cơ quan lãnh đạo từng khu vực do huyện tự phân chia trong

năm 1946.

126

13.7 Page 127

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Khu I gồm 7 xã dọc lộ 17 từ Phước Thiền tới Phước Lý, do đồng

chí Trương Minh Kỷ phụ trách.

- Khu II gồm 5 xã dọc lộ 19 từ Phước Kiển tới Phước Thọ, do

đồng chí Huỳnh Văn Đạo và Võ Văn Truyện phụ trách.

- Khu III gồm 4 xã thuộc Rừng Sác: Phước An, Phước Khánh,

Phước Thành, Phú Hữu và hai ấp Xoài Minh, Ông Kèo, do đồng chí

Trịnh Minh Kính phụ trách.

- Khu IV gồm tất cả các xã dọc đường 15 từ Thái Thiện tới Phước

Tân, kể cả các sở cao su, do đồng chí Lương Văn Nho phụ trách.

Cơ quan lãnh đạo các khu được gọi là khu ủy. Các khu ủy có trách

nhiệm chỉ đạo trực tiếp và toàn diện phong trào kháng chiến trên địa

bàn (và làm cả nhiệm vụ chính quyền cơ sở). Phương thức hoạt động

của khu ủy được quy định là cơ động, bám địa bàn, không cần trụ sở.

Mỗi tháng các khu trưởng chỉ tập trung một lần ở Phước An để báo

cáo và trao đổi công tác.

Hội nghị Phước Long còn đề ra chủ trương xây dựng và củng cố

lực lượng tự vệ chiến đấu các xã. Giải phóng quân Long Thành được

phân về mỗi khu một phân đội, phối hợp với Tự vệ cuộc bảo vệ khu

ủy, hỗ trợ xã xây dựng lực lượng để đánh địch.

Việc thành lập các khu và giao quyền lãnh đạo toàn diện cho khu

ủy là một chủ trương xử lý tình thế phù hợp, đã tạo nên một bước

chuyển quan trọng cho phong trào kháng chiến trong toàn quận. Các

lực lượng phân tán hợp lý tránh được tổn thất. Thông qua các khu

ủy, quận ủy đã luôn bám sát tình hình địa phương, trực tiếp lãnh đạo

từng xã và chủ động phát huy được thế mạnh từng vùng.

127

13.8 Page 128

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Sự có mặt thường xuyên của các đồng chí lãnh đạo quận và lực

lượng giải phóng quân trên mọi địa bàn đã có tác dụng động viên và

hỗ trợ rất lớn cho phong trào quần chúng ở các xã. Chỉ trong một thời

gian ngắn cuối tháng 2, đầu tháng 3.1946, chính quyền các xã bị tan

rã trước đây lại được củng cố.

Đến tháng 11.1946, đội tự vệ chiến đấu các xã được bổ sung lực

lượng, đổi thành đội dân quân du kích xã. Trong mấy tháng địch tạm

chiếm, cán bộ, chiến sĩ tự vệ và nhân dân bước đầu được trui rèn

thử thách trong máu lửa. Đội du kích xã Phước Lý cũng ra đời trên

nền tảng của Đội dân quân tự vệ trước đây, do Võ Văn Minh (Võ

Quang Minh) làm Xã đội trưởng, các đội viên du kích dao động từ

10-12 người đều là thanh niên của xã, như: Hồ Văn Phẩm, Nguyễn

Văn Phúc, Nguyễn Văn Quận, Trần Đắc Thắng, Nguyễn Văn Nghĩa,

Đặng Văn Tông, Đặng Văn Đại, Cao Văn Thôi...

Sau 16 tháng quật khởi, quân dân Long Thành - Nhơn Trạch cùng

cả tỉnh, cả Nam Bộ đương đầu với âm mưu của thực dân Pháp, ngăn

cản bước chân tái xâm lược, xây dựng cơ sở đảng, thống nhất các

lực lượng vũ trang, mở rộng mặt trận Việt Minh, phát động phong

trào quần chúng, tổ chức các hoạt động kháng chiến, chiến đấu anh

dũng gây tổn thất lớn cho quân thù, hoàn thành các nhiệm vụ Xứ ủy,

Tỉnh ủy giao, thực hiện tốt công tác bầu cử Quốc hội. Đến thời điểm

tháng 12.1946, căn bản các nhiệm vụ đều hoàn thành, tạo thế và lực

cùng cả nước bước vào giai đoạn toàn dân kháng chiến theo lời của

Chủ tịch Hồ Chí Minh.

128

13.9 Page 129

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

II. CÙNG CẢ NƯỚC KHÁNG CHIẾN TOÀN DÂN, TOÀN

DIỆN

Sau khi những nỗ lực đàm phán với thực dân Pháp để cứu vãn

hòa bình không thành, sáng ngày 20.12.1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh

cho truyền thanh “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, nội dung

đã chuẩn bị từ đêm trước. Lời kêu gọi như tiếng kèn xung trận làm

nức lòng quân dân cả nước: Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải

nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp

càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa. Chúng ta thà

hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không

chịu làm nô lệ. Chúng ta phải đứng lên! Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất

kỳ người già, người trẻ không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ

là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ

quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm

thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân

Pháp cứu nước.

Tiếng kèn xung trận ấy thôi thúc quân dân Long Thành vốn đã đi

được một chặng đường dài chống thực dân Pháp nay hòa nhịp cùng

cả nước kháng chiến toàn dân, toàn diện. Nhiệm vụ của Đảng bộ

Long Thành lúc này là tiếp tục lãnh đạo toàn Đảng bộ, chính quyền,

mặt trận, lực lượng vũ trang củng cố tổ chức, huy động các nguồn

lực xây dựng đời sống kháng chiến, căn cứ kháng chiến, nâng cao

thực lực chiến đấu, đánh bại âm mưu của địch, bảo vệ quê hương,

chia lửa với chiến trường cả nước.

129

13.10 Page 130

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Thực hiện nhiệm vụ được Tỉnh ủy giao, Quận ủy chủ trương xây

dựng địa bàn, bố trí lại lực lượng cho phù hợp tình hình mới. Theo

hệ thống chỉ huy lực lượng vũ trang, Long Thành tổ chức 4 liên thôn

mang số 11, 12, 13, 14. Liên thôn 13 gồm các xã: Bình Thạnh, Phước

Lý, Phú Hữu, Phước Thành, Phước Khánh. Ông Lê Xuân Lịch chỉ

huy đội du kích liên thôn, ông Châu Thành Phát là chỉ huy phó. Mỗi

liên thôn tổ chức một trung đội du kích hoạt động ở các xã, làm chỗ

dựa cho chính quyền và các đoàn thể.

Phước An được xem là địa bàn có ý nghĩa chiến lược. Từ tháng

12.1946, Phước An đã là nơi đứng chân của các cơ quan quận Long

Thành và nhiều đơn vị thuộc Sài Gòn - Chợ Lớn, Nhà Bè, Thủ Đức.

Tại đây, Chi đội 10 Biên Hòa thành lập tháng 6.1946, chính thức trở

thành Đại đội C thuộc Vệ quốc đoàn Long Thành do Lương Văn

Nho chỉ huy. Phước An trở thành căn cứ kháng chiến của quận và

nhiều đơn vị của tỉnh, khu. Do tính chất chiến lược của vùng đất

này, ngay từ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Bộ, lực lượng

Bình Xuyên đã chọn Phước An làm căn cứ đóng quân của liên quân

Hoàng Thọ, Chi đội 7, Chi đội 6, bộ đội Sài Gòn - Chợ Lớn.

Phước An là vùng đất ở phía nam của huyện Nhơn Trạch, nằm

dọc theo tỉnh lộ 19 trên chiều dài 13km, diện tích tự nhiên 10.997

hecta, địa hình phức tạp, có địa thế, vị trí tự nhiên rất thuận lợi để

trở thành căn cứ kháng chiến. Phía Bắc Phước An là một vùng rừng

giồng bạt ngàn, rậm rạp rộng lớn nối liền với dải rừng Lòng Chảo1

1 Có người giải thích: Tên gọi là Lồng Chảo vì địa hình giống như cái chảo

úp hình chiếc lồng, quen gọi là Lòng Chảo.

130

14 Pages 131-140

▲back to top

14.1 Page 131

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hàng chục ngàn hécta. Trong rừng giồng có hàng trăm đường mòn,

đường đất, từ đó có thể bí mật vượt qua các trục lộ 19, 17, 15 để về

Hắc Dịch, về Chiến khu Đ hay Bà Rịa, Xuân Lộc. Phía Nam Phước

An là Rừng Sác bao la, với những rạch, tắc chằng chịt có thể dễ dàng

liên hệ với Nhà Bè, Sài Gòn, Gò Công, Bến Tre hay ngược lên Vũng

Tàu. Rừng Sác Long Thành nối liền Rừng Sác Duyên Hải - Cần Giờ

thành một dải liên tục, dung trú các lực lượng bộ đội Bình Xuyên

của Dương Văn Dương, Dương Văn Hà, Mai Văn Vĩnh lừng lẫy

một thời, ngoài ra còn cơ quan quân giới Nam Bộ, quân y, quân nhu

và nhiều lực lượng vũ trang khác. Các cơ quan xã Phước Đức cũng

đóng ở đây.

Thực hiện sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Biên Hòa về xây dựng căn cứ

kháng chiến, phát triển du kích chiến tranh, tháng 1.1947, Ủy ban

hành chính kháng chiến, Mặt trận Việt Minh và các đoàn thể quận

Long Thành đã về đứng chân xây dựng căn cứ ở Phước An. Trụ sở

của các cơ quan là những căn nhà lá dừa nước gọn gàng trải dài từ

rẫy thơm đầu sân banh ấp Bàu Bông đến xóm Ngọn, trên phía rừng

giồng, cách lộ 19 từ 30 - 50m. Các cơ quan chỉ huy và các đơn vị

của liên chi Bình Xuyên kể cả quân y viện và công binh xưởng, cũng

chuyển về đóng quân ở nam lộ 19, trong Rừng Sác Phước An, Ba

Doi1 (Phước Đức). Sau đó, khoa Quân giới Nam Bộ được Bộ Tư

lệnh Nam Bộ điều từ miền Tây về lập các phân xưởng sản xuất vũ

khí ở Đồng Ông Trúc. Căn cứ của các đơn vị đều được xây dựng qui

mô, có bến ghe, vọng gác, phòng tuyến chống địch, bãi tập để huấn

1 Có tài liệu ghi là Ba Gioi.

131

14.2 Page 132

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

luyện quân sự. Ủy ban kháng chiến quận Long Thành cũng đóng ở

rừng giồng, ấp Bà Trường, xã Phước An.

Đời sống ở Chiến khu Phước An rất đông vui, hàng trăm ngôi nhà

mới theo cùng một kiểu: một mái hai chái mọc lên khắp khu vực Bà

Trường, Bàu Bông, Vũng Gấm. Giữa những vườn cây trái xanh tươi,

hai bên đường 19 nhà cửa san sát, ban đêm đèn măngxông thắp sáng

rực. Bộ đội, cán bộ, đồng bào nam nữ thanh niên đi lại nhộn nhịp.

Bộ đội và dân quân gỡ một khung nhà bằng sắt ở sở Bàu Lòng, đem

về Phước An lắp làm chợ, bà con thường gọi là chợ sắt Phước An,

nằm trên phía rừng giồng ấp Chợ, cách đường 19 chừng 50 m, dưới

những lùm cây râm mát. Chợ có đủ thứ hàng quán, nhân dân buôn

bán tấp nập cả ngày lẫn đêm, có cả “Quán cơm bình dân” do bộ phận

Kinh tài huyện tổ chức bán giá rẻ phục vụ cán bộ và nhân dân qua lại

công tác. Các cửa hiệu may đồ, chụp hình, đóng giày dép, cặp, xắc

cốt, vải vóc các loại và thuốc tây đều có. Cá, tôm, cua, mắm từ các

ấp thuộc khu vực Rừng Sác, xa hơn nữa thì từ Cần Đước, Cần Giuộc,

Nhà Bè theo ghe tới. Hoa quả, trái cây mùa nào thức đó được nhân

dân từ Long Tân, Phú Hội, Phú Thạnh, Phước Thiền đưa về Phước

An, góp phần cung cấp lương thực, thực phẩm cho kháng chiến.

Thời điểm này, nhân dân các xã ở Long Thành - Nhơn Trạch sử

dụng hai loại tiền khác nhau. Ở những xã thuộc khu vực căn cứ kháng

chiến, như Bàu Bông, Vũng Gấm, Phước An, người dân sử dụng

“tiền Cụ Hồ”, tức tiền do Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

phát hành, trên một mặt tờ tiền có in hình Chủ tịch Hồ Chí Minh nên

thường gọi là “tiền Cụ Hồ”. Người dân vùng kháng chiến thường nói

với nhau “Chỉ cần nhìn thấy râu Cụ Hồ là tiền còn xài được”. Những

132

14.3 Page 133

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

xã thuộc vùng địch chiếm đóng thì sử dụng “tiền Đông Dương” do

Pháp lưu hành. Điều thú vị là hai loại tiền tệ này lưu hành song song,

có giá trị như nhau và có thể quy đổi lẫn nhau được.

Thuyền bè Sài Gòn, Chợ Lớn, Phú Xuân, Phước Khánh, Phú

Hữu... tấp nập tới lui. Lúa gạo, các nhu yếu phẩm, thuốc men từ đô

thành buôn ra, chở tới đây rồi chuyển cho các lực lượng cách mạng

Rừng Sác. Xã Phước Khánh có lúc hình thành “chợ Sài Gòn mới” ở

vùng Rạch Bàng - Chà Là. Gần một trăm cơ quan lớn nhỏ các huyện,

các xã của Long Thành, Thủ Đức, nhiều đơn vị bộ đội đóng ở rừng

giồng ven hai trục lộ 17 và 19 quanh Lòng Chảo.

Tại Xoài Minh, bộ đội Hoàng Thọ (thuộc bộ đội Khu 7) về đóng

quân hỗ trợ cho địa phương tác chiến, được nhân dân hết lòng ủng

hộ. Như ông Nguyễn Văn Lãnh (Cả Lãnh) đã nhận nuôi 1 trung đội ở

nhà mình, mỗi khi bộ đội, du kích chuẩn bị xuất quân chiến đấu ông

gọi con cháu mổ heo để “tụi nó ăn lấy sức mà đánh Tây”, nếu thắng

trận trở về ông còn cho mổ bò để khao quân. Thời điểm đó một con

heo có thể đổi được 5 tạ thóc, vậy mà gia đình ông Cả Lãnh đã ủng

hộ bộ đội 5 con bò, 10 con heo cùng hàng chục tấn thóc; hai người

con của ông Cả Lãnh là Nguyễn Khắc Bích (Năm Bích, còn có tên

là Bảy Sanh), Nguyễn Khắc Sung (còn có tên là Nguyễn Khắc Tòng,

hay Tám Tòng) sau này cũng tham gia kháng chiến. Các gia đình

khác cũng hỗ trợ theo khả năng của mình, như gia đình bà Cao Hồng

Quê nhận nuôi dưỡng thương binh, cung cấp thuốc men...

Cuối năm 1947, phong trào cắm cọc chống Tây nhảy dù và ngăn

tàu giặc trên sông phát triển sâu rộng. Hàng ngàn lượt nam nữ thanh

133

14.4 Page 134

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

niên, cán bộ chiến sĩ, dân quân du kích và nhân dân huyện Long

Thành thi đua cắm cọc khắp các cánh đồng: đồng Lớn, đồng xóm

Ngọn, đồng Gò Cát...

Về phía địch, đến đầu năm 1947 dù đã tăng cường quân sự nhưng

chúng vẫn chưa thể chiếm đóng hoàn toàn được quận Long Thành,

phạm vi quản lý của chính quyền và các ban hội tề do Pháp dựng lên

chưa rộng, kể cả tại một số vùng địch tạm chiếm. Trong năm 1947,

địch hung hăng tấn công, đánh phá ta nhiều mặt để làm suy yếu

phong trào kháng chiến. Thực hiện chủ trương cổ điển “dùng người

Việt đánh người Việt”, thực dân Pháp dùng bọn Cao Đài phản động

đóng bót ở Cát Lái, Câu Kê, Phú Thạnh, Long Tân, Phước Lý. Tàu

địch tăng cường kiểm soát sông Lòng Tàu nhằm chia cắt các căn

cứ kháng chiến, phá thế liên hoàn với chiến khu Rừng Sác và cao

nhất là đẩy mọi lực lượng kháng chiến ra khỏi địa bàn huyện Long

Thành để tăng cường bảo vệ đầu não Sài Gòn. Các lực lượng thủy

quân Pháp, đặc cảnh miền Đông P.S.E. kết hợp máy bay và lính các

đồn bót Nhà Bè, Phú Xuân càn bố sâu vào các sông rạch Rừng Sác.

Đến giữa năm 1947, địch tiến hành gom dân về quanh các đồn bót

và trục lộ giao thông quốc lộ 15, lộ 17, tiến hành càn quét liên tục.

Chính quyền kháng chiến vận động nhân dân chống lại, đòi trở về

đất cũ sản xuất. Tuy nhiên, với sự kiểm soát, lùng sục gắt gao của

địch, tuyến đường liên lạc giữa Long Thành với tỉnh Biên Hòa bị cắt

đứt, liên lạc giữa xã với quận, xã với xã rất khó khăn. Nguyễn Tam

Nguyên, trung đội trưởng giải phóng quân Long Thành và một số

người dao động trong đơn vị chôn súng, trốn đi nơi khác sinh sống.

134

14.5 Page 135

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Nguyễn Văn Chỏi, Chủ nhiệm Việt Minh bỏ chạy. Những phần tử là

con cháu hội tề, phú nông và một số cán bộ trong Ủy ban hành chánh

các xã, ấp mất tinh thần cũng bỏ việc, lánh đi nơi khác.

Tuy nhiên, dù gặp nhiều khó khăn, quân dân Long Thành - Nhơn

Trạch vẫn kiên cường đánh địch. Năm 1947, lực lượng du kích liên

thôn 12 qua công tác binh vận đã đánh úp đồn Phú Hội, bắt sống toàn

bộ trung đội địch thu 27 súng các loại, nhiều đạn và lựu đạn. Trước

đó, trận đánh cầu Lò Rèn1 (vào năm 1946) ở ấp 2, Phước Long, do bộ

đội Mai Văn Vĩnh thuộc lực lượng Bình Xuyên (Chi đội 3, Chi đội

4) phối hợp với tự vệ địa phương thực hiện đã nổi tiếng trong toàn

tỉnh, khiến 4 lính Pháp chết tại trận, 1 tên bỏ chạy cũng bị bắt và bị

diệt. Đó là thắng lợi đầu tiên của lực lượng kháng chiến chống quân

Pháp tái chiếm ở Nhơn Trạch đã khơi động tinh thần không sợ giặc

Pháp, có thể đánh thắng quân Pháp.

Ở Phước Lý, các đội viên du kích xã dù ít người, vũ khí thô sơ vẫn

kiên cường, dũng cảm chiến đấu. Các đội viên luôn tìm cách phục để

bắn hạ những tên lính đi lẻ tẻ, gọi là “bắn chim”, bắn xong thì chạy.

Trong giai đoạn này, đội du kích chịu nhiều đau thương, mất mát.

Nguyễn Văn Nghĩa (Nguyễn Tấn Nghĩa, ở ấp Ông Kèo), đội viên du

kích xã Phước Lý có nhiệm vụ bám địch, nắm tình hình, cung cấp tin

tức cho đội tổ chức đánh giặc, trong một lần công tác bị quân Pháp

ở kho đạn Thành Tuy Hạ phát hiện, bắt giam ở bót Catinat 6 tháng.

Chúng tra tấn anh bằng đủ loại cực hình nhưng không khai thác được

điều gì, đành phải thả. Anh trở về với tấm thân đầy thương tích, tay

1 Theo lời kể của nhân chứng Phan Thị Chi, sinh năm 1926, xã Long Thọ.

135

14.6 Page 136

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chân bị liệt. Được mẹ là bà Nguyễn Thị Đặng1 chăm sóc, anh bình

phục và tiếp tục công tác. Ngày 14.6.1949, trên đường đi công tác

anh bị bọn lính Cao Đài đóng ở Phước Lý bắn trọng thương, bắt đem

về khai thác, anh kiên quyết không đầu hàng, bị chúng đánh đến chết

rồi thủ tiêu mất xác. Nguyễn Văn Phẩm, đội viên du kích xã, bị lính

Tây đóng bót Ông Kèo bắn trên đường công tác. Đội viên du kích

xã Nguyễn Văn Quận đêm về ghé thăm nhà bị lính Tây bót Ông Kèo

mai phục bắn chết ngay trước nhà, sau đó chúng kéo xác ra phơi ở

chợ Phước Lý, một ngày sau mới cho gia đình đưa về chôn cất. Đặng

Văn Tông, Tiểu đội phó Đội du kích xã Phước Lý, trên đường công

tác bị lính com măng đô phục kích bắn chết ở khu vực Bến Trăn (ấp

Long Điền, xã Long Tân) rồi lôi đi phơi xác ở bót, sau đó đưa đi vùi

nơi nào không biết, gia đình không tìm được thi thể, lúc hy sinh anh

mới tròn 16 tuổi. Nguyễn Văn Phúc là công an xã bị lính Tây bắn, hy

sinh ở khu vực suối Nhà Dòng (suối Ngang)...

Nhưng địch càng giết chóc, khủng bố, người dân Vĩnh Thanh

càng thêm căm thù. Lớp trước ngã xuống, người sau tiến lên. Thanh

niên Vĩnh Thanh vẫn hăng hái theo cách mạng, người tham gia đội

du kích, người gia nhập bộ đội huyện, tỉnh. Con trai lớn Đặng Văn

Tông hy sinh, mẹ Lê Thị Tư động viên người con trai út Đặng Văn

Đại tiếp tục theo bước cha anh, thoát ly theo kháng chiến, lúc đó anh

mới 14 tuổi. Các gia đình ở Vĩnh Thanh như nhà mẹ Đặng, mẹ Tư,

mẹ Kiều... vẫn tiếp tế bộ đội, che chở, nuôi giấu cán bộ cách mạng.

1 Mẹ Nguyễn Thị Đặng được phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh

hùng năm 1994.

136

14.7 Page 137

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Địch còn tập trung đẩy mạnh hoạt động tình báo, cài cắm gián điệp

vào lực lượng kháng chiến đóng trên địa bàn Long Thành. Chúng

nắm được lực lượng Bình Xuyên của Bảy Viễn và Tư Huỳnh. Tên

Nguyễn Quang Minh chui sâu, leo lên tới chức phó Bí thư Huyện ủy,

tên Sáu Sang (Lại Văn Sang) leo lên chức Ủy viên thường vụ Quận

ủy - Trưởng công an quận Long Thành. Hệ thống gián điệp này có

mưu đồ lật đổ và tiêu diệt lực lượng cách mạng Chiến khu Phước An.

Năm 1949, Tỉnh ủy Biên Hòa phát hiện được, kịp thời chỉ đạo đập

tan âm mưu nham hiểm kể trên. Ta tổ chức quét sạch bọn phản động

cài cắm vào hàng ngũ cách mạng, bắt và xử tử hình tên Tư Huỳnh tại

đồng xóm Ngọn, xã Phước An có hàng ngàn đồng bào tham dự. Một

số tên khác cũng bị xử lý thích đáng.

Ở rừng giồng Lòng Chảo, bọn gián điệp mặc quần áo như bộ da

cọp rằn ri hoạt động ban đêm hòng ngăn cán bộ, bộ đội, nhân dân đi

lại, hội họp, công tác.

Năm 1949, bọn Bảy Viễn cầm đầu số Bình Xuyên phản động đầu

hàng thực dân Pháp. Vì sống và quen thuộc địa bàn Rừng Sác, bọn

này đánh phá ta rất ác liệt. Thực dân Pháp đưa tên quan ba Xuy-a-cô

(Suacot) khét tiếng ác ôn về làm chỉ huy trưởng khu Long Thành cho

đến Hắc Dịch, Châu Pha. Chỉ huy lực lượng Cao Đài phản động là

trung tá Lê Thành Kham đóng ở Phú Thạnh, vệ úy Tư đóng đồn Câu

Kê, đội Sâm chỉ huy một đội com-măng-đô ở bót Giồng Ông Đông,

tên ký Hải là thông ngôn cho tên quan La-oọc ở kho đạn Thành Tuy

Hạ... đều là những tên ác ôn điên cuồng chống phá phong trào kháng

chiến, gây nhiều tội ác với quân và dân ta.

137

14.8 Page 138

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Công tác diệt tề trừ gian được đẩy mạnh trong toàn huyện dưới

nhiều hình thức, mạnh nhất là ở các xã ấp tạm chiếm ven vùng tự do.

Các ban hội tề thường nhận được thư của Mặt trận Việt Minh kêu gọi

nghỉ việc, giải tán hoặc tản cư ra vùng tự do. Thư đưa tới nhà từng

hội tề. Người lừng chừng được giáo dục. Những tên ngoan cố đều

bị trừng trị.

Từ năm 1948, phong trào tạm cấp ruộng đất và thực hiện giảm

tô diễn ra đều khắp các xã, nhưng tập trung ở Phú Hữu, Phú Thạnh,

Long Tân, Tam An, Phước Nguyên, Long Phước và Phước An. Do

công tác tuyên truyền tốt, hàng trăm thanh niên nam nữ các địa

phương hăng hái đi thoát ly vào các cơ quan, tham gia du kích xã và

xung phong tòng quân.

Dọc theo lộ 17, mặc dù giặc Pháp đóng hai bót ở Phước Thiền,

hai bót ở Mỹ Hội, nhưng Bến Cam, Bến Sắn, Phú Mỹ, Xóm Hố vẫn

được coi là vùng tự do. Bộ đội, công an xung phong qua lại đóng

quân thường xuyên. Ở Long Tân, sát nách kho đạn Thành Tuy Hạ

nhưng địch càn vô là bị đánh. Hầu như suốt hai năm 1948, 1949,

quân Pháp không dám vào xóm Long Hiệu, Vĩnh Tuy, chỉ dùng cối

81 ly từ Mỹ Hội bắn sang quấy rối cuộc sống tự do ở đây.

Năm 1948, sau chiến thắng Việt Bắc (cuối năm 1947), chiến lược

“đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp bị thất bại. Chúng

chuyển hướng quay về thực hiện bình định Nam Bộ với chủ trương

“dùng người Việt giết người Việt”, tăng cường xây dựng đồn bót,

tháp canh và các hoạt động tâm lý chiến, tình báo, gián điệp.

138

14.9 Page 139

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Từ đầu năm 1948, dọc theo lộ 17, lộ 19, tuy đồn bót giặc vẫn còn,

nhưng các hoạt động của cán bộ, các lực lượng vũ trang không gặp

nhiều khó khăn, thế làm chủ của nhân dân vẫn giữ được. Các tổ chức

chính quyền, đoàn thể, mặt trận được củng cố, hoạt động tốt. Phong

trào mạnh dần, giặc bớt hung hăng, chúng rút bỏ bót Phước Thọ, bót

chùa Bà Ký, chỉ còn đóng lại ở bót Phước Long. Vùng giải phóng

được mở rộng dần, liền lạc từ ấp Bà Ký đến Phước Thái, từ ấp 1

Phước Long đến Phước An. Hoạt động càn quét của giặc khuôn hẹp

lại, thưa dần đi. Công tác phá đường để ngăn giặc được phát động.

Đến giữa năm 1948, các đoàn thể khối mặt trận đều được hình

thành.

3. Đấu tranh chống chiếm đóng, bao vây

Đại hội lần thứ nhất Đảng bộ huyện1 Long Thành khai mạc (đầu

năm 1949) với gần một trăm đại biểu, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của

đồng chí Phạm Hùng, Ủy viên thường vụ Xứ ủy Nam Bộ. Đại hội

bầu ra ban chấp hành, ban thường vụ Huyện ủy gồm: Bí thư Sáu

Khánh (Vũ Hồng Phô), Trần Bình Khê, Trương Minh Kỷ, Nguyễn

Sanh Thành và Lê Hữu Tài (Lê Hữu Thướu) là những đồng chí hoạt

động trước Cách mạng tháng Tám 1945. Đây là một sự kiện lịch sử

quan trọng của Đảng bộ huyện Long Thành.

Cuối năm 1949, thực dân Pháp càng tăng cường công tác bình

định ở Nam Bộ nói chung và Biên Hòa - Long Thành nói riêng. Giặc

Pháp tổ chức lại lực lượng quân sự trong toàn huyện. Tại chi khu,

địch đóng hai đại đội: một đại đội chính quy gồm 120 lính, phần

1 Lúc này Long Thành đã được gọi là huyện.

139

14.10 Page 140

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đông là người dân tộc (thường gọi là lính Thổ), một đại đội Pạt-ti-san

120 lính, trang bị hỏa lực mạnh. Pháo binh chi khu được tăng cường

1 khẩu 105 ly. Các bót Phước Thiền, Phước Long, Siph, Hêlêna...

mỗi nơi 2 trung đội, trong đó có 1 trung đội chính quy do sĩ quan

Pháp chỉ huy. Bên cạnh đó, thực dân xây dựng nhiều bót lính Cao

Đài cấp trung đội, có nơi cấp đại đội.

Ở Phước Lý, chúng đóng một bót tại gần chùa Xoài Minh (gọi là

bót chính hay bót cái) và một bót tại khu vực đình Ông Kèo, mỗi bót

có một trung đội khoảng 36 người. Đồng thời dọc lộ 19 chúng đóng

các tua: Tua 6 tại khu vực cống Bắc Minh hiện nay, Tua 7 chốt tại

khu vực cầu Đại Điền hiện nay, Tua 8 tại khu vực cầu Thiết Nham

hiện nay, Tua 9 tại Quới Thạnh (nay thuộc xã Phước An). Đứng đầu

bót chính là một tên sĩ quan (Sergent) người Pháp, còn lại là các tên

ách1, đội, xếp... Vũ khí của bọn chúng được trang bị hiện đại, vì thế

bọn này rất ngang ngược với người dân trong xã. Bọn biệt kích Xuy-

a-cô (Suacot) liên tục đánh phá các xã vùng quanh Lòng Chảo Phước

An, trong đó có Vĩnh Thanh, gây vô vàn tội ác đau thương với đồng

bào. Cuộc sống của người dân Vĩnh Thanh trở nên ngột ngạt vì bị

chúng xét hỏi, khảo tra đủ điều khi ngang qua các bót, tua, hoặc khi

bọn biệt kích đi càn. Thậm chí bọn chúng còn giết người vô cớ, đốt

nhà, cướp bóc tài sản người dân, hãm hiếp phụ nữ khiến cho nhân

dân vô cùng căm thù chúng. Vợ chồng ông Từ giữ đình Ông Kèo

không có con cái, nương nhau sống hàng chục năm ở căn nhà nhỏ

cạnh đình bỗng nhiên bị bọn chúng xông vào bắn xối xả, giết cả vợ

1 Aspirant, là hạ sĩ quan hoặc chuẩn úy.

140

15 Pages 141-150

▲back to top

15.1 Page 141

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

lẫn chồng rồi đốt nhà. Chú Sáu Danh đang chèo ghe đi trễ cá ở vàm

Ông Kèo bị bọn chúng ngoắc vào xét hỏi, ghe vào chưa đến bờ bọn

chúng không hỏi câu nào xả súng bắn chết. Ở Xoài Minh, ông Lẫm

đang ngủ trong nhà mình thì bị bọn chúng xộc vào nhà, không nói

không rằng bắn ngay tại chỗ.

Trước tình cảnh khó khăn, gia đình mẹ Nguyễn Thị Đặng cùng

một số mẹ trong Hội mẹ chiến sĩ vận động, dìu dắt người dân xóm,

ấp bỏ ra vùng Lòng Chảo, dọc theo bờ sông Ông Kèo cất chòi lá để

sinh sống. Có khoảng 50 gia đình nương tựa, đùm bọc nhau sống tại

đây. Bà con sống bằng nghề làm củi, lưới cá, xúc tép, dựa vào thiên

nhiên mà tồn tại, sản phẩm làm ra đưa vào Phước An đổi lương thực,

nhu yếu phẩm, tuy vất vả thiếu thốn mọi bề nhưng được tự do hơn

là sống trong sự kềm kẹp của địch. Vừa mưu sinh, bà con còn phải

canh chừng bọn địch càn quét, ruồng bố. Mỗi khi hay tin địch càn,

người dân trong làng trốn hết vô trong Rừng Sác. Dù còn thiếu đói

nhưng bà con ở đây vẫn nhín nhút dành ra lương thực đóng góp nuôi

quân, tình cảm của đồng bào Vĩnh Thanh dành cho cách mạng lúc

nào cũng tràn đầy.

Cuối năm 1949, đồng chí Sáu Phô về Tỉnh ủy, Năm Hà (Năm

Trị) được phân công làm Bí thư Huyện ủy Long Thành. Huyện chủ

trương phải xây dựng cơ sở cách mạng ở địa phương để phong trào

kháng chiến thêm vững mạnh, phá tan âm mưu của địch. Đồng chí

Phạm Hồng được chỉ đạo về phát triển đảng viên tại xã Phước Lý.

Đầu năm 1950, có 3 đồng chí được kết nạp Đảng, trở thành những

đảng viên đầu tiên của Phước Lý là: Nguyễn Toàn Trung (Hồ Văn

Phẩm), Phan Trung Can (Nguyễn Thọ Nhì) và Đoàn Quang Minh,

141

15.2 Page 142

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trong đó đồng chí Đoàn Quang Minh được chỉ định là Bí thư chi bộ.

Lễ kết nạp được diễn ra bí mật trong Rừng Sác, đây cũng là chi bộ cơ

sở đầu tiên của xã. Đầu năm 1951, thêm một số đồng chí trung kiên

được giới thiệu kết nạp Đảng gồm: Phạm Hồng Luy (Tư Thành), Võ

Quang Minh, Cao Thị Năm (Cao Hồng Quê), Trần Đắc Thắng (Tư

Dinh, là Xã đội phó xã Phước Lý), Quách Hùng Hào...

Một tháng sau khi được kết nạp, ngày 19.2.1950, đồng chí Trần

Đắc Thắng hy sinh trên đường đi công tác do trúng ổ phục kích của

bọn lính biệt kích Suacot. Đồng chí Thắng là đảng viên đầu tiên của

xã Phước Lý ngã xuống trên quê hương mình...

Năm 1951, chi bộ xã Phước Lý lãnh đạo nhân dân tổ chức thành

lập chính quyền cách mạng bằng hình thức bầu cử. Đồng chí Nguyễn

Toàn Trung được người dân bầu làm Chủ tịch Ủy ban hành chánh

kháng chiến xã. Đồng chí Phan Trung Can làm Phó chủ tịch. Đồng

chí Võ Quang Minh làm Xã đội trưởng. Đồng chí Cao Hồng Quê

làm Xã đội phó. Đồng chí Bảy Lời (Bảy Tài) làm Chánh ủy viên xã

đội. Đồng chí Quách Hùng Hào làm Trưởng công an xã. Nguyễn

Văn Hường (Công Tâm) phụ trách giáo dục. Nguyễn Văn Trụ phụ

trách kinh tài. Nguyễn Hồng Xương (Năm Định) phụ trách giao liên.

Lần đầu tiên, Vĩnh Thanh có tổ chức chính quyền cách mạng với đầy

đủ ban ngành.

III. ĐẤU TRANH CHỐNG LẤN CHIẾM, GIỮ VỮNG VÀ

MỞ RỘNG ĐỊA BÀN LÀM CHỦ, GÓP PHẦN KẾT THÚC

THẮNG LỢI 9 NĂM KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP

1. Bố trí lại chiến trường, củng cố lực lượng kháng chiến

142

15.3 Page 143

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Từ giữa tháng 5.1950 trở đi, Chiến khu Phước An bị địch lấn

chiếm, thực hiện chiến thuật Đờ la Tua (De Latour), chúng đóng

nhiều tua bót giăng dọc trục lộ 19 ở các xã Phước Kiển, Phước Lai,

Phước Long, Phước Thọ, Phước An.

Đầu năm 1951, địch bắt đầu xúc tiến mạnh việc giải tỏa lộ 15,

quốc lộ chiến lược đã bị ta cắt đứt từ năm 1946. Chúng đưa công

binh về khôi phục lại các cầu cống bị sập, đắp lại một phần đường

sá và tổ chức việc bảo vệ từng đoạn đường bằng các tháp canh; địch

tăng cường càn quét, đánh phá căn cứ của huyện, nhất là bọn lính

Comando hay đột kích bất ngờ gây thiệt hại cho du kích các xã.

Trước tình hình giặc đánh phá rừng giồng ác liệt, nhiều cơ quan dời

xuống Sở Dừa ở Bàu Bông, phân tán cán bộ về bám dân các xã.

Tháng 5.1951, Trung ương Cục miền Nam tổ chức lại chiến

trường. Toàn Nam Bộ tổ chức hai phân liên khu miền Đông và miền

Tây, lấy sông Tiền làm ranh giới. Tỉnh Biên Hòa và Thủ Dầu Một

sáp nhập thành tỉnh Thủ Biên; tỉnh Bà Rịa và Chợ Lớn sáp nhập

thành tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn (thường gọi là Bà Chợ). Huyện Long

Thành thuộc tỉnh Bà Chợ. Trước những diễn biến gay go của phong

trào kháng chiến Long Thành, Thường vụ Tỉnh ủy Bà Chợ chỉ đạo:

“Long Thành là một địa bàn chiến lược, một vùng căn cứ, một

chiến khu quan trọng trong vùng Sài Gòn - Chợ Lớn. Phong trào

Long Thành, cơ sở Long Thành tốt, quần chúng tốt. Bằng giá nào

cũng phải ổn định cho được chiến trường Long Thành để đảm bảo

chỗ đứng của tỉnh”. Trên cơ sở đánh giá đó, Tỉnh ủy Bà Chợ quyết

định tăng cường cán bộ cho huyện.

143

15.4 Page 144

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Đồng chí Nguyễn Trọng Cát được điều về làm Bí thư Huyện ủy

Long Thành. Các cơ quan huyện di chuyển nhiều địa điểm trong

vùng Rừng Sác: xóm Bà Riêu (Phước Thái), đồng Ông Trúc, tắc Le

Le, Vũng Gấm (Phước An), tắc Rạch Lá (Bình Thạnh). Cuối tháng

11.1951, Huyện chủ trương chia khu, đưa cán bộ về phụ trách đồng

thời phân tán lực lượng vũ trang huyện theo khu, chủ yếu làm nhiệm

vụ vũ trang tuyên truyền. Huyện Long Thành được chia làm 5 khu,

trong đó Phước Lý nằm trong khu III do đồng chí Nguyễn Sanh

Thành phụ trách.

Thời gian này, Vĩnh Thanh cũng như hầu hết các xã căn cứ thường

xuyên bị lính com măng đô đột kích, ruồng bố, tàn sát dã man. Cán

bộ, chiến sĩ hi sinh rất nhiều, có nơi trở thành “áp trắng”. Địch cũng

bắt ép các gia đình ở Xoài Minh, Ông Kèo trước đây bỏ ra Rừng

Sác ở phải trở về nhằm cắt đứt nguồn liên lạc, tiếp tế cho phong

trào kháng chiến. Nhà bị đốt, dưới sức mạnh của súng ống, lưỡi lê

của địch, có khoảng 30 hộ bị bức bách rời khu vực Rừng Sác trở về

nơi cũ, còn khoảng 20 hộ khác một số tiếp tục dời xuống Chiến khu

Phước An, một số chạy qua khu vực Phước Khánh. Về cũng không

yên, các hộ này thường xuyên bị hạch sách, xét hỏi, hăm dọa, khủng

bố, mọi người sống trong lo sợ phập phồng, lòng lúc nào cũng nhớ

những ngày sống tự do nơi Rừng Sác. Ở Ông Kèo, cán bộ hy sinh

gần hết, chỉ còn 2 đồng chí Nguyễn Toàn Trung và Phan Trung Can

trốn được vào Rừng Sác nhưng lại mất liên lạc với tổ chức và không

liên hệ được với dân để tiếp tế nên phải giả vờ đầu hàng địch. Bị

đưa về quản chế ở địa phương, thông qua đồng chí giao liên Nguyễn

Hồng Xương, 2 đồng chí Trung và Can đã tìm cách liên lạc được với

144

15.5 Page 145

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

ông Trần Bình Khê, Chủ tịch Ủy ban hành chánh kháng chiến huyện

Long Thành, tiếp tục hoạt động bí mật1.

2. Góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp

Trước tình hình đó, tháng 2.1952, Thường vụ Huyện ủy quyết

định phải đánh thắng một trận để mở thế cho phong trào kháng chiến

trong toàn huyện. Đồng chí Hai Xuất được giao nhiệm vụ nghiên

cứu vùng lộ 15. Đồng chí Sáu Thịnh nghiên cứu vùng Ông Kèo,

Xoài Minh. Đồng chí Hương (quân báo) nghiên cứu 2 xã Phú Thạnh,

Phước Lý.

Đội ngũ thực sự của địa phương lúc đó rất ít, tình hình chung căng

thẳng vì địch ruồng bố liên miên. Nhưng các đội viên du kích ở Xoài

Minh được sự phối hợp của người dân quyết định dùng lối đánh du

kích để tiêu diệt tên thiếu úy Ngọ của đám lính com măng đô đóng

tại bót Xoài Minh. Tên này thường xuyên rình mò, phục kích giết

hại nhiều cán bộ chiến sĩ cách mạng, đã vô cớ bắn giết nhiều thường

dân ở Xoài Minh nên ai cũng căm thù. Một đồng chí đội viên du

kích được phân công theo dõi tên thiếu úy Ngọ trong nhiều ngày,

nắm vững quy luật di chuyển của tên này sau đó giả làm người hái

điều núp trong khu rẫy điều, súng giấu trong thúng phía trên che lá

chuối. Khi tên thiếu úy Ngọ đi ngang, đồng chí đội viên du kích vờ

cắp thúng đến gần rồi bất thình lình rút súng nhắm ngay đầu hắn bóp

cò. Nhưng do súng cũ kỹ nên bị kẹt đạn, bóp cò 2 lần vẫn không nổ,

tên Ngọ vẫn còn sững người chưa kịp phản ứng thì đồng chí đội viên

1 Đồng chí Nguyễn Toàn Trung, tức Hồ Văn Phẩm, bị bệnh mất năm 1962 tại

Vĩnh Thanh; là cha của đồng chí Hồ Văn Nguyên, Bí thư xã Vĩnh Thanh giai

đoạn 1993-1995.

145

15.6 Page 146

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

du kích nhanh chân chạy vào rẫy điều tẩu thoát. Tuy kế hoạch tiêu

diệt tên thiếu úy Ngọ không thành công nhưng đã khiến các đội viên

du kích Phước Lý tự tin hơn, rút được kinh nghiệm trong cách đánh

du kích; bọn lính com măng đô, Việt gian từ đó cũng co vòi lại, bớt

hung hăng.

Trận đánh thứ hai của Đội du kích xã Phước Lý diễn ra sau đó

không lâu. Vận động được cơ sở binh vận trong Tua 8 ở Xoài Minh,

đội viên du kích Năm Thìn đem mìn đặt ở chân tường rồi điểm hỏa

đánh sập Tua 8 khiến cho 8 tên lính đóng ở đây bị chết 6 tên, bọn

lính ở Xoài Minh đều kinh hoàng, tưởng bộ đội chủ lực về đánh. Sau

trận này, địch phản ứng trả đũa dữ dội, từ 9 giờ sáng đến 3 giờ chiều

chúng dùng 3 chiếc máy bay ném bom xuống khu vực Xoài Minh

làm cháy một số nhà dân, trong đó có nhà ông Cả Lãnh, làm chết 3

người, bị thương 1 người.

Trận đánh thứ ba của Đội là trận đánh Tua 2 ở Dốc Nhỏ, Bến

Đình. Rút kinh nghiệm trong công tác binh vận lần trước, lần này các

đội viên du kích vận động cô Hai Giỏi ở Xoài Minh. Cô Hai Giỏi là

người có cảm tình cách mạng, lấy chồng là Cai Chín, lính của địch.

Thông qua cô Hai Giỏi, các đội viên du kích lén đưa mìn vào đánh

sập Tua 2, còn thu được một số vũ khí. Một thời gian sau, địch phát

hiện cô Hai Giỏi là nội gián của ta nên lùng bắt, không bắt được cô

bọn chúng đã hèn hạ trả thù, bắn chết cha mẹ cô là ông bà Chín Bầu

rồi quăng xác xuống giếng ở Xoài Minh.

Trận thứ tư diễn ra ngày 30.4.1952. Trước đó, các đội viên du

kích nhận thấy có một số chị em nhà ở Giồng Sắn thường đi chợ

146

15.7 Page 147

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Phước Lý, trên đường đi phải ngang qua khu vực đập Mái Dầm, bọn

lính đóng ở đây thường ra chặn đường chọc ghẹo các chị em, giả vờ

khám xét để sàm sỡ, rất khó chịu. Đội du kích Phước Lý bàn bạc

với đồng chí Nguyễn Văn Thông1, tìm cách đánh bọn địch ở đây.

Sau mấy ngày điều nghiên, nắm quy luật đi lại của bón lính ở đây,

các đồng chí nhận thấy bọn chúng hàng ngày từ bót đi tuần tra rồi

về nghỉ chân ở đập Mái Dầm, nhân đó xét hỏi người qua lại. Đêm

29.4, đồng chí Hai Thông và các đội viên du kích Phước Lý đã chôn

sẵn 4 trái mìn ở nơi này rồi nằm phục cách đó khoảng 70m. Trời bắt

đầu sáng rõ mặt người, một tiểu đội lính từ bót nghểu nghến đi qua

đập, súng lăm lăm trong tay, mắt nghiêng ngó láo liên. Lúc này có

một số người dân đi chợ, đi làm sớm ngang qua nên các đội viên du

kích tiếp tục chờ. Một lúc sau, các cô gái Giồng Sắn đi chợ ngang

qua, bọn lính chặn lại buông lời tán tỉnh, chọc ghẹo rồi mới cho các

cô đi, còn bọn chúng tiếp tục ngồi nghỉ trên mặt đập. Thấy đường

vắng vẻ không có dân, các đồng chí đã giật mạnh dây kẽm, điểm hỏa

mìn. Mìn nổ, lửa nháng lên, khói bốc mù mịt mà không nghe tiếng

súng bắn trả, đoán bọn lính đã đền tội nên các đội viên du kích nhanh

chóng rút lui. Qua nắm tình hình sau đó, có 8 tên lính chết tại chỗ,

4 tên còn lại bị thương. Sau trận đánh này, tinh thần bọn địch hoang

mang còn quân dân ta rất phấn khởi.

1 Còn gọi là Hai Thông, sau này có giai đoạn là Bí thư Huyện ủy Nhơn Trạch,

là con của đồng chí Nguyễn Sanh Thành - cán bộ Huyện ủy Long Thành, lúc

này đang phụ trách công tác tại Phước Lý. Đồng chí Hai Thông tham gia cách

mạng từ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.

147

15.8 Page 148

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ngày 6.7.1952, bộ đội Đô Lương (Huyện đội Long Thành) tổ

chức điều nghiên để đánh bót Xoài Minh. Tuy nhiên, trong lúc điều

nghiên Đại đội phó Đại đội Đô Lương là Nguyễn Văn Cớ 1 bị lọt

vòng kích, bị thương rồi hy sinh ở rừng Xoài Minh. Cũng trong năm

này, ông Năm Trú, người xã Vĩnh Thanh, tham gia kháng chiến là

bộ đội huyện Long Thành, bị bọn lính com măng đô phục kích bắn

bị thương ở bến Cao Cẳng, sau khi đánh đập, tra khảo chúng chặt

đầu ông đem về cắm thị uy ở nhà hội Xoài Minh, còn xác thì quăng

xuống sông Ông Kèo.

Vụ mùa 1952-1953, huyện chỉ đạo các địa phương đẩy mạnh xây

dựng cơ sở các ấp, bảo vệ vụ mùa và vận động bà con đóng góp nuôi

quân. Phước Lý có bà Nhiều, vợ chồng Bảy Ngọt, ông bà Bảo, ông

bà Năm Lân, ông bà Hai Trí, mẹ Nguyễn Thị Bảy, mẹ Nguyễn Thị

Đặng, Trần Thị Tư... không chỉ hăng hái đóng góp tiền bạc, lúa gạo

cho kháng chiến mà còn vận động người dân tham gia. Bà con dân

nghèo Phước Lý dù khó khăn gian khổ, hi sinh mất mát vẫn luôn một

lòng một dạ theo cách mạng. Từ tháng 12.1952 đến tháng 2.1953

phong trào quần chúng lên cao, bà con tích cực góp phần hoàn thành

bảo vệ mùa màng, động viên thanh niên ra rừng xây lại đội du kích;

ủng hộ sáng kiến “bám dân xây dựng cơ sở”.

Ngày 20.10.1952 bắt đầu trận lũ lịch sử Nhâm Thìn ở Long

Thành. Lũ lụt xảy ra ở Biên Hòa sớm hơn hai, ba ngày. Cơn bão

1 Ông Nguyễn Văn Cớ quê ở miền Bắc, theo dòng người mộ phu cao su vào

làm công nhân ở sở Tân Tường, lấy vợ là bà Lê Thị Y, người xã Phú Hội. Hai

người có một con trai duy nhất là liệt sĩ Nguyễn Thanh Sơn. Bà Lê Thị Y được

Nhà nước phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng ngày 17.12.1994.

148

15.9 Page 149

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đi qua, nước rút cạn dần. Lúa đồng xanh lại, xuồng ghe đi lại bình

thường. Huyện ủy lãnh đạo thực hiện kế hoạch bảo vệ mùa màng

sắp tới, phân công cốt cán chịu trách nhiệm từng cánh đồng, chọn

địa điểm là các gò cao để ban đêm tập trung lúa thu lúc ban ngày. Số

lúa này giao cho đoàn vận chuyển của huyện chở đi. Lúa cánh đồng

nào chín tới đâu, bà con gặt tới đó. Ta vận động chủ ruộng giao nộp,

lúa để ở bờ, đến tối cán bộ và cơ sở mật vác xuống xuồng chở tới gò

hoang chọn trước, từ khuya tới gần sáng giao cho đoàn vận chuyển

khu III, trong đó có Phước Lý. Công tác bảo vệ mùa màng duy trì

trong gian khó, cuối vụ tổng kết huy động được hàng trăm ngàn giạ

lúa và hàng chục ngàn đồng (ở nơi thu lúa khó khăn, dân đóng tiền)

chở về huyện và tỉnh an toàn. Trong hoàn cảnh ngặt nghèo năm đó,

số lúa của Nhơn Trạch đóng góp cho kháng chiến là thắng lợi to lớn

của đường lối chiến tranh nhân dân do Đảng lãnh đạo. Hàng vạn

nông dân được giáo dục, phát động tư tưởng đã giác ngộ cách mạng,

có niềm tin vững chắc, đội ngũ cốt cán mật được tăng cường cả về

số và chất lượng.

Trưa ngày 17.11.1953 lính Cao Đài của Lê Thành Kham ở Phú

Thạnh phối hợp với bọn Việt gian ở kho đạn Thành Tuy Hạ mở cuộc

bao vây ấp Bến Cộ. Chúng bắt được đồng chí Nguyễn Sanh Thành

và các ông Đào Văn Bảo, Mai Văn Trí; dùng chày giã gạo, báng

súng đánh tới tấp những người sa vào tay chúng. Lúc này, đồng chí

Nguyễn Sanh Thành giữ nhiều chức vụ: Ủy viên thường vụ Huyện

ủy, Chủ tịch Mặt trận Liên Việt huyện, Trưởng đoàn chỉ đạo Khu III

gồm 4 xã: Phước Khánh, Phú Hữu, Phước Thành, Phước Lý. Chiều

ngày 17.11, địch đưa các đồng chí về giam ở kho đạn Thành Tuy Hạ.

149

15.10 Page 150

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Không khai thác được gì, chúng làm đủ trò chiêu hàng nhưng thất

bại, đành thả về tính kế rình bắt khi các đồng chí lãnh đạo liên lạc lại.

Trong năm 1953, trên phạm vi cả nước ta tiến công như vũ bão

và chiến thắng nở rộ khắp nơi: Liên khu V, miền Đông Nam Bộ, mở

màn trận Thượng Lào Điện Biên. Nhưng ở địa bàn Nhơn Trạch vẫn

còn không ít khó khăn. Ở xã Phước Lý, đồng chí Bí thư Chi bộ xã là

Lý Quỳ bị địch bắt, tra khảo không moi được tin tức chúng đã xử bắn

đồng chí. Một tổn thất khác là các đồng chí: Ba Danh, Lẫm, Tĩnh,

Hiếu trên đường đi công tác từ căn cứ vào đến khu vực Gò Ông Ba

Tới thì gặp lính com măng đô phục kích. Ba ông Lẫm, Tĩnh, Hiếu bị

bắn chết tại chỗ, ông Ba Danh bị thương nặng bò ra đến bờ sông nằm

một đêm, sáng sớm hôm sau mới gặp được ông Sáu Bật đi trễ cá và

được ông Sáu đưa về căn cứ.

Ngày 7.4.1954, Tiểu đoàn 300 của lực lượng vũ trang khi tổ chức

chống trận quét của quân Pháp đã tiêu diệt được tên quan ba Jolet

Suacot. Tin Suacot đền tội đã gây tiếng vang lớn, mang lại niềm vui

cho người dân Long Thành - Nhơn Trạch bởi những tội ác dã man

tên này đã gây ra cho nhân dân ta.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7.5.1954, thực dân Pháp

phải tuyên bố thua trận, chấm dứt mộng tái chiếm và đặt ách đô hộ

ở nước ta. Ngày 20.7.1954, Hiệp định Genève về đình chiến ở Đông

Dương đã được ký kết, và sau đó ngày 1.8.1954, lệnh ngưng bắn

được thực hiện.

Tin Hiệp định Genève được ký kết tạo nên một không khí phấn

khởi to lớn trong toàn huyện. Ngay trong thời gian chưa có lệnh

150

16 Pages 151-160

▲back to top

16.1 Page 151

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

ngưng bắn, đồng bào vẫn tìm mọi cách truyền nhau tin tức, báo chí

về nội dung Hiệp định. Các cuộc mít tinh mừng hòa bình, mừng

thắng lợi Hiệp định do các đội vũ trang tuyên truyền tổ chức trong

các ấp xã vẫn được đông đảo đồng bào đến dự. Ở Rừng Sác, mỗi lần

tổ chức nói chuyện ngoài sông, chỉ cần giăng một tấm nilon, cắm cờ,

treo ảnh Bác và thắp ngọn đèn lên là ghe của đồng bào tấp nập đổ tới.

Binh lính địch được ban địch vận của ta thông qua cơ sở, đã gặp gỡ

tuyên truyền, gửi truyền đơn để họ nắm được nội dung Hiệp định, vì

thế nhiều người bỏ trốn về nhà làm ăn sinh sống.

Ở Xoài Minh và Ông Kèo, địch rút toàn bộ bót gác, đồng bào thở

phào nhẹ nhõm. Nhưng bất ngờ, ngày 19.7.1954, trước ngày ký kết

Hiệp định 1 ngày, bọn lính com măng đô phục kích bắn chết đồng

chí Đoàn Quang Minh, Bí thư xã Phước Lý, tại bến Cao Cẳng. Bọn

lính tàn ác đưa xác đồng chí về nhà hội Xoài Minh, tên Ba Phò là

lính com măng đô quê ở miền Tây, lấy vợ người Xoài Minh, đã chặt

đầu đồng chí Minh cắm vào cọc, dùng tăm tre chống cho hai mắt của

đồng chí mở ra, miệng còn nhét điếu thuốc lá. Mãi đến ngày hôm sau

bọn lính mới cho người dân đem xác đồng chí Minh chôn trên đất

nhà ông Ba Kiếm ở gần đó.

Kể từ trung tuần tháng 8.1954, thi hành Hiệp định Gienève, cán

bộ chiến sĩ Long Thành lần lượt chuyển sang vùng căn cứ Xuyên

Phước Cơ (Bà Rịa). Tại đây, sau khi được học tập, quán triệt tinh

thần Hiệp định, Huyện ủy đã chọn lọc một bộ phận cán bộ, đảng

viên từ huyện ủy viên trở xuống ở lại. Số anh em đi tập kết hầu hết

là thuộc lực lượng vũ trang huyện, xã.

151

16.2 Page 152

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Trong những ngày cuối tháng 8 và đầu tháng 9.1954, không khí

Long Thành nhộn nhịp. Các xã đều cử đoàn đại biểu mang theo quà

của nhân dân gửi tặng bộ đội. Hàng ngàn lượt đồng bào, bà con thân

nhân của cán bộ, chiến sĩ cũng tìm mọi cách sang Xuyên Phước Cơ

đưa tiễn con em quê hương mình lên đường tập kết.

Vĩnh Thanh có một số con em đi tập kết như Nguyễn Thành Út

(Trần Văn Thì), Trần Công Thìn (Hai Ty), Sáu Rỗ, Hai Thậm, Mười

Khuê, Bao Văn Cai, Hồ Văn Nguyên, Huỳnh Tự Giá... Một số đồng

chí nhận nhiệm vụ ở lại, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến cam go sau

này, như: Nguyễn Văn Bảy (Đức), Tư Dư...

***

Hưởng không khí độc lập tự do ngắn ngủi, quân dân Vĩnh Thanh

cũng như Nhơn Trạch - Long Thành lại tiếp tục sự nghiệp kháng

chiến chống sự tái chiếm Nam Bộ của thực dân Pháp. Với sức mạnh

của chính quyền non trẻ, tổ chức đảng còn mỏng manh, đảng viên

chưa nhiều, Vĩnh Thanh đã trường kỳ gian khổ tham gia kháng chiến,

tạo nhiều thành tích.

Giặc Pháp quyết tâm chiếm đóng Long Thành, xây dựng và phát

triển căn cứ Thành Tuy Hạ cùng hệ thống đồn bót để trấn áp, hòng

bao vây, chia cắt, tiêu diệt lực lượng kháng chiến. Tổ chức đảng,

mặt trận đoàn thể và lực lượng quần chúng của Nhơn Trạch vẫn kiên

cường bám trụ ngay trong lòng địch cùng cả nước kháng chiến toàn

dân, góp phần tạo nên thắng lợi của Hiệp định Gienève năm 1954.

152

16.3 Page 153

▲back to top

Chương IV

LÃNH ĐẠO KHÁNG CHIẾN

CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC (1954 - 1975)

I. TỪ ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ ĐẾN ĐẤU TRANH CHÍNH

TRỊ KẾT HỢP ĐẤU TRANH VŨ TRANG

1. Củng cố tổ chức đảng, đoàn thể

Hiệp định Genève ngày 20.7.1954 về chấm dứt chiến tranh, lập

lại hòa bình ở Việt Nam và toàn cõi Đông Dương là một thắng lợi lớn

của dân tộc Việt Nam. Theo tinh thần Hiệp định, thực dân Pháp phải

công nhận độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc Việt

Nam, lấy vĩ tuyến 17 làm giới tuyến quân sự tạm thời, tháng 7.1956

sẽ tiến hành hiệp thương và tổng tuyển cử thống nhất đất nước.

Với âm mưu xâm lược đất nước ta, tháng 7.1954 Mỹ đưa Ngô

Đình Diệm về nước lập chính phủ bù nhìn, xây dựng hệ thống chính

quyền tay sai ở miền Nam Việt Nam.

Trước tình hình mới, Trung ương Đảng có chủ trương mới. Tháng

10.1954, Xứ ủy Nam Bộ được thành lập. Xứ ủy quyết định thành

lập Liên Tỉnh ủy miền Đông do đồng chí Phan Đức làm Bí thư. Xứ

ủy xác định quân thù chính hiện nay là đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai;

nhiệm vụ cụ thể của cách mạng miền Nam là: Gìn giữ củng cố hòa

bình, tranh thủ thực hiện tự do dân chủ, cải thiện dân sinh, đấu tranh

chính trị đòi thi hành Hiệp định Genève, tiến tới thực hiện thống

nhất, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ trong cả nước; Xứ ủy

153

16.4 Page 154

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chủ trương: Động viên toàn thể nhân dân đấu tranh bắt buộc, nhân

dân phải đấu tranh bắt buộc đối phương phải thực hiện đúng đắn

Hiệp định đình chiến, thực hiện quyền tự do dân chủ, bộ máy chính

quyền của đối phương. Phương châm hành động cách mạng trong

tình hình mới: Phải nắm vững nguyên tắc bí mật, công khai và bán

công khai. Kết hợp công tác bí mật với công tác công khai. Cơ sở

bí mật là cơ sở căn bản của quần chúng để mở rộng phong trào”(1).

Cuối năm 1954, để phù hợp với tình hình mới, Xứ ủy Nam Bộ và

Liên Tỉnh ủy miền Đông quyết định tách tỉnh Thủ Biên, lập lại hai

tỉnh Biên Hòa và Thủ Dầu Một. Thường vụ Liên Tỉnh ủy chỉ định

đồng chí Phạm Văn Thuận làm Bí thư, đồng chí Huỳnh Văn Lũy,

Phó Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa. Tỉnh Biên Hòa gồm thị xã Biên Hòa

và 5 huyện nông thôn. Tỉnh ủy Biên Hòa phân công các đồng chí chủ

chốt, trong đó đồng chí Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh) là Bí thư Huyện

ủy Long Thành.

Lực lượng cách mạng trong xã sau tập kết được củng cố, hầu hết

các xã trong tỉnh đều có đảng viên. Một số xã trong vùng căn cứ xây

dựng chi bộ có đến 20 - 30 đảng viên. Nhiều xã ở các huyện có chi

bộ từ 5 đến 10 đảng viên. Vùng yếu, thị xã, thị trấn có chi bộ từ 3

đến 5 đảng viên và có xã có đảng viên lẻ, có xã còn trắng. Các đoàn

thể cách mạng trong thời kỳ này chỉ còn lại tổ chức Đoàn Thanh niên

Lao động.

Sau khi ổn định xong bộ máy lãnh đạo các cấp, Tỉnh ủy Biên Hòa

lường trước âm mưu thâm độc của kẻ thù. Tỉnh ủy có nghị quyết quy

1 Báo cáo Hội nghị Xứ ủy Nam Bộ tháng 10.1954.

154

16.5 Page 155

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

định tổ chức hoạt động của các cán bộ Đảng từ tỉnh, huyện, xã phải

thực hiện đúng nguyên tắc bí mật, công khai, bán công khai. Mỗi

cán bộ được bố trí công tác ở đâu đều phải tạo việc làm hợp pháp,

hòa mình trong dân, xây dựng cốt cán quần chúng, qua đó mà tuyên

truyền, vận động tổ chức, lãnh đạo quần chúng đấu tranh. Xây dựng

các tổ chức công khai, bán công khai và lợi dụng tổ chức tự nhiên

đã có của quần chúng, đưa đảng viên vào nắm để tập hợp, lãnh đạo

quần chúng đấu tranh đòi dân sinh dân chủ, bảo vệ quyền lợi của

quần chúng.

Tỉnh ủy đề ra chủ trương đấu tranh cách mạng trong giai đoạn

mới: Các cán bộ bố trí ở lại phải bám trụ trong dân, tạo thế công khai

hợp pháp, dựa vào pháp lý của Hiệp định Genève để lãnh đạo quần

chúng đấu tranh chính trị, đòi dân sinh dân chủ, đòi hiệp thương tổng

tuyển cử thống nhất đất nước; bảo vệ cán bộ, bảo vệ tính mạng và tài

sản, quyền lợi của nhân dân, chống chiến dịch bắt bớ khủng bố cán

bộ kháng chiến cũ (điều 14C Hiệp định). Tỉnh ủy chỉ đạo các cuộc

đấu tranh dù nhỏ hay lớn, đều phải tranh thủ lôi kéo gia đình binh sĩ

thành ngòi pháo trong các cuộc đấu tranh, đấu tranh phải có lý có lẽ

và đúng mực. Thời kỳ này, Tỉnh ủy chủ trương xây dựng người đưa

vào làm nội tuyến trong lòng địch, xây dựng chọn người đưa vào

làm tề (xã trưởng, ấp trưởng), đưa người vào dân vệ, bảo an, chủ lực

của địch1.

1 Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Đảng bộ tỉnh Đồng Nai 1930 - 1995, tập

II, NXB Đồng Nai, 2000, tr 7 - 9.

155

16.6 Page 156

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Tại các xã vùng Thành Tuy Hạ, trong đó có Vĩnh Thanh, lính Pạc

ti săng1 đóng ở chợ rút đi thì lính Cao Đài thế vào, nhưng lính cũng

như dân, đi lại bình thường, không mang súng, không xét hỏi ai,

không hành quân càn quét. Hội đồng Hương chính coi như tê liệt.

Ngày 2.9.1954, đoàn cán bộ huyện Long Thành không đi tập kết,

từ Xuyên Mộc trở lại địa bàn huyện, được tổ chức học tập tình hình

mới, nhiệm vụ mới và nội dung Hiệp định Gienève. Lớp học tổ chức

tại huyện, thời gian 1 tuần, do các anh Tám Thạch, Sáu Phô hướng

dẫn. Học xong, học viên xã nào về lại bám dân xã đó, tập trung công

tác tuyên truyền, giải thích cho quần chúng tốt để vận động xây dựng

cơ sở cách mạng, chuẩn bị cho tổng tuyển cử. Số ở lại không nhiều,

Phước Lý có Nguyễn Văn Bảy (Đức), Tư Dư. Đồng chí Nguyễn Văn

Bảy sau này được đưa về công tác ở huyện, giữ nhiệm vụ Trưởng

ban quân nhu huyện.

Ngô Đình Diệm được Mỹ đưa về làm Thủ tướng Chính phủ bù

nhìn ngày 7.7.1954. Pháp bị hất cẳng khỏi miền Nam Việt Nam sau

khi Hiệp định Genève ký kết. Các phần tử thân Pháp lần lượt bị loại

bỏ khỏi các cấp chính quyền từ trung ương xuống cơ sở. Để thâu tóm

mọi quyền lực trong tay thủ tướng và gia đình, Ngô Đình Diệm một

mặt mua chuộc những ai có thể mua chuộc như Trịnh Minh Thế (Cao

Đài), Năm Lửa (Hòa Hảo), một mặt ra lệnh cho tay chân mở chiến

dịch Hoàng Diệu dẹp các giáo phái Bình Xuyên của Lê Văn Viễn,

Hòa Hảo của Ba Cụt, Cao Đài của Phạm Công Tắc... Địch ở kho đạn

1 Lính khố đỏ Nam Kỳ.

156

16.7 Page 157

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Thành Tuy Hạ bắt dân treo khẩu hiệu “Ủng hộ chính phủ quốc gia do

Thủ tướng Ngô Đình Diệm lãnh đạo”.

Từ đầu năm 1955 (Ất Mùi), Mỹ - Diệm bố trí đồng bào Công

giáo miền Bắc di cư đến định cư ở nhiều địa điểm thuộc huyện Long

Thành: thị trấn, ấp Tân Mai II, từ chợ Phước Lý đến cầu Ông Kèo.

Chính quyền Sài Gòn có ý đồ lập tuyến phòng thủ Đông Tây lộ 15,

lá chắn phía Đông - Đông Nam “thủ đô Việt Nam Cộng hòa” của chế

độ gia đình trị họ Ngô.

Ở Phước Lý, lúc đầu có khoảng hơn 3.000 dân theo đạo Thiên

Chúa vào định cư tại đây. Mùa Giáng sinh 1954 cả vùng Phước Lý

chỉ có một nhà thờ. Bà con nghèo khổ, đời sống lam lũ cơ cực. Phần

đông bà con di cư kéo lên rừng giồng chặt cây lấy củi, một số đốn tre

về chẻ, chuốt đóng giường tre đem bán ở chợ Phước Lý.

Thời điểm cuối năm 1954, lực lượng Bình Xuyên là một đội quân

ô hợp, đông người, nhiều súng nhưng thiếu kỷ luật, không mục đích

chính trị rõ ràng. Do lực lượng Bình Xuyên không tuân theo lệnh của

Ngô Đình Diệm nên bị chính quyền Ngô Đình Diệm tập trung quân

đội quốc gia tấn công. Đầu tháng 5.1955, lực lượng Bình Xuyên

của Lê Văn Viễn (Bảy Viễn) khoảng 4.000 người do yếu thế không

chống đỡ nổi trước sự tấn công của quân đội Ngô Đình Diệm nên bỏ

tổng hành dinh ở khu vực cầu chữ Y (Sài Gòn) là địa bàn hoạt động

lâu nay, chạy về Rừng Sác đóng giữ từ Phước Lý đến Vũng Gấm,

xã Phước An; tiểu đoàn 3 của Võ Văn Môn (Bảy Môn) cũng thuộc

lực lượng Bình Xuyên thì trấn giữ khu vực từ Phước Thọ đến Phước

An. Quân Bình Xuyên thực tế là bọn “thổ phỉ”, dựa vào vũ lực súng

157

16.8 Page 158

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

ống thường xuyên cướp phá, trấn lột, hoành hành ngang ngược, giết

hại những gia đình giàu có, khá giả và dân di cư. Tình hình an ninh

trật tự của huyện Long Thành mất ổn định khi lực lượng Bình Xuyên

tràn về. Nhiều người dân vô tội bị lính Bình Xuyên giết người cướp

của, ghe thuyền của dân chài bị cướp giật, nhiều người bị bắt đi làm

không công để xây dựng căn cứ cho quân Bình Xuyên. Thậm chí,

ở một số xã, quân đội Bình Xuyên đòi thành lập chính quyền riêng.

Đời sống của bà con Công giáo di cư ở Phước Lý rất khó khăn,

khốn khổ vì lực lượng vô tổ chức này. Đêm 30.6.1955, một toán

lính Bình Xuyên đột nhập khuôn viên Đan viện Thánh mẫu Khiết

Tâm Phước Lý (nay thuộc ấp Thành Công), uy hiếp Cha giám đốc

Nguyễn Văn Luận và khủng bố người trong đan viện, lục soát và

cướp tài sản của mọi người. Sau đó chúng đẩy Cha Nguyễn Văn

Luận đến bên cạnh phòng Cha Bề trên Stanislas Trương Đình Vang,

tập trung tất cả các cha, các thầy trong đan viện lại và dồn vào một

góc nhà. Một tên lính kề dao găm vào bụng cha Bề trên, yêu cầu giao

nộp tất cả tiền, vàng của đan viện. Cha Bề Trên Stanislas Trương

Đình Vang phải làm theo yêu cầu của bọn chúng để giữ tính mạng

cho mọi người trong đan viện. Sau khi cướp sạch tài sản, chúng bỏ đi

nhưng không quên đe dọa mọi người nếu tiết lộ sự việc sẽ bị chúng

giết chết 1.

Về tâm trạng của người dân kháng chiến, khi Cách mạng tháng

Tám thành công, tinh thần cán bộ cũng như phong trào quần chúng

bùng lên khí thế mạnh mẽ. Khi giặc Pháp tái chiếm, có một số người

dao động bỏ kháng chiến ra vùng tạm chiếm làm ăn, đa số cán bộ ta

1 Theo tư liệu của Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm.

158

16.9 Page 159

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

tạm lắng; nhưng khi phong trào lên, cơ sở được củng cố thì cán bộ,

quần chúng lại bùng dậy, tiếp tục sự nghiệp cách mạng. Còn cuộc

kháng chiến chống Mỹ cứu nước khác hẳn, bắt đầu với tình hình

mới, phương pháp mới, nhiệm vụ mới, vô vàn khó khăn. Lòng dân

nhiều lo lắng, từ chỗ ta có chính quyền, đoàn thể, bộ đội, nay không

còn tổ chức nào, chỉ còn một vài cán bộ không vũ khí, không căn cứ

cách mạng, chỉ bám dân mà sống, đợi ngày tổng tuyển cử. Trong khi

đó phía chính quyền của Diệm được sự hà hơi tiếp sức của Mỹ, có

lực lượng quân đội đông đảo, giở đủ trò dụ dỗ, đủ kiểu tuyên truyền

đe dọa, đàn áp quyết diệt tận gốc Cộng sản. Trước tình hình ấy, cán

bộ ta ra sức tuyên truyền, giải thích cho dân hiểu rõ tình hình và âm

mưu của địch, sinh hoạt theo tổ tam tam, dựa cơ sở tốt làm nòng cốt

mở rộng dần trong các xóm ấp. Cán bộ ta quen dần với nhiệm vụ

mới, vận động, hướng dẫn quần chúng dựa trên quyền lợi của mình

đấu tranh chống bắt dân vô tội, chống bắt lính, đòi thi hành Hiệp

định đình chiến - tổng tuyển cử; chống các trò tuyên truyền bầu cử

của Diệm. Bước đầu, phong trào cách mạng tổ chức được cơ sở làm

nhiệm vụ giao liên nối liên lạc giữa các xã với huyện và tỉnh.

Giữa tháng 5.1955, đồng chí Vũ Hồng Phô (Sáu Khánh), Bí thư

Huyện ủy đưa các đồng chí Ba Thu (Ba Thuận, Phạm Văn Thuận),

Phó Bí thư Tỉnh ủy phụ trách binh vận tỉnh Biên Hòa và đồng chí

Nguyễn Duy Đán, cán bộ binh vận của Xứ ủy Nam Bộ về ở Bến Cộ.

Các đồng chí triển khai nhiệm vụ chi bộ Đảng lãnh đạo đấu tranh

chính trị, công tác xây dựng thực lực nói chung và công tác xây dựng

cơ sở trong lòng địch nói riêng; hướng dẫn cách đối phó với lực

lượng Bình Xuyên của Bảy Viễn ở Rừng Sác.

159

16.10 Page 160

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Việc đối phó, chinh phục lực lượng Bình Xuyên là một quá trình

gian khó, do Ban Binh vận Xứ ủy chủ trương, Ban Binh vận tỉnh

Biên Hòa thực hiện1. Từ ngày 2.1.1955, đồng chí Nguyễn Trọng

Tâm nhận nhiệm vụ cán bộ binh vận của Xứ ủy Nam Bộ, phụ trách

công tác theo dõi, vận động Bình Xuyên.

Thực hiện chỉ đạo của Xứ ủy, đồng chí Nguyễn Trọng Tâm làm

việc với Tỉnh ủy Biên Hòa, trực tiếp đến Long Thành gặp đồng chí

Sáu Khánh (Bí thư Huyện ủy) và đồng chí Ba Lang (Phó Bí thư

Huyện ủy) truyền đạt chủ trương của Xứ ủy và Tỉnh ủy Biên Hòa,

bàn cách vận động Bình Xuyên. Huyện ủy Long Thành tạo thế hợp

pháp, giới thiệu đồng chí Nguyễn Trọng Tâm đến cơ sở, tiếp xúc với

đồng chí Tư Định ở xã Phước An và đồng chí Mười Thọ ở xã Phước

Thọ, trụ lại ở nhà ông Tư Trì (anh ruột đồng chí Mười Ánh Tuyết) ở

xã Phước Thọ. Nhiệm vụ của đồng chí Trọng Tâm là tuyên truyền,

giải thích để chi bộ và quần chúng nhân dân cơ sở nhận ra bản chất

của lực lượng Bình Xuyên, cùng vận động binh lính của Bình Xuyên

thôi cướp giết, đừng gây hại cho dân lành, dần đến với cách mạng,

giương súng bắn vào kẻ thù là chính quyền Ngô Đình Diệm. Lúc

ấy, cách mạng chưa có lực lượng vũ trang, chỉ có chính nghĩa và lý

lẽ, nắm được lực lượng vũ trang Bình Xuyên là việc rất khó nhưng

rất tốt.

Sau một thời gian ngắn, tình hình có chuyển biến. Quần chúng địa

phương từ chỗ cô lập binh lính Bình Xuyên trở thành thân thiện, lính

1 Theo lời kể của đồng chí Nguyễn Trọng Tâm, Anh hùng LLVTNDVN, cán

bộ binh vận Xứ ủy những năm 1955 - 1956; tài liệu do Ban Nghiên cứu lịch sử

Đảng tỉnh Đồng Nai ghi âm, văn bản hóa.

160

17 Pages 161-170

▲back to top

17.1 Page 161

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Bình Xuyên cũng bớt bắn phá, bức hại dân lành. Qua quần chúng ở

cơ sở, đồng chí Nguyễn Trọng Tâm tạo quan hệ với ông Ba Trưởng -

nguyên là một cán bộ kinh tài của tỉnh Bà Chợ, quê vợ ở Phước An,

không đi tập kết, làm nghề buôn bán củi, do bị chính quyền Diệm o

ép nên chạy theo Bình Xuyên, làm cố vấn chính trị cho tiểu đoàn 3

của Bảy Môn. Bảy Viễn cũng muốn qua Ba Trưởng liên lạc với cách

mạng. Sau lần trao đổi đầu tiên thông qua Ba Trưởng, phía Bình

Xuyên có yêu cầu tổ chức tiếp xúc trực tiếp giữa lãnh đạo hai bên

(Bình Xuyên và phía cách mạng). Đồng chí Sáu Khánh và bộ phận

công tác binh vận đồng ý tiếp xúc, ta lấy danh nghĩa của Mặt trận

Liên Việt Thủ Biên cho phù hợp với nội dung Hiệp định Genève;

mục đích của cuộc tiếp xúc là xem xét khả năng, tinh thần và ý muốn

của Bình Xuyên, thuyết phục Bình Xuyên nghiêng về cách mạng,

vận động Bình Xuyên thôi cướp phá bảo vệ dân; đối tượng vận động

chủ yếu là binh lính các cấp. Kế hoạch tiếp xúc được báo cáo Xứ ủy,

đồng chí Hai Văn phụ trách binh vận Xứ ủy nhất trí, lập đoàn tiếp

xúc gồm đồng chí Ba Thu (Phạm Văn Thuận), Sáu Khánh và đồng

chí Nguyễn Trọng Tâm.

Giữa tháng 6.1955, đoàn công tác theo ngã Phú Hữu, do đồng

chí Hai Thông (Nguyễn Văn Thông) dẫn đường, đến Phước Khánh,

trụ ở nhà đồng chí Sáu Lộc, Bí thư xã. Tại chi bộ Phước Khánh, các

đồng chí Ba Hống, Tám Đẹt, Mười Yên báo cáo tình hình lính Bảy

Viễn ở Rừng Sác về quấy nhiễu, buộc đồng bào vùng Chà Là, Rạch

Mương, Ông Thuộc, Ông Kèo, Xoài Minh phải cung cấp lương thực

cho chúng. Nhân dân Phước Khánh, Phước Lý rất lo sợ bọn thổ phỉ

này. Trong khi đó, chính quyền Ngô Đình Diệm cho từng tốp thám

161

17.2 Page 162

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

báo, mật vụ, điển hình là nhóm do tên Quởn ở Vườn Trúc cầm đầu,

giả đi làm rừng, đi săn cá sấu trên sông Ông Kèo nhưng thực tế là

“lót ổ” nhằm chuẩn bị cho Chiến dịch Hoàng Diệu do tướng Dương

Văn Minh chỉ huy, mục đích là tiêu diệt lực lượng Bình Xuyên của

Bảy Viễn. Nắm được tình hình, đoàn công tác chuẩn bị tiếp xúc với

đại diện Bình Xuyên.

Cuộc tiếp xúc diễn ra tại một địa điểm gần ngã ba đường làng xã

Phước Khánh. Đại diện bên cách mạng, đồng chí Ba Thu phân tích

âm mưu của Mỹ Diệm, cam kết sẽ vận động nhân dân hỗ trợ quân

Bình Xuyên mua nhu yếu phẩm, không báo với chính quyền Mỹ

Diệm về lực lượng và hoạt động của Bình Xuyên, đồng thời vận

động Bình Xuyên bảo vệ dân, cùng nhân dân chống Mỹ Diệm. Bên

phía Bình Xuyên gồm các chỉ huy của tiểu đoàn 3 của Bảy Môn,

đồng ý là sẽ bảo vệ dân, đề nghị tiếp theo tổ chức một cuộc tiếp xúc

nữa giữa đại diện Xứ ủy và Bảy Viễn, trong đó có nội dung muốn

giao cách mạng 1.000 khẩu súng (đã bị nhiễm nước mặn). Hai bên

nhất trí giao đồng chí Nguyễn Trọng Tâm trực tiếp liên hệ với tham

mưu trưởng lực lượng Bình Xuyên là Tư Hiển và tiểu đoàn 3 của

Bảy Môn để chuẩn bị cho cuộc tiếp xúc cấp cao.

Sau cuộc tiếp xúc lần thứ nhất, tình hình có nhiều chuyển biến tốt,

quân Bình Xuyên bớt đánh phá trong dân; quan hệ giao tiếp, mua

bán, trao đổi với dân thiện cảm hơn, dân không tố giác Bình Xuyên

với chính quyền Diệm, giúp binh lính Bình Xuyên nhiều việc trong

sinh hoạt; chỉ huy Bình Xuyên lắng nghe ý kiến góp ý của đồng chí

Nguyễn Trọng Tâm về cách bố phòng, huấn luyện, quản lý vũ khí.

Ban binh vận Xứ ủy nhận định: Với tình hình này, Bình Xuyên muốn

162

17.3 Page 163

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

tồn tại chỉ có thể đi với cách mạng, nếu không sẽ tự tan rã hoặc bị

tiêu diệt.

Cuộc tiếp xúc lần 2 diễn ra vào tháng 9.1955 tại Rừng Sác. Xứ ủy

giao đồng chí Bảy Khánh (Ủy viên Thường vụ Liên Tỉnh ủy miền

Đông, phụ trách công tác binh vận) làm trưởng đoàn, thành viên

gồm có đồng chí Hai Đời, Ba Thu, Nguyễn Trọng Tâm. Bảy Viễn

đến đúng hẹn, không cho bọn đàn em Lại Hữu Tài, Lại Văn Sang

biết tin, niềm nở tiếp đoàn của Xứ ủy, khoe thư của Bác Hồ được hắn

trân trọng cất kỹ. Nội dung chính chưa bàn được mấy câu thì có tin

báo quân lực của Diệm tấn công vào Rừng Sác quyết tiêu diệt Bình

Xuyên. Bảy Viễn vội vàng rời cuộc tiếp xúc, về căn cứ để chỉ huy

kháng cự. Đoàn của Xứ ủy rút êm về hướng Phước Thọ, nhờ cơ sở ở

đây đưa ra khỏi vòng vây.

Cuộc tiếp xúc với Bảy Viễn bị gián đoạn, nhưng công tác dân vận

đạt được kết quả tốt đẹp, đã chinh phục được lực lượng Bình Xuyên,

đặc biệt là tiểu đoàn 3 của Bảy Môn. Trước tháng 7.1955, tiểu đoàn

3 của Bảy Môn (gồm 4 đại đội, khoảng 500 quân) đã được cơ sở trợ

giúp đánh bót Phước An, Phước Thọ khiến địch rút chạy. Cũng chính

tiểu đoàn 3 của Bảy Môn tiếp nhận nhóm phản chiến, hình thành

đơn vị bộ đội Châu Văn Phú, xây dựng tổ chức đảng trong lực lượng

Bình Xuyên. Tháng 9.1955, lực lượng Bình Xuyên ở Rừng Sác bị

quân đội Ngô Đình Diệm đánh bại, Bảy Viễn đào tẩu sang Pháp, Bảy

Môn đưa tiểu đoàn 3 (lúc ấy còn khoảng 200 quân) tìm về Chiến khu

Đ, gia nhập vào quân đội giải phóng.

Nhân thời cơ này, được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Biên Hòa, Huyện

ủy Long Thành đã nhanh chóng nắm các đơn vị Bình Xuyên trước

163

17.4 Page 164

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đây có xu hướng ngả theo cách mạng. Bảy Môn cùng một nửa tiểu

đoàn 3 được các đồng chí Tư Thái, Mười Thọ dẫn đường vượt lộ 15

về căn cứ Suối Cả của tỉnh. Một bộ phận tàn quân khác cũng thuộc

tiểu đoàn 3 do Mười Đôi, Tư Đại chỉ huy chạy về núi Thị Vải được

Huyện ủy Long Thành nắm.

Quân Bình Xuyên tan rã, vũ khí vứt khắp nơi trong Rừng Sác.

Huyện ủy Long Thành chủ trương cho thu gom để sử dụng. Mặc dù

thời gian này quân đội chính quyền Diệm vẫn đang truy lùng trong

căn cứ Rừng Sác, nhưng lực lượng cách mạng đã thu gom được một

lượng vũ khí, khí tài lớn do lực lượng Bình Xuyên bỏ lại.

Chiều ngày 11.10.1955, tại Dốc Lớn (ấp Xoài Minh), lực lượng

vũ trang của ta dưới danh nghĩa là lính Bình Xuyên đã tổ chức phục

kích, tiêu diệt tên đại úy Lê Thành Kham, Đồn trưởng đồn lính Cao

Đài đóng ở xã Phú Thạnh, khiến người dân lâu nay bị tên ác ôn này

kềm kẹp, áp bức rất vui mừng.

Năm 1956, Huyện ủy chỉ thị: Cán bộ, đảng viên không được tham

gia học tố cộng và tổ chức vận động quần chúng tẩy chay tố cộng

bằng mọi hình thức. Dưới sự chỉ đạo của tỉnh, tháng 4.1956, Huyện

ủy thành lập Ban Binh vận, chủ trương tăng cường gài người vào

chính quyền ngụy để tạo thế lâu dài và trước mắt là hạn chế sự đánh

phá ở cơ sở.

Thực hiện chủ trương đó, các xã: Phú Hữu, Phước An, Bình Sơn,

Long Phước, Tam Phước, Long Tân đã đưa được một số cán bộ

kháng chiến cũ, đảng viên vào hội đồng xã, đưa thanh niên vào dân

vệ. Lực lượng này hoạt động ngay, phân hóa hàng ngũ của địch, lôi

164

17.5 Page 165

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

kéo những phần tử lừng chừng. Do đó, hoạt động tố cộng của địch ở

cấp xã không đều khắp và gắt gao như chúng muốn. Học chỉ có tính

hình thức, ai đi thì đi, không đi thì thôi. Trong khi đó các Hội ái hữu

vẫn hoạt động tạo được sự gắn bó trong quần chúng, bảo vệ được

cán bộ và cơ sở.

Đầu tháng 6.1956, đồng chí Sáu Phong, Phó Bí thư Huyện ủy đi

nhận Chỉ thị 4 HBC của Trung ương về. Nội dung chính của chỉ thị

này là điều lắng mai phục, đưa đảng viên vào quần chúng để bảo vệ

lực lượng và xây dựng cơ sở trong quần chúng.

Việc triển khai Chỉ thị 4 HBC ở Long Thành bước đầu có khó

khăn. Hầu hết cán bộ đảng viên đều lo lắng. Một số không muốn ra

vì sợ địch bắt. Tuy vậy, sau hai tháng quán triệt từ Huyện ủy tới cơ

sở, các cán bộ đảng viên vẫn chấp hành nghiêm chỉnh Chỉ thị của

Đảng, lần lượt ra dân tạo thế hợp pháp xây dựng phong trào. Chỉ

riêng cấp ủy huyện vẫn giữ bán công khai để nắm và chỉ đạo phong

trào toàn huyện.

Từ đầu tháng 12.1954, đồng chí Vũ Khánh (tức Vũ Hồng Phô)

được Tỉnh ủy Biên Hòa chỉ định về làm Bí thư Huyện ủy Long

Thành thay cho đồng chí Trần Bình Khê về Khu nhận nhiệm vụ mới.

Huyện ủy Long Thành đóng tại căn cứ Rừng Sác, có các đồng chí

Chín Hinh và Sáu Tưởng (người thuộc lòng địa bàn Phước Khánh)

làm công tác giao liên, bảo vệ. Lính đặc cảnh miền Đông và công an

địch thường giả dạng người làm củi, đánh bắt thủy sản trong khu vực

Rừng Sác để khai thác, nắm tin tức của cách mạng. Vì vậy, Huyện ủy

Long Thành phải thay đổi, di chuyển thường xuyên (trong vùng căn

165

17.6 Page 166

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

cứ) để bảo đảm bảo bí mật, bảo toàn lực lượng. Chiến sĩ chủ yếu là

ngủ ghe, còn cán bộ, đảng viên, cơ sở đến họp quy định chỉ cho gặp

ngoài căn cứ.

Tháng 1.1955, tại căn cứ Rừng Sác ở Phước Thọ, Hội nghị Ban

chấp hành Đảng bộ huyện Long Thành được tổ chức. Hội nghị đánh

giá tình hình của địa phương và đề ra chủ trương: Tiếp tục tuyên

truyền thắng lợi của Hiệp định, vận động nhân dân tăng gia sản

xuất, xây dựng các tổ chức quần chúng hợp pháp; kiện toàn cơ sở

đảng ở tất cả các xã.

Huyện ủy phân công các đồng chí ủy viên về từng địa bàn chỉ đạo

trực tiếp, xây dựng phong trào đấu tranh, trong đó đồng chí Tư Lộc

được phân công về khu vực Phú Hữu, Phước Khánh, Phước Lý, Phú

Thạnh.

Phong trào đưa dân về làng cũ được đẩy mạnh. Hàng trăm hecta

ruộng đất ven sông Đồng Nai, Đồng Môn thuộc xã Tam Phước, Tam

An, Long Điền, Long Tân bị bỏ hoang trong suốt những năm chiến

tranh giờ đây tấp nập người về canh tác. Nhiều hộ dân vốn nghi ngại

cất nhà ven lộ 17, lộ 19 giờ cũng dời cả xuống các khu vườn an tâm

sinh sống, làm ăn.

Ở Phước Lý, dân Công giáo di cư sau khi tạm cư một số nơi,

nhận định đây là vùng “đất lành chim đậu” nên về định cư ngày càng

nhiều, đến năm 1955 - 1956 có khoảng hơn 7.000 người di cư về đây

sinh sống, lập thành 8 giáo xứ, giáo điểm (sau này đều nâng thành

giáo xứ): Bắc Thần, Bắc Minh, Vĩnh Phước, Nghĩa Yên, Nghĩa Mỹ,

Nghĩa Hiệp, Đại Điền, Thiết Nham. Vì thế, Phước Lý cũng ngày

166

17.7 Page 167

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

càng đông đúc, nhộn nhịp hơn, không còn hoang vắng như trước kia.

Việc chính quyền Ngô Đình Diệm lấy đất của người dân địa

phương để lập trại đưa đồng bào di cư đến, kèm theo những chính

sách mị dân dành riêng cho dân Công giáo đã gây ra tâm lý bất mãn

trong lòng người dân địa phương. Thời đó, chính quyền Sài Gòn

không những dành cho dân Công giáo di cư nhiều ưu đãi như khoanh

vùng cấp đất, cấp đồ dùng, vật dụng, làm nhà, cho tự do khai phá

rừng giồng, rừng Sác, miễn một số thứ thuế... mà còn cố tình gây ra

sự đối xử khác biệt giữa lương - giáo như hàng tuần phát sữa bột,

bánh mì, đồ hộp cho dân Công giáo, nhận tại nhà thờ các ấp. Đây là

âm mưu thâm độc của địch nhằm tạo ra một vành đai bảo vệ những

khu vực quan trọng của chính quyền Ngô Đình Diệm; đồng thời

tạo nên sự mâu thuẫn giữa người miền Nam với người miền Bắc,

chia rẽ tôn giáo, tín ngưỡng giữa Thiên chúa giáo và Phật giáo ở địa

phương, chia rẽ khối đại đoàn kết của nhân dân ta.

Trong thực tế, từ năm 1955 đến năm 1956 chính quyền Ngô Đình

Diệm cấp đất tại Vĩnh Thanh cho đồng bào Công giáo di cư dọc

theo lộ 19, nhưng lại phân bổ cứ 4 giáo xứ thành một cụm, 8 giáo xứ

thành 2 cụm nằm chặn 2 đầu của Vĩnh Thanh, ở giữa là 2 ấp cũ Ông

Kèo và Xoài Minh. Bên cạnh đó, từ cuối năm 1959, chính quyền Sài

Gòn ủi phá địa hình làm con đường sỏi đỏ từ ngã ba Phước Lai băng

ngang Lòng Chảo trổ ra gần cầu Vũng Gấm, Hang Nai. Âm mưu của

địch là xây dựng khu trù mật1 Hang Nai, để chia cắt địa bàn kháng

1 Hình thức tập trung dân vào khu kiểm soát ở miền Nam mà Mỹ Diệm học

kinh nghiệm từ Mã Lai.

167

17.8 Page 168

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chiến theo kiểu khoanh vùng “tát nước bắt cá”, lấy đây làm thí điểm

để lập thêm các ấp chiến lược khác, hòng đẩy lực lượng cách mạng

ra khỏi Lòng Chảo. Mục đích của chính quyền Ngô Đình Diệm khi

bố trí các giáo xứ nằm dọc theo lộ 19 ở Vĩnh Thanh là nhằm dùng

dân Công giáo di cư bảo vệ tuyến lộ huyết mạch từ Đại Phước đến

khu trù mật Hang Nai, ngăn chặn cũng như kiểm soát hướng ra vào

Chiến khu Phước An đồng thời kiềm chế dân 2 ấp Ông Kèo, Xoài

Minh vốn luôn hướng về cách mạng.

Dưới sự tuyên truyền, kích động nhằm gây chia rẽ lương - giáo

của chính quyền Ngô Đình Diệm, giữa bà con di cư và người dân

gốc Vĩnh Thanh luôn có sự ngăn cách. Người dân hai bên sống co

cụm trong khu vực của mình, gần như không giao tiếp hoặc nếu có

thì rất dè dặt. Khoảng năm 1960, đích thân Ngô Đình Diệm đã đến

Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm Phước Lý thăm hỏi, động viên, kêu

gọi các linh mục và giáo dân ở Vĩnh Thanh tiếp tục giữ vững tinh

thần “chống Cộng”. Để đón tiếp Ngô Đình Diệm, bọn địch ở Chi

khu Nhơn Trạch ngoài việc tăng cường lực lượng bảo vệ an ninh cho

“tổng thống”, còn ra lệnh ủi sạch đám ruộng lúa phía đối diện với

đan viện để lấy chỗ làm bãi đáp cho trực thăng chở “tổng thống” và

các tùy tùng.

Trong tình hình đó, Huyện ủy chủ trương xây dựng các tổ chức

quần chúng hợp pháp nhằm tập hợp lực lượng, tăng cường tuyên

truyền, giáo dục nhân dân và đấu tranh khi cần thiết. Các xã đều xuất

hiện hội đình, hội chùa, hội lương hữu, hội banh, mỗi hội đều có đảng

viên làm nòng cốt và thu hút hội viên. Đông nhất là các hội mang màu

sắc tín ngưỡng dân gian: “Nam quan”, “Nữ quan”, “Nữ Oa”.

168

17.9 Page 169

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Các cán bộ kháng chiến được đưa vào lãnh đạo các tổ chức quần

chúng để hướng dẫn hoạt động. Hội viên tùy hảo tâm, tài lực của

mình đóng góp tiền cho hội làm quỹ sinh hoạt. Hình thức vạn cày,

vạn cấy trong nông dân hay ca, kíp trong công nhân đã tạo nên sự

gắn bó, sự tương thân tương trợ trong hội viên giúp nhau tăng gia,

sản xuất. Các hội hoạt động công khai, nhưng bên trong ta đã bước

đầu hình thành các đoàn thể thanh niên, phụ nữ, nông dân có Ban

cán sự, có đóng hội phí hàng tháng. Thông qua các hội đoàn quần

chúng, các chi bộ tập hợp được quần chúng, tuyên truyền làm thất

bại âm mưu gây mất đoàn kết của địch. Trong những buổi họp hội,

cán bộ, đảng viên lồng vào nội dung tuyên truyền thắng lợi Hiệp

định Genève, đồng thời từng bước xây dựng cơ sở, giương cao khẩu

hiệu đấu tranh: “không được trả thù người kháng chiến cũ”, “Thực

hiện Điều 14C của Hiệp định”.

Ở Vĩnh Thanh, người dân tham gia hội đình (Ông Kèo) và hội

chùa (Xoài Minh), còn lại các giáo xứ bước đầu ta vẫn chưa tiếp cận,

thâm nhập được. Được các cán bộ cách mạng tuyên truyền, phân

tích tình hình thời cuộc, người dân Vĩnh Thanh nhận ra được bộ mặt

bán nước, tàn bạo, xảo trá của chính quyền Ngô Đình Diệm nên vẫn

hướng về cách mạng. Các mẹ, các chị Vĩnh Thanh vẫn âm thầm vận

động đóng góp, nuôi giấu, che chở cán bộ, nhiều lớp thanh niên Vĩnh

Thanh được giác ngộ, tiếp nối truyền thống cha anh thoát ly theo

kháng chiến để giải phóng dân tộc.

Năm 1956, địch mở chiến dịch Trương Tấn Bửu đánh vào phong

trào cách mạng miền Đông. Bọn chỉ điểm, do thám hoạt động mạnh.

Ở Vĩnh Thanh có tên trưởng ấp Ông Kèo, tên là Hạnh, còn gọi là Tư

169

17.10 Page 170

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Kỉnh, rất ác ôn, thường gây khó khăn cho những gia đình có người

tham gia kháng chiến cũ, gia đình có người đi tập kết và những gia

đình cảm tình cách mạng.

Tuy nhiên, phong trào cách mạng vẫn bám rễ được trong lòng

người dân Vĩnh Thanh, nhất là các gia đình có con, em, người thân

đi kháng chiến. Nhiệm vụ của các cán bộ hoạt động bí mật tại xã lúc

này là phải dựa vào quần chúng để làm nhiệm vụ tuyên truyền, giáo

dục, xây dựng và tập hợp quần chúng, trong đó cơ bản là các gia đình

nghèo, bị địch áp bức phải đi theo hoặc làm việc cho chúng để giác

ngộ họ theo cách mạng.

Tình hình chiến trường ở Nam Bộ từ giữa năm 1959 đã có hàng

loạt cuộc đấu tranh vũ trang như Minh Thạnh (Tây Ninh); Dầu Tiếng

(Thủ Dầu Một); Gò Quản Cung, Gò Măng Ða (Ðồng Tháp); Tà Lốc,

Tà Léc (Bình Ðịnh); Tam Ngân (Bình Thuận); Nóc Ông Tía, Trà

Bồng (Quảng Ngãi); Biên Hòa có trận đánh diệt Mỹ ở Nhà Xanh

ngày 7.7.1959. Long Thành đã có lực lượng vũ trang mang danh

nghĩa Bình Xuyên đánh nhiều trận diệt ác phá kìm. Thực tế và yêu

cầu chung của Nam Bộ là được chủ trương của Trung ương Đảng

chuyển sang giai đoạn mới được đấu tranh vũ trang kết hợp với đấu

tranh chính trị.

2. Xác định phương thức đấu tranh mới: đấu tranh chính trị

kết hợp đấu tranh vũ trang

Tháng 1.1959, Ban Chấp hành Trung ương Ðảng họp mở rộng lần

thứ 15, đã xác định con đường phát triển của cách mạng miền Nam,

vạch rõ mục tiêu và phương pháp cách mạng ở miền Nam; xác định

170

18 Pages 171-180

▲back to top

18.1 Page 171

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

mối quan hệ giữa hai chiến lược cách mạng ở miền Nam và miền

Bắc, giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới, nhằm giải

phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất nước nhà.

Ngày 15.7.1959, Nghị quyết 15 của Ban Chấp hành Trung ương

Đảng được thông qua và phổ biến. Nghị quyết 15 xác định nhiệm vụ

cơ bản của cách mạng miền Nam là: Giải phóng miền Nam, trước

mắt là đánh đổ tập đoàn thống trị Ngô Ðình Diệm, tay sai của đế

quốc Mỹ; phương pháp cách mạng và phương thức đấu tranh là dùng

bạo lực cách mạng, từ đấu tranh chính trị tiến lên kết hợp đấu tranh

chính trị và đấu tranh vũ trang; dự kiến xu hướng phát triển từ khởi

nghĩa của nhân dân tiến lên cuộc đấu tranh vũ trang trường kỳ. Ðây

là một văn kiện có ý nghĩa lịch sử đã đáp ứng đúng đòi hỏi của thực

tế, đánh dấu sự chuyển biến về tư tưởng chỉ đạo đấu tranh cách

mạng, giải quyết kịp thời yêu cầu phát triển đi lên của cách mạng

miền Nam là phải dùng bạo lực cách mạng, phải chuyển hướng sang

đấu tranh vũ trang, là ngọn lửa thắp sáng cao trào đồng khởi trên quy

mô lớn ở Nam Bộ.

Nghị quyết đã được Đảng bộ và nhân dân miền Nam đón nhận với

niềm vui khôn tả, tinh thần mạnh mẽ và niềm tin chiến thắng. Tỉnh

ủy Biên Hòa nhanh chóng triển khai Nghị quyết trong toàn Đảng bộ.

Huyện ủy Long Thành tiếp nhận Nghị quyết với quyết tâm chính trị

cao, vừa phổ biến, học tập vừa triển khai các phương án lãnh đạo xây

dựng, phát triển lực lượng vũ trang trong tình hình mới.

Để hạn chế sự kềm kẹp của địch ở những vùng yếu, đồng thời hỗ

trợ cho phong trào thanh khiết ở các xã mạnh, Thường vụ Huyện ủy

171

18.2 Page 172

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Nhơn Trạch họp tại Xóm Hố (Phú Hội) phân tích tình hình và quyết

định: Phải cầm súng, phải chiến đấu; phân công cán bộ đi cơ sở triển

khai thực hiện Nghị quyết 15. Huyện ủy chủ trương đưa lực lượng

vũ trang tuyên truyền vào hoạt động. Thực hiện chỉ đạo của Huyện

ủy, đồng chí Võ Văn Lượng (Tư Định) về Phước An móc nối cơ sở

rút tân binh, đào vũ khí chôn giấu từ thời kỳ Bình Xuyên, xây dựng

lực lượng vũ trang đánh địch. Chủ trương xây dựng lực lượng du

kích để đấu tranh nhanh chóng được truyền về các xã.

Để triển khai Nghị quyết 15, Huyện ủy chia vùng và phân công

từng huyện ủy viên xuống phụ trách. Vùng I: các xã từ Phước

Nguyên, Tam An đến xã Tam Phước, Phước Tân là các đồng chí

Út Mười Hai, Sáu Hiếu, Ba Tấn. Vùng II gồm các xã: từ Long An

đến Phước Thái là các đồng chí Ba Đông, Mười Thọ. Vùng III gồm

các xã: Phú Hội, Phước Thiền, Phước Kiển đến xã Phước An, Vĩnh

Thanh là đồng chí Tư Định. Vùng IV từ các xã: Long Tân, Phú

Thạnh đến xã Phước Khánh, do các đồng chí Nguyễn Văn Thông và

Nguyễn Văn Liềm phụ trách. Thời điểm này, đồng chí Nguyễn Văn

Liềm đã được điều về huyện, là cán bộ Huyện ủy Long Thành, phụ

trách địa bàn Phú Thạnh, Phước Lý và sở cao su Thành Tuy Hạ.

Ở Vĩnh Thanh, đồng chí Nguyễn Văn Liềm đã giáo dục, giác ngộ

một số thanh niên yêu nước ở 2 ấp Ông Kèo, Xoài Minh và ấp Phước

Lý (xã Đại Phước) như: Nguyễn Khắc Tòng (Sáu Thụ), Đặng Văn

Thì, Bao Văn Đăng, Nguyễn Văn Ro, Nguyễn Văn Hiền, Nguyễn

Văn Danh, Nguyễn Văn Bé, Hà Văn Phải, Mai Văn Lẹ, Nguyễn Văn

Minh (Tư Cước), Năm Cạo, Nguyễn Văn Lời, Cao Nam Tư, Triết...

tham gia hoạt động cách mạng. Đội du kích xã Vĩnh Thanh cũng

172

18.3 Page 173

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hình thành, do Nguyễn Văn Danh làm Xã đội trưởng, Nguyễn Văn

Minh (Tư Cước) làm Xã đội phó.

Ngày 23.12.1959, tại ấp Xoài Minh, các đồng chí Mười Xinh, Ba

Lệnh, Bảy Sang chỉ huy lực lượng du kích Phú Thạnh, Đại Phước

phục kích tiêu diệt tên cảnh sát Nghĩa; lực lượng du kích Vĩnh Thanh

có đồng chí Đặng Văn Thì (Năm Thì) tham gia. Nghĩa là dân Công

giáo di cư, sống ở giáo xứ Nghĩa Yên, làm cảnh sát ở xã Đại Phước

thay cho tên cảnh sát Ngân đổi đi nơi khác. Với ý thức hệ chống

Cộng điên cuồng, mới về Đại Phước chưa được một tháng tên Nghĩa

đã lùng sục và bắt bớ những người tham gia kháng chiến cũ; khủng

bố, tống tiền gia đình, người thân của họ. Nghĩa bố trí phục kích bắn

bị thương rồi bắt đồng chí Tám Chỉ, một cán bộ nằm vùng của ta

ở Đại Phước, đồng thời còn tuyên bố sẽ bắt cho được đồng chí Tư

Phương (Trương Văn Phương), một cán bộ cách mạng khác. Trước

sự hung hăng và nguy hiểm của cảnh sát Nghĩa, đồng chí Nguyễn

Văn Liềm chỉ đạo các đội du kích phối hợp tìm cách tiêu diệt tên này.

Sau nhiều ngày cử người điều nghiên, các đội viên du kích nắm

được quy luật hàng ngày khoảng từ 5 giờ đến 7 giờ sáng, tên Nghĩa

cùng với một tên tay chân khác thường đi chiếc xe máy màu vàng từ

giáo xứ Nghĩa Yên theo lộ 19 đi đến xã Đại Phước để làm việc. Nắm

được quy luật này, vào khoảng 3 giờ sáng ngày 23.12, các đội viên

du kích phục kích ở Xoài Minh, đoạn này nằm trên đường đi của tên

Nghĩa, bố trí đồng chí Năm Thì theo dõi trên mặt đường để làm ám

hiệu. Khoảng 6 giờ kém 10, thấy tên Nghĩa đi xe máy từ phía Nghĩa

Yên đến, Năm Thì ra hiệu cho các đội viên du kích khác rồi vác một

đoạn cây chuối đi ngược lại phía tên Nghĩa. Khi tên Nghĩa đến gần,

173

18.4 Page 174

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Năm Thì xuất kỳ bất ý dùng đoạn cây chuối xô cho xe máy của tên

Nghĩa ngã ra đường, 3 đội viên du kích Mười Xinh, Ba Lệnh, Bảy

Sang xông ra chém chết tên Nghĩa rồi lấy khẩu súng Rouleau1 của

hắn, cả nhóm rút an toàn về phía Rừng Sác.

Tin đồng khởi ở Bến Tre tháng 1.1960, chiến thắng Tua 2 ở Tây

Ninh (26.1.1960) mang đến cho quân dân Long Thành động lực to

lớn. Nhưng lúc này, Long Thành gặp nạn do Hà Tư (Bí thư Huyện ủy

Long Thành) đầu hàng, chỉ điểm địch lùng bắt, sát hại cán bộ đảng

viên, gần 300 cán bộ, nhân dân bị bắt, phần lớn cơ sở cách mạng bị

đánh phá đến tan rã. Hiểm họa do Hà Tư gây ra tai hại không kể xiết.

Ngày 9.9.1960, chính quyền Diệm tách quận Long Thành thành

2 quận: Long Thành và Nhơn Trạch2. Trụ sở quận lỵ Nhơn Trạch

xây dựng tại xã Phú Thạnh, ngoài chi khu Nhơn Trạch địch còn

xây dựng thêm một số căn cứ hành chính, quân sự khác. Cuối năm

1960, Huyện ủy Long Thành có chủ trương tách thành 2 huyện Long

Thành và Nhơn Trạch. Ban cán sự Huyện ủy Long Thành gồm: Bí

thư Vũ Hồng Phô, Phó Bí thư Út Dồ, các Ủy viên Thường vụ: Lương

Văn Tấn, Ba Đông (Võ Văn Đông), Nguyễn Thị Hồng, và một số ủy

viên khác. Ban cán sự Huyện ủy Nhơn Trạch gồm: Bí thư Võ Văn

1 Súng Rouleau, là loại súng ngắn có hộp đạn kiểu ổ xoay, thông thường chứa

6 viên vì thế thường được gọi là súng lục, nhưng cũng có thiết kế sử dụng nhiều

đạn hơn. Đây là loại súng cá nhân, kích thước nhỏ, nhẹ, hộp đạn quay 6 lỗ (hoặc

5, 8, 10, 12), trong đó luôn có một ngăn chứa đạn ở vị trí đồng trục với nòng

súng. Súng có khả năng sát thương ở cự li ngắn, từ 25-70m.

2 Quận Nhơn Trạch gồm 14 xã: Phước An, Phước Thọ, Phước Long, Phước

Lai, Phước Kiểng, Phú Mỹ, Phú Hội, Phước Thiền, Phú Thạnh, Đại Phước, Phú

Hữu, Phước Khánh, Vĩnh Thanh, Long Tân.

174

18.5 Page 175

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Định, Phó Bí thư Nguyễn Văn Thông, hai Ủy viên Thường vụ Phạm

Minh Chính và Nguyễn Văn Liềm, các Huyện ủy viên Mười Thọ

(Trần Văn Thọ), Ba Vân (Nguyễn Thanh Vân), Nguyễn Văn Sơn.

Căn cứ Huyện ủy đặt tại rừng Xóm Hố, gần sở Ông Cố, xã Phú Hội.

Tại đây, đồng chí Nguyễn Trọng Cát (Ba Đắc) đã thay mặt Tỉnh ủy

truyền đạt Nghị quyết 15 cho các đồng chí trong Ban Thường vụ

Huyện ủy Nhơn Trạch, mở ra phong trào kết hợp đấu tranh chính trị

với đấu tranh vũ trang nhằm củng cố lực lượng, chuẩn bị đồng khởi

trong thời gian tới.

Theo chỉ đạo của Khu, Tỉnh ủy chỉ định Huyện ủy Nhơn Trạch

phải xây dựng lực lượng vũ trang để kết hợp đấu tranh vũ trang

với chính trị, binh vận. Đầu năm 1960, Bộ chỉ huy Miền cử đồng

chí Huỳnh Văn Phú chỉ huy 12 chiến sĩ là con em Nhơn Trạch với

12 súng về tăng cường xây dựng vũ trang huyện. Đoàn đến căn cứ

Huyện ủy vào tháng 3.1960 (lúc đó Văn phòng Huyện ủy ở hào cao

su Phước Thọ - Phước An). Trước đó, Huyện ủy tổ chức được một số

thanh niên ở các xã, ấp để chuẩn bị cho việc lập đơn vị vũ trang. Từ

đó, lực lượng vũ trang đầu tiên của huyện ra đời có quân số 29 người,

hình thành trung đội vũ trang 19.5 (còn gọi là 195). Trong đó, đồng

chí Huỳnh Văn Phú - Chỉ huy trưởng; đồng chí Đoàn Danh Dự - Chỉ

huy phó; đồng chí Võ Văn Định - Bí thư Huyện ủy kiêm Chính trị

viên. Đơn vị tổ chức thành 3 tiểu đội.

Trong 2 năm 1960 - 1961, hoạt động của lực lượng 19.5 tạo nhiều

thắng lợi gây tiếng vang, thúc đẩy phong trào cách mạng phát triển

với ba mũi giáp công vũ trang, chính trị, binh vận; ba vùng tranh

chấp: Vùng mạnh, vùng yếu, vùng sâu/vùng xa. Qua đó, các cơ sở

175

18.6 Page 176

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nội tuyến và gia đình binh sĩ được hỗ trợ tinh thần, tăng thêm sức

mạnh trong 3 mũi giáp công thắng lợi. Sở trường của lực lượng 19.5

là vận dụng cách đánh thọc sâu vào vùng yếu, vùng sâu để lực lượng

vũ trang tiếp tục tuyên truyền tạo thế cho cơ sở quần chúng, cho du

kích, đẩy mạnh hoạt động. Thắng lợi của đơn vị 19.5 tạo phấn khởi,

niềm tin trong thanh niên. Đồng bào mừng vui hưởng ứng phong

trào vận động tòng quân, không chỉ đưa con em đi chiến đấu mà còn

ủng hộ gạo, tiền bạc nuôi quân.

Tháng 1.1961, Ban Chấp hành Huyện ủy Nhơn Trạch họp nhằm

kiểm điểm, ổn định tình hình tách huyện và phương hướng hoạt

động cả năm, bàn thảo xây dựng kế hoạch và phân công trực tiếp diệt

ác phá kìm mạnh mẽ hơn, giành quyền làm chủ rộng hơn ở các ấp xã,

kiến nghị về tổ chức lực lượng cán bộ an ninh cấp xã.

Tháng 7.1961, Đại đội 240 được thành lập với 40 cán bộ, chiến sĩ

lấy từ Đại đội 380 tỉnh Thủ Biên; do đồng chí Phạm Văn Thương làm

Đại đội trưởng; đồng chí Nguyễn Văn Bảo làm Đại đội phó; đồng

chí Nguyễn Văn Bé làm Chính trị viên; cán bộ, chiến sĩ có 42 đồng

chí tổ chức làm hai trung đội thiếu, đóng quân và hoạt động trên địa

bàn khu Lòng Chảo huyện Nhơn Trạch; từ tháng 10.1972 phát triển

thành Tiểu đoàn 240. Từ khi hình thành đến khi phát triển, Tiểu đoàn

240 là lực lượng vũ trang nòng cốt huyện, bám trụ, cơ động trên các

chiến trường Long Thành - Nhơn Trạch, liên tục tiến công địch, phối

hợp cùng các đơn vị khác vũ trang tuyên truyền, diệt ác phá kìm, hỗ

trợ phong trào đấu tranh chính trị quần chúng; đánh địch, chống càn

bảo vệ căn cứ; đánh phá ấp chiến lược, phối hợp chủ lực tác chiến

trong các chiến dịch lớn; làm nòng cốt trong tiến công và nổi dậy

176

18.7 Page 177

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

giải phóng địa phương trong Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.

Nhiều thanh niên Vĩnh Thanh đã tòng quân và chiến đấu trong hàng

ngũ của C240, như: Nguyễn Văn Cam, Bùi Văn Lũy, Trần Văn Bảy...

Các xã vùng thuộc khu vực Lòng Chảo, nhất là Phước An, liên tục

diệt ác phá kìm. Địch bung ra càn quét, bình định các xã. Lực lượng

ta khá đông nhưng trang bị vũ khí không đủ. Do vậy cán bộ phải

bám vào ấp lãnh đạo cốt cán đẩy mạnh phong trào đấu tranh chống

khủng bố, chống bắt lính, tiếp tục củng cố và phát triển cơ sở mật

trong ấp. Lực lượng lộ mỗi xã phát triển vũ khí thô sơ súng trường,

súng “ngựa trời”1, mìn, hố đinh, bàn chông. Căn cứ phải có hàng rào

chiến đấu bảo vệ, nếu địch vào thì tiêu hao, tiêu diệt. Mặt khác hạn

chế đi lại trên sông rạch tránh địch phục kích. Tất cả anh em cán bộ,

du kích các xã được quán triệt đẩy mạnh phong trào thi đua sản xuất

vũ khí thô sơ, lập hàng rào chiến đấu. Chỉ trong thời gian ngắn, các

đội du kích đã làm được súng ngựa trời, súng trường bắn từng viên

một mà tầm sát thương không thua kém súng địch bao nhiêu.

Tháng 11.1961, Tỉnh ủy điều đồng đồng chí Võ Văn Định về

làm Bí thư Huyện ủy Vĩnh Cửu, đồng chí Nguyễn Văn Thông thay

đồng chí Định làm Bí thư Huyện ủy Nhơn Trạch. Huyện ủy Nhơn

Trạch được sắp xếp củng cố: Nguyễn Văn Thông - Bí thư, Tư Liềm

(Nguyễn Văn Liềm) - Phó Bí thư thường trực, Phạm Minh Chính -

Ủy viên Thường vụ, Trưởng ban binh vận; Hai Sơn (Nguyễn Văn

Sơn) - Ủy viên Thường vụ, Huyện đội trưởng. Các huyện ủy viên

bao gồm: Mười Thọ (Trần Văn Nhiệm), Ba Vân (Nguyễn Thanh

1 Súng “ngựa trời” là loại súng tự chế của quân dân miền Nam, có tầm bắn từ

10-15m, đạn được nhồi thêm mảnh kim loại, mảnh sành.

177

18.8 Page 178

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Vân), Bảy Bền (Nguyễn Văn Bền), Nguyễn Văn Quang, Nguyễn

Văn Sanh.

Cuối năm 1961, huyện cử đồng chí Nguyễn Văn Sanh (Hai Sanh),

Huyện ủy viên, nhận nhiệm vụ Bí thư Chi bộ xã Vĩnh Thanh. Đây

là lần đầu tiên từ sau năm 1954, Vĩnh Thanh chính thức có tổ chức

đảng. Năm 1962, đồng chí Nguyễn Văn Sanh giới thiệu, tổ chức kết

nạp đảng viên mới là Đặng Văn Thì (Năm Thì). Đồng chí Đặng Văn

Thì là người ở xã Phú Hữu, lấy vợ là người ấp Xoài Minh sau đó ở

lại nơi này lập nghiệp, được đồng chí Nguyễn Văn Liềm giác ngộ và

tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1959, có mặt trong nhiều trận

diệt ác phá kềm của xã Vĩnh Thanh và các xã lân cận, như trận đánh

tại ấp Xoài Minh diệt bọn lính Thành Tuy Hạ và cướp súng, trận diệt

cảnh sát Nghĩa, cảnh sát Tự thu 2 khẩu súng, trận diệt 2 tên biệt động

ở cù lao Ông Cồn lấy được 2 khẩu súng. Ngày 10.10.1961, trong một

trận đánh tiêu diệt 2 tên lính ở đồn Thành Tuy Hạ, đồng chí Năm Thì

bị lộ nên thoát ly theo cách mạng.

Trong trận đánh này, tuy đội du kích Vĩnh Thanh thắng lợi nhưng

không riêng gì đồng chí Năm Thì mà khá nhiều đồng chí, người dân

cảm tình cách mạng bị lộ, phải thoát ly. Lúc bấy giờ, chị Huỳnh Thị

The ở Xoài Minh là cán bộ phụ nữ xã Vĩnh Thanh hoạt động hợp

pháp, thường đi khắp nơi nên bọn lính đóng ở đồn Thành Tuy Hạ

nhiều tên biết chị do chị rất xinh đẹp, trong đó có 2 tên Rõ và Lắng,

lính thuộc tiểu đoàn 577 sư đoàn 10. Rõ và Lắng thường đến tận nhà

của chị The, ngồi cả buổi để tán tỉnh chị. Đội du kích Vĩnh Thanh

quyết định diệt 2 tên này. Hôm đó như thường lệ, Rõ và Lắng đến

nhà chị The ngồi chơi. Lúc này cha mẹ chị The đi làm ruộng không

178

18.9 Page 179

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

có ở nhà, trong nhà chỉ có chị và người em trai Huỳnh Công Châu

còn nhỏ. Các đội viên du kích cảnh giới bên ngoài, còn Năm Thì

và Mười Lanh mỗi người thủ một khẩu súng ập vào nhà. Năm Thì

cầm khẩu súng Rouleau “chiến lợi phẩm” trong trận diệt tên cảnh

sát Nghĩa, bắn một phát trúng tên Rõ khiến tên này gục xuống chết

ngay tại chỗ, viên đạn còn “xuyên táo” qua vai của tên Lắng khiến

hắn bị thương. Lắng vùng bỏ chạy ra ngoài, Năm Thì đuổi theo ra

đến đầu ngõ thì bắn bồi phát thứ 2 trúng lưng, Lắng té xuống đường

mương cạnh đó, giãy dụa vài cái thì nằm im. Tuy nhiên, lúc này có

một sự cố bất ngờ xảy ra, Mười Lanh được giao thủ khẩu súng tiểu

liên Mát 49, thường gọi là M49, nhưng do không quen sử dụng nên

Mười Lanh đã bắn ở chế độ tự động hết nguyên cả hộp đạn 32 viên.

Những người trong nhà hoảng hốt nằm rạp hết xuống sàn, còn vật

dụng trong nhà bị bắn bể nát, kể cả tường nhà cũng thủng lỗ chỗ vết

đạn. Tiếng súng quá lớn, quá nhiều đã đánh động bọn lính ở đồn

Xoài Minh, chúng kéo đến nhà của chị The đông nghẹt. Cả đội du

kích thoát an toàn, nhưng cha mẹ và bản thân chị The bị bọn lính bắt

đưa về đồn Thành Tuy Hạ. Vì chị The có người anh là Huỳnh Tự

Giác từng tham gia kháng chiến chống Pháp và sau đó đi tập kết nên

“tội càng thêm tội”, cả nhà bị chúng giam giữ, đánh đập. Chúng cũng

lùng bắt nhiều thanh niên Xoài Minh để tra khảo, tìm thông tin về đội

du kích, vì thế một số thanh niên đã thoát ly trong dịp này như: Năm

Thì (Đặng Văn Thì), Ba Kiếm (Nguyễn Văn Kiếm)1, Nguyễn Khắc

Bích (Năm Bích). Thanh niên Năm Vân là em vợ đồng chí Tư Dư, bị

1 Theo ông Huỳnh Công Châu, ông Nguyễn Văn Kiếm thoát ly theo cách

mạng, sau này ra chiêu hồi.

179

18.10 Page 180

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bọn lính bắt đưa vào tìm căn cứ của đội du kích trong Rừng Sác, đến

khu vực bến Cao Cẳng bọn lính tức giận vì anh đưa đi lòng vòng mà

không tìm được căn cứ nên chúng đánh đập, kê súng vào miệng anh

rồi bắn, đạn trổ ra phía sau vỡ toang đầu.

Từ cuối năm 1959, ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa, nhiều cán bộ,

chiến sĩ, cán bộ miền Nam tập kết đã xung phong tự nguyện, bí mật

vượt Trường Sơn vào Nam để chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu (còn

gọi là đi B). Trong năm 1960, nhiều đồng chí quê ở Vĩnh Thanh,

như: Hồ Văn Nguyên, Đặng Văn Đại1... cũng tham gia đi B, trở về

chiến đấu ở chiến trường miền Nam.

II. Phong trào phá ấp chiến lược

Tháng 4.1962, địch ráo riết thực hiện kế hoạch Staley Taylor.

Chính quyền Ngô Đình Diệm thực hiện chủ trương xây dựng ấp

chiến lược, xem đây là xương sống của chiến lược “Chiến tranh đặc

biệt”. Tất cả các lực lượng của địch đều bung ra, vừa đánh phá phong

trào cách mạng, vừa xây dựng ấp chiến lược để “tát nước bắt cá”,

cách ly nhân dân ra khỏi phong trào cách mạng. Nhơn Trạch được

chọn là trọng điểm xây dựng ấp chiến lược của tỉnh lỵ Biên Hòa.

Ở quận Nhơn Trạch, địch chọn Phú Thạnh và Vĩnh Thanh (Nhơn

Thanh và Vĩnh Thạnh) làm “điểm” để xây dựng ấp chiến lược.

Tại Vĩnh Thanh, ở các ấp vùng lương lẫn vùng giáo, địch đều cho

xây dựng ấp chiến lược, ở các ấp di cư còn lập ấp chiến lược liên

1 Đồng chí Đặng Văn Đại đi B, vào chiến trường Tây Ninh, hy sinh tại đây

ngày 10.201969. Mẹ là Lê Thị Tư đã được phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt

Nam anh hùng.

180

19 Pages 181-190

▲back to top

19.1 Page 181

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hoàn. Cũng trong đợt xây dựng ấp chiến lược này, chính quyền Sài

Gòn sáp nhập Quới Thạnh thành một ấp của xã Vĩnh Thạnh. Xung

quanh các ấp chiến lược, phía ngoài địch cho đào hào ngăn đột nhập,

cắm chông dưới đáy hào, bên trong thì trồng hàng hàng lớp lớp tre

gai dày đặc bít bùng, kế đến là những dãy cọc sắt với mấy lớp hàng

rào kẽm gai kiên cố, có gài mìn nhảy và lựu đạn, quanh ấp xây dựng

lũy có lỗ châu mai để bắn ra ngoài. Các ấp chiến lược chỉ có một

đường ra vào duy nhất, buổi tối cổng ra vào bị khóa. Mỗi ấp chiến

lược, địch lập một đội nhân dân tự vệ có trang bị vũ khí, súng ống

đầy đủ, người dân muốn ra vào ấp phải khai báo, xin phép và phải

chịu sự khám xét. Bộ máy tề xã, tề ấp và các tổ chức chính trị phản

động như thanh niên cộng hòa, phụ nữ liên đới gắn với mật vụ, chỉ

điểm kiểm soát dân gắt gao. Địch bắt dân học “quốc sách” ấp chiến

lược, làm xâu không công xây dựng ấp chiến lược. Đời sống người

dân Vĩnh Thanh vô cùng ngột ngạt1.

Ở Phú Thạnh, nơi địch đặt quận lỵ, toàn xã lúc ấy có 5 ấp, địch

chủ trương tát dân vào xây dựng thành 2 ấp kiểu mẫu. Đồng bào ở

đây chống lại bằng cách bỏ đi nơi khác, hoặc quyết ở lại giữ nhà giữ

vườn, ruộng. Ban ngày, địch gom dân vào, đến đêm bà con bảo nhau

phá rào trở về vườn cũ. Kế hoạch tát dân của địch ở đây bị thất bại.

Mặc dù xây dựng điểm chưa xong, địch vẫn tiến hành xây dựng một

loạt các ấp chiến lược ở các xã ven theo lộ 19 và lộ 17.

1 Ở ấp Quới Thạnh, vì bị xem là “ấp Việt cộng” nên địch tăng cường canh gác.

Đồng bào ra vào bị lục soát rất kỹ. Mỗi người đi làm chỉ được mang một phần

cơm. Địch qui định không nhà nào được dự trữ gạo, hàng tháng mỗi nhà chỉ

được chà lúa một lần với một số lượng nhất định do trưởng ấp kiểm soát. Ai đi

về hướng Vũng Gấm, Bàu Bông chừng 1km là bị bắn...

181

19.2 Page 182

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Để hỗ trợ và tạo điều kiện cho việc xây dựng các ấp chiến lược,

địch rải quân đóng thành nhiều đồn bót ven theo các lộ 17, 19 và dọc

ven theo dòng sông Đồng Môn; xây dựng 2 bãi pháo 105 li tại Bến

Sắn thuộc xã Phước Thiền và 1 bãi pháo đặt ngay tại chi khu Nhơn

Trạch. Địch cũng tăng cường lực lượng bằng cách điều về đây 2 tiểu

đoàn và xây dựng thêm 4 trung đội địa phương. Bộ chỉ huy đặt tại

quận lỵ.

Tháng 5.1962, địch đã xây dựng xong hàng loạt ấp chiến lược liên

hoàn tại các xã Phú Thạnh, Vĩnh Thanh. Làm xong ở Vĩnh Thanh,

địch mở rộng gom tát dân các xã: Phú Hội, Phước An, Phước Thọ,

Phú Mỹ, Phước Thiền. Chúng vấp phải sự chống đối quyết liệt của

đông đảo nhân dân đấu tranh chống cào nhà, dồn dân vào ấp vì chẳng

ai thích cảnh cá chậu chim lồng. Địch ghép những người này vào

tội “theo Việt cộng kích động chống chính quyền”, bắt bớ, đánh đập

một số bà con. Bà Hai Sửu ở Phú Hội bị địch bắn chết. Ngay lập tức

chi bộ và cơ sở mật huy động hơn một ngàn dân Phú Hội, Phú Mỹ

khiêng xác bà Hai đi từ Phú Hội, Phú Mỹ đến Phước Thiền, khi qua

các đồn bót và trụ sở xã đều lớn tiếng tố cáo tội ác của giặc. Đoàn

người hô vang các khẩu hiệu “Đả đảo bọn bắn giết dân”, “Phải trừng

trị bọn ác ôn”. Ngày hôm sau, nhân dân nhiều xã kéo đến gặp quận

trưởng Nhơn Trạch tố cáo bọn giết người, đòi bồi thường sinh mạng.

Địch hoảng sợ buộc phải nhận yêu sách.

Huyện ủy Nhơn Trạch được Khu ủy và Tỉnh ủy chỉ đạo các cấp

phải tích cực chống phá kế hoạch lập ấp chiến lược của Mỹ - Diệm.

Các đồng chí trong Ban Thường vụ Huyện ủy đã họp bàn: nếu phá

ngay khi địch chưa xây dựng hoàn chỉnh thì ít khó khăn, tránh tổn

182

19.3 Page 183

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

thất. Cơ sở mật thông báo tin tức: địch gom dân vào ấp chiến lược,

số dân bị gom còn ít, bà con bất mãn nên làm chiếu lệ; bên ngoài ấp

chiến lược đào hào chữ A, quây bằng kẽm gai, có khúc hào đào xong,

có khúc dở dang chưa có rào; ban ngày lính canh gác, xét người ra

vào rất nghiêm ngặt, từ 6 giờ tối trở đi là có lệnh giới nghiêm, hàng

đêm đều có lính đi tuần tra; ở giữa ấp có nhà kho chứa cuốc xẻng...

Đồng chí Nguyễn Văn Liềm đã đột vào xã Phú Thạnh điều nghiên,

vạch phương án tác chiến. Lực lượng phá ấp chiến lược huy động

khoảng 100 cán bộ, đồng bào các xã: Phú Thạnh, Phước An, Phước

Thọ, Vĩnh Thanh (chủ yếu ở 3 ấp vùng lương là Quới Thạnh, Ông

Kèo và Xoài Minh), Phú Hội sẽ đồng loạt phá ấp chiến lược. Những

người tham gia phá ấp chiến lược bí mật chuẩn bị một cây dài chừng

5 mét làm cầu vượt hào. Một đêm cuối tháng 3.1962, ta ra quân. Lực

lượng vũ trang huyện 19.5 và du kích các xã triển khai đội hình bảo

vệ phía ngoài. Ban chỉ huy ra lệnh tiến công. Mọi người bắc cây làm

cầu vượt hào, vào phá các sườn nhà đang dựng, phá kho lấy dao rựa,

cuốc xẻng bang đất san lấp vài đoạn hào. Khoảng một giờ sau, lực

lượng ta rút lui an toàn. Bộ đội bắn vài loạt súng thị uy để bữa sau

dân bị gom có cớ đấu tranh không làm. Sáng ra, đồng bào thấy hàng

rào bị phá, càng thêm vững lòng tin vào cách mạng, bọn địch thì

ngán ngại. Đây là trận mở màn phá ấp chiến lược đầu tiên trong hai

huyện Long Thành, Nhơn Trạch.

Khu ủy miền Đông cử các đồng chí Hai Lực và Sáu Phát về kiểm

tra, đánh giá phong trào đấu tranh do Huyện ủy Nhơn Trạch lãnh

đạo có bước phát triển. Rõ ràng việc chống phá xây dựng ấp chiến

lược phải kết hợp cho được hai lực lượng bên trong và bên ngoài ấp;

183

19.4 Page 184

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

kết hợp được hoat động vũ trang với đấu tranh chính trị và sự góp

sức của đồng bào cơ sở bên trong ấp. Kế hoạch ấp chiến lược của

Mỹ - Diệm học tập kinh nghiệm chống cộng ở Malaysia nhưng thất

bại thảm hại ở Nam Bộ bởi chúng đầy tham vọng nhưng không hiểu

hết văn hóa đời sống của dân làng Nam Bộ: Yêu quê hương, bám đất

bám làng, kiên cường, bất khuất, sống chết bảo vệ từng gốc cây ngọn

cỏ vườn nhà. Có Đảng lãnh đạo, phẩm chất ấy càng trở nên mạnh

mẽ, bạo lực dồn dân vào ấp chiến lược không thể nào thành công.

Ngày 3.2.1962, Ban Thường vụ Huyện ủy Nhơn Trạch họp kiểm

điểm tình hình, phân tích sâu sắc đặc điểm chiến lược chiến tranh

đặc biệt của Mỹ Diệm, địa bàn và nhiệm vụ chiến lược của huyện

Nhơn Trạch. Trên cơ sở đó, Ban Thường vụ quyết định một số vấn

đề quan trọng:

- Thứ nhất, toàn Đảng bộ, toàn dân và các lực lượng vũ trang

trên địa bàn huyện quán triệt sâu sắc đường lối vũ trang đi đôi chính

trị trên ba vùng chiến lược rừng núi - đồng bằng - đô thị, đánh địch

bằng ba mũi giáp công vũ trang - chính trị - binh vận. Ta tấn công

địch liên tục nhằm phá lỏng, phá rã tiến tới phá ấp chiến lược. Gắn

chặt việc phá ấp chiến lược với phát huy giành quyền làm chủ của

nhân dân, phát triển thực lực toàn diện cả bên trong xóm ấp lẫn

bên ngoài.

- Thứ hai, khẳng định huyện Nhơn Trạch là vị trí chiến lược đối

với ta cũng như đối với địch, cuộc chiến đấu dần dần ác liệt và lâu

dài như Nghị quyết 15 của Đảng đã nêu.

- Thứ ba, không ngừng kiện toàn, phát triển toàn diện “thế mới,

lực mới” của ta trên địa bàn huyện, góp phần cùng tỉnh không ngừng

184

19.5 Page 185

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

tạo thế mới, lực mới. Muốn đạt mục tiêu này, toàn Đảng bộ và các

lực lượng phải quyết tâm bám trụ địa bàn Lòng Chảo, bám trụ từng

ấp, xã.

- Thứ tư, thực hiện một số chủ trương cụ thể theo quan điểm nêu

trên và theo Nghị quyết của Tỉnh ủy: Phát động toàn Đảng, toàn dân,

toàn quân trong huyện mở đợt đồng loạt phá ấp chiến lược. Chú trọng

thu toàn bộ cọc sắt, dây kẽm gai để xây dựng ô, ụ chiến đấu gắn với

phong trào “bao vây, uy hiếp đồn bót” ở các xã Phước An, Phước

Thọ, Phú Hội, Phước Thiền. Các cơ quan huyện, căn cứ du kích xã

tổ chức xây dựng hàng rào chiến đấu, phát triển mạnh hầm chông, hố

đinh, ụ chiến đấu để bảo vệ cơ quan, căn cứ của mình. Tăng cường

chỉ đạo củng cố công trường, sưu tầm bom đạn ở bãi hủy Bàu Sen để

sản xuất mìn gài, lựu đạn phục vụ công việc xây dựng ô, ụ hàng rào

chiến đấu của các cơ quan đơn vị. Tổ chức đào địa đạo từng cơ quan

và một số xã kết hợp với phát triển hầm bí mật trong các ấp vùng sâu

và ngoài địa hình. Thường vụ Huyện ủy tiến hành đào thí điểm địa

đạo. Bí thư Huyện ủy trực tiếp chịu trách nhiệm phác họa sơ đồ rồi

điều động một tiểu đội gồm đảng viên, đoàn viên đủ tiêu chuẩn chính

trị và sức khỏe chuyên đào địa đạo. Nội bộ tuyệt đối giữ bí mật.

- Thứ năm, ráo riết chuẩn bị Đại hội Mặt trận dân tộc giải phóng

huyện Nhơn Trạch đúng ngày 19.5.1962.

Từ sau hội nghị, phong trào toàn huyện chuyển biến tích cực. Đầu

tháng 4.1962, các ấp chiến lược ở các xã dọc hai trục lộ 17 và 19 bị

phá đồng loạt. Tỉnh chỉ đạo huyện làm thí điểm ở hai nơi. Đồng chí

Võ Văn Lượng trực tiếp dẫn hàng trăm đồng bào các xã Phú Hội,

185

19.6 Page 186

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Long Tân phá ấp chiến lược cả về nội dung lẫn hình thức ở chi khu

Nhơn Trạch. Cùng đêm này, đồng chí Nguyễn Văn Thông tổ chức

hàng trăm bà con Phước An, Phước Thọ phá banh khu vực trù mật

Hang Nai. Tất cả số cọc sắt, dây kẽm gai được thu gom về xây ô, ụ

và căn cứ chiến đấu. Chi bộ Phước An do các đồng chí Mười Nhứt,

Năm Nguyện, Tám Ngời và Nguyễn Thị Hầu tổ chức đưa 48 hộ dân

bị gom vào khu trù mật Hang Nai trở về nơi ở cũ, xóa sổ hoàn toàn

trại tập trung - nhà tù trá hình này.

Phong trào phá nội dung và hình thức hàng chục ấp chiến lược rộ

lên liên tục ở cả những vùng sâu như Phú Hữu, Phước Khánh, Đại

Phước. Ta giáo dục cảnh cáo hàng chục tề ấp, xã, diệt một số ác ôn

như hai tên Rõ và Rực là cảnh sát chi khu Nhơn Trạch. Diệt ác, ta

phá được thế kềm kẹp của địch ở nhiều nơi, tạo phấn khởi lớn cho

đồng bào trong huyện.

Việc xây dựng ô, ụ, căn cứ chiến đấu từ huyện đến xã phát triển

mạnh ở các khu vực trọng điểm: nổng ven lộ Phú Hội, Bà Trường,

ấp chợ Phước An. Đây là mô hình chiến đấu sáng tạo ở địa bàn Nhơn

Trạch. Các đội du kích và nhân dân mấy xã trên bám ô, ụ chiến đấu

thường xuyên bao vây, vừa đẩy mạnh công tác binh vận, vừa bắn tỉa

các đồn Gò Cát (Phước An), đồn Phước Thọ, bót Phú Mỹ, đồn Phú

Hội kéo dài nhiều tháng.

Năm 1962, trên rút đồng chí Nguyễn Văn Sanh về huyện, phân

công Năm Hà (Nguyễn Văn Hà) về phụ trách Bí thư xã Vĩnh Thanh

thay cho đồng chí Hai Sanh.

186

19.7 Page 187

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ở Vĩnh Thanh, Đội du kích xã cũng tổ chức đánh địch thắng lợi.

Được sự phân công, chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Năm Hà, phụ

trách Bí thư xã, ngày 8.6.1962 (nhằm ngày 7.5 năm Nhâm Dần) đội

viên du kích Nguyễn Khắc Tòng sau nhiều ngày nhận nhiệm vụ điều

nghiên đã cùng với các chiến sĩ khác như: Nguyễn Văn Minh (Tư

Cước, Xã đội phó), Đặng Văn Thì (Năm Thì), Hà Văn Phải (Lực),

Năm Cạo, Triết1 tổ chức phục kích, diệt được 2 tên lính ở Xoài Minh,

thu được 1 khẩu súng tiểu liên Thompson mới tinh. Đây là chiến lợi

phẩm rất quý giá của đội du kích, vì lúc ấy cả đội mới có 4 khẩu

súng, gồm 1 khẩu Mát 49, 1 khẩu Rouleau và 2 khẩu súng trường

M16. Tuy nhiên, khi các đội viên du kích trên đường từ Xoài Minh

rút về bến Cao Cẳng, đến xẻo Rạch Dọp Lớn thì bị bọn lính đuổi

theo, bắn chết Hà Văn Phải (Lực). Hôm sau đợi tình hình yên ắng,

các đội viên du kích còn lại đã ra sông mò xác đồng chí Lực đưa về

chôn, nhưng sau này do địa hình thay đổi nên gia đình cùng đồng

đội không tìm được hài cốt của đồng chí. Sau trận đánh này, đồng

chí Nguyễn Khắc Tòng bị lộ nên tháng 9.1962 đồng chí thoát ly,

được trên rút về làm nhân viên công tác quân nhu của huyện. Ban

Quân nhu huyện bấy giờ đóng ở Đồng Ông Trúc, xã Phước An, do

đồng chí Nguyễn Văn Bảy (còn gọi là Đức, người Vĩnh Thanh) làm

Trưởng ban. Tại đây, ngày 24.3.1964, đồng chí Nguyễn Khắc Tòng

được Bí thư Ban Quân nhu huyện Nguyễn Văn Bảy giới thiệu và tổ

chức kết nạp Đảng.

Cũng trong năm 1962, Đội du kích Vĩnh Thanh tổ chức diệt tên

chỉ điểm Mười Thiêm. Tên này quê gốc ở huyện Cần Giuộc (tỉnh

1 Sống hợp pháp ở ấp Phước Lý, làm nghề thợ may.

187

19.8 Page 188

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Long An), lấy vợ người Vĩnh Thanh, về sinh sống ở ấp Ông Kèo,

thường hay rình mò chỉ điểm cán bộ ta. Các đội viên du kích xã mật

phục bắt được Mười Thiêm khi hắn đi canh đáy, sợ nếu bắn hắn sẽ

gây ồn ào nên buộc đá vào chân rồi đạp hắn xuống Rạch Dọp. Không

ngờ Mười Thiêm “lớn mạng”, giãy dụa bứt được dây trói bơi vào bờ.

Sống sót nhưng quá kinh hoảng, Mười Thiêm trốn về Cần Giuộc.

Mấy năm sau thấy tình hình êm ắng, nghĩ lực lượng cách mạng đã

“quên” nên Mười Thiêm quay trở lại Ông Kèo, “ăn quen bén mùi”

lại giở trò làm chỉ điểm, bị Đội du kích Vĩnh Thanh xử tử.

Tình hình ở Vĩnh Thanh thời điểm này khá ác liệt. Bọn ác ôn, chỉ

điểm tăng cường rình mò, phục kích khiến nhiều cán bộ, chiến sĩ của

xã bị hy sinh, lực lượng cách mạng bị tổn thất. Ngày 2.10.1962, Xã

đội phó Nguyễn Văn Minh (Tư Cước), du kích Nguyễn Văn Ro và

cán bộ binh vận Nguyễn Văn Tuấn trên đường đi công tác rơi vào

ổ phục kích của địch, hy sinh. Một số cán bộ xã cũng hy sinh trong

giai đoạn này, như: Trần Văn Ngọt, Đỗ Văn Xuân... Trong đó, trường

hợp hy sinh của du kích Đặng Văn Mừng khiến người dân Vĩnh

Thanh nhớ mãi. Trên đường đi công tác, đồng chí Mừng trúng phục

kích ở khu vực ngọn Nước Đổ (ấp Quới Thạnh), bị địch bắn gãy

chân té xuống sông, rồi bị bọn địch lôi lên bờ. Địch ra điều kiện, nếu

đồng chí đầu hàng sẽ được tha mạng, đưa về bệnh viện chữa chạy.

Đồng chí Mừng kiên quyết không đầu hàng giặc, hô to “Đả đảo quân

Mỹ ngụy cướp nước”. Chúng dùng báng súng đánh đồng chí Mừng

dã man, nhưng đồng chí vẫn hô khẩu hiệu đả đảo đến khi tắt thở.

Gia đình đồng chí Mừng ở Xoài Minh hay tin, đến xin xác đồng chí

188

19.9 Page 189

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đem về nhà nhưng địch không cho, năn nỉ mãi chúng mới đồng ý cho

gia đình tẩn liệm ngay tại chỗ, không được chôn trong nghĩa trang

của ấp mà phải chôn bên ngoài. Lúc tẩn liệm, gia đình thấy xương

ở phần ngực của đồng chí Mừng bị đánh gãy hết, cả người tím bầm

vì bị đánh.

Cùng với phong trào phá ấp chiến lược, xây dựng thế chiến đấu

trên chiến trường Lòng Chảo, Huyện ủy chỉ đạo gấp rút chuẩn bị Đại

hội Mặt trận Dân tộc giải phóng huyện. Các chi bộ xã đều lập đoàn

đại biểu địa phương mình.

Sáng 18.5.1962, Đại hội Mặt trận Dân tộc giải phóng huyện Nhơn

Trạch khai mạc, có gần 30 đoàn đại biểu xã, cơ quan, ban ngành với

250 đại biểu về dự. Đại hội diễn ra tại khu căn cứ cao su gần bìa

rừng Đồng Lớn ở Lòng Chảo. Đại hội xác định dưới sự lãnh đạo của

Đảng, quân dân toàn huyện đoàn kết một lòng, quyết tâm góp phần

cùng quân dân cả nước đánh đuổi đế quốc Mỹ xâm lược và bè lũ

tay sai, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đại hội bầu Ủy

ban Mặt trận dân tộc giải phóng huyện Nhơn Trạch gồm 10 người 1,

khuyết 2 vị trí sẽ bổ sung sau; trong đó ông Ngô Quang Thanh, đại

diện giới tư sản dân tộc, làm Chủ tịch Mặt trận (sau này ông làm Chủ

tịch Ủy ban Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam tỉnh Biên Hòa).

Đại hội thông qua Lời kêu gọi toàn thể đồng bào trong huyện “vùng

lên liên tục phá toàn diện quốc sách ấp chiến lược của địch, giành

chính quyền, làm chủ các xóm ấp, đem hết sức người sức của phục

vụ kháng chiến, góp phần vào sự nghiệp giải phóng quê hương”.

1 Có tài liệu ghi 13 hoặc 11 vị nhưng chỉ kể tên được 10 vị.

189

19.10 Page 190

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Đêm 18 rạng 19.5, tại đồng Mu Rùa, xã Phước An, ta tổ chức

cuộc mít-tinh hàng ngàn đồng bào từ các xã về dự. Ủy ban Mặt trận

huyện ra mắt đồng bào, mọi người hoan nghênh sự thành công của

Đại hội và biểu thị quyết tâm thực hiện lời kêu gọi của Mặt trận.

Tiếp tục thực hiện sự chỉ đạo của cấp trên nhằm đánh bại Chiến

tranh đặc biệt của Mỹ, các lực lượng vũ trang phối hợp dân quân,

du kích và quần chúng trên địa bàn Long Thành - Nhơn Trạch cùng

thực hiện chiến thuật “Bao, bó, tấn, lấp, diệt”, liên tục tấn công, liên

tục nổi dậy phá rã ấp chiến lược, tiêu diệt, tiêu hao nhiều sinh lực

địch, khống chế bộ máy tề ấp xã, bức rút, bức hàng hàng chục đồn,

bót ở các xã cặp trục lộ 17, 19 huyện Nhơn Trạch; kết quả các đồn

bót ven quốc lộ 15, lộ 19, lộ 17 bị cô lập, ta mở rộng vùng giải phóng

rộng lớn ở các xã Phước Long, Phước Thọ, Phước An, Phú Hội,

Phú Hữu...

Đầu mùa mưa 1962, văn phòng Huyện ủy dời về nhà mẹ Phan Thị

Mỵ ở ấp xóm Hố, xã Phú Hội. Thửa vườn nhà mẹ khá rộng kề bãi

đất dốc tre mọc dày đặc, được chọn để làm hầm bí mật. Hầm dài mấy

chục mét, ăn sâu dưới lòng đất, chui ngầm các bụi tre, có thể chịu

đựng đạn pháo 105 ly của địch, có sức chứa hàng chục lượt cán bộ.

Đào hầm bí mật ở đây thành công, Huyện ủy chỉ đạo nhân rộng

đào hầm bí mật ở các xã vùng kềm như Đại Phước, Phước Khánh,

các xã dọc trục đường 17 và vùng Lòng Chảo để cán bộ có thể bám

trụ mà công tác và chiến đấu. Chung quanh Lòng Chảo Nhơn Trạch

có hàng chục hầm bí mật lớn nhỏ, có hầm chứa được một bán đội,

190

20 Pages 191-200

▲back to top

20.1 Page 191

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

chứa vũ khí, cất giấu tài liệu, cũng là nơi lực lượng ta xuất kích đánh

địch. Có nhiều hầm bí mật trong nhà dân, ở Bến Cộ (1 hầm), Cù

Lao (1 hầm), Phước Lý (5 hầm), cán bộ và du kích bám trụ ở đấy

bất ngờ trấn áp, trừng trị diệt ác, phá kìm, vận động nhân dân phá ấp

chiến lược.

Với 2 xã bị địch xếp loại là “vùng trắng” là Phú Thạnh và Vĩnh

Thanh, thì ở xã Phú Thạnh vẫn có hầm bí mật do dân đào để nuôi

giấu cán bộ như hầm bí mật ở vườn ông Tám Bình, ngụ ấp 2. Riêng

ở Vĩnh Thanh thì suốt 2 cuộc kháng chiến không có hầm bí mật

bởi địa thế đặc biệt của xã. Do Vĩnh Thanh giáp với vùng Rừng

Sác, rừng giồng rộng mênh mông, các cán bộ, chiến sĩ cách mạng

thường ở ngoài rừng, người dân Vĩnh Thanh nương dịp đi làm ruộng

hoặc đánh bắt thủy sản để tiếp tế, đóng góp (thường là tiền cho tiện

lợi), đưa tin cho cách mạng. Đồng chí Trương Văn Phương (Tư

Phương) khi hoạt động ở xã Vĩnh Thanh thường ở ngoài ruộng của

gia đình bà Nguyễn Thị Thể1, sau đó những người trong gia đình khi

đi làm ruộng thì tiếp tế cho đồng chí Tư Phương, hoặc đưa tin cho

cách mạng2.

Cách tiếp tế, đưa tin cũng rất sáng tạo, người dân hẹn trước với

“đường dây” về ngày giờ, địa điểm, sau đó cứ mang tiền, tin đến đặt

tại hộp thư bí mật ở trong rừng, hoặc ngoài ruộng sẽ có người đến

1 Bà Nguyễn Thị Thể là vợ của liệt sĩ Nguyễn Văn Bảy, mẹ của đồng chí

Nguyễn Văn Thông.

2 Ở ấp Quới Thạnh, chị Ba Cụt, chị Hai Nối, chị Bảy Giã, anh Hai Song luôn

luôn vận động bà con góp tiền, gạo nuôi quân, tiếp tế cách mạng, nuôi giấu cán

bộ, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.

191

20.2 Page 192

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nhận 1. Cũng có khi người dân hẹn cán bộ đến tận nhà nhận tiếp tế,

đóng góp, thường là vào buổi tối, gõ cửa theo ám hiệu2. Tuy nhiên,

việc cán bộ, chiến sĩ từ rừng ra vào xã có nhiều nguy hiểm vì bọn

lính thường phục kích. Khoảng năm 1964, tên chỉ điểm Nguyễn Văn

Bầy (Năm Bầy) ở ấp Xoài Minh giả vờ hẹn bà Ba Thu3 là cán bộ

của huyện đến nhà để nhận tiền đóng góp cho cách mạng, nhưng

lại ngầm báo cho bọn lính ở đồn Xoài Minh (còn gọi là đồn Mười

Huỳnh, vì đồn xây dựng trên phần đất do ông Mười Huỳnh hiến).

Khi nữ đồng chí Ba Thu và một chiến sĩ đi cùng đến nhà Năm Bầy

thì lọt vào ổ phục kích, cả 2 người đều hy sinh. Một thời gian sau,

ta đã tổ chức tiêu diệt tên Năm Bầy tại nhà vì tên này rất nguy hiểm,

khi diệt tên này ta để lại bản án ghi rõ tội ác của y tại hiện trường để

người dân rõ nguyên nhân.

Cũng trong năm này, Xã đội trưởng Vĩnh Thanh là Nguyễn Văn

Hữu (Tư Quê) bị chỉ điểm nên bị bắt. Bọn lính ác ôn tra tấn đồng chí

dã man, vừa đánh vừa nói: “Tao đánh cho mầy có về nhà muốn bốc

cứt ăn cũng không nổi”, sau đó địch đưa đồng chí giam giữ khắp các

nhà tù Long Thành, Biên Hòa, Chí Hòa. Năm 1974 đồng chí mới

được thả về nhưng đã bị bệnh rất nặng do bị tra tấn, chỉ còn nằm một

chỗ, đến năm 1976 đồng chí Nguyễn Văn Hữu qua đời.

1 Theo lời kể của đồng chí Nguyễn Văn Thông, ngụ ấp Thanh Minh, nguyên

Bí thư xã Vĩnh Thanh giai đoạn 1984-1987. Đồng chí Nguyễn Văn Thông là

con của liệt sĩ Nguyễn Văn Bảy, Trưởng Ban Quân nhu huyện Nhơn Trạch, hy

sinh ngày 13.3.1966.

2 Theo lời kể của bà Bạch Thị Sang, 85 tuổi, ngụ ấp Thanh Minh.

3 Là vợ của đồng chí Nguyễn Văn Xuân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện

Nhơn Trạch.

192

20.3 Page 193

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Từ cuối tháng 6.1962, nhằm thống nhất việc lãnh đạo phong trào

vùng các đồn điền cao su, Tỉnh ủy Biên Hòa quyết định thành lập

Ban Cán sự Cao su trực thuộc tỉnh với nhiệm vụ lãnh đạo cuộc đấu

tranh trong công nhân cao su. Ban Cán sự Cao su lãnh đạo các đồn

điền Trảng Bom, An Viễng, Bình Sơn, Đờ La, Thành Tuy Hạ. Bí

thư Ban Cán sự là đồng chí Nguyễn Thành A, đồng chí Huỳnh Thị

Phượng là Phó Bí thư.

Lúc này, địch bung ra càn quét mạnh các xã trong huyện Nhơn

Trạch. Lực lượng vũ trang 19.5 tuy khá đông, nhưng vũ khí trang bị

không đủ. Huyện ủy Nhơn Trạch chủ trương cán bộ phải bám dân

trong các ấp, lãnh đạo cơ sở cách mạng cốt cán đẩy mạnh phong trào

đấu tranh chống khủng bố.

Phong trào vận động bà con trở lại quê cũ làm ăn để củng cố,

xây dựng lực lượng được triển khai tốt, bà con ở vùng Cù Lao (Đại

Phước) dần dần phục hồi sản xuất, ổn định đời sống, trở thành cơ

sở của cách mạng. Từ cơ sở vững xây dựng thành phong trào mạnh,

nhiều tề xã ác gian bị tiêu diệt, cảnh cáo; giặc bớt hống hách với

đồng bào. Phong trào mạnh dần, lan dần từ Cù Lao đến Phước Lý,

Bến Cộ và nhiều nơi khác.

Xác định cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là cuộc chiến lâu

dài, gian khổ, mức độ ác liệt ngày càng tăng, cùng với nhân dân miền

Nam thành đồng Tổ quốc đang anh dũng chiến đấu, Ban Thường vụ

Huyện ủy Nhơn Trạch hạ quyết tâm bám trụ, đứng vững trong Lòng

Chảo. Xa rời Lòng Chảo, không bám vào dân, nhất định lực lượng

cách mạng Nhơn Trạch sẽ tổn thất lớn, không hoàn thành nhiệm vụ

Đảng giao.

193

20.4 Page 194

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ban Thường vụ Huyện ủy cho lập đề án xây dựng địa đạo để bám

trụ trong lòng đất, lòng dân. Bắt đầu từ ngày 3.2.1962, địa đạo Nhơn

Trạch được khởi công. Đồng chí Mười Tâm (Lê Văn Tâm) được

giao làm đội trưởng chỉ huy 20 anh em thường xuyên tiến hành công

việc. Địa đạo có dạng chữ Chi (Z), mỗi đoạn dài 100 mét, cao 1,8

mét, bề ngang 0,8 mét. Từ mặt đất, cửa địa đạo sau thẳng đứng từ 5

đến 7 mét rồi mới đào ngang, đảm bảo pháo lớn hoặc bom loại nhỏ

của địch ném trúng địa đạo không bị sụp. Cửa địa đạo thường mở

ở gốc bụi tre, rễ tre chằng chịt giữ đất không sụt lở trong mùa mưa.

Để đảm bảo bí mật, khúc địa đạo đầu tiên đào ngay dưới rừng tre xã

Phước An.

Quanh địa đạo Lòng Chảo có các cơ quan Huyện ủy Nhơn Trạch.

Hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ, hàng chục đơn vị cấp trên, cấp dưới

bám trụ vùng Lòng Chảo Nhơn Trạch đều có dịp vào địa đạo này khi

địch đánh mạnh toàn vùng. Đầu năm 1963, văn phòng Huyện ủy và

nhiều ban, ngành, đoàn thể chuyển tới làm việc trong địa đạo. Ngày

7.1.1966 lính Mỹ càn vào căn cứ Huyện ủy, cán bộ Huyện ủy rút

xuống hầm an toàn. Ngày 8.1.1966, bom Mỹ đánh sập xương sống

địa đạo. Địa đạo tiếp tục được triển khai. Đến giữa năm 1967, đường

xương sống địa đạo đã dài khoảng 1.500 mét, có thể chứa ba, bốn

trăm cán bộ chiến sĩ trong nhiều ngày. Huyện ủy dự định nếu chiến

tranh kéo dài, hệ thống địa đạo sẽ phát triển nhiều kilômét, nối liền

nhiều xã, như hệ thống địa đạo Củ Chi.

Ngày 2.11.1963, cả hai anh em Ngô Đình Diệm, Ngô Đình Nhu

bị quân đội Sài Gòn đảo chính giết chết. Sau đó chưa đầy một tháng,

tổng thống của nước Mỹ là Kennedy cũng bị ám sát chết. Mỹ và chế

194

20.5 Page 195

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

độ Sài Gòn lâm vào cảnh rối ren, giành giật ngôi vị, binh lính khắp

nơi hoang mang, rệu rã.

Trong những năm 1963-1965, thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy

Biên Hòa, Đảng bộ huyện Nhơn Trạch liên tiếp mở các đợt phát

động nông dân nhằm nâng cao giác ngộ cách mạng cho đội quân

chủ lực của công cuộc giải phóng dân tộc. Huyện ủy dồn sức tổ chức

học tập cho bà con mấy xã trọng điểm: Phước Thiền, Phú Mỹ, Phú

Hội, góp phần đánh bại chiến lược chiến tranh đặc biệt của Mỹ ngụy,

chuẩn bị tư tưởng sẵn sàng bước vào giai đoạn ác liệt nhất; trực tiếp

đối đầu với lính Mỹ và chư hầu trong chiến lược chiến tranh cục bộ.

Ở những xã vùng sâu còn bị kềm kẹp nặng, cán bộ các đoàn thể

mặt trận, thanh niên, phụ nữ được cử xuống ấp, xã móc ráp các nòng

cốt cơ sở, tổ chức lớp học gọn nhỏ. Sau đó số này về triển khai trong

nhóm xâu chuỗi. Dù không học quy mô do thời gian ngắn song số cơ

sở cốt cán ở xóm ấp đã nắm được cốt lõi chủ trương, đường lối, yêu

cầu của đợt phát động nông dân. Hầu hết hội viên các ban ngành và

đoàn thể thanh niên, phụ nữ, binh vận, an ninh đã phát động sâu rộng

trong nhân dân, kể cả người dân trong ấp chiến lược (trừ một số ấp

di cư ở xã Vĩnh Thanh).

Đầu năm 1964, phụ trách Bí thư xã Vĩnh Thanh là Nguyễn Văn

Hà (Năm Hà) được rút về huyện, công tác ở Công an huyện1; đồng

chí Nguyễn Khắc Bích (Năm Bích, còn có bí danh là Bảy Sanh) thay

thế làm Bí thư xã.

1 Nguyễn Văn Hà sau khi về huyện một thời gian, giữ nhiệm vụ Phó Bí thư

huyện ủy kiêm Trưởng Công an huyện, nhưng sau đó ra chiêu hồi, gây nhiều

tổn thất cho phong trào cách mạng địa phương.

195

20.6 Page 196

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Ngày 10.4.1964, đoàn cán bộ gồm: Bí thư xã Năm Bích, Phó Chủ

tịch xã phụ trách kinh tài Nguyễn Văn Bảy, Tư Dự, Tám Tòng, Tư

Tuân đi tuyên truyền và nắm tình hình, về đến Bến Đình thì trúng

phục kích của bọn lính do tên Đội Xuân cầm đầu. Đội Xuân là người

ở giáo xứ Nghĩa Mỹ, dân Công giáo di cư rất sùng đạo và căm thù

“Việt cộng”, làm Trung đội trưởng nghĩa quân và là ác ôn có tiếng,

thường ráo riết lùng bắt cán bộ cũng như người dân cảm tình cách

mạng. Khi phát hiện lọt vào ổ phục kích, đoàn cán bộ vừa bắn trả vừa

tìm cách rút lui, nhưng trên đường rút đồng chí Nguyễn Văn Bảy bị

Đội Xuân bắn chết.

Một phong trào được phát động mạnh mẽ: Phục vụ Chiến dịch

Bình Giã. Hàng trăm nam nữ thanh niên Nhơn Trạch, trong đó có

Vĩnh Thanh hăng hái tham gia du kích, xung phong tòng quân giết

giặc, dân công tải đạn ra chiến trường. Ngày 2.12.1964, Chiến dịch

Bình Giã mở màn. Bộ Tư lệnh Quân khu giao nhiệm vụ cho Đại đội

240 cùng Tiểu đoàn 800 của Quân khu chận viện trên quốc lộ 15

(nay là quốc lộ 51), đánh tất cả các đơn vị quân địch từ Biên Hòa

xuống chi viện cho Bình Giã - Bà Rịa. Đại đội 240 cùng Tiểu đoàn

800 đã kiên cường bám trụ liên tục đánh viện binh địch, có trận đánh

từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Bom pháo của địch đánh phá vào trận

địa ta ác liệt liên tục 2 tháng từ khi chiến dịch mở ra cho đến ngày

3.1.1965. Chiến dịch Bình Giã thắng lợi vang dội, đánh dấu sự thất

bại của chiến lược Chiến tranh đặc biệt của Mỹ - ngụy.

Trong phong trào đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến,

có biết bao gương bà mẹ kiên cường, bám trụ xóm làng, bảo vệ cán

196

20.7 Page 197

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bộ chiến sĩ như mẹ Nguyễn Thị Dương, mẹ Trương Thị Liễu, mẹ

Hai Bông ở Bến Cam (Phước Thiền); mẹ Hai Phấn, mẹ Phan Thị Ớn,

mẹ Phan Thị Mỵ ở Phú Hội; mẹ Ba, mẹ Nguyễn Thị Hầu ở Phước

An, mẹ Lưu Thị Thương ở Phước Thọ, mẹ Huỳnh Thị Giác ở Phước

Long; mẹ Nguyễn Thị Đặng, mẹ Lê Thị Tư, mẹ Nguyễn Thị Kiều,

bà Nguyễn Thị Thể1 ở Vĩnh Thanh.

Phong trào thanh niên xung phong tòng quân và đi làm nghĩa vụ

dân công lên cao, rầm rộ, sôi nổi, điển hình là hai huyện Long Thành,

Nhơn Trạch. Hàng ngàn thanh niên đi bộ đội giải phóng hoặc tham

gia du kích địa phương, hàng ngàn lượt thanh niên, công nhân, nông

dân công tải vũ khí, lương thực, thực phẩm phục vụ chiến trường.

Các thanh niên Vĩnh Thanh cũng sôi nổi thoát ly kháng chiến, như:

Trần Văn Bảy, Nguyễn Văn Cam, Bùi Văn Lũy vào C240; Trần

Hoài Lâm là tiểu đội trưởng du kích xã Đại Phước, Nguyễn Văn Bé

tham gia du kích xã Phước An; Nguyễn Văn Ly, Nguyễn Văn Cẩu là

Thượng sĩ, chiến sĩ Đoàn 10 Đặc công; Huỳnh Công Thành là Thiếu

úy thuộc Huyện đội Long Thành... Nhiều gia đình có các anh chị em

đều tham gia hoạt động cách mạng, như: Đỗ Văn Huỳnh, Đỗ Văn

Tư, Đỗ Văn Đệ; Trần Văn Bảy, Trần Hoài Lâm...

Ở những ấp xã vùng sâu, địch ra sức khủng bố, kìm kẹp gắt gao

những gia đình có người thân đi kháng chiến; phục kích bắn giết cán

bộ, chiến sĩ cách mạng. Năm 1964, đồng chí Đỗ Văn Trung là Bí thư

chi bộ mật ấp Xoài Minh, do đồng chí bị thương, cụt một chân nên

1 Bà Nguyễn Thị Thể là vợ của liệt sĩ Nguyễn Văn Bảy (Đức), mẹ của đồng

chí Nguyễn Văn Thông, Quyền Bí thư xã Vĩnh Thanh năm 1998.

197

20.8 Page 198

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bọn địch không nghi ngờ, vì thế được bố trí hoạt động trong ấp. Do

bị chỉ điểm nên khi đồng chí về thăm nhà thì bị 2 tên ác ôn là Sanh và

Sáu Đối bắt, đánh đập ngay trước cửa nhà rồi sau đó bắn chết, không

cho người thân lấy xác. Mãi đến chiều tối, ông Nguyễn Văn Tám

(tự Cày) ở gần nhà đến năn nỉ trưởng ấp mới đưa được xác đồng chí

Trung về chôn cất. Ngày 19.2.1965, vừa mới qua cái tết Ất Tỵ, hai

đồng chí du kích Trần Văn Quận và Trần Văn Vân từ căn cứ ngoài

Rừng Sác vào ấp Ông Kèo để lấy lương thực thì bị trúng phục kích

của bọn lính ở ngọn Rạch Sâu. Đồng chí Quận hy sinh ngay tại chỗ,

còn đồng chí Vân trúng đạn gãy chân, bị thương nặng, cố lết ra rừng.

3 ngày sau người dân trong ấp đi rừng lấy củi mới phát hiện thi thể

đồng chí Vân. Một số cán bộ xã cũng hy sinh trong thời gian này,

như: Trần Văn Tư, Hồ Văn Minh...

Mùa khô 1965, quân đội Mỹ tham chiến ở miền Nam Việt Nam.

Ta bắt đầu đối diện trực tiếp với quân ngoại xâm. Thực hiện chủ

trương của Huyện ủy, lực lượng vũ trang huyện, tỉnh và du kích xã

tìm cách tổ chức đánh địch, chống càn. Đầu năm 1966, lính Mỹ mở

đợt càn vào ấp xóm Hố, Phú Hội, đi đến đâu đốt phá, bắn giết đến

đấy. Các du kích xã Phú Hội là đồng chí Đức Thắng (xã đội trưởng),

đồng chí Hai Lực (xã đội phó) cùng 6 chiến sĩ C240 tổ chức phục

kích đánh địch, diệt và làm bị thương 50 lính Mỹ. Đó là trận đầu tiên

lực lượng đầu tiên đánh thắng và diệt được nhiều lính chính quy của

quân đội Mỹ1.

1 Theo lời kể của đồng chí Hồ Minh Lực, nguyên Xã đội phó Phú Hội.

198

20.9 Page 199

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Tháng 6.1966, một trung đội Mỹ mở đường từ Bàu Điều đến

Phước Lai. Bộ đội C240 cùng du kích Phước Lai chọn đoạn đường

gần xã Phước Lai, đặt mìn ĐH10 phục kích. Lính Mỹ lọt vào trận

địa, mìn và súng cùng nổ, sau 10 phút, 15 lính Mỹ bị diệt, trận đánh

thắng lợi nhanh gọn, thu được 8 súng. Trận đánh chứng tỏ lực lượng

vũ trang địa phương đã trưởng thành, đủ sức đánh thắng giặc sát

ngay bên căn cứ giặc. Thời gian sau đó, quân dân Nhơn Trạch tiếp

tục thắng nhiều trận đánh chống Mỹ - ngụy càn quét, ruồng bố.

Đội du kích xã Vĩnh Thanh cũng góp phần diệt ác phá kềm. Tại

khu vực Ông Kèo có tên Trưởng ấp Hạnh (Tư Kỉnh) nhiều năm

nay thường xuyên áp bức những gia đình có người đi kháng chiến

cũ, người thân thoát ly theo cách mạng, rình mò, chỉ điểm cho bọn

lính bắt bớ, giết hại cán bộ, chiến sĩ của ta. Thời điểm đó đời sống

người dân Ông Kèo rất khó khăn, làm ruộng rẫy không đủ ăn, nhiều

người phải suốt ngày lặn lội với nghề hạ bạc, chài lưới xúc tôm cá

kiếm thêm trang trải cuộc sống nhưng tên trưởng ấp Hạnh luôn tìm

cách gây khó dễ, bắt những người mà hắn gọi là “tình nghi” phải tự

dỡ cơm lên đồn ngồi cả ngày để hạch hỏi, hoạnh họe. Hắn còn chặn

đường những người đi làm đồng, chài lưới, bảo “Tôi biết mấy người

giả bộ đi làm ăn, thiệt ra là tìm cách tiếp tế, đưa tin cho Việt cộng,

nhưng tôi không sợ. Mấy người có gặp thì nhắn với mấy ông Việt

cộng ngoài rừng, kêu tụi nó về đây chơi với tôi, tôi gặp thằng nào là

tiêu diệt thằng đó”. Thấy tên Hạnh gây bất lợi cho phong trào cách

mạng, gây tội ác với nhân dân, Đội du kích xã Vĩnh Thanh đã xin ý

kiến cấp trên cảnh cáo tên ác ôn này.

199

20.10 Page 200

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Được sự hỗ trợ của người dân Ông Kèo, các đội viên du kích đã

điều nghiên nhiều ngày và nắm được quy luật của tên Hạnh. Thời

điểm ấy là vừa ăn tết Bính Ngọ, tên Hạnh thường đến nhà vợ bé, có

khi ngủ lại, cũng có khi về. Đêm đó các đội viên du kích nằm phục

bên ngoài từ chập tối, đến khuya thấy tên Hạnh vào nhà vợ bé. Canh

chừng thêm một lúc lâu không thấy tên Hạnh trở ra, biết hắn ngủ lại

nên Xã đội phó Nguyễn Văn Bảy phân công 3 đội viên du kích cảnh

giác bên ngoài, còn anh đột nhập vào nhà. Đã điều nghiên trước lối

bố trí của ngôi nhà, cũng dò được thói quen của tên Hạnh là khi ngủ

thường thủ khẩu súng rouleau trái khế trên đầu giường nên anh Bảy

đến ngay giường tên này, nhanh chóng xác định vị trí để súng và lấy

ngay. Lúc này tên Hạnh giật mình ngồi dậy, theo thói quen thò tay

lấy súng, nhận ra súng không còn đồng thời nhìn thấy bóng người

sát bên giường nên run run hỏi “Mấy ông làm gì vậy”. Anh Bảy trả

lời “Thì ông nhắn dân kêu Việt cộng về chơi, nên nay tụi tôi về thăm

ông nè”. Anh Bảy gọi thêm 2 đội viên du kích vào, trói thúc ké cả

tên Hạnh và vợ bé, nhét khăn vào miệng để khỏi kêu la gây ra tiếng

động. Sau khi cảnh cáo người vợ bé, các anh áp giải tên Hạnh ra

ngoài. Đi được khoảng 200m bỗng dưng tên Hạnh vụt bỏ chạy, anh

Nghĩa buộc lòng phải bắn hạ rồi nhanh chóng cùng các đội viên rút

ra căn cứ. Trận diệt tên trưởng ấp Hạnh đã khiến cho những tên tề ấp

khác hoảng hốt co vòi một thời gian, không dám hoạnh họe, làm khó

dễ người dân hay chỉ điểm gây thiệt hại cho phong trào kháng chiến.

Ngày 9.10.1966, Tỉnh ủy Bà Biên (lúc này Biên Hòa, Long

Khánh và Bà Rịa sáp nhập, gọi là tỉnh Bà Biên) có Quyết định số

028/QĐ sáp nhập huyện Long Thành và Nhơn Trạch thành huyện

200

21 Pages 201-210

▲back to top

21.1 Page 201

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Long Thành, gồm 23 xã1 và 2 thị trấn Long Thành, Nhơn Trạch.

Ngày 2.5.1967, Ban Thường vụ Khu ủy miền Đông có Quyết định số

12/QĐ-K do đồng chí Phạm Lực ký, chỉ định Ban Chấp hành Quận

ủy Long Thành gồm 15 đồng chí, trong đó đồng chí Nguyễn Văn

Thông, Tỉnh ủy viên, làm Bí thư Huyện ủy.

Năm 1966, Trung ương Cục và Quân ủy Miền quyết định thành

lập Đặc khu Rừng Sác. Theo Quyết định ngày 15.4.1966, Đặc khu

Rừng Sác là một khu quân sự đặc biệt gồm một khu vực rộng 60.000

hécta, phía Đông giáp quốc lộ 15, phía Tây giáp sông Soài Rạp, phía

Bắc giáp lộ 19 (không gồm Nhơn Trạch), phía Nam giáp biển. Đây

là một khu vực gồm 10 xã thuộc nhiều tỉnh khác nhau: xã Phú Hữu,

Phước Khánh (thuộc quận Nhơn Trạch tỉnh Biên Hòa), Long Sơn

(Bà Trao, núi Nứa thuộc quận Châu Đức, tỉnh Bà Rịa), xã Lý Nhơn,

Bình An (quận Nhà Bè), xã Đồng Hòa, Cần Thạnh, Tân Thạnh,

Thạnh An, xã Tam Thôn Hiệp (quận Cần Giờ). Quyết định này quy

định 4 nhiệm vụ của Đặc khu Rừng Sác:

1. Xây dựng thành một khu căn cứ bàn đạp vững chắc ngày càng

củng cố, bảo đảm cho các lực lượng vũ trang của khu đứng vững tại

chỗ luôn luôn tấn công địch trong mọi tình huống.

2. Chiến đấu bằng mọi cách trên các dòng sông chủ yếu là địch

trên sông Lòng Tàu, kiên quyết tiêu diệt và phá hủy thật nhiều sinh

lực và phương tiện chiến tranh của địch.

1 23 xã gồm: Phước Thái, Long Phước, Long An, Lộc An, Phước Nguyên,

An Lợi, Tam An, Tam Phước, Phước Tân, Long Hưng, An Hòa, Long Bình,

Phước Thiền, Phước Kiểng, Phước Lai, Phước Long, Phước Thọ, Phước An,

Phú Mỹ, Mỹ Hội, Long Tân, Đại Phước, Vĩnh Thanh.

201

21.2 Page 202

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

3. Kết hợp chặt chẽ các tổ chức Đảng, dân chính, tiến hành công

tác tranh thủ nhân dân, xây dựng cơ sở, phát động mạnh mẽ chiến

tranh du kích trong toàn khu.

4. Bảo vệ an toàn hành lang vận chuyển hàng chiến lược của

Miền.

Quân ủy Miền xác định tính chất của Đặc khu Rừng Sác là một

khu quân sự chứ không phải quân khu, có Đảng ủy Đặc khu trực

thuộc Quân ủy Miền, phụ trách cả công tác quân chính và phong trào

cách mạng địa phương. Cơ quan chỉ huy đầu tiên của Đặc khu Rừng

Sác, trong đó đồng chí Lương Văn Nho (Hai Nhã) là Đặc khu trưởng

kiêm Chính ủy.

Lực lượng của Đặc khu Rừng Sác mang tên Đoàn 10, có 13 chi bộ

với 285 đảng viên, 614 chiến sĩ. Cơ sở của Đoàn trên địa bàn 10 xã

với trên 20 ngàn dân, 10 chi bộ xã, 67 đảng viên, trong đó có 12 đảng

viên sinh hoạt hợp pháp. Đoàn 10 luôn có sự gắn bó, phối hợp chặt

chẽ với Huyện ủy và phong trào cách mạng ở huyện Nhơn Trạch

tạo nhiều chiến công vang dội: Đánh chìm tàu vạn tấn Baton Rouge

Victory trên sông Lòng Tàu (ngày 23.8.1966), rót đạn vào nội đô phá

hoại lễ Quốc khánh của chính quyền Thiệu (1.11.1966); hai lần làm

nổ tung khu kho bom Thành Tuy Hạ (tháng 11 và tháng 12.1972),

thiêu hủy kho xăng Nhà Bè (3.12.1973)...

Thời điểm cuối năm 1966, địch tiếp tục củng cố, mở rộng kho

bom Thành Tuy Hạ, từ năm 1965 xây dựng tổng kho Long Bình,

căn cứ Nước Trong, cụm pháo Bến Sắn đã được triển khai xây dựng,

giặc liên tục càn quét, đánh phá các tuyến đường sông khu vực Rừng

202

21.3 Page 203

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Sác, sông Lòng Tàu, các căn cứ của ta ở Đông quốc lộ 15 và khu vực

Nhơn Trạch. Tháng 6.1967, quân Mỹ và chư hầu Thái Lan liên tục

càn quét khắp rừng giồng, Rừng Sác. Máy bay Mỹ rải thuốc hóa học

khai quang ở nhiều khu vực, nhất là vùng Sở Dừa Phước Khánh và

ven sông Đồng Nai, ảnh hưởng trực tiếp nghiêm trọng đến sinh thái,

đời sống và sức khỏe người dân hai xã Vĩnh Thanh và Phước Khánh.

Các vườn cây trái ở các xã Phú Hội, Tam An, Phú Mỹ cũng bị thiệt

hại nặng nề. Quận ủy Long Thành chỉ đạo tổ chức đấu tranh chống

Mỹ rải thuốc khai quang.

Vào khoảng 6 giờ sáng ngày 1.3.1967, dưới sự chỉ đạo của các

đảng viên mật như: Nguyễn Thị Ngời (Phước An), Lưu Thị Thương

(Phước Thọ), Huỳnh Thị Giác (Phước Long), Tư Trang (Tam An),

đồng bào các xã Phú Hữu, Đại Phước đã kéo đến tập trung tại khu

chợ gần bến thuyền lối ngã ba đi về xã Vĩnh Thanh. Cùng lúc đó

một số thuyền từ xã Phước Khánh, Giồng Ông Đông cũng cập bến,

đưa gần 200 đồng bào đến tham gia. Một số bà con ở ấp Ông Kèo,

ấp Xoài Minh, ấp Nhà Máy thuộc xã Vĩnh Thanh cũng đến tham

dự, trong đó có mẹ Nguyễn Thị Đặng, bà Bạch Thị Sang. Khoảng 7

giờ, đoàn người kéo về quận lỵ, mỗi đoàn đều có 2-3 giao liên, liên

tục báo cáo tình hình để Huyện ủy kịp thời chỉ đạo. Trên đường đi

đồng bào mang khẩu hiệu “Rải chất độc hóa học là phá hoa màu của

dân, là giết dân”, “Phải bồi thường tính mạng tài sản cho dân”, “Phải

thống nhất đất nước”.

Bọn cảnh sát mật vội báo về quận. Địch liền đưa một trung đội

bảo an xuống ngăn chặn. Khi bọn địch đến ngã ba gần lối rẽ vào nhà

thờ Đại Phước thì gặp đoàn biểu tình. Bọn lính lăm lăm khẩu súng

203

21.4 Page 204

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trong tay, quát tháo mọi người dừng lại, không dừng sẽ bắn. Nhưng

đoàn người vẫn bình tĩnh tiến lên. Má Tám Ứng đại diện đoàn biểu

tình nói: “Chúng tôi cày cấy trồng trọt, các ông rải chất độc làm cho

chết hết lúa, hoa màu, như vậy là các ông giết dân rồi. Chúng tôi lên

hỏi quận trưởng xem lời tuyên bố của ông ta như thế nào khi ông về

làm quận trưởng ở đây, nào là thực hiện dân sinh, dân chủ, nào là

hạnh phúc, ấm no, vậy rải chất độc có đúng với lời ông ta không?”.

Nghe má Tám Ứng nói, bà con ùa lên phía trước. Bọn lính khiếp sợ

vì số người quá đông, không ngăn cản nổi, vội về quận báo tin. Khi

đoàn người tới quận thì lúc này đồng bào các xã Phú Hội, Long Tân,

Phú Thạnh đang trà trộn từ trước trong phiên chợ Phú Thạnh, cũng

xuất hiện gia nhập cùng đoàn biểu tình và kéo vào quận lỵ. Bọn lính,

bọn nhân viên bảo vệ lẩn trốn. Đồng bào hô lớn: “Yêu cầu quận

trưởng ra nói chuyện”. Lúc đầu Trương Bảo Thiện lánh mặt, cho

Chánh văn phòng là Võ Văn Loài ra tiếp. Đồng bào không chịu, làm

dữ, ném đá. Tình hình căng thẳng buộc tên quận trưởng ra tiếp dân.

Trước lý lẽ đanh thép của đồng bào, tên này chối quanh “Việc này là

do ở trên mấy ông ấy làm, tôi không can dự”. Trương Bảo Thiện hứa

sẽ thỉnh thị về trên, đền bù tài sản của dân đã bị phá hủy và không rải

chất độc hóa học nữa. Đồng bào đưa 3 bản kiến nghị với hàng ngàn

chữ ký tố cáo tội ác của địch.

Được tin về cuộc biểu tình của đồng bào Nhơn Trạch, quận trưởng

Long Thành vội vã ra lệnh giới nghiêm trên đoạn đường quốc lộ 15

từ Phước Tân đến thị trấn Long Thành, xuống tới xã Phước Thái.

Chúng đặt 8 trạm canh gác, khám xét đồng bào qua lại rất nghiêm

ngặt. Chúng chỉ cho những người có hàng hóa mới được vào thị trấn

204

21.5 Page 205

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

để bán. Trước tình hình như vậy Huyện ủy Long Thành quyết định

tổ chức đồng bào đi bằng xe lam, đóng giả làm người buôn bán để

che mắt địch. Đồng bào cũng kéo đến quận Long Thành, buộc quận

trưởng phải cam kết bồi thường và không rải chất độc hóa học nữa.

Do tổ chức chặt chẽ, chỉ đạo kịp thời, cuộc đấu tranh của người dân

Long Thành - Nhơn Trạch đã đạt kết quả tốt đẹp, biểu dương được

lực lượng và sức mạnh của quần chúng.

III. Góp phần vào cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu

Thân 1968

Tháng 7.1967, Trung ương Cục miền Nam quyết định bố trí lại

chiến trường, giải thể Khu miền Đông, thành lập 5 phân khu từ Phân

khu 1 đến Phân khu 5 để hình thành 5 mũi tiến công vào Sài Gòn,

thực hiện cuộc tổng tiến công vào năm 1968. Theo đó, Phân khu 4

bao gồm huyện Long Thành (kể cả Nhơn Trạch), huyện Thủ Đức,

quận 1, quận 9, huyện Cần Giờ và huyện cao su Bình Sơn. Bí thư

Phân khu 4 là đồng chí Mười Chiến. Văn phòng Phân khu ủy đặt

tại ngã ba Long Điền, giữa 2 xã Phước Thiền và Phước Nguyên để

tiện việc chỉ đạo. Ban Chấp hành Phân Khu ủy có 16 đồng chí, Ban

Thường vụ gồm 7 đồng chí.

Chiến trường Nhơn Trạch - Long Thành được Trung ương Cục

phân tích, xác định vị trí chiến lược quan trọng, từ đó có chủ trương

bố trí lại chiến trường, và có giải pháp ứng phó phù hợp.

Theo đó, Nhơn Trạch là vùng tranh chấp rất quyết liệt giữa ta và

địch. Địch xem đây là trọng địa của chiến trường, yết hầu của cơ

quan đầu não, dạ dày của bộ máy chiến tranh nên bố trí lực lượng

205

21.6 Page 206

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

dày đặc với các binh chủng hùng mạnh, trang thiết bị hiện đại; tiến

hành ủi trắng gần như toàn bộ địa bàn khu Lòng Chảo; tăng cường

lực lượng chiếm đóng dọc lộ 17, 19 trên 41 đồn, bót, tua; trên 20

chốt chiếm đóng; 1 tiểu đoàn lính Mỹ chốt ở ngã ba đường ủi Phước

Lai, 1 trung đoàn Thái Lan thuộc sư đoàn Hắc Báo từ Long Thành

chuyển qua chốt 1 tiểu đoàn ở chùa Nước Nhĩ (ấp Bến Sắn, xã Phước

Thiền); 1 tiểu đoàn xây dựng căn cứ ở Vườn Điều Phước An, 1 tiểu

đoàn biệt động quân ngụy rải quân từ Phú Hữu đến Phước Khánh.

Với vòng vây dày đặc như thế, địch tiến hành nhiều cuộc càn

quét, bình định hòng tiêu diệt lực lượng cách mạng, muốn đẩy lực

lượng vũ trang ta ra xa Sài Gòn 10 km (khỏi tầm pháo ĐKB 1), bảo

vệ kho xăng Nhà Bè, kho đạn Thành Tuy Hạ, sông Lòng Tàu, bảo vệ

các đoàn tàu Mỹ chở vũ khí, phương tiện chiến tranh vào miền Nam.

Vì vậy, cách mạng cũng bố trí địa bàn Nhơn Trạch thành vùng

trọng điểm, lấy Lòng Chảo làm bàn đạp để xây dựng căn cứ, tập

kết các lực lượng Phân khu 4, Đoàn 10 Rừng Sác, D2, E4, D6 pháo,

C240; nơi đứng chân của Bộ chỉ huy Phân khu 4 lãnh đạo tấn công

vào Sài Gòn đợt Mậu Thân 1968 và là nơi mới đường tiến quân vào

Sài Gòn từ hướng Đông Nam.

Cuối tháng 10.1967, Huyện ủy tổ chức hội nghị ban chấp hành

mở rộng gồm 30 đồng chí tại căn cứ địa đạo Lòng Chảo xã Phước

1 Pháo ĐKB là loại pháo phản lực theo ống được gỡ từ dàn pháo phản lực

Katyusha BM-21 của Liên Xô theo sáng kiến của quân đội ta nhằm phù hợp

cho địa hình rừng núi và chiến lược chiến tranh du kích ở miền Nam trong thời

kỳ kháng chiến chống Mỹ. Phía Nga (Liên Xô cũ) gọi loại pháo này là 9P132.

206

21.7 Page 207

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

An. Hội nghị diễn ra giữa lúc quân Thái Lan1 triển khai đánh phá ác

liệt vùng Lòng Chảo, quân dân ta vừa tham gia chống càn, vừa bảo

vệ hội nghị. Mặc cho tiếng máy bay hòa tiếng xe tăng thiết giáp địch

gầm rú, Hội nghị vẫn làm việc dưới địa đạo. Trong trận chống càn

ác liệt này, đồng chí Đặng Văn Thì người xã Vĩnh Thanh, là Tiểu đội

trưởng thuộc Huyện đội Long Thành, tham gia chiến đấu ở khu vực

xã Long Thọ bị thương, bị địch bắt. Sau khi tra tấn đồng chí dã man

để khai thác tình hình của quân ta nhưng không được, địch giam giữ

đồng chí Đặng Văn Thì qua nhiều trại giam từ Biên Hòa đến Sài

Gòn, sau đó đày ra trại giam Phú Quốc. Tại nhà tù Phú Quốc, đồng

chí tiếp tục cùng các anh em tù binh đấu tranh chống chào cờ, chống

ly khai, không đầu hàng, phản bội. Bị giam cầm ở nơi mệnh danh là

“địa ngục trần gian” này mãi đến năm 1973, đồng chí Đặng Văn Thì

mới được trao trả tại Lộc Ninh theo tinh thần Hiệp định Paris.

Hội nghị Phước An tháng 10.1967 đã tập trung phân tích kỹ những

thuận lợi, khó khăn, nhược điểm địch và ta trên chiến trường Long

Thành. Huyện ủy khẳng định thuận lợi cơ bản nhất: nhân dân các xã

nói chung chí cốt với cách mạng, một lòng tin tưởng ở Đảng và Bác

Hồ kính yêu. Tuy nhiên cái khó lớn nhất là âm mưu và hoạt động

của Mỹ ngụy sẽ tiếp tục gây thêm nhiều thiệt hại về người và của đối

với nhân dân Nhơn Trạch - Long Thành. Trên cơ sở đó, lãnh đạo tất

cả các tổ chức lực lượng đứng chân trên địa bàn huyện đều phải bám

sát dân, ở vùng sâu, vùng yếu thì phải trụ lại trong dân. Tất cả các

1 Tháng 9 năm 1967, Lữ đoàn Hổ Mang hay gọi là Mãng Xà Vương có mặt ở

miền Nam, tháng 7 năm 1968 thay bằng Lữ đoàn Báo Đen. Năm 1969, tuyên

bố rút 12.000 quân, đến 1971 mới rút hết.

207

21.8 Page 208

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

vùng không ngừng tạo thế chiến đấu và không ngừng bổ sung, xây

dựng lực lượng chiến đấu. Bất cứ trong hoàn cảnh chiến tranh xảy ra

ác liệt như thế nào, Đảng bộ cũng kiên quyết tổ chức phát động quần

chúng bung ra đồng ruộng sản xuất, bám sông rạch làm ăn, gắn chặt

với phá nội dung “bình định lập ấp chiến lược của địch”; huy động

sức người, sức của phục vụ cho kháng chiến. Hội nghị quyết định

một số vấn đề cụ thể; xây thế chiến đấu ở ven nổng Phú Hội, lập bãi

mìn kết hợp hầm chông, hố đinh ở Bàu Bông (Phước An), xây dựng

bãi mìn kết hợp với giao thông hào địa đạo ở hai khu vực Tam An,

Tam Phước, xây dựng các chốt bắn tỉa ở Phước Thọ, Phước Long,

Phước Thiền.

Huyện ủy cũng phát động phong trào “Toàn dân đánh giặc” ở

nhiều nơi như Cát Lái, Bến Bạ (Phú Hữu), Bình Sơn (vùng cao

su). Các đơn vị vũ trang: C1 (Long Thành), 19.5 (Nhơn Trạch) giữ

nguyên vị trí hoạt động, tích cực hỗ trợ dìu dắt các đội du kích xã.

Ít lâu sau, tỉnh Bà Biên tăng cường đơn vị C240 cho huyện làm lực

lượng cơ động. Các ban, ngành và đoàn thể được củng cố thống

nhất về tổ chức, đội ngũ cán bộ hoạt động ở chiến trường nào vẫn ở

nguyên địa bàn đó.

Cuối cùng hội nghị quyết định văn phòng Huyện ủy Long Thành

đóng tại địa bàn Lòng Chảo, cơ động giữa hai điểm Phú Hội và

Phước An (là căn cứ của huyện Nhơn Trạch cũ).

Qua phân tích, đánh giá của Huyện ủy, chiến trường Nhơn Trạch

- Long Thành nổi lên một số nét:

- Về phía địch, một mặt quân Mỹ leo thang, liên tục mở nhiều

cuộc càn lớn nhỏ khắp địa bàn huyện; mặt khác, chúng triển khai

208

21.9 Page 209

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

sư đoàn quân Thái Lan Mãng xà vương ở căn cứ Nước Trong. Lính

Thái bung ra đóng chốt thành nhiều cụm ở Bình Sơn, Lòng Chảo,

vườn điều Phước Thọ. Bên trong các ấp, xã lính ngụy và các đoàn

bình định nông thôn tiếp tục chương trình bình định gom dân, cào

nhà ở một số nơi và củng cố bộ máy kìm kẹp nhân dân.

- Về phía ta, các lực lượng vũ trang huyện xã sôi nổi tiến công

địch bằng ba mũi vũ trang - chính trị - binh vận. Huyện sử dụng 28

cơ sở nội tuyến phục vụ cho lực lượng 19.5 và C1, C240 cùng các

đội du kích đánh 23 trận, diệt và bắt sống 392 tên (trong đó có 192

tên bình định ác ôn), thu 264 súng các loại. Xuất hiện mô hình “vành

đai bắn tỉa” ở Phước Thọ, Phú Hội. Chỉ tính từ 19.9 đến 27.11.1967,

ta đã đánh 5 trận, diệt 80 lính Thái Lan, 2 tên lính Mỹ và 7 lính ngụy.

Ta rải hơn hai trăm ngàn truyền đơn viết bằng các thứ tiếng Anh,

Thái, Việt vạch rõ: chiến tranh xâm lược của Mỹ là phi nghĩa và

đầy tội ác; cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam là chính nghĩa.

Truyền đơn kêu gọi binh sĩ Sài Gòn buông súng về nhà làm ăn, lính

Mỹ và Thái chống lệnh hành quân bằng mọi cách, đấu tranh đòi về

nước để khỏi chết vô nghĩa. Ta cũng trực tiếp giáo dục gần 50 ngàn

lượt gia đình binh sĩ các loại, khiến hàng trăm lính Sài Gòn đào,

rã ngũ.

Đến cuối năm 1967, hầu hết các xã và thị trấn Long Thành, thị

trấn quận lỵ Nhơn Trạch đã tạo được thế và lực mới vừa tấn công

lính Mỹ, Thái, ngụy vừa chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công và nổi

dậy Xuân Mậu Thân 1968.

209

21.10 Page 210

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Giữa tháng 1.1968, đồng chí Hai Lực (Nguyễn Trọng Tân),

nguyên Bí thư Khu ủy miền Đông, được cử làm đặc phái viên của

Trung ương Cục đến căn cứ Rừng Sác (Phước An) triển khai nhiệm

vụ và kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa cho Phân khu ủy

Phân khu 4 và Đặc khu Rừng Sác (Đoàn 10). Bộ chỉ huy mặt trận

Phân khu 4 thành lập do đồng chí Lương Văn Nho làm Tư lệnh,

đồng chí Tám Quang (Đặng Quang Long) làm Chánh ủy, đồng chí

Lê Quang Chữ, Phó Bí thư Phân khu 4, chịu trách nhiệm kế hoạch

kiểm tra toàn bộ lực lượng bên ngoài. Đồng chí Mười Chiến, Bí thư

Phân khu ủy, cùng đồng chí Ba Cam phụ trách kế hoạch xây dựng cơ

sở và phát động nhân dân nội thành.

Bộ Tư lệnh tiền phương đứng chân ở vùng Bưng Sáu Xã (Thủ

Đức) gồm các đồng chí Mười Chiến, Năm Chữ, Hai Nhã, Tám

Quang, Ba Đắc quyết định điều động Tiểu đoàn 4 của Quân khu 2,

trung đội trinh sát cùng lực lượng vũ trang của huyện Thủ Đức áp sát

mục tiêu, từ cầu Rạch Chiếc trên xa lộ Sài Gòn - Biên Hòa đến ngã

tư Hàng Xanh. Đoàn 10 do đồng chí Mười Thà (Nguyễn Việt Hoa)

và đồng chí Sáu Tâm chỉ huy phụ trách hướng tiến công Nhà Bè,

Quảng Xuyên, Cần Giờ và trục sông Lòng Tàu. Phân khu 4 còn điều

động bố trí một số cán bộ: đồng chí Hồ Sĩ Hành, vợ chồng đồng chí

Trương Văn Bông - Huyện ủy viên huyện Long Thành, các nữ đồng

chí Ba Cơ, Mười Ánh Tuyết, Nga, Sáu Ngàn đi đường công khai hợp

pháp từ Hưng Nghĩa vào nội thành Sài Gòn.

Huyện ủy Long Thành phụ trách mục tiêu quận lỵ Nhơn Trạch;

huyện Duyên Hải có mục tiêu là thị trấn Cần Giờ. Vùng cao su tập

210

22 Pages 211-220

▲back to top

22.1 Page 211

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trung đánh địch ở Bình Sơn. Mỗi xã, mỗi thị trấn đều có mục tiêu

đánh phá bộ máy kềm kẹp tại ấp, xã và bao vây bắn tỉa đồn bót địch.

Tất cả cán bộ chiến sĩ chiến trường Phân khu 4 đều được phát

động học tập thư kêu gọi của Thường vụ Trung ương Cục. Ai cũng

hừng hực tinh thần “sẵn sàng quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

Vượt qua vô vàn khó khăn gian khổ, mọi lực lượng chờ giờ G ngày

N đồng loạt nổ súng tiến công các mục tiêu được phân công cho đơn

vị mình đảm trách.

Lúc 0 giờ đêm 30.1, rạng 31.1.1968 (tức mùng một tết Mậu Thân),

các mũi tiến công khắp nơi đồng loạt nổ súng. Tổng kho Long Bình,

kho đạn Thành Tuy Hạ, kho xăng Nhà Bè đồng loạt bị tấn công, bom

đạn nổ vang trời, lính Mỹ ngụy và chư hầu hồn xiêu phách lạc.

Ở Nhơn Trạch, các đồng chí Nguyễn Công Hạnh, Trần Hai trực

tiếp chỉ huy Đại đội 240 tiến công chi khu, diệt 20 lính bảo an và

cảnh sát, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Đây là lần đầu tiên chi khu

Nhơn Trạch bị tiến công quân sự.

Ở tất cả các xã, du kích và tự vệ mật tiếp tục đánh địch, diệt ác phá

kìm, phát động quần chúng chống phá âm mưu bình định, khoanh

gom dân của địch. Nổi bật là Chi bộ Phước An dùng lực lượng du

kích phối hợp với nhân dân bằng ba mũi giáp công chính trị - binh

vận - vũ trang bao vây bót Vũng Gấm suốt 10 ngày làm bọn bảo an ở

đây khiếp vía, cố thủ trong bót. Ở hướng Rừng Sác, Đoàn 10 liên tục

đánh địch trên sông Lòng Tàu, đánh cảng hải quân Nhà Bè và kho

tàng địch ở Nhà Bè. Bộ đội bắn cháy 5 tàu quân sự trên sông Lòng

Tàu và cảng Cát Lái.

211

22.2 Page 212

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Tuy nhiên, sau lúc bất ngờ ban đầu, địch đã nhanh chóng phản

công, đồng thời đưa quân càn vào vùng Lòng Chảo, vùng Rừng Sác.

Lúc này lộ 19 đã bị phá hủy, tất cả các loại xe không thể qua được.

Địch đổ quân từ Phú Thạnh rồi theo lô cao su Tân Tường để càn vào

Vũng Gấm, Bàu Bông. Một cánh quân địch từ xã Vĩnh Thanh tràn

qua Quới Thạnh đánh tạt lại Phước An. Từ phía quốc lộ 15 theo lối

Nhà Mát, địch qua đường Bà Ký đổ vào chà xát hai xã Phước Long,

Phước Thọ.

Cùng với quân dân Nhơn Trạch, Đội du kích xã Vĩnh Thanh cũng

tích cực tham gia chiến đấu, hỗ trợ cho quân chủ lực. Người dân

Ông Kèo, Xoài Minh tiếp tế lương thực, thuốc men cho cách mạng,

che giấu cán bộ chiến sĩ. Nhiều con em Vĩnh Thanh đã anh dũng hy

sinh trong đợt tổng tiến công này, như: Nguyễn Văn Bé (du kích xã

Phước An), Mai Văn Lẹ (du kích xã Đại Phước), Bùi Văn Lũy (chiến

sĩ C240), Đỗ Văn Đệ (tiểu đội trưởng thuộc C300), Nguyễn Văn

Hùng (du kích xã Vĩnh Thanh)...

Cuộc tiến công và nổi dậy đợt hai bắt đầu từ ngày 5.5.1968. Tại

chiến trường Phân khu 4, lực lượng vũ trang ta (cả chủ lực và bộ đội

địa phương) bám trụ vùng Bưng sáu xã. Ban ngày anh em đánh địch

phía sau, ban đêm đánh địch trên xa lộ và khu nhà máy xi măng Hà

Tiên, nhà máy dệt Phong Phú tiêu diệt và làm tan rã hàng trăm tên

Mỹ ngụy, bắn cháy hàng chục xe tăng thiết giáp và xe nhà binh địch.

C240 tiếp tục đánh vào chi khu Nhơn Trạch, tiêu hao một bộ phận

sinh lực địch và phối hợp cùng du kích diệt ác ở trục lộ 19 và 17 làm

cho bọn địch hoang mang. Những thanh niên Vĩnh Thanh tiếp tục

212

22.3 Page 213

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hy sinh xương máu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc: Phạm Văn

Bằng (Y tá xã Đại Phước), Trần Hoài Lâm (tiểu đội trưởng thuộc

Huyện đội Nhơn Trạch), Đỗ Văn Tư (Xã đội phó xã Mỹ Phước)...

Tuy nhiên, quân dân ta đã mở ra được một số xã giải phóng như

Phước An, Phú Hội, Phú Mỹ.

Sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy năm 1968, Mỹ tăng cường đổ

quân hỗ trợ, chính quyền Sài Gòn đề ra kế hoạch “bình định cấp tốc”.

Tiểu khu Biên Hòa đã chọn Long Thành - Nhơn Trạch và Tân Uyên

để thực hiện âm mưu này. Tại Long Thành - Nhơn Trạch, địch đã

tiến hành lượng giá để phân loại xã, ấp, trong đó các xã: Vĩnh Thanh,

Phú Thạnh, Đại Phước, Phước Lộc, Long An và Lộc An xếp loại A.

Những xã này địch cho là có thể làm chủ cả ngày lẫn đêm.

Ngày 10.5.1968, Phân khu ủy Phân khu 4 có quyết định tách

huyện Long Thành thành 2 huyện Long Thành và Nhơn Trạch. Đồng

chí Nguyễn Công Hạnh là Quyền Bí thư Huyện ủy Nhơn Trạch.

Thực hiện Nghị quyết của Phân khu ủy Phân khu 4, ngày

19.5.1968, Ban Thường vụ Quận ủy Long Thành họp tại căn cứ địa

đạo Nhơn Trạch, kiểm điểm và đánh giá kết quả hoạt động đợt 1, đợt

2; bàn kỹ việc lãnh đạo toàn Đảng bộ và lực lượng vũ trang “bám trụ

chiến trường bằng mọi cách, liên tục tiến công tiêu diệt Mỹ, Thái,

lính Sài Gòn”; triển khai công tác tổ chức tách hai huyện Long

Thành, Nhơn Trạch như cũ theo chỉ đạo của Phân khu 4; phân công

các đồng chí trong Ban Thường vụ đi từng khu vực triển khai những

công việc nêu trên; chỉ đạo mở vùng yếu Phú Thạnh, Đại Phước và

Vĩnh Thanh.

213

22.4 Page 214

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Lúc này lính Úc đang càn đi quét lại địa bàn, ta và địch giành

giật quyết liệt từng khu vực. Phía trước, Mỹ đổ hàng trăm cụm lính

đến khắp đồng ruộng các xã An Hòa, Long Hưng, Tam An dọc sông

Đồng Nai đến các cánh đồng Long Hiệu (Long Tân), cù lao Ông

Cồn, Bến Bạ, Cát Lái, Ông Mai, Giồng Ông Đông (Phú Hữu và

Đại Phước).

Tại khu Lòng Chảo Nhơn Trạch, phía Đông quốc lộ 15 huyện

Long Thành, quân chư hầu Thái Lan và Úc đóng từng cụm có xe

tăng, thiết giáp và pháo binh yểm trợ. Ban ngày, chúng bung ra càn

quét, bình định, ban đêm co lại phòng thủ. Một phần quân Úc càn

từ phía Tây đến phía Đông suối Cả chạy dài tới đồi Tâm Tình, con

đường Chòi Đồng tới Phước Thái. Lính Úc chia thành những tốp

nhỏ lùng sục căn cứ ta, hai bên giành giật quyết liệt từng căn hầm,

từng đoạn giao thông hào căn cứ. Đôi khi lính Úc và bộ đội ta cùng ở

trong một căn cứ. Đánh quân Úc không dễ so với đánh Mỹ vì chúng

cũng theo chiến thuật du kích. Khi đôi bên nổ súng, chúng gọi pháo

tầm xa bắn ngay vào đội hình đang đánh nhau.

Trong giai đoạn này, địch tung chiến thuật “Ong ruồi” kết hợp với

hoạt động biệt kích phục kích, gây cho ta nhiều tổn thất. Ban ngày,

chúng bung ra càn quét, bình định, ban đêm cụm lại phòng thủ lính

Úc chia thành từng tốp nhỏ lùng sục căn cứ của ta. Đặc biệt, từ sân

bay quân sự Biên Hòa, máy bay địch liên tục lên xuống, quần đảo và

ném bom bất cứ khu vực nào mà chúng tình nghi, gây cho ta nhiều

tổn thất.

214

22.5 Page 215

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ở Vĩnh Thanh, bọn lính thừa cơ ép sát, canh phòng ngày đêm để

cắt tiếp tế của người dân, tiêu diệt phong trào cách mạng1. Chúng

xộc vào từng nhà, giở lu gạo, kiểm tra tận ngóc ngách, thấy nhà nào

có nhiều lương thực, thực phẩm là hạch hỏi, đêm thì rình mò, phục

kích, đón lõng cán bộ ta về lấy lương thực. Chúng còn gài điệp báo

trong dân, giả vờ móc ráp hẹn đưa lương thực cho cách mạng. Đêm

đó, đội viên du kích Võ Văn Toàn (người ở ấp Phước Lý) theo lời

nhắn đến khu vực Gò Me thuộc địa bàn ấp Ông Kèo để lấy lương

thực thì bị bọn lính phục kích bắn bị thương. Chúng trói hai tay hai

chân anh Toàn, đánh đập tra hỏi nhưng anh không khai còn lớn tiếng

mắng chửi bọn chúng là tay sai bán nước. Không khai thác được

gì từ anh, chúng bắn chết anh tại chỗ rồi dùng cây xỏ qua dây trói,

khiêng anh như khiêng heo về đình Ông Kèo phơi xác nguyên cả ngày

hôm sau, lúc ấy trên người anh Toàn chỉ có cái quần đùi, thương tích

khắp cả người. Gia đình anh Toàn từ ấp Phước Lý hay tin, thuê chiếc

xe lôi chạy chầm chậm ngang đình Ông Kèo nhìn xác con, nhưng

không dám ra mặt nhận vì sợ bọn lính nhân cơ hội bắt bớ. Bà con ở

Ông Kèo lên xin xác anh đem về chôn cất ở ngay bên cạnh đình, lúc

ấy thi thể anh vẫn còn bị trói tay chân, bà con phải cắt dây trói, dùng

rượu bóp mãi mà tay chân anh không duỗi thẳng ra được, không tìm

được quan tài nên một gia đình về lấy chiếc chiếu mới quấn lại rồi

chôn. Mãi đến sau ngày giải phóng gia đình anh Toàn mới có thể đưa

hài cốt anh về cải táng ở Phước Lý.

1 Ở ấp Quới Thạnh, địch tăng cường thêm 1 - 2 trung đội bảo an đồn trú, chưa

kể đến lực lượng dân vệ.

215

22.6 Page 216

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Trước tình hình đó, Huyện ủy Nhơn Trạch trực tiếp lãnh đạo toàn

Đảng, toàn quân kiên cường bám trụ chiến trường, “bám thắt lưng”

để tiêu hao sinh lực địch, đồng thời trừng trị bọn ác ôn điệp báo nằm

trong dân. Phong trào “thi đua diệt Mỹ, chư hầu Thái, Úc” dấy lên

sôi nổi, đều khắp Long Thành, Nhơn Trạch.

Những năm 1968 - 1969, tình hình căng thẳng, ác liệt; giặc ra sức

đánh phá để trừ họa “Mậu Thân”, ta kiên cường đánh trả để bảo vệ

căn cứ, phát triển phong trào.

Ngày 20.12.1968, Ban Thường vụ Phân khu 4 họp tại căn cứ Suối

Cù ở phía Bắc suối Cả, gồm các đồng chí Lê Quang Chữ, Nguyễn

Trọng Cát, Nguyễn Việt Hoa, Nguyễn Hải, Võ Văn Định, Phạm Thị

Nghĩa, Nguyễn Văn Thông, Lê Đức Sanh từ 8 giờ sáng, bàn kỹ 3

việc:

1. Quyết định đầu năm 1969 mở hai đại hội “Bình bầu chiến sĩ thi

đua và dũng sĩ diệt Mỹ” và “Đại hội đại biểu quốc dân” bầu Ủy ban

nhân dân Cách mạng lâm thời Long Thành - Thủ Đức.

2. Phân công chuẩn bị căn cứ cho hai đại hội trên. Hội nghị xác

định xây căn cứ suối Đá Vàng gần khu vực Chòi Đồng (xã Phước

Thái).

3. Chuẩn bị gạo và thức ăn cho hai đại hội đó (mỗi đại hội trên

100 đại biểu).

Đầu tháng 2.1969, Đại hội chiến sĩ thi đua Phân khu 4 khai mạc

gồm trên 200 đại biểu. Đại hội nghe nhiều báo cáo điển hình về

những trận đánh của các đội du kích xã, của bộ đội địa phương huyện

và lực lượng vũ trang phân khu diệt hàng trăm tên Mỹ, Thái và vô số

216

22.7 Page 217

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bình định ác ôn. Đại hội bình bầu hàng chục dũng sĩ diệt Mỹ. Xã đội

trưởng xã Phú Hữu là Nguyễn Quyết Chiến được bình bầu là điển

hình của Đại hội.

Tháng 3.1969, Nông hội Phân khu 4 mở đợt tập huấn cho cán

bộ cốt cán cấp huyện về nhiệm vụ “bám ruộng đồng đẩy mạnh sản

xuất”. Đoàn đại biểu Long Thành, Nhơn Trạch, Thủ Đức về Phước

Thái đến Cầu Vạt thì trúng bom B52 rải thảm.

Tháng 6.1969, Ban Chấp hành Phân khu 4 họp kiểm điểm tình

hình, bổ sung kế hoạch tiến công địch sáu tháng cuối năm. Đồng chí

Lê Đình Nhơn được Trung ương Cục chỉ định làm Bí thư Phân khu

ủy Phân khu 4. Theo chỉ đạo của Thường vụ Trung ương Cục và Ban

Cán sự T.7 thì Ban Thường vụ Phân khu ủy về cùng Tỉnh ủy Bà Rịa

tổ chức quán triệt Nghị quyết hội nghị lần thứ 9 của Trung ương Cục.

Đoàn cán bộ Phân khu gồm: Mười Thà, Tám Hà, Tư Định, Hai

Thông ngày 31.8 lên đường, ngày 2.9 đến căn cứ Sông Ray. Chiều

3.9, nhận được điện khẩn: “Bộ Chính trị Trung ương Đảng báo tin

đau buồn: Bác Hồ qua đời”. Đoàn công tác phối hợp với các lực

lượng vũ trang cùng các cơ quan ở Bà Rịa tổ chức lễ truy điệu Bác

vào ngày 4.9.

Hơn 300 cán bộ chiến sĩ tập họp nghiêm trang trước bàn thờ đơn

giản bằng cây rừng, cờ Đảng và ảnh Bác treo phía trên, một băng

rôn với dòng chữ: “Đời đời nhớ ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại”,

dưới đặt những vòng hoa rừng. Đồng chí Hai Nhã (Lương Văn Nho)

điều khiển lễ chào cờ, mặc niệm sau đó đọc điếu văn, không ai cầm

được nước mắt. Lễ truy điệu Bác gọn một tiếng đồng hồ. Liền sau

217

22.8 Page 218

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đó, máy bay Mỹ đến ném bom vào nơi làm lễ, nhưng không ai hề hấn

gì. Sáng 6.9, đoàn đến căn cứ Tỉnh ủy Bà Rịa ở núi Bể. Vừa tới nơi,

nhiều tốp máy bay Mỹ tới ném bom dữ dội.

Hội nghị học tập Nghị quyết lần thứ 9 của Trung ương Cục thảo

luận sôi nổi về tình hình và nhiệm vụ chiến trường miền Đông, đánh

giá thành quả, tổn thất và tiềm lực phát triển thế tiến công, góp phần

vây ép trung tâm đầu não Mỹ ngụy, góp phần to lớn phá kế hoạch

phòng thủ của chúng, trở thành chiến trường tiêu hao, tiêu diệt sinh

lực địch rất quan trọng.

Hội nghị hoàn toàn nhất trí về nhiệm vụ của cách mạng miền

Nam mà Nghị quyết lần thứ 9 của Trung ương Cục đề ra: tiếp tục

đẩy mạnh tổng công kích - tổng khởi nghĩa với ba mũi giáp công đến

đỉnh cao nhất, đánh mạnh, đánh đau quân Mỹ ngụy và chư hầu, phá

kế hoạch bình định nông thôn. Do vậy toàn Đảng, toàn quân, toàn

dân tập trung thực hiện bảy công tác lớn đó là: quân sự, dân vận,

chính trị, binh vận, chính quyền, an ninh, kinh tế tài chính, xây dựng

căn cứ địa, công tác Đảng, công tác chính trị tư tưởng.

Cuối tháng 9, Ban Thường vụ Phân khu 4 họp triển khai tinh thần

hội nghị liên tịch vừa qua, xây dựng chương trình hành động cụ thể

hóa bảy công tác lớn từ tháng 10.1969 đến tháng 10.1971. Hội nghị

Ban Thường vụ quyết định vừa tập trung chỉ đạo tấn công ba mũi

đánh phá bình định, mở rộng vùng tranh chấp và đánh quân Mỹ và

chư hầu, vừa chuẩn bị Đại hội đại biểu lần thứ I của Phân khu. Hội

nghị Thường vụ dự kiến chọn địa điểm đại hội tại Lòng Chảo Nhơn

Trạch, thời gian trung tuần tháng 3.1970.

218

22.9 Page 219

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Năm 1969 là năm bọn Mỹ ngụy phản kích quyết liệt trên chiến

trường Nhơn Trạch, quân Mỹ, Thái Lan, lính ngụy sư 18 thường

xuyên đổ quân càn quét địa bàn Nhơn Trạch, rừng Nhơn Trạch bị

bom pháo chà xát, không ngày nào vắng tiếng bom pháo. Có lúc,

tổng quân số giặc huy động càn quét lên đến hơn 20 ngàn quân, lớn

hơn số dân cư trú ở huyện.

Trên chiến trường Nhơn Trạch, bọn địch xây dựng, phát triển

thêm một số căn cứ lớn như trung đoàn Thái Lan phiên hiệu Mãng

Xà Vương đóng ở Đồng Lớn, Phước Thọ - Phước An, căn cứ Bàu

Điều sát nách căn cứ Huyện ủy Nhơn Trạch, chốt Mỹ - Thái ở ngã

ba Phước Thiền. Hàng ngày, chúng tung lực lượng cấp đại đội, tiểu

đoàn đánh phá vào vùng căn cứ cách mạng. Bên trong, Mỹ - ngụy

và chư hầu thực hiện chiến thuật “Tát nước bắt cá”. Địch dùng cả

trăm xe tẹt, hàng chục xe tăng và bộ binh Mỹ yểm trợ, ủi phá, chia

cắt khu rừng nguyên sinh. Chỉ trong vòng 2 năm 1969 - 1970, Mỹ và

bọn chư hầu đã san bằng gần 10.000 hecta rừng. Nhiều căn cứ các

cơ quan huyện, các xã bị phá hủy. Lúc bấy giờ, lực lượng dân quân

chính Đảng do địch đánh phá ác liệt bị tổn thất nặng, phải phân tán,

bám trụ trong dân nhằm bảo toàn lực lượng và tiếp tục nuôi dưỡng,

phát triển phong trào cách mạng của quần chúng.

Trước tình hình địch tập trung lực lượng đánh phá ác liệt, ủi phá

địa hình, Huyện ủy Nhơn Trạch đã xác định tư tưởng, lãnh đạo thực

hiện phương châm kiên cường bám trụ, khắc phục gian khổ, ác liệt

hy sinh, mưu trí dũng cảm chiến đấu, sáng tạo linh hoạt, vận dụng

phong phú đa dạng cách đánh địch, đứng vững địa bàn. Huyện ủy,

Huyện đội đề ra chủ trương phải chuyển ngay phương thức ăn, ở,

219

22.10 Page 220

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đi lại hoạt động, cách đánh địch... chuẩn bị gạo rang, gạo sấy, nước

uống từ 10 ngày đến một tháng, trong huyện chia thành 4 vùng nhỏ

(vùng 1: lộ 17, vùng 2: dọc lộ 19, vùng 3: lộ 19 gồm các ấp di cư của

Vĩnh Thanh, vùng 4: các xã Phú Hữu, Phước Khánh, Đại Phước).

Cấp ủy, Ban chỉ huy Huyện đội tăng cường cán bộ phụ trách các

vùng. Đại đội C240 cũng bố trí từng trung đội bám các vùng, phân

tán từng tổ nhỏ (3 người) đào hầm bí mật, tận dụng các đoạn địa đạo

cũ, vận động vòng lại phía sau nơi địch ủi qua các bụi tre, gốc cây,

triền xóm để đào hầm trú ẩn và hầm bí mật thực hiện 4 bám: Bám

dân, bám địa bàn, bám phong trào, bám địch để tấn công địch.

Cụ thể, bắt đầu từ 15 giờ 30 ngày 14.7.1969, địch dọn bãi ở Trảng

Lớn, Hang Nai, đưa 45 xe ủi, xe tăng, thực hiện kế hoạch ủi phá địa

hình khu Lòng Chảo. Ngày đầu, chúng dàn hàng ngang như thả vạt

cày ủi từ Phước Thọ đến Phước Kiển. Dưới đất, tiếng máy gầm rú ầm

đùng của xe ủi, xe tăng. Trên trời, máy bay L19, cá lẹp (OH5, OH6)

quần đảo quan sát sẵn sàng phóng hỏa tiễn. Ủi ngày đầu không đụng

lực lượng chống trả, chúng rất hí hửng. Trong đêm, đồng chí Huyện

đội trưởng (Tám Quyết) lệnh cho xưởng công binh đổ 10 khối thuốc

nổ (mỗi khối 10-12kg) để công binh, trinh sát gài giáp mí đất địch

đang ủi; du kích xã Phước An thì dùng đầu đạn cải tiến thành mìn gài

nơi địch sẽ ủi tới. Sáng 15.7.1969, địch ủi qua Phước An, mìn nổ phá

hủy hai xe tăng; trực thăng xuống lấy xác, bị du kích phục bắn rơi 1

chiếc. Du kích xã Phước An mở đầu phong trào đánh xe và bắn rơi

máy bay địch, cổ vũ lực lượng vũ trang trong toàn huyện.

Mỗi lần Mỹ leo thang hay xuống thang chiến tranh đều dùng bom

đạn và binh lực cày xới địa bàn Long Thành và Nhơn Trạch. Ngày

220

23 Pages 221-230

▲back to top

23.1 Page 221

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

21.9.1969, một trung đoàn Thái Lan và 2 tiểu đoàn lính ngụy mở đợt

càn quét 12 ngày đêm vào hai xã Phước Thiền, Phú Mỹ. Lực lượng

địa phương chống càn quyết liệt, hai đội du kích Phước Thiền và

Phú Mỹ thiệt hại nặng. Lính Thái càn vào Phú Hội phát hiện hầm,

chúng ném lựu đạn vào làm hai bà má chết tại chỗ, phẫn uất, trên 200

đồng bào khiêng xác ra đồn tố cáo tội ác bọn Thái và ngụy, tên quận

trưởng hứa sẽ bồi thường.

Tiếp theo, địch càn vào khu Rừng Sác, Phước An, chà xát 21

ngày đêm trên khu Lòng Chảo; trực thăng đã bắn vào khu vực quân

y huyện Nhơn Trạch, cả 8 thương bệnh binh đều hy sinh, trong đó

có 2 phụ nữ đang mang thai (chị Hoa, Dung). Trong xóm ấp, bọn tề

ngụy bình định kìm kẹp nhân dân gắt gao, thường xuyên kiểm tra,

kiểm soát ngặt nghèo. Mật độ trọng lượng bom đạn bình quân trên

mỗi người có thể lên đến hàng tạ.

Từ tháng 10.1969 đến tháng 1.1970, dân quân du kích các xã

cùng C240 kiên cường bám trụ, đánh Mỹ, Thái Lan hơn 18 trận, tiêu

diệt 190 tên Mỹ và Thái Lan, bắn cháy 4 xe tăng M41 và 5 xe ủi đất,

bắn rớt 4 máy bay trực thăng, phản lực.

Phối hợp với phong trào diệt máy bay rà thấp, bộ đội, du kích các

xã: Bình Sơn, Phú Hội, Lộc An, Tam An, Phước Thiền, Phú Thạnh

đã chủ động đẩy mạnh hoạt động vũ trang. Đối với những xã bị địch

khống chế mạnh như Phú Thạnh, Phước Kiển, Phước Thọ, Phước

Long, Phước Lai, Tam Phước, Long An thì huyện tăng cường thêm

cán bộ về hỗ trợ xã gây dựng cơ sở. Ở Vĩnh Thanh, huyện đưa đồng

chí Trương Văn Phương (Tư Phương) về phụ trách, thay cho đồng

221

23.2 Page 222

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chí Nguyễn Khắc Bích về huyện nhận nhiệm vụ Huyện đội phó Long

Thành1. Đồng chí Trương Văn Phương quê ở xã Đại Phước, gia đình

có truyền thống cách mạng, bản thân đồng chí tham gia kháng chiến

từ rất sớm, là người mà tên cảnh sát Nghĩa từng thề phải tiêu diệt cho

bằng được (sau này tên cảnh sát Nghĩa bị đội du kích Vĩnh Thanh

diệt). Trong một trận đánh, đồng chí Tư Phương bị thương, cụt mất

một tay, nhưng điều này không ảnh hưởng đến tinh thần và hiệu quả

hoạt động của đồng chí. Ở Vĩnh Thanh, đồng chí được gia đình bà

Nguyễn Thị Thể nuôi giấu, từ đó mở rộng hoạt động từ Đại Phước

sang Vĩnh Thanh, Phước Khánh.

Vào một chiều đầu mùa hè 1969 đồng chí Nguyễn Văn Đạt (quê ở

xã Phú Hữu) cùng mấy anh em du kích ở xã Vĩnh Thanh lấy vó làm

te xuống kéo tôm ở vịnh Cây Mắm đoạn giữa sông Ông Kèo. Đạt ở

giữa dòng, anh em ở phía cạn. Một con sấu lớn táp gọn Đạt rồi lặn

mất tăm. Một thời gian sau khi anh Đạt bị cá sấu gắp, anh em du kích

Vĩnh Thanh bắn rơi một trực thăng Mỹ ngay vịnh Cây Mắm. Mấy

con cá sấu cư ngụ vịnh này bao vây chiếc máy bay rơi, đuôi chúng

quật “ành ành” vào thân máy bay.

Khí thế quần chúng được nâng lên, lực lượng cách mạng được

củng cố và phát triển. Khởi đầu là tiếng súng diệt ác của du kích

Phú Hội, diệt cảnh sát Tư và trung sĩ bảo an tại cầu Sắt, cách bót

địch không đầy 100m. Sau đó, du kích Bình Sơn, Phú Thạnh, Phước

Thiền, Tam An cũng tăng cường diệt ác ôn. Lực lượng vũ trang địa

1 Đồng chí Nguyễn Khắc Bích hy sinh ngày 18.3.1972 trong một trận đánh tại

khu vực Miễu Mựt Trang, xã Long Thọ. Lúc bấy giờ đồng chí là Thượng úy.

222

23.3 Page 223

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

phương phối hợp với bộ đội chủ lực tổ chức tập kích, pháo kích vào

các đồn Bình Lâm, Long Phước, Bình Sơn.

Chỉ trong thời gian ngắn từ những ngày cuối tháng 2 tới trung

tuần tháng 6.1972 hơn 100 tên địch bị diệt, hàng chục tên ác ôn bị

trừng trị, bị bắt, bị cảnh cáo, ba đội phòng vệ dân sự bị phá rã, ta thu

24 súng các loại và 2 máy truyền tin.

Sau cuộc họp Ban Thường vụ Phân khu 4 đầu tháng 2.1970, đồng

chí Chín Lê và đồng chí Nguyễn Hải đi khu Lòng Chảo chuẩn bị địa

điểm đại hội, đúng lúc hàng trăm xe quân sự Mỹ đổ quân càn quét

dài ngày thực hiện việc “lột da Lòng Chảo”. Tình hình không cho

phép mở Đại hội ở khu Lòng Chảo Nhơn Trạch, Ban Thường vụ

Phân khu 4 bàn, chọn khu căn cứ Ông Trữ làm địa điểm tiến hành

Đại hội. Đại hội tiến hành trong hai ngày 19 và 20.3.1970.

Sáng 19.3, bản báo cáo chính trị của Đại hội và một số tham luận

được đọc. Buổi chiều, tiến hành bầu cử Ban Chấp hành, Ban Thường

vụ. Đồng chí Lê Đình Nhơn làm Bí thư Phân khu ủy.

Đại hội bầu cử chưa xong thì hàng trăm xe tăng thiết giáp Mỹ ào

ạt kéo vào chốt chặn toàn bộ khu rừng cầu Ông Trữ, toàn bộ đại biểu

đại hội nằm gọn trong vòng vây dày đặc của xe tăng thiết giáp địch.

Do đã có chuẩn bị dự phòng, tất cả đại biểu dự đại hội được bảo vệ

an toàn, được dẫn đường về địa điểm dự bị là đồi Trâm Lang. Tại đồi

Trâm Lang, Đại hội tiếp tục bàn một số công việc quan trọng khác:

bố trí đội ngũ cán bộ chủ chốt, nhất là hai huyện Long Thành, Nhơn

Trạch; phân công cán bộ đi chiến trường và vấn đề xây dựng căn cứ,

vận động lương thực.

223

23.4 Page 224

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Đến cuối tháng 3.1970, Trung ương Cục quyết định điều động

đồng chí Lê Đình Nhơn về tỉnh Bà Rịa, chỉ định đồng chí Nguyễn

Hải làm Quyền Bí thư; sau đó, Ban Thường vụ Phân khu ủy tiến

hành bầu cử, đồng chí Nguyễn Hải trúng cử Bí thư Phân Khu ủy

Phân khu 4.

Tháng 10.1970, Tỉnh ủy rút đồng chí Ba Hạnh (Nguyễn Công

Hạnh) Bí thư Huyện ủy Nhơn Trạch về tỉnh, điều đồng chí Nguyễn

Văn Xuân - Phó Bí thư Huyện ủy Long Thành về lại Nhơn Trạch

thay đồng chí Ba Hạnh làm Bí thư Nhơn Trạch. Theo chỉ đạo của

Ban Thường vụ Phân khu ủy, Huyện ủy Nhơn Trạch phải quyết tâm

bám trụ, chỉ đạo các xã dọc lộ 17 (Long Tân, Phú Hội, Phú Mỹ,

Phước Thiền) phát động quần chúng các xã bung ra chăm sóc lúa

trên đồng, chuẩn bị thu hoạch vụ mùa. Các ngành cấp huyện phân

công cán bộ xuống xã, vừa công tác vừa phân tán lực lượng tránh tập

trung để giảm bớt hy sinh tổn thất. Đồng thời Huyện ủy chỉ đạo địa

phương liên tục đánh phá bình định của giặc, giữ vững phong trào

trong xóm ấp.

IV. Hình thành Đội vũ trang tuyên truyền di cư

Tháng 5.1971, Trung ương Cục miền Nam quyết định giải thể

Ban Cán sự T7, thành lập 2 Phân khu: Phân khu Thủ Biên và Phân

khu Bà Rịa. Các huyện Long Thành, Nhơn Trạch cùng với Đảng ủy

Cao su nhập vào Phân khu Bà Rịa. Đầu tháng 12.1971, Ban Chấp

hành Phân khu ủy Bà Rịa họp hội nghị mở rộng tại núi Bể. Hội nghị

đánh giá thành tích chiến đấu trong 4 năm của Phân khu 4 (Long

Thành, Nhơn Trạch, Cao su và tỉnh Bà Rịa - Long Khánh):

224

23.5 Page 225

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

1. Toàn dân, toàn quân và toàn Đảng bộ Phân khu 4 kiên cường

bám trụ chiến trường, liên tục tấn công địch, thu kết quả: Tiêu diệt

hơn 4.000 lính Mỹ, Thái, Úc và ngụy (trong đó có hơn 2.000 quân

Mỹ, 1.660 quân Thái Lan) và hàng trăm tên bình định nông thôn,

tề, điệp ác ôn. Bắn rơi 69 trực thăng, đánh chìm khoảng 300 tàu lớn

nhỏ, bắn cháy hàng trăm xe tăng, xe bọc thép, đốt cháy hàng triệu

tấn xăng dầu và bom đạn các loại. Tổ chức hàng ngàn cuộc đấu tranh

trực diện với hàng trăm lượt quần chúng công nhân, nông dân tham

gia. Vận động hàng ngàn binh sĩ Sài Gòn đào ngũ, rã ngũ; tổ chức

hàng chục cuộc binh biến diệt ác, phá đồn, vác súng trở về với cách

mạng. Nhiều ấp, xã phát triển đoàn viên, đảng viên, lập được chi

đoàn mật, chi bộ mật trong xóm ấp. Củng cố và phát triển các hội

quần chúng, phát triển trên cơ sở nội tuyến trong lòng địch, hơn 500

thanh niên nam nữ tham gia du kích, vào bộ đội chống Mỹ, hàng

chục ngàn lượt dân công tham gia phục vụ chiến trường.

2. Phân khu 4 đã hoàn thành nhiệm vụ trên giao “Cùng cả nước

đánh bại ý chí xâm lược của Mỹ, buộc chúng phải ngồi vào bàn Hội

nghị Paris, phải từng bước xuống thang rút dần quân Mỹ và chư hầu

về nước; tạo tiền đề đạt tới nhiệm vụ “đánh cho Mỹ cút, đánh cho

ngụy nhào” như lời của Bác Hồ kính yêu.

3. Quân dân Phân khu 4 vượt qua một chặng đường đầy gian khổ,

chấp nhận mất mát đau thương không bờ bến chưa từng có. Toàn

dân, toàn quân, toàn Đảng bộ Phân khu 4 trải qua thực tiễn đã rút

ra nhiều bài học kinh nghiệm trong lãnh đạo và tổ chức thực hiện.

Bài học xuyên suốt là: trung với Đảng, hiếu với dân, nắm vững chủ

trương đường lối của Đảng với tư tưởng tiến công cách mạng trong

225

23.6 Page 226

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

mọi hành động, tổ chức. Bài học bám đất, bám dân để phát huy

sức mạnh vô địch của lòng yêu nước tiềm ẩn trong mọi tầng lớp

nhân dân.

Hội nghị Phân khu Bà Rịa đã tập trung khái quát tình hình toàn

diện, những khó khăn, thuận lợi của từng huyện. Hội nghị cũng kiểm

điểm việc chấp hành Chỉ thị 33 của Trung ương Cục về “Tập trung

chỉ đạo đánh phá bình định, phát triển phong trào làm chủ xã, ấp trên

khắp nông thôn”. Hội nghị quán triệt chủ trương của Bộ Chính trị và

Nghị quyết của Thường vụ Trung ương Cục miền Nam về “Quyết

tâm mở cuộc phản công chiến lược trên toàn miền Nam, đánh bại

cơ bản chương trình bình định nông thôn của địch, hỗ trợ đắc lực

cho cuộc hội đàm tại Hội nghị Paris”. Phần cuối, hội nghị xác định

nhiệm vụ cụ thể từng địa bàn thuộc Phân khu để thực hiện Chỉ thị 33

trong năm 1972, và phân công cán bộ chỉ đạo từng huyện, từng vùng.

Đồng chí Nguyễn Văn Thông được phân công phụ trách các huyện

Long Thành, Nhơn Trạch và cao su Bình Sơn.

Sau hội nghị, các Huyện ủy, Đảng ủy Cao su được hướng dẫn kế

hoạch đẩy mạnh hoạt động đánh phá bình định trong mùa mưa, tạo

thế mới, lực mới chuẩn bị “chồm lên” trong năm 1972-1973.

Tháng 7.1972, Huyện ủy Nhơn Trạch do đồng chí Phạm Thanh

Lý, Quyền Bí thư Huyện ủy (thay đồng chí Phạm Minh Chính, Bí

thư Huyện ủy hy sinh vào năm 1971) triệu tập hội nghị 30 cán bộ chủ

chốt tại địa đạo Phước An quán triệt Chỉ thị 33. Hội nghị tập trung

thảo luận và xác định:

- Vùng trọng điểm số 1 của đợt đánh phá bình định nông thôn là

các xã: Phú Hội, Long Tân, Phú Mỹ và Phước Thiền. Yêu cầu đặt ra

226

23.7 Page 227

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

là lực lượng hoạt động công khai phải làm chủ cả ban đêm và bàn

ngày, đánh phá bình định cần đi đôi với xây dựng và phát triển lực

lượng cách mạng.

- Vùng trọng điểm thứ 2 gồm các xã: Phước Thọ, Phước Long,

Phước Lai, Phước Kiển, cần sử dụng nội tuyến kết hợp với lực lượng

vũ trang huyện và du kích xã tập trung tiêu diệt các đoàn bình định

nông thôn.

- Vùng thứ 3 gồm các xã: Phú Thạnh, Đại Phước, Phú Hữu, Phước

Khánh, đánh phá bình định kết hợp với yêu cầu phát động quần

chúng kết hợp với cơ sở binh vận trong lực lượng phòng vệ dân sự.

Chú ý xây dựng cơ sở và nắm nghĩa quân cùng dân vệ để phá lỏng,

phá rã bộ máy kềm kẹp của địch.

Riêng vùng Vĩnh Thanh là nơi có đông đồng bào miền Bắc di

cư, phần lớn theo đạo Thiên Chúa thì bố trí một số cán bộ có kinh

nghiệm hoạt động ở vùng giáo như đồng chí Phạm Văn Duyên (Hai

Duyên), vận động đồng bào bung ra trồng trọt ở vùng Bàu Sen,

Hang Nai.

Hội nghị thảo luận và quyết định vấn đề phát động nông, ngư dân

bám ruộng đồng trồng tỉa, bám sông rạch đánh bắt cá tôm. Chú ý bố

trí đảng viên mật lãnh đạo chặt chẽ bà con canh tác ở những cánh

đồng rộng như: Ông Mai, Ông Thuộc, Chà Là...

Hội nghị đánh giá: Nhơn Trạch tuy có nhiều khó khăn, nhưng

hoàn toàn có khả năng thực hiện Chỉ thị 33.

Sau Hội nghị, theo sự chỉ đạo của Huyện ủy, đồng chí Phạm Văn

Duyên về Vĩnh Thanh, thành lập Đội vũ trang tuyên truyền di cư

227

23.8 Page 228

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

(K11). Đồng chí Phạm Văn Duyên (còn gọi là Hai Duyên) tên thật

là Phạm Văn Ruynh, sinh năm 1935 tại tỉnh Thái Bình. Năm 20 tuổi,

đồng chí vào ngành Công an. Năm 1968, đang công tác ở Phòng bảo

vệ nội bộ của Ty Công an tỉnh Thái Bình, đồng chí Hai Duyên được

điều động vào Nam trong đợt Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu

Thân 1968 với mục tiêu hỗ trợ tiếp quản nếu thắng lợi. Vượt Trường

Sơn vào đến chiến trường Phân khu 4, đồng chí đến ngay huyện

Nhơn Trạch, nơi cuộc chiến đang hồi ác liệt.

Lúc mới thành lập, Đội vũ trang tuyên truyền di cư có 6 người:

đồng chí Phạm Văn Duyên làm Bí thư, Hồ Thanh Lâm là Đội trưởng,

Út Hòa (người Phước An), Lê Trung Thành (người ấp Quới Thạnh,

lúc này thuộc Vĩnh Thanh), Nguyễn Văn Mới (Mười Mới, người

Vĩnh Thanh), Phan Văn Cảnh (người Long Thọ). Một thời gian sau,

đồng chí Hồ Thanh Lâm chuyển về C2401, đồng chí Út Hòa lên Đội

trưởng, Đội K11 bổ sung thêm đồng chí Thân Hợp Tuyển (người

Vĩnh Thanh). Sau khi đồng chí Út Hòa hy sinh, huyện bổ sung đồng

chí Ngô Thanh Thúy (quê Hà Tây) về làm Đội trưởng. Một thời gian

sau, đội K11 bổ sung thêm các đồng chí: Đặng Văn Thì (người Vĩnh

Thanh)2, Hà Yêm, Vương Toản, Bùi Hữu Lý, Bùi Mạnh Đức3. Đội

K11 được trang bị vũ khí khá đầy đủ, ngoài súng AK còn có cả B.40,

M.79, M.16. Căn cứ của Đội ở khu vực Hầm Đá thuộc địa bàn xã

1 Về C240 một thời gian, đồng chí Hồ Thanh Lâm hy sinh.

2 Đồng chí Đặng Văn Thì bị thương rồi bị bắt trong trận đánh bảo vệ Hội nghị

Phước An năm 1967, bị địch giam ở trại giam Phú Quốc, được trao trả tại Lộc

Ninh năm 1973, sau đó về Đội K11.

3 Đồng chí Bùi Mạnh Đức quê ở Hà Bắc, thuộc lực lượng chi viện cho chiến

trường miền Nam.

228

23.9 Page 229

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Phước An, cách Vũng Gấm khoảng 1km. Đội được huyện cấp phát

tiền lương, còn lương thực, thực phẩm thì có các cơ sở ở Quới Thạnh

cung cấp1, đội cũng tự túc tăng gia trồng rau củ, nuôi gà để cải thiện

đời sống.

Về trường hợp đồng chí Thân Hợp Tuyển, có thể nói đây là “minh

họa điển hình” cho tình hình ở Vĩnh Thanh. Gia đình đồng chí Tuyển

là dân Công giáo di cư vào sinh sống ở giáo xứ Thiết Nham, bước

vào tuổi thanh niên đồng chí Tuyển thấy cuộc sống nơi đây quá ngột

ngạt nên muốn đi theo cách mạng, nhưng không quen biết với một ai

nên cứ thế rời nhà đi vào rừng. Đi đến trưa, đồng chí gặp một em nhỏ

khoảng 9-10 tuổi, hỏi đi đâu, đồng chí trả lời muốn đi gặp Việt cộng.

Em nhỏ trợn mắt: “Nói giỡn hoài ông. Thôi, ông đi về đi, không thôi

lính biết được bắt chết đó”. Rồi em đi về, còn đồng chí Tuyển quyết

tâm theo cách mạng nên vẫn ở lại, mệt mỏi nên ngủ dưới gốc cây.

Đến chiều em nhỏ quay trở lại, hỏi: “Bộ ông đi tìm Việt cộng thiệt

hả”, đồng chí gật đầu, thế là em nhỏ đưa đồng chí Tuyển đến Đội

K11. Em nhỏ ấy tên là Lê Văn Giao, người ở ấp Quới Thạnh, đưa

đồng chí Tuyển đến gặp anh trai là Lê Trung Thành, chiến sĩ của Đội.

Sau khi hỏi kỹ lý lịch, nguyện vọng, đồng chí Phạm Văn Duyên nhận

đồng chí Tuyển vào Đội. Trường hợp của đồng chí Tuyển cho thấy

dù địch nhận định Vĩnh Thanh là “vùng trắng”, nhưng trong thực tế

phong trào cách mạng nơi đây vẫn phát triển mạnh mẽ, người dân

vẫn che chở, giúp đỡ cán bộ, chiến sĩ cách mạng, thanh niên Vĩnh

Thanh kể cả ở vùng giáo vẫn hướng về cách mạng.

1 Ấp Quới Thạnh có nhiều gia đình là cơ sở cách mạng.

229

23.10 Page 230

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Thời điểm này, ở Vĩnh Thanh, 8 ấp di cư mỗi ấp là một giáo xứ có

nhà thờ riêng và được bao bọc bằng hàng rào kẽm gai với hệ thống

giao thông hào kín như bưng đến mức chó chui vào cũng không lọt.

Mỗi cổng ấp đều có phòng vệ dân sự canh gác chặt chẽ. Đặc biệt,

nhà nào cũng có vũ khí để sẵn sàng chống “bọn Cộng sản vô thần”.

Nhiệm vụ của Đội vũ trang tuyên truyền di cư, như tên gọi, là tìm

nhiều cách để tiếp cận, tuyên truyền cho người dân Công giáo di cư

hiểu đường lối, mục tiêu của phong trào giải phóng dân tộc, qua đó

làm thay đổi nhận thức của họ đối với cách mạng, thay đổi về suy

nghĩ, thái độ và tiến đến tạo hành động trong đồng bào Công giáo di

cư ở Vĩnh Thanh. Bởi từ lâu Ban Thường vụ Huyện ủy đã nhận định

rằng đồng bào Công giáo di cư Vĩnh Thanh cũng là một bộ phận máu

thịt của dân tộc, đại đa số đều có tinh thần yêu nước, chỉ do sự khích

bác, cố tình gây chia rẽ của chính quyền Sài Gòn cũng như chưa hiểu

hết về cách mạng nên mới có sự dè dặt, phân cách, vì vậy cần phải

xóa tan hiểu lầm, kéo gần khoảng cách, đưa họ vào khối đại đoàn

kết dân tộc.

Các chiến sĩ Đội K11 phân công nhau ra khu vực Cống Bò (thuộc

địa bàn ấp Thiết Nham) - là nơi một số giáo dân di cư trong ấp

thường đến làm rẫy, chặt củi - để làm công tác dân vận. Ban đầu

các giáo dân thấy các chiến sĩ thì rất sợ hãi, bỏ chạy. Đồng chí Hai

Duyên bèn mặc áo sơ mi trắng trông vẻ rất “thư sinh”, một mình ra

tận cánh đồng Bắc Minh vắng vẻ để bắt chuyện với bốn thanh niên

ở ấp Đại Điền đang phát cỏ. Không kịp bỏ chạy nhưng họ run cầm

cập khi nghe người “phía bên kia” hỏi chuyện. Nghe Hai Duyên nói

giọng Bắc và nhìn vẻ mặt đôn hậu, hiền lành của đồng chí, họ bình

tĩnh trở lại và bắt đầu yên tâm trò chuyện. Phải mấy lần “bắt chuyện”

230

24 Pages 231-240

▲back to top

24.1 Page 231

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

như thế, những thanh niên ở đây mới dần dần hết sợ Việt cộng. Đồng

chí Hai Duyên cũng nhận ra được là bà con Công giáo di cư hầu hết

đều là người lao động, nông dân nghèo chỉ biết lam lũ làm ăn. Vốn

xuất thân trong hoàn cảnh bần hàn, Hai Duyên rất thông cảm điều

này, thế là ông bàn cùng anh em trong đội tìm cách giúp đỡ số đồng

bào này đỡ nhọc nhằn hơn trong cuộc mưu sinh. Những lần sau các

chiến sĩ ở xa xa quan sát, thấy giáo dân buổi trưa sau khi làm việc

xong thường tìm nơi có bóng mát ngồi ăn cơm, nghỉ ngơi, nên cả đội

xúm nhau chặt cây, đánh tranh cất vài căn chòi cho giáo dân có nơi

nghỉ ngơi.

Một thời gian sau các giáo dân dần quen với “Việt cộng”, các

chiến sĩ bắt đầu giúp họ làm việc không nề hà nặng nhọc, vất vả.

Trong khu vực này có căn cứ của Trung đoàn Hắc Báo Thái Lan cũ,

đã bỏ hoang, người dân hay ra đây tháo gỡ vật liệu đem về sử dụng,

các chiến sĩ Đội K11 cũng tháo dây kẽm gai, nhổ cọc sắt bó lại để đó

cho dân ra lấy nên dần dần được giáo dân từ bớt sợ đến ngày càng

quý mến, trong đó có bốn gia đình giáo dân ở ấp Thiết Nham rất tin

cậy thường mua giúp thuốc men, lương thực. Từ các giáo dân này,

việc “các ông Việt cộng trong rừng hiền lành, dễ mến, hay giúp dân”

dần lan rộng trong các giáo xứ, nhiều người (chủ yếu là phụ nữ) vì

tò mò cũng kéo nhau vào rừng “xem mặt Việt cộng”, kháo với nhau

“Việt cộng cũng to con, bảnh trai chứ đâu có ốm yếu 3, 4 người đeo

cành đu đủ không gẫy” như bọn địch xuyên tạc. Đặc biệt, từ lúc có

đồng chí Tuyển tham gia Đội K11, thông tin “Việt cộng không có

ghét người Công giáo”, “dân Công giáo cũng có người tham gia Việt

cộng” lan ra mạnh mẽ trong cộng đồng dân di cư, góp phần thay đổi

231

24.2 Page 232

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

phần nào nhận thức của giáo dân về cách mạng. Từ bốn gia đình giáo

dân nòng cốt ban đầu, đã tăng lên 30 gia đình ở ấp Thiết Nham ra cất

chòi làm rẫy, rồi lan ra đến 80 gia đình ở các ấp lân cận là Đại Điền,

Nghĩa Mỹ có cảm tình với cách mạng, thường xuyên giúp đỡ các

chiến sĩ Đội K11. Qua gần gũi, tiếp xúc, Hai Duyên đã giác ngộ và

móc được năm thanh niên tình nguyện cung cấp tin tức cho an ninh

huyện. Trong đó có một liên toán trưởng nhân dân tự vệ sẵn sàng

thực hiện nhiệm vụ do an ninh huyện giao. Đặc biệt, thông qua các

ông trùm họ đạo, đồng chí Hai Duyên lần lượt móc nối với hầu hết

các chức sắc tôn giáo ở xứ đạo toàn tòng này

Một thời gian sau, Đội K11 chia làm hai tổ, một tổ hoạt động

tuyên truyền ở bốn ấp: Thiết Nham, Nghĩa Mỹ, Nghĩa Hiệp, Đại

Điền, tổ còn lại hoạt động ở bốn ấp đầu kia của Vĩnh Thanh: Nghĩa

Yên, Bắc Thần, Bắc Minh, Vĩnh Phước. Huyện ủy cấp cho Đội K11

chiếc xuồng để tiện đi lại vùng sông nước. Không chỉ làm công tác

tuyên truyền, Đội K11 còn phối hợp với du kích địa phương đánh

địch khi có yêu cầu. Năm 1973, Đội K11 phối hợp với Tư Nhu, Xã

đội trưởng Phước An phục kích tiêu diệt hai tên cảnh sát ác ôn ở khu

vực nghĩa trang ấp Quới Thạnh, một tên chết tại chỗ, tên kia chạy

thoát nhưng do sợ hãi nên sau đó co vòi không dám hoành hành như

trước nữa1.

Ngày 5.9.1974, đồng chí Nguyễn Văn Mới được Bí thư Phạm

Văn Duyên tổ chức kết nạp Đảng. Cũng trong ngày này, thanh niên

1 Tháng 8.1973, 5 du kích xã Phước An phối hợp với 10 đồng chí của Đại đội

240 tập kích ban ngày vào Quới Thạnh, diệt gọn một trung đội dân vệ, bắt sống

một tên hạ sĩ, thu 13 súng.

232

24.3 Page 233

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Thân Hợp Tuyển được kết nạp Đoàn, giữ nhiệm vụ Bí thư chi Đoàn

của Đội K11.

Đầu tháng 9.1972, Ban Thường vụ Khu ủy miền Đông triệu tập

hội nghị tập trung bàn, quyết định ba vấn đề quan trọng:

1. Sử dụng toàn bộ lực lượng thực hiện nhiệm vụ giành dân lấn

đất với địch trong mùa khô 1972-1973.

2. Chuẩn bị triển khai Chỉ thị số 08/CT của Thường vụ Trung ương

Cục về “gấp rút xây dựng phát triển, bố trí lực lượng chính trị thành

thế chiến lược vững mạnh, kịp thời đáp ứng yêu cầu, trách nhiệm

trước mắt. Hoàn chỉnh việc trang bị cho cán bộ các cấp và đảng viên

về tinh thần và vật chất vững chắc nhằm giành thắng lợi trước mắt và

sẵn sàng đối phó với mọi tình huống phát triển của tình hình”.

3. Thông báo Quyết định của Trung ương Cục: Giải thể các phân

khu, lập lại khu ủy miền Đông, lập lại các tỉnh Biên Hòa và Bà Rịa -

Long Khánh. Huyện Nhơn Trạch thuộc tỉnh Biên Hòa.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương Cục, ngày 28.9 hơn 50 cán bộ

chiến sĩ trong đó có các đồng chí Nguyễn Trọng Cát, Nguyễn Việt

Hoa, Nguyễn Văn Thông, Võ Văn Định, Lưu Thị Huấn, Mai Thị

Liễu từ căn cứ của tỉnh Bà Rịa về Bàu Hàm (huyện Trảng Bom). Dựa

vào căn cứ cũ của đơn vị bộ đội Đoàn 113, Tỉnh ủy Biên Hòa lập căn

cứ ở Bàu Sao phía Bắc Trảng Bom (bờ Nam sông Đồng Nai).

Hội nghị Ban Chấp hành Tỉnh ủy Biên Hòa họp phiên đầu tiên

từ ngày 15 đến 20.10.1972 xác định: “Tỉnh Biên Hòa có vị trí chiến

lược quan trọng, địch xây dựng nhiều căn cứ quan trọng như: sân

bay Biên Hòa, kho bom Thành Tuy Hạ, Bộ tư lệnh Quân đoàn 3,

233

24.4 Page 234

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Nha cảnh sát đặc biệt miền Đông, tổng kho Long Bình, căn cứ Nước

Trong. Biên Hòa chưa có xã giải phóng như một số địa phương khác,

nhưng cán bộ huyện, xã đều bám được địa bàn, bám dân xây dựng cơ

sở, phát động tổ chức phong trào quần chúng nổi dậy, thực lực cách

mạng nơi nào cũng phát triển. Phát huy thắng lợi đã giành được, lực

lượng cách mạng ở Biên Hòa tập trung tiến công địch, chống càn

quét lấn chiếm, kết hợp chặt chẽ ba mặt vũ trang: chính trị, binh vận,

quân sự; phát động quần chúng diệt ác phá kềm, trấn áp bọn phản

cách mạng ở vùng yếu, vùng tranh chấp, tạo điều kiện cho dân bung

mạnh ra sản xuất, bao vây lấn địch giành quyền làm chủ ấp, xã, tạo

thế lực mạnh mẽ chuẩn bị “chồm lên” tiến công địch, mở rộng vùng

khi có giải pháp chính trị, đồng thời sẵn sàng cùng toàn Miền đánh

bại ấm mưu ngoan cố kéo dài chiến tranh của Mỹ và chính quyền

Sài Gòn”.

Sau hội nghị, các đồng chí Ủy viên Thường vụ và Tỉnh ủy viên

nhanh chóng tỏa đi khắp các địa phương Vĩnh Cửu, Trảng Bom,

Long Thành, Nhơn Trạch, Dĩ An, Tân Uyên, Duyên Hải, Đảng ủy

Cao su và thị xã Biên Hòa triển khai nghị quyết và xây dựng kế

hoạch hoạt động cụ thể.

Ngày 23.12.1972, Thường vụ Trung ương Cục chính thức ra

quyết định Ban Chấp hành Tỉnh ủy Biên Hòa gồm 19 đồng chí, do

đồng chí Nguyễn Trọng Cát - Ủy viên Thường vụ Khu ủy miền Đông

làm Bí thư Tỉnh ủy; Phó Bí thư Tỉnh ủy là các đồng chí Nguyễn Văn

Thông, Phan Văn Trang. Theo quyết định này, đồng chí Nguyễn Văn

Xuân là Tỉnh ủy viên phụ trách địa bàn Nhơn Trạch.

234

24.5 Page 235

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Thực hiện Nghị quyết của Tỉnh ủy Biên Hòa, quân dân Nhơn

Trạch cùng toàn tỉnh mở đợt tiến công đồng loạt nổ ra từ đêm 24.10

đến ngày 5.11.1972. Kết quả được tổng hợp toàn tỉnh:

- Diệt và loại khỏi vòng chiến đấu 1.814 tên, bắt sống 6 tên (có 1

đại úy). Diệt gọn 4 đại đội bảo an, 20 trung đội dân vệ, 1 trung đội

trinh sát biệt động quân. Đánh thiệt hại nặng 16 đại đội, 18 trung đội

bảo an, dân vệ.

- Bắn rơi 6 máy bay, bắn cháy xe quân sự, phá 6 khẩu pháo.

- Thu 172 súng các loại.

- Hàng chục ngàn đồng bào đấu tranh chính trị, binh vận nhằm

chống địch đàn áp khủng bố, làm rã bộ máy kềm kẹp ấp, xã ở nhiều

huyện.

Sau đợt “Đồng khởi năm 1972” và “chồm lên chiếm lĩnh” của lực

lượng cách mạng, địch đã rất hoang mang lo sợ, thì tiếp theo đó các

trận đánh hiểm vào kho đạn Thành Tuy Hạ càng làm cho địch dao

động và hoảng sợ hơn.

Từ năm 1972, chiến trường miền Nam trở nên ác liệt. Mặt trận

dân tộc giải phóng miền Nam đã làm chủ nhiều vùng đất trên khắp

miền Nam, địch tăng cường sử dụng lực lượng không quân ném bom

đánh phá vùng giải phóng và hỗ trợ cho quân đội Sài Gòn trong các

đợt càn quét, đồng thời tăng cường ném bom đánh phá miền Bắc.

Để hạn chế sức mạnh quân sự của địch và cổ vũ cho phong trào nổi

dậy của nhân dân miền Nam, lực lượng của Đoàn 113 đặc công Miền

Đông Nam Bộ, Đoàn 10 đặc công Rừng Sác của quân giải phóng đã

nhiều lần đột nhập tấn công kho bom Thành Tuy Hạ phá hủy hàng

chục ngàn tấn bom đạn gây tổn thất nặng nề, làm cho địch hoang

235

24.6 Page 236

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

mang lo sợ. Những trận tấn công vào kho tàng địch đã tạo tiếng vang

ở trong nước cũng như trên thế giới, điều đó đã cổ vũ mạnh mẽ cho

phong trào cách mạng của các địa phương làm cho nhân dân ta vô

cùng phấn khởi và tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng.

Tại Vĩnh Thanh, đồng chí Tư Phương chỉ đạo Đội du kích xã

phải tiêu diệt tên trưởng đồn Xoài Minh là Nguyễn Văn Hiệu. Hiệu

là dân giáo xứ Bắc Minh, khi về làm trưởng đồn thì hoành hành

ngang ngược, đến mùa lúa ngang nhiên đưa xe đến xúc lúa dân vừa

thu hoạch, người dân nuôi vịt chạy đồng lấy trứng thì hắn cướp cả

hột vịt, tổ chức cờ bạc rồi trắng trợn cướp tiền của người chơi bạc.

Nghiêm trọng nhất là hắn thường cho lính rình mò các gia đình có

người tham gia cách mạng, hoặc tống tiền, hoặc tìm cách bắt bớ để

lập công, lãnh thưởng. Hiệu mê sắc đẹp của chị Giàu, chị ruột của

đồng chí Nguyễn Văn Thông ở Xoài Minh, thường đến nhà để tán

tỉnh. Đồng chí Sáu Đước (người Phú Hữu, hoạt động ở Vĩnh Thanh)

đề nghị phục kích tiêu diệt hắn ở nhà đồng chí Thông, nhưng đồng

chí Tư Phương không tán thành, sợ sau đó địch trả thù gia đình đồng

chí Thông. Cuối cùng, đồng chí Sáu Đước chọn phục ở một đoạn

đường vắng vẻ mà tên Hiệu sẽ đi qua, lấy rơm đậy lại, đợi tên Hiệu

đến gần thì vùng dậy bắn vào ngực hắn. Bị bất ngờ, tên Hiệu không

kịp chống cự đã bị diệt, đồng chí Sáu Đước thu được khẩu súng Colt

hắn mang theo bên người, bà con Xoài Minh vui mừng vì bớt được

một tên ác ôn1. Em của Nguyễn Văn Hiệu là Nguyễn Văn Thảo trước

đây dựa thế anh cũng thường hạch sách, hoạnh họe dân chúng, sau

1 Năm 1974 đồng chí Sáu Đước bị lính của tên ác ôn Tám Tho bắn, hy sinh ở tắc Lò

Rèn, xã Phú Hữu.

236

24.7 Page 237

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

khi tên Hiệu bị tiêu diệt hắn điên cuồng tuyên bố sẽ trả thù cho anh,

thấy tên này cũng nguy hiểm không kém nên nhân lúc Thảo bị bệnh

sốt rét đi chữa bệnh ở bệnh xá Xoài Minh, cơ sở ta ở đây đã tìm cơ

hội diệt luôn tên này.

Sau khi Nguyễn Văn Hiệu bị tiêu diệt, địch đưa Hai Ru về làm

trung đội trưởng, trưởng đồn Xoài Minh (còn gọi là đồn Mười

Huỳnh). Trung đội này có từ 35-36 người, Hai Ru cũng có tiếng ác

ôn, thường cho lính phục kích, bắt bớ cán bộ, chiến sĩ của ta. Đoàn

10 đặc công quyết định đánh đồn Mười Huỳnh để trấn áp, trận đầu

tiên đánh vào đồn năm 1973 đã diệt được hai tên lính đồng thời làm

Hai Ru khiếp vía, sợ hãi đến nỗi quyết định bỏ luôn đồn. Ban ngày,

Hai Ru và đám lính vẫn có mặt ở đồn nhưng co cụm lại, không đi

khắp nơi hoành hành như trước, đến chiều tối thì cả quan lẫn lính rút

đi sạch sẽ, không một ai ở lại thủ đồn như trước kia. Nhưng với bản

chất ngoan độc, trước khi đi Hai Ru bí mật cho gài trái xung quanh

đồn. Các chiến sĩ Đoàn 10 không biết nên khi tiếp cận đồn đã bị nổ

trái hy sinh hai đồng chí. Người dân Xoài Minh xin trưởng đồn Hai

Ru cho đem hai đồng chí Đoàn 10 về chôn cất trong nghĩa trang

của ấp1.

Đầu năm 1972, sau hội nghị tổng kết tại Trung ương Cục miền

Nam, các lực lượng được thông báo tình hình phía Mỹ không chịu ký

Hiệp định Paris đúng thời gian thỏa thuận với Chính phủ cách mạng

lâm thời miền Nam Việt Nam, đồng thời ráo riết chuẩn bị tập kích

1 Sau ngày đất nước thống nhất, đồng đội, gia đình hai đồng chí này được sự hướng

dẫn của người dân tìm được nơi chôn cất và đã cải táng.

237

24.8 Page 238

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

miền Bắc bằng không quân, âm mưu đưa miền Bắc XHCN “trở về

thời kỳ đồ đá”.

Năm 1972, Bộ Tư lệnh miền Quân giải phóng mở chiến dịch

mang tên Nguyễn Huệ nhằm mục tiêu mở rộng vùng giải phóng trên

địa bàn các tỉnh Đông Nam Bộ uy hiếp Sài Gòn từ hướng Bắc và Tây

Bắc. Hướng tiến công chủ yếu và thứ yếu nhằm vào Lộc Ninh, Tây

Ninh; tỉnh Biên Hòa là địa bàn phối hợp nhằm thu hút, chia lửa chiến

trường. Nhiệm vụ của chiến trường Nhơn Trạch lúc này là thọc sâu,

đánh hiểm vào trung tâm đầu não của giặc, kéo căng, phân tán sinh

lực địch để chia lửa cho các hướng chủ yếu chiến dịch Nguyễn Huệ.

Kho bom Thành Tuy Hạ là mục tiêu quan trọng hàng đầu.

Khu kho Thành Tuy Hạ thuộc địa phận huyện Nhơn Trạch, cách

Sài Gòn về hướng Đông Nam khoảng 10km đường chim bay, phía

Bắc - Đông Bắc là lộ 17, Tây Nam là sông Nhà Bè và sông Lòng Tàu

ra biển Đông, hướng Đông là lô cao su Tân Tường, xã Long Tân.

Khu kho này do thực dân Pháp xây dựng từ năm 1929, được xem

là dạ dày chiến tranh của quân Pháp và Mỹ ở Việt Nam. Cường độ

chiến tranh quy mô ngày càng cao, số lượng bom đạn, phương tiện

chiến tranh Mỹ - ngụy tập trung ở đây càng lớn. Diện tích khu kho

rộng 378,5ha (chia thành 6 khu nhỏ). Thành Tuy Hạ là khu kho “đầu

cầu” chứa và cung ứng bom đạn để Mỹ - ngụy đi gây tội ác ở Đông

Dương. Các tàu từ 10.000 - 12.000 tấn từ Mỹ vào sông Lòng Tàu đến

đậu giữa sông Đồng Nai, Cát Lái, rồi bốc hàng vào khu kho, sau đó

mới chuyển về tổng kho Long Bình và các nơi khác. Năm 1972, lực

lượng bảo vệ khu kho có 2 tiểu đoàn bảo an, 2 đại đội quân cụ, 1 đơn

vị pháo 105 ly, trên 100 chó becgiê. Bao quanh kho có hệ thống 10 lô

238

24.9 Page 239

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

cốt cách nhau 200m, khoảng giữa có một con chó becgiê. Từ ngoài

vào có 11 hàng rào các loại, giữa rào số 7 có một số dây chuyền điện,

10 bờ đê đất, cao độ 3 mét; có đường xe xen ở giữa trong rào, có bãi

mìn, cả hệ thống ánh sáng, đèn pha cực mạnh. Trên mỗi lô cốt có đèn

pha, ban đêm cứ 5 phút rọi một lần, cứ 10-15 phút có bộ binh và xe

tuần tiễu chạy chung quanh. Với hệ thống phòng thủ nghiêm ngặt,

chúng cho kho bom Thành Tuy Hạ là bất khả xâm phạm.

Tháng 3.1970, phân khu bổ sung cho C240 một bán đội đặc công.

Huyện đội Nhơn Trạch lúc bấy giờ do đồng chí Huỳnh Văn Tám

(Tám Quyết) làm Huyện đội trưởng; rút đồng chí Võ Văn Quyết

(Hai Quyết) đang làm Đại đội phó C240 huyện về làm Đội trưởng

đặc công; đồng chí Đơ - Đội phó, đồng chí Nghĩa làm Chính trị viên

(lấy phiên hiệu là B3). Thành phần B3 gồm có 7 chiến sĩ đặc công

phân khu tăng cường về (Nguyễn Văn Đơ, Nghĩa, Nguyễn Hữu Hòa,

Vận, Long, Trình và Ty); bổ sung 10 chiến sĩ của trung đội 1 và 2

C240. Đồng chí Hai Quyết được cử làm Đội trưởng B3, đồng chí Đơ

làm Đội phó để tiến hành nghiên cứu đánh kho đạn. Ban chỉ huy đội

quyết tâm trong tháng 4.1972 tiến hành điều nghiên khu kho Thành

Tuy Hạ, khi nắm chắc là tổ chức đánh ngay.

Lần thứ nhất, đầu tháng 4.1972, đơn vị chính thức lấy tên là Trung

đội 3 của Đại đội 240 huyện Nhơn Trạch, đứng chân tại căn cứ Cây

Trắc nằm gần khu Bàu Lòng, thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu đánh

kho bom Thành Tuy Hạ. Huyện đội điều thêm 3 đồng chí ở đội biệt

động Vĩnh Thanh phối thuộc làm nhiệm vụ đưa đường gồm: đồng

chí Học, đồng chí Thắng, đồng chí Bảy Quyết. Huyện đội điều đồng

chí Tám Chữ cùng đồng chí Lê Hoài Nam và đồng chí Trình lấy

239

24.10 Page 240

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

thuốc bom đúc thành trái nổ, mỗi trái nặng 5kg có 5 lỗ để tra kíp nổ

và kip hẹn giờ.

Đêm 6.4.19721, đội đặc công (B3) gồm 6 đồng chí cảnh giới cho

hai đồng chí Hai Quyết và Đơ đột nhập nghiên cứu kho Thành Tuy

Hạ để báo cáo quyết tâm với Huyện ủy. Được Huyện ủy đồng ý,

Ban Chỉ huy Huyện đội quyết định tấn công vào đêm 10.4.1972.

Sáng 10.4.1972, đồng chí Huyện đội trưởng Tám Quyết dự lễ xuất

quân, giao nhiệm vụ cho đội đặc công (B3). Toàn đội xác định mục

đích, ý nghĩa, tầm quan trọng trận đánh vào khu kho Thành Tuy Hạ.

Mục đích: Đáp lời kêu gọi của Trung ương Cục, Bộ chỉ huy Miền,

quyết giành thắng lợi cao nhất để hợp đồng chung trên chiến trường

toàn Miền; phá hủy một số lượng vũ khí, phương tiện chiến tranh

của địch, gây thối động, đẩy mạnh du kích chiến tranh tạo đà phấn

khởi trong quần chúng nổi dậy diệt ác phá kìm giành quyền làm chủ;

nâng cao trình độ tổ chức chỉ huy, kỹ - chiến thuật cho đơn vị (B3);

lập thành tích kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 1-5, ngày chiến thắng

Điện Biên Phủ 7.5 và ngày 19.5, sinh nhật Bác Hồ. Yêu cầu của trận

đánh: Chuẩn bị chu đáo tỉ mỉ vật chất, quyết tâm dù tình huống nào

cũng đánh cho bằng được, bảo đảm chính sách thương binh tử sĩ,

giữ vững ý chí chiến đấu, nếu bị lộ vẫn đánh, sẵn sàng hy sinh để

hoàn thành nhiệm vụ. Tham gia trận đánh: Gồm cả 10 chiến sĩ đặc

công; Chỉ huy trưởng là đồng chí Hai Quyết, Chỉ huy phó là đồng

chí Đơ và đồng chí Học, Chính trị viên là đồng chí Nghĩa. Cánh 1:

Đánh vào điểm với 5 đồng chí Quyết, Đơ, Hòa, Vận, Nghĩa, trang

1 Có tài liệu ghi: 4.4.1972.

240

25 Pages 241-250

▲back to top

25.1 Page 241

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bị 9 khối thuốc nổ, 1 súng ngắn, 1 lựu đạn, 1 kìm cắt kẽm. Cánh 2:

Gồm 5 đồng chí của đội thị trấn do đồng chí Học chỉ huy, trang bị 1

B40, 1 M79, 2 AK giữ cửa mở, chế áp vào lô cốt chi viện khi lộ để

cánh 1 xông vào đánh.

Lúc 18 giờ ngày 8.4.19721 xuất quân; đội tập kết ở căn cứ đội biệt

động Vĩnh Thanh; một tổ gồm 3 đồng chí đi trước cảnh giới và dẫn

đường qua lô cao su Tân Tường, tiếp theo là mũi đánh bên trong kho

gồm các đồng chí: Hai Quyết, Đơ, Nghĩa, Vận, Hòa. Tổ phía sau có

đồng chí Ty, y tá và Trình. Tổ 5 người đột nhập vào kho với 9 khối

thuốc nổ, vượt qua 6 lớp rào, nép mình thoát các tổ tuần tra bằng xe

đạp, honda và ánh đèn quét từ các lô cốt; có lúc phải vượt rào lưới

B40 cao 3 mét và leo cây cao su để lọt vào trong; vào tới mục tiêu,

bố trí đánh theo đội hình cuốn chiếu từ trong đánh ra: trái nổ đặt 1

kho, bỏ 1 kho, đặt 1 dãy, bỏ 1 dãy để khi đánh trái kích thích nổ được

nhiều hơn. Sau khi vào kho, đồng chí Hai Quyết bị kẹt bên trong do

có 1 xe quân sự của địch, phải mất 15-20 phút mới ra được. Khi vượt

ra khỏi đường tuần tra bên trong thì chó bảo vệ phát hiện. Đồng chí

Đơ kẹt lại, hy sinh trong hàng rào. Số còn lại, về đến căn cứ du kích

xã Phú Hội an toàn. Đúng 5 giờ, kho đạn nổ long trời, địch thú nhận

có 75.000 tấn bom đạn bị phá hủy, chết: 15, bị thương: 25.

Đây là trận đánh lớn đầu tiên gây thiệt hại nặng cho kho bom

Thành Tuy Hạ làm nức lòng quân dân cả nước, quân giặc kinh hồn,

dư luận thế giới xôn xao.

1 Có tài liệu ghi: Ngày 8.4.1972.

241

25.2 Page 242

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Lần thứ hai diễn ra vào tháng 8.1972. Sau trận thứ nhất, B3 được

giao nhiệm vụ tiếp tục nghiên cứu để đánh Kho bom Thành Tuy Hạ

lần 2. Địch đã đề phòng, tăng cường chó nghiệp vụ và lính canh gác

cẩn mật, tuần tra vòng trong vòng ngoài suốt ngày đêm. Tổ công tác

phải điều nghiên nhiều lần mới lên được phương án đột nhập.

Đêm 4.8.1972, đồng chí Hai Quyết và Hòa mang theo khối nổ

quyết tâm vào kho bom. Ba đồng chí: Vận, Trình, Ty đi đưa đường.

Gần tới mục tiêu, đồng chí Hai Quyết và Hòa tiềm nhập vào bên

trong; đến chỗ bãi trống, làm công tác ngụy trang, may gặp trời mưa,

chó và lính canh không phát hiện, vượt 2 bờ đê và mấy lớp rào; tiếp

cận mục tiêu, đặt bom vào nhà kho lớn; cài giờ hẹn nổ từ 2,5 tiếng

đến 10 tiếng; rút lui an toàn. Đến 7 giờ sáng hôm sau, kho Thành Tuy

Hạ phát nổ; hơn 100.000 tấn bom mìn bị hủy.

Một thời gian sau, 3 đồng chí trong B3 lần lượt hy sinh khi đi

công tác, các đồng chí Hòa, Hai Quyết, Ty, Long sáp nhập về Đại

đội 32 thuộc Trung đoàn 10 Đặc công Rừng Sác làm nhiệm vụ đánh

tiếp kho Thành Tuy Hạ hai trận nữa vào tháng 11 và tháng 12.19721.

Trận thứ ba do Đoàn 10 đặc công Rừng Sác lập công vào ngày

7.11.1972. Rạng sáng ngày 12.11.1972, kho bom Thành Tuy Hạ lại

rực lửa, tiếng nổ vang rền, khói đen bốc cao suốt 2 ngày đêm. Mấy

ngày sau, nguồn tin nội bộ và tin báo chí xác định 23 nhà kho chứa

thuốc nổ và 9 nhà kho bom napan bị thiêu rụi, khoảng 200.000 quả

bom mìn phát nổ.

1 Theo lời kể của Nguyễn Hữu Hòa trong Tiểu đoàn 240 với Đảng bộ và nhân

dân Biên Hòa - Đồng Nai, NXB. Tổng hợp Đồng Nai, 2004.

242

25.3 Page 243

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Lần thứ tư cũng do Đoàn 10 Đặc công Rừng Sác thực hiện, diễn

ra vào một tháng sau. 2 giờ 55 phút ngày 13.12.1972, Thành Tuy Hạ

phát nổ làm rung chuyển mặt đất, đỏ rực vùng trời, tiếng nổ và lửa

khói làm rúng động Sài Gòn, kéo dài 3 ngày đêm. Đây là đợt tập

kích lớn nhất, gây tiếng vang lớn nhất và làm Thành Tuy Hạ thiệt hại

nhiều nhất. Theo tài liệu lưu trữ của địch, 80 kho bị phá hủy sạch,

chứa khoảng 60.000 trái bom tương đương 80.000 tấn, riêng kho

bom CBU đóng kín trong thùng của 15 kho tương đương 33.000m3,

loại đạn pháo 105 li chứa trong 17 nhà kho hơn 1.000.000 quả bị phá

hủy 60%, khu bom thiệt hại 80%1.

Các trận tập kích kho bom Thành Tuy Hạ đã tiêu hao phần lớn

sinh lực địch, làm cho dạ dày chiến tranh của địch bị trọng thương,

tinh thần và thực lực của địch giảm sút khiến cho chiến dịch Nguyễn

Huệ ở các mặt trận nghiêng lợi thế về cho quân giải phóng.

Cùng với các trận tập kích Thành Tuy Hạ, Tỉnh đội còn chỉ đạo

gài thế để đánh địch, tạo ra những trận đánh tiêu diệt lớn tác động

hỗ trợ phong trào ở địa phương, mở thế thoát kìm cho dân, phối hợp

trong chiến dịch Nguyễn Huệ.

Tại xã Vĩnh Thanh, Đoàn 10 Đặc công Rừng Sác cũng nhiều lần

phối hợp với Đội du kích xã đánh địch ở ấp Ông Kèo, tiêu diệt được

một số tên địch và thu nhiều vũ khí. Ngày 12.9.1974, Đoàn 10 Rừng

Sác phối hợp với Đội du kích 2 xã Đại Phước và Vĩnh Thanh đánh

bót Cầu Cháy tại ấp Bến Đình, xã Đại Phước, bốn đồng chí của Đoàn

10 đã hy sinh trong trận đánh này, được người dân chôn cất và sau

1 Lê Bá Ước, Một thời Rừng Sác, NXB Văn hóa văn nghệ, 2012, trang 109.

243

25.4 Page 244

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

ngày giải phóng đã quy tập được hài cốt. Trong trận đánh này, Xã đội

trưởng xã Đại Phước là Nguyễn Văn Thành hy sinh1.

Một số thanh niên con em Vĩnh Thanh cũng hy sinh trong thời

gian này, như: Lê Nhớ Mãi (còn gọi là Thụ, Thượng úy), Nguyễn

Khắc Bích (Thượng úy)...

Đó là những hoạt động thiết thực của quân dân xã Vĩnh Thanh

cũng như huyện Nhơn Trạch tham gia vào chiến dịch Nguyễn Huệ

góp phần tiêu hao, phân tán, kéo dãn binh lực địch để tạo thắng lợi

trên chiến trường miền Đông.

Thắng lợi trên chiến trường miền Nam của quân giải phóng buộc

các bên Hoa Kỳ, Việt Nam Cộng hòa cùng ký với đại diện Việt Nam

Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa miền Nam Việt Nam Hiệp định Paris

ngày 27.1.1973. Các bên thảo luận dằng dai đã lâu, vừa đánh vừa

đàm, đến khi tình thế không thể đảo ngược, buộc phải thống nhất

nội dung Hiệp định gồm 23 điều, trong đó các điều chủ yếu ghi nhận

mong muốn của quân dân cả nước: Hoa Kỳ và các nước khác tôn

trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam; ngừng

bắn trên toàn Việt Nam bắt đầu từ 27.1.1973; các bên cam kết tôn

trọng những nguyên tắc thực hiện quyền tự quyết của nhân dân miền

Nam Việt Nam; nhân dân miền Nam Việt Nam sẽ quyết định tương

lai chính trị của mình; sự tái thống nhất Việt Nam sẽ được thực hiện

từng bước bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở bàn bạc và thỏa

thuận giữa miền Bắc và miền Nam Việt Nam, không bên nào cưỡng

1 Xã đội trưởng xã Đại Phước Nguyễn Văn Thành là con của Bà mẹ Việt Nam

anh hùng Nguyễn Thị Bộn ở xã Đại Phước.

244

25.5 Page 245

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

ép hoặc thôn tính bên nào và không có sự can thiệp của nước ngoài.

Như vậy, về mặt quân sự, buộc Mỹ và đồng minh phải rút khỏi miền

Nam Việt Nam, ngừng tấn công miền Bắc. Coi như mục tiêu đấu

tranh của quân giải phóng miền Nam đã thắng lợi cơ bản.

Sau hai tháng thực hiện Hiệp định Paris, ngày 31.3.1973, Ban

Chấp hành Tỉnh ủy Biên Hòa họp phân tích tình hình:

1. Có những vấn đề mới xuất hiện đáng chú ý. Địch tăng cường

liên tục mở rộng cuộc hành quân cảnh sát vào các xóm ấp (nông

thôn) và khu phố (thị trấn, tỉnh lỵ Biên Hòa), phân loại quần chúng

khủng bố những ai chúng nghi ngờ. Chúng ráo riết bắt lính, đơn quân

để bù số bỏ ngũ, rã ngũ sau khi Hiệp định Paris ký kết. Chúng buộc

nhân dân sơn cờ vàng ba sọc đỏ lên nóc hoặc cửa nhà, rêu rao nơi

nào có “cờ quốc gia” đều thuộc “vùng chính phủ Việt Nam Cộng hòa

kiểm soát”. Chúng đẩy mạnh chiến tranh tâm lý, vu khống phía giải

phóng “vi phạm lệnh ngưng bắn”, gây tâm lý không tin vào pháp

lý của Hiệp định Paris “Hiệp định kí vậy thôi, chớ không có giá trị

gì”. Chúng “cảnh sát hóa” bộ máy chính quyền xã, thúc ép bọn ác

ôn bung ra hoạt động vùng ven. Chúng đàn áp phong trào đấu tranh

đòi hòa bình, đòi các quyền tự do, dân sinh dân chủ. Đặc biệt, chúng

ngăn cấm không cho nhân dân trở về ruộng đồng để sản xuất.

2. Từ giữa tháng 3.1973, địch mở các cuộc hành quân lấn chiếm

nhiều vùng nông thôn trong tỉnh. Nguyễn Văn Thiệu ban hành luật

“Người cày có ruộng” ngày 23.6.1973 hòng nắm đông đảo nông dân.

Mặt khác, chúng cho phép các nhà tư sản có phương tiện khai thác

gỗ cùng với một số công chức ngụy tổ chức làm be mà thực chất là

phá địa bàn căn cứ cách mạng.

245

25.6 Page 246

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Trong xóm ấp, chúng tăng cường tổ chức gián điệp, chỉ điểm,

chú trọng huấn luyện và trang bị vũ khí cho lực lượng phòng vệ dân

sự xung kích ở những vùng có đông đồng bào Công giáo di cư như

Trảng Bom, thị trấn Long Thành, tỉnh lỵ Biên Hòa, xã Vĩnh Thanh

(Nhơn Trạch).

Ý đồ của địch là tập trung lấn chiếm vùng giải phóng, xóa thế “da

beo”, đẩy lực lượng cách mạng ra xa, đóng chốt giữ các đường giao

thông và các địa bàn do chúng kiểm soát.

3. Về phía ta, Tỉnh ủy chỉ đạo các lực lượng vũ trang kiên quyết

chốt giữ vùng giải phóng, đánh địch nống ra vi phạm Hiệp định Paris

và quan tâm lãnh đạo tư tưởng tiến công chống tư tưởng hữu khuynh

sợ địch tố cáo ta vi phạm Hiệp định. Mặt khác, Tỉnh ủy tập trung chỉ

đạo các ngành, các cấp phát động phong trào toàn dân bung ra sản

xuất, xây dựng vùng căn cứ Bến Nôm - Bàu Hàm với yêu cầu có dân,

xây dựng trường học và trạm y tế.

4. Hội nghị thông qua kế hoạch cụ thể triển khai thực hiện Chỉ thị

02 và Điện số 775 của Thường vụ Trung ương Cục: “Tập trung chỉ

đạo tấn công bằng ba mũi vũ trang - chính trị - binh vận nhằm chống

địch vi phạm Hiệp định, giữ vùng ta và không ngừng phá thế kềm

kẹp của địch đi đôi với đẩy mạnh phong trào mỗi địa phương xã, thị

trấn, huyện, thị xã quan tâm đúng mức công tác phát triển lực lượng

cách mạng tại chỗ”.

Ngay sau hội nghị Tỉnh ủy, đồng chí Nguyễn Trọng Cát - Bí thư

Tỉnh ủy đi chiến trường Nhơn Trạch kiểm tra tình hình cụ thể, trực

tiếp chỉ đạo Đảng bộ Nhơn Trạch triển khai thực hiện nghị quyết của

246

25.7 Page 247

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Tỉnh ủy. Các đồng chí khác trong Ban Thường vụ cũng xuống các

huyện, thị xã.

Tại Vĩnh Thanh, ngày 15.3.1973, đồng chí Hai Duyên và các

chiến sĩ trong Đội vũ trang tuyên truyền di cư K11 đang họp ở căn

cứ Hầm Đá thì nghe có tiếng động cơ gầm rú. Tưởng xe tăng địch

càn vào căn cứ, các chiến sĩ vội trèo lên cây quan sát thì thấy có mấy

chiếc xe ủi đang ủi phá rừng, cách căn cứ không đầy một cây số. Lập

tức đồng chí Hai Duyên cùng các chiến sĩ trong Đội K11 ra gặp tên

chủ thầu, nhấn mạnh rằng đây là khu vực do cách mạng quản lý và

hạ lệnh cấm phá rừng, ủi cây, nếu vi phạm sẽ bị trừng trị. Hôm sau,

linh mục Nam và linh mục Mạnh từ Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm

đến gặp đồng chí Hai Duyên. Sau khi trịnh trọng đặt lên mô đất 2kg

đường, 2kg cà phê, 4 cây thuốc lá Capstan, hai vị linh mục đề nghị

đồng chí Hai Duyên cho đan viện được ủi phá 200 hecta đất để lập

trại cùi và làm kinh tế để có kinh phí hoạt động, hỗ trợ giáo dân. Biết

đây là âm mưu địch lợi dụng tôn giáo, lợi dụng hoạt động từ thiện

để lấn chiếm vùng giải phóng, đồng chí Hai Duyên ôn tồn giải thích

cho họ hiểu làm như thế là vi phạm Hiệp định Paris, rồi bảo họ mang

lễ vật trở về.

Cần biết thêm, thời điểm này do tình hình chiến trường chuyển

biến quá mau lẹ, hình thái đấu tranh cũng phức tạp, nhưng lực lượng

an ninh của huyện đã kịp thời được Ban An ninh tỉnh Biên Hòa

hướng dẫn bằng Chỉ thị 06/CT (Chỉ thị 06/CT hướng dẫn an ninh các

cấp thi hành Thông tư số 04/TT72 của Thường vụ Trung ương Cục)

ban hành trước đó đúng 1 ngày, tức ngày 14.3.1973. Chỉ thị nêu rõ:

“Thực hiện chính sách Việt Nam hóa chiến tranh, đưa bọn công an,

247

25.8 Page 248

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

cảnh sát, tình báo... vào làm nòng cốt trong việc thực hiện kế hoạch

bình định, Mỹ - ngụy âm mưu làm suy yếu Đảng ta, tách Đảng ta ra

khỏi quần chúng bằng cuộc chiến tranh gián điệp. Chúng dùng bạo

lực để úp chụp quần chúng vào các tổ chức do chúng lập ra, gây chia

rẽ, hận thù, nghi ngờ giữa Đảng với quần chúng, giữa quần chúng

với nhau bằng các thủ đoạn bôi lem, gây lẫn lộn trắng đen trong

quần chúng mà lực lượng an ninh nếu không nắm vững chính sách,

sẽ không tấn công, trấn áp địch đúng nguyên tắc, đúng đối tượng,

đúng tội, đúng chính sách của Đảng và như vậy vô hình trung chúng

ta mắc mưu địch, tự tách mình ra khỏi quần chúng”... Đồng chí Hai

Duyên đã kịp thời phổ biến, quán triệt Chỉ thị 06/CT cho các chiến

sĩ trong Đội K11 để hiểu rõ và nâng cao tinh thần cảnh giác. Sau đó,

đồng chí Hai Duyên và một số chiến sĩ trong Đội K11 cũng đến Đan

viện Thánh mẫu Khiết Tâm gặp các linh mục và người trong đan

viện để tuyên truyền thêm về cách mạng.

Tháng 6.1973, Thường vụ Trung ương Cục chỉ đạo tách tỉnh Biên

Hòa làm hai bộ phận. Tỉnh Biên Hòa không có thị xã Biên Hòa (còn

gọi là tỉnh Biên Hòa Nông thôn) gồm các huyện Vĩnh Cửu, Thống

Nhất 1, Long Thành, Nhơn Trạch, Duyên Hải, Tân Uyên, vùng cao

su Dĩ An. Quyền Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa Nông thôn là đồng chí

Nguyễn Văn Thông. Ban Chấp hành Tỉnh ủy xác định: “Hai huyện

Long Thành, Nhơn Trạch là điểm tập trung đánh phá bình định nông

thôn và xây dựng căn cứ, đặc biệt là từ khu vực Bình Sơn đến phía

Đông xã Phước Thái”. Tỉnh cử hơn năm mươi đồng chí cán bộ tăng

1 Huyện Trảng Bom được Ban Thường vụ Tỉnh ủy Biên Hòa quyết định đổi

tên thành huyện Thống Nhất vào tháng 5.1973.

248

25.9 Page 249

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

cường cho các xã thuộc hai huyện. Lực lượng vũ trang tại đây gồm

Tiểu đoàn 240, bộ đội địa phương hai huyện.

Về phía địch, từ tháng 6 đến hết năm 1973, ở hai huyện Long

Thành và Nhơn Trạch, nhiều tiểu đoàn bảo an, nhiều tiểu đoàn thuộc

sư 18 quân đội Sài Gòn đóng quân ở căn cứ Nước Trong, làng Cô

Nhi dọc quốc lộ 15. Địch tập trung hàng trăm xe quân sự, xe ủi kết

hợp một số chức sắc đạo Thiên Chúa ủi phá khu vực Bàu Năng,

Phước Hòa xã Long Phước. Hơn một chục đoàn cán bộ bình định

nông thôn được tung về hai huyện Long Thành, Nhơn Trạch tiến

hành kềm kẹp gắt gao, gây tình hình căng thẳng ở nông thôn.

Mặt khác, quân lực Sài Gòn tập trung binh lực đánh chiếm các

khu vực Lòng Chảo để giành dân, lấn đất; tháng 3.1973 địch tập

trung lực lượng tổ chức cuộc càn quét vào căn cứ Lòng Chảo với bộ

binh cùng hàng trăm xe ủi, xe tăng, có máy bay, pháo binh yểm trợ,

thực hiện ủi phá rừng. Chúng dội xuống khu Lòng Chảo hàng ngàn

tấn bom đạn.

Với quyết tâm cao, Tỉnh ủy tập trung chỉ đạo các Huyện ủy, các

chi bộ xã và thị trấn tích cực vừa tiến công địch giành quyền làm chủ

tại xóm ấp, khu phố, vừa xây dựng thực lực cách mạng tạo thế mới

ngày càng rộng lớn. Kết quả tóm tắt: 80/217 ấp tranh chấp mạnh và

vừa ở 57 xã. Phân nửa số ấp còn lại thì ở mức độ tranh chấp khác

nhau. Phong trào bám ruộng đồng để khai hoang phục hóa phát triển

tốt ở các huyện, tạo thế liên hoàn trong đó; 13 xã huyện Nhơn Trạch

cày cấy 13.022 ha (bao gồm phục hóa 290 ha).

249

25.10 Page 250

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Quân giải phóng quyết liệt đánh trả để bảo vệ vùng làm chủ. Từ

ngày 15.5 đến ngày 30.5.1973, lực lượng du kích các xã vùng Lòng

Chảo phối hợp D240 đánh hàng trăm trận, đánh bộ binh, đánh xe

tăng, đánh xe ủi, phá hủy 7 xe ủi, tiêu diệt nặng 2 trung đội ngụy.

Tháng 6.1973, Tiểu đoàn 240 chận đánh trung đội bảo an Bến Cam,

xã Phước Thiền, diệt 7 tên, bắt sống 7 tên, thu 17 súng. Kế hoạch “lật

đổ Lòng Chảo” của địch bị thất bại.

Tại Vĩnh Thanh, một sự cố xảy ra khiến Đội vũ trang tuyên truyền

di cư K11 phải chuyển căn cứ. Mùng một Tết năm Giáp Dần 1974,

có anh thanh niên tên Phê, người ấp Quới Thạnh vào rừng xin đi theo

cách mạng. Thấy Phê hiền lành, chăm chỉ làm việc nên đồng chí Hai

Duyên chấp thuận cho anh ở lại đội, chờ báo cáo xin ý kiến cấp trên.

Đúng 9 ngày sau, lợi dụng lúc các chiến sĩ Đội K11 sơ hở, Phê ôm

khẩu súng M.16 ra đồn Vũng Gấm chiêu hồi. Sự cố này khiến Đội

K11 phải di chuyển gấp sang căn cứ khác cũng ở vùng Lòng Chảo

(gần căn cứ của Tuyên huấn huyện) vì sợ Phê dẫn lính vào đánh phá

như đã từng xảy ra với những vụ chiêu hồi trước đó, đồng thời nhờ

cơ sở ta dò la xem Phê đã khai báo những gì, mức độ nguy hại ra

sao. Cơ sở ta báo vào: trước Tết Phê chơi bài bạc bị thua một số tiền

nên anh ta tìm cách vào rừng tạm lánh, ôm súng ra chiêu hồi nhằm

lãnh thưởng lấy tiền trả nợ1, tuy nhiên do thời gian Phê ở Đội K11

quá ngắn nên anh ta không biết gì để khai báo2. Nhận thấy việc Phê

1 Theo quy định của chính quyền Sài Gòn, người ra chiêu hồi được nhận

1.500 đồng, nhận thêm 300 đồng/tháng trong thời gian học “cải huấn”, khi học

xong được nhận thêm 1.200 đồng.

2 Sau ngày giải phóng, do sợ hãi nên Phê bỏ trốn về xã Phú Hội, bán cà rem

sinh sống.

250

26 Pages 251-260

▲back to top

26.1 Page 251

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

ra chiêu hồi không gây nguy hiểm, một thời gian sau Đội K11 dời

về căn cứ cũ để tiện hoạt động, đồng thời cả đội rút ra bài học kinh

nghiệm sâu sắc về việc nhận người vào đơn vị, nâng cao tinh thần

cảnh giác.

Tháng 11.1974, Ban Thường vụ Tỉnh ủy họp mở rộng bao gồm

các đồng chí trong Ban Chấp hành Tỉnh ủy nhằm: “đánh giá tình

hình địch và ta, dự kiến xu thế phát triển tình hình trong tỉnh và toàn

Miền, trên cơ sở đó đề ra một số nhiệm vụ cụ thể trong mùa khô

1974-1975 chung cho toàn tỉnh Biên Hòa và đề ra một số biện pháp

tổ chức cụ thể: về tổ chức, cũng cố một bước các ban, ngành cấp tỉnh

và bổ sung các cấp ủy huyện.

Hội nghị nhận định: “Thời gian tới, địch sẽ tập trung đối phó ở

những vùng tranh chấp quyết liệt, nhất là các huyện Long Thành,

Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu. Về phương hướng, tiếp tục đẩy mạnh kết

hợp chặt 3 mũi: vũ trang, chính trị, binh vận tại cơ sở; mở mảng, mở

vùng khi có thời cơ. Các lực lượng vũ trang trên địa bàn tỉnh bao vây

tiêu diệt một số đơn vị bảo an, dân vệ và bộ máy kềm kẹp ở phân chi

khu, ấp, xã, bức hàng đồn bót vùng tranh chấp, cắt đứt giao thông

trên các trục lộ 1, 15, 17, 19 và sông Lòng Tàu; khẩn trương tạo thế

và lực mới làm thay đổi tương quan lực lượng giữa ta và địch”.

Phương hướng phấn đấu trong mùa khô 1974-1975 là: Kết hợp

chặt ba mũi vũ trang, chính trị, binh vận tại cơ sở với lực lượng của

huyện, tỉnh liên tục tiến công địch giành quyền làm chủ tại ấp xã,

đồng thời kết hợp với lực lượng của trên đứng trên địa bàn tỉnh làm

tiêu hao, tiêu diệt thật nhiều sinh lực địch, mở mảng, mở vùng khi

có thời cơ.

251

26.2 Page 252

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Mục tiêu cụ thể là chuyển hầu hết các ấp xã vùng tranh chấp lên

thế tranh chấp mạnh và vùng giải phóng. Chuyển vùng địch kềm,

vùng di cư, vùng di dân, thị trấn, thị tứ thành vùng tranh chấp với

nhiều mức độ khác nhau, xây dựng cơ sở các đoàn thể quần chúng,

phát triển đoàn viên, đảng viên đảm bảo lãnh đạo phong trào.

Theo Nghị quyết hội nghị, Thường vụ Tỉnh ủy phân công một

số cán bộ chủ chốt tỉnh trực tiếp chỉ đạo huyện trọng điểm gồm:

Nguyễn Văn Thông, Nguyễn Công Hạnh, Trần On và đồng chí Lê

Quân (Chín Dũng).

Huyện ủy Nhơn Trạch tập trung tổ chức thực hiện tấn công địch

trong đợt mở màn đầu mùa khô 1974-1975 trên địa bàn. Vùng trọng

điểm của huyện được xác định là các xã dọc lộ 17, 19, từ Phú Hội,

Phú Mỹ, Phước Thiền đến các xã Phước Kiểng, Phước Lai, Phước

Long và Phước Thọ.

Mở đầu chiến dịch mùa khô 1974 - 1975, tỉnh điều động D240

sang vùng trọng điểm Nhơn Trạch. Lực lượng tỉnh (D240 và D6), bộ

đội huyện (đơn vị 19.5) cùng du kích các xã dọc các trục lộ 17 và 19,

đồng loạt tiến công địch vào ngày 10.11.1974. Sau 3 ngày chiến đấu,

các xã Phước Thiền, Phước Long, Phước Thọ, ta đã tiêu diệt hơn 100

tên địch trong đó có 43 tên bảo an, buộc địch phải đưa chiến đoàn 48

sư 18 đến đối phó.

Tháng 12.1974, theo chỉ thị của Tỉnh ủy, Tỉnh đội điều động Tiểu

đoàn 240 xuống địa bàn huyện Nhơn Trạch, cùng với Tiểu đoàn 6 đặc

công và lực lượng địa phương huyện đánh địch càn quét để bảo vệ

khu căn cứ Lòng Chảo. Từ ngày 12.12.1974, lực lượng D240 và D6

252

26.3 Page 253

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

phối hợp cùng du kích Phước Thọ dùng hỏa lực tiến hành bao vây

đồn Phước Thọ, Phước Long 7 ngày đêm. Đại bộ phận lực lượng của

Tiểu đoàn, kết hợp lực lượng huyện phục kích trên trục lộ 19 (đoạn

giữa Phước Long, Phước Thọ) để đánh địch đi giải tỏa. Sau 4 ngày

đêm bị bao bó, bọn địch ở đồn Phước Thọ, Phước Long rất hoang

mang. Chúng yêu cầu tiểu khu Biên Hòa cho máy bay tiếp tế lương

thực và nước. Đồng thời, Tiểu khu Biên Hòa điều động tiểu đoàn bảo

an 346 xuống Nhơn Trạch giải tỏa. Địch từ Biên Hòa hành quân về

Nhơn Trạch theo trục lộ 19 với một trung đội mở đường. Ta lập tức

nổ súng diệt ngay trung đội này trong những phút đầu tiên, thu 12

súng. Cùng lúc ở hướng chủ yếu, Tiểu đoàn nổ súng tấn công vào đội

hình địch. Sau 1 giờ 40 phút chiến đấu, ta diệt đại đội đi đầu của địch

trên 70 tên, chúng bỏ lại một số súng và xác chết, rút chạy về phía sau

không dám tiến lên. Bộ tư lệnh quân đoàn III ngụy ở Biên Hòa cho

máy bay lên đánh trái màu phân tuyến, ném bom để ngăn chặn không

cho lực lượng ta xung phong và xóa dấu vết của chúng. Đúng 16 giờ

cùng ngày, chúng rút về Tiểu khu Biên Hòa. Hai ngày sau, địch điều

một đơn vị của sư đoàn 18 xuống Nhơn Trạch để giải tỏa cho đồn

Phước Thọ, Phước Long. Căn cứ tình hình thực tế, để bảo toàn lực

lượng sau 4 ngày đêm phục kích, Tỉnh đội lệnh cho các đơn vị rút

khỏi vị trí, sẵn sàng chờ lệnh chiến đấu. Sau khi giải tỏa đồn Phước

Thọ, Phước Long, khai thông đường 19, tối ngày 20.12.1974, địch

cụm lại đóng quân dã chiến trên đường ủi ngã ba Phước Lai. Nắm

được tình hình, Tỉnh đội lệnh cho D240 bắn pháo vào chỉ huy sở của

địch, đồng thời cho một bộ phận bộ binh trang bị mạnh tập kích vào

cụm tiền tiêu địch. Kết quả ta diệt trên 20 tên địch. Bị thiệt hại nặng,

253

26.4 Page 254

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

sáng ngày 21.12.1974, địch rút toàn bộ lực lượng về Biên Hòa.Trận

đánh thể hiện được khả năng chiến đấu của lực lượng vũ trang địa

phương, ít thắng nhiều, phối hợp tốt giữa các đơn vị, làm cho địch

chủ động thành bị động. Lính trong đồn Phước Thọ, Phước Long hết

thói hung hăng, co cụm trong đồn, không dám bung ra càn quét. Do

đó, lực lượng cách mạng làm chủ được nhiều xóm ấp1.

Từ tháng 12.1974 đến tháng 3.1975, đơn vị D240 phối hợp bộ đội

huyện Nhơn Trạch và du kích các xã: Phước Thiền, Phú Hội, Long

Tân và Đội vũ trang thị trấn Nhơn Trạch liên tục bám sát xóm ấp,

phát động quần chúng phá kìm, diệt ác, chuyển thế làm chủ tất cả

các ấp thuộc các xã nêu trên, vận động đồng bào bung ra đồng ruộng,

bám ruộng đồng sản xuất tạo thêm thế mới, lực mới.

Chiều 9.12, Huyện ủy sơ bộ kiểm điểm đánh giá tình hình. Trước

giờ nổ súng, địch có cảnh giác điều quân đối phó, tuy vậy địch vẫn

bất ngờ khi ta tấn công, hàng chục tên bị chết, bị thương, 7 đội phòng

vệ dân sự bị giải tán, hàng chục tên tề xã, tề ấp bỏ việc, các đồn bót

Phú Mỹ, Phước Long, Phước Thọ và đồn Gò Cát (Phước An) bị lực

lượng 3 mũi vũ trang, chính trị, binh vận bao vây. Đoàn 10 cũng phối

hợp với du kích Phước An tiến công vây đánh thiệt hại nặng 1 trung

đội bảo an ở đồn Vũng Gấm.

Đến ngày 31.12.1974, 12 ấp ở huyện Long Thành và Nhơn Trạch

đã được giải phóng, nhiều đồn bót trên trục lộ 17, 19 bị bao vây.

1 Ở Quới Thạnh, du kích Vĩnh Thanh phối hợp với du kích Phước An liên tục

hoạt động trên lộ 19 từ Vũng Gấm qua Quới Thạnh đến Vĩnh Thanh, phát huy

sở trường đánh mìn, bắn tỉa diệt địch, phá hủy 9 xe máy địch, thu được một số

tài liệu của bọn bình định.

254

26.5 Page 255

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Nhiều khu vực liên hoàn được giải phóng như sở cao su Bình Sơn,

các xã: Tam An, Phước Thái, Phước Thọ, Phước An.

Từ ngày 16 đến ngày 20.1.1975, địch đưa một chiến đoàn của sư

18 có xe tăng, máy bay, pháo binh yểm trợ mở cuộc hành quân càn

quét ven Rừng Sác, khu vực Vũng Gấm, Bà Bông, Phước An, Phước

Thọ, đồng Mu Rùa. Mục tiêu của địch là các cơ quan trọng yếu như

trạm dân y, cơ sở hậu cần, xưởng sản xuất vũ khí của Đoàn 10 Rừng

Sác. Đêm 20.1, chúng đóng quân dã chiến tại vườn điều Phước Thọ.

D240 kết hợp với lực lượng Đoàn 10, dùng hỏa lực pháo kích vào

chỉ huy sở của địch, đồng thời cho bộ binh tập kích vào cụm dã chiến

của chúng. Kết quả: Diệt trên 100 tên, phá hủy 5 xe tăng. Sáng ngày

21.1.1975, toàn bộ chiến đoàn địch rút về Biên Hòa. Trận này ta gây

tổn thất nặng một chiến đoàn của sư 18, phá tan âm mưu càn quét

đánh phá vùng căn cứ Lòng Chảo ven Rừng Sác, giữ vững vùng bàn

đạp, bảo tồn được lực lượng và các cơ quan trọng yếu của huyện.

V. Tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975

Từ cuối năm 1974 đến đầu năm 1975, tình hình chiến trường

miền Nam có nhiều thay đổi tạo lợi thế cho cách mạng. Bộ Chính

trị họp mở rộng (từ 18.12.1974 đến 8.1.1975) phân tích tình hình và

bàn kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam. Tình thế sau chiến

thắng Phước Long đem lại quyết tâm chiến lược cho Bộ Chính trị về

hoàn thành nhiệm vụ giải phóng miền Nam. Bộ Chính trị chủ trương:

Năm 1975 tranh thủ thời cơ, bất ngờ tiến công trên quy mô lớn, rộng

khắp, tạo điều kiện tiến hành tổng công kích - tổng khởi nghĩa giải

phóng hoàn toàn miền Nam. Nghị quyết của Bộ Chính trị được triển

255

26.6 Page 256

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

khai thực hiện bằng các chiến dịch lớn diễn ra trong 3 tháng đầu

năm 1975: Chiến dịch Tây Nguyên, Chiến dịch Huế - Đà Nẵng. Đến

tháng 3.1975, thắng lợi lớn và thời cơ lớn cho phép mở Chiến dịch

Hồ Chí Minh tổng tiến công vào Sài Gòn kết thúc chiến tranh. Ngày

31.3.1975, Ban Chấp hành Tỉnh ủy Biên Hòa họp tại căn cứ (gần Sở

cao su Bình Sơn), nhận định: Thời cơ chiến lược đã xuất hiện. Hội

nghị quyết định: “Khẩn trương lãnh đạo toàn Đảng, toàn quân, toàn

dân trong tỉnh sẵn sàng khi có lệnh tổng công kích, tổng khởi nghĩa,

giải phóng toàn tỉnh”.

Theo đó Ban Thường vụ có các quyết định sau:

- Điều động toàn bộ lực lượng vũ trang và 160 cán bộ ban, ngành,

đoàn thể của tỉnh tập trung vào vùng trọng điểm Long Thành, Nhơn

Trạch.

- Sử dụng toàn bộ lực lượng nội tuyến, cơ sở cảm tình phục vụ

cho đợt tổng công kích, tổng khởi nghĩa.

- Quyết định thành lập Ủy ban quân quản tỉnh do đồng chí Võ

Văn Định là Chủ tịch.

- Giải phóng đến đâu, tổ chức cứu đói, cấp lương thực, phương

triện đưa dân về quê cũ, nhất là số đồng bào miền Trung mới chạy

dạt vào.

- Tỉnh đội triển khai chu đáo, không để sai sót trong thực hiện

chính sách thương binh, liệt sĩ.

- Huyện Nhơn Trạch chuẩn bị ít nhất 100 xuồng, ghe, tàu thuyền

tại phà Cát Lái (xã Phú Hữu) đưa bộ đội vượt sông tiến về Sài Gòn.

256

26.7 Page 257

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Các đồng chí Nguyễn Văn Thông, Lê Quang Thành, Nguyễn

Công Hạnh Trần On, Lê Quân (Chín Dũng) được Tỉnh ủy phân công

trực tiếp chỉ đạo chiến trường Nhơn Trạch.

Sáng ngày 17.4.1975, Ban Thường vụ Tỉnh ủy họp khẩn cấp nghe

và thảo luận kỹ ý kiến truyền đạt của đồng chí Lê Đình Nhơn và ý

kiến của đồng chí Nguyễn Trọng Cát, phái viên của Trung ương Cục,

đặc biệt những ý kiến của đồng chí Lê Quang Thành (Đoàn Hồng

Đoàn), Ủy viên Thường vụ Khu ủy miền Đông trực tiếp góp phần

chỉ đạo chiến trường Biên Hòa.

Hội nghị Ban Thường vụ kết luận:

- Phát động tư tưởng tiến công giải phóng quê hương trong toàn

Đảng, toàn quân, toàn dân trong tỉnh dựa vào lực lượng 3 mũi tại chỗ

là chủ yếu.

- Lập tức hình thành Ban Quân quản ở các thị trấn, chuẩn bị cán

bộ hình thành Ủy ban nhân dân Cách mạng lâm thời cấp cơ sở và cấp

huyện sau ngày giải phóng. Bố trí một số đồng chí trực tiếp cùng lực

lượng cấp trên góp phần chỉ đạo tác chiến và chỉ đạo công kích, khởi

nghĩa tại các địa bàn trọng điểm.

- Long Thành, Nhơn Trạch là hai huyện có vị trí quan trọng đặc

biệt ở hướng Đông Sài Gòn. Do vậy, sau hội nghị, Thường vụ Tỉnh

ủy tăng cường tập trung lực lượng vũ trang và đội ngũ cán bộ, tổ

chức chỉ đạo chặt chẽ từ huyện đến cơ sở công kích, khởi nghĩa từng

phần, khi thời cơ cho phép, kịp thời đồng loạt tiến công địch, giải

phóng từng mảng, từng huyện.

257

26.8 Page 258

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Trước thời cơ lớn, bộ Tư lệnh Miền mở chiến dịch Xuân Lộc từ

ngày 9.4 đến 21.4.1975.

Tám giờ sáng ngày 21.4.1975, ngụy quân, ngụy quyền tỉnh Long

Khánh tan rã hoàn toàn. Tuyến phòng thủ Xuân Lộc bị đập tan, cửa

ngõ tiến quân về Sài Gòn đã mở.

Ngày 24.4.1975, cuộc họp liên tịch giữa một số đồng chí chủ chốt

trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy Biên Hoà với 3 đồng chí trong Bộ Chỉ

huy Quân đoàn 2 để phối hợp hành động, đồng chí Lê Quang Thành

- Ủy viên Khu ủy miền Đông tham dự và phát biểu ý kiến chỉ đạo.

Cuộc họp thống nhất ý kiến và hạ quyết tâm:

1. Đúng 17 giờ ngày 26.4.1975, tiếng súng lệnh Chiến dịch Hồ

Chí Minh ở hướng Đông Sài Gòn bắt đầu.

2. Bố trí mục tiêu và lực lượng. Quân đoàn 2 gồm các sư đoàn với

mục tiêu và hướng phát triển: Sư đoàn 304, đánh chiếm ngã ba Thái

Lan, khu căn cứ Nước Trong, Long Bình, vượt xa lộ tiến về Sài Gòn.

Đồng chí Nguyễn Công Hạnh, Ủy viên Thường vụ, Chính trị viên

Tỉnh đội Biên Hòa đi cánh này. Sư đoàn 325, trong đó có Trung đoàn

46, tiến công vào các mục tiêu chi khu Long Thành, chi khu Nhơn

Trạch và yếu khu kho đạn Thành Tuy Hạ. D240 và D6 của tỉnh đánh

cụm pháo Phước Thiền và cầu Phước Thiền. Hướng phát triển của

Sư đoàn 325 vượt phà Cát Lái tiến về Sài Gòn. Cánh này hai đồng

chí Nguyễn Văn Thông - Quyền Bí thư Tỉnh ủy cùng đồng chí Trần

On - Tỉnh ủy viên, Tỉnh đội trưởng cùng đi.

3. Tổ chức điều động bằng được 100 xuồng thuyền có tại bến đò

Cát Lái, xã Phú Hữu để góp phần chuyển quân nhanh chóng tiến qua

Thủ Đức - Sài Gòn.

258

26.9 Page 259

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

4. Đơn vị D240 và 2 đội du kích Phú Hội, Long Tân bao vây đánh

chiếm đồn Phú Hội và bót cầu Long Tân để bảo đảm an toàn cho

pháo 130 ly của Quân đoàn đặt tại khu vực đồi Bình Phú thuộc xã

Long Tân.

Hội nghị kết thúc vào buổi sáng cùng ngày với niềm tin chiến

thắng. Cùng với công việc khẩn trương chỉ đạo triển khai kế hoạch

tác chiến trên địa bàn tỉnh, Thường trực Tỉnh ủy chỉ đạo thành lập

Ban Quân quản thị trấn Long Thành, Ủy ban nhân dân Cách mạng

lâm thời từng huyện trong toàn tỉnh, và chỉ đạo chuẩn bị kế hoạch

“giãn quân về chỗ cũ”.

Thời điểm lịch sử đã đến. Khu ủy, Bộ Tư lệnh quân khu giao

nhiệm vụ Huyện ủy Long Thành, Nhơn Trạch tạo địa bàn cho Sư

đoàn 325 pháo 130 ly đánh chiếm quận lỵ Long Thành, Nhơn Trạch;

D240 và lực lượng địa phương diệt địch giữ cầu Phước Thiền, tạo

thuận lợi cho Sư 325 phát triển tiêu diệt địch dọc lộ 17, đánh chiếm

quận lỵ Nhơn Trạch, khu kho Thành Tuy Hạ, vượt sông Đồng Nai

(đoạn Cát Lái) phát triển về Sài Gòn; trong ngày 27.4, chậm là ngày

28.4 phải chiếm cho được Nhơn Trạch để đặt pháo 130 ly khống chế

sân bay Tân Sơn Nhất, không để địch dùng không quân đánh chặn

các cánh quân của ta.

Quán triệt nhiệm vụ cấp trên giao, Huyện ủy Nhơn Trạch chuẩn

bị sẵn trên 200 tấn lương thực, thực phẩm, huy động hàng trăm các

chị, các má xã Phú Hội hăng hái vui vẻ nấu cơm. Trong ngày 27 và

28.4.1975, các mẹ đã nấu được 1.350 suất cơm tiếp tế cho bộ đội.

Các ngày sau, các mẹ, các chị nấu hàng vạn suất cơm, quà bánh đưa

ra dọc tuyến lộ 17 phục vụ bộ đội ăn no, hành tiến chiến đấu. Tỉnh

259

26.10 Page 260

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đội Biên Hòa cử hai cán bộ tiểu đoàn (Bảy Đức, Ba Thà), cùng Ban

Dân vận Huyện ủy do đồng chí Huỳnh Minh Tấn phụ trách vận động

nhân dân ven sông Đồng Nai chuẩn bị xuồng ghe, giữ phà Cát Lái để

đưa Sư 325 vượt sông Đồng Nai tiến vào Sài Gòn.

Cánh quân hướng đông, đồng chí Lê Trọng Tấn đề nghị cho

nổ súng trước 1 ngày mới kịp đánh chiếm Nhơn Trạch. Đồng chí

Văn Tiến Dũng, Tư lệnh chiến dịch chấp thuận. Lúc 17 giờ ngày

26.4.1975, các cỡ pháo bắn trên 2.000 quả đạn vào các mục tiêu

đã định, bộ binh cơ giới Sư đoàn 325 cùng lực lượng vũ trang địa

phương giải phóng Bình Sơn, Sư 325 theo trục đường 10 đánh chiếm

quận lỵ Long Thành. Sáng ngày 27.4, Trung đoàn 101 Sư 325 hành

tiến về hướng chi khu Nhơn Trạch vượt cầu Phước Thiền. Trước

đó, D240 đã diệt lính dân vệ ven lộ 17, chiếm giữ cầu Phước Thiền;

phối hợp xe tăng của bộ đội chủ lực khóa nòng cụm pháo 105 ly ở

Bến Sắn cùng du kích bao vây bức hàng, bức rút các đồn bót dân vệ,

bảo an ở Phú Hội, Long Tân dọn đường cho Trung đoàn 101 Sư 325

hướng về mục tiêu chi khu Nhơn Trạch. Trung đoàn 95 Sư 325 theo

lộ 19 tiến về đường ủi Phước Lai cắt qua Phước An, bao vây tấn công

vào khu kho Thành Tuy Hạ. Địch dựa trên cao điểm ngoan cố chống

trả rất quyết liệt. Cuối cùng, tên thiếu tá Châu chỉ huy phó dẫn hơn 1

tiểu đoàn ra đầu hàng nộp súng.

Tại Chi khu Nhơn Trạch, Sư 325 tập trung xe tăng, bộ binh tấn

công dồn dập. Trung đoàn 101 tràn vào chiếm được Chi khu. Tên

trung tá Phương, quận phó Nhơn Trạch, ra hàng dẫn theo gần 200

lính. Sau đó, Trung đoàn 101 bàn giao chi khu cho Ủy ban Quân quản

huyện Nhơn Trạch và lực lượng vũ trang địa phương. Ban Thường

260

27 Pages 261-270

▲back to top

27.1 Page 261

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

vụ Huyện ủy chỉ đạo tiếp quản chi khu lúc này đã tan hoang. Ủy ban

Quân quản huyện ra mắt nhân dân gồm: Đồng chí Ba Đạm là Chủ

tịch, đồng chí Năm Thành là Phó Chủ tịch, các Ủy viên: Tư Nhân,

Năm Hải, Sáu Báo và nữ đồng chí Sáu Vân. Đồng chí Phạm Thanh

Lý, Bí thư Huyện ủy chỉ đạo Đảng bộ cơ sở chỉ đạo lực lượng 3 mũi

tại ấp, xã đã bao vây bức rút, bức hàng số đồn bót địch còn lại.

Từ 11 giờ ngày 26.4, pháo 130 ly đã được lực lượng vũ trang địa

phương và nhân dân hỗ trợ kéo lên đặt ở Nổng Giang Lò và đồi Bình

Phú, Vĩnh Tuy, chỉnh nòng súng, chờ lệnh dội bão lửa vào sân bay

Tân Sơn Nhất. Đến 17 giờ 30 ngày 29.4, hai tiểu đội trinh sát của Sư

325 đã đến bến phà Cát Lái. Hàng trăm xuồng ghe ém sẵn mé sông

đưa Sư 325 vượt sông Đồng Nai tiến về Sài Gòn.

Lực lượng ngụy quân đóng ở Thành Tuy Hạ do thiếu tá Trần

Thành Châu, phó chỉ huy trưởng cùng toàn bộ binh lính kho Thành

Tuy Hạ dù đã đã đầu hàng quân giải phóng nhưng một số tàn quân

vẫn ngoan cố, đã dùng pháo bắn ra ngoài, trúng khu ấp Chợ của Phú

Thạnh, làm cháy hàng chục căn nhà của dân. Pháo địch cũng bắn

trúng trường cấp 3 ở Phú Thạnh. Tại đây có cả trăm người dân từ

miệt Long Khánh, Trảng Bom tản cư đang trú ngụ, pháo bắn trúng

làm hàng chục người chết, trong đó có nhiều phụ nữ và trẻ em, cảnh

tượng rất tang thương. Một số người dân xung quanh đã đào hố chôn

những người xấu số này ngay trong khuôn viên trường1.

Đến chiều 28.4.1975, cơ bản các xã ở huyện đều được giải phóng,

phần lớn do địch bỏ chạy hoặc lực lượng quần chúng vận động lính

1 Theo lời kể của bà Nguyễn Thị Võ xã Phú Thạnh.

261

27.2 Page 262

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

giao đồn. Lúc 14 giờ ngày 30.4.1975, vẫn còn một nhóm 4 tên trong

đó có quận phó Nhơn Trạch là trung úy Đức ngoan cố chống trả, tìm

cách mở đường để ra tàu thủy ở quân cảng, gây thương vong cho

nhiều chiến sĩ Quân đoàn 2.

Bên cạnh đó, cần nhắc đến vai trò của của Trung đoàn 46. Theo tư

liệu của Cục Chính trị Bộ Tư lệnh hải quân, Trung đoàn 46 thường

được gọi là 461, là trung đoàn thứ 4 được thành lập đầu năm 1972,

trực thuộc khu hữu ngạn, chi viện chiến trường theo mệnh lệnh của

Tư lệnh Quân khu Trị Thiên. Từ năm 1972 trở đi, mỗi năm đơn vị

đều có hàng trăm cán bộ, chiến sĩ được điều động vào chiến trường

B (tức miền Nam), trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Riêng

từ tháng 2.1975 Trung đoàn tiếp nhận tân binh chủ yếu quê ở Thanh

Hóa, vừa khẩn trương cơ động vừa huấn luyện kiện toàn đơn vị về

mọi mặt. Đến tháng 3.1975 đơn vị tham gia chiến đấu giải phóng

Quảng Trị (ngày 18.3.1975), Thừa Thiên - Huế (ngày 20.3.1975),

đầu tháng 4 đơn vị nhận mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng chuyển sang

trực thuộc Sư đoàn 325 (Quân đoàn II), tiếp tục vừa hành quân vừa

huấn luyện vừa tham gia giải phóng Phan Rang (ngày 16.4.1975),

Phan Thiết (ngày 18.4.1975), Hàm Tân (ngày 22.4.1975). Ngày

24.4.1975, đơn vị tập kết ở cánh rừng Xuân Lộc, sau đó vào ngày

26.4 toàn Trung đoàn 46 trực tiếp tham gia chiến đấu, mở màn Chiến

dịch Hồ Chí Minh tiến đánh vào Phước An, tiến tới giải phóng huyện

lỵ Long Thành sáng ngày 27.4, tiến đánh căn cứ Phước Thiền và khu

vực Thành Tuy Hạ, giải phóng huyện lỵ Nhơn Trạch ngày 28.4. Khi

tấn công Thành Tuy Hạ, do bọn địch ở đây chống trả quyết liệt, Sư

262

27.3 Page 263

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đoàn 325 phải điều thêm một bộ phận Trung đoàn 101 và lực lượng

xe tăng đến trợ chiến mới giải quyết dứt điểm được.

Trong ngày và đêm 29.4, Trung đoàn 46 cơ động tập trung lực

lượng chốt tại khu Phước Lý, khóa chặt bến phà Cát Lái. Các đơn

vị thuộc Sư đoàn 325 tiếp tục truy kích địch, vượt sông đánh chiếm

căn cứ hải quân Cát Lái, rồi tiếp tục tiến vào khu vực Quận 9 hiện

nay và đánh chiếm Bộ tư lệnh hải quân địch. Sáng sớm ngày 30.4,

một bộ phận của Trung đoàn 46 nhận được tin, quay lại Phước Lý,

lực lượng pháo mặt đất và cả cao xạ hạ nòng bắn thẳng của trung

đoàn kịp thời bắn tiêu diệt, ngăn chặn một số tàu địch tháo chạy bằng

đường sông1. Trong những ngày tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh,

một bộ phận của Trung đoàn 46 đóng tại Xoài Minh, ở nhà của đồng

chí Nguyễn Văn Lo. Sau ngày giải phóng, một bộ phận của Trung

đoàn 46 đóng tại Xoài Minh, ở nhà của đồng chí Nguyễn Văn Lo,

hỗ trợ chính quyền tiếp quản địa phương trong thời gian đầu khi đất

nước thống nhất.

Tại Vĩnh Thanh, nhận chỉ đạo từ Huyện ủy, giữa tháng 4.1975

đồng chí Phạm Văn Duyên đã cùng các chiến sĩ của Đội vũ trang

tuyên truyền di cư K11 từ căn cứ Hầm Đá chuyển ra ém ở xã Quới

1 Sau ngày 30.4.1975, Trung đoàn 46 chốt giữ khu vực Thành Tuy Hạ, đến

tháng 6.1975 thì nhận lệnh cả Trung đoàn điều động về căn cứ Hải quân Cát

Lái, trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân; một số đồng chí chỉ huy cơ quan, đơn vị

trực thuộc và 1 tiểu đoàn điều động đi thành lập đơn vị chốt giữ Côn Đảo và

tăng cường cho đơn vị khác ở phía Nam. Từ tháng 7.1975, lực lượng còn lại của

Trung đoàn 46 sáp nhập với Đoàn đặc công hải quân 126, thành lập Lữ đoàn

hải quân đánh bộ 126 cơ động ra chốt giữ Cam Ranh và tăng cường chốt giữ,

bảo vệ quần đảo Trường Sa.

263

27.4 Page 264

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Thạnh. Cuối tháng 4.1975, đồn trưởng, chỉ huy các đồn lính ở Vĩnh

Thanh hầu hết trốn hoặc di tản ra nước ngoài, bọn lính, tề ngụy như

rắn mất đầu, một số bỏ về gia đình hoặc trốn trong các giáo xứ. Ngày

28.4.1975, từ Quới Thạnh Đội K11 tiến đến giải phóng ấp Thiết

Nham. Đây là ấp di cư nằm ở đầu lộ 19 đoạn qua Vĩnh Thanh, trong

giai đoạn vùng lên phá ấp chiến lược 1962-1963, ta không vận động

được dân di cư Công giáo ở các giáo xứ nên hàng rào, cổng ấp chiến

lược những nơi này vẫn còn giữ nguyên1. Lúc này, cổng ấp Thiết

Nham khóa chặt không cho các chiến sĩ Đội K11 vào, một số phần

tử quá khích còn phát loa kêu gọi người dân Thiết Nham chiến đấu

chống lại Cộng sản, tử thủ đến cùng. Các chiến sĩ K11 buộc lòng

phải bắn 2 quả M79 vào cổng giáo xứ để cảnh cáo. Ông Thân Trọng

Địa2, một người có uy tín trong giáo xứ Thiết Nham, tiến đến giáng

cho người đang phát loa kêu gọi tử thủ mấy bạt tai, mắng to: “Giờ

này mà mấy người còn kêu gọi chống đối. Từ miền Bắc bỏ chạy vào

miền Nam, giờ người ta cũng vào đến miền Nam rồi, chạy đi đâu,

còn chống đối gì nữa. Mau mở cổng”. Rồi ông cùng với một số cụ

cao tuổi trong giáo xứ mở cổng cho các chiến sĩ vào tiếp quản ấp

Thiết Nham. Riêng linh mục Nguyễn Hưng Mạch và thầy tu Trần

Thái Minh không chỉ giao cho đồng chí Hai Duyên mấy chục khẩu

súng mà còn lên tiếng kêu gọi binh lính ngụy đang lẩn trốn ra trình

diện chính quyền cách mạng.

1 Sau năm 1975, người dân ở ven hàng rào ấp chiến lược các giáo xứ tự phá

dỡ hàng rào tre gai lẫn kẽm gai.

2 Ông Thân Trọng Địa nguyên là Trưởng ty Thông tin chiêu hồi tỉnh Biên

Hòa, thời điểm này về sống ở giáo xứ Thiết Nham.

264

27.5 Page 265

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ổn định xong tình hình ở ấp Thiết Nham, Đội K11 lần lượt tiến

đến giải phóng các ấp Nghĩa Mỹ, Nghĩa Hiệp, Đại Điền. Ở hai ấp

Ông Kèo, Xoài Minh, người dân phối hợp với cán bộ, du kích địa

phương tự giải phóng, kêu gọi bọn lính bỏ vũ khí ra hàng cách mạng,

tạm trở về nhà chờ lệnh mới. Đến ngày 29.4, Đội K11 giải phóng

các ấp di cư còn lại: Nghĩa Yên, Bắc Thần, Bắc Minh, Vĩnh Phước.

Trừ vụ chống cự ở ấp Thiết Nham, quá trình giải phóng các ấp còn

lại khá thuận lợi, tuy nhiên trong những ngày sau vẫn còn xuất hiện

một số phần tử chống đối rải rác các nơi, nhất là ở các giáo xứ. Bọn

chúng lén giấu vũ khí, rình rập bắn vào cán bộ, chiến sĩ, thậm chí

bắn vào cả người dân ủng hộ cách mạng, vì vậy đồng chí Phạm Văn

Duyên luôn nhắc nhở mọi người phải luôn cảnh giác, không được vì

thắng lợi mà lơi lỏng1. Đến ngày 1.5.1975, lực lượng giải phóng mới

hoàn toàn làm chủ tình hình ở xã Vĩnh Thanh, mọi người có thể đi

lại bình thường.

Trong thời gian tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh từ ngày 26 đến

30.4.1975, quân dân Nhơn Trạch - Long Thành cùng các đơn vị chủ

lực đã diệt 680 tên địch, bắt sống 708 tên, địch ra trình diện 4.598

tên, trong đó có hai đại tá, 9 trung tá, 14 thiếu tá, 265 cấp úy góp

phần quan trọng kết thúc thắng lợi Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

1 Tại ấp Quới Thạnh, du kích xã Phước An phối hợp với chiến sĩ Đoàn 10 vây

đánh đồn Quới Thạnh. Bọn địch bỏ đồn tháo chạy, Quới Thạnh được giải phóng

ngày 28.4.1975.

265

27.6 Page 266

▲back to top

Chương V

LÃNH ĐẠO XÂY DỰNG

CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG,

ỔN ĐỊNH XÃ HỘI, ĐỜI SỐNG NHÂN DÂN

(1975 - 1994)

I. Xây dựng chính quyền cách mạng

Chính quyền của chế độ Sài Gòn trên địa bàn Nhơn Trạch hoàn

toàn sụp đổ ngày 28.4.1975. Lực lượng cách mạng và quần chúng

địa phương với khí thế cách mạng dâng cao đã nổi dậy giành lấy

quyền làm chủ. Ngày 30.4.1975, miền Nam Việt Nam được hoàn

toàn giải phóng, hai miền Nam Bắc của đất nước thống nhất. Nhơn

Trạch bước vào thời kỳ lịch sử mới trong thắng lợi chung của cách

mạng Việt Nam sau 21 năm kháng chiến, đấu tranh giải phóng dân

tộc. Trong niềm vui quê hương độc lập, xã Vĩnh Thanh cũng bắt đầu

đối diện với những khó khăn, thách thức thời kỳ hậu chiến.

Thực hiện sự chỉ đạo của Khu ủy Miền Đông, các địa phương tiến

hành thành lập các Ủy ban Quân quản để quản lý địa bàn sau giải

phóng nhằm kịp thời ổn định tình hình xã hội. Ủy ban Quân quản

huyện và Ban Quân quản các xã triển khai nhanh việc tiếp quản địa

bàn. Cũng như các xã khác, Ủy ban Quân quản của Vĩnh Thanh hầu

hết là những cán bộ hoạt động kháng chiến trên địa bàn. Cán bộ, du

kích và cơ sở cách mạng tại các xã, ấp tham gia vào các Ban Quân

quản để quản lý địa bàn.

266

27.7 Page 267

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Xã Vĩnh Thanh sau ngày giải phóng có diện tích tự nhiên khoảng

3.390 hecta, dân số khoảng 2.500 hộ với hơn 11.000 người phân bổ ở

12 ấp, gồm: Ông Kèo, Xoài Minh, Nghĩa Yên, Bắc Thần, Bắc Minh,

Vĩnh Phước, Đại Điền, Nghĩa Hiệp, Nghĩa Mỹ, Thiết Nham, Nhà

Máy và Quới Thạnh.

Những ngày đầu giải phóng, dân số ở Vĩnh Thanh có những biến

động nhất định. Cuối tháng 4.1975, chiến trường miền Nam khá hỗn

loạn khi những toán quân của chế độ Việt Nam Cộng hòa từ địa bàn

Vũng Tàu - Bà Rịa, Long Khánh trốn chạy qua địa bàn vùng ven

Nhơn Trạch để về Sài Gòn và sau đó ẩn nấp chống phá chính quyền

cách mạng. Bên cạnh đó, người dân tham gia cách mạng, hoạt động

trong vùng căn cứ và một số người dân đi địa phương khác, lánh nạn

chiến tranh nay trở về quê sinh sống. Một bộ phận binh lính, người

thân tham gia chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước đây lo lắng khi

cách mạng quản lý nên cũng tìm cách di dời đến Vĩnh Thanh, đặc

biệt là người dân vùng Sài Gòn. Trong đó, có trung đội trưởng nghĩa

quân của chế độ cũ là Phạm Minh Sang (Năm Sang) do trước đây là

ác ôn có nợ máu với người dân xã Phước Lai, sau ngày 30.4.1975

do lo sợ bị trả thù nên trốn về Vĩnh Thanh, sau được Ủy ban quân

quản xã Phước Lai gửi thư kêu gọi ra trình diện sẽ được cách mạng

khoan hồng nên Năm Sang đã trở về xã Phước Lai trình diện và học

tập cải tạo.

Xã Vĩnh Thanh do vị trí địa lý đặc thù vừa thuận tiện trong việc

giao thông đường bộ qua lộ 19, vừa có sông Ông Kèo và những cánh

rừng ngập mặn ven sông nối liền với sông Thị Vải nên thuận lợi

trong giao thông đường thủy vì từ đây có thể theo sông về Sài Gòn,

267

27.8 Page 268

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

hoặc theo sông ra cửa biển rồi ra đến biển; vừa là vùng tập trung

nhiều xứ đạo - vốn lúc đó còn tồn tại một số mâu thuẫn với chính

quyền cách mạng, nên Vĩnh Thanh từ đó tập trung nhiều vấn đề xã

hội cần giải quyết.

Trong những ngày đầu giải phóng, tiếp quản địa phương, đồng

chí Phạm Văn Duyên được huyện bổ nhiệm làm Bí thư lâm thời của

xã Vĩnh Thanh, đồng chí Đinh Văn Thơ1 được cử làm Chủ tịch Ủy

ban Quân quản xã. Đồng chí Bùi Mạnh Đức là Xã đội trưởng, đồng

chí Thân Hợp Tuyển là Xã đội phó. Đồng chí Nguyễn Văn Vang là

Trưởng Công an xã. Đồng chí Huỳnh Công Châu là Tiểu đội trưởng

Đội du kích xã. Bước đầu, bộ máy chính quyền cấp xã được cơ cấu,

tổ chức ổn định, bên cạnh đó cũng thành lập đội vũ trang địa phương

gồm các thanh niên ưu tú thuộc hai ấp Ông Kèo và Xoài Minh.

Cuối năm 1975, tại các địa phương, Ủy ban Quân quản tỉnh,

huyện, xã bàn giao cho chính quyền địa phương. Riêng tại xã Vĩnh

Thanh do một số điều kiện về nhân sự, đến đầu năm 1976 Ủy ban

Quân quản xã mới bàn giao và thành lập Ủy ban nhân dân xã. Đồng

chí Phạm Văn Duyên chuyển về huyện Long Thành 2, đồng chí Đặng

Văn Thì (Năm Thì) được huyện chỉ định làm Bí thư Chi bộ xã Vĩnh

Thanh. Đồng chí Võ Văn Thậm, người xã Vĩnh Thanh đi tập kết trở

về, làm Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Đồng chí Bùi Mạnh Đức là

1 Đồng chí Đinh Văn Thơ quê ở Tiền Giang, được huyện cử làm Chủ tịch Ủy

ban Quân quản xã Vĩnh Thanh khi chưa là đảng viên.

2 Tháng 1.1976, huyện Long Thành và huyện Nhơn Trạch sáp nhập, lấy tên là

huyện Long Thành. Đồng chí Phạm Văn Duyên trúng cử Huyện ủy viên Huyện

ủy Long Thành, giữ nhiệm vụ Phó Công an huyện.

268

27.9 Page 269

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Phó chủ tịch xã. Đồng chí Nguyễn Văn Mới là Xã đội trưởng. Đồng

chí Thân Hợp Tuyển làm Bí thư Chi đoàn xã.

II. Ổn định xã hội, đời sống nhân dân

Ngay sau khi tiếp quản, Ủy ban Quân quản xã Vĩnh Thanh đã đặt

ra mục tiêu cấp thiết là phải ổn định tình hình xã hội, chính trị và đảm

bảo cho người dân tin tưởng vào đường lối cách mạng trong thời kỳ

mới. Một số nhiệm vụ được Ủy ban Quân quản xã Vĩnh Thanh đề

ra gồm:

- Tuyên truyền chính sách 10 điểm của Chính phủ Cách mạng

lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam1 . Trong đó, nhấn mạnh đến

chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc.

- Kêu gọi quần chúng tham gia bảo vệ chính quyền cách mạng,

tiếp tục sản xuất, ổn định cuộc sống, khắc phục hậu quả chiến tranh:

chôn cất người chết do chiến tranh, thu gom vũ khí, chất nổ trên địa

bàn.

- Kêu gọi những quân nhân, những người tham gia vào bộ máy

chính quyền Việt Nam Cộng hòa trình diện giao nộp vũ khí, tài liệu

để hưởng chính sách khoan hồng của cách mạng.

- Quan tâm chăm lo cho người dân, cứu chữa người bị nạn trong

chiến tranh, vận động nhân dân góp tiền, của giúp đỡ những gia đình

khó khăn.

1 Từ ngày 6 đến ngày 8.6.1969, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt

Nam, Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hoà bình Việt Nam ở miền

Nam cùng các lực lượng yêu nước khác đã họp Đại hội đại biểu quốc dân miền

Nam, nhất trí bầu ra Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt

Nam và Hội đồng cố vấn Chính phủ.

269

27.10 Page 270

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Lực lượng bộ đội, du kích tập trung tổ chức tuần tra, canh gác,

bảo vệ chính quyền cách mạng, tài sản chung.

Các cán bộ của xã được học tập 5 nhiệm vụ chính trong thời kỳ

đầu giải phóng: Khẩn trương xây dựng, củng cố chính quyền cách

mạng, thực hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động; truy quét tàn

binh, trấn áp những đối tượng phản cách mạng, giữ gìn an ninh trật

tự; đẩy mạnh sản xuất, khôi phục kinh tế, tổ chức lưu thông phân

phối lương thực, thực phẩm, hàng hóa; xóa bỏ sản phẩm phi văn hóa,

đồi trụy, tập trung xây dựng nền văn hóa mới: dân tộc, dân chủ và

chủ nghĩa xã hội; đẩy mạnh tuyên truyền, củng cố mở rộng mặt trận

đoàn kết dân tộc.

Thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước, Ủy ban Quân quản

xã Vĩnh Thanh tuyên truyền, kêu gọi những người tham gia, làm

việc cho chính quyền Sài Gòn trước năm 1975 ra trình diện và sắp

xếp cho học tập cải tạo tại chỗ đối với những người thuộc diện địa

phương quản lý theo qui định. Địa điểm học tập ở hai nơi, gồm giáo

xứ ấp Thiết Nham và Trường học thuộc Dòng Vinh Sang (do nhà

dòng hiến cho cách mạng, nay là Trường Tiểu học, Trung học cơ sở

Vĩnh Thanh), thời gian học tập 21 ngày cho các đối tượng là binh

lính, hạ sĩ quan của chính quyền cũ, sau đó cấp giấy chứng nhận và

được trao quyền công dân. Những sĩ quan trong quân đội Việt Nam

Cộng hòa từ cấp bậc thiếu úy trở lên được đưa lên tỉnh tổ chức học

tập cải tạo tập trung.

Người dân Vĩnh Thanh đã tích cực phát hiện, thu gom các loại vũ

khí, đạn dược, chất nổ, các phương tiện máy móc địch còn bỏ lại trên

270

28 Pages 271-280

▲back to top

28.1 Page 271

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

địa bàn. Xã Vĩnh Thanh cũng được huyện biểu dương là điển hình

tiêu biểu khi có 2.000 hội viên tham gia vào Hội Thanh niên.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng sau ngày giải phóng của

Ủy ban Quân quản xã Vĩnh Thanh là tuyên truyền, vận động cán bộ,

chiến sĩ, gia đình những người bị chính quyền chế độ cũ sát hại thực

hiện chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc, không trả thù những người

làm việc cho chế độ cũ. Tuy nhiên, do quá căm thù bọn lính, cảnh sát

ác ôn giết hại đồng đội, người thân nên có một số người đã âm thầm

tìm cách trả thù, như vụ giết Nguyễn Văn Quế ở ấp Nghĩa Yên (nay

là ấp Vĩnh Cửu). Thời gian làm ở Ban 2 Chi khu Nhơn Trạch (nằm

trên địa bàn xã Phú Thạnh) của chế độ cũ, Quế bắt bớ, bỏ tù, lập hồ

sơ đưa ra Côn Đảo khiến một cán bộ cách mạng ở Xoài Minh hy

sinh, vì thế sau ngày giải phóng người thân của đồng chí này đã tìm

Quế, hai người rủ Quế đưa ra ngoài với ý định ban đầu chỉ là muốn

đánh một trận cho bõ ghét. Không ngờ Quế giỏi võ, quật ngã luôn hai

người này rồi bỏ chạy, nên bị bắn. Tên Đội Xuân cũng bị người dân

thủ tiêu. Trưởng đồn Mười Huỳnh là Hai Ru cũng bị tìm giết, hắn sợ

hãi quá đã trốn về Biên Hòa, rồi mất dạng.

Trên cơ sở thành lập huyện đầu năm 1976, Huyện ủy lâm thời

Long Thành hình thành. Đồng chí Nguyễn Văn Thông (nguyên

Quyền Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa) được cử giữ chức vụ Bí thư, đồng

chí Phạm Thanh Lý giữ chức Phó Bí thư kiêm Chủ tịch Ủy ban nhân

dân. Huyện ủy Long Thành thời điểm có quyết định sáp nhập gồm

25 đồng chí. Trên toàn huyện có 24 chi bộ cấp xã với 326 đảng viên

trưởng thành trong kháng chiến và có những đóng góp tích cực trong

quá trình đấu tranh cách mạng tại địa phương. Thế nhưng bước vào

271

28.2 Page 272

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

tình hình mới, chất lượng của đảng viên của huyện vẫn còn nhiều

hạn chế so với yêu cầu đặt ra.

Đây là tình hình chung, cũng là tình hình thực tế tại xã Vĩnh

Thanh. Năm 1976, Chi bộ xã Vĩnh Thanh chỉ có sáu đảng viên: Đặng

Văn Thì, Bùi Mạnh Đức, Nguyễn Văn Mới, Phan Văn Cảnh, Hồ Văn

Nguyên, Võ Văn Thậm. Từ năm 1976 đến năm 1982, Chi bộ xã Vĩnh

Thanh chỉ phát triển được hai đảng viên là Nguyễn Văn Minh, Hai

Giang. Nguyên nhân tỷ lệ phát triển đảng viên đạt thấp là do xã có

đến 85% dân số là người theo đạo Công giáo, trước năm 1975 Vĩnh

Thanh là vùng địch chiếm đóng, nhiều người dân trong xã ít nhiều

có người thân làm việc cho chế độ cũ, vì thế không đáp ứng điều

kiện phát triển và kết nạp Đảng; một số khác lại không đáp ứng quy

định về trình độ văn hóa. Ngay cả công tác nhân sự, tổ chức của xã

cũng gặp nhiều khó khăn, nhiều các cán bộ trưởng thành trong kháng

chiến lại không có năng lực, trình độ quản lý, người có năng lực thì

không đảm bảo quy định về lý lịch, nhân thân. Chính vì thế, nhiều

năm liền sau ngày đất nước thống nhất, xã Vĩnh Thanh vẫn gặp nhiều

khó khăn, lúng túng trong lĩnh vực xây dựng, phát triển Đảng và bố

trí, sử dụng cán bộ.

Trước tình hình trên, Huyện ủy Long Thành chỉ đạo cho các cấp

ủy cơ sở tạo điều kiện, tổ chức để đảng viên học tập nghị quyết, chủ

trương, chính sách của Đảng, nhà nước, thực hiện tốt nhiệm vụ được

phân công. Nguồn đảng viên được bồi dưỡng chính trị, chuyên môn

đã bổ sung vào nguồn cán bộ cho tổ chức đảng, trong bộ máy chính

quyền các cấp của địa phương.

272

28.3 Page 273

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ngày 1.7.1976, Hội nghị Đảng bộ Long Thành được tổ chức lần

thứ nhất. Hội nghị đã bầu ra Ban Chấp hành Huyện ủy gồm 29 đồng

chí ủy viên chính thức, trong đó có đồng chí Bí thư Chi bộ xã Vĩnh

Thanh Đặng Văn Thì.

Hội nghị đánh giá cụ thể tình hình của địa phương sau một năm

kể từ ngày giải phóng trên nhiều lĩnh vực, nhận diện những thuận lợi,

khó khăn và rút ra những bài học kinh nghiệm trong việc quản lý,

định hướng phát triển trong giai đoạn mới. Ban Chấp hành Đảng bộ

huyện đã thống nhất đồng thuận đề ra phương châm, phương hướng

và mục tiêu cụ thể để thực hiện. Nghị quyết của Hội nghị Đảng bộ

huyện nêu rõ: “Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng bộ, củng cố

chính quyền với tinh thần tự lực, tự cường, độc lập, sáng tạo, đưa địa

phương phát triển nông nghiệp, công nghiệp theo phương thức sản

xuất mới”1.

Trong năm 1976, các ấp trong xã Vĩnh Thanh đều được đổi tên

mới: Ông Kèo đổi thành ấp Chính Nghĩa, Xoài Minh đổi thành ấp

Thanh Minh, Thiết Nham đổi thành ấp Đoàn Kết, Nghĩa Mỹ đổi

thành ấp Nhất Trí, Nghĩa Hiệp đổi thành ấp Thống Nhất, Đại Điền

đổi thành ấp Đại Thắng, Bắc Thần đổi thành ấp Hòa Bình, Bắc Minh

đổi thành ấp Sơn Hà, Nghĩa Yên đổi thành ấp Vĩnh Cửu, Vĩnh Phước

đổi thành ấp Thành Công; sáp nhập ấp Quới Thạnh vào xã Phước

An. Xã Vĩnh Thanh chính thức có 10 ấp cho đến hiện nay.

Sau đại hội, Chi bộ Đảng xã Vĩnh Thanh đã triển khai Nghị quyết

Đảng bộ huyện, nhưng trong thực tế việc thực hiện hết sức khó khăn.

1 Trích Nghị quyết Hội nghị Đảng bộ huyện Long Thành năm 1976.

273

28.4 Page 274

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Giai đoạn chiến tranh, xã Vĩnh Thanh bị địch xếp vào loại “vùng

trắng”, quản lý hết sức ngặt nghèo, chính quyền chế độ cũ tuy mặt

ngoài thực hiện chính sách “Người cày có ruộng”, thực hiện khuyến

nông, cơ giới hóa nông nghiệp nhưng trong thực tế không khuyến

khích người dân sản xuất, chăn nuôi, khai hoang làm ruộng vì sợ dân

tiếp tế cho cách mạng. Địch còn cho gài bom mìn ở khắp nơi, kể cả

một số ruộng đất thuộc vùng ven. Vì thế sau năm 1975 đất có thể sản

xuất ở Vĩnh Thanh có khoảng 1.500 hecta, nhưng có đến 900 hecta

đất bị nhiễm mặn không thể trồng lúa, còn lại 600 hecta gồm đất lúa,

hoa màu, vườn cây và ao hồ mặt nước. Đất lúa ở đây thuộc loại chỉ

trồng được một vụ, năng suất lại thấp do bạc màu, bình quân chỉ đạt

30 tạ/hecta. Các hoạt động sản xuất tiểu thủ công nghiệp ở xã hầu

như không có, chỉ có vài hộ gia đình làm bánh kẹo nhỏ lẻ ở ấp Hòa

Bình, tiêu thụ tại chỗ, thu nhập không đáng kể. Tuyến đường giao

thông chính của xã là lộ 19 là đường đất đỏ, bị hư hỏng nặng nên đầy

sình lầy, ổ gà, ổ voi, đi lại khó khăn. Do vậy, người dân trong xã sản

xuất lương thực không đủ ăn, một số hộ ven sông tiếp tục nghề đánh

bắt thủy sản trên sông Ông Kèo còn có thể duy trì cuộc sống, còn lại

rất nhiều hộ gia đình phải ăn độn bo bo1, khoai sắn, đã xuất hiện tình

trạng thiếu đói cục bộ.

Nhằm giúp dân ổn định sản xuất, duy trì việc làm tại chỗ, Chi bộ

Đảng xã Vĩnh Thanh chỉ đạo chính quyền cấp giấy tờ ruộng đất cho

người dân khi họ trở về địa phương sinh sống để dân yên tâm làm

ăn và trụ lại địa phương. Đồng thời, để sử dụng diện tích đất đai bị

1 Bo bo là lương thực do Liên Xô cũ hỗ trợ.

274

28.5 Page 275

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hoang hóa trong chiến tranh, huyện Long Thành đã thành lập Ban

tháo gỡ bom mìn. Các đội tháo gỡ bom mìn huy động từ lực lượng

bộ đội, du kích, người dân tình nguyện; trong đó có những người

từng tham gia lực lượng công binh chế độ cũ với hiểu biết của mình

tham gia vào công việc tháo gỡ bom mìn để khôi phục sản xuất.

Trong quá trình tháo gỡ, đã xảy ra những mất mát, hy sinh của chiến

sĩ, người dân. Việc tháo gỡ bom mìn đã đem lại sự an toàn trên một

diện tích rộng để người dân canh tác, sản xuất. Ở Vĩnh Thanh có

hàng chục hecta đất được tháo gỡ bom mìn cho người dân canh tác.

Để giải quyết tình trạng thiếu lương thực trước mắt, Chi ủy xã chỉ

đạo người dân gia tăng trồng các loại cây nông nghiệp ngắn ngày

như khoai mì, khoai lang, đồng thời đẩy mạnh chăn nuôi heo, bò, gà.

Trong năm 1976, người dân mở rộng canh tác hơn 100 hecta lương

thực phụ và hoa màu các loại, chủ yếu là trồng khoai mì vì loại cây

này trồng được ở cả vùng đất cằn, ít tốn công chăm sóc, nhanh cho

thu hoạch. Chăn nuôi heo, gà, vịt trong các hộ gia đình cũng được

đẩy mạnh, ban đầu là nghề phụ trong gia đình nhưng lại cho thu nhập

tương đối cao, ổn định. Đàn trâu, bò do giá trị cao nên chưa phát

triển rộng được trong dân.

Giai đoạn này do có tình trạng “ngăn sông cấm chợ”, hàng hóa

lưu thông khó khăn lại thêm đường giao thông chính là lộ 19 không

thuận tiện nên người dân không bán hàng hóa ra ngoài được, chỉ tự

cấp tự túc là chính. Ở Vĩnh Thanh không có cửa hàng quốc doanh

như các xã khác, hàng hóa trên huyện phân phối xuống cho dân trong

xã được đặt tại 2 điểm là trụ sở của Hợp tác xã Nông nghiệp ấp Xoài

275

28.6 Page 276

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Minh1 và cửa hàng ở ấp Sơn Hà, nhân viên của xã viết bảng thông

báo các mặt hàng đang có vào tấm bảng gỗ trước cửa văn phòng,

người dân ai có nhu cầu thì đến mua. Xã cũng không có chế độ tem

phiếu như các vùng khác, cán bộ cũng như dân; các mặt hàng thường

được phân phối là: dầu hôi, vải vóc, phân bón, nhu yếu phẩm các

loại... Nhưng do đời sống người dân trong xã khó khăn nên sức mua

của dân rất thấp, có những mặt hàng để lâu không có người mua, xã

phải chở lên huyện trả lại.

Trước năm 1975, Vĩnh Thanh có 2 bệnh xá - hộ sinh, sau ngày

giải phóng ta tiếp quản và sáp nhập lại thành Trạm Y tế xã Vĩnh

Thanh, cơ sở đặt tại ấp Thanh Minh, do ông Phan Văn Cảnh làm

Trưởng trạm, nhưng những năm sau đó cơ sở vật chất ngày càng

ọp ẹp, xuống cấp, thậm chí Trạm Y tế xã cũng không có điện nên

không thể sử dụng các thiết bị y tế có dùng nguồn điện. Nhiều năm

liền Trạm Y tế không có bác sĩ, cũng không có y sĩ và dược sĩ nên

chỉ khám và chữa một số bệnh thông thường, người bệnh nặng phải

chuyển lên huyện, tỉnh chữa trị. Xã chỉ có Trường Tiểu học cộng

đồng Xoài Minh; còn lại là điểm trường trong các giáo xứ dành riêng

cho con em giáo dân, có điểm trường chỉ dạy đến lớp ba như ở giáo

xứ Thiết Nham, học sinh lên lớp bốn phải sang giáo xứ Nghĩa Mỹ

học nhờ. Xã có hai trường cấp II là Trường Trung học Tỉnh hạt Văn

Lý2 và Trường Trung học Lê Chí Mỹ3 là trường tư do linh mục Hiển

1 Trụ sở Hợp tác xã Nông nghiệp ấp Xoài Minh lúc ấy nằm trên phần đất của

ông Vệ Quốc, còn là nhà vách đất.

2 Nay là trường Mầm non Nhơn Thanh, ở ấp Thanh Minh.

3 Ở ấp Sơn Hà.

276

28.7 Page 277

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

mở, ngoài ra còn có một trường tư thục là Trường trung học tư thục

Thánh Minh1. Xã không có trường cấp III, riêng Trường Trung học

Lê Chí Mỹ có dạy đến lớp đệ tam (tức lớp 10), học sinh muốn học

lên phải sang xã Phú Thạnh học ở Trường cấp III Nhơn Trạch.

Tuy nhiên, khó khăn nhất của xã Vĩnh Thanh là tình hình chính

trị, an ninh trật tự. Trên địa bàn vẫn còn một số binh lính không trình

diện, trốn cải tạo hay từ các nơi khác đến gầy dựng cơ sở, tổ chức

hoạt động, gây nguy hại cho xã hội. Lợi dụng những khó khăn trong

đời sống, những người bất mãn với chế độ, phần tử xấu, các tổ chức

phản cách mạng nhen nhóm luôn tìm cách lôi kéo người dân chống

phá cách mạng, rải truyền đơn kêu gọi “đả đảo Cộng sản”, xuyên

tạc, nói xấu chế độ, gây rối trật tự xã hội. Các thế lực phản động ra

sức tuyên truyền chống phá chính sách của Đảng, pháp luật của nhà

nước, kêu gọi đánh phá chính quyền cách mạng. Ở nhiều nơi, các tổ

chức phản cách mạng hình thành, lấy danh nghĩa của Mặt trận quốc

gia toàn lực giải phóng miền Nam, Đảng Dân chủ, Đảng Cấp tiến,

Đảng Cần lao Nhân vị, Mặt trận Việt tiến, Quốc dân Đảng, Thanh

niên Phục quốc đại đội 307, Đảng Phi Long, Mặt trận Cứu nguy Dân

tộc, Mặt trận Giải phóng Dân tộc... đều có đưa người về hoạt động ở

Nhơn Trạch, đặc biệt là Vĩnh Thanh. Ở các giáo xứ Đại Điền, Nghĩa

Mỹ, một số giáo dân chống cách mạng ra mặt.

Sau ngày 30.4.1975, ở Sài Gòn xuất hiện tổ chức phản cách mạng

lấy tên là “Tổ chức Dân quân phục quốc”, cầm đầu là tên “Thiếu

tướng tự phong” Nguyễn Việt Hưng, cùng một số linh mục phản

1 Nay là Trường mầm non Vĩnh Thanh, ở ấp Thành Công.

277

28.8 Page 278

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

động như linh mục Nguyễn Hữu Nghị của nhà thờ An Lạc, linh mục

Nguyễn Quang Minh của nhà thờ Vinh Sơn. Do vị trí đặc biệt của

Vĩnh Thanh, cùng với mối quan hệ giữa các linh mục di cư với nhau

nên tổ chức phản động này đã nhắm đến Vĩnh Thanh để hoạt động

và phát triển lực lượng. Tên Nguyễn Việt Hưng nhiều lần giả làm ăn

mày để liên lạc và hoạt động ở các giáo xứ của Vĩnh Thanh, tổ chức

này cũng lôi kéo được một số thành viên tham gia, chủ yếu trong khu

vực các giáo xứ. Năm 1976 tên Nguyễn Việt Hưng cùng đồng bọn

và các linh mục phản động bị bắt. Nguyễn Việt Hưng bị Tòa án nhân

dân Thành phố Hồ Chí Minh tuyên án tử hình, đồng bọn nhận án tù

từ 3 năm đến chung thân1. Những tên phản động chân rết của “Tổ

chức Dân quân phục quốc” còn lại ở Vĩnh Thanh sau đó gia nhập

tổ chức phản cách mạng khác là “Mặt trận Liên tôn”2, tiếp tục các

hoạt động chống phá, gây rối. Với mục tiêu lật đổ chính quyền cách

mạng, bọn này rất manh động, thường xuyên gây rối, xuyên tạc chế

độ, thậm chí ám sát cán bộ, chiến sĩ của ta.

1 Còn gọi là vụ án Nhà thờ Vinh Sơn. Tổ chức Dân quân Phục quốc tập hợp

các sĩ quan Việt Nam Cộng hòa không trình diện chính quyền cách mạng, một

số linh mục di cư, ra tuyên ngôn gồm 11 điểm, lấy quốc hiệu là “Cộng hòa Việt

Nam”, niên hiệu là “Nền Đệ Tam Cộng hòa”, chọn quốc kỳ, quốc ca, định ra hệ

thống chính quyền phục quốc gồm hội đồng quốc chính, hội đồng nội chính với

các chức Quốc trưởng, Thủ tướng. Tổ chức Dân quân phục quốc đã tiến hành in

và phát tán truyền đơn khắp các địa bàn Sài Gòn kêu gọi lật đổ chính quyền, tổ

chức đài phát thanh, in tiền giả và tổ chức các lực lượng vũ trang. Tổ chức này

sau đó phát triển ở 17 tỉnh, thành phố phía Nam với hàng ngàn người tham gia.

2 Tổ chức phản động Mặt trận Liên tôn do Trần Thanh Đình cầm đầu, móc nối

với linh mục phản động Nguyễn Văn Vàng và em của Vàng là đại úy chế độ cũ

Nguyễn Văn Viên, hoạt động ở vùng Gia Kiệm (huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng

Nai hiện nay) nhằm âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng. Ngày 12.12.1977,

Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã triệt phá tổ chức này.

278

28.9 Page 279

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Ngày 30.1.1977 (tức ngày 12.12 âm lịch, năm Bính Thìn), lúc đó

đã gần đến Tết, tình trạng buôn lậu tăng mạnh nên các cán bộ, du

kích xã tăng cường tuần tra, nhất là tuần tra trên sông vì bọn buôn lậu

thường sử dụng phương tiện ghe xuồng. Đêm đó trăng sáng, đoàn

tuần tra gồm Phó Chủ tịch Ủy ban nhân xã Bùi Mạnh Đức, Xã đội

trưởng Nguyễn Văn Mới, du kích Trần Văn Tây cùng một du kích

khác và hai cán bộ phụ nữ xã, đi xuồng từ Xoài Minh đến ngọn Ông

Tu ở khu vực giáo xứ Bắc Minh thì phát hiện từ sông Đồng Tranh

có chiếc ghe máy chở rất khẳm, trên ghe có bốn thanh niên dáng

điệu khả nghi. Bốn người trên chiếc ghe máy nói trên đều là giáo

dân thuộc giáo xứ Bắc Minh, gồm: Nguyễn Văn Thiện, Nguyễn Văn

Thái, Nguyễn Văn Thân, Nguyễn Văn Chiến. Đồng chí Nguyễn Văn

Mới kêu: “Ghe chở gì đó, ghé vô tụi tôi kiểm tra”. Đồng chí Bùi

Mạnh Đức ngồi ngay mũi xuồng, phát hiện chiếc ghe quay đầu định

bỏ chạy nên la lên. Tên Nguyễn Văn Thái ngồi trên ghe máy bất ngờ

rút súng bắn về phía xuồng của đoàn cán bộ xã. Đồng chí Mới bị

trúng đạn ngay giữa trán trổ ra phía sau, té cắm đầu xuống sông, chết

ngay tại chỗ. Đồng chí Đức bị trúng đạn từ ống quyển trổ qua bắp vế,

lội lên bờ lết được khoảng 50m thì chết. Bắn xong, bọn chúng chạy

trốn mất dạng. Vụ ám sát khiến hai cán bộ xã hy sinh đã gây rúng

động, khiến người dân địa phương hoang mang.

Một thời gian sau, tên Nguyễn Văn Chiến lại lần nữa tổ chức ám

sát cán bộ xã, cùng đi với Chiến là tên Ngọ. Lần này chúng nhắm

vào đồng chí Nguyễn Văn Minh (Sáu Minh), Phó Chủ tịch Ủy ban

nhân dân xã. Buổi chiều, nghe tin bọn phản động về một nhà chòi

trong khu vực giáo xứ Bắc Minh lấy lương thực, đồng chí Nguyễn

Văn Minh cùng các du kích xuống đón lõng. Đến nhà chòi, các đồng

279

28.10 Page 280

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chí lục soát nhưng không thấy ai, không ngờ 4 tên phản động gồm:

Thân, Chiến, Chỉnh, Thái đã nấp sẵn ở cây rơm gần đó. Lúc kiểm tra

xung quanh, thấy cây rơm nhúc nhích, đồng chí Minh cảnh giác rút

khẩu Colt 45 ra, nhưng trước đó tên Nguyễn Văn Thái đã cầm khẩu

Rouleau bắn vào đồng chí Minh, làm đồng chí bị thương ở tay. Đồng

chí Minh lập tức bắn trả, tên Thái bị bắn thủng vai, đạn xuyên ra sau

lưng. Các đồng chí ở xã đội hỗ trợ bắt giữ được tên Thái lúc này đã

bị thương, 3 tên còn lại tẩu thoát. Sự manh động của chúng gây xáo

động về chính trị, trật tự an toàn xã hội không chỉ ở Vĩnh Thanh.

Công an tỉnh Đồng Nai đã lên chuyên án phá tan âm mưu của bọn

phản động này, bắt giữ toàn bộ, sau đó Tòa án nhân dân tỉnh Đồng

Nai đã tuyên án tử hình bốn tên, còn lại xử tù giam theo quy định

của pháp luật.

Không chỉ ám sát cán bộ, chiến sĩ, bọn phản động ẩn náu ở Vĩnh

Thanh còn tổ chức gài người vào hàng ngũ cán bộ lãnh đạo, nhân

viên của xã, âm mưu “leo cao, trèo sâu” vào hàng ngũ cách mạng.

Giai đoạn sau năm 1975, do địa phương bị thiếu nhân sự, đã có

những người nguyên là tàn binh của chế độ cũ khai man lý lịch hoặc

làm giả hồ sơ, trở thành cán bộ xã. Như trường hợp của ông Lăng

Đức Hiền1, có em là Lăng Văn Luyện tham gia tổ chức phản cách

1 Trường hợp của ông Lăng Đức Hiền do khai man lý lịch nên xã cho thôi

việc. Trở về sống trong dân, ông Hiền sống mẫu mực, đạo đức, thường vận

động giáo dân tham gia các hoạt động, phong trào của địa phương như: đóng

góp cho các hoạt động từ thiện xã hội, làm đường giao thông nông thôn, giữ

gìn an ninh trật tự, xây dựng đời sống văn hóa... Ông Lăng Đức Hiền nhiều

năm liền là Chủ tịch Hội Nông dân xã, sau này là Chủ tịch Hội Người cao tuổi

xã Vĩnh Thanh.

280

29 Pages 281-290

▲back to top

29.1 Page 281

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

mạng, nhưng ông Hiền che giấu lý lịch, trở thành cán bộ tài chính

của xã; ngoài ra còn có ông Nguyễn Khắc Việt, ở ấp Đại Thắng, trở

thành cán bộ thương binh xã hội của xã. Với sự cảnh giác của quần

chúng nhân dân trong xã, những người này sau đó đã bị phát hiện và

xã cho thôi việc.

Ngày 21.6.1977, Đại hội Đảng bộ Long Thành lần thứ nhất được

tổ chức tại Huyện ủy (văn phòng tại xã Phước Thiền). Đại hội bầu

Ban Chấp hành gồm 33 đồng chí, trong đó đồng chí Đặng Văn Thì,

Bí thư Chi bộ xã Vĩnh Thanh tiếp tục được được bầu vào Ủy viên

Ban Chấp hành Đảng bộ huyện.

Đánh giá thành quả và những bài học kinh nghiệm trong quá trình

lãnh đạo địa phương, Đảng bộ huyện đề ra nhiệm vụ chung: “Phát

huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động để tiến hành cải

tạo nông nghiệp, trọng tâm là đẩy mạnh sản xuất lương thực; kết hợp

chặt chẽ giữa cải tạo và xây dựng, lấy xây dựng là chủ yếu; cải tiến

một bước lưu thông phân phối, phát triển y tế, giáo dục, văn hóa;

không ngừng củng cố an ninh - quốc phòng, trật tư xã hội... Từng

bước khẩn trương xây dựng huyện Long Thành thành một huyện

nông - công nghiệp vững mạnh”1.

Sau thời gian khắc phục hậu quả của chiến tranh trong năm đầu

đất nước thống nhất, Huyện ủy xác định và định hướng trong xây

dựng, phát triển của địa phương theo đúng chủ trương, đường lối của

Đảng, cùng toàn tỉnh và cùng cả nước xây dựng xã hội chủ nghĩa.

Căn cứ tình hình địa phương, qua những kỳ đại hội, Huyện ủy định

1 Trích Văn kiện Đại hội Đảng bộ huyện Long Thành năm 1977.

281

29.2 Page 282

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

hướng phát triển trong từng giai đoạn với mục tiêu trên từng lĩnh

vực cụ thể.

Đối với địa phương, phát triển nông nghiệp là nhiệm vụ trọng

tâm, trong đó sản xuất lương thực là vấn đề quan trọng tập trung chỉ

đạo nhằm đáp ứng, đảm bảo được đời sống nhân dân, ổn định trật tự

xã hội và làm cơ sở để xây dựng xã hội mới. Chính sách khai hoang

phục hóa đã đem lại kết quả tốt. Bước vào con đường xây dựng phát

triển nông nghiệp theo hướng tập thể, nông nghiệp được xác định là

mặt trận hàng đầu trong mục tiêu “Thâm canh, tăng vụ, tăng năng

suất và mở rộng diện tích sản xuất”. Việc tăng cường diện tích đất

sản xuất nông nghiệp được quan tâm trong phong trào xây dựng hợp

tác hóa nông nghiệp. Các vùng đất bị hoang hóa trên địa bàn Nhơn

Trạch được nhân dân tăng cường phục hóa, canh tác. Công tác thủy

lợi được phát động ở nhiều địa bàn không những đáp ứng cho mùa

vụ các diện tích thuần nông mà còn góp phần mở rộng diện tích bỏ

hoang, cải tạo nguồn đất cho nhân dân. Phong trào làm thủy lợi được

phát động và cũng là nhiệm vụ cấp bách từ năm 1976 trở đi.

Một trong những chủ trương lớn của huyện lúc bấy giờ là làm

mương thủy lợi, đắp đê ngăn mặn ở những vùng ngập mặn để ngọt

hóa đất trồng lúa, vì lúa ở giai đoạn này được xem là lương thực chủ

yếu. Ở hai xã Phước Khánh và Vĩnh Thanh, huyện cho xây dựng

đập Ông Kèo để ngăn mặn, ngọt hóa. Đập Ông Kèo đoạn qua Vĩnh

Thanh thực chất như là đường đê lớn bao hết đoạn xã Vĩnh Thanh,

bắt đầu từ ấp Đoàn Kết kéo dài đến giáp xã Phước Khánh, được xây

dựng nhằm ngăn nước mặn xâm nhập vào ruộng lúa, đảm bảo diện

tích đất canh tác. Bí thư Chi đoàn xã Vĩnh Thanh là Thân Hợp Tuyển

282

29.3 Page 283

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

huy động được 36.696 ngày công từ nhiều thành phần, đối tượng

trong dân như thanh niên, học sinh, giáo viên, ngay cả các tu sĩ cũng

tham gia đắp đê Ông Kèo. Thời điểm đó việc đắp đê chưa có cơ

giới hóa, chỉ bằng sức người, đôi tay thanh niên và người dân Vĩnh

Thanh, kẻ xốc cừ người vứt đất, đào, đắp và hình thành nên 11km đê.

Lúc đắp đập Cao Cẳng (ở ấp Sơn Hà), mọi người đắp gần xong thì

nước sông dâng quá cao nên vỡ đập, dòng nước xiết cuốn phăng mọi

công sức ra sông, may mắn là không xảy ra thiệt hại về người, nhưng

tất cả không ai nản lòng, tiếp tục công việc lại từ đầu, canh con nước

để đắp lại lần thứ hai và sau đó đắp thành công.

Trong thành tích chung của huyện về công tác thủy lợi phục vụ

nông nghiệp1, xã Vĩnh Thanh là điển hình với thành tích không chỉ

huy động sức người, sức của hưởng ứng chủ trương lớn của địa

phương mà còn đạt hiệu quả cao về thời gian hoàn thành, khối lượng

công trình đạt được. Những năm kế tiếp, thanh niên Vĩnh Thanh còn

tham gia hỗ trợ lực lượng Thanh niên xung phong khai hoang Nông

trường Đồng Khởi (xã Phước Thiền, huyện Long Thành), Nông

trường Sông Ray2.

1 Theo số liệu báo cáo, lưu trữ tại Huyện ủy Long Thành, cụ thể như sau:

- Năm 1975, huyện huy động 141.000 ngày công, đào đắp 22 đập, hồ chứa

nước (mỗi hồ có sức chứa từ 8.500 đến 10.000m3 nước), nạo vét 7.600m kinh

mương, 3 đập chứa nước ngọt, tưới tiêu trên 300 hecta lúa.

- Năm 1976, huyện huy động 315.372 lượt ngày công, đào đắp 349.463m3 đất,

51 công trình thủy lợi lớn nhỏ, 66.773m kinh mương, 25 ao hồ chứa nước ngọt.

2 Năm 1977, tỉnh có chủ trương xây dựng Nông trường Sông Ray thành khu

kinh tế mới để đưa dân đến sản xuất, lúc đó thuộc huyện Xuân Lộc, nay thuộc

xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ.

283

29.4 Page 284

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Năm 1977, huyện Long Thành được Trung ương chọn làm điểm

xây dựng và cải tạo nông nghiệp theo hướng sản xuất lớn xã hội chủ

nghĩa. Huyện tiến hành điều tra, thống kê nguồn lao động, diện tích

canh tác và thực hiện quy hoạch tổng thể để tiến hành. Một số xã

được huyện chọn tập trung đẩy mạnh phong trào hợp tác hóa, phong

trào thủy lợi, khai hoang và cải tạo đồng ruộng để làm cơ sở tiến

hành cho việc triển khai kế hoạch phát triển sản xuất lớn.

Mô hình Hợp tác xã nông nghiệp được hình thành và các xã xuất

hiện nhiều tập đoàn sản xuất với sự tham gia của nhiều hộ dân. Dù

có những khó khăn trong vận động người dân tham gia hình thức

sản xuất mang tính tập thể nhưng chủ trương lớn này đã được tuyên

truyền, vận động tốt, thu hút được nhiều xã viên tham gia.

Trên địa bàn các xã khu vực Nhơn Trạch, hình thành những cụm

phát triển Tập đoàn sản xuất, Hợp tác xã trong 8 cụm của toàn huyện

Long Thành như sau: Cụm 1 gồm xã Vĩnh Thanh, xã Phú Hữu (xây

dựng Hợp tác xã điểm), xã Đại Phước, xã Phú Thạnh, xã Phước

Khánh (thành lập Tập đoàn sản xuất); Cụm 2 gồm xã Phước Thiền,

xã Long Tân (Hợp tác xã), xã Phú Hội (Tập đoàn sản xuất); Cụm 3

gồm xã Phước Kiển (Hợp tác xã), xã Phước Lai, xã Phước Long, xã

Phước Thọ (Tập đoàn sản xuất).

Năm 1977 Hợp tác xã nông nghiệp Vĩnh Thanh ra đời, hầu hết

người dân trong xã đều tham gia, như ở ấp Thanh Minh có khoảng

150 hộ dân góp hơn 80 hecta ruộng vào hợp tác xã. Trước năm 1975,

thực hiện chính sách mị dân “Người cày có ruộng”, chính quyền

Nguyễn Văn Thiệu hô hào đưa cơ khí hóa nông nghiệp về nông thôn,

284

29.5 Page 285

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

mỗi ấp ở Vĩnh Thanh được cấp một máy xới đất hoặc hai con trâu,

nay vào hợp tác xã, máy xới và trâu cũng được đưa vào như ruộng

đất, trở thành công hữu. Mọi người làm việc tính công điểm, khi thu

hoạch nông sản ấn theo công điểm chia sản phẩm.

Tuy nhiên, trong hai năm 1977-1978, cả nước bị thiên tai nặng

dẫn đến mất mùa, lương thực bị thiếu hụt không đủ ăn. Vĩnh Thanh

cũng vậy, xã bị mất mùa liên tiếp 2-3 năm do bị mặn xâm nhập. Nước

sông bị nhiễm mặn, tràn qua đê vào trong đồng ruộng khiến lúa bị

chết. Ở những vùng phía trong, các xã viên hợp tác xã thục mạch

nước ngầm rồi dùng máy bơm để bơm nước giếng cứu lúa, nhưng

toàn xã vẫn có khoảng 500 hecta lúa bị mất trắng, trong đó khu vực

Thanh Minh và khu vực ấp Nhà Máy cũ là nghiêm trọng nhất. Dân

Vĩnh Thanh lâm vào tình trạng thiếu đói, huyện Long Thành lúc

này cũng khó khăn không tự túc được lương thực phải nhờ chi viện

lương thực của tỉnh, từ đó mới đưa lương thực hỗ trợ Vĩnh Thanh

nhưng vẫn không đủ. Một số người dân ở Vĩnh Thanh phải rời quê

tìm việc làm. Dân ấp Thanh Minh có hơn một nửa người dân trong

ấp về các tỉnh Long An, Bến Tre, Tiền Giang làm công đổi lấy miếng

ăn. Ở ấp Đoàn Kết nhân có ông Lê Đình, Phó Giám đốc Nông trường

cao su Ông Quế, vợ là người Vĩnh Thanh nên cũng có gần một nửa

dân trong ấp Đoàn Kết đến nông trường xin làm công nhân cao su.

Vào thời điểm Vĩnh Thanh gặp nạn mất mùa, đời sống người dân

khó khăn, lại là cơ hội cho bọn phản cách mạng ra sức chống phá.

Bọn chúng liên tục rải truyền đơn nói xấu chế độ, bôi bác chính

quyền, thậm chí có những hoạt động manh động gây mất an ninh trật

tự địa phương. Ở khu vực Rừng Sác giáp hai xã Phước An và Vĩnh

285

29.6 Page 286

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Thanh, bọn tàn quân phản động thường ẩn núp tại đây để hoạt động.

Ngày 28.11.1978, bọn phản động có vũ trang đã bất ngờ tập kích

một chốt của lực lượng Công an đóng giữ bám địa bàn tại đây khiến

đồng chí Lê Văn Hiếu, Trung sĩ cảnh sát bảo vệ thuộc Công an huyện

Long Thành hy sinh.

Đặc biệt, ở Vĩnh Thanh thời gian này bắt đầu rộ lên tình trạng

vượt biên trái phép. Trong và sau thời điểm 30.4.1975, một số người

trong xã đã tìm cách di tản ra nước ngoài, nhất là dân ở các giáo xứ.

Như ở giáo xứ Thiết Nham có ông Thân Văn Khanh là lính thủy quân

của chế độ Sài Gòn, năm 1975 đã tổ chức đưa hàng chục chuyến tàu

vượt biên, đến chuyến cuối cùng thì bản thân ông Khanh bị ta bắt

được nên kẹt lại trong khi gia đình, vợ con đều đã ra nước ngoài bằng

những chuyến tàu trước, đến năm 1978 ông Khanh lại tổ chức vượt

biên và lần này đi trót lọt.

Do Vĩnh Thanh có vị trí thuận lợi, từ bến Ông Kèo đi thuyền ra

sông Đồng Tranh, đến cửa Lòng Tàu là có thể ra biển nên rất đông

người vượt biên từ tứ xứ kéo về đây tìm cơ hội, phương tiện để ra

biển rồi từ đó ra nước ngoài, khiến tình hình an ninh trật tự của địa

phương càng thêm phức tạp. Lực lượng Công an, dân quân của xã,

huyện bắt hàng chục vụ vượt biên trái phép, nhưng tình hình trốn

ra nước ngoài bằng đường biển vẫn phức tạp và kéo dài. Nơi xảy ra

nhiều vụ vượt biên nhất ở Vĩnh Thanh là khu vực hai ấp Sơn Hà và

Vĩnh Cửu do hai nơi này có sẵn bến bãi, chính người ở các giáo xứ

tự tổ chức móc nối, đưa người vượt biên về ẩn náu trong giáo xứ,

mua hoặc thuê tàu, thuyền đưa ra tận tàu lớn ngoài khơi. Về sau, tình

trạng đưa người vượt biên trái phép lan ra ở các ấp Hòa Bình, Thống

286

29.7 Page 287

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Nhất. Để các chuyến vượt biên được trót lọt, các nhóm tổ chức còn

ra sức hối lộ, thu mua cán bộ bằng mọi giá.

Thời điểm này, lương cán bộ công chức của xã rất thấp, không

đủ lo cho gia đình. Lương của Bí thư xã là 73 đồng, lương cán bộ

mới nhận việc là 39 đồng 25 xu, trong khi vàng khoảng 200 đồng/

chỉ. Các đồng chí lãnh đạo của xã hầu hết mặc áo vá, đạp xe đạp đi

làm, đi xuống các địa bàn dân cư xa xôi hay lên huyện, tỉnh họp cũng

bằng xe đạp, trong khi những người móc nối vượt biên sẵn sàng chi

hàng chục cây vàng cho một chuyến vượt biên trót lọt. Vì vậy, một

số cán bộ của xã dù đã kinh qua những tháng ngày kháng chiến gian

khổ, kinh qua năm tháng ngục tù khắc nghiệt của đế quốc đã không

chống nổi “viên đạn bọc đường” đầy cám dỗ. Ngày 24.12.1982, vào

đúng đêm Noel, Bí thư Chi bộ xã Vĩnh Thanh Đặng Văn Thì bị bắt

vì quan hệ tổ chức vượt biên trái phép, sau đó bị khai trừ Đảng, bị

Tòa án nhân dân huyện Long Thành tuyên án 20 năm tù, Tòa án nhân

dân tỉnh Đồng Nai xử phiên phúc thẩm tuyên 15 năm tù (do cải tạo

tốt nên sau đó được đặc xá còn 8 năm). Cũng trong vụ việc này, Phó

Chủ tịch Ủy ban nhân dân kiêm Trưởng Công an xã Phan Văn Cảnh

bị kỷ luật, cho thôi việc. Phan Văn Cảnh là một trong những thanh

niên giác ngộ cách mạng và thoát ly theo kháng chiến từ sớm, năm

1967 tham gia lực lượng C240, C241, Đội vũ trang tuyên truyền di

cư K11, được kết nạp Đảng từ năm 1973 ngay trên chiến trường.

Đây là bài học đau xót trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ, công

tác quản lý cán bộ của xã Vĩnh Thanh.

Vấn nạn vượt biên còn gây ra nhiều hệ lụy đau lòng ở xã Vĩnh

Thanh. Giai đoạn này, một đơn vị thuộc Đoàn 10 Đặc công lừng lẫy

287

29.8 Page 288

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

thời kháng chiến chống Mỹ được giao nhiệm vụ đóng chốt ở Vĩnh

Thanh để ngăn chặn tình trạng vượt biên, do đồng chí Ba Cấp phụ

trách. Vào một đêm, phát hiện có chiếc ghe chở đầy người vượt biên

lén lút di chuyển từ bến Ông Kèo ra sông Đồng Tranh, đồng chí Ba

Cấp chỉ huy các chiến sĩ đuổi theo chặn lại. Người trên chiếc ghe

vượt biên có trang bị vũ khí nên đã bắn vào thuyền của Đoàn 10 làm

hai chiến sĩ trúng đạn bị thương, đồng thời nhóm vượt biên cho ghe

tăng tốc chạy bạt mạng nhằm mục đích thoát nhanh ra cửa Lòng Tàu

rồi ra biển. Đồng chí Ba Cấp thấy đồng đội bị thương, trên ghe vượt

biên có vũ khí, lại manh động, nên cũng cho thuyền tăng tốc tiếp tục

đuổi theo, quyết tâm ngăn chặn. Do ban đêm trời tối, ghe vượt biên

thuộc loại nhỏ, chở nhiều người, di chuyển với tốc độ cao lại gặp

sóng lớn khi thuyền của Đoàn 10 đuổi theo nên sau đó ghe bị lật và

chìm. Khi các chiến sĩ Đoàn 10 cùng các lực lượng khác đến cứu

nạn thì đã có 40 người trong số người vượt biên bị chết đuối, trong

đó có nhiều trẻ em, phụ nữ. Tòa án Quân khu 7 sau đó xem xét trách

nhiệm dẫn đến vụ thương vong bi thảm nói trên, đã tuyên án đồng

chí Ba Cấp 12 năm tù.

Sau vụ việc nguyên Bí thư Chi bộ xã Đặng Văn Thì bị bắt, đồng

chí Trần Trung Kiên được huyện biệt phái về Vĩnh Thanh làm Bí thư

xã giai đoạn 1982-1984. Đồng chí Huỳnh Tự Giác, cán bộ từng tham

gia kháng chiến chống Pháp, đi tập kết về, là Chủ tịch Ủy ban nhân

dân xã (1980-1984). Lúc này cả xã chỉ có 7 đảng viên. Những năm

này, tuy tình trạng thiếu lương thực, đói kém đã qua, nhưng đời sống

đại bộ phận người dân Vĩnh Thanh vẫn còn nhiều khó khăn. Từ năm

1979, huyện đã tự chủ về nguồn lương thực và hoàn thành nghĩa vụ

288

29.9 Page 289

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

chỉ tiêu với nhà nước giao, nhưng riêng ở Vĩnh Thanh đến giai đoạn

này cũng chưa thể tự túc, vẫn phải nhận lương thực hỗ trợ từ huyện.

Với mục tiêu đưa nông nghiệp phát triển toàn diện, từ năm 1982,

chủ trương của huyện Long Thành là phát triển mạnh mẽ nền kinh

tế theo cơ cấu công - nông nghiệp hợp lý; phát triển nông nghiệp

một cách toàn diện, lấy nông nghiệp làm mặt trận hàng đầu, lương

thực là trọng tâm theo hướng đi lên xã hội chủ nghĩa. Huyện ủy chỉ

đạo tiến hành điều tra, đo đạc, phân loại các hạng đất để bố trí, điều

chỉnh, hình thành các vùng chuyên canh. Ngoài các vùng trọng điểm

đê ngăn mặn ở khu vực Ông Kèo, huyện đã cải tạo hàng trăm héc ta

đất sản xuất từ một vụ lên hai vụ mỗi năm. Theo đó, xã Vĩnh Thanh

đã nâng diện tích đất sản xuất nông nghiệp lên hơn 1.000 hecta (tăng

hơn 400 hecta so với năm 1975), hình thành vùng chuyên canh lúa

ở phía trong đập Ông Kèo; một số khu vực đã trồng được hai vụ

lúa, nhờ được đầu tư giống, phân bón phù hợp nên đã tăng năng

suất, nhất là trong vụ mùa, năng suất đạt 6 tạ/hecta mỗi vụ dù trong

năm 1983 xảy ra tình trạng hạn hán. Một số hộ đầu tư phương tiện,

tổ chức đánh bắt thủy sản và tiêu thụ theo phương thức thỏa thuận

trao đổi mua bán, tuy chưa hình thành cơ sở quốc doanh hay tổ chức

thành hợp tác xã nuôi trồng thủy sản nhưng đây là cơ sở bước đầu để

tập trung khai thác nguồn lợi thủy sản của địa phương, đáp ứng nhu

cầu thiết thực của xã hội và người dân.

Một trong những vấn đề trong phát triển nông nghiệp của Vĩnh

Thanh thời điểm này chính là việc vận động nông dân thực hiện

khoán sản phẩm nông nghiệp theo chỉ đạo của huyện. Trước đây

Nhà nước chủ trương vận động dân vào tập đoàn, hợp tác xã sản xuất

289

29.10 Page 290

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nông nghiệp, các xã viên được áp dụng chế độ khoán việc, công sức

lao động của xã viên được qui thành công, điểm (công là ngày công,

còn điểm là 1/10 ngày công). Từ cấy hái, chăm bón đến họp hành

đều tính thành công điểm. Ngày công được tính cho mỗi lao động

khi thực hiện một công việc theo tiêu chuẩn hợp tác xã đề ra. Cuối

mỗi vụ sẽ dựa vào công điểm để chia hoa lợi. Qua đánh giá thực tế,

hình thức khoán việc bộc lộ nhiều nhược điểm như: người lao động

ít quan tâm đến sản phẩm cuối cùng họ làm ra, chỉ lo chạy theo công

điểm, không đảm bảo quy trình kỹ thuật, không tiết kiệm chi phí sản

xuất, bên cạnh đó có nơi còn gây ra bất công bằng trong chấm công,

điểm. Hình thức khoán việc nhìn chung không phù hợp với trình độ

tổ chức, quản lý và điều kiện sản xuất của đa số hợp tác xã, từ đó

người dân không mặn mà tham gia; hoạt động hợp tác xã nhiều nơi,

trong đó có Vĩnh Thanh, chỉ tồn tại trên hình thức.

Từ năm 1981, Ban Bí thư Trung ương Đảng cho phép các địa

phương thực hiện khoán sản phẩm trong nông nghiệp. Qua thực hiện

thí điểm ở một số địa phương, khoán sản phẩm vừa nâng cao được ý

thức trách nhiệm của tập thể và mỗi cá nhân, cụ thể hoá chế độ làm

chủ tập thể, vừa đảm bảo nguyên tắc phân phối công bằng cho người

lao động nên khuyến khích được hợp tác xã và xã viên tích cực tận

dụng lao động, đất đai, thâm canh, tăng vụ, phát triển sản xuất, tiết

kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng năng suất lao động. Tại

Vĩnh Thanh cũng áp dụng khoán sản phẩm, còn gọi là khoán 100 (do

Nghị quyết ban hành số 100) tại các tập đoàn trên địa bàn, nhưng

cũng chỉ có tác dụng trong một thời gian, sau đó giảm dần vì cơ chế

tập trung quan liêu, mệnh lệnh và hành chính cứng nhắc vẫn tồn tại

290

30 Pages 291-300

▲back to top

30.1 Page 291

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trong hoạt động của các hợp tác xã. Cụ thể, việc định ra mức khoán

không ổn định, được điều chỉnh theo từng năm, mỗi năm một cao

hơn khiến xã viên vượt khoán được hưởng lợi rất ít, vì vậy động lực

vừa mới được tạo ra đã dần bị triệt tiêu. Các hộ nông dân không đủ

khả nǎng bảo đảm tái sản xuất và nhu cầu đời sống nên đã trả lại

ruộng nhận khoán. Dù các cán bộ xã nhiều lần vận động người dân,

nhưng việc khoán sản phẩm nông nghiệp vẫn không thực hiện được.

Năm 1984, Hợp tác xã nông nghiệp ở Vĩnh Thanh tan rã, giải thể,

nông dân nhận lại ruộng đất, tự canh tác.

Công tác tuyên truyền, vận động công cộng trên địa bàn xã thời

điểm này chủ yếu qua hệ thống loa truyền thanh, hầu như các phong

trào được phát động trong các đợt sinh hoạt chính trị, phục vụ các

ngày lễ lớn, mít tinh... đều được truyền thông kịp thời. Thông qua

nhiều hình thức, cùng với sự cổ động từ các hội, đoàn thể, người

dân Vĩnh Thanh tích cực hưởng ứng tham gia vào các phong trào

được phát động: xây dựng đời sống văn hóa mới, xóa bỏ những hủ

tục lạc hậu, mê tín dị đoan trong cộng đồng. Phong trào thể dục thể

thao để giữ gìn sức khỏe được phát động sâu rộng. Một hình thức

tuyên truyền đáp ứng đời sống tinh thần của người dân Vĩnh Thanh

là chiếu phim thông qua các tổ chiếu bóng lưu động của huyện. Hình

thức giải trí khá mới mẻ này được người dân rất yêu thích, đặc biệt

là giới trẻ, buổi chiếu phim nào cũng tập hợp được đông đảo người

dân đến xem.

Giai đoạn này, xã Vĩnh Thanh cũng tiến hành điều tra, thống kê,

lập hồ sơ thực hiện chính sách có công với cách mạng. Với các đối

tượng chính sách, địa phương thực hiện đầy đủ công tác chăm sóc,

291

30.2 Page 292

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

khám chữa bệnh, thăm hỏi, hỗ trợ cũng như giải quyết kịp thời chính

sách đền ơn đáp nghĩa theo quy định. Từ năm 1982, Trạm Y tế xã

Vĩnh Thanh mới có y sĩ. Công tác tiêm chủng, phòng bệnh được thực

hiện tốt, tuy nhiên công tác kế hoạch hóa gia đình không năm nào đạt

chỉ tiêu do địa phương có đông đồng bào Công giáo, theo tập quán là

sinh đẻ tự nhiên, không sử dụng các biện pháp phòng tránh thai. Về

lĩnh vực an ninh quốc phòng, xã phối hợp với huyện tổ chức trấn áp,

dập tắt tổ chức phản động cách mạng với danh xưng “Việt Nam phục

quốc”, bắt 250 tên, thu nhiều tài liệu tuyên truyền chống phá và một

số vũ khí. Đây là tổ chức có nhiều cơ sở trên địa bàn huyện, có hệ

thống chân rết tại các xã Đại Phước, Vĩnh Thanh và gắn với một số

đối tượng ở các địa phương trong khu vực (Thành phố Hồ Chí Minh,

Vũng Tàu, Sông Bé).

III. Đẩy mạnh sản xuất, đổi mới nông nghiệp

Giai đoạn 1984-1987, đồng chí Nguyễn Văn Thông là Bí thư xã

Vĩnh Thanh, kế tiếp là đồng chí Phan Trường Xuân là Bí thư xã

giai đoạn 1987-1993. Đồng chí Huỳnh Tự Giác nghỉ hưu, đồng chí

Nguyễn Văn Sang là Chủ tịch ủy ban nhân dân xã (1985-1990), kế

tiếp là đồng chí Nguyễn Văn Minh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã giai

đoạn 1990-1998, sau đó cũng trong năm 1998, đồng chí Đỗ Thành

Đông thay đồng chí Minh làm chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Chi bộ

xã Vĩnh Thanh xác định nhiệm vụ trong thời gian tới là phải mạnh

mẽ tiến hành đổi mới công tác tổ chức Đảng, bộ máy chính quyền

cho phù hợp với nhiệm vụ mới; đẩy mạnh sản xuất ổn định đời sống

nhân dân, hoàn thành nghĩa vụ thuế và từng bước tích lũy, trong đó

bước đột phá là tăng cường ứng dụng khoa học kỹ thuật phù hợp với

292

30.3 Page 293

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

cơ sở, đổi mới giống cây trồng, vật nuôi; phát huy quyền làm chủ tập

thể của nhân dân lao động, của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhìn thẳng

vào sự yếu kém của đội ngũ, mạnh dạn sửa chữa khuyết điểm, tích

cực phấn đấu đi lên; tiếp tục củng cố an ninh quốc phòng, khôi phục

trật tự an toàn trên địa bàn xã.

Trên mặt trận nông nghiệp, với nhiệm vụ nhanh chóng giải phóng

lực lượng sản xuất, phát huy các nguồn lực hiện có, phát triển toàn

diện trồng trọt và chăn nuôi, xã xác định cơ cấu kinh tế, cây trồng,

vật nuôi, ngành nghề phù hợp với đất đai, tập quán lao động và đầu

tư nguồn vốn, vật tư theo trọng điểm; mở rộng phong trào thâm canh,

tăng vụ. Các diện tích đất nhiễm mặn được nghiên cứu chuyển đổi

trồng dừa, điều chỉnh giống cây trồng cho hoa màu, điều; ưu tiên

phát triển và có kế hoạch đầu tư lâu dài các loại cây công nghiệp.

Bên cạnh đó, xã chủ trương trồng cây tràm và cây đước để tăng diện

tích rừng, vì đây là hai loài cây phù hợp với thổ nhưỡng của địa

phương, nhất là vùng đất ngập mặn, đất cằn.

Trong chăn nuôi, chủ trương phát triển toàn diện được đẩy mạnh,

tạo nên đàn gia súc, gia cầm trên địa bàn với hình thức hộ dân, tập

thể cùng tham gia, đảm bảo sức kéo, nguồn phân bón cho sản xuất

nông nghiệp và nguồn thực phẩm cung ứng cho nhu cầu người dân.

Nguồn lợi thủy sản cũng cần tiếp tục khai thác hiệu quả; sản phẩm

thu từ chăn nuôi, đánh bắt đáp ứng cho địa phương và được chế biến

hàng xuất khẩu. Thời gian tới huyện có chủ trương đầu tư hệ thống

đường ống dẫn nước ngọt cho xã Vĩnh Thanh, địa phương cần tận

dụng cơ hội để nâng cao chất lượng sống cho người dân trong xã.

293

30.4 Page 294

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Bước vào nhiệm kỳ 1993-1995, Chi bộ xã Vĩnh Thanh có 17 đảng

viên. Đồng chí Hồ Văn Nguyên, cán bộ kháng chiến đi tập kết về,

làm Bí thư xã. Đồng chí Nguyễn Văn Minh là Chủ tịch Ủy ban nhân

dân xã. Tuy tình hình địa phương vẫn còn nhiều khó khăn, nguồn thu

của xã chưa đạt chỉ tiêu, chưa đáp ứng tự chủ mà vẫn phụ thuộc vào

sự hỗ trợ của huyện, nhưng trên bình diện chung, kinh tế của Vĩnh

Thanh bắt đầu có những khởi sắc trên một số mặt: hình thành vùng

chuyên canh trồng lúa, cây công nghiệp theo cơ cấu đã xác định và

làm chuyển biến tích cực đối với địa phương, đời sống của người

dân được cải thiện với bình quân lương thực đầu người có tăng so

với trước. Nghị quyết Đại hội Chi bộ xã Vĩnh Thanh nhiệm kỳ 1993-

1995 nêu rõ “Dựa trên những đặc điểm kinh tế chung của khu vực

có liên quan để đề ra hướng cho kinh tế xã, dựa trên vốn quý bản

thân của nông dân Vĩnh Thanh là cần cù, chịu khó, tích cực lao động,

cùng với tài sản vô giá là đất đai, trí tuệ để làm ra nhiều sản phẩm”.

Phương hướng để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân

được Nghị quyết đề ra là nắm vững khoa học - kỹ thuật để sản xuất

lúa vụ 2, vụ 3 hiệu quả, năng suất cao, song song đó là phát triển

ngành nghề tiểu thủ công nghiệp; chú trọng nâng cao các hoạt động

văn hóa - xã hội, y tế.

Theo đó, tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của xã là 1.663

hecta, trong đó diện tích đất lúa là 1.199 hecta (tăng khoảng 200

hecta so với năm 1983); tổng diện tích gieo cấy trong hai năm 1993,

1994 là 4.416 hecta, trong đó lúa chiếm 3.273 hecta, không đạt so

với chỉ tiêu Nghị quyết đề ra (5.000 hecta). Nguyên nhân là do vụ

mùa năm 1994 có 506 hecta lúa bị chết vì khu vực đập Ông Kèo

294

30.5 Page 295

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bị xâm nhập mặn. Tuy nhiên, do năng suất lúa đạt cao, một số ấp

trồng được lúa vụ 3 nên mức bình quân lương thực đầu người vẫn

đạt 520kg/người, tăng gấp đôi so với nhiệm kỳ 1991-1993. Đặc biệt,

trong năm 1994 xã được huyện hỗ trợ trồng thực nghiệm 7 hecta

giống mía quế đường có năng suất cao, dễ chăm sóc, cho chữ đường

cao nên lãnh đạo xã thống nhất sẽ mở rộng diện tích trồng mía trong

năm 1995. Qua đó, bài học kinh nghiệm được rút ra là trong gieo

trồng nông nghiệp cần chú trọng đến giống mới và loại cây có hiệu

quả kinh tế dễ chăm sóc.

Về cây công nghiệp trên địa bàn phổ biến là cây điều, do giá thu

mua hạt điều liên tục giảm từ năm 1990 đến nay nên diện tích điều

cũng giảm dần qua từng năm. Nếu như năm 1990 toàn xã có 480

hecta điều thì năm 1993 giảm còn 175 hecta, đến năm 1995 chỉ còn

130 hecta. Số diện tích trồng điều trước đây được người dân chuyển

sang trồng mì, đậu phộng là các loại cây ngắn ngày. Về công tác

trồng rừng, trước đây từ năm 1983 Chi bộ xã có Nghị quyết trồng

tràm và đước để phát triển rừng, nhưng do một thời gian dài thiếu sự

quản lý của địa phương nên người dân đã tự ý khai thác dẫn đến mất

phần lớn diện tích rừng trồng. Đến năm 1993 xã mới khôi phục được

114 hecta rừng trồng mới và bổ sung, trong đó trồng mới 37 hecta

tràm và 30 hecta đước.

Trong nhiệm kỳ, chăn nuôi cũng phát triển và được người dân

chú trọng bởi là nghề phụ nhưng cho thu nhập khá cao. Đàn heo tăng

bình quân hàng năm khoảng 10,5%, riêng năm 1994 nhảy vọt lên

19%. Đàn trâu bò giữ mức ổn định khoảng 930 con do diện tích bãi

chăn thả không mở rộng.

295

30.6 Page 296

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Riêng về ngành nghề tiểu thủ công nghiệp có bước phát triển

mạnh. Từ khi có Nghị quyết Đại hội về mở rộng ngành nghề phụ và

tiểu thủ công nghiệp, trong xã đã xuất hiện các cơ sở may gia công,

sơ chế nông sản, sơ chế thực phẩm gia công cho các công ty ở Thành

phố Hồ Chí Minh. Nếu như đầu nhiệm kỳ có 150 hộ đăng ký kinh

doanh ngành nghề tiểu thủ công nghiệp thì đến năm 1995 đã lên đến

500 hộ. Mức thu nhập bình quân của các ngành nghề này từ 30 ngàn

đồng/ngày đã tăng lên đến 120 ngàn đồng/ngày, đây là con số rất

cao so với mặt bằng thu nhập chung của xã. Tuy nhiên, vẫn còn một

số cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp chưa thể phát triển, mở rộng

cung ứng hàng hóa đi các nơi do chưa có ý thức cũng như đáp ứng

yêu cầu về kiểm nghiệm chất lượng, nhất về sản xuất thực phẩm,

vì thế còn loay hoay tiêu thụ tại địa phương. Đây cũng là vấn đề

được Chi bộ lưu ý đề nghị nghiên cứu và hỗ trợ người dân một cách

thiết thực.

Tình hình thu thuế cũng khả quan hơn các nhiệm kỳ trước. Từ

năm 1991 trở về trước chỉ tiêu thuế chỉ đạt 70%, thì các năm sau đạt

89,11%. Tổng thu ngân sách trong 2 năm 1993, 1994 là 10.755.659

đồng. Tuy nhiên, tình trạng mất cân đối trong thu chi ngân sách vẫn

diễn ra, trong đó có nguyên nhân là do lãnh đạo xã thiếu kiểm tra

đôn đốc. Trong năm 1994, qua công tác thanh tra đã phát hiện Ban

Tài chính xã để ngoài ngân sách hơn 4 triệu đồng, phải ra quyết định

thu hồi và đã kỷ luật một số cán bộ có liên quan, trong đó có một

đảng viên.

Trên lĩnh vực an ninh quốc phòng và trật tự an toàn xã hội, tình

trạng tổ chức vượt biên trái phép tuy đã giảm mạnh so với trước đây

296

30.7 Page 297

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

nhưng vẫn còn xảy ra; một số tổ chức phản động vẫn còn lén lút

hoạt động ở Vĩnh Thanh. Từ thông tin quần chúng, Công an xã Vĩnh

Thanh đã phối hợp lực lượng vũ trang huyện tấn công vào hang ổ,

bắt gọn nhóm tàn dư của tổ chức phản động “Việt Nam phục quốc”

tại khu vực Rừng Sác. Từ năm 1976 trở đi, hằng năm Vĩnh Thanh

đều đạt 100% chỉ tiêu gọi thanh niên nhập ngũ. Địa phương cũng tổ

chức huấn luyện theo định kỳ cho lực lượng dân quân chiến đấu của

xã, ấp đạt chất lượng tốt.

Về giáo dục, trong nhiệm kỳ vẫn còn diễn ra tình trạng học sinh

phải học ca ba do số lượng học sinh tăng cao hằng năm về sinh học

lẫn cơ học trong khi cơ sở trường lớp chưa đáp ứng được nhu cầu.

Đầu năm 1995, tỉnh hỗ trợ xã xây mới 5 phòng học trị giá 200 triệu

đồng, góp phần giảm bớt áp lực về cơ sở vật chất trong năm học mới

1995-1996. Dù còn nhiều khó khăn nhưng công tác dạy và học trong

xã vẫn khắc phục vượt qua, trong nhiệm kỳ tạo chuyển biến tốt về

chất lượng, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp đạt từ 98%, tỉ lệ học sinh yếu

kém cũng giảm qua hằng năm.

Về y tế, Trạm Y tế xã vẫn đảm bảo được tỉ lệ tiêm phòng cho trẻ

em, hỗ trợ Hội Phụ nữ xã tuyên truyền về công tác dân số - kế hoạch

hóa gia đình, nhưng do tình trạng cơ sở vật chất xuống cấp, trang

thiết bị y tế cũng như số lượng y sĩ, y tá chưa đủ đáp ứng nhu cầu

người dân nên tỉ lệ người dân đến khám chữa bệnh giảm dần hằng

năm. Do xã Vĩnh Thanh phần lớn là giáo dân, có quan niệm sinh con

tự nhiên, ít quan tâm đến việc phòng tránh thai nên tỉ suất sinh khá

cao, dẫn đến tỉ lệ tăng dân số ở mức cao, lên đến 2,1%, không đạt chỉ

tiêu Nghị quyết đề ra.

297

30.8 Page 298

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Một vấn đề được đặt ra từ lâu nhưng đến nhiệm kỳ này mới thực

hiện được, đó là hoàn thành lưới điện phục vụ nhân dân trong xã. Từ

năm 1994, với phương thức Nhà nước và nhân dân cùng làm, xã đã

hoàn thành đường dây điện trung thế 9km (kinh phí từ ngân sách của

tỉnh, huyện), và đường dây điện hạ thế 8km với tổng kinh phí hơn

1,4 tỷ đồng, trong đó nhân dân đóng góp hơn 1,3 tỷ đồng.

Công tác đền ơn đáp nghĩa đều được địa phương thực hiện tốt.

Vĩnh Thanh đã hoàn thiện hồ sơ phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt

Nam anh hùng, năm 1994 có hai mẹ được nhận danh hiệu cao quý

này, gồm: mẹ Nguyễn Thị Đặng1 được phong tặng theo Quyết định

số 394/KTCTN ngày 17.12.1994; mẹ Trần Thị Sang2 được phong

tặng theo Quyết định số 394/KTCTN ngày 17.12.1994. Xã cũng

hoàn thành xây dựng một nhà tình nghĩa, nâng tổng số nhà tình nghĩa

được xây dựng trên địa bàn là ba căn; vận động trao tặng sổ tiết kiệm

cho đối tượng là cha mẹ liệt sĩ; phát hiện và cất bốc, quy tập bốn hài

cốt liệt sĩ về Nghĩa trang liệt sĩ huyện Long Thành. Trong công tác

xóa đói giảm nghèo, đã cho 71 hộ vay ưu đãi 107,3 triệu đồng để làm

kinh tế hộ gia đình.

Chi ủy xã nhận ra những yếu kém cần khắc phục, đó là tiếp tục

thực hiện cải cách hành chính, kiện toàn và nâng cao vai trò bộ máy

nhà nước cấp xã sao cho phù hợp với nhu cầu phát triển xã hội và

đúng theo định hướng Nhà nước, đồng thời nâng cao trình độ quản lý

của cán bộ. Trong sản xuất nông nghiệp chưa có định hướng cho dân

1 Mẹ của liệt sĩ Nguyễn Tấn Nghĩa.

2 Mẹ của 3 liệt sĩ Đỗ Văn Huynh, Đỗ Văn Đệ, Đỗ Văn Tự; vợ của liệt sĩ Đỗ

Văn Xuân.

298

30.9 Page 299

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

phát triển chiều sâu ở các khu vực nhằm tạo thế ổn định lâu dài hơn;

quản lý sử dụng đất đai còn nhiều lỏng lẻo, sơ hở, thiếu kiểm tra; hỗ

trợ vốn nông nghiệp còn thấp so với nhu cầu của nông dân, như nhu

cầu mua sắm máy móc phục vụ cơ giới hóa nông nghiệp; chưa chủ

động đảm bảo vệ sinh phòng dịch trong chăn nuôi làm cơ sở mở rộng

đàn heo, gà trên địa bàn. Trong phát triển tiểu thủ công nghiệp chưa

kịp thời đề ra được ngành nghề nào phù hợp với nhu cầu thực tế cũng

như quy mô phát triển, trước mắt chỉ dựa vào phát triển tự phát của

người dân, chưa có sự tác động hỗ trợ vốn kịp thời.

Trong phương hướng, nhiệm vụ của nhiệm kỳ 1996-2000, một số

mục tiêu cụ thể chủ yếu đặt ra gồm:

- Đẩy mạnh trồng lúa, hoa màu, cây công nghiệp để từng bước

ổn định đời sống nhân dân, phát triển kinh tế gia đình. Vận động

hỗ trợ vốn cho hộ nông dân chuyển đổi cây trồng, lập vườn cây ăn

trái nhưng phải có định hướng qui hoạch vùng, hạn chế trồng tự

phát. Chỉ tiêu diện tích gieo trồng của xã trong 2 năm 1996-1997 là

5.500 hecta, trong đó lúa là 4.500 hecta với năng suất bình quân 30

tạ/hecta; hoa màu là 800 hecta, rau đậu các loại 200 hecta. Để đảm

bảo thực hiện chỉ tiêu này, phương hướng là đề nghị huyện hỗ trợ

mở các tổ kỹ thuật, hoàn chỉnh kênh mương nội đồng của công trình

ngọt hóa Ông Kèo và đưa vào sử dụng nhằm nâng cao diện tích lúa

2-3 vụ. Phấn đấu đạt mức 15 triệu ký lương thực, đạt mức bình quân

700kg lúa/người/năm.

- Phát triển phù hợp giữa nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp,

phối hợp các địa phương xung quanh liên kết trong sản xuất, chăn

299

30.10 Page 300

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nuôi, phát triển tiểu thủ công nghiệp theo định hướng cụm kinh tế

huyện đề ra. Trước mắt chủ yếu tập trung hướng gia công hàng hóa

cho các cơ sở lớn ở Thành phố Hồ Chí Minh, phấn đấu nâng cao tỉ

lệ hàng hóa tiểu thủ công nghiệp bằng 50% hàng hóa nông nghiệp.

Đề xuất huyện cho sử dụng điện phục vụ sản xuất hàng hóa tiểu thủ

công nghiệp.

- Khuyến khích phát triển chăn nuôi, nhất là chăn nuôi heo và

nuôi gà chuồng; phấn đấu chăn nuôi heo đạt đến số lượng 9.000

con. Để đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu này, sẽ đề nghị huyện hỗ trợ về

giống, vốn vay và củng cố mạng lưới thú y. Khuyến khích người dân

trong xã nghiên cứu, sản xuất chế biến thực phẩm gia súc cung cấp

ngay tại chỗ.

- Vận động hỗ trợ vốn xóa đói giảm nghèo cho các hộ nghèo,

đồng thời hướng dẫn cách làm ăn, sử dụng vốn vay hiệu quả nhằm

giảm bớt khoảng cách giàu nghèo giữa các hộ trong xã. Qua đợt điều

tra năm 1994-1995, toàn xã có 624 hộ nghèo. Nghị quyết đề ra là đến

cuối nhiệm kỳ giảm 50% số hộ nghèo.

- Hạn chế trồng mới rừng, tập trung giữ và chăm sóc diện tích

rừng hiện hữu. Vận động người dân có vườn trồng điều chuyển đổi

sang trồng giống điều mới cao sản, phấn đấu tăng diện tích điều thêm

150 hecta.

- Đảm bảo thu đạt chỉ tiêu về thuế hằng năm, có kế hoạch thu đều

trong năm, tránh tập trung vào cuối năm; có biện pháp thu đúng, thu

đủ, không để xảy ra hiện tượng tiêu cực trong thu thuế. Có kế hoạch

cân đối ngân sách, chi trả và thanh quyết toán đúng chế độ, công khai

300

31 Pages 301-310

▲back to top

31.1 Page 301

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

thu chi hằng quí; tiết kiệm chi, tạo tích lũy để xây dựng, sửa chữa

công trình công cộng; kiên quyết không để xảy ra hiện tượng thu để

ngoài ngân sách.

- Tiếp tục thực hiện tu sửa, nâng cấp cơ sở vật chất trường lớp để

giảm thiểu tình trạng học ca ba, đề xuất mở phân hiệu trường cấp

III cho khu vực 3 xã: Vĩnh Thanh, Phước An, Phước Khánh. Tăng

cường công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân trên địa bàn, củng cố

đội ngũ y sĩ, nhân viên Trạm Y tế, chú trọng hơn công tác dân số -

kế hoạch hóa gia đình, phấn đấu hạ tỉ lệ tăng dân số từ 2,1% xuống

còn 1,8%. Đề xuất huyện cho huy động lao động công ích để tu sửa

đường trong xóm ấp, khu dân cư để tạo bộ mặt nông thôn mới xanh,

sạch, đẹp.

- Củng cố lực lượng Công an từ xã đến ấp đủ năng lực và chất

lượng hoạt động, nâng cao chất lượng các tổ an ninh nhân dân.

Về công tác xây dựng Đảng, thống nhất tăng cường bồi dưỡng về

quan điểm, lập trường cho toàn thể đảng viên vững vàng trong mọi

tình huống, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, có lối sống

lành mạnh, trong sạch, hết lòng phục vụ nhân dân, chống biểu hiện

tiêu cực, bè phái trong Đảng làm giảm ý chí chiến đấu của đảng viên,

thường xuyên làm trong sạch đội ngũ. Có kế hoạch quy hoạch đội

ngũ kế thừa; phấn đấu trong nhiệm kỳ phát triển từ 3-5 đảng viên

mới từ nguồn các tổ trung kiên. Phấn đấu giữ danh hiệu Chi bộ trong

sạch, vững mạnh.

301

31.2 Page 302

▲back to top

Chương VI

LÃNH ĐẠO

PHÁT TRIỂN KINH TẾ THEO HƯỚNG

CÔNG NGHIỆP HÓA - HIỆN ĐẠI HÓA

(1994-2020)

I. Củng cố tổ chức đảng và chính quyền, đổi mới công tác

cán bộ

Năm 1994 đánh dấu một bước mới trong lịch sử của Đảng bộ

huyện Nhơn Trạch. Sau 20 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ

huyện Long Thành (bao gồm Nhơn Trạch) đã tăng về số lượng và

chất lượng đảng viên, tổ chức cơ sở đảng lớn mạnh ở các xã và cơ

quan; kinh tế tăng trưởng nhanh, văn hóa xã hội phát triển mạnh,

nhiều mô hình tốt, điển hình hay xuất hiện, đã có sự chuyển dịch

mạnh mẽ về cơ cấu kinh tế và cơ cấu xã hội. Trong đó, địa bàn Nhơn

Trạch có sự phát triển toàn diện, đạt được nhiều thành tựu quan trọng

trên các lĩnh vực, tạo lập nhiều cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật đủ

điều kiện cho một đơn vị hành chính cấp huyện hướng đến mục tiêu

phát triển bền vững, công nghiệp, hiện đại, đáp ứng tiến trình xây

dựng đô thị mới theo định hướng của Trung ương và của Tỉnh ủy

Đồng Nai. Thực tế ấy và mục tiêu phát triển đặt ra yêu cầu tái lập

Đảng bộ huyện Nhơn Trạch cho phù hợp với tình hình mới, thuận

lợi cho việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, và quản lý của chính

quyền địa phương.

302

31.3 Page 303

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Huyện Nhơn Trạch được tái thành lập theo Nghị định số 51/CP

ngày 21.6.1994 của Chính phủ, chính thức đi vào hoạt động từ ngày

1.9.1994. Ngày 25.8.1994, Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng

Nai chính thức tổ chức lễ bàn giao giữa hai huyện Long Thành và

Nhơn Trạch. Theo đó, huyện Nhơn Trạch gồm 11 xã: Phước Thiền,

Phú Hội, Long Tân, Phú Thạnh, Đại Phước, Phú Hữu, Phước Khánh,

Vĩnh Thanh, Phước An, Long Thọ, Hiệp Phước; trung tâm huyện

Nhơn Trạch đặt tại địa chỉ ấp Xóm Hố xã Phú Hội.

Sự thành lập huyện trên cơ sở tách ra từ huyện Long Thành đáp

ứng nguyện vọng của nhân dân địa phương và yêu cầu của phát triển.

Về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội và an ninh quốc phòng, Nhơn

Trạch vẫn phát triển gắn kết với huyện Long Thành và không gian

của vùng trọng điểm kinh tế Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, việc thành

lập huyện Nhơn Trạch tuy là tái lập cũng đặt ra nhiều khó khăn thách

thức về nhân lực và nguồn lực đầu tư, qui hoạch, quản lý qui hoạch,

xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng dân sinh, xác định mục tiêu

phản triển hiện đại và bản sắc, vừa gia tăng nội lực của huyện vừa

đóng góp chung cho sự phát triển của tỉnh, của đất nước. Những khó

khăn thách thức ấy đòi hỏi Đảng bộ huyện Nhơn Trạch đoàn kết,

quyết tâm, bản lĩnh, sớm ổn định bộ máy, phát huy các nguồn lực

và lợi thế địa phương, xây dựng kế hoạch từng bước khẩn trương và

vững chắc đạt và vượt các nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu được giao.

Đảng bộ vừa được tái lập của huyện Nhơn Trạch xác định nhiệm

vụ: Trên cơ sở của những thành quả đạt được trong nhiệm kỳ VI

Đảng bộ huyện Long Thành, huyện Nhơn Trạch tiếp tục phát triển

303

31.4 Page 304

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

kinh tế, xã hội trong đường hướng đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện

đại hóa, phát triển bền vững.

Tại xã Vĩnh Thanh, thời điểm tái lập huyện Nhơn Trạch, đồng

chí Hồ Văn Nguyên đang giữ nhiệm vụ Bí thư, đến năm 1995 đồng

chí Hồ Văn Nguyên nghỉ hưu, đồng chí Trương Tấn Vững đang giữ

nhiệm vụ Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã được giao nhiệm vụ

Bí thư xã Vĩnh Thanh (giai đoạn 1995-1998). Đồng chí Vững xuất

thân từ gia đình truyền thống cách mạng, có cha tham gia kháng

chiến chống Pháp. Năm 1998, đồng chí Trương Tấn Vững được điều

chuyển về nhận công tác ở huyện Nhơn Trạch.

Giai đoạn này, tình hình xã Vĩnh Thanh vẫn còn nhiều vấn đề

phức tạp. Người dân trong xã có đến 85% sống bằng nghề nông, đời

sống tuy có nâng cao so với trước đây nhưng vẫn còn thấp hơn nhiều

so với mặt bằng chung của huyện và của xã hội. Giao thông còn hạn

chế do đường sá xuống cấp nặng nề nhưng không có kinh phí tu bổ,

dẫn đến lưu thông hàng hóa gặp nhiều khó khăn. Môi trường sống tại

các khu đông dân cư ngày một ô nhiễm do dân số tăng nhanh nhưng

hạ tầng cơ sở chưa kịp thời đáp ứng. Đặc biệt, tình hình an ninh trật

tự, quốc phòng vẫn diễn biến phức tạp, một số đối tượng còn núp

bóng tôn giáo gây rối trật tự xã hội, thậm chí tình trạng vượt biên trái

phép vẫn còn lén lút diễn ra ở Vĩnh Thanh. Nguyên nhân dẫn đến

những bất cập trên được lãnh đạo huyện Nhơn Trạch phân tích làm

rõ, trong đó chủ yếu do đội ngũ cán bộ xã còn thiếu và yếu, trình độ,

năng lực chưa đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ, nhất là khi bước

vào giai đoạn đổi mới. Để thực hiện nhiệm vụ đưa địa phương tiến

đến công nghiệp hóa - hiện đại hóa theo Nghị quyết Đảng bộ huyện,

304

31.5 Page 305

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của xã Vĩnh Thanh yêu cầu cần có

sự đột phát, quyết liệt để bứt tốc.

Với sự nhất trí của Ban Thường vụ Huyện ủy Nhơn Trạch, đồng

chí Huỳnh Minh Phương, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ huyện,

được tăng cường về giữ nhiệm vụ Bí thư xã Vĩnh Thanh từ ngày

3.6.1998. Như vậy, kể từ năm 1983 đến nay xã Vĩnh Thanh mới lại

có Bí thư xã là Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ huyện. Đồng thời,

cùng với đồng chí Huỳnh Minh Phương, đồng chí Trần Trung Dũng

cũng được Huyện ủy cử về làm Phó Bí thư Chi bộ xã, Chủ tịch Ủy

ban nhân dân xã Vĩnh Thanh (giai đoạn 1998-2002) thay cho đồng

chí Đỗ Thành Đông (1997-1998). Thời điểm này, Chi bộ xã Vĩnh

Thanh từ 16 đảng viên đã tăng lên 18 đảng viên (thêm hai đồng chí

Huỳnh Minh Phương và Trần Trung Dũng).

Ngày 24.8.2000, tại Vĩnh Thanh diễn ra Đại hội Chi bộ xã lần thứ

VIII nhiệm kỳ 2001-2005. Trong nhiệm kỳ qua, tuy có nhiều biến

động về nhân sự cũng như nhiều lần thay đổi lãnh đạo xã, nhưng

Vĩnh Thanh bắt đầu có sự bứt tốc đúng hướng. Một trong những nỗ

lực nâng cao đời sống người dân của lãnh đạo xã là nâng tỉ lệ sử dụng

điện trong dân. Đến năm 1999, toàn xã đã có 25km đường dây điện

hạ thế, tỉ lệ sử dụng điện trong dân đạt 56,79%. Với một địa phương

nhiều năm liền xếp vào diện xã nghèo như Vĩnh Thanh, đây là thay

đổi rất lớn, tạo chuyển biến mạnh trong đời sống người dân không

chỉ trong sinh hoạt mà còn là đòn bẩy trong phát triển kinh tế.

Một “cú hích” khác của xã Vĩnh Thanh, đó là làm đường giao

thông nông thôn theo phương thức xã hội hóa. Con đường đầu tiên

được thực hiện theo phương thức này nằm ở ấp Hòa Bình. Lãnh đạo

305

31.6 Page 306

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

xã Vĩnh Thanh đã phối hợp với linh mục quản xứ Nguyễn Đình Luận

của Giáo xứ Bắc Thần vận động người dân tự nguyện đóng góp được

146.262.000 đồng, làm đoạn đường trải đá đỏ dài 8km, đồng thời tu

sửa được hơn 2km đường đi lại trong các khu dân cư. Đây là bước

đi quan trọng cho thấy được sự đúng đắn của phương thức vận động

xã hội hóa, là tiền đề cho việc hoàn thành hệ thống giao thông nông

thôn trong xã sau này. Ngành bưu điện cũng lắp đặt một tổng đài

phục vụ nhu cầu về thông tin liên lạc cho nhân dân. Đây là những

thay đổi rất quan trọng của địa phương.

Về sản xuất nông nghiệp, diện tích gieo trồng hàng năm đều tăng

lên, nếu như năm 1996 diện tích gieo trồng đạt 1.904 hecta thì đến

năm 1999 đã tăng lên 2.335 hecta, tăng 431 hecta. Tổng diện tích

gieo trồng cả nhiệm kỳ là 8.413 hecta, tổng sản lượng đạt hơn 52

ngàn tấn, bình quân lương thực hàng năm đạt trên 800kg/đầu người,

vượt chỉ tiêu 114, 28%. Về chăn nuôi, số lượng đàn heo trong dân

liên tục tăng, dù có những thời điểm giá heo lên xuống thất thường

nhưng nhìn chung vẫn có lợi nhuận ổn định nên người dân vẫn chọn

để cải thiện thu nhập, hằng năm số heo xuất chuồng đạt từ 25.000-

35.000 con. Đàn gia cầm năm 1996 là 35.000 con, năm 1997 có tăng

lên 40.000 con nhưng năm 1998 sụt giảm còn 16.000 con do ảnh

hưởng của đợt dịch cúm gia cầm, đến năm 1999 tăng vọt lên 68.000

con do thời điểm này giá gà tăng cao, người dân tái đàn nhiều. Riêng

số lượng đàn trâu bò có giảm do diện tích đồng cỏ ngày càng thu hẹp,

từ 900 con giảm xuống còn 600 con. Đối với nuôi trồng thủy sản, có

một số hộ thực hiện nhưng hiệu quả kinh tế không cao.

306

31.7 Page 307

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Địa phương đã đúc kết kinh nghiệm trong phát triển nông nghiệp,

chăn nuôi, đó là cần có sự đầu tư về hỗ trợ vốn và khoa học kỹ thuật.

Trong nhiệm kỳ, Ngân hàng Phát triển nông nghiệp đã cho nông dân

xã Vĩnh Thanh vay trên 11 tỷ đồng để phát triển kinh tế nông nghiệp.

Hằng năm xã đều tổ chức phối hợp hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt,

chăn nuôi cho các hộ dân; có 550 hộ được xã tổ chức tham quan các

mô hình sản xuất tốt ở các địa phương.

Kinh tế khởi sắc nên tình hình thu ngân sách trên địa bàn cũng

khả quan. Trong nhiệm kỳ tổng mức thuế thu theo chỉ tiêu đạt gần

1,5 tỷ đồng, so với chỉ tiêu thu hằng năm đều đạt 100%. Tổng chi

ngân sách là 971 triệu đồng. Tuy nhiên, trong quản lý sử dụng ngân

sách của xã có xảy ra tiêu cực, phải xử lý.

Ở lĩnh vực địa chính, ngoài việc phục vụ xác minh nguồn gốc,

giải quyết tranh chấp đất đai trong nhân dân và phục vụ cho việc

chuyển mục đích sử dụng đất, cán bộ địa chính cũng phối hợp với

các ngành chức năng rà soát, bổ sung hồ sơ nhằm giúp cấp trên xem

xét cấp 2.747 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân;

tổ chức điều tra, thống kê diện tích đất và số hộ có đất trong đê -

khu vực ngọt hóa sông Ông Kèo, phục vụ cho chủ trương làm kênh

mương cấp 2, cấp 3; rà soát lại các dạng đất công và thực hiện sơ đồ

hiện trạng đất sử dụng cho từng năm ở địa phương.

Trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, mảng giáo dục có nhiều chuyển

biến tích cực. Tỷ lệ học sinh ra lớp tăng cao, tổng cộng từ năm 1996

đến năm 1999 có 14.895 học sinh ra lớp; tỷ lệ học sinh tốt nghiệp

hằng năm đều đạt trên 95%; hiện tượng học sinh bỏ học giảm dần,

nhưng vẫn còn đứng ở mức cao, nguyên nhân các em bỏ học là do

307

31.8 Page 308

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

học kém dẫn đến không hứng thú học tập, ngoài ra cũng có một số do

gia đình thiếu quan tâm. Lực lượng giáo viên tại chỗ vẫn thiếu so với

nhu cầu, thời gian qua tuy có được tăng cường từ địa phương khác

đến nhưng vẫn chưa đủ, số giáo viên từ nơi khác đến do đời sống khó

khăn nên chưa yên tâm công tác.

Nhiệm kỳ qua, xã xây dựng được 29 phòng học mới bằng nguồn

kinh phí từ huyện, tỉnh, qua đó giảm dần được tình trạng học ca ba.

Đặc biệt, việc xã hội hóa giáo dục trong nhà trường được người dân

hưởng ứng, tổng cộng thu từ nguồn này đạt đến 357.175.000 đồng.

Cơ sở vật chất trường lớp đến thời điểm này tạm ổn định, tuy nhiên

vẫn còn cần tiếp tục đầu tư xây dựng thêm phòng học do số lượng

học sinh tăng nhanh hằng năm, nếu chậm xây dựng sẽ không kịp đáp

ứng nhu cầu học tập của con em trong xã.

Năm 1999 xã cũng được huyện cấp ngân sách đầu tư xây dựng

mới Trạm y tế xã ở ấp Thành Công với 9 phòng chức năng, đồng thời

đầu tư trang thiết bị phục vụ cho việc khám chữa bệnh của người

dân. Qua đó, số lượng người dân đến Trạm y tế xã khám chữa bệnh

bắt đầu tăng, năm 1996 có 2.014 lượt người đến khám chữa bệnh,

năm 1997 có 2.557 lượt, năm 1998 có 5.743 lượt; sau khi Trạm y tế

xã được xây dựng mới đã có 13.314 lượt người đến khám chữa bệnh.

Công tác tiêm chủng và cho trẻ em uống vaccine hằng năm đều đạt

99%. Ngoài ra, Trạm y tế xã còn tổ chức phối hợp với các đoàn thể

địa phương vận động nhân dân thực hiện giữ gìn vệ sinh chung để

phòng dịch đồng thời giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường trong

khu dân cư. Thông qua công tác tuyên truyền và mạng lưới cộng

tác viên dân số, người dân trong độ tuổi sinh sản sử dụng biện pháp

308

31.9 Page 309

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

tránh thai cũng tăng lên, được 1.402 người, đạt tỷ lệ 74,49%. Đây là

chuyển biến tích cực ở vùng đa số là giáo dân như Vĩnh Thanh.

Công tác xóa đói giảm nghèo thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu. Nếu

như cuối nhiệm kỳ trước toàn xã còn 624 hộ đói nghèo thì đến năm

1997 còn 345 hộ nghèo, không còn hộ đói; năm 1999 còn 287 hộ

nghèo. Đạt được kết quả này là nhờ từ nguồn vốn vay ưu đãi trên 400

triệu, các hộ tích cực làm kinh tế hộ gia đình. Từ kinh nghiệm này

cho thấy việc sử dụng hiệu quả vốn vay ưu đãi là một trong những

đòn bẩy quan trọng trong công tác xóa đói giảm nghèo.

Cán bộ các ban ngành, đoàn thể địa phương thường xuyên phối

hợp tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể dục - thể thao tạo không khí

vui tươi lành mạnh cho người dân, nhất là vào các dịp lễ tết. Toàn xã

có 2.791 hộ và 5 đơn vị đăng ký thực hiện nếp sống văn hóa, đạt tỷ lệ

99,07% so với tổng số dân trong xã. Đài Truyền thanh của xã ngoài

việc tiếp âm thời sự của Đài Truyền thanh huyện, tỉnh và Đài Tiếng

nói Việt Nam còn đảm bảo phát các văn bản kịp thời đến người dân,

thường xuyên tuyên truyền các văn bản dưới Luật, Pháp lệnh của

Nhà nước và các nội dung khác đến nhân dân trong xã.

Công tác an ninh - quốc phòng cũng có chuyển biến tích cực. Xã

đã tập trung nâng cao chất lượng hoạt động của 63 tổ an ninh nhân

dân và 10 đội dân phòng, qua đó tăng cường kiểm tra việc tuần tra

canh gác giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn, quản lý các đối tượng.

Đặc biệt, địa phương đã tổ chức tốt phong trào quần chúng nhân dân

tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc, qua tố giác của người dân đã phát

hiện kịp thời 118 vụ vi phạm trong đó chủ yếu là trộm cắp, giữ vững

309

31.10 Page 310

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

được an ninh trật tự địa phương. Đồng thời địa phương cũng tổ chức

tốt công tác phát động phong trào quần chúng nhân dân tham gia bảo

vệ an ninh Tổ quốc.

Để xây dựng nền quốc phòng toàn dân và làm tốt công tác quân

sự ở địa phương, Ban Chỉ huy quân sự xã đã xây dựng lực lượng dân

quân chiến đấu với số lượng 378 người; đảm bảo thực hiện kế hoạch

huấn luyện hằng năm cho dân quân và cử cán bộ đi tập huấn theo quy

định. Công tác thống kê thanh niên trong độ tuổi nghĩa vụ quân sự,

tham mưu các bước để giao quân hằng năm đều đạt chỉ tiêu.

Năm 1996, xã Vĩnh Thanh có thêm mẹ Lê Thị Tư1 được truy

tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng theo Quyết định số 814/

KTCTN ngày 24.4.1996, nâng tổng số Bà mẹ Việt Nam anh hùng

được Nhà nước phong tặng trong xã là 3 người.

Trong công tác xây dựng Đảng, bên cạnh việc quan tâm củng

cố quan điểm, lập trường của đảng viên, cán bộ, vững vàng trước

tình hình diễn biến của thế giới và trong nước, Chi bộ còn tổ chức

tuyên truyền đến người dân địa phương về quan điểm, đường lối, chủ

trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Mặt khác, tổ chức đảng

địa phương đã từng bước đổi mới phương thức lãnh đạo và nâng chất

lượng hoạt động của Chi bộ Đảng, góp phần ổn định chính trị, củng

cố niền tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao ý

chí thống nhất trong tổ chức đảng ở cơ sở. Các cán bộ lãnh đạo xã

thường xuyên chia nhau đi cơ sở, nhất là các giáo xứ nhằm nắm bắt

tư tưởng, tâm tư nguyện vọng của người dân trong xã; giáo dục cán

1 Mẹ của hai liệt sĩ Đặng Văn Tông và Đặng Văn Đại.

310

32 Pages 311-320

▲back to top

32.1 Page 311

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bộ, nhân dân nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, tu dưỡng trau

dồi đạo đức, lối sống lành mạnh, xây dựng nếp sống văn minh.

Trong nhiệm kỳ chi bộ đã phát triển được 8 đảng viên mới, nâng

tổng số đảng viên lên 26 đồng chí. Trước đây chi bộ có 18 đảng viên

nhưng chủ yếu tập trung ở 2 ấp Thanh Minh và Chính Nghĩa, ở các

ấp còn lại có đông giáo dân thì chưa có đảng viên. Thời điểm này,

theo Quy chế, Điều lệ Đảng thì không có điều lệ, điều khoản có đề

cập đến những quy định về việc người theo đạo không được vào

Đảng, tuy nhiên trong thực tế thì việc kết nạp Đảng đối với người

theo đạo Công giáo vẫn còn một số hạn chế1. Chi bộ địa phương

nhận định với đặc thù là xã có đông giáo dân như Vĩnh Thanh, việc

tăng cường đảng viên ở những ấp tập trung đồng bào Công giáo sẽ

góp phần tăng cường chính sách đại đoàn kết dân tộc, chính sách tín

ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước, góp phần củng cố tổ chức

và nâng cao chất lượng hoạt động của các đoàn thể chính trị - xã hội,

tăng cường hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động quần

chúng có đạo thực hiện tốt chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà

nước, nhất là chính sách tín ngưỡng, tôn giáo. Vì thế, Chi ủy đã đề

xuất và xin ý kiến của Ban Thường vụ Huyện ủy, Ban Tổ chức Tỉnh

ủy về việc phát triển đảng viên trong đồng bào có đạo và được chấp

thuận theo nguyên tắc thực hiện đúng quy trình, thủ tục, quy định

của Đảng trong việc xét, kết nạp đảng viên, gắn công tác kết nạp

đảng viên với củng cố, xây dựng và nâng cao năng lực lãnh đạo và

sức chiến đấu của tổ chức đảng, làm trong sạch đội ngũ đảng viên.

1 Ngày 28-9-2004, Bộ Chính trị mới ban hành Quy định 123-QĐ/TW số 123

quy định một số điểm về kết nạp đảng viên đối với người có đạo và đảng viên

có đạo tham gia sinh hoạt tôn giáo.

311

32.2 Page 312

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Người có đạo Công giáo đầu tiên ở Vĩnh Thanh được kết nạp

Đảng là đồng chí Tạ Văn Long, Trưởng ấp Sơn Hà (sau là Chủ tịch

Hội Nông dân xã), đứng vào hàng ngũ Đảng năm 2000.

Từ kết quả này, Chi ủy thường xuyên chỉ đạo các cơ quan, đoàn

thể tích cực tuyên truyền để người theo đạo Công giáo hiểu rõ chủ

trương của Đảng, giác ngộ lý tưởng cách mạng, có động cơ đúng

đắn, tự nguyện phấn đấu vào Đảng. Đồng thời quy hoạch, tạo nguồn

phát triển đảng viên trong quần chúng là người có đạo; phát huy vai

trò của đoàn thể trong việc phát hiện, lựa chọn giới thiệu những nhân

tố mới, những quần chúng là tín đồ, chức sắc, nhà tu hành tích cực

để Chi bộ xem xét kết nạp vào Đảng. Chi ủy cũng đúc kết, việc phát

triển đảng viên là người theo đạo Công giáo đã tăng cường sự lãnh

đạo của Đảng, xây dựng thêm hạt nhân chính trị trong vùng đồng bào

có đạo, qua đó tuyên truyền đồng bào thực hiện tốt đường lối, chủ

trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, cảnh giác

với âm mưu chống phá của các thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo

để chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo; tập hợp, vận

động đồng bào tích cực hưởng ứng và thực hiện tốt các phong trào

tại địa phương.

Cùng với việc phát triển đảng viên mới, Chi bộ xã tổ chức thành

3 tổ đảng để sinh hoạt trong địa bàn dân cư và ngành chuyên môn.

Chi bộ tổ chức sinh hoạt định kỳ hằng tháng, thường xuyên cải tiến

nâng cao chất lượng trong sinh hoạt, đảm bảo nguyên tắc tập trung

dân chủ, cung cấp thông tin kịp thời đến đảng viên, thực hiện thường

xuyên việc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng.

312

32.3 Page 313

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Xã cũng xây dựng được tổ trung kiên với 13 đối tượng, duy trì

sinh hoạt hằng tháng; phân công đảng viên theo dõi đối tượng để

giáo dục, giúp đỡ, có báo cáo cấp ủy hằng tháng.

Để thực hiện tốt vai trò hạt nhân lãnh đạo, cấp ủy, chi bộ xây dựng

được các nghị quyết của từng tháng, từng năm và cụ thể hóa chương

trình hành động từ các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương

Đảng. Nội dung các Nghị quyết được xây dựng sát với tình hình

thực tiễn ở địa phương, được quần chúng nhân dân đồng tình hưởng

ứng. Trong nhiệm kỳ Chi bộ có 3 đảng viên bị kỷ luật với hình thức

cảnh cáo, Đại hội đã nghiêm túc nhìn nhận nguyên nhân là do việc

thực hiện vai trò kiểm tra của cấp ủy trong quản lý đảng viên chấp

hành Điều lệ Đảng cũng như thực hiện nhiệm vụ còn lỏng lẻo; chưa

kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh các biểu hiện có tư tưởng ỷ lại; còn

xem nhẹ công tác tổ chức; cán bộ, địa phương chưa chủ động trong

nhiệm vụ thúc đẩy xây dựng địa phương phát triển; một số cán bộ

chưa nghiên cứu sâu về luật pháp, dẫn đến vi phạm trong quản lý đất

đai và sử dụng tài chính ngân sách. Đây là những khuyết điểm Chi

bộ, đảng viên cần khắc phục trong thời gian tới.

Về công tác xây dựng chính quyền, nhiệm kỳ qua Ủy ban nhân

dân xã đảm bảo được công tác quản lý, điều hành các kế hoạch của

Nhà nước ở cấp cơ sở, tổ chức thực hiện các chương trình kinh tế - xã

hội vào đời sống thiết thực của nhân dân; chỉ đạo và kiểm tra thường

xuyên các lĩnh vực thuộc trách nhiệm quản lý Nhà nước. Tuy nhiên,

việc thể hiện vai trò, trách nhiệm của cán bộ ở các ngành chưa đồng

bộ, các thành viên chưa thể hiện hết chức năng trong nhiệm vụ quản

lý Nhà nước. Cán bộ Thanh tra đã tổ chức tiếp dân đều đặn, tiếp nhận

313

32.4 Page 314

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

115 lượt đơn của người dân và tham mưu tốt việc hòa giải các đơn

có nội dung liên quan; nội dung đơn khiếu nại chủ yếu xoay quanh

quyền lợi bị xâm phạm, tranh chấp quyền sử dụng đất.

Hội đồng nhân dân và các đại biểu Hội đồng nhân dân xã cũng thể

hiện được vai trò, chức năng cơ quan quyền lực ở cơ sở; thực hiện tốt

các kỳ họp, báo cáo tình hình, kết quả thực hiện nhiệm vụ với cử tri

đúng theo luật định. Căn cứ vào Luật và các nghị quyết, chủ trương

của Đảng và Nhà nước, Hội đồng nhân dân đã cụ thể hóa các chương

trình nghị quyết và cùng vận động nhân dân thực hiện.

Công tác dân vận luôn được coi là nhiệm vụ chung của cán bộ

các ngành, các tổ chức xã hội. Chi ủy địa phương xem trọng và quan

tâm công tác giáo dục cán bộ, tập trung kiện toàn, củng cố bộ máy

Mặt trận và các đoàn thể, từng bước nâng cao chất lượng hoạt động,

thực hiện đạt các chỉ tiêu vận động hằng năm. Mặt trận xã đã tổ chức

vận động cứu trợ đồng bào miền Trung bị lũ lụt, xây dựng nhà tình

thương cho các hộ nghèo với tổng kinh phí 162 triệu đồng; vận động

các hộ dân thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh và cùng với Nhà

nước cấp xã thực hiện việc triển khai quy chế dân chủ trong nhân

dân, được 85,51% số hộ tham dự. Mặt trận còn tổ chức cho các đại

biểu Hội đồng nhân dân các cấp tiếp xúc cử tri theo định kỳ, giám sát

hoạt động của cán bộ và đại biểu Hội đồng nhân dân đúng theo luật

định; thực hiện việc thông báo các quy định của Nhà nước cho các

vị chức sắc tôn giáo, xây dựng được tinh thần đoàn kết và thực hiện

tốt phương châm “Tốt đời, đẹp đạo”.

Hội Liên hiệp Phụ nữ xã chủ yếu hoạt động chuyên sâu vào các

chương trình của giới, vận động xây dựng quỹ để giúp trẻ em và

314

32.5 Page 315

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

phụ nữ nghèo, thực hiện chương trình sinh đẻ có kế hoạch. Giúp các

hội viên vay vốn và tự tạo nguồn hỗ trợ lẫn nhau để làm kinh tế hộ

gia đình, tạo điều kiện thuận lợi cho hội viên tham gia hoạt động 5

chương trình công tác.

Đoàn Thanh niên làm nòng cốt trong phong trào thanh niên lên

đường giữ nước. Đa số thanh niên trong xã đã trực tiếp tham gia lực

lượng dân quân, dân phòng để làm nhiệm vụ giữ gìn trật tự ở ấp, xã.

Tổ chức Đoàn thời gian qua có những hoạt động như tạo việc làm

cho thanh niên, hướng thanh niên đóng vai trò tích cực trong làm

kinh tế hộ gia đình; tổ chức giao lưu văn nghệ, thể thao với các đơn

vị, địa phương xung quanh địa bàn xã; tham gia cùng với các chi

đoàn trường học giáo dục truyền thống cho thanh thiếu niên. Nhiệm

kỳ qua, Đoàn đã giới thiệu cho Đảng những đoàn viên thanh niên ưu

tú, trong đó có một đoàn viên đã được kết nạp Đảng và 3 đoàn viên

đang sinh hoạt trong tổ trung kiên.

Hội Cựu chiến binh xã luôn quan tâm chăm lo đời sống cho hội

viên, duy trì sinh hoạt theo điều lệ, tích cực đóng góp cho địa phương,

thể hiện tốt phẩm chất, đạo đực của “Bộ đội Cụ Hồ”. Hằng năm Hội

đều phối hợp tổ chức các buổi nói chuyện giao dục truyền thống cho

học sinh, giới trẻ, động viên thanh niên hăng hái lên đường thực hiện

nghĩa vụ quân sự.

Hội Nông dân xã làm nòng cốt cho việc kết hợp với các cơ quan

chức năng mở các lớp khuyến nông, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi,

trồng trọt cho hơn 500 hộ dân trong xã; tổ chức điển hình nhân các

loại giống lúa mới, biểu dương các hộ nông dân sản xuất giỏi. Hội

cũng tổ chức gây quỹ và vận động hội viên khá giúp vốn cho hội viên

315

32.6 Page 316

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nghèo sản xuất, từ đó nhiều hộ đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu

chính đáng. Thông qua phong trào thi đua sản xuất, Hội đã phát triển

hội viên mới trên 55% tổng số hộ trong xã.

Hội Chữ thập đỏ với những hoạt động thiết thực trong công tác

cứu trợ, giúp đỡ người dân cũng thu hút được nhiều hội viên mới.

Năm 1996, Hội có 110 hội viên, đến năm 1999 số hội viên đã lên đến

665 người. Trong 4 năm, Hội vận động người dân đóng góp được 57

triệu đồng (kể cả hiện vật) để giúp đỡ đồng bào bị bão lụt và các hộ

hoạn nạn, khó khăn. Hội cũng thành lập được 2 đội hỗ trợ mai táng

ở 2 ấp.

Các đại biểu tham dự Đại hội đánh giá những tồn tại và hạn chế

trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo của địa phương trong thời gian qua

như sau: Nhìn chung các mô hình làm kinh tế hộ gia đình chủ yếu

còn tự phát trong dân, các ngành chức năng của địa phương chưa chủ

động xây dựng kế hoạch hỗ trợ cụ thể, còn mang tính chung chung;

việc chăm lo cho nhu cầu đời sống tinh thần của người dân còn hạn

chế; công tác vận động người dân tham gia các chương trình xã hội

hóa chưa đạt hiệu quả như mong muốn, chưa trở thành phong trào

mạnh trong xây dựng diện mạo nông thôn mới của địa phương; việc

giải quyết các mâu thuẫn trong dân còn hạn chế, đôi lúc còn chậm,

thiếu kịp thời dẫn đến phiền hà cho nhân dân; chất lượng điều hành,

quản lý của Nhà nước cấp xã chưa chặt chẽ, vai trò của Mặt trận và

các đoàn thể chưa được phát huy mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu của

người dân; công tác xây dựng Đảng còn hạn chế. Những tồn tại trên

đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hoạt động của hệ thống chính

trị, dẫn đến mức hoàn thành nhiệm vụ của địa phương những năm

316

32.7 Page 317

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

qua đạt không cao. Nguyên nhân dẫn đến những yếu kém trên được

xác định là do trình độ, năng lực của cán bộ, đảng viên, nhất là cán

bộ chủ chốt còn yếu, lực lượng cán bộ còn thiếu; nhận thức, lý luận

và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, chưa đủ sức đáp ứng yêu cầu

nhiệm vụ ở địa phương, nhất là trong giai đoạn đổi mới. Bên cạnh

đó, việc thực hiện vai trò kiểm tra của cấp ủy trong quản lý đảng viên

chấp hành Điều lệ, thực hiện nhiệm vụ còn lỏng lẻo, chưa nhắc nhở,

chấn chỉnh các biểu hiện có tư tưởng ỷ lại, còn xem nhẹ công tác tổ

chức; cán bộ, đảng viên chưa thật sự chủ động để thúc đẩy xây dựng

địa phương phát triển toàn diện; một vài cán bộ chưa nghiên cứu sâu

về luật, còn để xảy ra vi phạm trong quản lý đất đai và sử dụng tài

chính ngân sách, chưa kiên quyết trong đấu tranh với tiêu cực... Đây

là những vấn đề cần phải khắc phục trong nhiệm kỳ sắp tới.

Các đại biểu dự Đại hội đã tiến hành bầu cấp ủy của Chi bộ xã

gồm 5 đồng chí: Huỳnh Minh Phương, Trần Trung Dũng, Đỗ Thành

Đông, Nguyễn Văn Lo, Nguyễn Văn Hồ. Trong đó, đồng chí Huỳnh

Minh Phương tiếp tục được tín nhiệm bầu làm Bí thư xã. Đồng chí

Trần Trung Dũng là Phó Bí thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã; đến

năm 2002, đồng chí Phạm Quốc Hợp thay thế đồng chí Trần Trung

Dũng làm Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Đồng chí Nguyễn Văn

Hồng là Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Vĩnh Thanh.

II. Từ chi bộ nâng thành Đảng bộ cơ sở

Ngày 3.8.2004, Huyện ủy Nhơn Trạch có Quyết định số 314-

QĐ/HU nâng Chi bộ cơ sở xã Vĩnh Thanh lên Đảng bộ cơ sở. Đây

là cột mốc quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của

tổ chức đảng xã Vĩnh Thanh. Thời điểm này, tổng số đảng viên của

317

32.8 Page 318

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Đảng bộ xã là 33 đồng chí. Cũng theo Quyết định, Huyện ủy chỉ

định Ban Chấp hành Đảng ủy lâm thời gồm 8 đồng chí với các chức

danh như sau: Huỳnh Minh Phương, Huyện ủy viên, Bí thư Đảng ủy;

Phạm Quốc Hợp là Phó Bí thư Đảng ủy; 6 Ủy viên Ban Chấp hành

Đảng ủy gồm: Đỗ Thành Đông, Bùi Tất Toản, Nguyễn Văn Thông,

Lương Hữu Ích, Võ Thị Trang Dung và Nguyễn Văn Hồng. Đồng

chí Nguyễn Văn Thông là Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Đảng ủy

lâm thời.

Trong tháng 7.2005, tại xã Vĩnh Thanh diễn ra Đại hội Đảng bộ

xã lần thứ I nhiệm kỳ 2005-2010. Đây là đại hội Đảng bộ đầu tiên

của xã kể từ khi chi bộ xã được nâng lên Đảng bộ cơ sở từ tháng

8.2004.

Tại Đại hội, các đại biểu tham dự đã đánh giá kết quả thực hiện

Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Chi bộ xã nhiệm kỳ 2000-2005.

Đại hội nhất trí nhận định, trong 5 năm qua tình hình kinh tế, văn

hóa - xã hội, an ninh quốc phòng địa phương ổn định và từng bước

phát triển, đạt được một số thành tựu đáng kể. Tỷ lệ hộ dân làm nông

trước đây là 85% nay đã chuyển đổi một phần sang tiểu thủ công

nghiệp và sản xuất, còn chiếm 75%, đây là chuyển dịch kinh tế đúng

định hướng của địa phương. Đời sống nhân dân được nâng cao cả về

vật chất lẫn tinh thần. Trong công tác kiện toàn hệ thống chính trị có

nhiều chuyển biến tốt. Hoạt động phối kết hợp và điều hành từng lúc

đem lại hiệu quả ở một số lĩnh vực. Công tác xây dựng Đảng từng

bước được kiện toàn, đem lại niềm tin đối với các tầng lớp nhân dân

trong xã. Đại hội cũng phân tích, thảo luận một số vấn đề phát sinh

trong tình hình xã hội có nhiều chuyển biến mới.

318

32.9 Page 319

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Về nông nghiệp, tổng diện tích đưa vào sản xuất trong nhiệm kỳ

là 9.871 hecta, đạt 76,54% so với Nghị quyết Đại hội đề ra, trong

đó diện tích lúa từ 1.000-1.200 hecta, mì 550 hecta, cây lương thực

và rau xanh các loại từ 500-700 hecta, riêng diện tích trồng mía và

trồng thơm (khóm) không phát triển do hiệu quả kinh tế đạt thấp. Sản

lượng lương thực các loại quy ra thóc bình quân đạt khoảng 1.000kg/

đầu người/năm, cao hơn so với nhiệm kỳ trước 33%.

Nguyên nhân khiến chỉ tiêu diện tích đất đưa vào sản xuất không

đạt so với Nghị quyết đề ra là do đất nông nghiệp ở khu vực trong và

ngoài đê Ông Kèo vẫn còn bị bỏ hoang nhiều, chưa được người dân

quan tâm đưa vào sản xuất. Đây là vùng được ngăn mặn, ngọt hóa

để trồng lúa đã được huyện đầu tư thực hiện nhiều năm qua, nhưng

khi đưa vào trồng trọt vẫn xảy ra tình trạng nhiễm mặn dẫn đến thất

mùa trong khi Nhà nước chưa có giải pháp khắc phục, nên người dân

không mặn mà đưa vào canh tác. Bên cạnh đó, trong lĩnh vực quản

lý và quản lý đất đai chưa thực hiện chặt chẽ, ở Vĩnh Thanh bắt đầu

xuất hiện tình trạng mua bán đất đai, sử dụng đất sai mục đích, dẫn

đến hiện trạng là đất đai mua bán xong không đưa vào sản xuất, làm

cho diện tích đất bị hoang hóa ngày càng tăng cao.

Về chăn nuôi, cùng với việc phát triển đàn heo một cách nhanh

chóng, bên cạnh việc chăn nuôi heo theo kiểu truyền thống tại các hộ

gia đình (từ 10-20/hộ) đã bắt đầu xuất hiện mô hình nuôi heo trang

trại. Đã có 10 trang trại chăn nuôi heo công nghiệp, cả heo sinh sản

lẫn heo thịt, có trang trại quy mô nuôi hơn 2.000 con. Việc chăn nuôi

heo theo mô hình trang trại cho lợi nhuận cao nhưng vấn đề đặt ra là

319

32.10 Page 320

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

gây ô nhiễm môi trường sống, cần phải tập trung trang trại theo quy

hoạch. Đàn gia cầm trong đầu nhiệm kỳ có tăng cao, nhưng đến các

năm 2004, 2005 bị sụt giảm do dịch bệnh cúm gia cầm. Riêng đàn

trâu bò tiếp tục giữ ở mức 500-700 con.

Đáng chú ý, ở Vĩnh Thanh bắt đầu xuất hiện các mô hình nuôi

trồng thủy sản. Trước đây có một vài hộ thực hiện nhưng không

hiệu quả nên chậm được phát triển mở rộng, nhưng từ khi một số

hộ dân sử dụng 74 hecta mặt nước vùng ngoài đê Ông Kèo để nuôi

tôm, nuôi cá theo hình thức quảng canh và bán công nghiệp đạt

hiệu quả kinh tế cao thì mô hình này bắt đầu được người dân quan

tâm. Mô hình nuôi dê, cừu, đà điểu cũng đang được một số hộ dân

thử nghiệm.

Về giao thông nông thôn, xã tiếp tục thực hiện mô hình Nhà nước

và nhân dân cùng làm đã được thực hiện thành công trong nhiệm

kỳ trước. Bình quân mỗi năm người dân đóng góp khoảng 200 triệu

đồng để làm đường, 5 năm qua đã có hơn 1 tỷ đồng được đóng góp

cùng với Nhà nước đầu tư hơn 400 triệu đồng, qua đó tu sửa và trải

đất đỏ hơn 13km đường, nhựa hóa hơn 1km đường, đạt 120% chỉ

tiêu Nghị quyết đề ra. Xã cũng tiếp tục hạ thế hơn 5km đường dây

điện, nâng tổng số hộ sử dụng điện lên 2.900 hộ, đạt tỉ lệ 90% tổng

số hộ trong toàn xã. Huyện cũng cấp ngân sách trên 1,5 tỷ đồng để

đầu tư xây mới trụ sở làm việc của Ủy ban nhân dân xã và 6 trụ sở

ấp, tạo thuận lợi trong giải quyết công việc hành chính phục vụ nhân

dân trong xã.

320

33 Pages 321-330

▲back to top

33.1 Page 321

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Từ những thành tựu, phát triển về kinh tế, kết quả thu thuế hằng

năm của xã đều đạt chỉ tiêu được giao. Trong nhiệm kỳ tổng thu ngân

sách đạt gần 2,5 tỷ đồng, chi ngân sách theo dự toán được duyệt từ

800 triệu đồng đến 1 tỷ đồng. Quá trình sử dụng ngân sách đều đảm

bảo đúng nguyên tắc, các nguồn thu đều được công khai hóa.

Trong 5 năm qua, xã cũng xây dựng thêm 20 phòng học mới.

Tỷ lệ học sinh ra lớp đạt trên 99%, tỷ lệ học sinh bỏ học giảm còn

0,08%, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp cấp tiểu học đạt 100%, tốt nghiệp

THCS đạt 98%. Chất lượng học sinh đạt khá, giỏi ở các cấp trường,

huyện, tỉnh tăng lên theo từng năm. Đội ngũ giáo viên cũng ngày

được chuẩn hóa, nhiều giáo viên đạt loại giỏi cấp huyện, tỉnh. Trạm

Y tế xã từ khi được đầu tư sửa chữa cơ sở vật chất, tăng cường trang

thiết bị mới đã thu hút số lượt người dân đến khám chữa bệnh ngày

càng tăng. Song song đó, đội ngũ y sĩ, nhân viên của trạm hằng năm

còn phối hợp tuyên truyền về vệ sinh phòng bệnh, quản lý các điểm

bán thuốc tư nhân trên địa bàn. Tỷ lệ tăng dân số từ 1,4% đã giảm

xuống còn 1%, đạt chỉ tiêu Nghị quyết. Đã có hơn 1.543 lượt phụ nữ

được khám chữa bệnh, trẻ em được chăm sóc theo chương trình y tế

hằng năm. Ngoài ra địa phương còn vận động tiền để chữa bệnh cho

trẻ em tàn tật, bệnh hiểm nghèo, vận động được trên 10 triệu đồng

cho Quỹ Vì trẻ em. Số hộ nghèo cũng giảm, 5 năm qua có trên 500

hộ vượt nghèo, số hộ nghèo chỉ còn 96 hộ, đạt 83,97% so với chỉ tiêu

(do chuẩn nghèo của tỉnh được nâng lên). Xã cũng vận động hơn 50

triệu đồng xây dựng 1 căn nhà tình nghĩa, sửa chữa 4 căn khác.

Cán bộ văn hóa thông tin phối hợp thường xuyên thực hiện tốt

phong trào xây dựng nếp sống văn hóa, kết hợp với Tổ kiểm tra

321

33.2 Page 322

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

liên ngành kiểm tra các hoạt động kinh doanh văn hóa trên địa bàn

để ngăn chặn các nội dung xấu, tuy nhiên hiệu quả chưa cao do địa

bàn quá rộng. Các hoạt động văn nghệ, thể dục, thể thao, chiếu phim

cũng được phối hợp tổ chức thường xuyên để phục vụ nhu cầu vui

chơi giải trí lành mạnh của người dân, nhất là các dịp lễ tết. Đài

Truyền thanh xã cũng được nâng cấp máy và đường dây với tổng

cộng trên 10km đường dây và 20 loa phát, đảm bảo thông tin tuyên

truyền kịp thời về các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước

đến người dân.

Lĩnh vực an ninh quốc phòng và trật tự xã hội tiếp tục được giữ

vững. Lực lượng công an xã, ấp được quan tâm kiện toàn và chú

trọng về chuyên môn nghiệp vụ, đảm bảo tình hình an ninh trật tự và

làm tốt công tác quản lý về nhân, hộ khẩu, quản lý giáo dục các đối

tượng trên địa bàn, phối hợp bài trừ các văn hóa phẩm có nội dung

xấu. Lực lượng dân phòng đảm bảo công tác tuần tra canh gác, nhất

là vào các dịp cao điểm như lễ tết. Địa phương cũng thực hiện nhiệm

vụ tham mưu của Đảng, Nhà nước về công tác quốc phòng toàn dân

và công tác quân sự ở cơ sở, chú trọng xây dựng lực lượng dân quân

theo pháp lệnh quy định, đảm bảo đạt tỷ lệ từ 2,5-3%, giải quyết tốt

về chế độ phục vụ đúng thời hạn theo pháp lệnh; phối hợp tuyên

truyền rộng rãi về Luật Nghĩa vụ quân sự với người dân, nhất là

thanh niên trong độ tuổi. Qua đó, hằng năm chỉ tiêu thanh niên nhập

ngũ của xã đều đạt và vượt. Công tác huấn luyện cho dân quân hằng

năm đều đảm bảo về số lượng, nội dung, kết quả kiểm tra đạt yêu

cầu, tổ chức phúc tra, quản lý quân dự bị phục vụ cho việc điều động

của cấp trên đủ số lượng và kịp thời, phối hợp công tác hậu phương

322

33.3 Page 323

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

quân đội như thăm viếng các gia đình có con em đang tại ngũ và tổ

chức đón quân nhân hoàn thành nhiệm vụ trở về địa phương chu đáo.

Về công tác xây dựng Đảng, cấp ủy Đảng ở cơ sở luôn coi trọng

công tác giáo dục chính trị tư tưởng, xem đây là nhiệm vụ có tính

chất quyết định. Vì vậy, cấp ủy thường xuyên tổ chức triển khai Nghị

quyết của Đảng các cấp và pháp luật của Nhà nước một cách kịp

thời, tăng cường giáo dục cho đảng viên, cán bộ nhân dân nâng cao

nhận thức, củng cố niềm tin vào đường lối, chủ trương, pháp luật của

Đảng và Nhà nước. Các cấp ủy Đảng cũng tìm cách tổ chức quán

triệt bằng nhiều hình thức để công tác tuyên truyền, quán triệt thêm

hiệu quả. Tỷ lệ đảng viên, cán bộ tham gia học tập hằng năm đều đạt

96% trở lên. Chi bộ, Đảng bộ cũng không ngừng đổi mới phương

thức lãnh đạo nhằm nâng cao ý chí chiến đấu và đoàn kết thống nhất

trong Đảng, nắm bắt các diễn biến tư tưởng trong đảng viên, cán bộ

và tâm tư nguyện vọng chính đáng của nhân dân, kịp thời giáo dục

nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, bảo vệ nội bộ Đảng, gương

mẫu trau dồi đạo đức và lối sống lành mạnh, xây dựng nếp sống

văn minh.

Đây cũng là nhiệm kỳ đầu tiên địa phương kết nạp được số lượng

đảng viên nhiều nhất, tổ chức đảng phát triển lớn mạnh về số lượng

lẫn chất lượng, kiện toàn và nâng cao trình độ. Từ nguồn đối tượng

tổ trung kiên, đã có 16 đồng chí được đứng vào hàng ngũ Đảng, cùng

với 4 đảng viên từ địa phương khác chuyển về, trong nhiệm kỳ tăng

20 đảng viên, tổng số đảng viên đang sinh hoạt là 44 (có 1 đảng viên

được miễn sinh hoạt do lớn tuổi). Đảng bộ được nâng lên từ chi bộ

cơ sở, có 9 chi bộ trực thuộc. Để đạt được kết quả trên, cấp ủy đã chủ

323

33.4 Page 324

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

động quy hoạch đào tạo cho cán bộ, đảng viên theo học các lớp lý

luận chính trị, về quản lý Nhà nước và chuyên môn nghiệp vụ. Các

chi bộ và Đảng ủy đều có xây dựng quy chế, đảm bảo nội dung trong

sinh hoạt Đảng về thực hiện nguyên tắc Đảng, thực hiện thường

xuyên phê bình, tự phê bình; tổ chức kiểm tra thường xuyên và kiểm

tra định kỳ đối với đảng viên các chi bộ về chấp hành nguyên tắc

sinh hoạt Đảng, thực hiện nhiệm vụ theo Điều lệ, Nghị quyết Đảng.

Tỷ lệ đảng viên sinh hoạt hằng năm đạt 96% trở lên. Chất lượng tổ

chức đảng đánh giá hằng năm đều đạt loại khá, riêng năm 2004 được

cấp trên công nhận loại trong sạch vững mạnh. Hằng năm, đảng

viên xếp loại xuất sắc chiếm từ 7-8%, loại hoàn thành tốt nhiệm vụ

chiếm 25-30%, số còn lại đều hoàn thành nhiệm vụ. Tình hình thu,

sử dụng tài chính Đảng thực hiện đúng quy định, đúng nguyên tắc,

đảm bảo cho hoạt động công tác Đảng. Đảng ủy, các chi bộ đều đảm

bảo xây dựng các nghị quyết năm, các nghị quyết chuyên đề và có

chương trình công tác hằng quý, tháng. Trong xây dựng các nghị

quyết của Đảng có căn cứ vào nghị quyết cấp trên và tình hình thực

tiễn địa phương, thực hiện phát huy dân chủ, chọn lọc những ý kiến

đóng góp của đảng viên để hoàn chỉnh nghị quyết và đi đến thống

nhất. Cấp ủy Đảng cũng thường xuyên củng cố nhân sự, lề lối làm

việc và ý thức chấp hành của cán bộ trong hệ thống chính trị từ xã

đến ấp; quá trình xem xét, quy hoạch đào tạo và phân công bố trí

công tác phù hợp với khả năng của cán bộ nhằm nâng cao hiệu quả

trong thực hiện nhiệm vụ; xây dựng mối quan hệ chặt chẽ để phát

huy tính thống nhất và đồng bộ giữa các tổ chức, quan hệ với quần

chúng nhân dân để vận dụng sức mạnh tổng hợp, phát huy quyền làm

324

33.5 Page 325

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

chủ của nhân dân. Chất lượng tổ chức của Nhà nước và các đoàn thể

phân loại hằng năm đều đạt từ khá đến vững mạnh. Tuy nhiên, trong

nhiệm kỳ có 3 đảng viên bị xử lý kỷ luật hình thức cảnh cáo, trong

đó có 1 cấp ủy viên.

Một nét khởi sắc trong nhiệm kỳ này của địa phương, đó là hoạt

động đồng bộ, hiệu quả của các tổ chức đoàn thể, trong đó phải nhắc

đến những hoạt động ghi dấu ấn cộng đồng của Hội Liên hiệp phụ

nữ, Hội Nông dân và Đoàn Thanh niên xã. Mô hình vận động giúp

nhau làm kinh tế do Hội Liên hiệp phụ nữ xã thu hút 3.175 lượt hội

viên và người thân tham gia, đã đóng góp hơn 1,6 tỷ đồng giúp cho

2.681 lượt người vay không lấy lãi. Số vốn vay tuy nhỏ nhưng có

thể giúp người vay làm kinh tế phụ tăng thêm thu nhập cho gia đình

hoặc xoay xở lúc cần tiền cấp bách, hạn chế được phần nào tình trạng

“vay nóng” mà thực chất là vay nợ lãi cao thường xảy ra ở vùng nông

thôn như Vĩnh Thanh. Không chỉ thế, việc được quan tâm hỗ trợ lúc

khó khăn, thắt ngặt khiến các hội viên, chị em phụ nữ thêm niềm tin

trong cuộc sống. Từ mô hình này, số hội viên phụ nữ của xã nhanh

chóng tăng lên 1.678 người.

Hội Nông dân xã với định hướng vận động nhân dân phát triển

kinh tế hộ gia đình cũng có mô hình giúp nhau con giống, giống mới

và giúp vốn làm ăn. Các hội viên đã đóng góp hơn 10,7 tỷ đồng,

thông qua tổ vay vốn giúp vốn cho hội viên với mức vay bình quân

17 triệu đồng/hộ để sản xuất, qua đó giúp nhau tăng thu nhập, làm

giàu chính đáng. Hội còn phối hợp tổ chức hướng dẫn ứng dụng kỹ

thuật cho 2.273 hộ nông dân, giới thiệu cây giống, con giống mới

cho nông dân, đặc biệt là các giống lúa mới năng suất cao. Trên địa

325

33.6 Page 326

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bàn xã ngày càng có nhiều nông dân sản xuất giỏi, vươn lên làm giàu

chính đáng; số hộ viên cũng tăng lên, được 1.895 người.

Đoàn Thanh niên xã thì có mô hình đoàn viên góp công làm đường

giao thông nông thôn, đã có hơn 600 lượt thanh niên đóng góp công

sức xây dựng đường giao thông nông thôn, trồng cây, đóng góp công

sức làm nhà tình thương cho các hộ nghèo. Qua các hoạt động phong

trào, Đoàn phát triển thêm được 164 đoàn viên.

Hội Cựu chiến binh xã trong nhiệm kỳ cũng phát triển thêm được

17 hội viên, nâng tổng số hội viên lên 48 người, từ 2 chi hội phát

triển thành 4 chi hội. Hội chủ yếu thực hiện nhiệm vụ chăm sóc hội

viên, giúp nhau làm kinh tế hộ gia đình để ổn định cuộc sống, vận

động hỗ trợ nhà ở cho 3 hội viên có hoàn cảnh khó khăn; tham gia

phối hợp tuyên truyền giáo dục truyền thống cho gần 3.000 lượt

thanh thiếu niên là đoàn viên và học sinh, vận động thanh niên lên

đường thực hiện nghĩa vụ quân sự, phối hợp theo chương trình liên

tịch với lực lượng Công an giáo dục 10 thanh niên phạm pháp.

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã cũng phối hợp vận động

xây dựng được 49 căn nhà tình thương. 88 gia đình thương binh

liệt sĩ, gia đình chính sách trong xã đều được quan tâm chu đáo, hỗ

trợ kịp thời khi hữu sự. Xã cũng xây tặng thêm một căn nhà tình

nghĩa, sửa chữa bốn căn nhà tình nghĩa khác với tổng kinh phí là 50

triệu đồng.

Để đáp ứng công tác quản lý Nhà nước ở cấp cơ sở, từng bước

nâng cao vai trò chức năng điều hành, cải tiến về hành chính theo

quy định mới, trong nhiệm kỳ qua đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân

326

33.7 Page 327

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

xã đã được quy hoạch, đào tạo và trẻ hóa, biên chế theo đúng luật

quy định. Qua đó địa phương đã từng bước kiện toàn bộ máy, thể

hiện tốt vai trò điều hành và quản lý, định hình phát triển các lĩnh

vực ngày càng hiệu quả. Tuy nhiên, do nhận thức và thể hiện trách

nhiệm trong đội ngũ cán bộ chưa đồng đều, chưa thực hiện hết chức

năng, trong phối hợp đôi lúc còn thiếu đồng bộ.

Đại hội cũng phân tích, thẳng thắn chỉ ra những mặt còn hạn chế

trong công tác lãnh đạo, điều hành địa phương thời gian qua. Trong

đó, nhìn chung các mô hình làm kinh tế hộ gia đình của người dân

chủ yếu là tự phát, Nhà nước chưa chủ động xây dựng kế hoạch hỗ

trợ sát với từng vùng trong xã cũng như chưa quy hoạch được vùng

sản xuất phù hợp. Dân xây dựng được tổ hợp tác kinh tế nhưng Nhà

nước hoàn toàn chưa thực hiện vai trò quản lý. Lĩnh vực thương

mại - dịch vụ hầu như chưa được quan tâm. Việc vận động xây dựng

kênh mương nội đồng chưa đạt hiệu quả vì thiếu kế hoạch cụ thể,

cán bộ vận động khoán trắng cho các ban ấp. Diện tích đất hoang

trong và ngoài đê Ông Kèo còn nhiều, xã vẫn chưa có biện pháp để

đưa vào sản xuất. Trong khi địa phương bắt đầu xuất hiện tình trạng

mua bán đất đai thì việc xem xét đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền

sử dụng đất cho người dân tiến hành rất chậm, từ đó dẫn đến mâu

thuẫn, tranh chấp đất đai khó giải quyết, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh

trật tự xã hội.

Nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, yếu kém nói trên chủ yếu là

do trình độ, năng lực của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt

vẫn còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng kịp với nhu cầu phát triển của

xã hội.

327

33.8 Page 328

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Đại hội xác định, nhiệm kỳ 2005-2010 là giai đoạn cả nước tập

trung thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, khắc phục

những hạn chế trong quản lý nền kinh tế thị trường, tiếp tục thực

hiện mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn

minh; tỉnh Đồng Nai phấn đấu năm 2010 là năm cơ bản đạt tỉnh công

nghiệp, huyện Nhơn Trạch sẽ là thành phố mới hiện đại, được đầu

tư, kiện toàn về nhiều mặt từ tổ chức bộ máy đến cơ sở hạ tầng kỹ

thuật, tổ chức điều hành quản lý... Vì vậy, xã Vĩnh Thanh phải có sự

bứt tốc tương xứng để đồng bộ với sự phát triển của đất nước, tỉnh

và huyện Nhơn Trạch. Thuận lợi của địa phương là kinh tế đang trên

đà phát triển ổn định, cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư xây dựng

theo hướng hiện đại, nhất là giao thông, điện, viễn thông; đời sống

vật chất và tinh thần người dân trong xã từng bước được nâng lên,

sự ổn định về chính trị, xã hội đi vào nề nếp; đội ngũ cán bộ trong

hệ thống chính trị của xã từng bước được củng cố theo chiều sâu, sự

lãnh đạo và sức chiến đấu của đảng viên và tổ chức đảng ngày càng

được nâng cao, hiệu quả đem lại niềm tin cho người dân, việc phát

huy quyền làm chủ của nhân dân và các tổ chức đoàn thể qua thực

hiện quy chế dân chue cơ sở đã và đang phát huy tác dụng... Tất cả

những yếu tố trên là tiền đề tốt cho việc phát triển toàn diện trong

tương lai.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi trên, địa phương vẫn còn

nhiều khó khăn: đời sống đại bộ phận dân cư còn nghèo, lao động

chưa có việc làm ổn định còn khá đông, nhất là lao động trong độ

tuổi thanh niên; đầu ra của sản phẩm nông nghiệp vẫn còn gặp khó

khăn; địa phương chưa có giải pháp cụ thể để phát triển tiểu thủ

328

33.9 Page 329

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

công nghiệp cũng như chưa có quy hoạch, bố trí sản xuất đồng bộ

trên địa bàn, còn mang tính tự phát cao; giá cả đất đai luôn biến động

dẫn đến người dân bán đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày

càng nhiều, không chỉ làm thay đổi mục đích sử dụng đất mà còn là

nguyên nhân đưa đến tình trạng tranh chấp đất đai ngày càng tăng,

gây mất tình làng nghĩa xóm; một số tệ nạn xã hội chưa được chuyển

hóa tốt, trình độ nhận thức về pháp luật và tự giác chấp hành các quy

định của Nhà nước ở một số bộ phận nhân dân còn thấp; hệ thống

chính trị thường xuyên được củng cố, kiện toàn nhưng ở các ngành

và một số ấp vẫn chưa vững chắc. Những khó khăn chủ yếu trên có

khả năng gây mất ổn định cho sự phát triển kinh tế, xã hội và cả lĩnh

vực an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã trong thời

gian tới.

Trên cơ sở định hướng của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện

Nhơn Trạch lần thứ III và các Nghị quyết chuyên đề của Đảng, căn

cứ vào tình hình thực tế của xã với thế mạnh là sản xuất nông nghiệp

và tiểu thủ công nghiệp, phương hướng mục tiêu chung của Đảng bộ

xã Vĩnh Thanh là: “Tập trung khai thác và phát huy nội lực, tranh thủ

các nguồn lực hỗ trợ đẩy mạnh đầu tư phát triển sản xuất, kết hợp với

xây dựng khu du lịch sinh thái, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng

kỹ thuật phục vụ sản xuất và đời sống người dân, quan tâm trong

lĩnh vực giáo dục - đào tạo theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại

hóa. Thực hiện đầy đủ và rộng rãi qui chế dân chủ ở cơ sở, phát huy

quyền làm chủ của nhân dân, kiện toàn tổ chức của hệ thống chính

trị, đoàn kết thực sự phấn đấu xây dựng Đảng, chính quyền, các tổ

chức chính trị xã hội ngày càng vững mạnh toàn diện.

329

33.10 Page 330

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Mục tiêu chung đến năm 2010, giá trị tổng sản phẩm quốc nội

(GDP) tăng bình quân hằng năm từ 7-8%, tổng GDP năm 2010 gấp

1,5-2 lần so với năm 2005. Cơ cấu kinh tế trong GDP, nông nghiệp

chiếm 50% (trong đó ngành chăn nuôi chiếm 70% tổng sản phẩm

nông nghiệp), công nghiệp 20%, dịch vụ chiếm 30%. Phấn đấu bình

quân đầu người đạt trên 6 triệu đồng/tháng.

Một số chỉ tiêu chủ yếu được đặt ra như sau:

- Diện tích gieo trồng hằng năm tăng 7-10% so với năm trước,

chú ý đến khâu chuyển đổi cây trồng hiệu quả cao, đến năm 2010

không còn đất hoang hóa. Đẩy mạnh chăn nuôi gia súc theo mô hình

kinh tế trang trại, nhất là chăn nuôi heo, đạt 25.000-30.000 con. Thí

điểm tiếp tục chăn nuôi các gia súc khác như dê, cừu. Tiếp tục phát

triển mô hình nuôi trồng thủy sản, ngoài ra cũng khuyến khích phát

triển nuôi các loại có giá trị kinh tế cao như ba ba, ếch. Củng cố các

tổ hợp tác kinh tế hiện có, phấn đấu đến năm 2010 xã có một hợp tác

xã quy mô lớn, các ấp ít nhất có một hợp tác xã. Tập trung phát triển

tiểu thủ công nghiệp theo hướng không ngừng cải tiến kỹ thuật, mặt

hàng sản phẩm chất lượng ngày càng nâng cao.

- Quản lý chặt chẽ việc sử dụng đất đai trong tổ chức và cá nhân,

nhất là khu quy hoạch chung và qui hoạch chi tiết. Tổ chức lại hệ

thống các chợ trên địa bàn xã cho phù hợp với quy mô dân số và phát

triển trong nhiều năm tới, xây dựng hợp tác xã đa ngành, hình thành

khu du lịch sinh thái từ 20-30 hecta ven sông và đê Ông Kèo, dần

dần phát triển theo quy mô lớn hơn.

330

34 Pages 331-340

▲back to top

34.1 Page 331

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Thu ngân sách hằng năm tăng 10-15% so với năm trước. Hoàn

thành các chỉ tiêu thu theo pháp lệnh Nhà nước.

- Các đường chính trong ấp đầu tư xây dựng theo hướng rộng, có

quy định hành lang, đặt lại các tên đường từ hương lộ 19 vào các ấp.

Mỗi ấp có một trụ sở tiếp dân. Phát triển trường học theo hướng tập

trung về điểm chính trung tâm và lầu hóa. Toàn xã không còn nhà ở

lụp xụp, nhà cấp bốn đạt tỷ lệ từ 65-70% (2.000-2.500 căn), nhà cấp

ba đạt tỷ lệ 5-7%, xây dựng dứt điểm nhà tình thương. Phấn đấu đạt

95-99% hộ sử dụng điện lưới quốc gia (3.100 hộ). 100% hộ sử dụng

nước sạch và có nhà vệ sinh.

- Đảm bảo lứa tuổi từ mẫu giáo đến tiểu học có 100% số cháu

được ra lớp đúng tuổi, không có diện bỏ học nửa chừng, đảm bảo đủ

phòng học không để tái diễn học ca ba, đảm bảo đủ giáo viên các bộ

môn và các cấp học. Tỷ lệ học sinh tiểu học tốt nghiệp đạt 98,5%,

học sinh THCS tốt nghiệp đạt 97%, đậu vào lớp 10 đạt 95%. Khám

chữa bệnh phục vụ nhân dân theo yêu cầu chung, không để xảy ra

tiêu cực. Tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên dưới 1%. Giúp 90% hộ

nghèo vượt lên thoát nghèo, đạt mức sống trung bình và khá, không

để hộ nghèo phát sinh.

- Tổ chức, củng cố tổ an ninh nhân dân với qui mô vừa (dưới 30

hộ/tổ), không có tổ chức yếu kém. Xây dựng lực lượng dân quân

đạt 3% dân số và đảm bảo chất lượng 30% là đoàn viên, 2% là đảng

viên, đảm bảo chỉ tiêu tuyển quân hằng năm.

- Xây dựng Đảng bộ cơ sở trong sạch vững mạnh với tỷ lệ phát

triển đảng viên năm sau bằng 20% tổng số đảng viên của năm trước,

331

34.2 Page 332

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

các ấp và trường học đều có chi bộ, phân loại cuối năm đều đạt

vững mạnh. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đều đạt vững mạnh

toàn diện.

Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành Đảng bộ xã Vĩnh Thanh khóa

I nhiệm kỳ 2005-2010 với 9 đồng chí1, bầu Ban Thường vụ gồm 3

đồng chí. Đồng chí Huỳnh Minh Phương tiếp tục được tín nhiệm,

bầu làm Bí thư Đảng bộ xã. Đồng chí Phạm Quốc Hợp là Phó Bí thư,

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Đồng chí Nguyễn Văn Hồng là Chủ

tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã.

III. Chuyển dịch cơ cấu sản xuất đúng hướng, phát triển kinh

tế, nâng cao đời sống văn hóa

Đại hội Đảng bộ xã Vĩnh Thanh lần thứ II nhiệm kỳ 2010-2015

diễn ra vào tháng 5.2010. Trong nhiệm kỳ qua, xã Vĩnh Thanh dưới

sự lãnh đạo của Đảng ủy xã tiếp tục đạt được nhiều thành tựu mới.

Về sản xuất nông nghiệp, tổng diện tích đưa vào sản xuất trong

5 năm là 11.260 hecta, đạt 100,04% chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đề

ra. Đây là lần đầu tiên chỉ tiêu trồng trọt của xã đạt và vượt, hàng

trăm hecta đất sản xuất bị hoang hóa trước đây được khai thác, trong

đó cây lúa đạt 96%, cây mì đạt 83,3%. Nguyên do là xã đã tích cực

vận động nhân dân đưa diện tích đất trong đê Ông Kèo đi vào sản

xuất, không để hoang hóa như những năm trước, đồng thời tăng diện

tích đất trồng cây ăn trái dọc theo sông và đê Ông Kèo lên hơn 50

hecta. Nhiều nông dân trong xã sau khi trồng thử nghiệm giống lúa

1 9 đồng chí trong Ban Chấp hành khóa I gồm: Đoàn Hữu Danh, Võ Thị Trang

Dung, Đỗ Thành Đông, Nguyễn Văn Hồng, Phạm Quốc Hợp, Lương Hữu Ích,

Huỳnh Minh Phương, Nguyễn Văn Thông, Bùi Tất Toản (theo thứ tự ABC).

332

34.3 Page 333

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

OM 2395 đạt năng suất 7-8 tấn/hecta, năng suất cao hơn giống lúa

địa phương (chỉ đạt 3,5-4 tấn/hecta), do vậy vụ mùa 2008 đã mạnh

dạn đồng loạt nhân rộng giống lúa OM 2395 trên 600 hecta. Giống

lúa OM 2395 có một số ưu điểm như: khả năng kháng bệnh rầy

nâu, bệnh đạo ôn, chịu phèn tốt, thời gian sinh trưởng chỉ từ 90-95

ngày. Ngoài ra, cây còn có lợi thế thân cây to khỏe, khó bị ngã khi

có mưa dông, đẻ nhánh nhiều, năng suất cao và trồng được tất cả các

vụ trong năm. Một số hộ nông dân ở ấp Nhất Trí còn mạnh dạn đầu

tư trồng giống lúa lai PAC 807, năng suất lên đến trên 9 tấn/hecta.

Giống lúa lai này có khả năng kháng sâu bệnh cao nên ít bị sâu bệnh,

nông dân giảm được chi phí mua thuốc trừ sâu và công phun xịt. Với

giá lúa trên thị trường khoảng 5 ngàn đồng/kg, trừ mọi chi phí nông

dân thu lãi gần 40 triệu đồng/hecta. Tuy nhiên, do lúa giống PAC

807 giá cao gấp 3 lần so với các loại khác nên nhiều nông dân Vĩnh

Thanh vẫn còn ngần ngại, chưa mạnh dạn đầu tư chuyển đổi.

Đối với các vườn điều giống cũ đã già cỗi, địa phương vận động

người dân thay thế bằng điều giống mới cho năng suất cao, tăng

thêm diện tích điều giống mới ở các vùng đất phía bắc lộ 19 từ ấp

Thành Công đến ấp Đoàn Kết khoảng 150 hecta, nâng tổng diện tích

cây điều trên địa bàn đạt đến gần 400 hecta. Tại những vùng nhiễm

mặn không sản xuất nông nghiệp được, xã khuyến khích người dân

trồng tràm xen lẫn cây gỗ lớn.

Địa phương cũng liên hệ các ngành chức năng cấp huyện tổ chức

khảo sát và quy hoạch lại diện tích nông nghiệp trên toàn xã theo

định hướng phát triển chung trong vùng kinh tế, từ đó vận động nhân

dân đầu tư phát triển theo quy hoạch, phù hợp với xu thế trước mắt

333

34.4 Page 334

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

cũng như lâu dài. Bên cạnh đó, vận động nhân dân đóng góp để xây

dựng hoàn chỉnh các tuyến kênh nội đồng và thiết kế bờ vùng, bờ

thửa để cải tạo đất, quản lý và sử dụng hệ thống thủy lợi đạt hiệu quả

cao nhất.

Lĩnh vực chăn nuôi của xã được duy trì ổn định với tổng số lượng

đàn heo, bò, gia cầm không thay đổi dù cũng có những thời điểm

tăng, giảm thất thường do dịch bệnh, do giá cả lên xuống. Cụ thể,

tổng đàn heo vẫn duy trì khoảng 25.000 con, nhưng phần lớn đạt đến

quy mô trang trại và tập trung vào khu quy hoạch, đàn trâu bò giữ

mức 400-500 con. Ở mảng nuôi trồng thủy sản tiếp tục có xu hướng

tăng mạnh. Đã có 30 hộ dân khai thác trên 80 hecta diện tích mặt

nước ngoài đê Ông Kèo để nuôi cá, tôm theo hình thức quảng canh

đạt hiệu quả cao, dự kiến sẽ còn tăng nhanh trong thời gian tới. Để

bảo vệ môi trường sinh thái, bên cạnh việc quản lý tốt việc khai thác

nguồn thủy sản, địa phương còn vận động, xử lý nghiêm các hình

thức dùng thuốc, hóa chất, điện, xung điện và các phương thức gây

hại khác trong đánh bắt thủy sản.

Lĩnh vực tài nguyên môi trường cũng đạt nhiều tiến bộ. Xã đã

phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành đo vẽ lại bản đồ hiện

trạng đất trên địa bàn, đề nghị huyện xét cấp giấy chứng nhận quyền

sử dụng đất cho gần 4.000 hộ dân với trên 10.000 thửa đất. Do xã

Vĩnh Thanh có 11 dự án sẽ triển khai với diện tích dự kiến thu hồi

lên đến 1.000 hecta nên địa phương đã thống kê hiện trạng đất các

công trình một cách kịp thời, xác định diện tích phục vụ cho công

tác bồi thường, giải quyết các tranh chấp đất đai trong dân, hạn chế

mâu thuẫn xã hội. Thực hiện Nghị quyết về môi trường, các ngành,

334

34.5 Page 335

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đoàn thể thường xuyên phát động hưởng ứng phong trào vệ sinh môi

trường trong thôn xóm, các ấp, như phát hoang cây cỏ, thu gom rác

thải, vận động nhân dân đặt cống thoát nước, nạo vét kênh mương,

vận động các hộ chăn nuôi xử lý nước thải... nên giảm thiểu được

tình trạng ô nhiễm vệ sinh môi trường trong khu dân cư. Đối với

những hộ chăn nuôi heo gia đình để cải thiện đời sống (từ 10-20

con), địa phương vận động nâng cấp chuồng trại kết hợp với sử dụng

hầm biogas để giảm thiểu ô nhiễm. Những hộ chăn nuôi quy mô

nhiều hơn phải bố trí ở những vùng xa khu dân cư hoặc vào khu quy

hoạch vùng chăn nuôi tập trung.

Tiếp tục thực hiện phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng

làm”, 5 năm qua xã vận động gần 1,5 tỷ đồng (bình quân đạt gần 300

triệu đồng/năm) để tu sửa, đắp đất và trải đá, sỏi trên 13km đường

giao thông nông thôn, nhựa hóa hơn 1km đường, đạt chỉ tiêu 125%

so với Nghị quyết. Song song đó, các đường chính trong ấp đều có

hệ thống mương, cống ngầm để thoát nước. Năm 2009, để chuẩn

bị xây dựng xã đạt chuẩn quốc gia về y tế, từ nguồn ngân sách của

huyện, xã đầu tư xây mới Trạm Y tế ở ấp Thanh Minh, gồm một trệt

một lầu, có 14 phòng chức năng, đến năm 2010 thì hoàn công. Bên

cạnh đó, xã xây dựng trường học, văn phòng ấp, mở rộng lộ 19... với

tổng kinh phí hơn 26,6 tỷ đồng. Địa phương cũng thực hiện thêm

5km đường dây điện hạ thế, nâng tổng số hộ sự dụng điện lên gần

4.000 hộ, đạt tỷ lệ 97% tổng số hộ trong xã sử dụng lưới điện quốc

gia, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện sinh hoạt trong dân. Từ những

hoạt động này, bộ mặt của xã ngày càng khang trang, tạo sự phấn

khởi cho người dân địa phương.

335

34.6 Page 336

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Góp phần thiết thực cho sự phát triển kinh tế địa phương, trong

nhiệm kỳ qua với sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng, đã có 3.097

lượt hộ gia đình được vay vốn làm ăn với tổng giá trị trên 30 tỷ đồng.

Ngân hàng Chính sách xã hội huyện cũng giải quyết cho 1.062 hộ

nghèo, hộ cận nghèo, hộ khó khăn vay ưu đãi gần 2 tỷ đồng để làm

kinh tế hộ gia đình. Xã có 244 hộ làm nghề dịch vụ, trong đó làm

dịch vụ mua bán, gia công loại 1 có 142 hộ

Trong 5 năm xã xây dựng thêm 35 phòng học mới. Trong đó,

ngày 30.5.2006, Công ty Cargill Việt Nam khánh thành và bàn giao

công trình Trường Mẫu giáo Vĩnh Thanh II trị giá khoảng 400 triệu

đồng với quy mô gồm 3 phòng học và công trình phụ, đáp ứng nhu

cầu học và chơi của 120 trẻ em trong độ tuổi từ 4-6 tuổi của địa

phương. Xã cũng xây dựng một Trung tâm học tập cộng đồng, một

điểm thông tin khoa học công nghệ, tất cả đều hoạt động tốt. Ở lĩnh

vực y tế, Trạm Y tế mới do xã đầu tư xây dựng mới, hoàn thành

vào năm 2010 đã có được y sĩ làm việc do Trung tâm y tế huyện cử

xuống theo quy định, hằng năm đội ngũ y sĩ, y tá, nữ hộ sinh khám

chữa bệnh cho hơn 4.000 lượt người. Công tác tiêm chủng cho trẻ

em và phụ nữ có thai đều đạt chỉ tiêu. Song song với công tác khám

và điều trị bệnh, Trạm Y tế xã còn phối hợp tuyên truyền về vệ sinh

phòng bệnh, tổ chức khảo sát vệ sinh thực phẩm, môi trường sống,

quản lý các điểm bán thuốc tư nhân trên địa bàn. Tỷ lệ tăng dân số

giảm xuống còn 1,1% (Nghị quyết là dưới 1%). Năm 2013, xã Vĩnh

thanh đạt chuẩn quốc gia về y tế.

Thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo, xã đã quan tâm xem

xét đề nghị cho các hộ nghèo vay vốn sản xuất, làm dịch vụ từ nhiều

336

34.7 Page 337

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

nguồn cũng như hỗ trợ phương án làm kinh tế hộ gia đình. Kết quả,

trong nhiệm kỳ đã có trên 500 hộ vượt nghèo, hiện chỉ còn 96 hộ

nghèo (theo chuẩn mới) chiếm tỷ lệ 3% số hộ toàn xã, đạt 83,9%

chỉ tiêu Nghị quyết; vận động xây dựng, sửa chữa 49 căn nhà tình

thương với tổng khinh phí trên 300 triệu đồng, đáp ứng nhu cầu về

nhà ở cho những hộ thật sự khó khăn.

Với chính sách Đền ơn đáp nghĩa, ngoài nhiệm vụ đảm bảo cấp

phát, trợ cấp cho 78 đối tượng chính sách (giảm 10 đối tượng so với

nhiệm kỳ trước) đầy đủ, kịp thời, tổ chức thăm viếng vào các dịp lễ

tết, xã còn vận động nhân dân đóng góp xây dựng hai nhà bia liệt sĩ

ở ấp Thanh Minh và ấp Chính Nghĩa với giá trị trên 100 triệu đồng;

vận động xây dựng một căn nhà tình nghĩa, sửa chữa bốn căn nhà

tình nghĩa khác với tổng kinh phí 50 triệu đồng.

Ở lĩnh vực an ninh chính trị, trật tự xã hội, nhiệm kỳ qua tuy còn

diễn ra những vụ việc phức tạp nhưng về cơ bản vẫn được giữ vững.

Đáng chú ý, ngày 21.5.2006 trên địa bàn xã xảy ra vụ việc “nước

thánh chữa bệnh” ở Đan viện Thánh mẫu Khiết Tâm. Trước đó trong

quá trình tu sửa đan viện, ở hòn non bộ nhân tạo có dòng nước rỉ ra,

một số phần tử đã loan tin đây là nước thánh trị bách bệnh, dẫn đến

mỗi ngày có hàng trăm người tụ tập xin “nước thánh”, không chỉ

truyền bá mê tín dị đoan mà còn gây tình trạng mất an ninh trật tự.

Địa phương phải vận động người có trách nhiệm trong đan viện giải

thích rõ nước rỉ ra từ hòn non bộ chỉ là do rò rỉ từ ống dẫn nước bên

trong, đồng thời liên hệ Sở Y tế lấy mẫu nước đưa đi kiểm nghiệm,

xác định đó chỉ là nước bình thường, thậm chí còn mất vệ sinh do bị

nhiễm khuẩn. Thế nhưng vụ “nước thành chữa bách bệnh” vẫn diễn

337

34.8 Page 338

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

ra hàng mấy tháng trời do người dân từ nơi khác, chủ yếu là từ Thành

phố Hồ Chí Minh kéo đến rất đông, phải tuyên truyền, giải thích, vận

động mãi đến cuối tháng 10.2006 mới lắng xuống. Trước đó, ngày

23.9.1999, tại khu đồi Chuối, ấp Thanh Thọ 3, xã Phú Lâm (huyện

Tân Phú) có tin đồn “Đức Mẹ hiện hình”. Đến ngày 15.10.1999, tại

giáo xứ Long Thuận ở xã Tây Hòa (huyện Trảng Bom) lại có tin đồn

“Đức Mẹ khóc”. Tiếp đó, vào ngày 1.3.2002, tại giáo xứ Hòa Bình

(TP.Biên Hòa) tin đồn loan đi rất nhanh là “Đức Mẹ khóc”. Ngày

16.5.2006, tại giáo xứ Ngọc Đồng (TP.Biên Hòa) có đông người kéo

đến xem “nước thánh Chúa ban”, và sau đó 5 ngày là đến vụ “nước

thánh trị bách bệnh” ở Vĩnh Thanh. Điều này cho thấy vụ việc ở

Vĩnh Thanh cũng nằm trong chuỗi tung tin mê tín dị đoan nhằm gây

mất an ninh trật tự, hoặc có ý đồ trục lợi của kẻ xấu.

Về công tác xây dựng Đảng, trong nhiệm kỳ đã phát triển thêm 60

đảng viên mới, nâng tổng số đảng viên thuộc Đảng bộ lên 91 (giảm 7

đảng viên do qua đời, chuyển công tác khác), tạo nguồn các tổ trung

kiên 59 đối tượng. Đảng bộ cơ sở có 16 chi bộ trực thuộc. Nhiều cán

bộ theo đạo Công giáo đã lần lượt đứng vào hàng ngũ Đảng như:

Nguyễn Văn Thiện1, Nguyễn Thế Phúc2, Nguyễn Văn Bốn3... Điều

này đã mang đến không khí mới, nhận thức mới cho cán bộ, người

dân xứ đạo. Linh mục Nguyễn Đình Luận, Chánh xứ giáo xứ Bắc

Thần bày tỏ: “Lâu nay tôi cũng như bà con giáo dân đều cho rằng

người có đạo Công giáo không được kết nạp vào Đảng. Nay nghe

1 Cán bộ địa chính xã, sau là Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã.

2 Cán bộ tư pháp xã, sau là Trưởng ban thanh tra.

3 Trưởng ấp Vĩnh Cửu.

338

34.9 Page 339

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

được có một số giáo dân như ông Thiện, ông Phúc được vào Đảng,

tôi mới biết rằng Đảng không có kỳ thị người Công giáo, vào Đảng

không phải bỏ đạo”. Từ quý III-2006, xã Vĩnh Thanh đã xóa tình

trạng “ấp trắng”, ấp không có đảng viên.

Trong hoạt động của các tổ chức đảng, chi bộ và Đảng ủy đều có

xây dựng quy chế, đảm bảo nội dung trong sinh hoạt Đảng về thực

hiện nguyên tắc Đảng và thực hiện thường xuyên phê bình, tự phê

bình; tỷ lệ đảng viên sinh hoạt hằng năm đạt 98% trở lên. Đảng ủy tổ

chức kiểm tra, giám sát thường xuyên đối với đảng viên và các chi

bộ về chấp hành nguyên tắc sinh hoạt Đảng, thực hiện nhiệm vụ theo

Điều lệ, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng. Công tác thu, chi, sử dụng tài

chính Đảng thực hiện đúng quy định. Chất lượng tổ chức đảng đánh

giá 5 năm liền đều đạt loại trong sạch vững mạnh. Về đảng viên,

hằng năm đạt loại xuất sắc chiếm tỷ lệ từ 7-8%, loại hoàn thành tốt

nhiệm vụ từ 75-80%, số còn lại đều đạt loại hoàn thành nhiệm vụ.

Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ cũng có một đảng viên bị kỷ luật với hình

thức cảnh cáo.

Về thực hiện Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo

đức Hồ Chí Minh, thực hiện quán triệt Chỉ thị số 06-CT/TW ngày

7.11.2006 của Bộ Chính trị (Khóa X), có 98% cán bộ, đảng viên học

tập, nghiên cứu các chuyên đề, 70% đoàn viên, hộ viên, nhân dân

tham gia học tập. Tất cả cán bộ, đảng viên đều viết bài thu hoạch

và phương hướng rèn luyện các chi bộ, cơ quan, đoàn thể, ấp đều

xây dựng quy chuẩn đạo đức lối sống của cán bộ. Đã tổ chức nhiều

hội thi kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong cán bộ,

đảng viên, giáo viên, đoàn viên, hội viên và quần chúng nhân dân,

339

34.10 Page 340

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

đồng bào có đạo, thu hút nhiều thí sinh tham dự. Qua đó, Đảng ủy

cũng thực hiện nhiều mô hình: Viết nhật ký mỗi ngày làm việc tốt

phục vụ nhân dân; mô hình 3 đúng: đúng chủ trương, đúng pháp luật,

đúng thời gian; mô hình xanh sạch đẹp, mô hình nêu gương... Nhìn

chung, Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ

Chí Minh đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành

động, đẩy mạnh phong trào công tác, học tập, lao động sản xuất tại

địa phương và nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ trong nhân dân.

Về phương thức lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ

luôn nêu cao về quan điểm lập trường tư tưởng vững vàng, kiên định

mục tiêu lý tưởng của Đảng, tin tưởng vào sự nghiệp đổi mới của

Đảng; có năng lực lãnh đạo, nghiệp vụ chuyên môn cao, có ý thức tổ

chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm cao, làm việc sâu sát với cơ sở,

có đạo đức lối sống lành mạnh, thực hiện tốt các quy định của Trung

ương về những điều đảng viên không được làm, chấp hành tốt pháp

lệnh công chức.

Thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, làm việc theo quy

chế, ngay sau Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2005-2010, Ban Chấp hành

Đảng bộ xây dựng quy chế tổ chức và làm việc, xác định chức năng

nhiệm vụ của Ban Chấp hành và từng đồng chí, xây dựng mối liên hệ

của Đảng ủy với các chi bộ trực thuộc, các đoàn thể. Ban Chấp hành

(9 đồng chí), Ban Thường vụ (3 đồng chí) đều thực hiện họp định kỳ

theo quy định và đột xuất theo yêu cầu công tác, trong sinh hoạt thực

hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, mọi việc đều được thảo

luận và quyết định theo nguyên tắc phục tùng đa số. Trong chỉ đạo

điều hành có chú trọng xây dựng kế hoạch cụ thể, xác định trọng tâm

340

35 Pages 341-350

▲back to top

35.1 Page 341

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

trọng điểm và tập trung thực hiện kế hoạch đạt hiệu quả cao, có coi

trọng chỉ đạo để rút kinh nghiệm trước khi triển khai ra diện rộng.

Đại hội cũng tập trung phân tích, chỉ ra những hạn chế, yếu kém

còn tồn tại, như:

- Nhìn chung, các mô hình làm kinh tế hộ gia đình chủ yếu còn

mang tính tự phát, Nhà nước chưa chủ động có sự chỉ đạo, định

hướng, chưa xây dựng kế hoạch hỗ trợ kịp thời, trong lãnh đạo còn

mang tính chung chung. Diện tích đất hoang trong và ngoài đê Ông

Kèo vẫn còn nhiều, chưa tận dụng hết ưu thế về đất đai của của

địa phương. Cơ cấu kinh tế của xã vẫn còn nặng về sản xuất nông

nghiệp, chiếm đến 75%, các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ còn đạt

thấp. Thủ tục cấp giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất hoặc chuyển

nhượng Quyền sử dụng đất còn gây nhiều phiền hà cho người dân.

Lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai vẫn chưa thực hiện chặt chẽ,

quản lý về xây dựng cơ bản còn bị buông lỏng, quản lý sử dụng điện

trong khu dân cư còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm đối với tính mạng, tài

sản của người dân.

- Công tác chăm lo đời sống tinh thần của người dân còn hạn chế,

chưa có tụ điểm để nhân dân, nhất là thanh niên giải trí lành mạnh;

quản lý các điểm karaoke còn lỏng lẻo. Trong xây dựng nông thôn

mới, việc xây dựng các tuyến đường ấp xanh - sạch - đẹp còn mang

tính tự phát, chưa thành phong trào. Người dân ngoài nghề làm nông,

còn lại phần lớn lao động chưa có việc làm ổn định, tỷ lệ lao động

nhàn rỗi còn cao.

341

35.2 Page 342

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Hoạt động của các tổ nhân dân, đội dân phòng, lực lượng dân

quân xã chưa thật sự mạnh, chất lượng chưa đồng đều, thiếu chiều

sâu, phối hợp thiếu đồng bộ; đội ngũ cán bộ ấp đôi chỗ còn yếu nên

chưa thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ. Việc giải quyết các mâu

thuẫn, tranh chấp trong dân còn chậm, kéo dài gây phiền hà cho

người dân.

- Chất lượng điều hành, quản lý của Nhà nước chưa chặt chẽ, hoạt

động chưa đảm bảo quy chế đề ra, chưa đảm bảo luật tổ chức của

Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân về chức năng nhiệm vụ của

Nhà nước cấp cơ sở, chưa có quyết định nào mang tính tập thể để

nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Vai trò phối kết hợp giữa

Mặt trận và các đoàn thể chưa được phát huy hiệu quả, nội dung và

hình thức hoạt động còn nhiều lúng túng, thiếu chủ động, mang nặng

tính hình thức và hành chính hóa, chưa tạo được phong trào tiêu biểu

điển hình.

- Công tác xây dựng Đảng còn nhiều hạn chế, thiếu sót trên cả 3

mặt, nhất là lĩnh vực chính trị tư tưởng trong cán bộ đảng viên chưa

thật sự đi vào chiều sâu.

Các hạn chế, tồn tại trên đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng

hoạt động của hệ thống chính trị, mức hoàn thành nhiệm vụ ở địa

phương các năm qua đạt không cao, chưa đáp ứng mong muốn của

toàn thể cán bộ, nhân dân. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu vẫn là do

trình độ, năng lực cán bộ, đảng viên còn yếu, chưa đáp ứng nhu cầu

xã hội trong tình hình mới, còn tư tưởng ỷ lại; việc thực hiện vai trò

kiểm tra của cấp ủy trong quản lý đảng viên về chấp hành Điều lệ

Đảng, chấp hành nghị quyết còn lỏng lẻo, chưa nhắc nhở, chấn chỉnh

342

35.3 Page 343

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

kịp thời các biểu hiện tiêu cực nên còn xảy ra trường hợp phải xử lý

kỷ luật đảng viên; cán bộ, đảng viên còn thiếu tinh thần đấu tranh

xây dựng do tâm lý sợ bị cô lập, còn biểu hiện “bằng mặt không bằng

lòng”, xem nhẹ việc phê bình và tự phê bình...

Từ những thực tế trên, Đảng ủy rút ra những bài học kinh nghiệm

sâu sắc, trong đó vai trò điều hành, quản lý của Nhà nước phải bám

nhiệm vụ chính trị của Đảng theo từng giai đoạn, phải gương mẫu

trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để

không ngừng nâng cao trình độ, năng lực, kiến thức, góp phần nâng

cao sự lãnh đạo của Đảng, sức chiến đấu của Đảng bộ. Phải thật

sự coi trọng việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân qua thực

hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, không ngừng củng cố và nâng cao sự

nghiệp đoàn kết toàn dân tộc, sự thống nhất trong tư tưởng và hành

động về sự nghiệp đổi mới của cán bộ đảng viên và quần chúng nhân

dân. Luôn xác định công tác xây dựng Đảng là then chốt, không

ngừng củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị, xây dựng Đảng bộ ngày

càng vững mạnh, thường xuyên thực hiện nguyên tắc tự phê bình và

phê bình trong Đảng, quan tâm đến công tác phát triển Đảng và bồi

dưỡng lý luận chính trị cho đảng viên.

Đại biểu tham dự Đại hội thống nhất, trên cơ sở định hướng của

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Nhơn Trạch lần III và các nghị

quyết chuyên đề của Đảng, chủ trương, chính sách, hướng dẫn của

Đảng và Nhà nước cấp trên cũng như căn cứ vào tình hình thực tế

của xã Vĩnh Thanh với thế mạnh là sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ

công nghiệp, phương hướng, mục tiêu của Đảng bộ trong nhiệm kỳ

2010-2015 là: Tập trung khai thác và phát huy nội lực, tranh thủ các

343

35.4 Page 344

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

nguồn lực hỗ trợ đẩy mạnh đầu tư phát triển sản xuất, kết hợp với

xây dựng khu du lịch sinh thái, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng

kỹ thuật phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân, quan tâm trong lĩnh

vực giáo dục đào tạo theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa;

không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân

để xây dựng ấp, xã văn hóa và an toàn; thực hiện đầy đủ và rộng

rãi quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân,

kiện toàn tổ chức của hệ thống chính trị, đoàn kết thực sự phấn đấu

xây dựng Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị xã hội ngày càng

vững mạnh toàn diện.

Đến năm 2015 xã cần đạt các mục tiêu cơ bản là: Cơ cấu kinh tế

trong GDPR: nông nghiệp chiếm 40% (trong đó ngành chăn nuôi

chiếm 70% trong tổng sản phẩm nông nghiệp), công nghiệp chiếm

25%, dịch vụ chiếm 35%. Phấn đấu bình quân đầu người đạt trên 15

triệu đồng/năm.

Trong đó:

- Diện tích gieo trồng cây hằng năm tiếp tục đạt chỉ tiêu, chú ý đến

khâu chuyển đổi cây trồng có hiệu quả cao, đến năm 2015 không còn

đất hoang hóa. Chăn nuôi gia súc, nhất là đàn heo với quy mô ngày

càng lớn, tiếp tục đạt 25.000 con theo kinh tế trang trại, thí điểm phát

triển chăn nuôi các gia súc khác như: dê, cừu; tiếp tục phát triển nuôi

trồng thủy sản ở các vùng phù hợp, ngoài ra có thể phát triển nuôi

loại có giá trị kinh tế cao như: ếch, ba ba...

- Tập trung phát triển tiểu thủ công nghiệp theo hướng không

ngừng cải tiến kỹ thuật và mặt hàng, chất lượng sản phẩm ngày càng

344

35.5 Page 345

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

nâng cao. Quản lý chặt chẽ việc sử dụng đất đai trong tổ chức và cá

nhân, nhất là khu quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết. Hình thành

khu du lịch sinh thái từ 20-30 hecta ven sông và đê Ông Kèo, dần

dần phát triển quy mô lớn hơn, thu hút du khách.

- Thu ngân sách hằng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu, huy động vào

ngân sách Nhà nước tăng từ 10-15% so với năm trước. Hoàn thành

các chỉ tiêu thu theo pháp lệnh nghĩa vụ công ích. Vận động thu,

đóng góp từ nhân dân theo các chủ trương xã hội hóa hằng năm đều

đạt theo bình quân hộ gia đình và người, như xã hội hóa giao thông

nông thôn, giáo dục, văn hóa - thể thao, quỹ Đền ơn đáp nghĩa, an

ninh quốc phòng, chống thiên tai, quỹ khuyến học. Tổ chức lại hệ

thống các chợ trên địa bàn cho phù hợp với quy mô dân số và phát

triển trong nhiều năm tới; xây dựng hợp tác xã đa ngành với số vốn

trên 50 triệu đồng, củng cố các hợp tác xã hiện có, phấn đấu đến năm

2015 xã có một tổ hợp tác xã quy mô lớn, các ấp có ít nhất một hợp

tác xã.

- Đảm bảo trẻ em lứa tuổi từ mẫu giáo đến tiểu học ra lớp đạt

100%, không có diện bỏ học nửa chừng; đảm bảo đủ phòng học, học

sinh không phải học ca ba; có đủ giáo viên ở các bộ môn và các cấp

học; các trường đều đạt chuẩn quốc gia. Tỷ lệ học sinh tiểu học tốt

nghiệp đạt 99%, học sinh trung học cơ sở tốt nghiệp đạt 95%.

- Khám chữa bệnh phục vụ nhân dân theo yêu cầu chung, không

xảy ra tiêu cực và sự cố gây hậu quả xấu. 100% hộ sử dụng nước

sạch và có nhà vệ sinh. Phát triển dân số tự nhiên đạt dưới 1%.

345

35.6 Page 346

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Các đường chính trong ấp được đầu tư xây dựng theo hướng

rộng, có quy định về hành lang, đặt lại các tên đường từ hương lộ 19

vào các ấp. Thực hiện tốt vệ sinh môi trường tại các hộ chăn nuôi gia

đình, các khu dân cư. Xây dựng mỗi ấp đều có đội văn nghệ, thể thao

và tuyển chọn thành lập đội cấp xã. Đạt xã văn hóa và an toàn trật tự,

có 9/10 ấp đạt ấp văn hóa và an toàn, không có tệ nạn xã hội, nhất là

ma túy và mại dâm. Giúp 90% hộ nghèo vượt lên trung bình và khá,

không để phát sinh hộ nghèo mới, không có tình trạng thất nghiệp.

- Tổ chức củng cố các tổ an ninh nhân dân với quy mô vừa (dưới

30 hộ/tổ) và không còn tổ yếu kém. Xây dựng lực lượng dân quân

đạt 3% dân số và đảm bảo chất lượng 30% là đoàn viên, 2% là đảng

viên; đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu tuyển quân hằng năm. Tổ chức

tuyên truyền và phổ biến pháp luật cho nhân dân bằng nhiều hình

thức, không để tồn đọng và vi phạm pháp luật trong giải quyết các

tranh chấp, khiếu nại.

- Xây dựng Đảng bộ cơ sở trong sạch, vững mạnh với tỷ lệ phát

triển đảng viên năm sau bằng 10% của tổng số đảng viên năm trước;

các ấp và trường học đều có chi bộ, phân loại cuối năm đều đạt vững

mạnh. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đều đạt vững mạnh toàn

diện, tỷ lệ tập hợp quần chúng vào tổ chức đạt 75%. Hoạt động của

Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân xã đảm bảo đúng quy chế và

đạt vững mạnh, hoạt động của Ủy ban nhân dân và các ngành thuộc

Nhà nước đạt vững mạnh.

Đại hội cũng nhất trí về các giải pháp hoàn thành nhiệm vụ

như sau:

346

35.7 Page 347

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Tiếp tục phát triển sản xuất nông lâm nghiệp theo quy hoạch và

định hướng chung. Thực hiện đạt yêu cầu đề án xây dựng nông thôn

mới, kinh tế nông nghiệp đô thị, vận động và hướng dẫn nhân dân

phát triển cây trồng, vật nuôi hiệu quả.

- Diện tích gieo trồng từng vụ, từng năm trên từng loại cây trồng

hằng năm đều đạt diện tích và năng suất. Nhanh chóng đưa diện tích

đất trong đê Ông Kèo đi vào sản xuất, không còn tình trạng bỏ đất

hoang. Tiếp tục duy trì khu vườn cây ăn trái ven sông và ven đê đạt

từ 20-30 hecta theo hướng du lịch sinh thái vườn, phấn đấu hằng

năm đều tăng từ 10-20 hecta đối với loại hình sản xuất này. Với các

vùng đất không quy hoạch xây dựng khu dân cư và công nghiệp,

khuyến khích người dân trồng cây lâu năm. Duy trì diện tích rừng

hiện có, nhanh chóng vận động nhân đầu tư trồng cây gây rừng ở

các vùng trồng rừng trước đây. Năm 2015 phấn đấu trồng tập trung

và phân tán trong toàn xã có tỷ lệ từ 5-10% tổng diện tích, trong đó

trồng xen cây gỗ lớn ở những khu vực không sản xuất nông nghiệp

được và ở những nơi công cộng. Ngoài các dự án được phê duyệt,

với diện tích đất nông nghiệp còn lại xã sẽ liên hệ với các ngành chức

năng của huyện tổ chức khảo sát, quy hoạch lại theo định hướng phát

triển chung trong vùng kinh tế, từ đó lãnh đạo vận động nhân dân

đầu tư phát triển theo quy hoạch phù hợp với xu thế phát triển trước

mắt cũng như lâu dài. Bố trí cây trồng vật nuôi kết hợp với bố trí dân

cư, nâng cấp mở rộng giao thông nông thôn gắn với giao thông đồng

ruộng để phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Từng thời điểm, xã

sẽ liên hệ với huyện mở các lớp tập huấn hoặc tổ chức đi thực tế để

tham quan học hỏi những kinh nghiệm trong sản xuất, không ngừng

347

35.8 Page 348

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

áp dụng các giải pháp khoa học - kỹ thuật hiện đại vào quá trình sản

xuất. Chú ý đến thị hiếu và nhu cầu tiêu thụ của thị trường để đưa cây

trồng phù hợp và có hiệu quả kinh tế cao, dần dần tiến đến phát triển

vùng chuyên canh như: cây ăn trái, kết hợp du lịch sinh thái, vùng

nguyên liệu điều, mía đường, mì, vùng cây công nghiệp, vùng trồng

rau xanh sạch, vùng trồng rừng tập trung...

- Tiếp tục phát triển chăn nuôi gia súc và đại gia súc, tận dụng

diện tích mặt nước và đất phù hợp để không ngừng đẩy mạnh nuôi

thủy sản có giá trị kinh tế cao, từ đó dần trở thành ngành sản xuất

chính phục vụ trong nước và xuất khẩu. Sau khi bố trí lại đất sản xuất

đối với khu vực ngoài đê, vùng còn ảnh hưởng mặn, khuyến khích

nhân dân đầu tư để nuôi tôm, cá tự nhiên đến bán công nghiệp ở diện

rộng hơn, quản lý tốt việc khai thác nguồn thủy sản, xử lý nghiêm

các hình thức dùng thuốc, hóa chất, xung điện và các hình thức nguy

hại khác để đánh bắt.

Đặc biệt chú ý đến nghề chăn nuôi heo truyền thống của người

dân địa phương, phấn đấu đàn heo đạt từ 20.000-25.000 con, trong

đó có từ 5.000-6.000 con nái sinh sản, tập trung thành vùng chuyên

chăn nuôi heo. Vận động từng hộ tùy điều kiện phát triển đại gia súc,

chú ý đến trâu, bò sinh sản và lấy sữa. Nuôi thí điểm và phát triển

một số vật nuôi khác phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu của xã.

Những hộ có điều kiện phát triển cần đầu tư vốn để nâng cấp chuồng

trại và kết hợp sử dụng hầm biogas, không để ô nhiễm môi trường.

Những hộ chăn nuôi quy mô lớn phải bố trí ở vùng xa dân cư theo

quy định của huyện. Tiêm phòng, kiểm tra định kỳ và cải tạo giống

là khâu cần đặc biệt quan tâm, vận động nhân dân không sử dụng con

348

35.9 Page 349

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

giống từ nơi khác đến mà không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Kịp thời phát

hiện và có xử lý thích đáng khi có hiện tượng bệnh xảy ra, không để

trở thành dịch và lây lan trên diện rộng.

- Về sản xuất tiểu thủ công nghiệp, những hộ sản xuất, gia công

các mặt hàng dân dụng và thực phẩm tiêu dùng như: bánh, kẹo, bún,

mì... thì vận động đầu tư nâng cao, cải tiến quy trình công nghệ sản

xuất với quy mô nhỏ và vừa, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm,

nâng cao chất lượng hàng hóa để tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

Vận động hộ sản xuất gia đình có điều kiện tham gia đầu tư vào khu

tiểu thủ công nghiệp của huyện. Kêu gọi đầu tư trên địa bàn xã để

giải quyết lao động chưa có việc làm.

- Khai thác tiềm năng về vốn và sức đóng góp của người dân để

nâng cấp các đường giao thông trong ấp, liên ấp, xây dựng các đề án

trải nhựa hoặc trải sỏi, đá ở những đường chính của ấp, tiến đến năm

2015 các đường chính trong ấp đều được nhựa hóa, bê tông. Song

song đó, giải quyết tốt hệ thống mương thoát nước cặp hương lộ 19

để giải quyết nước thải sinh hoạt và chống ngập úng vào mùa mưa.

Các đường chính trong ấp đều có hệ thống mương hoặc đặt hệ thống

cống ngầm để dẫn thoát nước mùa mưa và nước bẩn.

- Tính toán nhu cầu trước mắt và lâu dài để đề nghị huyện xây

dựng các trường học đảm bảo nhu cầu cho các cấp lớp: mẫu giáo,

tiểu học, trung học cơ sở, dần dần xin thanh lý các cơ sở xuống cấp

để tập trung xây dựng các trường học theo cụm ấp và kiên cố hóa

khang trang dần các cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy. Phấn đấu

trẻ em trong độ tuổi phải được đến trường ở các cấp học, thực hiện

phổ cập cấp III bằng nhiều hình thức cho số thanh thiếu niên không

349

35.10 Page 350

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

có điều kiện đến lớp phổ thông. Phát huy hiệu quả của Trung tâm

học tập cộng đồng xã và điểm thông tin khoa học công nghệ để phục

vụ công tác giáo dục và tiếp cận thông tin của nhân dân. Thường

xuyên cùng hội khuyến học của xã, ấp làm tốt nhiệm vụ khuyến học,

khuyến tài.

Vận động nhân dân thực hiện tốt công tác kế hoạch hóa gia đình,

phấn đấu hằng năm tỷ lệ tăng dân số tự nhiên không quá 1%. Tiếp

tục đề nghị xây dựng trụ sở làm việc của các ấp còn lại, một số công

trình văn hóa, thể thao, thư viện để phục vụ giải trí, vui chơi trong

nhân dân và thanh thiếu niên. Xây dựng mỗi ấp một trạm thông tin,

các ấp đều có người phụ trách lĩnh vực văn hóa là phó ban chủ nhiệm

của ấp văn hóa. Nhân các ngày lễ, tết tổ chức các buổi giao lưu và

biểu diễn văn nghệ, thể thao ở các ấp, tiến đến cấp xã để chọn ra

những tài năng, hình thành đội văn nghệ, thể thao không chuyên của

xã để phục vụ nhu cầu của người dân; tổ chức các đội bóng chuyền,

bóng đá trong thanh niên; vận động người dân, nhất là người cao tuổi

thực hiện thể dục buổi sáng, hình thành câu lạc bộ dưỡng sinh để rèn

luyện thân thể. Mỗi ấp từ quỹ đất công chọn ra nơi vui chơi cho ấp,

tổ chức 1-2 sân bóng đá cấp xã. Năm 2012 phấn đấu xây dựng thư

viện xã.

- Rà soát lại các hộ thuộc diện hộ nghèo để có hướng giúp đỡ vượt

nghèo. Phấn đấu đến năm 2015 chỉ còn 1-2% hộ nghèo theo chuẩn

mới. Hằng năm vận động nhân dân giúp đỡ các hộ khó khăn về nhà

ở. Tạo điều kiện giúp đỡ thanh niên, nhất là thanh niện thuộc diện

hộ nghèo có việc làm ổn định tại các công ty, xí nghiệp để góp phần

tăng thu nhập, nâng cao mức sống gia đình, giảm tỷ lệ thất nghiệp.

350

36 Pages 351-360

▲back to top

36.1 Page 351

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Về an ninh quốc phòng, tăng cường công tác nắm hộ, nắm người,

quản lý chặt chẽ các đối tượng trên địa bàn, phát huy vai trò tích cực

của quần chúng trong bảo vệ an ninh Tổ quốc. Rà soát và tổ chức,

củng cố lại các tổ nhân dân, đội dân phòng hoạt động hiệu quả. Định

kỳ 6 tháng tổ chức cho nhân dân đóng góp ý kiến, góp ý phê bình về

chất lượng hoạt động của ngành Công an từ xã đến ấp nhằm không

ngừng kiện toàn đội ngũ, làm nòng cốt cho việc xây dựng ấp, xã an

toàn, trật tự. Thường xuyên kiện toàn và xây dựng lực lượng dân

quân theo Luật Dân quân tự vệ, phấn đấu xây dựng chất lượng ngày

càng tốt hơn; tổ chức huấn luyện hằng năm cho lực lượng dân quân

và quân dự bị đạt yêu cầu, giáo dục kiến thức quốc phòng cho cán

bộ chủ chốt và nhân dân theo điều kiện, xây dựng nền quốc phòng

toàn dân vững chắc.

- Tăng cường cải tiến, tiếp tục nâng cao chất lượng công tác tổ

chức, chỉ đạo điều hành của Ban Chấp hành Đảng bộ, thực hiện

nhiệm vụ theo quy chế đề ra. Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung

dân chủ và các nguyên tắc khác của Đảng. Tăng cường kiểm tra,

giám sát và sâu sát cơ sở, coi trọng việc xây dựng, triển khai thực

hiện công việc theo kế hoạch, có chương trình công tác thực hiện

Nghị quyết của Đại hội Đảng trên tất cả các mặt, tuy nhiên trong

từng năm có chương trình kế hoạch trọng tâm với những mục tiêu,

chỉ tiêu về tập trung lãnh đạo nhằm đạt kết quả cao mục tiêu đề ra.

Thường xuyên nâng cao chất lượng và nội dung sinh hoạt Đảng

từ chi bộ đến cấp ủy, thực hiện tự phê bình và phê bình để không

351

36.2 Page 352

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

ngừng rèn luyện và giúp đỡ lẫn nhau trong công tác, sinh hoạt, lối

sống hằng ngày để mỗi đảng viên, cán bộ là tấm gương sáng cho

quần chúng nhân dân noi theo. Tập trung phát hiện và giới thiệu

nguồn phát triển Đảng, giúp đỡ các đối tượng trung kiên phấn đấu

trở thành đảng viên. Hằng năm đều có đánh giá cán bộ, đảng viên

nhất là cán bộ trẻ, đảng viên giữ các chức vụ chủ chốt để có hướng

quy hoạch, đào tạo. Tăng cường công tác quản lý đảng viên và thẩm

tra, xác minh về các mối quan hệ của đảng viên để phục vụ cho công

tác bảo vệ chính trị nội bộ được tốt hơn. Đảm bảo công tác kiểm tra,

giám sát của cấp ủy theo chức năng, nhiệm vụ của Điều lệ Đảng và

Ủy ban kiểm tra các cấp hướng dẫn, kịp thời làm rõ các dư luận hoặc

biểu hiện sai phạm của đảng viên để có hướng xử lý đúng đắn. Bổ

sung quy chế hoạt động của Đảng ủy, chi bộ và mối quan hệ đối với

Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Mặt trận và các đoàn thể để

không ngừng củng cố, tăng cường sự đoàn kết trong hệ thống chính

trị, đồng thuận trong xã hội.

- Về thực hiện Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo

đức Hồ Chí Minh, trong nhiệm kỳ sẽ tổ chức cho cán bộ, đảng viên

và quần chúng nhân dân tiếp tục nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ

Chí Minh theo điều kiện cụ thể của từng đơn vị; thường xuyên tổ

chức các chuyên mục trên Đài truyền thanh cũng như tuyên truyền

rộng rãi; kịp thời biểu dương các gương làm theo trong tổ chức cũng

như ngoài xã hội, hằng năm có sơ kết, tổng kết nhân rộng các điển

hình tiên tiến và đề nghị cấp trên khen thưởng. Tiếp tục thực hiện các

mô hình học tập, làm theo Bác đã và đang có tác dụng tốt.

352

36.3 Page 353

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Tại Đại hội, các đại biểu đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ gồm

9 đồng chí1, Ban Thường vụ 3 đồng chí, Ủy ban kiểm tra 3 đồng

chí. Đồng chí Huỳnh Minh Phương tiếp tục được tín nhiệm, tái đắc

cử chức vụ Bí thư Đảng ủy. Đồng chí Phạm Quốc Hợp là Phó Bí

thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Đồng chí Nguyễn Văn Hồng

là Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã. Ngày 1.8.2013, đồng chí

Huỳnh Minh Phương nghỉ hưu, đồng chí Nguyễn Văn Lo, Ủy viên

BanThường vụ Huyện ủy, được cử về nhận nhiệm vụ Bí thư Đảng

ủy xã Vĩnh Thanh.

Đại hội Đảng bộ xã Vĩnh Thanh lần thứ III nhiệm kỳ 2015-2020

diễn ra trong hai ngày 5 và 6.6.2015. Trong 5 năm qua, quá trình

lãnh đạo thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ xã khóa

II nhiệm kỳ 2010-2015 tuy gặp nhiều khó khăn như: thời tiết không

thuận lợi, dịch bệnh phát sinh trên cây trồng, vật nuôi; giá cả tiêu

dùng, vật tư tăng cao làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội

và đời sống của một bộ phận nhân dân tại địa phương. Tuy nhiên, với

sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời của Đảng và chính quyền, sự đoàn kết

quyết tâm của nhân dân địa phương đã tận dụng tốt mọi nguồn lực

cùng nhau nỗ lực phấn đấu khắc phục khó khăn, đạt nhiều kết quả

quan trọng trong các lĩnh vực.

Trong phát triển kinh tế, cơ cấu kinh tế 5 năm qua có sự chuyển

dịch tích cực, đúng định hướng và đạt mục tiêu đề ra. Công nghiệp

1 9 đồng chí trong Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 2010-2015: Huỳnh

Minh Phương, Phạm Quốc Hợp, Nguyễn Văn Hồ, Phan Tùng Quân, Võ Thị

Trang Dung, Đoàn Hữu Danh, Thái Bá Tùng, Trịnh Thanh Phong, Nguyễn

Đại Trí.

353

36.4 Page 354

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

và tiểu thủ công nghiệp từ đạt 17% vào năm 2010 đã tăng lên 25%

vào năm 2014; thương mại - dịch vụ tăng từ 28% lên 35%, nông

nghiệp từ 55% giảm xuống còn 40%. Thu nhập bình quân đầu người

từ 12,6 triệu đồng/người/ năm vào năm 2010 đã tăng lên đến 30,7

triệu đồng/người/năm vào năm 2014, tăng 2,43 lần. Chương trình

xây dựng nông thôn mới đã đạt 14/19 tiêu chí, đạt 46/49 tiêu chí

thành phần.

Tình hình sản xuất nông nghiệp được duy trì, phát triển ổn định và

có chuyển biến tích cực. Tổng diện tích gieo trồng thực hiện là 8.970

hecta, đạt tỷ lệ 100%. Đây là năm đầu tiên Vĩnh Thanh hoàn thành

mục tiêu đưa toàn bộ diện tích vào sản xuất, không để đất hoang hóa,

nguyên nhân chủ yếu là đã đưa diện tích đất nhiễm phèn nặng không

sản xuất được chuyển đổi sang trồng tràm bông vàng, đước và trồng

thơm, thanh long; trong đó đất trồng tràm và đước là 118 hecta, tăng

48 hecta so với đầu nhiệm kỳ.

Cây lúa được xem là cây chủ lực có năng suất bình quân đạt từ 7-8

tấn/hecta. Cây mía đạt từ 40-50 tấn/hecta, tuy vẫn còn thấp so với

một số địa phương khác (bình quân đạt 60 tấn/hecta) nhưng kể từ lúc

địa phương đưa cây mía vào trồng thử nghiệm 7 hecta vào năm 1994

đến nay đã chứng tỏ cây trồng này có thể phát triển tốt ở Vĩnh Thanh.

Năng suất cây mì đạt 35-40 tấn/hecta, cao hơn so với các địa phương

lân cận (bình quân 20 tấn/hecta). Đó là vì nông dân Vĩnh Thanh đã

thay đổi giống mì cũ bằng giống mì mới có năng suất và hàm lượng

tinh bột cao. Diện tích rau màu cũng được duy trì hằng năm là 28

hecta, năng suất bình quân đạt 20 tấn/hecta, đảm bảo nguồn cung

cấp rau củ quả tại địa phương. Trong quá trình sản xuất, người dân

354

36.5 Page 355

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đã từng bước cơ giới hóa nhờ kết hợp với ngân hàng hỗ trợ cho vay

vốn ưu đãi mua sắm máy móc, thiết bị sản xuất nông nghiệp góp

phần tăng năng suất lao động. Ngoài ra, nông dân Vĩnh Thanh còn

được các ngành chức năng hỗ trợ tổ chức thí điểm mô hình chuyển

đổi cơ cấu cây trồng từ diện tích trồng lúa kém hiệu quả, đất hoang

hóa sang trồng thơm (dứa), thanh long đem lại hiệu quả kinh tế cao

hơn. Đã có 59 lớp tập huấn, hội thảo khoa học kỹ thuật được tổ chức

cho nông dân Vĩnh Thanh, như: hội thảo về áp dụng kỹ thuật trồng,

chăm sóc mía, phòng trừ sâu bệnh trên cây mía; thí điểm trình diễn

các mô hình trồng lúa năng suất cao; kỹ thuật trồng rau an toàn; tập

huấn về chăn nuôi, phòng chống dịch bệnh trên gia súc, gia cầm...

Ở lĩnh vực chăn nuôi, do thời gian qua giá cả thị trường gia súc,

gia cầm không ổn định, cộng với tình hình dịch bệnh diễn ra ở nhiều

nơi nên địa phương không khuyến khích người dân Vĩnh Thanh tái

đàn, dẫn đến tổng đàn gia súc, gia cầm giảm 41,2% so với đầu nhiệm

kỳ, năm 2013 còn duy trì được tổng đàn khoảng 23.500 con nhưng

đến cuối năm 2014 chỉ đạt khoảng 14.000 con. Tuy nhiên, nhờ công

tác phòng chống dịch bệnh trên gia súc, gia cầm được thực hiện kịp

thời và hiệu quả, duy trì thường xuyên về tiêm phòng dịch bệnh đạt

100% nên Vĩnh Thanh không xảy ra dịch bệnh lây lan trên địa bàn.

Diện tích nuôi trồng thủy sản tại địa phương có 70 hộ dân vẫn duy trì

121 hecta nuôi quảng canh và nuôi bán thiên nhiên, nhưng do năng

suất tăng, không xảy ra dịch bệnh nên hiệu quả kinh tế cao. Đây cũng

là một trong những thế mạnh của xã. Ngoài ra, ở địa phương có 14

hộ dân thí điểm nuôi chim yến, một số hộ khác nuôi thí điểm cá sấu,

nai, nhím.

355

36.6 Page 356

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Với lĩnh vực thương mại, dịch vụ, từ năm 2010 trở đi đều định

hình và có bước phát triển nhất định. Năm 2010 toàn xã có 196 hộ

kinh doanh, đến cuối năm 2014 tăng thêm 168 hộ, lên tổng số 364

hộ. Xã có 4 chợ nông thôn, trong đó có một chợ trung tâm là chợ Hòa

Bình, đảm bảo được nhu cầu kinh doanh, buôn bán trao đổi hàng

hóa. Từ năm 2012 trên địa bàn hình thành khu du lịch sinh thái đầu

tiên ở khu vực Ông Kèo, không chỉ thu hút du khách, tạo nguồn thu

mà còn giải quyết việc làm cho người dân địa phương. Các dịch vụ:

cho thuê nhà trọ, xe đưa rước công nhân, học sinh... cũng hình thành

và phát triển theo từng năm, góp phần đưa kinh tế và diện mạo địa

phương ngày càng đi lên. Về phát triển kinh tế hợp tác, hợp tác xã,

có tổ hợp tác trồng rau và câu lạc bộ trồng lúa năng suất cao duy trì

và phát triển khá tốt, tạo được thu nhập ổn định, riêng hai hợp tác

xã do hoạt động không ổn định và làm ăn không hiệu quả nên đã tự

giải thể.

Mảng tiểu thủ công nghiệp tiếp tục phát triển, toàn xã có 32 cơ sở

tập trung vào các ngành nghề gia công: may mặc, giày dép, nhôm,

sắt, mộc... phục vụ nhu cầu thiết yếu của đời sống, giải quyết việc

làm cho 165 lao động tại chỗ. Trên địa bàn xã cũng hình thành một

cụm tiểu thủ công nghiệp, đã đi vào hoạt động tạo điều kiện cho

người dân địa phương có việc làm, thu nhập ổn định.

Trong 5 năm qua, thu ngân sách địa phương hằng năm đều đạt

và vượt chỉ tiêu của huyện giao với tổng thu ngân sách gần 53,8 tỷ

đồng. Đạt kết quả này là do xã đã tập trung khai thác tốt tất cả các

nguồn thu. Những nguồn thu do nhân dân đóng góp cũng đều đạt

và vượt kế hoạch đề ra, như Quỹ Đền ơn đáp nghĩa, Quỹ Vì người

356

36.7 Page 357

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

nghèo, Quỹ Quốc phòng an ninh, thu xã hội hóa giao thông. Tổng

chi ngân sách đạt 28,9 tỷ đồng, tất cả các khoản chi đều thực hiện

đúng Luật ngân sách Nhà nước, đảm bảo nhu cầu thực hiện nhiệm

vụ chính trị ở cơ sở.

Về huy động nguồn lực phát triển kinh tế địa phương, trong nhiệm

kỳ qua với nhiều hình thức huy động vốn từ ngân sách, doanh nghiệp,

nhất là tuyên truyền vận động xã hội hóa trong nhân dân, người dân

hưởng ứng không chỉ đóng góp tiền mà còn có ngày công, hiến đất

để làm các công trình cơ sở hạ tầng (giao thông, điện, trường học),

địa phương đã huy động được trên 58,8 tỷ đồng làm đường giao

thông nông thôn, hơn 46,5 tỷ đồng xây dựng cơ sở vật chất trường

lớp ở các trường trung học cơ sở, tiểu học, mẫu giáo. Trong đó, các

công trình cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng mới gồm; đầu tư 30

tuyến đường với chiều dài gần 15,8km; đầu tư đường điện trung thế,

hạ thế vào khu vực nuôi trồng thủy sản ấp Chính Nghĩa với chiều dài

1,2km; đầu tư hạ thế vào các điểm trồng thanh long của người dân...

Để hỗ trợ người dân phát triển kinh tế - xã hội, các đơn vị tín

dụng, ngân hàng phối hợp địa phương tổ chức cho 3.301 lượt hộ vay

số tiền gần 82 tỷ đồng, qua kiểm tra đánh giá các hộ vay vốn đều sử

dụng đúng mục đích là phát triển kinh tế, chăn nuôi và sản xuất.

Xã cũng triển khai thực hiện và quản lý đúng Quy hoạch sử dụng

đất đến năm 2020 và quy hoạch đề án thực hiện nông thôn mới của

xã được Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai phê duyệt tại Quyết định số

2755/QĐ-UBND ngày 3.9.2013, trên cơ sở quy hoạch được duyệt

Ủy ban nhân dân đã công khai đến nhân dân trên địa bàn. Xã đã giới

thiệu đầu tư 24 dự án với diện tích trên 1.884 hecta, gồm: một dự án

357

36.8 Page 358

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

công nghiệp, 22 dự án đầu tư hạ tầng, khu công nghiệp, giao thông,

giáo dục; một dự án dịch vụ, trong đó có 13 dự án với gần 97 hecta

được tổ chức bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (đã có 37 hộ tái định

cư), trong đó dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành đoạn qua địa bàn

xã có diện tích 48,5 hecta, thu hồi đất của 363 hộ (đã tái định cư cho

27 hộ); còn 10 dự án với diện tích 937,3 hecta, thu hồi đất của 2.153

hộ sẽ thực hiện tiếp trong thời gian tới. Công tác cấp giấy chứng

nhận quyền sử dụng đất đạt 100% đối với số thửa đủ điều kiện cấp

lần đầu; cấp đổi 7.751/9.095 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

theo bản đồ mới, đạt tỷ lệ 85,22%; tổ chức cho người dân đăng ký

gia hạn đất trên 3.000 giấy.

Thời gian qua, địa phương luôn hướng dẫn, vận động người dân

có nhu cầu xây dựng nhà ở lập thủ tục xin cấp phép xây dựng trước

khi khởi công, nên đảm bảo 100% trường hợp các hộ đủ điều kiện đã

lập thủ tục xin cấp phép xây dựng đúng quy định, không để xảy ra

tình trạng xây dựng không phép. Với các trường hợp vi phạm trong

lĩnh vực xây dựng, địa phương kịp thời phát hiện, kiểm tra lập biên

bản đình chỉ và xử phạt vi phạm hành chính, phạt bổ sung theo đúng

quy định, đồng thời thường xuyên theo dõi việc chấp hành xử lý vi

phạm của các hộ xây dựng không phép, sai phép. Các hoạt động xây

dựng trong lĩnh vực tôn giáo cũng được địa phương phối hợp với

Phòng Quản lý đô thị, Phòng Nội vụ huyện thường xuyên kiểm tra,

hướng dẫn kịp thời.

Công tác quản lý về tài nguyên đất, tài nguyên nước, tài nguyên

khoáng sản cũng được thực hiện tốt, góp phần bảo vệ và hạn chế tác

động xấu đối với môi trường. Năm 2010 địa phương đã vận động

358

36.9 Page 359

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

1.248 hộ đăng ký thu gom rác thải, đạt tỷ lệ 29,44%, đến giữa năm

2015 số hộ đăng ký thu gom rác và cam kết tự hủy rác thải là 4.985

hộ, đạt tỷ lệ 95,44%. Hằng năm địa phương đều xây dựng kế hoạch

điều tra, kiểm tra xử lý vi phạm trong lĩnh vực môi trường cũng như

tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia bảo vệ môi trường, đồng

thời thành lập tổ tự quản về môi trường với 12 thành viên, hoạt động

tích cực và có hiệu quả.

Về phát triển giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, tỷ lệ huy

động trẻ em ra lớp mẫu giáo, tiểu học hằng năm đều đạt 100%; tỷ

lệ học sinh tốt nghiệp tiểu học đạt 100%, trung học cơ sở đạt trên

99%, trung học phổ thông đạt trên 80%, tỷ lệ học sinh thi đậu vào

các trường cao đẳng, đại học đạt 50%. Vĩnh Thanh giữ vững danh

hiệu xã đạt chuẩn quốc gia về xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học

đúng độ tuổi, phổ cập trung học cơ sở. Toàn xã có hai trường đạt

chuẩn quốc gia. Tập đoàn AJU (Hàn Quốc) thông qua đầu mối là Sở

Ngoại vụ và Ủy ban nhân dân huyện đã tài trợ xây dựng một phòng

thư viện, nhà vệ sinh của Trường Tiểu học Vĩnh Thanh 1 và tường

rào Trường Mẫu giáo Vĩnh Thanh, hỗ trợ trang thiết bị phục vụ công

tác giảng dạy với tổng kinh phí 400 triệu đồng. Trong nhiệm kỳ qua

có 50 học sinh đạt danh hiệu Học sinh giỏi cấp tỉnh, 451 học sinh

giỏi cấp huyện. Tỷ lệ học sinh bỏ học hằng năm đều giảm (năm 2010

có 27 học sinh bỏ học, chiếm tỷ lệ 2,2%; năm 2014 có 8 học sinh bỏ

học, chiếm tỷ lệ 0,66%); tỷ lệ học sinh lưu ban dưới 0,5%, chủ yếu

là học sinh trung học sơ sở.

Hội Khuyến học được quan tâm củng cố và duy trì hoạt động

thường xuyên, làm tốt nhiệm vụ vận động chăm lo khuyến học như:

359

36.10 Page 360

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

vận động mạnh thường quân hỗ trợ 51 xe đạp, tập vở, đồng phục học

sinh, 423 suất học bổng cho học sinh nghèo vượt khó với tổng số

tiền gần 640 triệu đồng. Trung tâm học tập cộng đồng phát huy chức

năng, tổ chức được 138 lớp học chuyên đề về kiến thức pháp luật,

chuyển giao khoa học kỹ thuật nông nghiệp; mở 7 lớp đào tạo nghề

lao động nông thôn (nấu ăn, trồng nấm, Anh văn, Tin học, kỹ thuật

điện) cho 155 học viên.

Trong lĩnh vực văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao, đã phục vụ

kịp thời các nhiệm vụ chính trị của địa phương, chào mừng kỷ niệm

các ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại của đất nước như: tổ chức các hoạt

động văn hóa văn nghệ, thể thao, hội thi, các buổi chiếu phim dịp

sinh hoạt hè tại các trường học, tổ chức thi đấu thể thao, giao lưu văn

nghệ trong thanh thiếu niên và quần chúng nhân dân, phối hợp tổ

chức Đại hội Thể dục thể thao xã lần thứ V; hai câu lạc bộ Đờn ca tài

tử ở hai ấp Thanh Minh, Chính Nghĩa duy trì hoạt động tốt, thường

xuyên tổ chức hoạt động giao lưu biểu diễn trong và ngoài tỉnh.

Trong phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, số

hộ đạt chuẩn gia đình văn hóa hằng năm đạt từ 98-99%, 10/10 ấp giữ

vững danh hiệu ấp văn hóa, đạt 100%.

Các mặt hoạt động chăm sóc sức khỏe cho nhân dân ngày càng

được quan tâm, thực hiện tốt các chương trình y tế quốc gia, chương

trình tiêm chủng mở rộng, hằng năm đều đạt kết quả cao trên 99%.

Trong 5 năm qua đã khám và điều trị cho 58.606 lượt người, tỷ lệ

trẻ em suy dinh dưỡng giảm mạnh, từ 12% vào năm 2010 xuống

còn 7,67% vào năm 2014. Thời gian qua trong xã xảy ra 12 ca bệnh

sốt xuất huyết, một ca bệnh viêm não mô cầu, 31 ca bệnh tay chân

360

37 Pages 361-370

▲back to top

37.1 Page 361

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

miệng, đều được kịp thời phát hiện và điều trị khỏi, đồng thời Trạm

Y tế xã cũng tổ chức phối hợp phun xịt khử trùng khu vực xảy ra

bệnh, không để lây lan hay bùng thành dịch. Xã duy trì giữ vững đạt

chuẩn quốc gia về y tế.

Với một xã 85% dân số theo đạo Công giáo, có thói quen sinh con

tự nhiên, không áp dụng các biện pháp phòng tránh thai như Vĩnh

Thanh, nhiều năm qua tỷ lệ tăng dân số tự nhiên ở mức cao, năm

2010 còn ở mức 1,33%. Nhưng với sự nỗ lực, quyết liệt trong công

tác chỉ đạo cũng như sự nhiệt tình của các ngành, các cấp, đến năm

2014 tỷ lệ tăng dân số đã giảm xuống dưới 1%, lần đầu tiên hoàn

thành chỉ tiêu. Trong đó, không thể không nhắc đến công sức, tâm

huyết, nhiệt tình của đội ngũ cộng tác viên dân số đã kiên trì vận

động tuyên truyền kế hoạch hóa gia đình suốt nhiều năm liền, điển

hình như chị Nguyễn Thị Lan ở ấp Chính Nghĩa. Hơn 10 năm làm

công tác dân số, biết bao lần chị đến từng nhà trong ấp để vận động

các gia đình thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại, không sinh

con thứ ba, nhất là với những gia đình nghèo có từ hai con trở lên.

Chị đã vận động được trên 80% cặp vợ chồng trong ấp sử dụng các

biện pháp tránh thai hiện đại để không sinh con thứ ba.

Những năm qua với sự nỗ lực của Đảng bộ, cán bộ và nhân dân

trong xã, chính sách Đền ơn đáp nghĩa và phong trào Uống nước

nhớ nguồn chăm lo, thăm hỏi cho 55 đối tượng là thương binh, gia

đình liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng luôn được quan tâm thực

hiện đúng, đủ, kịp thời. Quỹ Đền ơn đáp nghĩa của xã được nhân dân

đóng góp 50 triệu đồng, đạt 100% chỉ tiêu; đã chi 20 triệu đồng sửa

chữa một ngôi nhà tình nghĩa của gia đình liệt sĩ. Năm 2014, xã có

361

37.2 Page 362

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

thêm một Bà mẹ Việt Nam anh hùng, đó là mẹ Nguyễn Thị Kiều1,

được truy tặng theo Quyết định số 2393/QĐ-CTN ngày 26.9.2014.

Hằng năm xã Vĩnh Thanh đều được cấp trên công nhận đạt danh hiệu

xã làm tốt công tác chính sách, người có công với cách mạng.

Chương trình xóa đói giảm nghèo cũng thực hiện hiệu quả. Từ

nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội và các hình thức hỗ

trợ nhau phát triển kinh tế khác của các đoàn thể, đã có 408 lượt hộ

nghèo và cận nghèo vay 1,3 tỷ đồng để chăn nuôi, kinh doanh, sản

xuất. Quỹ Trợ vốn cho người nghèo tự tạo việc làm (CEP) cho 1.432

hộ vay trên 34 tỷ đồng để phát triển sản xuất, kinh doanh hộ gia đình.

Trong 5 năm Quỹ Vì người nghèo đã vận động được 1,2 tỷ đồng, xây

dựng 18 căn nhà tình thương trị giá 540 triệu đồng cho hộ nghèo gặp

khó khăn về nhà ở; giới thiệu cho 4.800 trường hợp vào làm tại các

xí nghiệp, công ty trong và ngoài huyện. Ngoài ra, Ngân hàng Chính

sách xã hội cũng cho sinh viên vay tín dụng học tập trên 7 tỷ đồng,

cho 84 hộ vay 672 triệu đồng để cải tạo vệ sinh, sử dụng nước sạch.

Tỷ lệ hộ nghèo giảm hằng năm là 30%, đạt chỉ tiêu Nghị quyết đề ra

(năm 2010 có 107 hộ nghèo, cuối năm 2014 giảm còn 34 hộ nghèo,

tỷ lệ 0,71% tổng số dân trong xã).

Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã

cơ bản được giữ vững, ổn định và có chuyển biến tích cực ở nhiều

mặt. Do chủ động triển khai các kế hoạch, giải pháp đảm bảo nên

trong suốt nhiệm kỳ địa phương không xảy ra điểm nóng. Ban Chỉ

huy quân sự xã đã phân công duy trì chế độ trực sẵn sàng chiến đấu

1 Mẹ của hai liệt sĩ Trần Hoài Lâm, Trần Văn Bảy.

362

37.3 Page 363

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

đảm bảo tại cơ quan, đơn vị, phối hợp cùng lực lượng Công an xã

tuần tra sau 23 giờ hằng ngày, nhất là vào các dịp lễ, tết, ngày cao

điểm. Có 6/10 ấp đội trưởng là đảng viên. Công tác tuyển quân vẫn

đảm bảo đạt 100% chỉ tiêu như các nhiệm kỳ trước, đây là nét truyền

thống của xã Vĩnh Thanh từ trước đến nay. Trong nhiệm kỳ đã xử lý

140 vụ phạm pháp hình sự với 183 đối tượng, bắt giữ 29 trường hợp

sử dụng trái phép chất ma túy, đã xử lý theo quy định.

Có một điểm đáng lưu ý, đó là các đường giao thông trong ấp, liên

ấp, hương lộ được sửa chữa, đầu tư xây dựng tốt thì tình trạng tai nạn

giao thông lại tăng, từ năm 2010 đến năm 2013 đã xảy ra 115 vụ tai

nạn giao thông trong đó có 8 vụ làm chết 11 người, tăng so với nhiệm

kỳ trước. Không thể để tình hình tai nạn giao thông kéo dài, Đảng ủy

và các cơ quan, đơn vị liên quan đã họp bàn tìm giải pháp, qua phân

tích cho thấy tình trạng thanh, thiếu niên chạy xe chở ba, lạng lách,

đánh võng, phóng nhanh vượt ẩu rất phổ biến. Trước hết, lãnh đạo

xã lập ra một tổ phụ trách về giao thông gồm Công an và dân quân,

thường xuyên tuần tra trên các tuyến đường của xã. Nếu gặp các đối

tượng vi phạm như phóng nhanh, vượt ẩu; lạng lách, đánh võng; chở

quá số người quy định; đặc biệt là đi xe không đèn vào buổi tối...

thì đều mời về Ủy ban nhân dân xã làm việc. Tại đây, các đối tượng

phải viết cam kết không vi phạm và bị xử phạt hành chính theo quy

định. Với những đối tượng vi phạm là thanh, thiếu niên dưới 18 tuổi

thì mời phụ huynh đến làm việc. Mục đích chính của địa phương khi

áp dụng biện pháp này chủ yếu là để răn đe, giáo dục kịp thời nhằm

kéo giảm tai nạn giao thông; bảo vệ tính mạng của người dân. Bên

cạnh đó, Ủy ban nhân dân xã còn lập lại trật tự ở các chợ ven đường

363

37.4 Page 364

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

lộ, không để xảy ra tình trạng lấn chiếm để buôn bán làm hẹp lòng

đường. Điển hình như chợ Hòa Bình, tổ giao thông cho sơn vạch

cách mép đường 2m, quy định không được mua bán ngoài khu vực

vạch sơn. Hàng ngày, tổ giao thông thường xuyên giám sát nên đa số

bà con tiểu thương đều nghiêm chỉnh chấp hành. Nhờ vậy mà hai bên

đường lộ được thông thoáng, giao thông thuận tiện hơn. Chính nhờ

sự quyết liệt như trên của Đảng ủy và chính quyền xã, từ năm 2014

trở đi số vụ tai nạn giao thông trên địa bàn giảm đi rõ rệt, nhưng quan

trọng hơn là ý thức chấp hành luật lệ giao thông của người dân khi

lưu thông trên đường cũng được nâng cao.

Công tác giải quyết đơn thư khiếu nại được thực hiện đúng quy

định, trình tự. Tổng số đơn tiếp nhận là 160 đơn (giảm 20 đơn so với

nhiệm kỳ trước), tỷ lệ giải quyết đơn đạt 97%, trong đó tỷ lệ hòa giải

thành công là 113 đơn, đạt tỷ lệ 70,62%. Đạt kết quả trên là do địa

phương tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến

người dân, Hội đồng hòa giải xã tích cực chủ động trong công tác

hòa giải, giảm đáng kể số đơn chuyển lên cấp trên.

Về công tác xây dựng Đảng, từ sau Đại hội Đảng bộ xã lần thứ

II nhiệm kỳ 2010-2015, cấp ủy và các chi bộ trực thuộc luôn chú

trọng công tác xây dựng, củng cố hệ thống chính trị vững mạnh,

nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng bộ, xây dựng Đảng bộ

ngày càng trong sạch vững mạnh trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, tổ

chức. Thông qua các đợt sinh hoạt chính trị, học tập nâng cao việc

quán triệt về Chủ nghĩa Mác - Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, qua

đó cán bộ, đảng viên càng nâng cao nhận thức chính trị, giáo dục rèn

luyện đạo đức cách mạng. Việc quán triệt học tập được thực hiện

364

37.5 Page 365

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

nghiêm túc, có trên 99% đảng viên và 90% cán bộ ngoài Đảng, ban ấp

tham gia.

Thực hiện đề án Đảng lãnh đạo công tác khoa giáo, Đảng ủy đã

thành lập tổ biên tập để phục vụ sinh hoạt của các tổ nhân dân; hằng

tháng, quý xây dựng tờ tin với chất lượng ngày càng đổi mới, góp

phần tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và

Nhà nước cũng như những vấn đề người dân cần biết đến với quần

chúng nhân dân một cách kịp thời, đồng thời nắm bắt tâm tư nguyện

vọng của người dân để Đảng ủy có lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, giải

quyết những vấn đề bức xúc của nhân dân.

Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức

Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03 CT/TW ngày 14.5.2011 của Bộ Chính

trị, sau khi được triển khai trong toàn Đảng bộ và nhân dân đã trở

thành sinh hoạt chính trị thường xuyên, sâu rộng, có sức lan tỏa, tác

động tích cực đến mọi mặt đời sống xã hội, tổ chức được những mô

hình thiết thực, phù hợp, gắn với nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Từ mô hình viết nhật ký “Mỗi ngày làm một việc tốt cho dân” trước

đây, Đảng bộ xã Vĩnh Thanh đã nâng lên thành mô hình “Mỗi ngày

làm nhiều việc tốt cho dân”, đồng thời duy trì việc kể chuyện những

gương người tốt, việc tốt trong đời thường ở địa phương vào sáng

thứ hai hàng tuần sau lễ chào cờ tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã. Việc

kể chuyện này được phát thanh trực tiếp trên hệ thống loa truyền

thanh, qua đó kịp thời tuyên dương, nhân rộng các gương điển hình

trong cuộc sống cũng như động viên, khích lệ người dân học và làm

theo gương Bác.

365

37.6 Page 366

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

Là xã có đông đồng bào theo đạo Công giáo, Vĩnh Thanh có sáng

kiến trang bị “Tủ sách Bác Hồ” tại các cơ sở tôn giáo, tạo điều kiện

cho nhân dân đến đọc, tìm hiểu về thân thế, sự nghiệp cách mạng

của Bác Hồ. Năm 2010, xã trang bị tủ sách Bác Hồ ở giáo xứ Bắc

Minh và Đại Điền để người dân khi đi lễ tại nhà thờ có thể đọc và

nghiên cứu, sau đó triển khai ở các giáo xứ còn lại. Khi Đảng ủy xã

đề xuất đặt tủ sách Bác Hồ ở nhà thờ, lập tức nhận được sự hưởng

ứng rất tích cực từ các linh mục. Ngay tại phòng khách của Giáo xứ

Đại Điền, linh mục Nguyễn Văn Nhân Chánh xứ Giáo xứ Đại Điền

tặng chiếc tủ được đóng bằng gỗ quý để làm tủ sách Bác Hồ do Đảng

ủy xã trao tặng, đồng thời mua thêm nhiều loại sách khác với hơn

một ngàn đầu sách để phục vụ nhu cầu đọc cho nhân dân. Phòng

khách này không bao giờ đóng cửa, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân

dân có thể đến đây đọc sách bất cứ lúc nào. Vào tháng 3 là mùa tĩnh

tâm của đồng bào Công giáo, linh mục Nguyễn Văn Nhân đã giảng

chuyên đề về tình yêu thương của Bác Hồ đối với nhân dân và những

lời dạy của Bác về cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư... cho các

chức sắc tôn giáo và giáo dân của giáo xứ. Linh mục Nhân nói, mục

đích của việc giảng dạy những nội dung này nhằm hướng đến cho

các tín hữu tinh thần chí công vô tư trên các lĩnh vực. Tại giáo xứ có

rất nhiều loại quỹ, nếu không chí công vô tư như lời dạy của Bác Hồ

thì sẽ thành “chiếm công vô tư”. Học và làm theo gương Bác, một số

giáo dân của giáo xứ Đại Điền đã duy trì việc cung cấp bữa ăn miễn

phí với khoảng 30-50 suất ăn/ngày cho bệnh nhân nghèo ở Bệnh

viện đa khoa huyện Nhơn Trạch vào các ngày thứ hai, tư, sáu hằng

tuần. Đồng bào Công giáo ở đây còn có mô hình quản lý giáo dục

con em trong gia đình không tiêm nhiễm các thói hư, tật xấu, không

366

37.7 Page 367

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

vi phạm pháp luật, chấp hành tốt các chủ trương, chính sách, pháp

luật của Đảng và Nhà nước. Ấp Đại Thắng có mô hình ấp văn hóa

tiết kiệm điện, được toàn thể người dân trong ấp hưởng ứng. Linh

mục Nguyễn Huệ, Chánh xứ giáo xứ Nghĩa Yên cũng vận động đồng

bào Công giáo trong ấp Vĩnh Cửu đóng góp thành lập quỹ khuyến

học, duy trì thường xuyên có 12 suất học bổng (1,5 triệu đồng/suất)

để hỗ trợ cho học sinh, sinh viên nghèo hiếu học. Đã có nhiều sinh

viên tốt nghiệp đại học nhờ tinh thần học và làm theo gương Bác ở

ấp Vĩnh Cửu.

Nhiều mô hình tập thể, cá nhân học và làm theo gương Bác đã

được tuyên dương, khen thưởng ở cấp xã, huyện, tỉnh. Tại Đại hội

Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác cụm miền Đông Nam Bộ lần

thứ X - 2001, anh Hồ Thành Hiệp, hội viên thanh niên ấp Chính

Nghĩa đã được vinh danh là hội viên tiêu biểu trong phong trào thanh

niên làm kinh tế giỏi, có thành tích xuất sắc trong sản xuất - kinh

doanh, xây dựng nông thôn mới. Theo anh Hiệp, việc học tập và

làm theo lời Bác thực sự không khó, mỗi lĩnh vực đều có cách học

tập vận dụng sáng tạo riêng. Với anh, việc chí thú làm ăn, đầu tư

mở rộng quy mô trang trại, ổn định cuộc sống gia đình và tạo việc

làm cho nhiều thanh niên địa phương là cách học và làm theo gương

Bác. Tại hội nghị tổng kết 4 năm Cuộc vận động Học tập và làm theo

tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cấp tỉnh, đoàn viên Đỗ Thị Mộng

Trinh thuộc Đoàn xã Vĩnh Thanh đã xuất sắc vào chung kết và đoạt

giải cuộc thi Kể chuyện về học tập và làm theo tấm gương đạo đức

Hồ Chí Minh cấp tỉnh. Ở cấp huyện, tấm gương điển hình trong việc

học Bác của thanh niên Nguyễn Hoàng Anh ở xã Vĩnh Thanh mặc dù

367

37.8 Page 368

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bị liệt hai chân vẫn vươn lên trong cuộc sống đã được tuyên dương.

Hoàng Anh không những làm giàu cho bản thân, gia đình mà còn tạo

việc làm cho nhiều lao động khác trong xã từ lò sản xuất bún của

anh. Tại Hà Nội, hội nghị biểu dương các điển hình tiên tiến toàn

quốc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” do Ban

chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương

đạo đức Hồ Chí Minh tổ chức năm 2012, Bí thư xã Vĩnh Thanh

Huỳnh Minh Phương đã được vinh danh.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI) về “Một số vấn

đề cấp bách xây dựng Đảng hiện nay”, Đảng bộ xã đã tổ chức thực

hiện kiểm điểm một cách nghiêm túc và đúng theo tinh thần Nghị

quyết đề ra. Qua kiểm điểm, tập thể Ban Chấp hành Đảng bộ thấy

được những ưu điểm để phát huy, góp phần ngăn chặn và từng bước

đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, tạo sự

chuyển biến trong công tác cán bộ và nâng cao vai trò, trách nhiệm,

tính tự giác, gương mẫu của người đứng đầu, củng cố niềm tin của

nhân dân và sự lãnh đạo của Đảng. Các vấn đề bức xúc với tập thể,

cá nhân đều được đưa ra phân tích, góp ý, giải trình làm rõ. Từng

cá nhân cấp ủy và cán bộ, đảng viên đã nêu cao tính tự giác trong tự

phê bình và phê bình, nhận khuyết điểm và quyết tâm khắc phục, sửa

chữa. Đến nay Ban Chấp hành Đảng bộ đã cơ bản khắc phục xong

những hạn chế, khuyết điểm, giải quyết cơ bản những vấn đề hạn chế

phát sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Công tác tổ chức, bồi dưỡng có chuyển biến tích cực, hệ thống

chính trị của Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể

xã được sắp xếp, kiện toàn, đi vào hoạt động có hiệu quả; công tác

368

37.9 Page 369

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

bố trí cán bộ đảm bảo đúng quy trình, phát huy tính dân chủ và năng

lực từng cán bộ. Công tác đánh giá cán bộ hằng năm thực hiện tốt,

đánh giá sát và đúng thực chất năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức.

Công tác quy hoạch thực hiện đúng quy định, đảm bảo về số lượng

và chất lượng; trên cơ sở quy hoạch, công tác đào tạo, bồi dưỡng

cán bộ đã góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận chính trị.

Kết quả trong nhiệm kỳ đã cử 34 cán bộ tham gia học tập bồi dưỡng

nghiệp vụ xây dựng Đảng và chính quyền, các lớp trung cấp lý luận

chính trị, kinh tế, kinh tế - luật, luật, thương binh - xã hội. Bên cạnh

đó, Đảng ủy đã tạo điều kiện cho 85 đồng chí tham gia học các lớp

sơ cấp lý luận chính trị, lớp bồi dưỡng đảng viên mới, bồi dưỡng

trung kiên.

Hằng năm, Đảng bộ xã đều xây dựng kế hoạch phát triển đảng

viên, đề ra chỉ tiêu cụ thể và tổ chức thực hiện. Trong 5 năm đã phát

triển mới 61 đảng viên, nâng tổng số đảng viên của Đảng bộ lên 150

(nam: 96, nữ: 54, chính thức: 135, dự bị: 15, miễn công tác: 3, đảng

viên Công giáo: 53); tỷ lệ kết nạp Đảng hằng năm đạt từ 8-10%, đảm

bảo đúng quy trình và chất lượng. Tổng số chi bộ trực thuộc là 17,

trong đó 7 chi bộ có chi ủy. 100% chi bộ có nguồn trung kiên. Công

tác đánh giá chất lượng hằng năm đều đạt, có từ 10-15% đảng viên

hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, 80% đảng viên hoàn thành tốt nhiệm

vụ, 90% chi bộ đạt trong sạch vững mạnh. Hằng năm Đảng bộ được

công nhận hoàn thành tốt nhiệm vụ và đạt trong sạch vững mạnh.

Trong công tác kiểm tra giám sát, Đảng ủy chú trọng đổi mới

nội dung, phương pháp; thực hiện đồng bộ giữa công tác kiểm tra

và giám sát có trọng tâm, trọng điểm, sát với tình hình của các chi

369

37.10 Page 370

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

bộ; đề cao nguyên tắc tự kiểm tra, giám sát của các chi bộ; phối hợp

chặt chẽ với các cơ quan đơn vị, ngành để phục vụ tốt công tác kiểm

tra, giám sát. Hằng năm Đảng ủy đề ra chương trình công tác và kế

hoạch kiểm tra, giám sát theo từng thời điểm, từ đó đã kịp thời nhắc

nhở, uốn nắn những sai phạm của đảng viên. Trong nhiệm kỳ đã tổ

chức kiểm tra, giám sát 42 cuộc, tăng 20 cuộc so với nhiệm kỳ trước.

Trong số đảng viên vi phạm, có 5 đảng viên phải thi hành kỷ luật,

gồm hai trường hợp cảnh cáo và ba trường hợp khiển trách.

Vấn đề đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng cũng được Đảng

ủy quan tâm, nâng cao chất lượng, đảm bảo tính toàn diện trên tất cả

các lĩnh vực. Ngày từ đầu nhiệm kỳ, Đảng bộ xã đã xây dựng quy

chế làm việc và thực hiện theo quy chế đề ra; chủ động xây dựng

chương trình làm việc toàn khóa, hằng năm, quý, tháng để điều hành

các hoạt động của Đảng bộ, giữ vững mối quan hệ làm việc giữa

Đảng ủy với Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và

Mặt trận Tổ quốc xã; lãnh đạo, chỉ đạo điều hành có trọng tâm, trọng

điểm, sơ tổng kết kịp thời việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của

Đảng. Các hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị

của Đảng bộ luôn tuân thủ nguyên tắc tập trung dân chủ, các vấn đề

có liên quan đến địa phương đều được tập thể cấp ủy bàn bạc, thảo

luận và quyết định theo đa số, tạo sức mạnh tổng hợp thực hiện hiệu

quả nhiệm vụ chính trị của địa phương. Đảng bộ cũng thường xuyên

kiểm tra đảng viên, cấp ủy viên về chấp hành Điều lệ Đảng và tổ

chức thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng; thực hiện nghiêm

chế độ báo cáo, thông tin kịp thời, chính xác để phục vụ lãnh đạo,

chỉ đạo của cấp ủy.

370

38 Pages 371-380

▲back to top

38.1 Page 371

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

Bên cạnh những thành quả đạt được, Đại hội cũng ghi nhận

những hạn chế, tồn tại cần khắc phục. Sản xuất nông nghiệp tuy có

tăng trưởng nhưng chưa bền vững do nguồn đầu ra nông sản chưa ổn

định, giá vật tư đầu vào tăng cao; chưa có giải pháp khai thác tối ưu

tiềm năng của đất đai, một số khu vực đất bị nhiễm phèn nặng được

trồng tràm, đước chưa cho hiệu quả kinh tế cao. Trong phát triển

chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản, việc đưa giống mới vào sản xuất

còn hạn chế do người dân chưa mạnh dạn chuyển đổi.

Hệ thống hạ tầng giao thông nông thôn tuy có chuyển biến nhưng

chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, những năm qua chưa có sự chú trọng

đúng mức đến vấn đề thoát nước ở các khu dân cư khi dân số tăng

nhanh nên vào mùa mưa đã xuất hiện tình trạng ngập úng cục bộ.

Một số dự án trên địa bàn triển khai chậm, dẫn đến tình trạng quy

hoạch treo; một số dự án đã triển khai thì công tác bồi thường thực

hiện chậm, gây khó khăn đến đời sống của người dân trong vùng dự

án. Công tác quản lý đất đai, quản lý quy hoạch, nhất là quản lý đất

công vẫn còn hạn chế, chưa bắt kịp phát triển của xã hội nên vẫn còn

xảy ra tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích. Tình trạng xây

nhà ở trên đất nông nghiệp, đất đã được quy hoạch vẫn còn xảy ra do

nhu cầu về nhà ở của người dân cao, việc xử lý vi phạm hành chính

chưa đủ sức ngăn chặn. Công tác cấp mới, cấp đổi giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất chưa đạt yêu cầu, dẫn đến còn tồn đọng nhiều.

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới dù hằng

năm được quan tâm tổ chức thực hiện và quán triệt đến toàn bộ hệ

thống chính trị từ xã đến ấp, nhưng sự phối hợp trong quá trình triển

khai thực hiện đôi lúc còn chưa đồng bộ nên việc phát huy sức mạnh

371

38.2 Page 372

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

tổng hợp để thực hiện chương trình vẫn còn chậm; một số tiêu chí

về: trường học, trung tâm văn hóa, nhà văn hóa các ấp... vẫn còn gặp

nhiều khó khăn về nguồn vốn để thực thi các công trình theo quy

định. Về vệ sinh môi trường, công tác quản lý các cơ sở giết mổ gia

súc gia cầm còn bất cập, chưa xử lý tốt nguồn nước thải nên còn diễn

ra tình trạng ô nhiễm môi trường. Các hộ gia đình chăn nuôi nhỏ lẻ

trong khu dân cư vẫn còn, gây ô nhiễm môi trường, chưa khắc phục

triệt để. Các tổ hợp tác kinh tế tuy hoạt động hiệu quả, nhưng khâu

liên kết bao tiêu sản phẩm đầu ra chưa ổn định, còn bấp bênh; địa

phương cũng chưa có kế hoạch, giải pháp hỗ trợ các hợp tác xã trong

thời gian, dẫn đến có hai hợp tác xã hoạt động không hiệu quả, phải

giải thể. Tình hình hoạt động của tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội

như: cố ý gây thương tích, giết người, cờ bạc, số đề, mua bán và sử

dụng trái phép chất ma túy... vẫn còn xảy ra; công tác quản lý nhân

hộ khẩu chưa chặt chẽ, còn gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng trong

khi lực lượng công an còn mỏng. Công tác tuyên truyền, phổ biến,

giáo dục pháp luật tuy có chú trọng nhưng hiệu quả chưa cao, các

ngành đôi lúc còn xem nhẹ công tác tuyên truyền văn bản Luật thuộc

chuyên môn của mình quản lý.

Trong công tác xây dựng Đảng, một vài chi bộ chưa thực hiện

kiểm tra, giám sát kịp thời, một số đảng viên chưa nêu cao tinh thần

trách nhiệm trong việc học tập chỉ thị, nghị quyết của Đảng; tinh thần

phê bình và tự phê bình ở một số đảng viên trẻ chưa cao do ngại đụng

chạm; vẫn còn một số đảng viên vi phạm, phải xử lý kỷ luật. Ở một

số chi bộ do Bí thư làm công tác kiêm nhiệm nên sự lãnh đạo chưa

sâu sát, nội dung và chất lượng sinh hoạt còn dàn trải. Hoạt động sinh

372

38.3 Page 373

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

hoạt, tuyên truyền của một số đoàn thể, nhất là các chi, tổ hội ở ấp

chưa cao, chủ yếu do việc lồng ghép nội dung sinh hoạt chưa phong

phú, chưa chủ động, còn ỷ lại vào chỉ đạo của cấp trên; số lượng đoàn

viên, hội viên tuy đông nhưng chất lượng chưa đồng đều.

Đại hội đánh giá, trong nhiệm kỳ qua quá trình tổ chức thực hiện

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã lần thứ II (2010-2015), thực hiện

Đề án xây dựng nông thôn mới trên địa bàn và Nghị quyết Đại hội

Đảng bộ huyện Nhơn Trạch lần thứ V đã đạt được những thành tựu

rất quan trọng, kết quả toàn diện theo Nghị quyết Đảng bộ xã đề ra.

Việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương phát triển theo đúng

cơ cấu sản xuất nông nghiệp, thực hiện đạt chỉ tiêu so với kế hoạch,

tăng so với cùng kỳ về năng suất và sản lượng. Tình hình sâu bệnh

trên cây trồng, vật nuôi có xuất hiện nhưng không gây tác hại nhiều

do được tích cực phòng ngừa. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an

toàn xã hội được đảm bảo và giữ vững. Các tổ hợp tác kinh tế mang

lại hiệu quả, phục vụ cho việc phát triển kinh tế tại địa phương.

Lĩnh vực thương mại - dịch vụ phát triển tốt, đúng hướng, mang lại

thu nhập cho người dân. Công tác thu chi ngân sách hằng năm đạt

và vượt chỉ tiêu đề ra. Công tác xây dựng cơ bản được tăng cường

kiểm tra. Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới thực

hiện đúng tiến độ, đạt 14/19 tiêu chí lớn với 45/54 tiêu chí thành

phần. Đời sống nhân dân trong xã được cải thiện và nâng cao chất

lượng sống.

Nguyên nhân đạt được những kết quả trên là do Ban Chấp hành

Đảng bộ xã đã quán triệt và vận dụng có hiệu quả các nghị quyết,

Chỉ thị của Đảng vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ

373

38.4 Page 374

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

chính trị của Đảng bộ xã kịp thời. Tập thể Ban Chấp hành Đảng bộ

luôn giữ mối đoàn kết nhất trí cao, có nỗ lực đổi mới phương thức

lãnh đạo, cải tiến lề lối làm việc, thực hiện đúng quy chế, đảm bảo

nguyên tắc tập trung dân chủ, luôn quan tâm sâu sát, giữ mối liên hệ

gần gũi, gắn bó với quần chúng nhân dân, phát huy được sức mạnh

của cả hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân; tập trung

được mọi nguồn lực của địa phương cùng với sự hỗ trợ của cấp trên

và sự đồng thuận của nhân dân trong mọi tổ chức hoạt động, từ đó

đã đạt thành quả cao trong thực hiện Nghị quyết Đảng bộ xã khóa II.

Bài học kinh nghiệm cũng được rút ra trong tổ chức hoạt động,

đó là trước hết phải tập trung nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng

viên và quần chúng nhân dân, tạo sự chuyển biến hơn nữa trong

nhận thức về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và yêu

cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, yêu cầu

chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, sự phát triển bền vững

của địa phương, từ đó đánh giá đúng khả năng, tiềm năng, lợi thế so

sánh và xu thế phát triển của địa phương, tạo nên động lực và sức

mạnh đột phá trong phát triển kinh tế gắn với phát triển văn hóa - xã

hội, qua đó giải quyết tốt các vấn đề bức xúc trong đời sống nhân

dân. Bên cạnh đó, Đảng bộ, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể

từ xã đến ấp phải nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện Nghị quyết

của Đảng thông qua việc phải xây dựng được kế hoạch thực hiện các

nghị quyết một cách cụ thể, phù hợp với đặc điểm, điều kiện của địa

phương; nội dung các kế hoạch phải thiết thực, có trọng tâm, trọng

điểm, tập trung vào những lĩnh vực, vấn đề then chốt và đề ra giải

374

38.5 Page 375

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

pháp, biện pháp thực hiện một cách khả thi, tập trung lãnh đạo, chỉ

đạo thực hiện với quyết tâm cao nhất. Thường xuyên củng cố, nâng

cao năng lực lãnh đạo chính trị của Đảng bộ, tăng cường sự đoàn kết

thống nhất trong cấp ủy, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung

dân chủ, tích cực đổi mới phương thức lãnh đạo, lề lối làm việc của

Đảng bộ từ xã đến ấp; chú trọng vai trò quản lý điều hành, tổ chức

thực hiện của chính quyền, vai trò vận động, giáo dục, thuyết phục

của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội, từ đó phát huy

sức mạnh quần chúng nhân dân, tạo sự đồng thuận nhất trí về chính

trị từ trong Đảng đến nhân dân trong thực hiện Nghị quyết Đảng và

nhiệm vụ của nhà nước. Tăng cường, củng cố, kiện toàn, đổi mới và

nâng cao chất lượng hệ thống chính trị từ xã đến ấp, gắn với việc xây

dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng lực lượng nòng cốt trong

các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội. Mặt trận từ xã đến ấp; tập trung

chỉ đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở, thực hiện đúng phương

châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” đối với những vấn

đề kinh tế - xã hội có liên quan đến lợi ích thiết thực của quần chúng

nhân dân.

Một số chỉ tiêu chủ yếu trong nhiệm kỳ 2015-2020 được Đại hội

nhất trí như sau:

- Duy trì diện tích đất trồng lúa 1.250 hecta (trong đó vụ đông

xuân 350 hecta, vụ mùa 600 hecta, hè thu 300 hecta), đất trồng hoa

màu 28 hecta, đất trồng mì 350 hecta, mía 60 hecta và nuôi thủy sản

121 hecta. Duy trì đàn gia súc, gia cầm 14.000 con (trong đó heo thịt

8.000 con, heo nái 1.000 con, trâu bò 700 con, gia cầm 4.300 con).

375

38.6 Page 376

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Thu ngân sách Nhà nước hằng năm đạt và vượt chỉ tiêu huyện

giao. Thu nhập bình quân đầu người đến cuối năm 2020 là 58 triệu

đồng. Phấn đấu trong nghiệm kỳ đạt danh hiệu xã nông thôn mới.

- Duy trì hoạt động của Tổ hợp tác kinh tế, phấn đấu thành lập 1-2

tổ hợp tác chăn nuôi, trồng thanh long. Thu gom và xử lý tự hủy rác

thải sinh hoạt đạt 97% trên tổng số dân.

- Duy trì tỷ lệ tăng dân số tự nhiên dưới 1%. Giữ vững công tác

xóa mù chữ, phổ cập giáo dục ở các bậc học. Đảm bảo tỷ lệ trẻ trong

độ tuổi được tiêm chủng đạt 100%, trạm y tế xã có bác sĩ phục vụ

thường xuyên theo quy định. Giảm tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng cân nặng

theo độ tuổi 7%, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng chiều cao theo độ tuổi 15%.

Giữ vững danh hiệu 10/10 ấp văn hóa, đăng ký gia đình văn hóa

hằng năm đạt 100%, xét cuối năm hộ gia đình văn hóa đạt trên 99%.

Giải quyết việc làm hằng năm cho 100-150 lao động. Phấn đấu giảm

hộ nghèo đạt dưới 1% theo chuẩn nghèo mới của tỉnh. Duy trì tốt

công tác chi trả, trợ cấp cho gia đình chính sách, gia đình có công với

cách mạng, người già cả neo đơn. Duy trì xã làm tốt công tác chính

sách, thương binh xã hội. Phấn đấu tỷ lệ hộ dùng điện trong dân đạt

100%, hộ dùng nước hợp vệ sinh đạt 100%.

- Hằng năm hoàn thành chỉ tiêu giao quân, trong đó có từ 1-2 đảng

viên tình nguyện nhập ngũ. Thực hiện tốt công tác huấn luyện và xây

dựng lực lượng dân quân, dự bị động viên, xây dựng cơ quan đơn vị

xã vững mạnh toàn diện. Phấn đấu giảm tỷ lệ tội phạm, giảm tai nạn

giao thông; giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo đạt trên 98%.

- Phấn đấu tỷ lệ kết nạp đảng viên mới đạt từ 7-8% trở lên so với

tổng số đảng viên; 100% chi bộ trực thuộc có nguồn trung kiên ổn

376

38.7 Page 377

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

định, phát triển được đảng viên mới. Đảm bảo tỷ lệ đảng viên tham

gia học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng đạt 100%.

Đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức đăng ký thực hiện nêu

gương đạt 100%. Phấn đấu hằng năm Đảng bộ xã được công nhận

trong sạch vững mạnh; 100% chi bộ phát triển được đảng viên, có

80% đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, 80% chi bộ đạt trong sạch

vững mạnh. Cuối nhiệm kỳ Đảng bộ có 100% các chi bộ thành lập

được chi ủy, 100% chi bộ, đảng viên, cán bộ được bồi dưỡng về lý

luận chính trị và chuyên môn nghiệp vụ theo chuẩn nông thôn mới.

- Huy động mọi nguồn lực của địa phương đồng thời phối hợp với

các phòng ban của huyện để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công

trình theo tiêu chí nông thôn mới mà hiện vẫn còn 5 tiêu chí chưa

đạt, phân công trách nhiệm cho từng đồng chí cán bộ phụ trách theo

dõi thực hiện.

- Vận động nhân dân đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp như:

máy móc, thiết bị, áp dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật và công

nghệ, đẩy mạnh công tác khuyến nông, khuyến ngư; hỗ trợ vốn ưu

đãi cho nhân dân phát triển sản xuất. Khảo sát các vùng trồng trọt,

chăn nuôi chưa hiệu quả để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi

phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương nhằm

đảm bảo tính ổn định, hiệu quả và lâu dài. Hằng năm có kế hoạch

phòng chống các loại dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi và tổ chức

tiêm phòng vắc xin định kỳ trên đàn gia súc, gia cầm. Đẩy mạnh

công tác khuyến nông, khuyến ngư. Phối hợp các ngân hàng xem xét

giải ngân nguồn vốn cho nhân dân, nhất là các nguồn vốn đầu tư cho

sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và kinh doanh.

377

38.8 Page 378

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

- Thường xuyên nạo vét hệ thống kênh mương, chủ động nguồn

nước tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tăng cường các biện

pháp quản lý, bảo vệ rừng; xây dựng kế hoạch và thực hiện tốt công

tác phòng chống cháy rừng, lụt bão, hạn hán. Tiếp tục xây dựng kế

hoạch làm đường giao thông nông thôn giai đoạn 2015-2020, trong

đó chú trọng công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia xã

hội hóa các tuyến đường bê tông nông thôn.

- Tăng cường kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm tại các chợ, hộ

kinh doanh thực phẩm tươi sống; hướng dẫn các đơn vị, cá nhân làm

thủ tục đăng ký giấy phép kinh doanh; tăng cường công tác quản

lý, kiểm tra các cơ sở kinh doanh, hộ kinh doanh nhà trọ, nhà nghỉ

trên địa bàn; vận động nhân dân mở rộng quy mô sản xuất, tạo điều

kiện và khuyến khích phát triển các ngành nghề truyền thống của địa

phương như làm cốm dẹp, bánh kẹo; vận động người dân phát triển

kinh tế trang trại, các điểm du lịch sinh thái vùng Ông Kèo.

- Tiếp tục thực hiện tốt các quy hoạch trên địa bàn, hằng năm

công khai quy hoạch và công bố cho người dân được biết đồng thời

quản lý chặt chẽ theo quy định của Luật Đất đai. Làm tốt công tác

bồi thường, tái định cư cho nhân dân đảm bảo theo đúng quy định.

Phấn đấu hoàn thành việc cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất cho nhân dân. Tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân có nhu

cầu xây dựng lập thủ tục xin cấp phép xây dựng theo quy định, tăng

cường kiểm tra quản lý xây dựng nhà ở trong khu dân cư, kiên quyết

không để diễn ra tình trạng xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp

và đất đã quy hoạch, chú trọng hướng dẫn các cơ sở tôn giáo lập thủ

tục xây dựng, sửa chữa đúng quy định.

378

38.9 Page 379

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

- Tăng cường công tác tuyên truyền về giữ gìn vệ sinh môi trường,

khơi thông cống rãnh, phát quang bụi rậm, xử lý các điểm rác thải tự

phát, phát động tổng vệ sinh môi trường trong nhân dân vào các dịp

lễ tết, kiên quyết xử lý nghiêm các hộ vứt rác bừa bãi, đổ rác thải nơi

công cộng gây mất mỹ quan, ô nhiễm môi trường sống. Tiếp tục vận

động nhân dân đăng ký thu gom và cam kết tự hủy rác thải, duy trì

hoạt động của tổ tự quản môi trường xã. Tiếp tục quản lý chặt chẽ,

không để xảy ra tình trạng khai thác trái phép các nguồn tài nguyên,

xử lý nghiêm khi có vi phạm.

- Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các cấp học,

phấn đấu huy động 85-90% trẻ trong độ tuổi vào mẫu giáo, 100% trẻ

đúng độ tuổi vào lớp một, có giải pháp hạn chế đến mức thấp nhất

tình trạng học sinh bỏ học, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội

Khuyến học xã để hỗ trợ kịp thời các em học sinh nghèo vượt khó,

giáo viên có thành tích xuất sắc trong công tác giảng dạy. Nâng cao

hoạt động của Trung tâm học tập cộng đồng nhằm xây dựng xã hội

học tập, tăng cường mở các lớp đào tạo nghề lao động nông thông

người dân theo phương châm “cần gì học nấy”. Kiện toàn và nâng

cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên đạt chuẩn 100%;

tăng cường xây dựng, sửa chữa cơ sở vật chất và đổi mới trang thiết

bị các trường học nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dạy và

học. Duy trì công tác phổ cập giáo dục ở các bậc học đạt được. Phấn

đấu nâng cao tỷ lệ đảng viên trong 4 chi bộ trường học và thành lập

được chi ủy.

- Tăng cường đầu tư các thiết chế văn hóa nhằm đáp ứng nhu

cầu thư giãn, vui chơi giải trí, sinh hoạt văn hóa của nhân dân; chú

379

38.10 Page 380

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

trọng kiểm tra phòng chống tệ nạn xã hội qua hoạt động các loại hình

karaoke, bi da, cà phê. Nâng cao chất lượng cuộc vận động Toàn

dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng hương ước, quy

ước ấp văn hóa, phát huy truyền thống tương thân tương ái giúp đỡ

lẫn nhau, bài trừ các hủ tục, mê tín dị đoan, thực hiện nếp sống mới

ở nông thôn, phấn đấu giữ vững danh hiệu ấp văn hóa, xây dựng ấp

an toàn, các cơ quan, đơn vị hằng năm đạt danh hiệu cơ quan có đời

sống văn hóa tốt, duy trì xã giữ vững địa bàn không có tệ nạn ma túy

mại dâm và tệ nạn xã hội. Đẩy mạnh công tác truyền thông dân số

để hạn chế đến mức thấp nhất tỷ lệ tăng dân số tự nhiên, giữ vững

mức dưới 1%.

- Làm tốt công tác khám chữa bệnh cho nhân dân, đảm bảo thực

hiện các chương trình y tế quốc gia, y tế cộng đồng; thực hiện tốt

công tác vệ sinh phòng dịch; củng cố đội ngũ cán bộ y tế đủ số lượng,

nâng chất lượng cả chuyên môn và y đức, phấn đấu hằng năm giữ

vững trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; tăng cường đầu tư trang thiết bị

y tế, ứng dụng các tiến bộ y học hiện đại đồng thời kết hợp đông tây

y. Thực hiện tốt công tác vận động nhân dân tham gia bảo hiểm y tế.

Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra đối với các cơ sở y tế tư nhân.

Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành Đảng bộ xã khóa III nhiệm kỳ

2015-2020 gồm 9 đồng chí1, bầu Ban Thường vụ gồm 3 đồng chí.

Bí thư Đảng ủy xã Nguyễn Văn Lo tái đắc cử. Đồng chí Từ Thiên

Tú giữ nhiệm vụ Phó Bí thư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. Đồng

chí Thái Bá Tùng là Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã.

1 9 đồng chí trong Ban Chấp hành Đảng bộ xã gồm: Nguyễn Văn Lo, Từ

Thiên Tú, Nguyễn Văn Hồ, Thái Bá Tùng, Đoàn Hữu Danh, Lê Văn Long,

Nguyễn Thị Hồng Thắm, Trần Minh Hùng, Trương Quốc Dũng.

380

39 Pages 381-390

▲back to top

39.1 Page 381

▲back to top

CHƯƠNG VII

BÀI HỌC LỊCH SỬ

Từ lịch sử Đảng bộ xã Vĩnh Thanh trong 90 năm hình thành - phát

triển, Ban Chấp hành Đảng bộ xã Vĩnh Thanh đúc kết 6 bài học kinh

nghiệm trong xây dựng Đảng, có thể vận dụng thực hiện cho các

nhiệm kỳ tiếp theo.

Một là, Đảng là hạt nhân cốt lõi trong đấu tranh cách mạng, lãnh

đạo toàn toàn dân, toàn diện, trực tiếp; huy động các nguồn lực tạo

sức mạnh tổng hợp giành lấy chính quyền, giải phóng dân tộc, thống

nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mọi nguồn lực của Đảng

là ở dân, trong dân, do dân vì dân. Ban chấp hành Đảng ủy xã phải

luôn là tập thể vững mạnh, tiêu biểu cho đạo đức, văn minh, tiến bộ

trong lòng dân. Bài học này phổ quát trong xây dựng Đảng toàn hệ

thống chính trị cả nước; ở xã Vĩnh Thanh thể hiện rõ nét, cụ thể sinh

động, mọi đảng viên ở mọi thời kỳ đều phải nhận ra.

Hai là, xây dựng Đảng là xây dựng giá trị trong lòng dân, làm cho

dân hiểu, tin và làm theo. Trong kháng chiến, xã Vĩnh Thanh không

có hầm bí mật trong lòng đất, nhưng có Đảng trong lòng dân. Đảng

được dân tin yêu, nuôi dưỡng, chở che, bảo vệ nên không ngừng lớn

mạnh, nhiều lúc bị khủng bố gần như mất trắng, nhưng mất rồi lại

còn, yếu rồi lại mạnh, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác,

chiến thắng ngoại xâm trong kháng chiến, đạt nhiều thành quả trong

381

39.2 Page 382

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

xây dựng và phát triển. Những lúc khó khăn, chưa thành công đều

nhận ra nguyên nhân ở lòng dân chưa đồng thuận.

Ba là, xây dựng Đảng ở Vĩnh Thanh cũng dựa trên 3 trụ cột là

công tác tư tưởng, tổ chức, kiểm tra nhưng không nặng về lý luận

cách mạng mà chú trọng bằng việc nêu gương thông qua các tấm

gương hành động của đảng viên. Từ những buổi đầu xây dựng Đảng,

người Vĩnh Thanh ít chữ nghĩa, ít được tiếp cận sách vở lý luận cách

mạng quí hiếm, chủ yếu được nghe, hiểu và làm theo các đảng viên

tiên phong, gương mẫu cả trong nhận thức, hành động và lối sống.

Trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, việc học tập và làm theo

tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh càng có ý nghĩa quan trọng. Người

đảng viên có tu dưỡng đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí

Minh hay không, tận tụy phục vụ Nhân dân hay không, có tự giác,

tiên phong, gương mẫu hay không đó là nhân tố quyết định về niềm

tin và sức dân với sự lãnh đạo Đảng.

Bốn là, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân trong thế trận lòng

dân là bài học chung, nhưng ở Vĩnh Thanh có nét riêng, bắt đầu từ

lòng yêu nước chống ngoại xâm quyết hy sinh bảo vệ quê hương, từ

tầm vông vạt nhọn đến vũ khí thô sơ, cướp vũ khí địch đánh địch,

kết hợp tuyên truyền, vũ trang và binh vận. Lực lượng vũ trang do

dân nuôi quân, người dân đóng góp vật lực và nhân lực xây dựng

dân quân du kích, bộ đội địa phương và bộ đội chủ lực, tiến công

trên các mặt trận quân sự, chính trị và địch vận. Lớp này hy sinh,

lớp khác tòng quân. Có lúc lực lượng vũ trang bị đánh bật ra khỏi

khu dân cư, người dân bị gom và các ấp chiến lược, quân dân bị chia

cắt nhưng từ lòng dân, sức dân, các đơn vị lực lượng vũ trang hồi

382

39.3 Page 383

▲back to top

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH

sinh, không ngừng lớn mạnh, thắng lợi vẻ vang trong hai cuộc kháng

chiến. Trong hòa bình thống nhất, những ngày đầu xây dựng chính

quyền nhân dân, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn còn nhiều phức

tạp, các thế lực phá hoại vẫn còn, có lúc toàn xã thiếu đói, gặp nhiều

khó khăn tưởng không qua khỏi; nhưng nhờ dựa vào lòng dân, sức

dân, các đơn vị lực lượng vũ trang còn mỏng manh về thực lực vẫn

đủ sức mạnh để bảo vệ an ninh trật tự trên địa bàn. Lực lượng vũ

trang nhân dân càng lớn mạnh càng phải dựa vào dân, gắn kết với

các phong trào thi đua yêu nước của dân, nhất là phong trào toàn dân

tham qua bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Năm là, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân vững mạnh. Dưới

sự lãnh đạo của Đảng bộ, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã

Vĩnh Thanh kết nối các đoàn thể chính trị xã hội và các tổ chức nhân

dân thành một khối bền chặt, lấy lòng yêu nước, tinh thần dân tộc

và truyền thống đoàn kết làm hạt nhân cơ bản, phát huy được sức

mạnh đặc trưng của các tầng lớp nhân dân, các giới, các độ tuổi, các

lĩnh vực ngành nghề, các tổ chức tín ngưỡng, tôn giáo. Trong đó,

chú trọng công tác vận động đồng bào có đạo ở các xứ đạo. Trong

kháng chiến, Vĩnh Thanh đã làm tốt công tác “tôn giáo vận” nên đã

có nhiều giáo dân tham gia cách mạng, có người chịu đói khát băng

rừng đến với cách mạng. Trong xây dựng và phát triển, Đảng bộ và

chính quyền xã Vĩnh Thanh khéo vận động, phối hợp các chức sắc

tôn giáo tổ chức huy động nhân lực và vật lực trong dân, chung sức

chung lòng thực hiện nhiều công trình hạ tầng và nhiều phong trào

xã hội góp phần làm giàu đẹp quê hương. Theo đó, việc xây dựng

Đảng, chính quyền, khối đại đoàn kết toàn dân và thực hiện nhiệm

383

39.4 Page 384

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930 - 2020)

vụ chính trị ở Vĩnh Thanh bớt khó, tăng dần thành quả. Đây là bài

học lớn, có ý nghĩa không chỉ ở Vĩnh Thanh, còn có thể vận dụng ở

những nhiều nơi.

Sáu là, Đảng bộ xã luôn có tinh thần chủ động, đổi mới tư duy,

nắm bắt thời cơ, phát huy lợi thế của địa phương, huy động các

nguồn lực để thực hiện các công trình dự án lớn làm chuyển đổi cơ

cấu kinh tế theo hướng tiến bộ, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần

của dân. Các công trình lớn đã và đang thực hiện ở Vĩnh Thanh đang

vận dụng hiệu quả bài học kinh nghiệm này.

384

39.5 Page 385

▲back to top

LÃNH ĐẠO CÁC KHÓA

DANH SÁCH BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ

XÃ VĨNH THANH

KHÓA I, NHIỆM KỲ 2005-2010

Stt

Họ và tên

1 Đoàn Hữu Danh

2 Võ Thị Trang Dung

3 Đỗ Thành Đông

4 Nguyễn Văn Hồng

5 Phạm Quốc Hợp

6 Lương Hữu Ích

7 Huỳnh Minh Phương

8 Nguyễn Văn Thông

9 Bùi Tất Toản

Năm

sinh

1963

1970

1958

1961

1965

1953

1957

1958

Quê quán

X. Phú Đông

X. Vĩnh Thanh

H. Bến Cát, T. Bình Dương

X. Vĩnh Thanh

X. Đại Phước

X. Phú Đông

H. Long Thành

X. Vĩnh Thanh

T. Thái Bình

KHÓA II, NHIỆM KỲ 2010-2015

Stt

Họ và tên

Năm

sinh

Quê quán

1 Huỳnh Minh Phương 1953 H. Long Thành

2 Phạm Quốc Hợp 1961 X. Đại Phước

Chức vụ

Bí thư Đảng ủy

Chủ tịch UBND

385

39.6 Page 386

▲back to top

3 Nguyễn Văn Hồ

1969 X. Vĩnh Thanh Thường trực Đảng ủy

4 Phan Tùng Quân 1971 T. Đồng Nai Trưởng Công an

5 Võ Thị Trang Dung 1970 X. Vĩnh Thanh Phó Chủ tịch UBND

6 Đoàn Hữu Danh

1963 X. Phú Đông Phó Chủ tịch UBND

7 Thái Bá Tùng

1981 T. Nghệ An Chủ tịch UBMTTQ

8 Trịnh Thanh Phong 1976 T. Vĩnh Phúc Cán bộ một cửa

9 Nguyễn Đại Trí

1977 T. Đồng Nai Phó Chủ nhiệm UBKT

KHÓA III, NHIỆM KỲ 2015-2020

Stt

Họ và tên

Năm

sinh

Quê quán

Chức vụ

1 Nguyễn Văn Lo

1965 X. Vĩnh Thanh Bí thư Đảng ủy

2 Từ Thiên Tú

1977 X. Long Tân Q. Chủ tịch UBND

3 Nguyễn Văn Hồ

1969 X. Vĩnh Thanh

Thường trực

Đảng ủy

4 Thái Bá Tùng

1981 T. Nghệ An Chủ tịch UBMTTQ

5 Đoàn Hữu Danh

1963 X. Phú Đông

Phó Chủ tịch

UBND

6 Lê Văn Long

1960 X. Vĩnh Thanh

Phó Chủ nhiệm

UBKT

7 Nguyễn Thị Hồng Thắm 1981 X. Vĩnh Thanh Công chức Tư pháp

8 Trần Minh Hùng

1967

X. An Hòa,

Tp. Biên Hòa

Trưởng Công an

9 Trương Quốc Dũng

1986 X. Vĩnh Thanh

Chỉ huy trưởng

Ban CHQS

386

39.7 Page 387

▲back to top

KHÓA IV, NHIỆM KỲ 2020-2025

Stt

Họ và tên

Năm

sinh

Quê quán

Chức vụ

Trần Hoàng Sự 1982 X. Phước An Bí thư Đảng ủy

Huỳnh Thế Vinh

1973

X. Hòa Long,

T. BR-VT

Phó Bí thư,

Chủ tịch UBND

Nguyễn Văn Hồ

1969

X. Vĩnh Thanh

TT Đảng ủy,

Chủ nhiệm UBKT

4 Nguyễn Thị Minh Thi 1988 X.vĩnh Thanh

Phó Chủ tịch

HĐND

5 Nguyễn Giang Thanh 1978 X. Vĩnh Thanh

6 Đoàn Hữu Danh 1963 X. Phú Đông

Trần Hải Nhân 1984 X. Vĩnh Thanh

Phó Chủ tịch

UBND

Chủ tịch

UBMTTQ

Phó Chủ tịch

UBND

8 Huỳnh Quý Thảo 1984 X. Vĩnh Thanh

9 Nguyễn Thị Hồng Thắm 1981 X. Vĩnh Thanh

Phó Chủ nhiệm

UBKT

Chủ tịch

Hội LHPN

Lê Hữu Thanh

1980 T. Thanh Hóa Trưởng Công an

Nguyễn Khắc Phong

1986 X. Vĩnh Thanh

Chỉ huy trưởng

Ban CHQS

387

39.8 Page 388

▲back to top

Bà mẹ Việt Nam anh hùng1

Nguyễn Thị Đặng

(1904 - 1997)

Mẹ Nguyễn Thị Đặng sinh năm 1904 ở

ấp Ông Kèo xã Vĩnh Thanh (Nhơn Trạch).

Trong dáng dấp nhỏ bé của mẹ luôn ẩn

chứa sức sống mãnh liệt của một người mẹ

anh hùng, một cơ sở cách mạng kiên trung

suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và

chống Mỹ.

Thời chiến tranh, xã Vĩnh Thanh nghèo lắm, cực lắm nhưng

người dân Vĩnh Thanh luôn một lòng với cách mạng. Mẹ Đặng cũng

vậy, quanh năm chắt chiu từng hạt gạo, củ khoai nuôi giấu cán bộ

để góp phần đánh Pháp, đánh Mỹ. Mẹ là hội viên Hội Mẹ chiến sĩ,

luôn đi đầu trong các phong trào vận động lo hũ gạo nuôi quân, xây

dựng tình đoàn kết giúp đỡ nhau trong lúc khó khăn hoạn nạn. Năm

1950, giặc Pháp đóng bót trong xã, gia đình mẹ cùng một số dân làng

không chịu làm nô dịch cho giặc nên kéo nhau ra rừng Sác bờ sông

Ông Kèo cất chòi ở tạm. Lúc ấy cuộc sống rất khó khăn, vừa phải

tránh né các cuộc ruồng bố của giặc, vừa phải kiếm sống bằng việc

làm củi, xúc tép, buôn bán nhỏ. Nhưng mẹ vẫn tìm mọi cách liên lạc

1 Danh sách quản lý của Sở LĐTBXH tỉnh Đồng Nai cung cấp năm 2018, kết

hợp tài liệu khảo sát tại các xã tháng 2 năm 2020.

388

39.9 Page 389

▲back to top

với “bộ đội Cụ Hồ” đóng góp nuôi quân, tham gia tích cực Hội Mẹ

chiến sĩ. Tên tuổi mẹ Đặng trở thành niềm tin yêu, thành ngọn lửa

ấm trong lòng các chiến sĩ vệ quốc.

Năm 1951, giặc Pháp tăng cường bố ráp thúc ép số dân “ly khai”

trở về làng. Khoảng 30 hộ phải nhổ chòi trở lại vòng kềm kẹp của

giặc. Chúng hăm dọa, khủng bố những gia đình này rất dữ. Những

người tình nghi trong số này thường bị gọi, bị bắt lên bót để hạch

hỏi, nhiều khi bị đánh đập khảo tra rất dã man. Gia đình mẹ bị “chiếu

cố” nhiều nhất. Nhưng nhờ khôn khéo, giỏi ứng xử mà không bị phát

hiện. Trong thời gian này, chồng mẹ - ông Nguyễn Văn Trụ, và con

trai độc nhất - Nguyễn Tấn Nghĩa thoát ly tham gia kháng chiến.

Ông Trụ công tác ở Ủy ban Kháng chiến hành chính xã Phước Lý,

vẫn bí mật cùng mẹ Đặng buôn bán nhỏ để đóng góp nuôi du kích xã.

Đến năm 1962, do lao khổ, nhọc nhằn, ông Trụ bệnh nặng, qua đời,

để lại cho mẹ gánh nặng gia đình và nhiệm vụ dở dang.

Anh Nghĩa ngay từ ngày đầu thoát ly tham gia tổ quân báo của

xã đội với nhiệm vụ bám địch, nắm tình hình, cung cấp tin tức cho

bộ đội tổ chức đánh giặc. Anh là người lanh lợi, gan dạ, trung thực

nên đồng đội rất tin cậy. Năm 1949, trong một lần công tác, anh

bị quân Pháp ở kho đạn Thành Tuy Hạ phát hiện, bắt giam ở bót

Catinat 6 tháng. Chúng tra tấn anh bằng đủ loại cực hình nhưng

không khai thác được điều gì, đành phải thả. Anh trở về với tấm thân

đầy thương tích, tay chân bị liệt. Mẹ Đặng chạy đôn chạy đáo lo

tiền, lo thang thuốc cho anh. Trong vòng tay yêu thương của mẹ, anh

Nghĩa dần dần bình phục, lại tiếp tục hoạt động. Mẹ Đặng rất thương

389

39.10 Page 390

▲back to top

con nhưng không hề ngăn cản mà luôn động viên, giúp đỡ con hoàn

thành nhiệm vụ.

Ít lâu sau, trên đường làm nhiệm vụ, anh bị địch phục kích, bắn

trọng thương. Giặc mang anh về kho đạn dùng cực hình khai thác,

không đạt mục đích, chúng giết anh rồi thủ tiêu mất xác. Nghe tin

con hy sinh, mẹ Đặng tưởng chừng không thể gượng sống được.

Núm ruột duy nhất của mẹ, niềm hy vọng của mẹ đã ra đi. Nỗi đau

không thể diễn tả được, không có gì bù đắp nổi. Nhưng rồi, mẹ cũng

vượt qua, vì mẹ nghĩ mẹ phải sống để làm tròn nhiệm vụ của người

mẹ chiến sĩ, còn nhiều đứa con chiến sĩ khác cần đến sự chăm sóc

của mẹ.

Sự hy sinh cao cả và tấm lòng đôn hậu, bình dị của mẹ Nguyễn

Thị Đặng quả xứng đáng với danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng

mà Nhà nước phong tặng theo Quyết định số 394/KTCTN ngày

17.12.1994. Trước đó mẹ và gia đình được Nhà nước tặng thưởng

Huân chương Độc lập hạng Ba năm 1985.

Mẹ qua đời ngày 24.7.1997.

390

40 Pages 391-400

▲back to top

40.1 Page 391

▲back to top

Trần Thị Sang

(1916-1997)

Mẹ Trần Thị Sang sinh năm 1916, lúc

được phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam

anh hùng theo Quyết định số 394/KTCTN

ngày 17.12.1994, mẹ vẫn còn minh mẫn,

tỉnh táo.

Quê quán tại xã Vĩnh Thanh (huyện Nhơn

Trạch), mẹ Trần Thị Sang lấy chồng là ông Đỗ Văn Xuân và chuyển

về quê chồng (Mỹ Phước - Bến Cát - Sông Bé, nay thuộc tỉnh Bình

Dương) sinh sống. Mẹ Sang sinh được tám con: bốn trai, bốn gái.

Năm 1960, giữa lúc Ngô Đình Diệm tàn sát những người kháng

chiến, ông Đỗ Văn Xuân thoát ly gia đình tham gia cách mạng. Ông

trở thành cán bộ binh vận, hoạt động trong vùng địch kiểm soát.

Ông thường xuyên móc nối với một trưởng đồn ngụy, lấy đạn dược

và vũ khí của địch đem về cho cách mạng. Ngày 1.12.1962, sau khi

đánh đồn Cây Dền, ông rút về nhà nhưng không may bị địch phát

hiện. Chúng bắt và trói ông vào cột nhà, tra khảo đánh đập dã man

hòng lấy lời khai của ông. Mẹ Sang lúc đó đang bồng đứa con vừa

nửa tháng tuổi trên tay, mẹ đau đớn uất hận chứng kiến giặc tra tấn

hành hạ người chồng thân yêu. Rồi ông Xuân bị địch giết hại, mẹ

dồn hết niềm hy vọng vào các con đang tuổi khôn lớn. Nhưng rồi

chiến tranh ác nghiệt đã lần lượt chia lìa những người con yêu quý

của mẹ. Đỗ Văn Huỳnh, con trai trưởng của mẹ sinh năm 1940, tròn

20 tuổi anh được cha dìu dắt vào con đường cách mạng. Khi ông

Xuân ngã xuống, Huỳnh đang là đại đội trưởng đơn vị trinh sát của

Ban An ninh phân khu V. Ngày 10.5.1969, trên đường đi công tác

391

40.2 Page 392

▲back to top

tại xã Chánh Phú Hòa (Bến Cát - Sông Bé) anh bị lọt vào vòng vây

của địch. Cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra, người chiến sĩ trinh sát 29

tuổi đời đã ngã xuống, để lại cho mẹ Sang người vợ trẻ và hai đứa

con nhỏ dại.

Người con trai thứ hai của mẹ Sang là Đỗ Văn Đệ (tự An) sinh

năm 1943, thoát ly gia đình khi mới 16 tuổi (năm 1959). Đệ là y tá,

tiểu đội trưởng đơn vị C.300. Trong thời gian tại ngũ, anh về thăm

mẹ được vài lần rồi biệt tăm, không để lại chút hồi âm. Mãi sau ngày

giải phóng, gia đình mẹ Sang mới nhận được giấy báo tử của anh.

Em kế Đỗ Văn Đệ là Đỗ Văn Tự (còn gọi là Tâm) sinh trong năm

Cách mạng tháng Tám thành công (1945) cũng thoát ly gia đình lúc

mới 18 tuổi (1963). Anh là xã đội phó xã Mỹ Phước (Sông Bé). Ngày

10.10.1968, được thông báo đoàn xe của Mỹ ngụy sẽ càn từ Bến Cát

về sở cao su Ông Chính, Tự cùng đồng đội vạch kế hoạch đánh địch.

Cả đội mai phục chờ địch tại vườn cao su ấp 4 xã Mỹ Phước. Trong

cuộc đụng độ ác liệt này, Tự và đồng đội diệt một xe bọc thép chở

đầy lính Mỹ, nhưng anh cũng trúng đạn và anh dũng hy sinh. Ngoài

ba người con trai đã ngã xuống, mẹ Sang còn có người con gái út Đỗ

Thị Vốn cũng tham gia cách mạng, bị địch bắt giam đến sau ngày

giải phóng mới được thả về.

Đất nước hòa bình, mẹ trở về ấp Chính Nghĩa, xã Vĩnh Thanh

(huyện Nhơn Trạch) sinh sống. Các con, cháu của mẹ đều tham gia

công tác tại địa phương. Gia đình mẹ Sang được bà con làng xóm

đánh giá là gia đình truyền thống mẫu mực của xã. Mẹ được trao

tặng Huân chương Độc lập năm 1985. Mẹ Trần Thị Sang mất năm

1997. Hiện cháu ngoại là Đỗ Nhất Trí (con của bà Đỗ Thị Vốn) thờ

cúng mẹ tại xã Vĩnh Thanh.

392

40.3 Page 393

▲back to top

Lê Thị Tư

(1905 - 1987)

Làng Phước Lý, tổng Thành Tuy Hạ,

quận Long Thành, tỉnh Biên Hòa xưa là quê

hương của mẹ Lê Thị Tư. Nhà mẹ ở gần đình

Ông Kèo, nay là ấp Chính Nghĩa, xã Vĩnh

Thanh, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai.

Mẹ Tư ra đời năm Ất Tỵ 1905 trong một gia đình nông dân. Chồng

mẹ cũng làm ruộng ở cùng ấp. Đôi vợ chồng trẻ ra sức khai phá một

mảnh rừng hoang khoảng một mẫu thành ruộng. Nếu chỉ trông vào

lúa thì không đủ, những lúc nông nhàn ông còn chặt củi bán cho ghe

chài chở về Sài Gòn. Mẹ sinh hạ được hai con trai Đặng Văn Tông

năm 1932 và Đặng Văn Đại năm 1936.

Cách mạng tháng Tám 1945 sắp nổ ra thì làng Phước Lý heo hút

thưa dân cũng dấy lên phong trào Thanh niên Tiền phong từ Sài

Gòn lan về. Là thiếu niên, Đặng Văn Tông thấy các chú các anh tập

tành, canh gác cũng tự nguyện tham gia. Cuối năm 1945, quân Pháp

đánh chiếm Cát Lái, Nhà Bè rồi tràn qua đóng bót và đóng lại ở kho

bom Thành Tuy Hạ. Ở tuổi 14 nhưng vóc người cao lớn, anh Tông

xin vào du kích xã. Nhà tuy nghèo song mẹ Lê Thị Tư vẫn ráng cho

con tiền gạo, áo quần để con hoạt động. Mẹ cũng đóng góp, ủng hộ

kháng chiến bằng hũ gạo nuôi quân. Giặc càn bố, mẹ lại lo dắt em

Đại đi trốn.

393

40.4 Page 394

▲back to top

Mới 16 tuổi Đặng Văn Tông được cử làm Tiểu đội phó du kích

xã Phước Lý (thuộc Ban Công tác liên thôn 13 huyện Long Thành

lúc đó). Anh hăng hái công tác, luôn luôn hoàn thành nhiệm vụ được

giao. Ngày 19.2.1948, anh đi công tác tới Bến Trăn thuộc ấp Long

Điền xã Long Tân thì đụng lính commando. Anh Tông hy sinh tại

đây. Mẹ Tư nghe tin, đau xót vô cùng. Nỗi đau ấy kéo dài nhiều năm

về sau.

Năm 1951 tình hình chung ở huyện Long Thành gặp nhiều khó

khăn. Tên Suacot chỉ huy lính commando áo đen liên tục phục, đột

kích đánh phá các vùng tranh chấp. Ở nhà không yên, Đặng Văn Đại

mới 15 tuổi đã xin mẹ cho đi thoát ly. Đến tháng 7.1954, Hiệp định

Genève ký kết, Đại được đi tập kết ra Bắc. Thế là từ đó người mẹ già

ngày ngày mong ngóng con trai trở về.

Anh Đặng Văn Đại ra Bắc được đi học, sau đó công tác ở Ty công

an Thanh Hóa. Anh lấy vợ, có con. Theo yêu cầu của chiến trường,

anh hồi kết, công tác tại Tây Ninh. Anh hy sinh ngày 1.11.1969.

Sau ngày thống nhất đất nước, mẹ Lê Thị Tư mới biết tin xé lòng

này. Mẹ qua đời năm 1985. Để ghi nhận công ơn của mẹ, Nhà nước

truy tặng cho mẹ Lê Thị Tư danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng

theo Quyết định số 814/KTCTN ngày 24.4.1996. Mẹ và gia đình

cũng được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba

năm 2000.

394

40.5 Page 395

▲back to top

Nguyễn Thị Kiều

(1912 - 1992)

Mẹ Nguyễn Thị Kiều sinh năm 1912 tại

xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, tỉnh

Đồng Nai.

Sinh ra trong một gia đình nông dân

nghèo, từ nhỏ mẹ Kiều phải lao động vất vả

để kiếm sống cơ cực như mọi người phụ nữ nghèo tại vùng quê Nhơn

Trạch. Lớn lên, mẹ lập gia đình cùng với người cùng quê, sinh hạ

được 8 người con cả trai lẫn gái. Cuối 1945, giặc Pháp trở lại đánh

chiếm Nam Bộ. Năm 1946, giặc Pháp đã tràn về Nhơn Trạch, xóm

làng xao xác, nhân dân tiếp tục sống trong cảnh loạn lạc, bom đạn

giặc ngày đêm giết hại dân lành. Mẹ Kiều đã cùng bà con xóm ấp

thường lui tới các đơn vị bộ đội tiếp tế quần áo, gạo và thuốc men.

Cùng với đó, mẹ Kiều động viên con, cháu tham gia kháng chiến.

Hai con trai của mẹ là Trần Hoài Lâm (sinh năm 1946) và Trần Văn

Bảy (sinh năm 1948) vào bộ đội rồi hy sinh trong trận đánh ở Nhơn

Trạch năm 1970.

Theo lời kể của ông Trần Văn Tám (con trai mẹ Kiều), sau khi

các anh vào bộ đội, ông Tám ở nhà cùng mẹ làm ruộng và nuôi các

em. Tuy nhiên, khi ông được 18 tuổi, ông bị quân địch bắt, đánh

đập, tra tấn nhằm bắt ông phải khai địa điểm hoạt động của các anh

trai. Không lấy được nguồn tin, quân địch đưa ông về giam 2 tháng

ở Biên Hòa. Những ngày ông bị giam, mẹ Kiều thường xuyên đi bộ

395

40.6 Page 396

▲back to top

vào thăm nuôi ông, đồng thời đấu tranh với kẻ địch để ông nhanh

chóng được thả ra.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 kết thúc

thắng lợi, đất nước ta hoàn toàn độc lập. Mẹ Kiều trở về với cuộc

sống đời thường, tiếp tục nuôi dạy con cháu, ra sức tăng gia sản xuất.

Mẹ Kiều sống giản dị, gần gũi với bà con, làng xóm. Mẹ tích cực

tham gia công tác phụ nữ ấp, hòa giải các gia đình tưởng như tan

vỡ trở lại hạnh phúc, sum vầy. Do tuổi già, sức yếu mẹ qua đời năm

1992, hưởng thọ 80 tuổi.

Với thành tích trong kháng chiến, mẹ Nguyễn Thị Kiều được tặng

thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba theo Quyết định số 69 /QĐ-

HĐNN ngày 11.7.1985. Đến năm 2014, mẹ được Nhà nước truy tặng

danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng theo Quyết định số 2393/QĐ-

CTN ngày 26.9.2014. Hiện, con trai Trần Văn Tám thờ phụng mẹ tại

xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai.

396

40.7 Page 397

▲back to top

DANH SÁCH LIỆT SĨ XÃ VĨNH THANH

Stt

Họ và tên

Năm Quê

sinh quán

Chức vụ

Đơn vị

Năm

hy sinh

1 Võ Văn An

1930

Đồng

Nai

Cb Tuyên

huấn

X. Đại

Phước

1952

2 Trần Văn Bảy

1946

Đồng

Nai

CS. C240

H. Nhơn

Trạch

7.1970

Nguyễn Văn Bảy

(Đức)

1930

Đồng

Nai

Chuẩn úy

Xã đội

phó

13.3.1966

Phạm Văn Bằng

(Mão)

1944

Đồng

Nai

Y tá

X. Đại

Phước

17.7.1968

Nguyễn Văn Bé

(Đức Hiền)

1944

Đồng

Nai

Du kích

X. Phước

13.1.1968

6 Nguyễn Khắc Bích 1933

Đồng

Nai

Thượng úy

Hđ. Long

Thành

18.3.1972

7 Nguyễn Văn Cẩu

1940

Đồng

Nai

Hạ sĩ

Đoàn 10

đặc công

10.1966

8 Bao Văn Cao

1940

Đồng

Nai

Cb liên xã

X. Đại

Phước

8.4.1963

Nguyễn Văn Cam

(Tấn)

1945

Đồng

Nai

Chiến sĩ

C240 17.2.1969

Nguyễn Văn Danh

(Ry)

1941

Đồng

Nai

TĐT

du kích

X. Vĩnh

Thanh

8.3.1967

11 Bùi Mạnh Đức

1950 Hà Bắc

PCT

kinh tài

X. Vĩnh

Thanh

30.1.1977

12 Nguyễn Văn Hiếu

1929

Đồng

Nai

Công an

H. Long

Thành

21.7.1951

397

40.8 Page 398

▲back to top

13 Trần Văn Kiêm

1895

Đồng

Nai

Du kích

X. Đại

Phước

1942

Nguyễn Văn Lời

(Bảy Sanh)

1920

Đồng

Nai

PCT Kinh

tài

X. Vĩnh

Thanh

10.4.1964

15 Nguyễn Văn Lý

1937

Đồng

Nai

Thượng sĩ Đặc công 25.2.1970

16 Mai Văn Lẹ

1949

Đồng

Nai

Du kích

X. Đại

Phước

4.1968

17 Trần Hoài Lâm

1943

Đồng

Nai

Tiểu đội

trưởng

X. Đại

Phước

15.5.1968

18 Bùi Văn Lũy

1940

Đồng

Nai

Chiến sĩ

C240 15.3.1968

19 Lê Nhớ Mãi (Thụ) 1938

Đồng

Nai

Thượng úy

Hđ.Long

Thành

6.6.1972

20 Nguyễn Văn Mới

1954

Đồng

Nai

Xã đội

trưởng

X. Vĩnh

Thanh

30.1.1977

21 Đặng Văn Mừng

1926

Đồng

Nai

Hạ sĩ

X. Đại

Phước

6.8.1963

Nguyễn Văn Minh

(Tư Cước)

1941

Đồng

Nai

Xã đội phó

X. Vĩnh

Thanh

2.10.1962

23 Dương Văn Ngụ

Đồng

Nai

24 Hà Văn Phải (Lực) 1939

Đồng

Nai

Du kích

X. Vĩnh

Thanh

7.5.1962

25 Nguyễn Văn Quốc 1925

Đồng

Nai

Trung đội

trưởng

Bộ đội

Trần Phú

27.12.1949

26 Nguyễn Văn Quang 1935

Đồng

Nai

1956

398

40.9 Page 399

▲back to top

27 Nguyễn Văn Ro

1943

Đồng

Nai

Du kích

X. Vĩnh

Thanh

2.10.1962

28 Huỳnh Công Thành 1938

Đồng

Nai

Thiếu úy

Hđ Long

Thành

29.1.1971

29 Đỗ Văn Trung

1917

Đồng

Nai

Cb Cơ sở

X. Vĩnh

Thanh

16.7.1962

30 Nguyễn Văn Tuấn

1926

Đồng

Nai

Cb Binh

vận

X. Vĩnh

Thanh

2.10.1962

31 Nguyễn Văn Tĩnh

Đồng

Nai

Công an

X. Vĩnh

Thanh

21.7.1951

32 Lê Tử Trình

1926

Đồng

Nai

Tiểu đội

phó

X. Đại

Phước

20.7.1950

33 Hồ Văn Út

1915

Đồng

Nai

TĐT Tự vệ

X. Đại

Phước

5.8.1940

34 Trần Văn Vân

1933

Đồng

Nai

19.2.1965

35 Trần Văn Quân

1950

Đồng

Nai

19.2.1965

36 Trần Văn Tư

1933

Đồng

Nai

1964

37 Hồ Văn Minh

1937

11.1964

38 Nguyễn Văn Hùng 1936

39 Đỗ Văn Huynh

40 Đỗ Văn Đệ

1940

Đồng

Nai

1943

Đồng

Nai

1968

11.1964

1968

399

40.10 Page 400

▲back to top

41 Đỗ Văn Tư

42 Đào Minh Dũng

1945

Đồng

Nai

1951

43 Trần Văn Kiệt

1942

44 Trần Văn Ngọt 1944

45 Cao Văn Thôi

1912

Đồng

Nai

46 Nguyễn Văn Phúc

1913

Đồng

Nai

47 Trần Đắc Thắng

1921

Đồng

Nai

48 Nguyễn Văn Nghĩa 1929

49 Trương Văn Bình

1924

Đồng

Nai

50 Đặng Văn Tông

1932

Đồng

Nai

51 Nguyễn Văn Phẩm 1939

Đồng

Nai

52 Đỗ Văn Xuân

1912

Đồng

Nai

53 Nguyễn Văn Quỳ 1912

54 Đặng Văn Đại

1936

Đồng

Nai

400

10.10.1968

15.7.1974

24.2.1969

4.1963

17.10.1947

10.8.1947

19.2.1950

14.6.1949

25.8.1945

19.2.1948

4.1947

12.1962

1970

10.2.1969

41 Pages 401-410

▲back to top

41.1 Page 401

▲back to top

BÍ THƯ CHI BỘ, ĐẢNG BỘ QUA CÁC THỜI KỲ

Nguyễn Khắc Bích

Bí thư Chi bộ

xã Vĩnh Thanh

thời kỳ kháng chiến

chống Mỹ (1964-1970)

Đặng Văn Thì

Bí thư Chi bộ xã

(1975-1982)

Trần Trung Kiên

Bí thư Chi bộ xã

(1982-1984)

Nguyễn Văn Thông Phan Trường Xuân

Bí thư Chi bộ xã

(1984-1987)

(1987-1993)

401

41.2 Page 402

▲back to top

Hồ Hồng Nguyên

Bí thư Chi bộ xã

(1993-1995)

Trương Tấn Vững

Bí thư Chi bộ xã

(1995-1998)

Huỳnh Minh Phương

Bí thư Chi bộ xã

(1998-2004),

Bí thư Đảng bộ xã

(2004-2013)

Nguyễn Văn Lo

Bí thư Đảng ủy xã

(2013-2020)

402

Trần Hoàng Sự

Bí thư Đảng ủy xã

(từ 2020)

41.3 Page 403

▲back to top

CHỦ TỊCH UBND XÃ QUA CÁC THỜI KỲ

Huỳnh Tự Giác

Chủ tịch UBND xã

(1980-1984)

Nguyễn Văn Sang

Chủ tịch UBND xã

(1985-1990)

Nguyễn Văn Minh

Chủ tịch UBND xã

(1990-1997)

Đỗ Thành Đông

Chủ tịch UBND xã

(1997-1998)

403

41.4 Page 404

▲back to top

Trần Trung Dũng

Chủ tịch UBND xã

(1998-2002)

Phạm Quốc Hợp

Chủ tịch UBND xã

(2002-2014)

Từ Thiên Tú

Chủ tịch UBND xã

(2014-2016)

404

Huỳnh Thế Vinh

Chủ tịch UBND xã

(2016-2020)

41.5 Page 405

▲back to top

HÌNH ẢNH TƯ LIỆU

Một cuộc họp Chi bộ xã năm 1980

(Đồng chí Huỳnh Tự Giác - Chủ tịch UBND xã phát biểu).

Đoàn chủ tịch Đại hội Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

xã Vĩnh Thanh khóa IV nhiệm kỳ 1987-1989.

405

41.6 Page 406

▲back to top

Đại hội Chi bộ xã Vĩnh Thanh nhiệm kỳ 1993-1995.

406

41.7 Page 407

▲back to top

Đại biểu dự Đại hội Đảng bộ xã Vĩnh Thanh

lần thứ nhất nhiệm kỳ 2005-2010.

Đại biểu dự Đại hội Đảng bộ xã Vĩnh Thanh

lần thứ III nhiệm kỳ 2015-2020.

407

41.8 Page 408

▲back to top

Thanh niên xã Vĩnh Thanh tham gia nghĩa vụ quân sự năm 1983.

Các thành viên Đội vũ trang tuyên truyền di cư họp mặt

tại nhà đồng chí Phạm Văn Duyên năm 1980.

408

41.9 Page 409

▲back to top

Đồng chí Từ Ngọc Chiếu, Phó Bí thư Huyện ủy Nhơn Trạch,

dự họp Chi bộ ấp Thanh Minh năm 2005.

Lãnh đạo xã Vĩnh Thanh thăm, tặng quà, họp mặt

chức sắc tôn giáo năm 2012.

409

41.10 Page 410

▲back to top

Khởi công xây dựng nhà đại đoàn kết ở xã Vĩnh Thanh năm 2020.

410

42 Pages 411-420

▲back to top

42.1 Page 411

▲back to top

Nhân chứng lịch sử, 20.1.2022.

Đồng chí Huỳnh Minh Phương, nguyên Bí thư Đảng ủy xã góp ý.

Đồng chí Huỳnh Thế Vinh - Phó Bí thư ĐU, Chủ tịch UBND xã

phát biểu chỉ đạo thực hiện kế hoạch.

411

42.2 Page 412

▲back to top

Đình thần Ông Kèo.

Nhà bia liệt sĩ ấp Thanh Minh.

Nhà bia liệt sĩ ấp Chính Nghĩa. Đình thần tại ấp Thanh Minh.

412

42.3 Page 413

▲back to top

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai (1997), Lịch sử Đảng Cộng

sản Việt Nam tỉnh Đồng Nai 1930 - 1995, tập I, Nxb. Đồng Nai.

2. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai (1998), Tổng kết công tác

binh vận tỉnh Đồng Nai trong cuộc kháng chến chống Mỹ cứu nước 1954

- 1975, Nxb. Đồng Nai.

3. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai (1986), Đồng Nai 30 năm

chiến tranh giải phóng 1930 - 1975, Nxb. Đồng Nai.

4. Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Long Thành (1988), Long Thành

những chặng đường lịch sử, Nxb. Đồng Nai.

5. Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Long Thành (1988), Lịch sử Đảng bộ

huyện Long Thành 1930 - 1975, Nxb. Tổng hợp Đồng Nai.

6. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Biên Hòa (1999), Lịch sử Đảng

bộ Thành phố Biên Hòa, Nxb. Đồng Nai.

7. Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đồng Nai (2005), Lịch sử

phong trào phụ nữ tỉnh Đồng Nai 1930 - 2000, Nxb. Tổng hợp Đồng Nai.

8. Ban Chỉ đạo lễ Kỷ niệm 300 năm vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai

(1998), Biên Hòa - Đồng Nai 300 năm hình thành và phát triển, Nxb. Đồng

Nai.

9. Ban Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai (2000), Lịch sử Công an tỉnh

Đồng Nai 1975 - 1995 (tập III), Nxb. Công an nhân dân.

10. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở Văn hóa Thông tin Thể thao Đồng Nai

(1996), Những Bà mẹ Việt Nam anh hùng tỉnh Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

11. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Đồng Nai (1992), Đồng Nai những trận

đánh điển hình trong chiến tranh giải phóng 1945 - 1975, tập 1, Nxb. Đồng

Nai.

12. Bộ Công an, Công an tỉnh Đồng Nai (2010), Lịch sử Công an tỉnh

Đồng Nai thời kỳ kháng chiến chống Pháp 1945 - 1954, Nxb. Công an

nhân dân.

413

42.4 Page 414

▲back to top

13. Bộ Công an, Công an tỉnh Đồng Nai (2010), Lịch sử Công an tỉnh

Đồng Nai thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954 - 1975, Nxb.

Công an nhân dân.

14. Bộ Công an, Công an tỉnh Đồng Nai (2010), Biên niên sự kiện lịch

sử Công an tỉnh Đồng Nai 1996 - 2010, Nxb. Công an nhân dân.

15. Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 (2016), Từ điển Quân khu

7, Nxb. Quân đội nhân dân.

16. Công an tỉnh Đồng Nai (2000), Lịch sử biên niên 1975 - 1996, Nxb.

Công an nhân dân.

17. Cục Văn thư và lưu trữ nhà nước, Trung tâm Lưu trữ quốc gia

(2021), Địa danh làng xã Việt Nam qua tài liệu địa bạ triều Nguyễn, [tập

IV: Nam Kỳ], Nxb. Hà Nội.

18. Phan Đình Dũng, Nguyễn Thanh Lợi (2010), Hỏi đáp về Biên Hòa

- Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

19. Đảng bộ huyện Long Thành (2015), Lịch sử Đảng bộ huyện Long

Thành, Nxb. Đồng Nai.

20. Đảng bộ huyện Nhơn Trạch (2020), Huyện Nhơn Trạch anh hùng,

Nxb. Đồng Nai.

21. Đảng bộ huyện Nhơn Trạch (2020), Lịch sử Đảng bộ huyện Nhơn

Trạch, Nxb. Đồng Nai.

22. Đảng ủy Công an tỉnh Đồng Nai (2017), Lịch sử Đảng bộ Công an

tỉnh Đồng Nai 1945 - 2000, Nxb. Công an nhân dân.

23. Đảng ủy, Ban Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai (2005), Công an

Đồng Nai - Lịch sử biên niên 1945 - 1954, Nxb. Công an nhân dân.

24. Đảng ủy, Ban Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai (2005), Công an

Đồng Nai - Lịch sử biên niên 1954 - 1975, Nxb. Công an nhân dân.

25. Đảng ủy, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Đồng Nai (2015), Lịch sử Đảng

bộ quân sự tỉnh Đồng Nai 1945 - 2010, Nxb. Đồng Nai.

414

42.5 Page 415

▲back to top

26. Hồ Sơn Đài, Trần Quang Toại (1985), Đồng Nai những đơn vị anh

hùng, Nxb. Đồng Nai.

27. Hồ Sơn Đài chủ biên, Đỗ Tầm Chương, Nguyễn Quang Hữu (1997),

Lịch sử chiến khu Đ - Hào khí Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

28. Trịnh Hoài Đức (2005), Gia Định Thành thông chí, [bản dịch của

Lý Việt Dũng, Huỳnh Văn Tới hiệu đính], Nxb.Tổng hợp Đồng Nai.

29. Học viện Quân sự cao cấp, Ban Tổng kết kinh nghiệm chiến tranh

(1980), Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước - những sự kiện quân sự,

Nxb. Quân đội nhân dân.

30. Hội Cựu chiến binh tỉnh Đồng Nai (2004), Đoàn Đặc công 113 với

Biên Hòa - Đồng Nai, Nxb. Quân đội nhân dân.

31. Hội Cựu chiến binh tỉnh Đồng Nai (2004), Tiểu đoàn 240 với Đảng

bộ và nhân dân Biên Hòa - Đồng Nai, Nxb. Tổng hợp Đồng Nai.

32. Hội đồng chỉ đạo biên soạn Lịch sử khởi nghĩa Nam Kỳ (2005),

Lịch sử Khởi nghĩa Nam Kỳ (tái bản), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

33. Hội đồng chỉ đạo biên soạn lịch sử Đảng bộ miền Đông Nam Bộ

(2003), Lịch sử Đảng bộ miền Đông Nam Bộ lãnh đạo kháng chiến chống

thực dân Pháp và đế quốc Mỹ (1945 - 1975), Nxb Chính trị Quốc gia.

34. Hội Khoa học lịch sử Đồng Nai (2013), Địa danh Hành chính, Văn

hóa, Lịch sử Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

35. Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai (2018), Lịch sử phong trào Nông dân

và Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai 1930 - 2015, Nxb. Đồng Nai.

36. Hồ Sĩ Khoách, Hà Minh Hồng, Võ Văn Sen (1998), Lịch sử Việt

Nam 1945 - 1975, Nxb. Mũi Cà Mau.

37. Nhiều tác giả (2021), Địa chí Đồng Nai, [5 tập I: Tổng quan, tập II:

Địa lý, tập III: Lịch sử, tập IV: Kinh tế,, tập V: Văn hóa - xã hội], Xí nghiệp

in Đồng Nai Nhà in Thông tấn xã Việt Nam.

415

42.6 Page 416

▲back to top

38. Tỉnh ủy Đồng Nai (2007), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Đồng Nai 1975 -

2000, Nxb. Tổng hợp Đồng Nai.

39. Nguyễn Văn Thông (2015), Đất Mẹ, Nxb. Đồng Nai.

40. Huỳnh Văn Tới, Nguyễn Minh Hùng (2019), Bà mẹ Việt Nam anh

hùng tỉnh Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

41. Huỳnh Văn Tới, Phan Đình Dũng, Nguyễn Trí Nghị (2015), Di tích

danh thắng Đồng Nai, Nxb. Đồng Nai.

42. Trần Quang Toại (chủ biên), Hồ Sơn Đài, Trần Toản, Nguyễn Quang

Hữu (1991), Lịch sử Đảng bộ huyện Tân Phú, Nxb Đồng Nai.

43. Trần Quang Toại chủ biên (2013), Địa danh hành chính văn hóa

lịch sử Đồng Nai, Nxb Đồng Nai.

44. Ngô Đăng Tri (2012), 82 năm Đảng Cộng sản Việt Nam - những

chặng đường lịch sử 1930 - 2012, Nxb. Thông tin và Truyền thông.

45. Robert (1924), Địa chí tỉnh Biên Hòa [Lê Tùng Hiếu - Nguyễn Văn

Phúc biên dịch, 2015], Nxb. Đồng Nai.

46. Nhà Bảo tàng Đồng Nai (2001), Việt Nam - Đồng Nai trăm năm

nhìn lại, Nxb. Tổng hợp Đồng Nai.

47. Nhiều tác giả (2001), Địa chí Đồng Nai (tập II: Địa lý), Nxb. Tổng

hợp Đồng Nai.

48. Nhiều tác giả (2001), Địa chí Đồng Nai (tập III: Lịch sử), Nxb.

Tổng hợp Đồng Nai.

49. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Đồng Nai (2005), Lịch sử

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Đồng Nai từ 1930 - 2000, Xí nghiệp in

Đồng Nai.

50. Trương Hữu Quýnh, Đinh Xuân Lâm, Lê Mậu Hãn (2010), Đại

cương Lịch sử Việt Nam toàn tập, Nxb. Giáo dục Việt Nam.

51. Các Báo cáo, văn kiện của xã Vĩnh Thanh, Văn phòng Đảng ủy xã

Vĩnh Thanh.

416

42.7 Page 417

▲back to top

MỤC LỤC

Mở đầu.............................................................................................. 5

Chương I:

TỔNG QUAN VÙNG ĐẤT, CON NGƯỜI.............. 10

I. Đặc điểm tự nhiên........................................................................ 10

II. Các di tích khảo cổ..................................................................... 22

III. Đời sống kinh tế, văn hóa xã hội.............................................. 25

Chương II:

ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945

I. Từ phong trào yêu nước đấu tranh............................................... 65

II. Đảng lãnh đạo phong trào cách mạng........................................ 77

III. Tham gia Cách mạng tháng 8 năm 1945.................................. 89

Chương III:

LÃNH ĐẠO KHÁNG CHIẾN

CHỐNG PHÁP 1945 - 1954........................ 101

I. X ây dựng chính quyền cách mạng, chống thực dân Pháp

tái chiếm.................................................................................... 101

II. Cùng cả nước kháng chiến toàn dân, toàn diện........................ 129

III. Đ ấu tranh chống lấn chiếm, giữ vững và mở rộng

địa bàn làm chủ, góp phần kết thúc thắng lợi 9

năm kháng chiến chống Pháp................................................. 142

42.8 Page 418

▲back to top

Chương IV:

LÃNH ĐẠO KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC

(1954 - 1975)..................................... 153

I. Từ đấu tranh chính trị đến đấu tranh chính trị

kết hợp đấu tranh vũ trang.................................................... 153

II. Phong trào phá ấp chiến lược.............................................. 180

III. Góp phần vào cuộc Tổng tiến công và nổi dậy

Xuân Mậu Thân 1968......................................................... 205

IV. Hình thành Đội vũ trang tuyên truyền di cư....................... 224

V. Tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975............................ 255

Chương V:

LÃNH ĐẠO XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG,

ỔN ĐỊNH XÃ HỘI, ĐỜI SỐNG NHÂN DÂN

(1975-1994)...................................... 266

I. Xây dựng chính quyền cách mạng........................................ 266

II. Ổn định xã hội, đời sống nhân dân...................................... 269

III. Đẩy mạnh sản xuất, đổi mới nông nghiệp.......................... 292

42.9 Page 419

▲back to top

Chương VI:

LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN KINH TẾ

THEO HƯỚNG CÔNG NGHIỆP HÓA - HIỆN ĐẠI HÓA

(1994-2020)...................................... 302

I. C ủng cố tổ chức Đảng và chính quyền, đổi mới

công tác cán bộ..................................................................... 302

II. Từ chi bộ nâng thành Đảng bộ cơ sở................................... 317

III. C huyển dịch cơ cấu sản xuất đúng hướng, nâng cao

đời sống văn hóa................................................................ 332

Chương VII:

BÀI HỌC LỊCH SỬ............................... 381

Lãnh đạo các khóa........................................................ 385

Bà mẹ Việt Nam Anh hùng........................................... 388

Danh sách liệt sĩ xã Vĩnh Thanh............................ 397

Bí thư chi bộ, đảng bộ qua các thời kỳ.............. 401

Chủ tịch ubnd xã qua các thời kỳ........................ 403

Hình ảnh tư liệu............................................................. 405

Tài liệu tham khảo................................................................. 413

42.10 Page 420

▲back to top

LỊCH SỬ ĐẢNG BỘ XÃ VĨNH THANH (1930-2020)

Đảng bộ huyện Nhơn Trạch

Đảng bộ xã Vĩnh Thanh

Mã ISBN: 978-604-42-0047-7

Chịu trách nhiệm xuất bản:

GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP

BÙI THỊ LÂM NGỌC

Chịu trách nhiệm bản thảo:

PHÓ GIÁM ĐỐC TRƯƠNG VĂN TUẤN

Biên tập:

Biên tập kĩ thuật:

Trình bày:

Sửa bản in:

Bìa:

Đào Thị Thu Thanh

Nguyễn Văn Lừng

Hoàng Phương

Đào Thị Thu Thanh

Hoàng Phương

............................................................................................................

In: 120 bản. Khổ: 14.5 x 20.5 cm. In tại: Công ty Thiên Ngôn - 134/8

Hoàng Hoa Thám, P. 12, Q. Tân Bình, TP. HCM. Số XNKHXB: 3808-

2023/CXBIPH/3-722/ĐoN, Cục Xuất bản, In và Phát hành xác nhận

ngày: 31/10/2023, Quyết định xuất bản số: 06/QĐA-ĐoN do NXB

.Đ..ồ..n..g...N...a.i..c..ấ..p..n..g..à..y..:..2..4../.1..1./..2.0..2..3.....I.n...x..o..n..g...v..à..n..ộ..p...l.ư..u...c.h..i.ể..u..:..q..u..ý...1./..2.0..2..4...

Nhà Xuất bản Đồng Nai,

1953J (210 cũ) Nguyễn Ái Quốc, TP Biên Hoà, Đồng Nai

Ban Biên tập: (02513) 825 292 - P Kinh doanh: 946 521 - 946 530

- Email: dongnainxb@gmail.com